Covive Studiedag Vub 050309
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Covive Studiedag Vub 050309 as PDF for free.
More details
- Words: 1,379
- Pages: 29
Studiedag Ouderen in Vlaanderen en Europa: over welvaart, welzijn en zorg – Brussel 5 maart 2009
Afhankelijkheidsratio versus onderhoudscoëfficiënt Patrick Deboosere Lies Lammens Johan Surkyn
Outline 1. Afhankelijkheidsratio en vergrijzing 2. De onderhoudscoëfficiënt 3. Conclusies
Afhankelijkheidsratio ? • Belangstelling voor de maat: zullen er wel voldoende actieven zijn om de afhankelijke bevolking nog te kunnen onderhouden? • Basis: een eenvoudige verhoudingsmaat tussen de leeftijdsgroep van de inactieven en de actieven • Conventie: ((0-14) + (65+))/(15-64)
Afhankelijkheidsratio: 18412006
Afhankelijkheidsratio: projectie
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
De gevolgen van de vergrijzing • “Het belangrijkste fenomeen zal de verandering van de leeftijdspiramide zijn: minder kinderen, minder adolescenten, meer oude mensen en een oudere volwassen bevolking. Die transformatie zal zich niet voltrekken zonder moeilijke sociale en economische uitdagingen:
De gevolgen van de vergrijzing de sociale zekerheidskassen zullen het aantal gepensioneerden zien groeien, terwijl het aantal personen dat bijdragen betaalt zal verminderen. De scholen zullen te groot worden en de rusthuizen onvoldoende. De morele, psychologische en politieke consequenties van deze evolutie zijn wellicht minder kwantificeerbaar, maar daarom niet minder belangrijk”.
De gevolgen van de vergrijzing de sociale zekerheidskassen zullen het aantal gepensioneerden zien groeien, terwijl het aantal personen dat bijdragen betaalt zal verminderen. De scholen zullen te groot worden en de rusthuizen onvoldoende. De morele, psychologische en politieke consequenties van deze evolutie zijn wellicht minder kwantificeerbaar, maar daarom niet minder belangrijk”. (Alfred Sauvy, 1936)
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
1936
15.00
10.00
5.00
0.00
Vragen • Wat is de limiet van de vergrijzing? • Wat is de limiet van de draagkracht van de vergrijzing door de maatschappij? • Waarom is Sauvy’s uitspraak meer dan 70 jaar niet bewaarheid? • Zal dat alsnog het geval worden en hoe moeten we ons daarop voorbereiden?
De limiet van de vergrijzingstrend • Projecties tot 2060: levensverwachting mannen 85, vrouwen 90 – Gebaseerd op huidige trend – Wellicht lager (stagnatie), onwaarschijnlijk veel hoger
• Verdere ontgroening ? • Migratie ?
Onderhoudscoëfficiënt • Helpt om te begrijpen waarom Sauvy’s uitspraak zo lang niet correct bleek (vragen 2 en 3) • De onderhoudscoëfficiënt geeft het aantal gepresteerde arbeidsuren per te onderhouden persoon • Onderhoudscoëf. = 1/arbeidsaanwending
(N15-64 /N)*(Na/N1564 )*(Nt/Na)*(Nuren /Nt) (a) tegenhanger Afhankelijkheidsratio (b) Activiteitsgraad (c) Werkloosheidsgraad (d) Gemiddeld aantal gepresteerde uren Slechts combinatie van de vier factoren geeft totale arbeid nodig om welvaart van gegeven bevolking te realiseren
(a) Afhankelijkheidsfactor • Afhankelijkheidsfactor is hier licht aangepast door volledige bevolking als afhankelijk te beschouwen • inactieve bevolking en actieve bevolking samen (in noemer of teller) geeft uiteraard een veel stabieler beeld • In wezen gaat het echter om dezelfde demografische verhouding
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Beroepsactieve bevolking (1564)/ totale bevolking
80
70
60
50
40
30
20
10
0
(b)*(c) Tewerkstellingsgraad • Lissabon-norm streeft naar een tewerkstellingsgraad van 70% als belangrijkste hefboom om de evolutie in de afhankelijkheidsfactor te neutraliseren • Vandaar verhoging van de activiteitsgraad: Generatiepact • In 2007: België 62%, Vlaanderen 66%
(b) Activiteitsgraad • Daling bij mannen door langere studieduur en vroeger uit arbeidsmarkt treden (recuperatie legerdienst) • Toename vrouwelijke arbeidsparticipatie (vanuit huisarbeid naar publieke sfeer) • Gecombineerd voor periode 1953-1999 stijgt activiteitsgraad van 63% naar 67%
Mannen België 1953-1999 100
90
80
70
60
50 Werkloosheidsgraad (in % van de beroepsbevolking) 40
30
Werkgelegenheidsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar) Activiteitsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar)
20
10
0 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
Bron data: Federaal Planbureau
Vrouwen België 1953-1999 70
60
50
40
30 Werkloosheidsgraad (in % van de beroepsbevolking)
20
Werkgelegenheidsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar) Activiteitsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar)
10
0 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
Bron data: Federaal Planbureau
•
(d) Gemiddeld jaarlijks gepresteerde uren per werknemer Geïntegreerde maat (arbeidsuren per week,
verlofperiodes, ziekteperiodes) • Spectaculaire daling in afgelopen eeuw – België bewerkende nijverheid conventionele arbeidsduur van 2300 uren (1955) naar 1700 uren (1995) (Hendrickx et al., 1997) • Gemiddelde jaarlijkse werkelijke arbeidsduur – Met overuren, arbeidsongevallen, ziekte,… deeltijdse arbeid – nog lager – vooral vanaf 1974-1975
(d) Gemiddeld jaarlijks gepresteerde uren per werknemer
• Gaan we verder terug naar tijd van Sauvy: jaarlijks betaalde vakantie (wet 8 juli 1936) • Vanuit macro-economisch standpunt is effect van daling in jaarlijks gepresteerde uren aanzienlijk groter dan effect van vergrijzing!
Arbeidsproductiviteit • De jaarlijkse productiviteitsgroei door technologische innovatie en toegenomen opleiding • Heeft daling van componenten (a), (b), (c) en (d) gelijktijdig mogelijk gemaakt in een context van stijgende welvaart
Toekomstige ontwikkeling? • Productiviteitsgroei heeft in verleden gelijktijdig groei van de welvaart + vermindering “arbeidstijd” toegelaten • Evolutie productiviteitsgroei: 4,7% (‘70) 1,1% (2000-2006) • In sectoren zoals onderwijs en gezondheid vertaalt toename productiviteit zich niet in minder arbeid maar in hogere kwaliteit!
Conclusies • Afzetten tegen de “catastrofe”-demografie • Uitdagingen van de toekomst niet onderschatten: vergrijzing wereldwijd • Bevolkingsgroei planetair minstens even grote uitdaging • Tegen “misbruik van de demografie” – Zo goed mogelijk evolutie correct inschatten – Bewustzijn dat politieke debat over de prioriteiten pas dan begint
Conclusies • Demografie moet de contouren schetsen waarbinnen het politieke debat zich kan afspelen • De fundamentele discussie gaat over inter-generationele EN intragenerationele solidariteit, over verdeling van arbeid en van de vruchten van de arbeid
Het Consortium Vergrijzing in Vlaanderen en Europa dankt de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten en het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap in Technologie in Vlaanderen
Afhankelijkheidsratio versus onderhoudscoëfficiënt Patrick Deboosere Lies Lammens Johan Surkyn
Outline 1. Afhankelijkheidsratio en vergrijzing 2. De onderhoudscoëfficiënt 3. Conclusies
Afhankelijkheidsratio ? • Belangstelling voor de maat: zullen er wel voldoende actieven zijn om de afhankelijke bevolking nog te kunnen onderhouden? • Basis: een eenvoudige verhoudingsmaat tussen de leeftijdsgroep van de inactieven en de actieven • Conventie: ((0-14) + (65+))/(15-64)
Afhankelijkheidsratio: 18412006
Afhankelijkheidsratio: projectie
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
De gevolgen van de vergrijzing • “Het belangrijkste fenomeen zal de verandering van de leeftijdspiramide zijn: minder kinderen, minder adolescenten, meer oude mensen en een oudere volwassen bevolking. Die transformatie zal zich niet voltrekken zonder moeilijke sociale en economische uitdagingen:
De gevolgen van de vergrijzing de sociale zekerheidskassen zullen het aantal gepensioneerden zien groeien, terwijl het aantal personen dat bijdragen betaalt zal verminderen. De scholen zullen te groot worden en de rusthuizen onvoldoende. De morele, psychologische en politieke consequenties van deze evolutie zijn wellicht minder kwantificeerbaar, maar daarom niet minder belangrijk”.
De gevolgen van de vergrijzing de sociale zekerheidskassen zullen het aantal gepensioneerden zien groeien, terwijl het aantal personen dat bijdragen betaalt zal verminderen. De scholen zullen te groot worden en de rusthuizen onvoldoende. De morele, psychologische en politieke consequenties van deze evolutie zijn wellicht minder kwantificeerbaar, maar daarom niet minder belangrijk”. (Alfred Sauvy, 1936)
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Vergrijzingstrend % 65+
30.00
25.00
20.00
1936
15.00
10.00
5.00
0.00
Vragen • Wat is de limiet van de vergrijzing? • Wat is de limiet van de draagkracht van de vergrijzing door de maatschappij? • Waarom is Sauvy’s uitspraak meer dan 70 jaar niet bewaarheid? • Zal dat alsnog het geval worden en hoe moeten we ons daarop voorbereiden?
De limiet van de vergrijzingstrend • Projecties tot 2060: levensverwachting mannen 85, vrouwen 90 – Gebaseerd op huidige trend – Wellicht lager (stagnatie), onwaarschijnlijk veel hoger
• Verdere ontgroening ? • Migratie ?
Onderhoudscoëfficiënt • Helpt om te begrijpen waarom Sauvy’s uitspraak zo lang niet correct bleek (vragen 2 en 3) • De onderhoudscoëfficiënt geeft het aantal gepresteerde arbeidsuren per te onderhouden persoon • Onderhoudscoëf. = 1/arbeidsaanwending
(N15-64 /N)*(Na/N1564 )*(Nt/Na)*(Nuren /Nt) (a) tegenhanger Afhankelijkheidsratio (b) Activiteitsgraad (c) Werkloosheidsgraad (d) Gemiddeld aantal gepresteerde uren Slechts combinatie van de vier factoren geeft totale arbeid nodig om welvaart van gegeven bevolking te realiseren
(a) Afhankelijkheidsfactor • Afhankelijkheidsfactor is hier licht aangepast door volledige bevolking als afhankelijk te beschouwen • inactieve bevolking en actieve bevolking samen (in noemer of teller) geeft uiteraard een veel stabieler beeld • In wezen gaat het echter om dezelfde demografische verhouding
18 41 18 47 18 53 18 59 18 65 18 71 18 77 18 83 18 89 18 95 19 01 19 07 19 13 19 19 19 25 19 31 19 37 19 43 19 48 19 54 19 60 19 66 19 72 19 78 19 84 19 90 19 96 20 02 20 08 20 14 20 20 20 26 20 32 20 38 20 44 20 50 20 56
Beroepsactieve bevolking (1564)/ totale bevolking
80
70
60
50
40
30
20
10
0
(b)*(c) Tewerkstellingsgraad • Lissabon-norm streeft naar een tewerkstellingsgraad van 70% als belangrijkste hefboom om de evolutie in de afhankelijkheidsfactor te neutraliseren • Vandaar verhoging van de activiteitsgraad: Generatiepact • In 2007: België 62%, Vlaanderen 66%
(b) Activiteitsgraad • Daling bij mannen door langere studieduur en vroeger uit arbeidsmarkt treden (recuperatie legerdienst) • Toename vrouwelijke arbeidsparticipatie (vanuit huisarbeid naar publieke sfeer) • Gecombineerd voor periode 1953-1999 stijgt activiteitsgraad van 63% naar 67%
Mannen België 1953-1999 100
90
80
70
60
50 Werkloosheidsgraad (in % van de beroepsbevolking) 40
30
Werkgelegenheidsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar) Activiteitsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar)
20
10
0 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
Bron data: Federaal Planbureau
Vrouwen België 1953-1999 70
60
50
40
30 Werkloosheidsgraad (in % van de beroepsbevolking)
20
Werkgelegenheidsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar) Activiteitsgraad (in % van de bevolking van 15 t/m 64 jaar)
10
0 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
Bron data: Federaal Planbureau
•
(d) Gemiddeld jaarlijks gepresteerde uren per werknemer Geïntegreerde maat (arbeidsuren per week,
verlofperiodes, ziekteperiodes) • Spectaculaire daling in afgelopen eeuw – België bewerkende nijverheid conventionele arbeidsduur van 2300 uren (1955) naar 1700 uren (1995) (Hendrickx et al., 1997) • Gemiddelde jaarlijkse werkelijke arbeidsduur – Met overuren, arbeidsongevallen, ziekte,… deeltijdse arbeid – nog lager – vooral vanaf 1974-1975
(d) Gemiddeld jaarlijks gepresteerde uren per werknemer
• Gaan we verder terug naar tijd van Sauvy: jaarlijks betaalde vakantie (wet 8 juli 1936) • Vanuit macro-economisch standpunt is effect van daling in jaarlijks gepresteerde uren aanzienlijk groter dan effect van vergrijzing!
Arbeidsproductiviteit • De jaarlijkse productiviteitsgroei door technologische innovatie en toegenomen opleiding • Heeft daling van componenten (a), (b), (c) en (d) gelijktijdig mogelijk gemaakt in een context van stijgende welvaart
Toekomstige ontwikkeling? • Productiviteitsgroei heeft in verleden gelijktijdig groei van de welvaart + vermindering “arbeidstijd” toegelaten • Evolutie productiviteitsgroei: 4,7% (‘70) 1,1% (2000-2006) • In sectoren zoals onderwijs en gezondheid vertaalt toename productiviteit zich niet in minder arbeid maar in hogere kwaliteit!
Conclusies • Afzetten tegen de “catastrofe”-demografie • Uitdagingen van de toekomst niet onderschatten: vergrijzing wereldwijd • Bevolkingsgroei planetair minstens even grote uitdaging • Tegen “misbruik van de demografie” – Zo goed mogelijk evolutie correct inschatten – Bewustzijn dat politieke debat over de prioriteiten pas dan begint
Conclusies • Demografie moet de contouren schetsen waarbinnen het politieke debat zich kan afspelen • De fundamentele discussie gaat over inter-generationele EN intragenerationele solidariteit, over verdeling van arbeid en van de vruchten van de arbeid
Het Consortium Vergrijzing in Vlaanderen en Europa dankt de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten en het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap in Technologie in Vlaanderen
Related Documents
Covive Studiedag Vub 050309
June 2020 5
050309
April 2020 4
050309
April 2020 11
Covive Benedicte
June 2020 5
Covive Joanna
June 2020 9
