Wat Is Wijsheid??? Nr. 12

WAT IS WIJSHEID??? “Zodra iemand zich realiseert dat de werkelijkheid vele gezichten kent, zet hij de eerste stap op weg naar wijsheid.” Nieuwsbrief van Hopstaken Bedrijfsadvies – 2002.5 – 26 april 2002 In deze nieuwsbrief: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Waar gebeurd: Vrede! Nieuws van Hopstaken: The Nelly-way Instrument: Aandacht Wijze citaten van 4 Anonymi en A. van Delden Service van de maand: De organisatie in kaart gebracht Tips voor leven na ‘t werk

Reacties kun je mailen aan [email protected] 1. Waar gebeurd: Vrede! Naar het schijnt is dit waar gebeurd – als we althans de verhalen mogen geloven. Gedurende een paar eeuwen hebben moslims, joden en christenen in vrede samengeleefd: handel gedreven, kennis vergaard, kunst voortgebracht, samengewerkt. Dat gebeurde zo’n acht tot tien eeuwen geleden tijdens het bewind van een reeks opeenvolgende, ‘verlichte’ kaliefs in wat nu Andalusië is. Miljoenen toeristen bewonderen jaarlijks een restant van deze periode: de Mezquita Moskee in Cordoba. Een stenen woud van palmen van een, sorry voor het cliché, verpletterende schoonheid. Cordoba belichaamt in de geschiedenis het bewijs, dat mensen, zolang zij zich niet verheven wanen boven hun medemens, in vrede en in welstand kunnen leven. Hier floreerden commercie, kunsten en wetenschappen. Gouden Eeuwen. Deze stad bracht geleerden voort als Ibn Al Roesd, moslim, beter bekend onder de naam Averroës, en Moshe Ben Maimon, jood. Die kennen we als Maimonides. Tijdgenoten, artsen, filosofen. Wat ze deden en waarom ze als ‘groot’ staan geboekstaafd – daarvoor hebben we encyclopedieën. Zonder hen was onze kennis van de klassieke filosofie een stuk minder. Renaissance-mensen terwijl de rest van Europa nog in donkere middeleeuwen was gehuld. De gothische bouwkunst ontleende trouwens vele kenmerkende elementen aan de Moorse architectuur. Iets wat ze mij tijdens colleges Gothiek (Universiteit van Amsterdam, 1973) niet hebben verteld. Hoe eindigde deze weldadige vrede? Zoals menige vrede eindigt: door lieden die er een extreme vorm van hovaardij 1 op na houden. Die in hun waan dat hun ‘gelijk’ absoluut is, zich het recht toeëigenen om ieder mens die daarmee niet instemt, een kopje kleiner te maken. Fundamentalisten dus, en die tref je aan in alle tijden en plaatsen. In de geschiedenis van Andalusië zowel onder moslims als onder christenen. De laatsten, in een fundamentalistische gedaante, hebben uiteindelijk gewonnen. Ze gingen vervolgens net zo tekeer als Sharon tegen de Palestijnen en de Hamas en consorte tegen de Israëliërs. De Taliban van de Middeleeuwen en de Renaissance: Kruisvaarders, koningin Isabella en koning Ferdinand, de Inquisitie. In Cordoba is de Mezquita godzijdank bewaard gebleven. Vrijwel alle andere moskeeën werden gerecycled – als fundament voor kerken. De Mezquita heeft het ternauwernood overleefd. De nieuwe heersers waren al begonnen er een kathedraal van te maken. Karel V heeft naar verluidt aan de verdere destructie van de moskee een einde gemaakt. Wat rest is een machtig mooi bouwwerk, waarvan het hart is vervangen door een kerk. Die zou je als object op een andere locatie bewonderen, maar misstaat hier volkómen. Een symbool voor een beëindigde vrede. Lees de geschiedenis er maar op na. Bloedstollend. En bezoek dat fabelachtige Andalusië, zoals Nelly en ik dat deze maand deden. In Sevilla kregen we een snufje ‘Féria de Abril’ op de koop toe. ¡Olé!

1

Zie de Nieuwsbrief van februari, 2.2 – Waar gebeurd.

Wanneer is er vrede? Als de een zich niet verheven voelt en gedraagt jegens de ander. Niet vreemd genoeg gaat die vlieger ook op voor teams. Een productief team is een actief, maar vooral vredig team: wars van enige hovaardigheid en dus wars van conflict.

2. Nieuws van Hopstaken: The Nelly-way; beursbezoek Wij proberen goed te luisteren naar de behoeften van onze relaties. Dat leidt tot voortdurende aanpassingen, terwijl de kern onaangetast blijft. Soms is dat taal, soms een andere volgorde. Nu eens nadrukkelijker praktijkoefeningen, dan weer een andere stijl. Ook onze bronnen staan voortdurend ter discussie. Zo ontwikkelde Nelly onlangs haar eigen communicatie-workshop. Voor deze vierdaagse training heeft zij onder meer geput uit bronnen als Daniel Goleman’s standaardwerk ‘Emotionele Intelligentie’. Dag vier omvat een intensieve kennismaking met persoonlijke coaching, gebruik makend van de laatste inzichten en technieken op dit gebied. Wanneer je geïnteresseerd bent in een communicatie-training, dan beschikken wij dus inmiddels over twee verschillende benaderingen. Naast de Loek-way de Nelly-way. Beide ‘ways’ leiden wel naar hetzelfde waardevolle eindproduct: een persoon wiens communicatieve en sociale vaardigheden op een stabiel hoger plan zijn gebracht. De ene aanpak sluit wellicht beter aan bij jouw specifieke behoefte aan know-how op communicatie-gebied dan de andere. Op 25 april bezocht ik op uitnodiging van Bart Interpack, de driejaarlijkse mega-beurs in Düsseldorf voor verpakkers en bouwers van machines voor de fabricage van zoetwaren. Nooit eerder zag ik zoveel techneuten bijeen, die enthousiast en vol trots hun nieuwste scheppingen toonden aan een massaal toegestroomd beurspubliek. Verbijsterend om te zien hoe veel bedrijven hun marktaandeel willen vergroten door kolossale roestvrijstalen, soms werkende constructies ten toon te stellen. Komisch, als na een wat uit de hand gelopen demonstratie van koekjes sorteren de brokstukken en kruimels inderhaast van de grond geplukt worden. Het gezoem, getik, geratel, gerammel en gepiep van de apparatuur vult de hallen, net niet overstemd door het geroezemoes en gezucht van standbemanningen en converserende bezoekers. Vaak zelf techneuten, maar toch ook aardig wat niet (zo) technisch onderlegde mensen. De laatsten, tot welke categorie ikzelf behoor, kijken verbaasd, soms quasi geïnteresseerd naar het technisch geweld en vraagt zich af: “Snapt die techneut wel wie ik ben?” Het leuke van techneuten is, dat zij er van uitgaan dat iedereen techneut is. Ook had ik even het idee dat het tijdperk van pure productgerichtheid achter ons lag. Dat nu blijkt een misvatting. Klanten bestaan niet echt. Ze moeten gewoon niet zeuren en kopen. Lekkere Bratwurst trouwens, Bart! Ook Jelle weer eens ontmoet, na jaren. Leuk weerzien.

3. Instrument: Aandacht Dit stukje gaat over een heel eenvoudig instrument, dat van tijd tot tijd, onder andere namen, opduikt in de management-literatuur. Het werkt. Het heeft altijd gewerkt. Het is zo oud als de wereld. Maar net als met de zwaartekracht moest ook dit verschijnsel eerst ontdekt worden. In de jaren ’30 van de vorige eeuw voerde Elton Mayo (Harvard) het Hawthorne Experiment uit. Mayo was opgegroeid in de toenmalige traditie van ‘scientific management’. Namen: Henry Ford, Frederick Taylor. Hij onderzocht in de Hawthorne vestiging van Western Electric het effect van licht op de productiviteit van de arbeiders. Mayo verhoogde de lichtsterkte: de productiviteit nam toe. Dat was op zich niet zo verbazingwekkend. Maar de productiviteit steeg vreemd genoeg óók toen hij de lichtsterkte verminderde. Natuurlijk zouden de arbeiders, als ze mochten kiezen, werken met gebrekkige verlichting afwijzen. Hoe kwam het dan dat de productiviteit hoog bleef bij vermindering van licht? Mayo onderzocht dit en kwam uiteindelijk tot de slotsom dat de productiviteit hoog bleef omdat iemand de arbeiders aandacht schonk. Het maakte niet uit dat het doel van zijn onderzoek was, het vinden van een optimale ratio voor verlichting en productiviteit. Gewoon aandacht schenken bleek motiverend te werken. Dit luidde het einde in, of liever: de verrijking van de Scientific Management-school van Taylor c.s. Waarmee overigens beslist niet gezegd is, dat aandacht alles is. Maar wel, dat aandacht, mits positief en juist gedoseerd, productiviteit stimuleert en een goede sfeer bevordert. Aandacht: dagelijks een rondje maken en oprechte belangstelling aan de dag leggen voor wat er leeft en speelt. Informele functioneringsgesprekjes. Niet het te nadrukkelijk beoefenen van management by walking around: “kijk, daar loopt de baas. Wat vindt hij zichzelf vandaag weer interessant!” (Het Hawthorne-verhaal: vrij naar een anonieme bron op internet)

4. Wijze citaten van 4 Anonymi en A. van Delden “De neuroticus is iemand die luchtkastelen bouwt. De psychoot woont er in. En de psychiater verhuurt ze.” (anoniem)

Een reactie van Jan Bommerez: “Hier zijn nog twee antwoorden op de vraag WAT IS WIJSHEID?” 1. Wijsheid is wanneer het hoofd geleid wordt door het hart. (anoniem) 2. Een filosoof is een minnaar van de wijsheid - een wijze heeft de wijsheid van de liefde ontdekt. (anoniem) “Wanneer je je verleden wilt kennen, onderzoek dan de staat waarin je je nu bevindt. Als je de toekomst wilt kennen, onderzoek dan je huidige bezigheden.” (anoniem; uit boeddhistische bron) “Je moet op vakantie gaan als je er geen tijd voor hebt.” (A. van Delden, Wageningen Universiteit – stelling/NRC – 27.1.02)

5. Service van de maand: De organisatie in kaart gebracht Als er één service is die qua investering in tijd en energie wordt onderschat, dan is het wel deze. “Loek, ik wil de organisatie in kaart gebracht hebben. Annelies gaat het doen en ik wil dat het in twee maanden klaar is.” Het is een vurige wens van velen: de landkaart van het eigen bedrijf, met alle knoop- en knelpunten, snel-, hoofd-, en bijwegen, provincies, hoofdsteden en plaatsen. Een soort eigen Bos-Atlas. Een vergezochte analogie? Njet. Elke organisatie heeft haar structuur van lijnen en petten. De meeste mensen houden van overzicht. We willen gewoon de weg weten binnen onze eigen onderneming. Wie ooit met Hopstaken heeft gewerkt, kent het fenomeen ‘petten’. (Bij Jaap thuis heb ik het al geschopt tot ‘de pettenman’ ...). Petten zijn de afgelopen jaren regelmatig in de media gebruikt, nu eens negatief (“Dat hield hij onder de pet”, Bijlmer-enquête), dan weer positief (“Hij is trots op z’n nieuwe pet”) of neutraal (“Ik draag hier vele petten”). Het wonderlijke is, dat de meeste mensen heel precies begrijpen waarover je het hebt. Dat is wel anders wanneer je het begrip ‘functie’ hanteert. Menige functie in Midden- en Kleinbedrijf is een (vaak toevallig en willekeurig) samenstel van petten. Sommige leidinggevenden (of hun secretaressen!) dragen er tientallen. Bij vertrek van zo’n functiehouder ontstaat enige paniek, omdat al diens petten vrij vallen. Na vervulling van de ontstane vacature blijven er dikwijls een paar liggen. Men was zich niet geheel bewust van de petten-collectie die de oud-collega achterliet. Het gemis aan een geschikte petdrager komt dan soms met een schok: “Maar ik dacht ...” ”Nee, dat deed Marjolein vroeger altijd ...” “Dus dat betekent dat ik voortaan de klos ben!!!” “Ik vrees van wel ...” “Het wordt tijd dat we ...” En zo komen we weer op de vraag in de eerste alinea. Het in kaart brengen van de organisatie is eigenlijk een soort inhaalklus. Iets dat tijdens de groei van het bedrijf hooguit onderaan de prioriteitenlijst bengelde. Tot de onduidelijkheid over petten, taken en bevoegdheden, bedrijfsprocessen en overlegkanalen blijkt te leiden tot irritatie, inefficiency en kostenverspilling. Dan is vaak mijn boodschap: trek daar maar een half jaar voor uit, een zure. Geen dure: zelf doen is het devies. Ik instrueer slechts, en begeleid. Als je klaar bent, dan beschik je over een ‘kapstok’. Voor alle petten, maar ook voor het kwaliteitssysteem en de overlegstructuur. De basis voor een management-informatie-systeem. De kunst is wel om het simpel te houden. De neiging te weerstaan om alle dorpjes, gehuchten en karresporen erin op te nemen. In die zin is een vergelijking met de oude King-Atlas (wie heeft hem nog??) beter op z’n plaats. Die raadpleeg ik nog regelmatig. Serieus. Als je meer wilt weten over deze service, blader dan op www.hopstaken.com naar ‘workshops’ en klik ‘organisatie’ aan. Of stuur een e-mail om iets af te spreken.

6. Tips voor leven na ‘t werk Atlassen ... Er is een nieuwe Bos-Atlas. 52ste druk. Welke gebruikte jij op school? Deze druk is een juweel, met CD-rom. Nu verkrijgbaar in een pakketje met de eerste, uit 1877. Zo’n 55 euro, als ik me niet vergis. Voor wie van landkaarten houdt. De ‘Bos’ is uniek in zijn soort en hoort naast een andere grote wereldatlas (de nieuwe, gebonden editie van National Geographic is de mooiste, maar die kost wel bijna 200 euro) op de plank. Tegen zulke boekwerken kan geen digitale versie op. Zelfs een 21 inch flat-screen is vergeleken met mooi drukwerk een flut-substituut. www.meerjazz.nl biedt een schat aan informatie over een driedaags jazzfestival (24 t/m 26 mei) dat meer echte jazz lijkt te bieden dan het North Sea Jazz Festival, dat aan haar eigen gewicht dreigt te bezwijken. Meer jazz dus, in Hoofddorp, Haarlemmermeer, vlakbij Schiphol. Voor wie een nieuwe passie zoekt. You never can tell. Verkiezingen. 15 mei. Noteer ’t in je agenda. Gelukkig hebben we geen systeem zoals Frankrijk: daar zitten ze voor de tweede ronde opgescheept met een fascist en een corrupte regent. Een aardige site is www.stemwijzer.nl. Daarop kun je dertig vragen beantwoorden en dan weet je op welke partij je moet stemmen. En welke niet.

Het Britse blad Uncut koop ik, sinds augustus 1997 nr. 3 verscheen, maandelijks. Never a dull moment. Een telkens weer overvol en prima geschreven blad over (pop)muziek en film, van ‘fifties’ tot nu. De verkopen van Uncut zijn vorig jaar enorm gestegen toen men aan legendarische popmuziek-artiesten hoofdartikelen ging wijden. Je hebt al gemist: Pink Floyd, Rolling Stones, Police, REM, Crosby Stills Nash & Young, The Who, The Beatles. Met een beetje mazzel tref je het mooie Jimi Hendrix-nummer (mei) nog aan. In het juni-nummer, dat tegen half mei in de beter gesorteerde kiosken ligt, staat Bob Dylan centraal. De meeste nummers kun je trouwens nabestellen. Bij elk nummer zit een promotie-CD, waarop een selectie van vooral nieuwe popmuziek. Maar deze maand ook ‘Memories Are Made Of This’, van super-slijmjurk-maar-niet-te-imiteren zanger en ‘ratpacker’ Dean Martin. Zeer zelden aandacht voor zielloze house- of ‘drum & bass’-ellende; soms wel voor andere bagger. Smaken verschillen. Een leuke manier om bij te blijven voor baby-boomers en alle generaties daarna. Reviews van CD’s, DVD’s, video’s en boeken. Na tien pagina’s in de twaalfde druk van Gloed begreep ik waarom dit boek niet door tevreden recensenten, maar door enthousiaste lezers (zoals Nelly) is gepromoot. Briljant. Leest als een schitterende film. Van de Hongaar Sándor Márai (1900-1989). (Wereldbibliotheek; ISBN 90-284-1872-5) Loek Hopstaken