Metaanalisis Ponteng Dikalangan Remaja

Metanalysis: Ponteng sekolah di kalangan remaja sekolah Disampaiakn oleh Yahya Ismail (800945) Master of scines (counselling)

Penghargaan 





Terima kasih kepada yang berbahagia Dato’ kerana telah mendedahkan saya untuk menyelidik kajian ilmiah yang telah disediakan (metanalisis). Juga terima kasih kepada sahabat-sahabat yang memberi tunjuk ajar. Jazakumullahu Khairan kasira.

Pengenalan 



Aktiviti ponteng sekolah kerap kali dikaitkan dengan tingkahlaku devians. Dengan pengertian yang lebih luas, devians atau lencungan dimaksudkan dengan sebarang tingkahlaku yang tidak memenuhi norma sosial sesuatu kumpulan sosial atau masyarakat (Ting Chew Peh, 1983:14). Wolfgang (1977) yang dilaporkan oleh Aziz (1988) melihat pengaruh rakan sebaya yang sama-sama devians sebagai satu pengaruh yang kuat dalam pembentukan tingkahlaku devians. Beliau mengatakan bahawa; • “aso related delinquency while still in school, was the slavery of commitment to delinquent peers and their attitudes and values associated with delinquent behaviour. As the individual developes more firm allegiancy, the more captive he is to demands for conforming to deviance, the less freeedom he has for alternative broadly accepted behaviour”

Samb…. Laporan salah laku bagi tahun 1985 hingga 1992

Laporan salah laku bagi tahun 1985 hingga 1992 memperlihatkan bahawa ponteng sekolah merupakan salah laku yang utama di kalangan pelajar. Di sepanjang tempoh persekolahan 1992, sejumlah 57,498 pelajar sekolah rendah dan menengah telah dilaporkan ponteng. Tujuh jenis ponteng diambil kira dalam laporan tersebut adalah :





i. ii. iii. iv. v. vi. vii.



• • •

Ponteng sekolah Ponteng kelas Ponteng perhimpunan Ponteng aktiviti ko-kurikulum Ponteng ujian, ponteng peperiksaan Ponteng bersendirian

Rekod diperolehi dari unit Disiplin, Kementerian Pendidikan Malaysia, (1994:16) dilaporkan pelajar ponteng sekolah pada 1992 = 1993 = 1994 =

32092 28005 34881

(1997:4)

kes. kes. kes. (Utusan Malaysia 24 ogas 1995. dlm Mat Kilau

Tajuk-tajuk yang akan dibincangkan: 1. 2. 3.

Definisi Kesimpulan Laporan tentang kajian : • • • • •

• • •

Tajuk Pengkaji Tujuan kajian Kaedah digunakan Dapatan kajian

Kesimpulan Diskusi Bentuk pertolongan

1- Definisi : Ponteng sekolah 







Ponteng dalam kontak pendidikan didefinisikan sebagai tuang sekolah atau tidak hadir ke sekolah tanpa keizinan daripada guru : dalam Bahasa Inggeris difahami sebagai “playing truant”, (Ruhuyati Idayu, 1978) dlm Mat Kilau Bin Idris (1997) kajian ilmiah:50 . Kamus Dewan “Ponteng sekolah didefinasikan sebagai kegiatan meninggalkan sekolah tanpa sebab atau diluar pengetahuan sekolah.” Oxford English Dictionary (1965). Ponteng adalah “One who absents himself from place of work, expecially the child who stay away from school wihout leave” Norman Ismail (dilaporkan oleh Yaakub, 1977) menyatakan bahawa ponteng adalah “one who absents or staying away from school without justiable reason and without the knowledge of parent of teachers”.

Samb…. 

i.

Ibrahim Saad (1986) mengkategorikan ponteng ke dalam aktiviti-aktiviti yang berikut:

ii.

iii.

Kanak-kanak yang telah didaftarkan dan tidak hadir ke sekolah walaupun telah berumur dalam lingkungan 7-12 tahun. Kanak-kanak yang mahu ke sekolah tetapi tidak dapat berbuat demikian kerana masaalah kewangan, menolong ibubapa bekerja, keuzuran dalam keluarga dan terpaksa menjaga rumah, adik-adik dan sebagainya. Mereka yang sengaja tidak datang ke sekolah, mereka keluar rumah diawal pagi dengan pakaian sekolah dan beg berisi buku. Sebaliknya pergi berpeleseran di kebun-kebun bungan, kebun kelapa sawit, memancing ikan di kolam-kolam atau di sungai-sungai atau dilombong-lombong, berfoya-foya dikompleks membeli-belah atau di pusat-pusat hiburan.

2- Kesimpulan definisi







Faktor latar belakang keluarga, keadaan sosio ekonomi keluarga yang rendah, peribadi pelajar sendiri, kawalan disiplin yang terlalu ketat atau terlalu longgar dan pengurusan sekolah menjadi faktor penyebab berlakunya ponteng sekolah di barat. Selain itu kurangnya kasih sayang keluarga dan keadaan yang tidak tenteram serta penekanan pembelajaran turut menjadi faktor ponteng sekolah. Kebanyakkan mereka berpendapat bahawa faktor tersebut kadangkala bukanlah menjadi satu faktor yang tersendiri tetapi saling berkaitan anatara satu sama lain. Bagi pengkaji tempatan pula, mereka mendapati bahawa faktor dalaman sekolah seperti kelemahan penyampaian pelajaran oleh guru, perhubungan antara guru dengan murid , peraturan disiplin yang ketat atau terlalu longgar serta persekitaran sekolah, menjadi faktor yang mempengaruhi ponteng sekolah. dlm Mat Kilau Bin Idris (1997) kajian ilmiah:56.

3- laporan tentang kajian 

Kajian pertama: – Tajuk: “Gejala ponteng sekolah antara para pelajar sekolah menengah. – Pengkaji : Mat Kilau Bin Idris (1997) –

Lokasi kaian : kawasan Hilir Perak, Perak Darul

–

Tujuan kajian :

Ridzuan. Keluasannya 1200.57 kilometer persegi. Terdiri daripada berbagai-bagai keturunan yang menganuti berbagai agama. Jumlah sekolah 86 buah (17 SMK dan bakinya 69 SRK, SRJK(C) dan SRJK(T) tumpuan diberikan kepada 16 buah SMK sahaja i. Mencari perhubungan diantara empat pemboleh ubah bebas dengan kejadian ponteng sekolah dikalangan pelajar tingkatan empat. ii. Menentukan diantara keempat-empat pemboleh ubah itu yang mana lebih bersifat mempengaruhi perlakuan ponteng sekolah.

Samb….. – Objektif kajian : menyelidik tentang faktor-faktor : – Sekolah : Berakaitan dengan pengurusan pentadbiran, pengajaran guru, suasana dan iklim sekolah dan seumpamanya. – Masaalah diri pelajar : berkaitan dengan sikap, minat, psikologi, sosial dan pencapaian akademik yang mempengaruhi diri dengan persekitaran sekolah. – Persekitaran : Berkaitan dengan suasana rumah tangga pelajar, kewangan keluarga, infrastruktur yang ada, budaya masyarakat, institusi-institusi sosial dll. – Rakan sebaya : Berkaitan dengan budaya persekitaran rakan sekelas, rakan sekampung dan rakan seangkatan dengan diri pelajar yang mendominasikan aktiviti-aktiviti pelajar.

–

Samb….

Kaedah digunakan : i) Data primer : soal selidik dan temubual ii) Data Sekunder: Diambil daripada sumber-sumber bertulis yang diterbitkan mahupun yang tidak diterbitkan. persempelan 720 orang pelajar. Satu kajian rintis untuk mengkaji kesahan soal selidik (Cronbac Alfa = 0.7712). Data dianalisis mengikut kaedah taburan, kolerasi dan regrasi dengan mengunakan software SPSS version 7.5. Menurut Sekaran(1992) Cronbach’s Alpha ialah kebolehpercayaan Coefficient yang menunjukkan sejauh manakah respons soalan mempunyai hubungkait yang positif diantara satu sama lain. Semakin hampir nilai Cronbach’s Alpha dengan nilai 1 semakin tingi konsesten kebolehpercayaan soalan-soalan tersebut. Hasil kajian SMK Dato’ Sagor berdasar nilai CA ialah 0.7712 . Bahagian A – Malumat latar belakang responde, terdiri daripada 10 soalan. Bahagian B – Soal selidik untuk pelajar, terdiri daripada 40 soalan YA / TIDAK.

Samb…. Kajian ini menggunakan paras signifikan (P<0.05). Paras inilah yang selalu digunakan oleh pengkaji sains sosial masa kini. Untuk menilak Ho hubungannya mestilah sekurang-kurangnya signifikans pada paras p<0.05 dan nilai coeficcientnya mestilah sekurang-kurangnya t=0.03 (Salkind, 1997) Ia boleh diterjemahkan berdasarkan jadual berikut : ABSELUTE COEFFICIENT VALUE BETWEEN

QUALITATIVE DESCRIPTION

0.80

Very strong relationship

0.61

0.80

Strong

0.31 – 0.60

Moderately Strong

0.21 – 0.30

Weak

0.00 – 0.20

Very Weak.

Sumber: “Interpreting the Correlation Coefficien” in Salkind, Neil J.(1997). Explorong Research, New Jersey USA: Prentice-Hall Inc.

Samb…. 



Keputusan Hipotesis(Ho) berdasarkan kolerasi dan Regrasi serta Stepwise Regression. Iaitu berkaitan persoalan adakah ponteng sekolah mempunyai hubungan signifikan dengan fatoraktor sekolah, persekitaran, diri pelajar dan rakan sebaya. Jadual Correlation Coefficients tentang kejadian ponteng. Indipendent variable

Correlation Coefficient (r)

Significant (p

Faktor sekolah

-0.361

0.651

Faktor persekitaran -0.412

0.001 **

Faktor diri pelajar

-0.554

0.000 **

Faktor rakan sebaya

0371

0.000 **

** Sig. At p<0.01 •

Dapatan kajian : Menunjukkan masalah diri pelajar dan persekitaran adalah merupakan faktor yang paling dominan dan mempengaruhi perlakuan ponteng sekolah bagi pelajar di Hilir Perak, Perak Darul Ridzuan

Kajian kedua •

Tajuk : “Usaha pihak sekolah mengatasi gejala ponteng dikalangan pelajar”. Pengkaji : Yusop Mat Isa (1998).

•

Tujuan kajian :

•

• •

untuk melihat hubungan diantara lima faktor pembolehubah bebas degan gejala ponteng dikalangan pelajar tingkatan 4. Faktor sekolah yang dikaji adalah proses pengajaran guru, pengurusan kelas, pengurusan kokurikulum, rakan sebaya dan keceriaan sekolah.

•

Objektif kajian ialah untuk melihat manakah faktor sekolah yang paling dominan mempengaruhi gejala ponteng dikalangan pelajar.

•

Responden kajian adalah pelajar tingkaan empat yang belajar di 4 buah sekolah gred A daerah Jitra, Kubang Pasu, Kedah.(Tidak termasuk sekolah berasrama penuh). Seramai 241 responden telah memberi maklum balas terhadap soal selidik yang diedarkan.

Kerangka Model Kajian: Hubungan Gejala Ponteng Dengan Faktor Dalaman Sekolah (ms 46) Pembolehubah bebas

Pembolehubah bersandar

Proses Pengajaran guru

Pengurusan Kelas Rakan sebaya Pengurusan Kokurikulum Kaedah Fizikal

Gejala ponteng

Samb…. •

Kaedah digunakan : i)

Kaedah menganalisis data : maklumat yang diperolehi dikodkan dalam fail pangkalan data SPSS for Window Versi 7.5. dan dipersembahkan dalam bentuk jadual-jadual. a) Analisa kolerasi b) Analisa ANOVA sehala b) Analisa Ujian-t c) Analisa Regrasi (rujuk Yusop : ms 55-56)

ii) a) Data Primer : Temubual (pelajar dan guru), Soal selidik (soalan tertutup dan terbuka) b) Data sekunder : Sumber-sumber bertulis.



1) Analisa Kolerasi : Keputusan ujian kolerasi Pearson terhadap hubungan pembolehubah bersandar dengan gejala ponteng di kalangan pelajar. Gejala ponteng dikalangan pelajar

Pemboleh bersandar

N

Nilai r

Nilai p

Pengaruh pengajaran guru

241

-o.279**

0.000

Pengaruh rakan sebaya

237

-0.303**

0.000

Pengaruh penmgurusan kelas

241

-0.016

0.804

Pengaruh keceriaan sekolah

240

-0.354**

0.000

Pengaruh aktiviti kokurikulum

240

-0.257**

0.000

Sumber : Borang soal selidik (ms 63)

** Kolerasi signifikan pada paras 0.01 Jadual di atas menunjukkan nilai kolerasi yang dapat ditentukan keteguhan antara pembolehubah-pembolehubah. Nilai p dapat menentukan aras signifikan samaada menolak atau menerima hipotesis nul.



 

2- Ujian-t tentang gejala ponteng mengikut jantina. jantina

N

Min

S. Piawai

Lelaki

98

2.36 0.9436

Perempuan

143 1.67 0.7931

.t

D

Sig

6.13

239

0.000

Sumber : Borang soal selidik (ms 68) Nilai t Menggambarkan signifikan pada paras P lebih daripada 0.05. Dengan ini hipotesis nul gagal ditolak dan hepotesis alternatif ditolak. Keadaan ini menjelaskan tidak terdapat perbezaan antara signifikan diantara pelajar lelaki dengan perempuan berhubung gejala ponteng sekolah. Perbezaan 0.69 menggambarkan pelajar perempuan mempunyai sikap yang lebih positif berbanding lelaki (ponteng).



3- Analisis Varian tentang gejala ponteng mengikut pencapaian PMR.

Punca Variasi

Jum kuasa dua

.dk

Min Kuasa dua

Antara Kumpulan 6.45 Dalam kumpulan 196.87

3 2.151 237 .831

Jumlah

240









203.32

Nisbah Sig F 2.589

.054

Sumber : Borang soal selidik (ms:70)

Analisa varian menggunakan ANOVA. Menunjukka F (2.589) dan nilai bererti pada paras 0.054 iaitu para lebih besar daripada 0.05. bermakna tidak terdapat perbezaan yang signifikan yang berlaian pencapaian PMR gagal ditolak. Bermakna tidak tedapat perbezaan yang diantara pelajar yang berlainan pencapaian PMR berhubung gejala ini 4- Analisa Regrasi berganda (rujuk Yusop : 1998:71)

Samb…. Dapatan kajian ; menunjukkan tidak terdapat hubungan signifikan diantara faktor jantina, kaum, pencapaian PMR dan pengurusan kelas dengan gejala ponteng pelajar . Dan terdapat hubungan rakan sebaya, proses pengajaran guru, pengurusan kokurikulum dan keceriaan sekolah dengan gejala ponteng kalangan pelajar.

•

i.

Faktor rakan sebaya adalah merupakan faktor paling dominan kepada gejal ponteng berbanding faktor proses pengajaran guru, pengurusan kokurikulum dan keceriaan sekolah.

Kajian ketiga • • •

Tajuk : “Masalah Ponteng dikalangan pelajar-pelajar Sekolah Menengah di Daera Kota Bharu, Kelantan. Pengkaji : Manivannan Arumugan (2002) Tujuan kajian : Adalah untuk mengenal pasti sejauh manakah

faktor-faktor seperti masalah pelajar, latar belakang keluarga, pengaruh rakan sebaya, suasana sekolah dan persekitaran mempengaruhi masalah gejala ponteng dikalangan pelajar-pelajar di 10 buah sekolah di daerah Kota Bharu, Kelantan. Seramai 200 orang pelajar dikaji yang terlibat dalam lingkungan 1000 pelajar yang dikenalpasti dalam gejala ponteng. Dijalankan selama empat bulan •

Kaedah digunakan iaitu: • data primer : Borang soal selidik (pelajar) dan temuduga (guru-guru) • data sekunder. Rekod-rekod kedatangan dan masaalah ponteng yang diperolehi. Serta buku-buku rujukan ilmiah serta kajian-kajian yang lepas . Kaedah menganalisis data yang digunakan ialah kaedah statistik deskriptif, dan kaedah Kolerasi Pearson.

Samb… Kaedah Statistik Deskriptif digunakan untuk menganalisa angkubah dalam bentuk frekuensi, min, median, sisihan piawai dan peratusan. Ia lebih mudah dipersembahkan dalam bentuk jadual dan graf (ms 60). Hasil kajian diperoehi melalui analisis data menggunakan Statistical Package For Social Sciences (SPSS) yang kemudiannya dirumuskan dalam bentuk jadual seperti di bawah (m.s:59-67). Contoh Masalah ponteng berdasarkan lokasi rumah: (m.s: 71) Masalah ponteng

Bandar

Pinggir Bandar

Rendah Sederhana Tinggi

19 (65.5%) 37 (68.5%) 8 (47.1%)

9 (31%) 16 (29.6%) 9 (52.9%)

Jumlah

64

34

Desa / kampung 1 (3.4%) 1 (1.9%) 2

Jumlah 29 (100%) 54 (100%) 100

Kolerasi Pearson = t-value 0.725 dan signifikan pada 0.470 *p<0.01

Samb… Pengaruh rakan sebaya terhadap masalah ponteng . Masalah ponteng Ya Tidak

Jumlah

Peratus (%) 39 61

39 61

Daripada jumlah responden yang ditemuduga tentang pendorong ponteng, seramai 39 mengatakan ialah berpunca dari pengaruh rakan sebaya. 

Hasil kajian : menunjukkan pengaruh persekitaran merupakan faktor utama yang mendorong gejala ponteng di kalangan pelajar ini. Faktor lain yang mendorong ialah masaalah diri pelajar, diikuti masalah keluarga, pengaruh rakan sebaya dan peranan sekolah.

Kesimpulan kajian tiga : •

•

• •

66% menyatakan pengaruh persekitaran adalah faktor utama untuk pelajar ponteng sekolah (Kemudahan hiburan, pusat beli belah, pusat kegiatan riadah dan tempat-tempat melepak. 49% mengatakan suasana sekolah itu sendiri.(peraturan ang etat, ketidakmesraan guruguru dengan pelajar, beban kerja yang banyak, dan rasa bosan terhadap pengajaran guru menjemukan dan menggalakkan tindakan ponteng. 52% mengatakan pengabaian ibubapa dan kurang pehatian mereka 39 responden mengatakan pengaruh rakan sebaya adalah faktor pendorong. Ini disebabkan pelajar berasa seronok dan selesa bersama kawan, tiru fesyen dan gaya rakan.

4- Kesimpulan dapatan keseluruhan kajian tentang ponteng sekolah 





Hasil kajian satu : Menunjukkan masalah diri pelajar dan persekitaran adalah merupakan faktor yang paling dominan dan mempengaruhi perlakuan ponteng sekolah bagi pelajar di daerah Hilir Perak, Perak Darul Ridzuan Hasil kajian dua: Faktor rakan sebaya adalah merupakan faktor paling dominan kepada gejal ponteng berbanding faktor proses pengajaran guru, pengurusan kokurikulum dan keceriaan sekolah di daerah Jitra Kedah Darulaman. Hasil kajian tiga :menunjukkan pengaruh persekitaran merupakan faktor utama yang mendorong gejala ponteng di kalangan pelajar ini. Faktor lain yang mendorong ialah masaalah diri pelajar, diikuti masalah keluarga, pengaruh rakan sebaya dan peranan sekolah.Iaitu kajian di daerah Kota Bahru Kelantan.

5- Diskusi







(1976) Muhammad Anuar (dlm. Manja, 1990:186 . dalam kajiannya mendapati perlakuan ponteng ada kaitannya dengan sikap guru, aktiviti-aktiviti sekolah yang kurang berkesan dan disiplin sekolah yang dianggap ketat oleh sebilangan pelajar. Beliau juga mendapati faktor guru yang bersikap terlalu keras atau terlalu lembut dan memberikan perhatian yang tidak setara atau pilih kasih terhadap pelajar. (dlm Mat Kilau 1997: 38) Mohd Nor Abdullah @ Dollah (1986), dalam kajiannya terhadap 100 pelajar di SMK Bachok, Kelantan mendapati punca ponteng adalah status – ekonomi yang rendah dimana tenaga anak-anak diperlukan untuk membantu meringankan beban ekonomi rumah tangga. Selain itu, sikap negatif pelajar-pelajar terhadap pelajaran turut menyebabkan berlakunya ponteng sekolah. Beliau juga mendapati bahawa masalah peribadi, emosi dan keluarga juga boleh menyebabkan berlakunya ponteng sekolah. (dlm Mannivanan (2002:) Jaafar (1977) dalam Ibrahim Saad (1986), mempunyai pandangan yang agak berbeza dalam mentakrifkan makna “ponteng sekolah” iaitu pelajar yang tidak ke sekolah tanpa pengetahuan atau izin guru dan ibubapa atau penjaganya. Sebaliknya pelajar yang tidak hadir ke sekolah kerana membantu ibubapa di rumah tidak dianggap “ponteng sekolah”. (dlm Yusop Mat Isa 1998:19)

Samb….





Menurut Ibrahim Saad (1977) kejadian ponteng sekolah kerap dipersoalkan dan telah menjadi satu masalah pendidikan yang paling besar. Punca utama yang menyebabkan wujudnya perlakuan ponteng adalah sistem pendidikan itu sendiri yang telah mementingkan peperiksaan. Selain itu, pergantungan kepada buku teks dianggap sebagai kesan tersembunyi daripada penggunaan yang tidak imaginatif oleh guru-guru menyebabkan pelajar-pelajar ponteng sekolah. Pelajar-pelajar yang bijak ponteng kerana bosan dengan sekolah manakala yang lemah akan ponteng sebab dia tidak dapat menerima apa yang diajar. Adalah dianggarkan kadar ponteng paling tinggi selepas peperiksaan. Ini kerana telah menjadi satu pola bagi sekolahsekolah di Malaysia tidak meneruskan P&P selepas tamat peperiksaan akhir tahun. Semua berfikir bahawa pembelajaran tidak mustahak lagi selepas peperiksaan kerana matlamat bagi tahun berkenaan telah tercapai. Umumnya pelajar-pelajar dan guru-guru adalah hasil daripada satu sistem. Dalam masaalah ini apa yang jelas pelajar-pelajar ponteng sebab sistem pendidikan itu sendiri. (Mat Kilau 1997:42)

Faktor kenakalan menurut Islam (Azizi Yahaya,(2005) “Pembangunan Kendiri” 1.

Faktor keluarga :     

2.

Faktor peribadi :  

3.

Mempunyai sifat mazmumah, Pengalaman masa kecil

Faktor sekolah :   

4.

Ekonomi keluarga Keluarga maksiat Penting kerja Keluarga yang bercerai Agama yang tak kukuh

Disiplin longgar Ibubapa tak ambil tahu kemajuan anak Guru tak ambil tahu

Faktor persekitaran :

1.

Masyarakat, Filem, media massa & pusat hiburan

Cara pemulihan     

 

Tubuh pusat pemulihan Kaunseling Ajar teknikkawal diri Ibubapa awasi anak-anak Keluarga beri penekanan cara hidup yang baik Motivasi Buat program

Cara pemulihan menurut Islam 1. 2. 3. 4.

Kaedah hati (zikir) Mengndirhayati ibadat khusus Qiamullail Kemahiran ibubapa:

1. 2. 3.

Adil Bimbing Jangan putus asa

(Azizi Yahya, Fauziah Yahya, Zurihami Zakaria, Nordin Yahya (2005), “Pembangunan Kendiri”, Skudai. Percetakan UTM : 189-198)

Kategori ponteng sekolah Jenis ponteng

Ponteng sekolah berterusan

Ponteng sekolah berkala

Surat Amaran

Tidak hadir (P) hari berturut-turut

(P) Hari berturutturut tidak hadir

Pertama

Pada hari ketiga

Pada hari ke sepuluh

Kedua

7 hari selepas amaran pertama

10 hari selepas amaran pertama

Terakhir

7 hari selepas amaran kedua

20 hari selepas amaran kedua

Buang sekolah

14 hari selepas amaran terakhir

20 hari selepas amaran terakhir

Jumlah hari

31 hari berturut-turut

60 hari

•dlm Mat Kilau Bin Idris (1997:54) •Dan dlm Yusof Mat Isa (1998:20).

Jenis tindakan yang boleh diambil ke atas kesalahan ponteng sekolah. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Kaunseling Amaran Merotan (sekali) Merotan (2 kali) Merotan (3 kali) Merotan melebihi 3 kali Gantung sekolah Buang sekolah Tindakan polis

(Unit Disiplin (1990), Rekod Disiplin Murid, Bahagian Sekolah, Kementerian Pendidikan Malaysia, 1990) (dlm Manivannan (2002) kajian ilmiah : 7-8)

6- Bentuk pertolongan Antara langkah-langkah yang boleh diambil: • Memberi didikan agama yang sempurna agar pelajar dapat memahami diri dan tanggungjawab kepada mereka. • Sistem pembelajaran yang lebih menggalakkan hubungan komunikasi dua hala. • Ibubapa perlu berdamping dan meluangkan masa dengan para pelajar untuk memahami dan membuat keputusan bersama. • Masyarakat perlu memainkan peranan dengan memberi kerjasama . • Pihak kerajaan perlu memainkan peranan dengan menguatkuasakan undang-undang yang diwartakan . Umpamanya mendirikan tempat-tempat pengaduan HEP, melarang pelajar-pelajar berpakaian sekolah mengunjungi pasaraya, pusat hiburan, dan ‘cybercafe’ pada waktu sekolah.



Masalah ponteng merupakan satu gejala sosial yang boleh memusnahkan masa depan pelajar, oleh itu dengan mengambilkira faktor-faktor yang mendorong masalah ponteng, pihak yang terlibat seperti sekolah, ibubapa dan masyarakat serta kerajaan yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam masaalah ini perlu mengambil tindakan yang sewajarnya.



Sekian , Wassalam.