De Onderkant Van De Belgische Pensioenbescherming: In Welke Mate Lopen (rust)gepensioneerden Een Risico Op Armoede?

De onderkant van de Belgische pensioenbescherming

In welke mate lopen (rust)gepensioneerden een risico op armoede

Hanne Vandermeerschen

Pensioencolloquium 13 oktober 2009

Inleiding  In kaart brengen van de gepensioneerden met de laagste pensioenbescherming  DWH AM & SB, 2006  Gepensioneerden van 65 jaar of ouder  Rustgepensioneerden, IGO-gerechtigden en combinatie

Overzicht Twee delen:  Armoede op basis van de armoederisicogrens  De Inkomensgarantie voor ouderen als armoedeindicator

DEEL 1. Armoede bij Belgische gepensioneerden De armoederisicogrens (EU-silc) als maatstaf

‘Armoederisicogrens’=?  Op basis van EU-SILC 2007, inkomens 2006 (FOD Economie, ADSEI)  Berekend aan 60% van het mediaan beschikbaar inkomen in België (per capita)  878 euro voor alleenstaanden, 1317 euro voor koppels (2006)  Armoederisicodrempel, niet altijd effectieve armoede!

Overzicht Drie vragen: 

Hoeveel gepensioneerden hebben een wettelijk inkomen onder de armoederisicogrens?



Welke groepen gepensioneerden hebben een verhoogd armoederisico?



Hoe diep is de (eventuele) armoede bij deze gepensioneerden?

Percentage gepensioneerden met een verhoogd armoederisico, naar leefsituatie en geslacht 100

90 80

N=171.458

Armoedefrequentie

70

72

60

N=39.146

50

49 40

30 20

N=124.603

N=30.543

31

27

N=59.511

10

12

0

Alleenstaande man

Alleenstaande vrouw

Alleenstaande gepensioneerden

Man in koppelverband

Vrouw in koppelverband

Gepensioneerden in koppelverband

Koppels

Overzicht Drie vragen: 

Hoeveel gepensioneerden hebben een wettelijk inkomen onder de armoederisicogrens?



Welke groepen gepensioneerden hebben een verhoogd armoederisico?



Hoe diep is de (eventuele) armoede bij deze gepensioneerden?

Percentage alleenstaande gepensioneerden met een verhoogd armoederisico, naar pensioenstelsel en geslacht 100

100

99

Armoederisicopercentage

90 80 70 60

61

50 48

40

42

30 20 10

10

1

0 RP WN

RP ZS

1

RP AMBT

RP GEMENGD

Stelsel Mannen

Vrouwen

Percentage alleenstaande gepensioneerden met een verhoogd armoederisico, naar leeftijd en geslacht 100

Armoederisicopercentage

90 80 70 60 50 46

40

51

49

54

51

48 35

30 20

26

25

28

26

28

10 0 65-69

70-74

75-79

80-84

85-89

Leeftijd Mannen

Vrouwen

90+

Percentage gepensioneerde koppels met een inkomen onder de armoedegrens, naar leeftijd (van de man) 100 90

Armoedefrequentie

80 70 60 50 40 30 29 20

36

33

39

42

23

10 0 65-69

70-74

75-79

80-84 Leeftijd

85-89

90+

Overzicht Drie vragen: 

Hoeveel gepensioneerden hebben een wettelijk inkomen onder de armoederisicogrens?



Welke groepen gepensioneerden hebben een verhoogd armoederisico?



Hoe diep is de (eventuele) armoede bij deze gepensioneerden?

Verdeling van de alleenstaanden met een inkomen onder de armoederisicogrens, naar armoedediepte en geslacht 45 40

30 25

26

15

14

11

Mannen

Vrouwen Armoedediepte (in Euro)

3 350+

4

300-350

200-250

150-200

100-150

6 50-100

0-50

350+

4

300-350

7 5

250-300

200-250

150-200

100-150

50-100

6

250-300

10

5 0

24 18

15 10

23

23

20

0-50

Percentage

35

Verdeling van de gepensioneerde koppels met een inkomen onder de armoederisicogrens, naar armoedediepte 45 40 39

35

25 20 15 12 8

200-250

150-200

5 50-100

0

8

Armoedediepte (in Euro)

7 350+

5

300-350

10

250-300

11

100-150

10

0-50

Percentage

30

DEEL 2. De Inkomensgarantie voor Ouderen

IGO : een alternatieve armoede-indicator

 Tot hiertoe: evaluatie op basis van pensioeninkomen • Voordeel: exacte inkomenscijfers (veel nauwkeuriger dan surveyonderzoek) • Nadeel: geen zicht op andere middelen

 Alternatieve en complementaire indicator: toekenning van de IGO

Voordelen?  IGO-gerechtigden zijn arm IGO-bedragen vallen onder de armoederisicogrens  IGO is middelen-getoetst m.a.w. IGO-gerechtigden hebben weinig andere middelen dan inkomen

hun wettelijk

 Nagenoeg volledige take-up Wie recht heeft op de IGO, zal dit ook ontvangen

De Inkomensgarantie voor Ouderen: Maximumhoogte

Tot Op 1 dec 2006 1 dec 2006

Huidig bedrag

Feitelijk samenwonenden = Basisbedrag

€ 497

€ 530

€ 595

Alleenstaanden = Verhoogd bedrag

€ 686

€ 795

€ 893

Percentage IGO-gerechtigden bij alleenstaande rustgepensioneerden, naar stelsel en geslacht 100 90 80

Percentage

70 60 50 40 30 20

39 25

10 0

19

11

4 Mannen

Vrouwen

Werknemers

32

Mannen

Vrouwen

0 Mannen

Zelfstandigen Pensioenstelsel

0 Vrouwen

Ambtenaren

Mannen

Vrouwen

Gemengd

Overzicht Drie vragen omtrent de IGO:  Hoeveel gepensioneerden ontvangen een IGO?  Wat is het aandeel van de IGO in het totale inkomen? Hoeveel bedraagt de IGO?  Terugkoppeling: hoe diep is de armoede van IGOgerechtigden?

Hoeveel gepensioneerden steunen op een IGO? Naar leefsituatie en geslacht 30

25

2

Percentage

20

15 24 10

5 7 2

0 Mannen

Vrouwen Alleenstaand

Mannen

3 1

2

Vrouwen

Koppels

In koppelverband

Hoeveel gepensioneerden steunen op een IGO? Naar leeftijd en geslacht 30

25 6 Percentage

20

15 4 10

19

3 2

5

0

4

3

3

4

4

5

65-69

70-74

75-79

80-84

85-89

Mannen

7

90+

3

5

6

65-69

70-74

7

75-79

10

80-84

Vrouwen

11

85-89

90+

Verdeling van IGO-gerechtigden naar geslacht en leefsituatie 45

N=20.977

40

41

35

Percentage

30

N=12.641

25

24 20 15

N=9.444

N=8.548

18

17

10 5 0 Mannen

Vrouwen Alleenstaanden

Mannen

Vrouwen In koppelverband

Overzicht Drie vragen omtrent de IGO:  Hoeveel gepensioneerden ontvangen een IGO?  Wat is het aandeel van de IGO in het totale wettelijke inkomen? Hoeveel bedraagt de IGO?  Terugkoppeling: hoe diep is de armoede van IGOgerechtigden?

Gemiddelde IGO-aanvulling in het wettelijk inkomen, naar geslacht en naar stelsel, voor alleenstaande RP met IGO

WN ZS AMBT GEMENGD

Mannen Bedrag Aandeel 356 € 48% 188 € 26% 346 € 50% 204 € 27%

Vrouwen Bedrag Aandeel 333 € 46% 327 € 48% 242 € 33% 270 € 37%

Gemiddelde IGO-uitkering bij IGO-gerechtigden zonder rustpensioen, naar leefsituatie en geslacht

Leefsituatie

Geslacht

Gemiddeld IGO-bedrag

Alleenstaand

Mannen

643 €

Vrouwen

635 €

Koppels

933 €

Overzicht Drie vragen omtrent de IGO:  Hoeveel gepensioneerden ontvangen een IGO?  Wat is het aandeel van de IGO in het totale wettelijke inkomen? Hoeveel bedraagt de IGO?  Terugkoppeling: hoe diep is de armoede van IGOgerechtigden?

Gemiddelde armoedediepte bij IGO-gerechtigden Alleenstaande mannen RP+IGO

IGO

Alleenstaande vrouwen RP+IGO

IGO

Koppels Minstens één IGO

Gemiddelde armoedediepte (in Euro)

0 -50 -100

-123

-137

-150 -200 -236

-246

-250 -300

-350

-312

Conclusie  Een substantieel deel van de gepensioneerde bevolking heeft een inkomen onder de armoederisicogrens Meest opvallend: › Nagenoeg alle zelfstandigen › 1 op 2 alleenstaande vrouwen

 Als we het IGO als armoede-indicator beschouwen, ziet het beeld er in feite nog steeds dramatisch uit: › 1 op 4 alleenstaande vrouwen heeft IGO nodig › 2 à 4 op 10 (alleenstaande) zelfstandigen ontvangen IGO

 Positieve noot: armoede minder frequent bij jongere gepensioneerden (maar niet minder diep!)

Conclusie  Gepensioneerde vrouwen in koppelverband: meestal afhankelijk van het inkomen van hun man om niet in de armoede te belanden  Dit geldt ook voor de jongere gepensioneerden