Marketingu Nderkombetar

Prof. dr. Ali Jakupi

MARKETINGU NDËRKOMBËTAR Viti akademik 2007/08

Ligjërata 11

KORPORATAT MULTINACIONALE • Korporatat multinacionale janë akterët kryesorë të biznesit bashkëkohor ndërkombëtar në botë. • Mundësojnë zgjerimin e bizneseve në përmasa të gjëra ndërkombëtare. • Korporatat multinacionale kanë strategji globale në prodhim, në invetsime, në kërkime dhe në distribucion. • Në potencialin e tyre kanë rezerva të diturisë, të shkencave, inovacioneve dhe rezerva materiale. • Korporatat multinacionale kanë marrë hov të zhvillimit në shek.XX. Tërë motivin për biznesin e suksesshëm e mbështesin në profit.

• Definicionet e posaçme të korporatave shumëkombëshe janë të ndryshme. OKB (vitet e shtatëdhjeta) formulojnë këtë definicion: “Korporatat multinacionale janë të gjitha ato ndërmarrje, të cilat i kontrollojnë asetet e veta – fabrikat, minierat, filialat e shitjes e tjerë, në dy e më shumë vende”. • Definicioni zgjerohet në vitet e tetëdhjeta, duke i përfshirë: a)të gjitha ndërmarrjet që aktivitetet e veta i ushtrojnë në dy e më shumë vende, b)që zhvillojnë sistemin e vendimeve të biznesit, c)që janë të lidhura entitetet.

• Sipas autorit Aheron, definicionet e kompanive shumkombëshe (multinacionale) mund të bëhen nëpërmjet: – kritereve strukturale dhe, – performansave të biznesit. • Nga aspekti i kriterit struktural, korporatat multinacionale mund të vështrohen në kuptim: – të ngushtë dhe, – të gjerë.

• Definicioni në kuptim të ngushtë ka këtë përmbajtje: Korporatat multinacionale janë të lidhura vetëm me karakterin shumëkombësh të pronësisë, ose të karakterit multinacional të vendimmarrjeve. • Në kuptim të gjerë, korporatat multinacionale i kanë të zhvilluara aktivitetet e veta në shumë vende, që shfrytëzojnë licencën dhe franshizingun, si forma të ndryshme të kooperimit, të investimeve të përbashkëta, ose të investimeve të drejtpërdrejta (direkte) në botën e jashtme.

• Definicioni i korporatave multinacionale sipas performancave ka të bëjë me vëllimin e shitjes, me pasuri, me kapital, me numrin e të punësuarëve, të ardhurën e realizuar.

KORPORATAT TRANSNACIONALE • Në pikëpamje të themelimit dhe të zhvillimit, gjenezën K.T. e kanë të kartelat dhe trustet. • Kartelat janë formë organizative e ndërmarrjeve të bashkuara, që kanë për qëllim limitimin e konkurrencës dhe dominimin e tyre (1886 në SHBA); • Trustet përfshijnë ndërmarrjet e bashkuara në një ndërmarrje të veçantë, e cila ka pozicion monopoli në treg. • Formësimi i korporatave transnacionale bëhet në kushtet e ekonomisë së tregut, duke u mbështetur në ekonomitë kapitaliste nacionale, për të penetruar në mjediset me përmasa ndërkombëtare.

• Definicioni është pothuaj i njëjtë me korporatat multinacionale, që do të thotë se KT. janë ndërmarrjet që veprimtarinë e tyre e ushtrojnë në dy e më shumë vende të botës. • K.T. fizionominë e mirëfilltë e marrin që nga viti 1920. • Nga viti 1970 marrin hov të zhvillimit (veçanërisht në SHBA). • K.T. konceptin e zhvillimit e mbështesin në investimet e drejtpërdrejta.

• Internacionalizimi i kapitalit dhe i biznesit bëhet në saje të: – përparësive komparative, – vëllimit të prodhimit, – kategorisë së shpenzimeve. • Në K.T. rol të veçantë kanë: – politikat ekonomike, – eliminimi i barrierave doganore, – cash flow, – kamatat, – akordimi i kredive.

DALLIMET NË MES KORPORATAVE MULTINACIONALE DHE TRANSNACIONALE • Dallimet kuptohen nëpërmjet vështrimit të gjërave të përbashkëta të tyre: • politikat me orientime në tregjet e huaja, • për nga madhësia kryesisht janë gjigande, • imixhi dhe konkurrenca gjithnjë e më tepër perfeksionohen. • Diferencat në mes K.M. dhe K.T.: • Natyra e investimeve (K.M. mbështesin konceptin e investimeve të tërthorta; K.T. konceptin e mbështesin në investime të drejtpërdrejta),

• Koncepti i zhvillimit (K.M. mbështesin tregun, prodhimin, teknologjinë; K.T. lëndët e para, fuqinë punëtore të lirë, eksploatimin e resurseve të lira), • Raportet prijetare (K.M. konkurrenca në relacionet multinacionale; K.T. zhvillimi i rrjetave të fabrikave, filialave, reparteve), • Potenciali (K.M. fuqia e tregut, marketingu eksportues; K.T. madhësia e kompanive dhe e kapitalit), • Strategjitë e zhvillimit (K.M. afatgjatë, forca e tregut dhe e konkurrencës; K.T. investimet për zgjerimin e rrjetit të objekteve prodhuese, të distribucionit për kohë të gjatë).

KOMENTE

Pyetje

Përgjigje