Pengenalan Anatomi & Fisiologi Tingkatan 6 (bahasa Melayu)

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

1

Overview Bidang 10 bahagian 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Pengenalan (2 waktu) Ilmu kimia kehidupan manusia (2 waktu) Sel, tisu dan membran (3 waktu) Sistem integumentari (1 waktu) Sistem rangka (7 waktu) Sistem otot (8 waktu) Sistem saraf (4 waktu) Sistem urinari (3 waktu) Deria khas (1 waktu) Sistem reproduktif (2 waktu) Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

2

3.1 Pengenalan Kepada Unit Berstruktur 1. Pengenalan Anatomi a) Anatomi dan bahagian-bahagiannya. –

Anatomi ialah kajian terhadap struktur-struktur badan dan perkaitan antara setiap struktur tersebut. Anatomi berasal daripada perkataan Yunani “ana” bermaksud asingkan dan “tome” bermaksud memotong.Kajian anatomi terdiri daripada beberapa bahagian iaitu: Anatomi makroskop atau anatomi kasar (gross) – Kajian dengan mata kasar tentang struktur tubuh dan hubungannya antara bahagian-bahagiannya.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

3

sambungan…   



Anatomi mikroskop atau histologi – Kajian tentang tisu tubuh menggunakan microskop. Neuroanatomi – Kajian tentang sistem saraf. Anatomi perkembangan – Kajian tentang proses perkembangan manusia seperti perkembangan embrio dan fetus yang juga dikenali sebagai embriologi atau perkembangan pranatal/ postnatal. Anatomi perbandingan – Kajian anatomi dengan membandingkan anatomi haiwan yang berbeza atau antara anatomi haiwan dengan manusia. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

4

sambungan… a. Anatomi sistem. i.

Dari segi fungsi bahagian dan organ tubuh lebih mudah dihuraikan mengikut sistem. Ini dikenali sebagai anatomi sistemik. Sistem tubuh merangkumi sistem-sistem berikut: Sistem rangka – Meliputi rangka tubuh yang terdiri daripada tulang dan rawan.  Sistem artikular – Terdiri daripada sendi dan ligamen di sekeliling sendi.  Sistem otot – Terdiri daripada otot tubuh.  Sistem saraf – Terdiri daripada otak, korda spina, saraf kranial, saraf spina dan ganglion.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

5

sambungan… 

 



Sistem peredaran – Terdiri daripada sistem kardiovaskular iaitu jantung dan saluran darah, sistem pengaliran limfa yang dibentuk oleh nodus limfa dan saluran limfa. Sistem pernafasan - Terdiri daripada organ pernafasan bermula dari hidung hingga ke paru-paru. Sistem pencernaan - Terdiri daripada saluran pencernaan bermula dari mulut hingga ke dubur (anus) serta kelenjar yang terlibat dalam pencernaan seperti penkreas dan hepar. Sistem urinari – Merupakan sistem ekskresi yang terdiri daripada ginjal, pundi kencing dan saluran ekskrisinya.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

6

sambungan…  



Sistem pembiakan – Terdiri daripada organ genital internal dan eksternal. Sistem endokrin – Terdiri daripada kelenjar tanpa duktus yang menghasilkan atau merembeskan hormon. Sistem integuman – Merupakan sistem luar badan yang terdiri daripada kulit dan apendajnya iaitu kuku, folikel rambut bersama dengan kelejar peluh dan sebum. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

7

sambungan… a. Bahagian tubuh badan. i.

Anggota atas.  Bahagian bahu, lengan atas, siku, lengan bawah dan tangan.

ii. Anggota bawah.  Kawasan glutieal, paha, pergelangan kaki dan kaki.

iii. iv. v. vi.

lutut,

betis,

Toraks. Abdomen. Pelvis dan perineum. Kepala dan leher.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

8

sambungan…

1.Fisiologi a)Fisiologi bermaksud kajian tentang fungsi struktur tubuh badan.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

9

3.1 Pengenalan Kepada Unit Berstruktur 1. Istilah anatomi –

–

Setiap huraian dalam anatomi mempunyai istilah tertentu yang dinamakan ISTILAH ANATOMI. Semua ini dibuat semasa tubuh berada dalam satu kedudukan yang tetap yang dikenali sebagai kedudukan anatomi. Kedudukan anatomi – Kedudukan bermakna tubuh berada dalam keadaan berdiri tegak dengan kepala, mata dan jari kaki menghadap ke hadapan, manakala anggota atas terletak di sisi tubuh dengan tapak tangan menghadap ke hadapan. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

10

sambungan… a. Antara istilah-istilah berdasarkan:i.

anatomi

Satah     

Satah sagital Satah median (Midsagital) Satah koronal (frontal) Satah transvers Satah oblik

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

11

sambungan… i. Istilah kedudukan  Anterior (Ventral atau hadapan)  Posterior (Dorsal atau belakang)  Superior (Kranium atau atas)  Interior (Kaudal atau bawah)  Medial  Lateral

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

12

sambungan… i.

Istilah perbandingan i. ii. iii. iv. v. vi. vii. viii. ix. x. xi. xii.

Proksimal Distal Sempadan praaksial Sempadan posaksial Ipsilateral Kontralateral Superfisial Profundus Interior Eksterior Parietal Viseral

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

13

sambungan… i.

Istilah pergerakan      

Fleksi Ekstensi Abduksi Adduksi Rotasi Sirkumduksi

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

14

Ilustrasi pergerakan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

15

Ilustrasi pergerakan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

16

Ilustrasi pergerakan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

17

sambungan… i.

Istilah pergerakan tangan dan kaki  Pronasi dan supinasi (tangan)

 Eversi dan inversi

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

18

3.1 Pengenalan Kepada Unit Berstruktur 1.

Perkembangan manusia    

Tubuh terbentuk daripada unit-unit kecil yang dikenali sebagai atom pada ARAS KIMIA. Atom bergabung sesama sendiri membentuk molekul seperti karbon dioksida (CO2) dan air (H2O). Penggabungan ini membentuk molekul makro seperti karbohidrat, protein, lipid, dan asid nukleik. Peringkat ini dikenali sebagai ARAS SEL. Sel pula ialah benda hidup terkecil yang terdapat dalam badan kita. Sel mempunyai pelbagai fungsi. Antaranya sebagai pengangkut nutrien dan oksigen, tindak balas metabolisme dan mengeluarkan karbon dioksida.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

19

sambungan…  







Aras seterusnya ialah ARAS TISU. Tisu adalah sekumpulan sel yang secara bersama menjalankan fungsi khusus yang sama. Contoh tisu epitelium, tisu penghubung, tisu otot dan tisu saraf. Hasil gabungan dua tisu atau lebih akan membentuk organ yang merupakan struktur diskrit. Peringkat ini dikenali sebagai ARAS ORGAN. Kebanyakan organ mengandungi keempat-empat tisu ini. Antaranya hati, ginjal dan jantung. Aras seterusnya ialah ARAS SISTEM yang terbentuk hasil gabungan beberapa organ yang berbeza bagi menghasilkan tugas-tugas tertentu. Aras yang tertinggi ialah ARAS ORGANISMA yang merangkumi kesemua aras yang berfungsi untuk mencapai kesejahteraan hidup. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

20

3.1 Pengenalan Kepada Unit Berstruktur 1. Proses dalam badan manusia

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

21

3.2 Ilmu Kimia Tentang Manusia 1. Ilmu kimia a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

22

sambungan… 1. Bahan dan tenaga a) Bahan ialah suatu yang memenuhi ruang dan mempunyai jisim yang boleh dilihat, dihidu dan dirasa. Bahan wujud dalam bentuk pepejal seperti tulang, cecair seperti plasma darah dan gas seperti udara yang disedut. Sementara itu, tenaga boleh dikatogorikan kepada

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

23

sambungan… 1. Atom a) Merupakan unit-unit terkecil dalam badan yang merupakan aras pertama dalam organisasi struktur manusia. Penggabungan atom-atom akan membentuk molekul.

2. Elemen a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

24

sambungan… 1. Kompoun a) ???

2. Ion dan elektrolit a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

25

sambungan… 1. Jenis kompaun a) ???

2. Karbohidrat a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

26

sambungan… 1. Lipid a) ???

2. Protien a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

27

3.3 Sel, Tisu dan Mambran 1. Mambran sel a) ???

2. Nukleus a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

28

sambungan… 1. Sitoplasma a) ???

2. Pembahagian sel a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

29

sambungan… 1. Sintesis protein a) ???

2. Pergerakan bahan melalui membran sel a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

30

sambungan… 1. Tisu a) ???

2. Organ dan sistem a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

31

3.4 Sistem Integumentari 1. Fungsi kulit a) Melindungi tisu-tisu dalaman tubuh daripada kecederaan. b) Bersifat kalis air,membantu mencegah kehilangan air dalam badan. c) Peka kepada rangsangan sakit, sejuk, kepanasan, tekanan dan sentuhan. d) Menyingkirkan bahan kimia semasa perpeluhan seperti air, asid urik dan garam mineral berlebihan. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

32

sambungan… 1. Struktur kulit

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

33

sambungan… 1. Struktur utama EPIDERMIS

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

34

sambungan… 1. Tambahan kulit a) ???

2. Intergumentari dan hubungannya dengan mikroorganisma a) ???

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

35

3.5 Sistem Rangka 1. Fungsi rangka a) b) c) d) e)

Sokongan Perlindungan Pergerakan Pebentukan sel-sel darah Penyimpanan mineral

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

36

1.Struktur tulang

3.5 Sistem Rangka 1. Struktur tulang panjang a) b) c) d) e) f)

Diafisis Epifisis Salur medulari Tulang padat Tulang berongga Periosteum

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

38

3.5 Sistem Rangka 1. Jenis tulang a) b) c) d) e)

Panjang Pendek Leper Tidak tentu bentuk Tulang sesamoid

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

39

3.5 Sistem Rangka 1. Bahagian dalam sistem rangka – Sistem rangka mempunyai pelbagai fungsi tubuh. Sistem ini terdiri daripada tulang-tulang dan struktur-struktur sokongan seperti ligamen, kartilej dan sendi. Terdapat 206 ketul tulang pada rangka manusia. Tulang-tulang ini mempunyai lapisan luaran yang kuat, keras, tebal dan bahagian tengah berongga yang mengandungi sumsum. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

41

3.5 Sistem Rangka 1. Rangka aksial dan apendikular a) Rangka aksial - Terdiri dari tulangtulang tengkorak, vertebra, sternum, rusuk dan hoid. b) Rangka aksial - Terdiri dari tulangtulang tengkorak, vertebra, sternum, rusuk dan hoid.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

42

3.5 Sistem Rangka 1. Struktur sendi a) b) c) d)

Kartilej artikular Kapsul artikular Ligamen Tendon

2. Jenis sendi a) Diartroses – pergerakan bebas; cth: bola dan soket, engsel. b) Amfiartroses – pergerakan terhad cth;simfisis pubis. c) Sinartroses – tiada pergerakan, cth: sutura. Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

43

3.5 Sistem Rangka 1. Jenis pergerakan di sendi – – – – – – – –

Fleksyen Ekstensyen Abduksyen Aduksyen Sirkumduksyen Putaran/Rotation Pronasi Supinasi Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

44

3.5 Sistem Rangka 1. Tumbesaran a) Arah tumbesaran  Berterusan sehingga remaja. Plat epifiseal adalah kawasan bagi tumbesaran secara memanjang bagi tulang-tulang panjang semasa kanak-kanak. Semasa tumbesaran, sel-sel pada plat epifiseal membahagi secara mitosis dan memanjangkan tulang. Semasa proses ini berlaku osifikasi terus terlaksana pada kedua-dua hujung epifisis.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

45

3.6 Sistem Otot 1. Jenis otot a) Otot rangka b) Otot licin/ otot viseral c) Otot kardiak

2. Ciri-ciri otot a) – – –

Menguncup Meregang Elasticity Irritability Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

46

3.6 Sistem Otot

1. Fungsi otot a) Bertanggungjawab bagi kesemua pergerakan badan b) Mengekalkan postur c) Menstabilkan sendi d) Menghasilkan haba badan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

47

3.6 Sistem Otot 1. Lekatan otot •

Punca – –

•

Bahagian otot yang melekat pada struktur yang tetap Paling sedikit bergerak sewaktu penguncupan otot

Selitan/ lekatan – –

Bahagian otot yang melekat pada struktur yang bergerak Paling banyak bergerak sewaktu penguncupan otot Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

48

3.6 Sistem Otot 1. Fungsinya lekatan otot

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

49

1. Otot-otot utama ANTERIOR

POSTERIOR

3.7 Sistem Saraf 1. Pengenalan kepada sistem saraf a) b) c) d) e) f)

Sistem saraf Neuron Ciri-ciri neuron Jenis-jenis neuron Fungsi sel saraf Sinaps dan transmisi impuls

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

51

3.7 Sistem Saraf a)

Sistem saraf i. ii.

b)

Terdiri dari otak, saraf tunjang dan saraf-saraf Fungsi utama - selaras serta satukan aktiviti badan

Neuron i. ii. iii.

Unit asas sistem saraf yang berstruktur dan berfungsi Mempunyai sambungan yang dikenali sebagai proses atau fiber Fiber neuron: Dendrites  Axon

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

52

3.7 Sistem Saraf a) Ciri-ciri neuron • •

Mudah terangsang (irritability) Mudah mengalirkan impuls (conductivity)

b) Jenis-jenis neuron – – –

Sensori/ aferen Motor/ eferen Gabungan/ sambungan/ internuncial

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

53

3.7 Sistem Saraf a) Fungsi sistem saraf i. Mengitergrasikan rangsangan yang diterima. ii. Menterjemah rangsangan. iii. Mencetuskan pergerakan motor. iv. Menyimpan maklumat. v. Menjana pemikiran dan idea.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

54

3.7 Sistem Saraf a) Sinaps dan transmisi impuls i.

Impuls yang bergerak dari axon satu sel ke dendrite sel yang lain dikenali sebagai sinaps ii. Ruang antara sel ini dikenali sebagai klef sinaptik. iii. Axon akan melepaskan neurotransmiter dan impuls akan melompat klef sinaptik satu sel ke sel lain

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

55

3.7 Sistem Saraf 1. Pembahagian saraf a) Saraf Tunjang • •

Terdiri dari otak dan saraf tunjang Bahagian serebrum otak – –

•

Terbahagi kepada dua hemisfera Setiap hemisfera terbahagi kepada empat bahagian: » Frontal – bahagian yang mengawal pergerakan otot » Parietal – bahagian deria rasa yang menerima rangsangan panas, sejuk, dsb » Oksipital – bahagian visual mengawal penglihatan » Temporal – bahagian auditori (pendengaran) dan olfaktori (hidu)

Saraf tunjang –

Berfungsi sebagai pusat refleks dan laluan aliran impuls kepada dan daripada otak

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

56

3.7 Sistem Saraf a) Saraf Periferi – Merangkumi kesemua saraf-saraf dalam badan – Satu bahagian khusus sistem ini dikenali sebagai sistem saraf autonomik – Fungsi sistem saraf periferi • •

Mengawal aktiviti automatik badan Bertindak sebagai pusat refleks

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

57

3.7 Sistem Saraf ….sambungan – Saraf terdiri dari ikatan fiber saraf, sama ada sensori (aferen) atau motor (eferen). – Sekiranya terdapat kedua-dua jenis saraf dalam satu ikatan ianya dinamakan sebagai saraf gabungan (internuncial) – Saraf aferen membawa impuls dari deria rasa ke otak atau saraf tunjang; saraf eferen daripada otak / saraf tunjang ke otot / kelenjar

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

58

3.7 Sistem Saraf ….sambungan – Saraf kranial • • •

–

Saraf spinal • •

–

Bermula di otak Khas untuk bahagian kepala dan leher 12 pasangan kesemuanya Bermula di saraf tunjang dan melalui foramen di vertebra Membawa maklumat dari dan ke saraf tunjang, otak dan bahagian lain badan

Plexus – rangkaian saraf spinal dan vena di bahagian tertentu badan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

59

3.7 Sistem Saraf a) Saraf Autonomik – – – –

Termasuklah saraf, ganglia dan plexus Fungsi adalah mengawal aktiviti luar kawalan badan Dipengaruhi oleh emosi Terbahagi kepada dua bahagian: • •

Simpatetik – merangsang jantung, perut, intestines, saluran darah, kelenjar peluh, iris mata dan pundi kencing. (sistem fight or flight) Parasimpatetik – kesan bertentangan dengan bahagian simpatetik untuk mengembalikan keseimbangan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

60

3.8 Sistem Urinari 1. Pengenalan kepada sistem urinari a) Melindungi ginjal dan ureter. b) Pelvis melindungi pundi kencing dan utetra proksimal. c) Memulihara kalsium dan fosfat untuk tumbesaran tulang. d) Mengkumuh bahan sisa.

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

61

sambungan… 1. Fungsi sistem urinari a) b) c) d)

Rembesan Pengekalan keseimbangan asid-bes Perkumuhan Pembuangan urin

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

62

sambungan… 1. Organ sistem urinari a) Ginjal b) Nefron (Bowman Capsule) – Unit berfungsi ginjal yang terkecil sekali. c) Ureter d) Urerta e) Pundi kencing

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

63

3.9 Deria Khas 1. Mata a) Struktur mata (a)

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

64

sambungan… a) Struktur mata (b)

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

65

sambungan… 1. Laluan penglihatan

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

66

sambungan… 1. Telinga a) Struktur telinga

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

67

sambungan… i.

Telinga luar

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

68

sambungan… i.

Telinga tengah

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

69

sambungan… i.

Telinga dalam

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

70

sambungan… a. Laluan pendengaran

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

71

sambungan… 1. Keseimbangan (Equilibrium)

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

72

3.10 Sistem Reproduktif 1.

Fungsi sistem reproduktif 1. 2.

Menghasilkan zuriat. Menghasilkan hormon seks. KLIK DI MANAMANA BAHAGIAN OVARI UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT LEBIH LANJUT

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

73

sambungan… 1.

Sistem reproduktif mengikut jantina 1.

Lelaki – Penis, testis, vesikel semen, kelenjar prostat dan uretra. KLIK DI MANAMANA BAHAGIAN BADAN UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT LEBIH LANJUT

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

74

sambungan… 1.

Sistem reproduktif mengikut jantina 1.

Perempuan – Ovari, tiub faliopio, uterus dan vagina. KLIK DI MANAMANA BAHAGIAN BADAN UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT LEBIH LANJUT

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

75

sambungan… 1. Kitaran haid KLIK DI MANAMANA BAHAGIAN BADAN UNTUK MENDAPATKAN MAKLUMAT LEBIH LANJUT

Anatomi & Fisiologi T6 07/04/09

76