Wat Is Wijsheid 53

WAT IS WIJSHEID??? “Zodra iemand zich realiseert dat de werkelijkheid vele gezichten kent, zet hij de eerste stap op weg naar wijsheid.”

Nieuwsbrief van Hopstaken Bedrijfsadvies – 2005.9 – 16 september 2005 (nr. 53) In deze nieuwsbrief: 1. 2. 3. 4.

Waar gebeurd: Wegwijzers Nieuws van Hopstaken Instrument: Mentor & Coach Wijze citaten van Goodall, Ward, Disney, Eliot, Johannes XXIII, Fan Liu en een gedicht van Jules Deelder 5. Tips voor leven na ’t werk Reacties: [email protected]. Het nieuwsbrieven-archief staat op www.hopstaken.com. Evenals een overzicht van onze diensten (advisering, workshops en seminars). SPECIAL: OVER COACHES EN MENTOREN 1. Waar gebeurd: Wegwijzers Toen ik een vriend met een fascinerend cv eens vroeg hoe hij tot keuzes kwam, zei hij: “Het komt er op neer, dat wanneer ik ergens over loop te piekeren, ik iemand tegenkom die iets zegt zoals: “Kijk, heb je dat gezien?”, en mij dan wijst op wat ik maar noem, een stuk leven. Dan kijk ik daarnaar, zie een verband met mijn gepieker, en maak een keuze. Zo’n persoon noem ik een ‘wegwijzer’.” Het is natuurlijk een heel oud beeld: moet ik linksaf, rechtsaf, of toch gewoon rechtdoor? Robert Johnson schreef er zelfs zijn ‘Cross Roads Blues’ over. Terugkijkend ben ik een paar van die wegwijzers tegengekomen. Of ze altijd de juiste weg wezen, is vers 2. Of ze door hun omgeving serieus worden genomen, is ook een ander verhaal. Mijn ervaring met wegwijzers is dat zij vaak aan de rand van een bedrijfscultuur, of zelfs de samenleving staan, er doorgaans onconventionele ideeën op na houden, én een ongewone interesse in mij aan de dag legden. 100% persoonlijke aandacht, met als doel mij te helpen, zowel instrumenteel als op weg. En: welke droom of wens ik er ook op na hield, zij lieten ‘m in tact. Zij hielpen mij een keus te maken tussen realiseerbare droom en onhaalbare kaart. Zo’n wegwijzer was JW (zie ook nieuwsbrief 3.9 van 15 september 2003). JW presteerde het om velen tegen zich in het harnas te jagen. Tact? Nooit van gehoord. Hij stond bol van meningen en oordelen over alles en iedereen. En toch is hij iemand die mij behalve veel kneepjes van het vak bijbracht, ook hielp bepaalde talenten een vaardigheden te ontdekken en ontwikkelen. Ook doorzag hij beter dan wie ook de informele circuits en kon haarfijn uitleggen hoe die functioneerden. Zelf kon hij er alleen niet mee overweg. Mijn tijd bij JW was dus een vreemde leertijd: hij was mijn mentor, coach, en tegelijkertijd een voorbeeld van hoe je bepaalde zaken niet moet aanpakken. Op een dag kreeg hij te horen dat hij beter kon opstappen. Zo geschiedde. Na zijn vertrek merkte ik klaar te zijn voor een volgende, beslissende loopbaanstap. Dat lukte sans problème, zoals JW zou hebben gezegd. Pas later ben ik de rol daarbij gaan beseffen van JW, een heuse wegwijzer, hoewel een merkwaardige, bijkans tragische figuur. Amerikanen noemen zo iemand een ‘maverick’: onaangepast, niet behorend bij welke groep dan ook. We hebben korte tijd nog contact gehad, maar elkaar toch vrij snel uit het oog verloren.

2. Nieuws van Hopstaken Seminar: De weg naar betere bestuurbaarheid Ondernemingen groot en klein kampen dikwijls met een gebrekkige organisatie, onduidelijke taken en bevoegdheden, en inefficiency. Medewerkers weten niet waar ze aan toe zijn, management weet onvoldoende wat er speelt. Gevolgen: onverantwoord hoge kosten, demotivatie van personeel en klagende klanten. Op 27 september geef ik in het Deventer Stadhuis op uitnodiging van Modern Management een lezing over de weg van verwarring naar duidelijkheid. MM is de maker van een gebruikersvriendelijk organiseersysteem, dat leiding en medewerkers de informatie biedt, die voor management resp. werk vereist zijn. Twee enthousiaste gebruikers lichten de toepassingen toe. Na afloop kun je met gelijkgestemden je plannen met ons bespreken. Meer informatie tref je aan op www.modernmanagement.nl/seminar, waar je je ook kunt aanmelden. De bijeenkomst is van 1600 – ca. 1800 uur.

1

3. Instrument: Mentor & Coach Wijze feedback Wanneer je stilstaat bij de mensen die in jouw leven een voorname rol hebben gespeeld, of spelen, dan is de kans groot dat je uitkomt op personen die jou richting geven, of helpen jouw richting te bepalen. Daarnaast adviseren zij over wat wel en niet handig en verstandig is wat betreft handelingen en gedrag. Nuttige feedback, die vérder gaat: inspireert. Zo iemand die je op cruciale momenten een mentaal zetje geeft in de juiste richting – die dat dan ook blijkt te zijn, soms jaren later. Dergelijke mensen zijn mentoren. Vaak zijn ze ouder en meer ervaren, en je komt er achter dat zij het vaker dan anderen bij het rechte eind hebben. Noem het ‘wijzer’. Ik heb een paar mentoren gehad, en hun feedback gaat een leven lang mee. Wat is het verschil? De laatste jaren is de coach in opkomst. Er zijn nogal wat kort-door-de-bocht definities van de coach. Een coach instrueert, doet voor, begeleidt en stimuleert leerlingen. Er zijn vier coaching-rollen en –stijlen: a. hands-on: het langs praktische weg instrueren van onervaren leerlingen b. hands-off: ervaren leerlingen tot een nog betere prestatie brengen c. supporter: leerlingen helpen praktisch om te gaan met wat zij geleerd hebben d. qualifier: een leerling helpen een specifiek vereiste te ontwikkelen om te kwalificeren voor een functie of beroep. Coaching de mentor Zoals je ziet, is een coach méér dan degene die voortdurend aan je vraagt: “En hoe had je zelf gedacht dit probleem op te lossen?” Een leidinggevende anno 2005 wordt verondersteld te weten hoe te coachen. Er bestaan tegenwoordig zeer uitgebreide coach-trainingen, die als enige manco lijken te hebben, dat zij voorbijgaan aan het geven van leiding (!). Maar een goede coach is niet altijd een goede leidinggever. Ook het omgekeerde is waar. In een ideale situatie beschikt een leidinggevende over coaches; hij moet snappen wat coaching is en het zelf ook kunnen als ’t moet. Zoals een coach moet snappen wat leidinggeven is, dit in beperkte mate (met name, operationeel) ook moet kunnen. Maar een leidinggevende anno 2005 moet in de eerste plaats leiding geven. Strategisch, tactisch en operationeel. Het verschil tussen een gemiddelde en een goede leidinggever is de rol van de inspirerende mentor. Daarom leren we medewerkers de kunst van het coachen, en leidinggevenden de kunst van het ‘mentoren’. Wat hebben coaches en mentoren gemeen? Natuurlijk: prima communicatieve vaardigheden. En verder: in staat om het ‘doen’ over te laten aan de ander.

4. Wijze citaten van Fan Liu, Goodall, Ward, Disney, Eliot, Johannes XXIII, en een gedicht van Jules Deelder

“Words are useless. Sometimes words are not the right way to express our feelings. Then, looking at someone, or an embrace, tells a complete story. Talking would only spoil the moment.” Fan Liu (boven) “Mijn moeder zei altijd, werk hard, grijp elke kans aan en geef nooit op. Als je een droom hebt, laat die dan door niemand weglachen.” Jane Goodall (geb. 1934; kijk eens naar http://www.janegoodall.org) “Als je het kunt dromen, dan kun je het doen.” Walt Disney (1901-1966)

2

“Als je je er een voorstelling van kunt maken, dan kun je het realiseren. Als je het kunt dromen, dan kun je het worden.” William Arthur Ward (1921-1997)

De Doper Loop ik door hoe heetet daaro in het Midden Oosten Jeruzalem geloovik want het stierfter van de Joden te spinzen of ik wat kan scoren Er was van alles kon ik kopen Gasfornuizen en/of -ovens Zo goed als nieuwe ouwe auto’s Kleding naar de laatste mode Zoute vis en schapenkloten Eieren belegde broodjes Vastgelopen dieselmotors Slagroomtaarten pizzabodems Tuinkabouters rubberboten Witlof sla en sperciebonen Handgranaten en pistolen Namaakbloemen kunstkerstbomen Dekbedhoezen dumdumkogels Maar helemaal nerges wat te roken. ja Marlboro maar daar hoevie niet speciaal voor naar het Midden Oosten Afijn ik sta na uren spitten net op punt met lege handen naar de luxueuze luchtgekoelde van chemisch toilet voorziene Alpenkreuzer waarmee ik ben gekomen terug te keren als zich plots een ouwe lorrenjood met knokige vinger voorbij de stadspoort de woestijn in wijzend als volgt tot mij richt: Oooooooooooooi vreemdeling! Gaat henen derwaarts tot den Jordaan en gij zult Hem van verre in ‘t water zien staan! Dus ik die woestijn in... Kom ik op m’n tandvlees aan bij die Jordaan en ja hoor! Daar stondtie met alles erop en eraan geheel gelijk in de Bijbel staat beschreven. Op mijn vraag of ik voor de Dope bij hem moest wezen keek hij mij misprijzend aan. Ja waddachie dan? Dat ik Johannes de Joker heette ...? Jules Deelder tijdens de zesde Dag van de Poëzie, Landgraaf 2004

“Alleen wie het risico neemt te ver te gaan, komt er mogelijk achter hoever je kunt gaan.” T.S. Eliot (1888-1965)

3

“Ga niet te rade bij je angsten, maar bij wat je hoopt en droomt. Denk niet na over je frustraties, maar over je onbenutte potentieel. Hou je niet bezig met wat je hebt geprobeerd maar mislukt is, maar met wat voor jou nog tot de mogelijkheden behoort.” Angelo Roncalli (Paus Johannes XXIII; 1881-1963) “Wanneer je een besluit moet nemen, is het beste wat je kunt doen de juiste actie. Het slechtste wat je kunt doen is niets.” Theodore Roosevelt (1858-1919)

5. Tips voor leven na ‘t werk Uit Loek’s Oude Draaidoos (3) Tijdens de eerste jaren op kamers in Amsterdam lag geregeld ‘Butterfly Dreams’ op mijn draaitafel, het debuut van Flora Purim. Haar doorbraak vond plaats tijdens haar associatie met Chick Corea en Stanley Clarke, toen die luchtige en melodieuze fusion-jazz maakten op nog immer fris klinkende platen als ‘Light as a Feather’. In 1975 werd Flora gearresteerd wegens bezit van marihuana. Dat leverde haar een jaar gevangenisstraf op. Weer op vrije voeten, stond een groepje vrienden te popelen om een plaat met haar op te nemen. Corea leverde drie composities, evenals haar oude mentor Hermeto Pascoal. George Duke nam de arrangementen en toetsen voor z’n rekening. Verder uitsluitend topmuzikanten, onder wie Pascoal (piano, fluit), Airto Moreira en Ndugu (percussie), Alphonso Johnson en Ron Carter (bas) en David Amaro (gitaar). ‘Open Your Eyes You Can Fly’ is een plaat die na bijna 30 jaar draaien staat als een huis en niets heeft ingeboet op uitgelatenheid. Want daar gaat het hier om: pure euforie. Flora’s pure jubelstemming lijkt haar begeleiders op te peppen tot superieure prestaties. Dit moeten fantastische dagen zijn geweest in de studio, je hoort het niet aflatende speelplezier. Iedereen toont uitsluitend zijn beste kanten en overtreft daarin zichzelf. De productie van ouwe rot Orrin Keepnews (de man die ooit Monk terugzette in de jazzgeschiedenis) is perfect. Sterke composities, betoverende momenten, inspiratie van de eerste tot de laatste noot. Als er al een prijsnummer aan te wijzen is, dan kies ik voor ‘Sometime Ago’. Wat je hier hoort, dat wil zeggen: als je er tegen kunt – is op bepaalde momenten zo overrompelend, dat ik er althans telkens door van de kook raak. Auto naar de kant, van die dingen. Niet geschikt voor zielen met tendens tot zwaarmoedigheid.

Terwijl ik dit schrijf, hoor ik dat Bob Moog is overleden, bouwer en uitvinder van electronische muziekinstrumenten. Moog werd wereldberoemd als uitvinder van een synthesizer, met een vreselijke plaat: ‘Switched on Bach’. Maar jazz- en popmuzikanten raakten geïnteresseerd en sloegen aan het experimenteren met de ‘Mini Moog’. George Duke speelt op ‘Open Your Eyes’ een Moog die niets heeft van dat blikkerige jaren ’70 en ’80 ‘synth’ geluid, dat zoveel popmuziek qua klank op elkaar deed lijken.. Hij tovert een warme, volle klank tevoorschijn – zoals alleen een meester dat kan. Amsterdam & China Concertgebouwdirecteur Martijn Sanders vindt het de hoogste tijd voor een Chinees cultureel festival. Wat we in juni in Deventer deden, wordt nu grootscheeps opgepakt in Amsterdam. Zie www.amsterdamchinafestival.nl.

4