Flametree Abn Amro Global Markets Weekly 24 Juli 2009

24 juli 2009

Global Markets Weekly Bubbelbed Op 30 augustus zijn er verkiezingen in Japan voor een nieuw parlement. En zoals vaker is gebeurd, verwachten analisten ook nu dat de sinds 1955 vrijwel steeds regerende LDP (Liberal Democratic Party) bij deze verkiezingen wel zal verliezen. Opiniepeilingen wijzen in dezelfde richting. Kijkend naar de prestaties van de LDP gedurende de afgelopen drie jaar en de zwaar afgekalfde populariteit van haar huidige leider, Taro Aso, zou een nederlaag inderdaad geen verrassing zijn. Na het vertrek van de kleurrijke premier Junichiro Koizumi in 2006 voer de partij weer blind op leiders van de oude stempel. Toch heeft de LDP sindsdien geen saai moment gekend. Het waren voor de partij echter geen leuke tijden. Ze werden gekenmerkt door gebrek aan visie en daadkracht, door schandalen en intern gehakketak. De populariteit van zittende premiers brak voortdurend laagterecords. Logisch dus dat het einde van de dominantie van de LDP wordt voorspeld. Toch moet ik het nog zien. Complicerende factor is dat niet alleen de LDP, maar ook de grote oppositiepartij, de DPJ (Democratic Party of Japan), te maken heeft met zwak leiderschap. Daarom zou het me niet verbazen als geen van beide overtuigend winnaar wordt. In dat geval zullen complexe onderhandelingen met kleinere partijen nodig zijn om een nieuwe regering in het zadel te krijgen. De nieuwe regering krijgt veel op haar bord. De staatsschuld is extreem groot. Dat komt doordat de afgelopen twintig jaar voortdurend stimuleringspakketten zijn doorgevoerd om de economie op gang te houden. De vergrijzing gaat sneller dan in andere industrielanden, en het kost moeite om buiten de kring van de Japanse multinationals ondernemerschap te bevorderen. Bovendien heeft de kredietcrisis Japan niet links laten liggen. De banken werden niet direct geraakt door deze crisis, maar wel door de val van de aandelenmarkten daarna. De Nikkei zat op een gegeven moment op het laagste niveau in 26 jaar. Die daling tastte de waarde van het aandelenbezit van banken aan en dus hun ruimte voor kredietverlening. Daarnaast kregen Japanse exporteurs behalve met vraaguitval te maken met een flinke appreciatie van de yen. De uitvoer was begin dit jaar bijna de helft lager dan begin vorig jaar. Ik denk overigens dat als de recessie ten einde komt, beleggers uit hun schulp kruipen en er weer wat carry trade op gang komt. Dat betekent meer vraag naar leningen in yen om met de opbrengst daarvan in andere valuta te beleggen. Dat zal de yen zwakker maken.

Uitvoer Japan is dieptepunt gepasseerd Uitvoer naar de VS, nominaal, % j-o-j

30 15 0 -15 -30 -45 -60 00

02

04

06

08

Bron: Thomson Financial

Gelukkig gaat het met de conjunctuur inmiddels wat beter. Het verschil tussen het eerste en het tweede kwartaal was groot. Het eerste kwartaal bracht veel ellende. Dat zag je samengebald terug in het BBP-cijfer: HEIN SCHOTSMAN (020) 6283800

ECONOMISCH BUREAU / TREASURY RESEARCH

24 juli 2009 een daling met 3,8% k-o-k, na een krimp van 3,6% in het laatste kwartaal van 2008. De uitvoer daalde met 26% k-o-k en de bedrijfsinvesteringen met 8,9%. Bedrijfswinsten smolten weg. Zelfs de particuliere consumptie daalde, met 1,1%. Het tweede kwartaal was veel minder dramatisch. Sinds februari zijn er tekenen dat een opklaring ophanden is. Het gisteren gepubliceerde cijfer over de uitvoer in juni bevestigde dit beeld. Japan profiteert vooral van het over de hele linie verbeterde klimaat in Azië. Het herstel van de uitvoer zal tot een omslag leiden bij de bedrijfsinvesteringen, zij het dat de ommekeer daar minder heftig zal zijn. De extreme daling van de bedrijfswinsten heeft tot verlaging van investeringsbudgetten geleid. Er is winstherstel nodig om de plannen opnieuw aan te passen en dat kost tijd. De werkloosheid steeg in mei verder naar 5,2%, het hoogste peil sinds 2003. De grote concerns zijn flink aan het herstructureren. Zij doen dat door tijdelijk en parttime personeel te ontslaan. Deze twee groepen maken samen 30% uit van de Japanse beroepsbevolking. De zwakke arbeidsmarkt beïnvloedt de loonontwikkeling. Lonen daalden en zijn nu meer dan 3% lager dan een jaar geleden. Dat zal zijn weerslag hebben op de consumptie in de komende maanden. Dit wordt enigszins gecompenseerd door het ontbreken van prijsstijgingen. Al met al gaan we ervan uit dat het herstel doorzet. Japan profiteert van de opleving in Azië. Dankzij de neerwaartse druk op de lonen zal de groei echter bescheiden zijn. Bovendien bevinden we ons op onbekend terrein. Een ongekende terugval is bestreden met een ongekende hoeveelheid medicijnen. De onzekerheid blijft heel groot.

Herstructureringen pijnlijk voor Japanse werknemers

4

3,00

2

3,75

0

4,50

-2

5,25

-4

6,00 00

02

04

06

08

Salarissen bij bedrijven (% j-o-j, l.a.) Werkloosheid (%, omgekeerde schaal, r.a.) Bron: Thomson Financial

De overheid reageerde als een echte diesel op de kredietcrisis. In eerste instantie hadden de maatregelen weinig om het lijf. Dat heeft de geloofwaardigheid van de regering verder aangetast. Het jongste pakket is opgesteld met de hete adem van komende verkiezingen in de nek. Het is een stevige mix van maatregelen die gezinnen direct wat meer financiële armslag geven en subsidies voor duurzame activiteiten. Toch krijgt de regering niet de credits, getuige de voor de LDP desastreus verlopen gemeenteraadsverkiezingen in Tokio van 12 juli. Omdat het nieuwste pakket 3% van het BBP kost, zijn er uiteraard consequenties voor de reeds torenhoge schuld van de staat. Deze schuld zal in 2010 waarschijnlijk rond 200% van het BBP bedragen. Geen gemakkelijk moment om het vermolmde LDP-roer over te nemen. De hoge Japanse staatsschuld heeft obligatiehouders tot nu toe niet structureel schrik aangejaagd. Verlagingen van de rating door de grote rating agencies een aantal jaren geleden hebben geen renteverhogingen veroorzaakt. Sinds oktober 2000 is de rente op tienjarige staatsobligaties steeds lager dan 2% geweest. Je kunt trouwens een hele boom opzetten over wat de kredietrisico’s zijn als je belegt in obligaties van een nationale overheid in de eigen munteenheid. Aan de andere kant hebben we het afgelopen jaar geleerd dat bubbels niet het eeuwige leven hebben. En een staatsschuld van twee maal het BBP lijkt volgens mij aardig op een zeepbel. Dat wordt geen gespreid maar een bubbelbed voor de nieuwe regering.

24 juli 2009

Agenda Tijd

Land

maandag 27 juli 25-29 juli Duitsland 27-31 juli VK 08:10 Duitsland 16:00 VS dinsdag 28 juli 09:30 Nederland 15:00 VS 16:00 VS woensdag 29 juli 10:00 Eurozone 10:30 VK 14:30 VS Duitsland 20:00 VS donderdag 30 juli 01:50 Japan 30/7-5/8 Duitsland 09:55 Duitsland 11:00 Eurozone 11:00 Eurozone vrijdag 31 juli 01:01 VK 01:30 Japan 01:30 Japan 11:00 Eurozone 11:00 Eurozone 14:30 VS 15:45 VS zaterdag 1 augustus 04:30 China

Data/event

Periode

Eenheid

Verwacht

Vorige

Importprijzen Nationwide huizenprijzen Consumentenvertrouwen Huizenverkopen (nieuwbouw)

juni juli augustus juni

% j-o-j % j-o-j index duizend

-11.0 -7.5 2.9 355

-10.4 -9.3 2.9 342

Producentenvertrouwen S&P / Case-Shiller huizenprijsindex Richmond Fed producentenvertrouwen

juli mei juli

index % j-o-j index

-17.85 8

-15 -18.12 6

ECB publiceert Bank lending survey M4 geldhoeveelheid Orders voor duurzame goederen Inflatie (HICP) – voorlopig Fed’s beige book

juni juni juli

% j-o-j % % j-o-j

-0.5 -0.4

14.2 1.8 0.0

Industriële productie – voorlopig Detailhandelsverkopen Werkloosheid Producentenvertrouwen Consumentenvertrouwen

juni juni juli juli juli

% j-o-j % j-o-j % index index

-23.6 3.0 8.4 -2.87 -23

-29.5 -2.9 8.3 -2.97 -25

Consumentenvertrouwen Werkloosheid Inflatie (CPI) Inflatie – eerste schatting Werkloosheid BBP geannualiseerd – eerste schatting Chicago PMI (producentenvertrouwen)

juli juni juni juli juni e 2 kwartaal juli

index % % j-o-j % j-o-j % % index

-23 5.3 -1.8 -0.4 9.7 -1.5 42.0

-25 5.2 -1.1 -0.1 9.5 -5.5 39.9

CLSA PMI verwerkende industrie

juli

index

51.8

Bron: ABN AMRO, Bloomberg.

Cijfer van de week: industriële productie Japan % j-o-j

Op zoek naar tekenen van herstel kijken we tegenwoordig

10

eerder naar het oosten dan naar het westen. Vooral de ontwikkelingen in China zijn hoopgevend. De Japanse

0

multinationals spelen een centrale rol binnen de Aziatische regio. Aanstaande donderdag krijgen we opnieuw een

-10

indicatie van de mate waarin zij zich herstellen van de klappen -20

die ze rond de jaarwisseling kregen. De juist gepubliceerde uitvoercijfers over juni stemden wat dat betreft optimistisch. De

-30

verwachting is dan ook dat de industriële productie in juni een -40

stuk hoger lag dan in de maand ervoor. 00

02

04

06

08

Bron: Thomson Financial.

© Copyright 2009 ABN AMRO Bank N.V. and affiliated companies ("ABN AMRO"). Alle rechten voorbehouden. Dit document dient uitsluitend ter informatie en wij geven, hoewel het document is gebaseerd op informatie die betrouwbaar wordt geacht, geen garantie aangaande de juistheid of volledigheid hiervan. ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) accepteert geen enkele aansprakelijkheid voor de informatie opgenomen in dit document. De weergegeven marktinformatie alsmede de opinies, prognoses, aannames, schattingen, afgeleide waarderingen en koersdoelstelling(en) die zijn opgenomen in dit rapport en die de opinie van de auteur vormen dateren van de aangegeven datum en kunnen op enig moment zonder voorafgaande kennisgeving worden gewijzigd. Hoewel wij ernaar streven de in dit document opgenomen informatie en opinies naar redelijkheid te actualiseren, kunnen er op grond van de regelgeving, compliancevereisten of andere oorzaken redenen zijn waardoor dit niet mogelijk is. Dit document vormt geen uitnodiging of aanbod tot het kopen of verkopen van effecten of andere financiële instrumenten. Dit document is uitsluitend bedoeld voor de professionele beleggers actief en ervaren in de Nederlandse markt, niet zijnde natuurlijke personen, en de informatie mag niet - geheel of gedeeltelijk – voor enig doel worden vermenigvuldigd, opnieuw worden verspreid of gekopieerd zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van ABN AMRO. ABN AMRO is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam.