Flp 2 Człowiek Jako Jedność Cielesno-duchowa

Człowiek jako jedność cielesno-duchowa. Tomizm klasyczny i współczesny

Metafizyka tomistyczna istota i istnienie

  

Istota (essentia): czym coś jest Istnienie (esse): że coś jest byt – istniejąca istota

Istota jest możliwością (potentia) zaistnienia. Np. to, czym jest jabłko, jest pewnym potencjałem, który może realnie być w świecie. Istnienie jest rzeczywistością (actus) bytów. Jest to realizacja istoty w świecie – to oto realne jabłko.

Istota jest tym, co różni rzeczy od siebie – jabłko od człowieka różni się właśnie istotą: są czymś innym. Istnienie jest tym, co wspólne dla wszystkich rzeczy: zarówno jabłko, jak i człowiek – są, istnieją.

Poznając istoty, widzimy wielość – różnice między rzeczami. Poznając istnienie – widzimy jedność, wszechbyt.

Bóg – Stwórca: 





Nie ma w sobie potencjalności – cały jest aktem, ponieważ istota i istnienie w Bogu są tym samym. To, czym jest = to, że jest. Wszystkie pozostałe rzeczy są stworzone, co oznacza, że ich istoty stały się realnością poprzez dar. Bóg jest istnieniem wszystkich rzeczy, ich wspólną podstawą – przebywa we wnętrzu ich esse jako dawca istnienia.

Naturalne poznanie Boga 



Intelekt ludzki może poznać Boga własnym wysiłkiem, poprzez metafizyczną „intuicję bytu” (J. Maritain); Patrząc na istnienie, które mają istoty, a nie na poszczególne istoty, doświadczamy nieograniczonego, nieokreślonego Istnienia, które jest jednością;

Tomasz z Akwinu mówi, że poprzez wysiłek filozofowania i doświadczenie metafizyczne możemy z pewnością poznać, że Bóg istnieje, ale nie możemy poznać, czym i kim jest, gdyż Jego istota jest dla nas zakryta

Wewnętrzną istotę Boga możemy poznać, tylko gdy On sam przemówi i nam ją objawi: np. że jest Miłością, że jest Trójcą, że stał się człowiekiem etc.

W człowieku możemy wyróżnić dwa aspekty: duszę i ciało.

W człowieku dusza jest formą ciała. Nie jest bytem odrębnym i mogącym istnieć niezależnie od ciała, a jedynie ciało i dusza zjednoczone ze sobą są człowiekiem.

Można wyróżnić też trzy zasadnicze aspekty człowieka (Lonergan, Helminiak): 





ciało (organizm) – biologiczny aspekt człowieka, ożywione ciało; dusza (psychika) – postrzegający, odczuwający aspekt człowieka; duch – posiadający siebie, świadomy, rozumny i wolny aspekt człowieka;

Człowiek nie jest tylko duchem, psychiką albo ciałem, ale wszystkim tym. Mówiąc „ja”, mówię zatem o tej całości, a nie o „czymś” w tej całości. Zarazem to duch jest szczególnym aspektem człowieka, który nadaje mu jedność i jest źródłem człowieczeństwa.

Trzy władze duszy u św. Augustyna:

  

pamięć/umysł (memoria, mens) rozumienie, intelekt (intellectus) wola, chcenie (voluntas)

Augustyn o trzech władzach:    

pamięć: jestem intelekt: wiem wola: chcę Jestem wiedzący i chcący, wiem, że jestem i chcę, chcę być i wiedzieć – umysł jest troistą jednością.

Duch w koncepcji Lonergana: 





samoprzekraczający się wymiar ludzkiego umysłu; nieskończona otwartość na wszystko, co da się poznać i pokochać; ma strukturę: cztery poziomy/funkcje

Cztery funkcje ducha:    

świadomość (obecność) rozumienie sądzenie decydowanie

Duch jest pusty: cztery funkcje muszą mieć materiał, na którym mogą operować.

Duch jest normatywny: 





cztery funkcje można rozumieć jako „transcendentalne wskazania”; ich realizacja to realizacja potencjału ludzkiego – autentyczność; nie są to normy narzucone z zewnątrz, ale wpisane w strukturę ducha;

Cztery wskazania:    

bądź uważny/świadomy; bądź inteligentny; bądź racjonalny; bądź odpowiedzialny;

Duch (świadomość): 



nie-myśląca (non-reflecting) – nie jest zorientowana na treści świadomości; myśląca (reflecting) – zorientowana na treści;

Nie-myśląca świadomość: 



 

świadomość jako taka, a nie świadomość czegoś zawsze obecna i przejrzysta dla samej siebie; fundament tożsamości; niepodzielona na podmiot i przedmiot poznania;

Nie-myśląca świadomość poznaje samo istnienie, a nie konkretne istoty, jest więc naturalnie otwarta na Boga.

Psychika (dusza):   

pamięć wyobraźnia uczucia

Celem duszy jest utrzymywanie pewnej homeostazy, wewnętrznej równowagi oraz pośredniczenie między duchem a organizmem.

„Nakazy” dotyczące duszy

   

bądź spokojny pamiętaj wyobrażaj sobie, miej marzenia przeżywaj wszystkie uczucia

Organizm (ciało): Biologiczny fundament dla psychiki i ducha

„Nakazy” organizmu:       

jedz i pij utrzymuj odpowiednią ciepłotę ciała odpoczywaj uprawiaj seks dbaj o zdrowie … …

Kim jest człowiek?  

 

Czym jest ludzkie życie? Jak wyglądać może spełnienie i szczęście człowieka? Co się dzieje w momencie narodzin? Co się dzieje w momencie śmierci?