De vrouwelijke pensioenbescherming: Diversiteit troef
Giselda Curvers
Pensioencolloquium 13 oktober 2009
Probleemstelling Lage pensioenbescherming van vrouwen in vergelijking met mannen MAAR: • De ene gepensioneerde vrouw is de andere niet • Veel diversiteit onder de vrouwen • Belang van de leefsituatie • Belang van het soort pensioen
Schematisch
Gepensioneerde vrouwen
Niet in koppelverband
In koppelverband
RP/OP/IGO
• • • •
Alleenstaand Collectief huishouden Hoofd eenoudergezin Andere inwonende
In gehuwd koppel
In ongehuwd koppel
RP/IGO
RP/OP/IGO
• Individueel pensioen • Beperkt individueel pensioen + gezinspensioen partner • Geen individueel pensioen
• Individueel pensioen • Geen individueel pensioen
Diversiteit onder gepensioneerde vrouwen
Diversiteit naargelang pensioensituatie op koppelniveau: › Beide partners hebben een alleenstaandenpensioen – Zichtbare vrouwen › Man heeft gezins/alleenstaandenpensioen – vrouw geen pensioen of inkomsten – Verborgen vrouwen › Man heeft gezinspensioen – vrouw beperkt alleenstaandenpensioen (gehuwde koppels) – Semi-verborgen vrouwen
Overzicht van de uiteenzetting 1. Hoe leven de gepensioneerde vrouwen? 2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen? 3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? 4. In welke mate lopen ze een risico op armoede? 5. Hoe is de vrouwelijke pensioenbescherming geëvolueerd?
1. Hoe leven de gepensioneerde vrouwen? Vrouwen Leefsituatie
Mannen
N
%
N
%
Niet in koppelverband
633.509
52
231.529
27
Alleenstaanden
399.055
32
139.212
16
Collectief huishouden
64.616
5
17.700
2
Hoofd eenoudergezin
80.782
7
15.474
2
Andere inwonende
89.056
7
59.143
7
In gehuwd koppel
562.152
46
590.847
69
Zichtbaar
261.494
21
587.099
69
39.242
3
1
0
Verborgen
261.416
21
3.747
0
In ongehuwd koppel
33.096
3
28.032
3
Zichtbaar
31.602
3
26.352
3
Verborgen
1.494
0
1.680
0
1.228.757
100
850.408
100
Semi-verborgen
Totaal
Overzicht van de uiteenzetting 1. Hoe leven de gepensioneerde vrouwen? 2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen? 3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? 4. In welke mate lopen ze een risico op armoede? 5. Hoe is de vrouwelijke pensioenbescherming geëvolueerd?
2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen?
O ngehuwden
32
38
Gehuwden
A lle e n sta a n d e n
0
26
98
18
10
27
20
30
47
40
50
60
70
80
90
2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen? Afgeleide of individuele rechten? Leefsituatie
N totaal
Aandeel afgeleide rechten
Verdeling afgeleide rechten
Alleenstaanden
303.654
76
59
Gehuwd koppel
187.505
33
37
Zichtbaar
0
0
0
Semi-verborgen
39.242
100
8
Verborgen
148.263
57
29
Ongehuwd koppel
21.116
64
4
Zichtbaar
21.030
67
4
Verborgen
86
6
0
Totaal
512.275
52
100
Overzicht van de uiteenzetting 1. Hoe leven de gepensioneerde vrouwen? 2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen? 3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? 4. In welke mate lopen ze een risico op armoede? 5. Hoe is de vrouwelijke pensioenbescherming geëvolueerd?
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Op individueel niveau = Persoonlijk pensioen van de vrouwen Op koppelniveau = Pensioen van partners samengenomen • Voor verborgen vrouwen > pensioen = pensioen van de partner
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Individueel pensioen naar leefsituatie 2. 500
2. 000
Euro
1. 500
1. 000
1 .1 7 8
1 .1 2 1 868
500
88
0 Z ic h tb aar A lle e n staan d e n
S e m i- v e rb o rg e n G ehuwd koppel
V e rb o rg e n
Z ic h tb aar
V e rb o rg
O ngehuw d koppel
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Inkomensverdeling individueel rustpensioen naar leefsituatie 30
25
15
10
5
1400-1500
1300-1400
1200-1300
1100-1200
1000-1100
900-1000
800-900
700-800
600-700
500-600
400-500
300-400
200-300
100-200
0 -100
%
20
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Inkomensverdeling rustpensioen gehuwde vrouwen 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10
1400-1500
1300-1400
1200-1300
1100-1200
1000-1100
900-1000
800-900
700-800
600-700
500-600
400-500
300-400
200-300
100-200
-100
0
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Totaal wettelijk pensioen op koppelniveau naar leefsituatie 2 .5 0 0
2 .0 0 0
2 .1 1 5 1 .7 5 9
1 .5 0 0 Euro
1 .4 5 9 1 .0 0 0
1 .4 9 2
1 .2 4 0
1 .1 7 8
500
0 Z ic h t b a a r A lleenst a a nd en
S e m i- v e rb o rg e n G ehuw d k op p el
V e rb o rg e n
Z ic h t b a a r
V e rb o rg
O ng ehuw d kop p el
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Individueel pensioen naar leefsituatie 2. 500
2. 000
Euro
1. 500
1. 000
1 .1 7 8
1 .1 2 1 868
500
88
0 Z ic h tb aar A lle e n staan d e n
S e m i-v e rb o rg e n Gehuw d ko ppel
V e rb o rg e n
Z ic h tb aar
V e rb o rg
O ngehuw d koppel
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Equivalent pensioen naar leefsituatie 2. 500
2. 000
Euro
1. 500
1. 000
1 .1 7 8
542
51 1 .1 2 1
868 500
885
0
88 Z ic h tb aar A lle e n staan d e n
S e m i-v e rb o rg e n Gehuw d ko ppel
994
V e rb o rg e n
826
Z ic h tb aar
V e rb o rg
O ngehuw d koppel
3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? Equivalent pensioen naar leefsituatie 2.500
2.000
Euro
1.500
1.000
Totaal
Totaal
1.178
1.410
500
Totaal
Totaal
Totaal
Totaal
973
994
1.173
826
0 Z ic h tb aar A lle e n staan d e n
S e m i- v e rb o rg e n G ehuw d koppel
V e rb o rg e n
Z ic h tb aar
V e rb o rg
O ngehuw d ko ppel
Overzicht van de uiteenzetting 1. Hoe leven de gepensioneerde vrouwen? 2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen? 3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? 4. In welke mate lopen ze een risico op armoede? 5. Hoe is de vrouwelijke pensioenbescherming geëvolueerd?
%
4. Het armoederisico van deze vrouwen Individueel niveau naar leefsituatie 100
98
90 80 70 60
59
50 40
42
30 20
27
24
10 0 Z ich t b a a r A lle e n s t a a n d e n
S e m i- v e r b o r g e n G ehuw d k oppel
V erborg en
Z ic h t b a a r
V erbo rg en
O ngehuw d koppel
T otaa
%
4. Het armoederisico van deze vrouwen Koppelniveau naar leefsituatie 100 90 80 70
66
60 50 40
44
44
30 20
30
27 21
10
14
0 Z ich t b a a r A lle e n s t a a n d e n
S e m i- v e r b o r g e n G ehuw d k oppel
V erborg en
Z ic h t b a a r
V erbo rg en
O ngehuw d koppel
T otaa
Overzicht van de uiteenzetting 1. Hoe leven de gepensioneerde vrouwen? 2. Van welke pensioenen genieten deze vrouwen? 3. Hoe hoog is het pensioen van deze vrouwen? 4. In welke mate lopen ze een risico op armoede? 5. Hoe is de vrouwelijke pensioenbescherming geëvolueerd?
5. Evolutie? Leefsituatie van de gepensioneerde vrouwen naar leeftijdsklasse
72
80+
40
7 0 -8 0
0
57
26
6 5 -7 0
6 0 -6 5
27
71
21 10
75 20
30
40
50 %
60
70
80
90
5. Evolutie? Aandeel afgeleide rechten naar leeftijdsklasse en leefsituatie 100
76
80
77
87
90
70
63 48
51 42
40
44
58
50
54
30
25
20
19
%
60
10 0 A lle e n s t a a n d e n
G ehuw d k oppel
O ng ehuw d k oppel
5. Evolutie? Individueel pensioen van de vrouwen naar leeftijdsklasse 2.000 1.800 1.600
0 Z ic h t b a a r A lle e n s t a a n d
1.078
1.112
63
167
200
58
400
508
672
600
587
856
1.292
1.332
1.146
800
1.176
1.000
1.192
Euro
1.200
1.350
1.400
S e m i- v e r b o r g e n G ehuw d
Z ic h t b a a r Ongehuw d
5. Evolutie? Individueel pensioen van de mannen naar leeftijdsklasse 2.000
1.264
1.233
1.612
1.484
1.450
1.243
1.000
1.223
800 600 400
0 Z ic h t b a a r A lle e n s t a a n d
0
200
0
Euro
1.200
1.293
1.400
1.613
1.600
1.477
1.804
1.800
S e m i- v e r b o r g e n G ehuw d
Z ic h t b a a r O ngehuw d
Conclusie 1. Grote verschillen tussen de vrouwen naargelang leefsituatie •
alleenstaanden/ongehuwden <> gehuwden
1. Duale situatie bij gehuwde vrouwen: • •
op individueel niveau: zeer lage pensioenbescherming op koppelniveau: tempering door pensioen van de man
1. Grote afhankelijkheid van afgeleide rechten •
vooral bij alleenstaande vrouwen
1. Pensioenbescherming van jongere cohorten is beter maar toch nog steeds substantiële pensioenkloof met de mannen