Wat Is Wijsheid??? Nr. 16

WAT IS WIJSHEID??? “Zodra iemand zich realiseert dat de werkelijkheid vele gezichten kent, zet hij de eerste stap op weg naar wijsheid.” Nieuwsbrief van Hopstaken Bedrijfsadvies – 2002.9– 15 augustus 2002 In deze nieuwsbrief: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Waar gebeurd: Een Hollandse Con Man Nieuws van Hopstaken: Wat vind je van deze nieuwsbrief? Instrument: Een dozijn brokkenmakers (deel 3) Wijze citaten van E. Hubbard, A. Huxley, P. Drucker en een Friese Anonymus Service van de maand: Management Development Tips voor leven na ‘t werk

Reacties kun je mailen aan [email protected] 1. Waar gebeurd: Een Hollandse Con Man Een con man is het type dat je smoort in zijn charme, vertrouwen inboezemt en er vervolgens met je geld/ eigendom, vriend(-in)/klant/reputatie vandoor gaat. Het is de afkorting van confidence man. Naar de titel van een boek van Herman Melville (1857). Een eeuw later verscheen van Ed McBain “The Con Man” – ook een classic. Hoe je zo iemand op z’n Hollands noemt? Oplichter? Bedrieger? Ja en nee. Die benadrukken zijn ware bedoelingen. ‘Con man’ benadrukt het masker van de oplichter en diens mix van acteertalent, (overrompelende) charme, overtuigingskracht en geslepenheid. Gladakker, misschien? Gluiperd? Charlatan? Intrigant? Komen in de buurt. Zodra je je realiseert bij de neus genomen te zijn; als er slechts $#%&)!! uit je mond komt. Er zijn talloze films over con men, zoals The Third Man (met Orson Welles als con man), The Sting (Redford en Newman) en binnenkort zelfs een die gewoon ‘Con Man’ heet. In ‘krimi’s’ kom je ze herhaaldelijk tegen. Laatst nog, bij Inspector Morse. Naast con men zijn er natuurlijk ook con women. (Die benaming loopt alleen niet. ) Jaren geleden wees iemand mij Herman aan. Het duurde een tijdje voor ik hem persoonlijk sprak; hij ‘circuleerde’ onder collega’s. Waarmee ik wil zeggen: de een probeerde dit, de ander dat, niets hielp. “Loek, ik weet het niet meer met Herman. Probeer jij het eens.” Daar kwam het toen niet van, want ik vertrok. Als je hem ontmoet, komt hij wat raar over. Vreemde trekjes. Eigenaardig taalgebruik. Humor, die lang niet iedereen begrijpt resp. op prijs stelt. Tijdens business club avonden – hij was er vanaf de eerste avond vrijwel altijd bij – poogde hij regelmatig met wonderlijke interventies de sfeer te beïnvloeden. Wie daarbij is geweest, herinnert zich misschien mijn aanpak: “BEDANKT, HERMAN, DUIDELIJK, WE HEBBEN JE GEHOORD!” Het duurde even tot het tot Herman doordrong, dat ik geen prijs stelde op zijn interventies: “Kijk naar mij, ik ben grappig!” In zijn ondeugende en soms ronduit puberale gedrag was hij soms ook wel eens grappig. In elk geval zelden serieus. Opgewekt? Nee, opgefokt. Hij complimenteerde – achteraf gezien, misschien iets te uitbundig. Toch heb ik iets met marsmannetjes (zie de Tips). Kortom, je wordt verleid waar je bij staat. Toen hij mij anderhalf jaar geleden benaderde, was dit mijn eerste echte persoonlijke ontmoeting met Herman. Pas na een paar keer werd mij duidelijk waarvoor hij mijn hulp inriep. Toen vielen de schellen van m’n ogen. Waar het om ging: of ik hem wilde helpen bij het beramen van een coup. Zijn holding-directie beentje lichten. Tegen vergoeding, natuurlijk. Toen werd mij duidelijk hoe Herman werkt. Hij probeert je over te halen dingen te doen waarvan je weet dat die niet door de beugel kunnen. Ga je daar in mee, b.v. omdat het geld lokt, dan ben je verkocht. Chantabel. Ga je daar niet in mee, ofwel, de con man krijgt geen vat op je, dan is-tie ineens vertrokken. Zo ook hier. Na ons laatste gesprek heb ik hem nooit meer gezien of van hem gehoord. Dat is, in een notedop, het verhaal van Herman. Ik weet niet hoe het met hem gaat. Dat interessert me ook niet. Maar pas op: hij windt je om zijn vinger. Deze Hollandse con man.

2. Nieuws van Hopstaken: Wat vind je van deze nieuwsbrief?

Van twee A4-tjes (juni 2001) is deze brief naar vier A4-tjes gegroeid. De vorige was cumulatief nr. 16. Tijd om eens te vragen of alles naar wens is. Het aantal reacties op de drie vragen in Nieuwsbrief 2.8 oversteeg mijn verwachtingen: een kleine 30, waarvan 22 binnen een week. 20% respons op een schriftelijke enquête is mooi. Daarnaast sprak ik deze zomer enkele relaties, die persoonlijk reageerden. Als deze reacties representatief zijn voor alle ontvangers, dan leest 80% de nieuwsbrief helemaal. De rest leest gemiddeld twee rubrieken. Ik vrees alleen dat dit niet helemaal representatief is (het is ook geen steekproef), maar het geeft een beeld en de burger moed. Populair zijn (in volgorde): 1/2. Instrument van de maand en de Citaten (een aantal lezers lezen die als eerste), 3. Tips, 4. Waar Gebeurd, 5/6. Nieuws van Hopstaken en Service van de Maand. Er is behoefte aan meer Waar Gebeurd-items uit de management-praktijk. Dat ik de identificatie van betrokkenen zoveel mogelijk wil voorkomen, hetgeen onvermijdelijk een fictief element introduceert, is iets dat enkelen noemen, maar ook begrijpen. In zoverre is Waar Gebeurd geen 100% correcte titel. Toch hou ik ‘m aan. Het gaat immers om de ware gebeurtenis zelf, niet om de ware identiteit van de spelers. Op de vraag over doorsturen aan derden kwamen verschillende reacties. Naast ‘nee’ was de een op een idee gebracht, de ander vroeg bezorgd, “Mag dat?” Internet is een bijzonder communicatie-medium. Het noopt tot het opnieuw kijken naar het fenomeen auteursrecht. Daar is ‘men’ nog niet uit. Heel ingewikkeld, heel gevoelig ook. Wat mijn nieuwsbrief betreft, kopieer maar, stuur maar door, print maar uit – ga gerust je gang. Ik beschouw het als digitale promotie. Maar als je stukjes van me gebruikt, wees dan zo fideel om de bron ervan te vermelden. Wat betreft lay out, opmaak e.d.: zoals een relatie opmerkte, “Er verandert al zoveel in de wereld …” Eén lezer vindt cursief lelijk. Ik zal dat beperken tot puur functioneel gebruik. Een ander suggereerde dat opmaak in ‘pdf’ (leesbaar met Acrobat Reader) en illustraties de brief aantrekkelijker zouden maken. Dat is natuurlijk zo. Ik ben alleen bang dat we dan naar zes A4-tjes gaan, of b.v. 4 A4-tjes per twee weken. Nog afgezien van de kosten: een goede illustrator laat zich goed betalen. En ‘stock’-illustraties vind ik te onpersoonlijk … Bedankt iedereen die heeft gereageerd. En blijf vooral reageren: [email protected]

3. Instrument: Een dozijn brokkenmakers (deel 3) Wanneer we communiceren, dan maken we wel eens brokken. Kost zeeën van tijd, als ’t even tegenzit. Hoe meer brokken, hoe meer gelijm. Je vraagt je af: “Wat deed ik verkeerd?”. In vier nieuwsbrieven maak je kennis met een dozijn van die brokkenmakers. Anonieme bron, geplukt van het web. Deze keer brokkenmakers 7-9. 7. Gemaakt, overdadig resp. verkeerd getimed loven, prijzen, mee instemmen Met een welgemeend en goed gedoseerd en getimed compliment is natuurlijk niets mis. Echter, iemand overdreven lof toezwaaien komt bevoogdend over. “Daar ben ik het V-O-L-S-T-R-E-K-T mee eens.” Of als een manipulatieve manier om tot gewenst gedrag aan te zetten. “Fanta-a-astisch! Je bent op tijd!!” “TSJAKKA!!!!!” 8. Een beschaamd gevoel geven; belachelijk maken; afstraffen Iemand het gevoel geven ‘fout’ te zijn: “Jij met jouw opleiding en ervaring …” Negatief positioneren: “Wat jij nu zegt doet me denken aan wat [flapdrol x] ook altijd zei …”. Er voor zorgen dat hij zich schaamt: “Huilebalk.” Ridiculiseren: “Ok, slimmerik …” 9. Interpreteren, analyseren, diagnose stellen Iemand vertellen wat zijn motieven zijn. Analyseren waarom hij zus doet of zo zegt. “Ik heb jou dóór!” “Wat er met jou mis, is …” Maar ook: “Méén je dat nou?” Al dit soort uitspraken kunnen bedreigend overkomen, of iemand frustreren. Hoe dat komt? De persoon voelt zich in de val gelokt, kwetsbaar gemaakt of niet geloofd. Hij/zij zwijgt uit angst voor negatieve interpretaties, verdraaiing van woorden of ongewenste openbaarmaking. Brokkenmakers 1-3 en 4-6 staan beschreven in nieuwsbrieven 2.7 en 2.8. In 2.10 volgen brokkenmakers 10-12.

4. Wijze citaten van Elbert Hubbard, Aldous Huxley, Peter Drucker en Anonymus “Aan een luiwammes heb je niets méér dan aan een lijk, en hij neemt meer ruimte in beslag.” Elbert Hubbard “Teneinde kritiek te vermijden: doe niets, zeg niets, wees niets.” Elbert Hubbard

“Een mislukkeling is iemand die gefaald heeft, maar van de ervaring niets heeft opgestoken.” Elbert Hubbard Wat Aldous Huxley misschien bracht op de gedachte: “Ervaring is niet wat een mens overkomt. Het is wat een mens doet met wat hem overkomt.” “Kennis is evenals geld een vorm van energie, die alleen bestaat wanneer zij werk verzet.” Peter Drucker Een paar jaar terug overhandigde een ambtenaar van een Friese gemeente mij dit leerzame vers (anoniem): TEORY Is as immen alles wit en neat kloppet. PRAKTYK is as alles funksjonearret en nimmen wit wêrom. Yn dit “bedriuw” bine teory en praktyk byinoar brocht Neat kloppet en nimmen wit wêrom.

5. Service van de maand: Management Development Een constante in het bedrijfsleven is verandering. En niet alleen van de markt en de omzet. Ook van de personeelsbezetting aan de top. Mensen veranderen van baan, en soms ook ‘als mens’. Vertrekkende mensen exporteren hun kennis en ervaring. We zitten nu in de aanloop tot de meest omvangrijke verandering, omdat de baby-boomers (geboren 1945-1955) die in hun loopbaan de ondernemingstop hebben bereikt, binnen nu en pak weg, 5-15 jaar plaats moeten maken voor de volgende generatie. Er wordt druk over gedacht, gesproken en gepiekerd. Men werft/selecteert, werkt in, begeleidt, promoveert, ontslaat. Kijk eens naar je eigen kader, waarin b.v. het kersverse MT-lid moet samenwerken met de ouwe rot die nog een paar jaar te gaan heeft. Die ‘alles heeft meegemaakt’. Moet de nieuweling nu alles leren van de oudgediende? Diens werkbare en dus waardevolle know-how, maar ook diens achterhaalde opvattingen, zoals niet (meer) werkbare management-technieken? Zou de oudgediende ook iets kunnen leren van de nieuweling? Enne, hoe zit het met de sociale vaardigheden? Communicatie? Kortgezegd, gaat dit team ook werken – als team? Tijd voor Management Development. Leiding geven (1), functioneren als teamlid (2) en meedenken en –praten over de toekomst (3), dit alles vergt een hele reeks vaardigheden. Met communicatie als rode draad. Vaak presteert een leidinggever prima op één van die drie velden, soms rwee, maar dat heeft-ie dan wel geléérd. Van eigen fouten, van een Voorbeeld, van kernachtige wijsheden (de citaten in deze nieuwsbrief zijn erg populair), en last-but-not-least, van wijsneuzen zoals inleiders, schrijvers en van die types die werken voor bureaus als Hopstaken Bedrijfsadvies. Die laatsten kunnen het leerproces structureren, stimuleren en versnellen. Daarin zit in hoofdzaak de bruto toegevoegde waarde van de trainer. De selectie van een training staat daarom nooit helemaal los van de selectie van de trainer. Naast de inhoud en het leerproces bouwt de trainer ook een ‘kennis-relatie’ op met de cursist. Die leert vertrouwen op diens kennis, door die zelf uit te proberen. The proof of the pudding is in the eating. En als de pudding bevalt, dan willen we meer. Van dezelfde kok graag. Een kennis-relatie komt maar zelden tot stand in een ‘tweedaagse’. Daarvoor is méér nodig. ‘De All Round Manager’ is een Management Development-programma, dat de beginnende, maar ook de ervaren manager een brede basis van werkbare know-how biedt. Een set instrumenten, in één taal, voor gezamenlijk gebruik. Op de site staat deze service omschreven als ‘3 x 12 avondcolleges’. Lezingen, geen oefeningen. Dat is één mogelijkheid. Hoe werkt het in de praktijk? In samenspraak met de opdrachtgever, de P&O-verantwoordelijke en de deelnemers stellen wij een programma-op-maat samen, waarin de lezingen worden aangevuld met oefeningen, bijdragen van de deelnemers zelf, praktijkopdrachten, thema-vergaderingen en verbeterprojecten. Soms is aanvullend persoonlijke coaching nodig (zie ‘Persoonlijke Coaching’ op www.hopstaken.com.). Per jaar kost een Management Development-programma zoals De All Round Manager, afhankelijk van de omvang, 6 – 12 dagen, uitgaande van een programma-duur van tenminste twee jaar. Wanneer je eens serieus wilt kijken naar • een middellange termijn aanpak om het niveau van het zittende management op een hoger plan te brengen,

• (eventueel) de overdracht van kennis en ervaring van straks vertrekkend kader te faciliteren, en • gedegen training op de gebieden 1, 2 en 3, met als rode draad communicatie, kortom, • een Management Development-op-maat, neem dan even contact met ons op. Op www.hopstaken.com staat onder ‘seminars’ meer informatie over ‘De All Round Manager’. Wie weet komen wij door jouw selectie.

6. Tips voor leven na ‘t werk Het mooiste con man-verhaal dat ik ken, speelt zich eind 19de eeuw af in de V.S. In 1892 kiest men een fabrikant van saxofoons in het Amerikaanse Congres. Hij krijgt er een wet door, die elk regiment van het leger verplicht een eigen orkest te hebben. Deze wet specificeert ook de bezetting, de instrumenten. In 1900 leverde hij de eerst 150 ‘wonder’-saxofoons af. Dit leidde tot een booming business voor deze ondernemende politicus. Zijn naam? C.G. Conn. Dit zou in deze tijd hebben geleid tot een media-hype, publiek schandaal, parlementaire enquêtes en vallende kabinetten. Toen niet. Overal in de V.S. floreren sindsdien big bands. En niet alleen in het leger. Elke zichzelf respecterende highschool heeft er een. Met de complimenten van Mr. Conn. Is dit een Tip?? Welnu, ga maar eens na, of je in je leven wel eens met con men te maken hebt gehad. Vast wel. In, maar ook buiten het werk. Tip: ga eens met www.google.com op zoek naar iets dat je bezig houdt. Internet is inmiddels een geduchte concurrent van mijn boekenkast. Daar vond ik dit mooie verhaal over Mr. Conn. Stranger in a Strange Land (1960) is de titel van ‘het beste science fiction boek ooit geschreven’. Dat zal best. Toch is dit zo’n roman die je na lezing nooit meer vergeet. Auteur is Robert A. Heinlein, een van de ‘Gouwe Ouwe’ SF-auteurs die eind jaren ’30 begonnen te publiceren, het genre volwassen maakten en definitief op de kaart zetten. ‘Stranger’ was van meet af aan een bestseller. Twee keer gelezen. De eerste keer was ik een jaar of twintig. Het meeste ontging me toen. Wat me wel bij bleef was de manier waarop de vreemdeling, een man die op Mars is opgegroeid, tegen ons aardmensen aankeek. Hoewel ik het verhaal vergat, onthield ik het werkwoord ‘to grock’ (‘grokken’ in de Nederlandse vertaling), wat zo iets betekent als ‘iets totaal bevatten, rationeel, emotioneel, spiritueel’. Schitterende vondst. Toen in 1991 een nieuwe editie verscheen, bleek die veel dikker. Het originele manuscript telde 220.000 woorden, waarvan er aanvankelijk op verzoek van de uitgever 70.000 waren geschrapt. Het bleek, althans in mijn ogen, een nieuw boek. Het verhaal was nu veel beter te volgen, terwijl Heinleins boodschap beter uit de verf kwam. Geen tijdgebonden roman dus, naar ’t schijnt. De Nederlandse editie: J.M. Meulenhoff, Msf 301, ISBN 90-290-4259-1, 2e herziene en uitgebreide druk maart 1992. Prima vertaald door M. Nicolaas en A. Andriessen-van de Zande. Er is ooit een film van gemaakt, maar die acht ik een belediging voor het boek. Er is slechts één website met management-artikelen waar ik regelmatig langsfiets: www.managementsite.net. Zo las ik er onlangs een uitstekend artikel van Han Oei, ‘Inspelen op gedragsaspecten brengt Hiddink nominatie voor kennismanagement goeroe!’ Wat ik de moeite waard vind, kopieer ik naar ‘Mijn Documenten’, zodat ik het later kan nalezen. De beste print ik uit. Natuurlijk staan er ook artikelen op over takken van sport die je niet interesseren. Toch kan een uitstapje naar zo’n andere wereld geen kwaad. Zoals de artikelen van Leo Kerklaan over integriteit bij overheidsorganisaties, Willem Mastenbroek over onderhandelen en Jaap Peters over ‘De Intensieve Menshouderij’ – management bezien vanuit de praktijk en het perspectief van het moderne boerenbedrijf. Boekbesprekingen, leuke cartoons. Abonneer je op de nieuwsbrief. Wat is dat toch bloedmooi. Neil Young’s After The Goldrush. Op de CD die ik gebrand heb ontbreken twee minder geslaagde nummers, zodat ik nu zonder haperen, met volle teugen kan genieten van deze prachtige, nietsentimentele treurigheid. Zoals Neil ‘Tell Me Why’ zingt, het titelnummer, ‘Only Love Can Break Your Haert’, ‘Oh Lonesome Me’ en ‘Don’t Let It Bring You Down’. Tijdloze schoonheid. Je houdt niet van smartlappen? Ik evenmin. Niet van muziek die riekt naar country & western? Ik ook niet. Bombast? Give me a break! Young kwam (op Déja Vu, met Crosby, Stills & Nash) weg met de bombastische, van C&W doortrokken smartlap ‘Country Girl’. Klassieke muziek, te goed voor Classic FM. In de jaren zeventig kwam je hem in het Amsterdamse nachtleven wel eens tegen, in de leukere Amsterdamse etablissementen. No kapsones. Kroegen, geen danstenten. We lieten hem met rust. Waar de conversatie over ging? Al sla je me dood. Vragen naar ‘het optreden’ of ‘de laatste plaat’, dat deed je dus niet. Inmiddels heeft hij tientallen platen gemaakt. Wel veel van hetzelfde, soms een misser, af en toe een fraaie uitschieter (‘Harvest Moon’). Rock ‘till you drop. Inmiddels ook ‘geëerd’ met een nette, maar voorlopige biografie. En wat doet nou een poplegende na z’n werk? Spelen met modeltreintjes. Yessir! Loek Hopstaken