Nota Ringkas Sejarah Sabah Dan Sarawak.docx

PENGENALAN SEJARAH SABAH DAN

 Asalnya,

SARAWAK

Pangiran

Muda

Hasim

melambat2kan pelantikan sehingga Brooke membuat ugutan.  Kematian Pangiran Muda Hasim dan kaum keluarganya yg dibunuh oleh

Sejarah Awal Kerajaan Sabah dan Sarawak

kumpulan

anti-Inggeri

(pimpinan

Pangiran Usop) digunakan oleh Brooke utk memaksa Sultan Brunei Raja-raja Brooke di Sarawak (1841-

mengiktiraf kekuasaanya di Sarawak tanpa bayaran tahunan.

1941)  Sarawak

adlh

sebahagian

 Brooke juga cuba mengukuhkan kedudukannya dan berjaya memaksa Sultan Brunei menyerahkan Bahagian

drp

Kesultanan Brunei.  Pangiran Indera Mahkota dilantik sbg gabenor di Kuching, tidak   



Ketiga Sarawak kepadanya.

disenangi oleh datuk2 Melayu. Ini selanjutnya mencetuskan pemberontakan pada 1836. Pemberontakan dipimpin oleh Pangiran Usop. Sultan Umar Ali Saifuddin menghantar Pangiran Muda Hashim utk mententeramkan keadaan. Brooke pada asalnya dihantar ke

Pentadbiran James Brooke  Brooke diisytihrkan sbg Raja dan Gabenor Sarawak pada 24 Nov 1841 oleh Pangiran Muda Hashim.  18 Ogos 1842, Brooke terima surat pelantikan sbg Raja Sarawak oleh Sultan Brunei.  Brooke menggunakan pemerintahan berkuasa mutlak.  Bagaimanapun beliau tetap memelihara hubungan rapat dgn

Kuching oleh Gabenor George Bonham (S’pore) utk menyampaikan terima kasih kepada Pangiran Muda Hashim atas bantuan yg diberi kpd

pembesar2 Melayu.  Kedudukan pembesar2

anak2 kapal Inggeris yg terdampar di pantai Sarawak.  Setiba di Sarawak, Pangiran Muda

dikekalkan dan ada penasihat beliau.  Brooke membayar

Hashim meminta bantuan Brooke menghapuskan pemberontakan

pembesar2

dengan menawarkan daerah Seniawan dan Kuching serta melantik

yg

Melayu menjadi

gaji

Melayu

kpd dan

menghapuskan kutipan hasil tradisional.  Perubahan yg dilakukan oleh Brooke: 1) Memperkenalkan undang2 jenayah dgn pembukaan

Brooke sebagai pemerintah.  Brooke berjaya hapuskan pemberontakan dan memakai gelaran Residen pada Feb 1841 dan bulan

Mahkamah.

Sept menjadi penguasa penuh.

2) Perkenalkan sistem mata wang, ukur dan timbang.

1

3) Memisahkan

petempatan

 Sarawak dibahagikan kepada tiga

penduduk mengikut ras. 4) Dlm bidang ekonomi, penduduk peribumi dibekalkan pekerjaan tradisi. 5) Ekonomi

perdagangan,

bahagian.  Setiap bahagian

dgn

ditadbir

oleh

seorang residen (org Eropah/Melayu) dengan dibantu oleh

Brooke

penolong

menggalakkan kemasukan saudagar2 dan syarikat swasta

residen

dan

pegawai

daerah.  Bagi pentadbiran anak negeri, ketua-

asing (Syarikat Borneo).

ketua tempatan orang Melayu, Cina dan Dayak terus dikekalkan.  Ketua2 ini dilantik oleh residen.

Pentadbiran Charles Brooke  Charles memerintah selama hampir

Syarikat Berpiagam di Sabah (18811941)

48 tahun.  Dilantik menjadi Raja Sarawak kedua pada 3 Ogos 1868, angkat sumpah pada 11 oktober 1868.  Tugas utama Charles adalah untuk menyusun pentadbiran dan memastikan kerajaan tidak banyak berhutang seperti zaman bapa saudaranya.

 Sabah dibeli oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara British (SBUB) daripada Sultan Brunei dan Sultan Sulu.  Syarikat Berpiagam membentuk pentadbirannya berasaskan ketetapan yang ditentukan oleh

 Oleh itu beliau memastikan birokrasi tidak besar bagi menjimatkan belanja.  Ini sesuai dengan sifat beliau yang tidak boros atau suka berpoya-poya.

kerajaan British seperti yang termaktub dalam Piagam Diraja 1 November 1881.  Kerajaan British membenarkan Syarikat Borneo Utara

 Charles mengawal ketat pentadbiran dan memastikan pegawai2

memperoleh sebarang wilayah baru, tanah atau harta di Borneo

menghantar laporan lengkap pentadbiran kepada beliau.  Perkhidmatan untuk pegawai-

atau pulau-pulau berhampiran.  Bagaimanapun syarikat tidak dibenarkan memindah milik

pegawai Eropah agak sukar, gaji

kepada

sedikit, kemudahan hidup kurang memuaskan dan pegawai-pegawai tidak digalakkan berkahwin.  Pegawai2 dikehendaki berkhidmat dalam jangka masa yang panjang

pihak

lain

tanpa

kebenaran kerajaan British.  William Hood Treacher dilantik sebagai Gabenor Borneo Utara yang pertama (1881-1887).  Beliau memulakan pembentukan

sebelum pulang ke Eropah.

jentera

 Walaupun ketat dan ditekan tetapi Raja Charles dihormati oleh

kerajaan

pusat

berperingkat-peringkat.

pegawai2. 2

secara

 Langkah-langkah diambil menyusun semula institusi2 politik tempatan bagi memudahkan pentadbiran ke atas anak negeri.  Kedudukan kewangan

syarikat

tidaklah begitu teguh.  Oleh yang demikian langkah berjimat dan pengurangan kos pentadbiran perlu diambil.  Cara yang terbaik ialah menggunakan tenaga dan institusi tempatan.  Selain menjimatkan perbelanjaan, kaedah ini juga dapat mengurangkan ketegangan antara syarikat dengan anak negeri.  Lebih mudah pemimpin2 tempatan menguruskan soal penduduk kerana mereka mempunyai hubungan budaya yang sama.

3

PENDUDUKAN JEPUN DI SABAH

 Pada masa inilah Jepun telah berjaya

DAN SARAWAK

mengalahkan pihak penentangannya itu dan melakukan pembunuhan beramai-ramai tersebut.  Perintah kawad maut Jepun

Serangan Jepun di Sabah dan Sarawak

Sandakan: 

Sabah  Mula dilancarkan pada 4 Jun 1942. Menawan satu persatu.  Pulau Labuan dan Beaufort (3 Jan 1942)  Kota Kinabalu (9 Jan 1942) 

Sandakan (19 Jan 1942)

telah Jepun

telah tamat apabila Amerika menggugurkan bom Atom di Hiroshima dan Nagasaki pada bulan Ogos 1945. Sarawak  Tentera Jepun menyerang Sarawak

kemarahan

ketika Raja Charles Brooke berada di Australia.

ditawan, tentera Jepun tidak dapat

menyerang di Tuaran,

memperolehi minyak kerana semua mesin dan peralatan telah dimusnahkan oleh tentera British.  Selepas itu, Kuching dibom dan ditawan pada 25 Disember 1941.

 Walaubagaimanapun pihak tentera Jepun telah dapat mengalahkan tersebut

pada

Vyner

 Tentera Jepun mula2 mendarat di Miri pada 16 Disember 1941.  Walaupun kawasan lombong minyak

Menggatal, Jesselton dan Kota Belud di Pantai Barat Sabah.

penentangan 1944.



setelah kalah dalam petempuran di Singapura. Kawad maut ini bermula dari Kem

perikatan (Australia, British, Amerika Syarikat dan New Zealand)

rakyat dan pergerakan2 menentang Jepun mula muncul.  Sept 1943, Alberk Kwok mengetuai pemberontakan secara gerila terhadap pendudukan Jepun.  Mereka kedudukan2



Australia dan British. Mereka ditangkap oleh Jepun

 Berlangsung selama 3 fasa  Perang Jepun melawan pasukan

3) British gagal mempertahankan sabah 4) Askar British tidak ada di sekitar Sabah.  Kekejaman pentadbiran tentera menimbulkan

Melibatkan 2345 tahanan perang yang terdiri daripada rakyat

Tahanan Perang Sandakan ke Ranau.

 Tawan (24 Jan 1942)  Lahad Datu (27 Jan 1942)  Kudat (1 Mei 1942)  Pantai Barat Sabah (Mei 1942)  Faktor kejayaan serangan Jepun: 1) Penggunaan basikal 2) Bantuan ketenteraan seperti kapal perang

Jepun

di

 Sibu jatuh ke tangan Jepun pada 27

Jan

Disember 1941.

4

 Askar2 British cuba melarikan diri

Sistem Pemerintahan Jepun di Sabah

ke Kalimantan tetapi ditangkap dan dijadikan orang tawanan perang di

dan Sarawak

batu Lintang.  Serangan Jepun ke atas Sarawak menerima hanya sedikit tentangan kerana: 1) Pertahanan

Sarawak

tidak

tersusun. Angkatan tentera kurang bersedia utk berperang. 2) Sarawak tidak ada pemimpin kerana Charles Vyner Brooke tidak berada di Sarawak pada ketika itu. 3) Tentera Jepun lebih ramai drp tentera British. 4) Penduduk tidak menyangka negeri mereka akan diserang. Mereka tidak memberi tentangan ketika diserang.  Penduduk Sarawak menderita semasa pemerintahan Jepun kerana Gerakan Penentangan terhadap Jepun di Sabah dan Sarawak

bekalan makanan, ubat dan pakaian amat kekurangan.  Ramai penduduk ditawan dan dimasukkan ke dalam penjara.  Dengan itu, apabila pihak British me

Pasukan Gerila Kinabalu  Dipimpin oleh Albert Kwok (Kuching).

nghantar tenteranya mereka dibantu oleh penduduk tempatan.  Australia juga menghantar bantuan

 Merupakan satu pasukan yang terdiri daripada lebih kurang 300 orang daripada pelbagai etnik dan agama

tentera. Pada 15 Ogos 1945, Jepun menyerah kalah.  Sarawak bebas drp penjajahan

Borneo Utara untuk menentang kekejaman tentera Jepun di Borneo Utara.

Jepun pada 11 Sept 1945.

 Ditubuhkan sekitar Dis 1942, selang beberapa mnggu slps pendudukan Jepun.

5

Pemberontakan 10 Oktober 1943

Kesan Pendudukan Jepun di Sabah dan Sarawak

 Perang yg dilancarkan oleh Gerila Kinabalu ke atas tentera Jepun di Jesselton.  Titik tolak drp melalui intipan mereka dikatakan tentera Jepun

Sabah A) Politik  Sabah

diisytiharkan

sbg

untuk

sebahagian drp tanah jajahan

menangkap lebih kurang 2000 anak tempatan North Borneo. o Anak muda lelaki – buruh o Anak gadis – hamba seks

Jepun (Nai Nippon)  Pembahagian kwsn pentadbiran

mempunyai

 9

Okt

perancangan

1943,

Gerila

(Shiu)  Jepun gabungkan ketiga2 tanah jajahan Brunei, Sarawak dan Sabah dibawah satu entiti dikenali sbg Baruneo Kita dan

Kinabalu

menyerang pecan Tuaran dan Menggatal (berjaya menawan balai

dibahagikan kpd 5 bahagian.  Dalam setiap Shiu terdapat o Seorang ketua pengarah yg dilantik dan

polis).  10 okt, menyerang melalui persisiran laut, terdapat gudang menyimpan tentera jepun (membakar gudang).  North Borneo memohon bantuan ketenteraan dari Kuching.

bertanggungjawab kpd Ketua Turus Angkatan Tentera.

 Jepun telah menggunakan pelbagai taktik untuk menangkap setiap anggota Gerila Kinabalu. o membuat penyiksaan kepada kaum keluarga tidak mengira

o

 Kenchiji yang merupakan Residen Bahagian dan bertugas sebagai perantara Guncho (pegawai daerah) dan Gabenor.  Jawatan Ketua Anak Negeri yang

muda atau tua, lelaki atau wanita yang mempunyai pertalian dengan anggota Gerila Kinabalu.  19 Dis, Gerila Kinabalu berjaya ditangkap.  Disebabkan penentangan ini, pusat pemerintahan tentera Jepun pada mulanya

beroperasi

di

menghubungkan Guncho dengan penduduk kampung  Ketua kampung

B) Ekonomi

Kuching,

Sarawak telah dipindahkan Jesselton, North Borneo.

Mempunyai Gabenor dan dibantu oleh Ketua tempatan

ke

 Utamakan sektor pertanian.  Memperkenalkan Pelan Pengeluaran 5 Tahun dan menjadikan Sandakan sebagai pusat utama kegiatan ekonomi, pembekal makanan dan merancang pembinaan pelabuhan.

6

 Jesselton turut Jepun jadikan

 Kempeitai

ialah

pasukan

polis

sebagai pusat kegiatan ekonomi.  Sistem kerah iaitu sistem buruh

Jepun yang ditubuhkan untuk menggantikan polis tempatan.

paksa telah menyebabkan masalah buruh di Sabah

Kempeitai sangat ditakuti kerana kekejaman.

 Menubuhkan

pusat

kewangan

sendiri atau bank dengn penggunaan mata wang pisang.

B) Ekonomi  Keadaan ekonomi jatuh dan tidak memuaskan

 Perkenalkan sistem pungutan cukai daripada penduduk2

 Jepun menjalankan Dasar Tutup

tempatan.

Pintu kerana bimbang campur tangan kuasa Barat yang lain

C) Sosial

tahap pengeluaran komoditi sumber-sumber ekonomi utama di Sarawak jatuh merosot seperti petroleum, lada hitam, kayu balak, padi, sagu dan getah  Rakyat hidup menderita apabila perusahaan getah, lada hitam dan sagu ditutup. o

 Pelajar disuntik dgn smgt yg kuat dari negara asal; sentiasa bersedia berkorban, berdisiplin serta ketahanan diri utk lahirkan pelajar citra Nippon Seishin.  Memansuhkan sekolah2 bernakular dan haramkan BI dan BC, diganti dgn sistem Jepun.  Anti kpd org Cina.

 Jepun menggalakkan penduduk bercucuk tanam melalui Dasar Mengumpulkan Makanan.  Mata wang pokok pisang.  Pencetakan dan pengedaran wang

Sarawak A) Politik  Menubuhkan terdiri

Majlis

pembesar

yang meluas memberi kesan berlakunya inflasi yang mana

Penasihat

Melayu

dan

membawa kepada kejatuhan kepada nilai matawang tersebut

ketua masyarakat Sarawak.  Dari segi kawalan keselamatan di Sarawak pula, pasukan pengawal keselamatan

adalah

C) Sosial

terdiri

daripada penduduk tempatan  Mereka berkhidmat sebagai polis

 Menubuhkan kaum ibu Tujuan:

rahsia untuk pihak Jepun, iaitu untuk memantau keadaan di Sarawak dan menangkap mana-

o

mengumpul besi yang tidak terpakai dan mengadakan pasar ria untuk memungut

mana yang disyaki anti-Jepun dan ingin melakukan pemberontakan

wang dan dijadikan hadiah kepada Saldadu Jepun

dan seumpamanya 7

o

dikerah

untuk

mengadakan

kumpulan tarian dan nyanyian untuk pertunjukan pentas o

dikerah bagi menanam pokok ubi kayu untuk menyara kehidupan

 Menerapkan adat jepun o Cth; menundukkan

kepada

apabila bertemu antara satu sama lain, tanda hormat. o

Hari-hari cuti umum dan kelepasan am dilaksanakan berdasarkan cuti jepun.

o

Jepun hapuskan pendidikan barat.

segala

8

Sarawak (Keluarga Brooke)

PENYERAHAN SABAH DAN SARAWAK KEPADA BRITISH

 British memperkealkan Pentadbiran Tentera British (PTB) pada 10 Sept 1945.  PTB berusaha utk mengembalikan ketenteraman, pemulihan ekonomi

Pendudukan Semula Keluarga Brooke dan Syarikat Berpiagam Sabah (Syarikat Berpiagam)

dan mengemas kini pentadbiran.  Hasil drp rundingan Charles Vyner Brooke dgn British pd Dis 1945, beliau bersetuju utk menyerahkan Sarawak kpd British.

 Borneo utara menjadi jajahan British slps Jepun menyerah kalah 1945.  SBUB menyerahkan Borneo Utara kpd kerjaan British kerana SBUB tidak mampu memulihkan ekonomi negeri

yg

terjejas

 Gerald T.MacBryan dihantar utk mendapatkan tandatangan ketua2 bumiputera dan pemimpin2 tempatan

akibat

pendudukan Jepun.  15 Julai 1946, British mengambil alih secara rasmi pentadbiran di Borneo Utara.  Sabah ditadbir oleh PTB yg berusaha utk mengembalikan ketenteraman dan keamanan dalam negeri.  Negeri ditadbir oleh Gabenor dan

dlm Majlis Tertinggi Sarawak.  MacBryan telah menggunakan tipu muslihat untuk mendapatkan tandatangan pemimpin tempatan  Pada 8 Februari 1946, Charles Vyner Brooke telah mengisytiharkan penyerahan Sarawak kepada British  Namun begitu, pengumuman ini dibantah oleh pelbagai pihak terutamanya orang Melayu dan orang Iban.

dibantu oleh Majlis Penasihat.  Tidak ada penentangan dalam kalangan rakyat Sabah terhadap penyerahan negeri kepada Inggeris.  Drp segi perlembagaan dan pentadbiran,

misalnya,

 Pada 1 Julai 1946, kerajaan British telah mengisytiharkan Sarawak sebagai jajahan Mahkota British dan Sir Arden Clarke dilantik menjadi Gabenor British yang pertama di Sarawak.

telah

ditubuhkan Majlis Mesyuarat dan Majlis Kerja yang dianggotai oleh lebih ramai orang awan daripada pegawai2 kerajaan.  Majlis2 bandaran dibentuk di beberapa buah bandar, khususnya yang besar-besar.  Anggota-anggotanya lebih ramai terdiri daripada orang awam yang dipilih atau dilantik pegawai2 Kerajaan.

daripada

9

Sebab-sebab Penyerahan Sabah dan

3) Masalah kewangan

Sarawak kepada British

 

Sabah

dijalankan segera dan memerlukan belanja yg besar.

1) Kerosakan akibat peperangan. 2) Desakan pemodal dan pelabur meminta British melindungi pelaburan mereka di Sabah.

Reaksi Rakyat Tempatan terhadap

3) British mahu mengeksploitasi sumber bahan mentar di Sabah dan

Penyerahan Sabah dan Sarawak kepada Kerajaan British

ingin menjadikan Sabah sbg tmpt

Sabah

memasarkan hasil keluaran mereka. 4) British ingin kuasai Sabah bg

 Penyerahan Sabah tidak mendapat tentangan

menjamin kedudukan dan keselamatan mereka di Asia Tenggara. 5) Penyerahan Sabah telah dibayar wang sagu hati (2,260,00 BritishSBUB)

1) Sejarah hubungan diplomatik.  Sejak 1888, dasar perlindungan ke atas Sarawak, Sabah dan Brunei.  British berkuasa penuh atas



penduduk

Sarawak

negeri Sarawak. Bahagian/wilayah Sarawak tidak boleh digadai/diserah kpd sebarang kuasa asing tanpa persetujuan British.

 Muncul beberapa buah persatuan Melayu.  Wlpn dilihat sbg usaha utk mengekalkan pemerintahan Raja Putih tetapi sebaliknya adalah utk

Brooke

mendapatkan kemerdekaan dgn cara mudah jika masih di bawah Brooke.

tidak

mempunyai anak lelaki, hanya anak perempuan. 

drp

menentang penyerahan tersebut.  Penduduk Sabah tidak berpengalaman dalam pentadbiran pada ketika itu.

pertahanan dan hal ehwal luar

2) Pertikaian keluarga  Charles Vyner

hebat

tempatan kecuali waris Sultan Sulu yg anggap Sabah miliknya.  Penduduk sabah kurang berpendidikan, tidak faham tujuan sebenar sabah diserahkan.  Keadaan politik Sabah masih kurang jelass dan tiada parti politik yg boleh mengetuai penduduk Sabah

Sarawak



Keadaan teruk slps perang. Kera2 pemulihan terpaksa

Anthony Brooke (anak Betram) dilantik sbg Raja Muda Sarawak

 Peringkat awal, gerakan anti penyerahan dipimpin oleh Datu Patinggi Abang Haji Abdullah.

pd Mac 1939. Anthony dipecat kerana tidak

Kemudian berpecah kpd berikut:  Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)

layak (kasar dan curang). 10



Barisan Pemuda Sarawak (BPS)



Pergerakan Pemuda Melayu Sibu (PPM)

 Merancang membunuh Sir Charles Arden Clarke (Gabenor). Tidak dapat dilaksanakan kerana

 Antara penentangan yg dijalankan:  Hantar surat dan kawad bantahan

pertukaran Gabenor (Sir Duncan George Stewart).

kpd kerajaan British  

Tunjuk perasaan Memulau upacara

 Tukar rancangan untuk bunuh Gabenor kedua ketika lawatan rasmi beliau ke Sibu.

perlantikan

Gabenor Sarawak.

 2 org ahli Rukun 13, Roslie Dhobie dan Morshidi Sidek berjaya menikan dan membunuh Gabenor.  Roslie Dhobie dan Morshidi Sidek dijatuhkan hukuman bunuh dgn

Tindak Balas Kerajaan British terhadap Pejuang Sabah

digantung sampai mati.  Hukuman mati juga dijatuhkan kpd

 British tidak menggalakkan kaum bumiputera untuk melibatkan diri dlm kegiatan politik.

Awang Rambli Mohd Deli dan Bujang Suntong.  15 org lagi dihukum penjara.

Sarawak  Tindakan keras yg dilakukan:  

Amaran keras (Pekeliling No. 9) Mengingatkan kakitagan awam termasuk guru2 sek supaya memberikan kesetiaan kpd kerajaan dan elakkan diri drp terlibat dlm gerakan anti penyerahan.



338 org meletakkan jawatan.

 Menjelang 1947, gerakan anti penyerahan semakin lemah akibat drp pelbagai kempen, dakyah dan ugutan yg dilakukan oleh British.  Ini telah mendorong golongan muda dalam PPM Sibu membentuk satu kumpulan ‘Rukun Tiga Belas’.  Diketuai oleh Awang Rambli Mohd Deli. Mereka bersumpah untuk menghapuskan semua org Eropah dan ketua2 Melayu yg bersubahat dgn British. 11

PERKEMBANGAN POLITIK DI SABAH



DAN SARAWAK

cita2 dan objektif Melayu Muslim.

Kemunculan Parti2 Politik di Sabah dan Sarawak



Sabah 

United National Organization.

 

Ditubuhkan pada Ogos 1961. Diasaskan oleh Donald Stepehens



(Tuan Fuad Stepehns). Menyatukan Kadazan Murut dan Rungus.





Kadazan

Dilancarkan di Kudat oleh Tun Datu Mustapha Harun, 23

b) BM sbg Bahasa Kebangsaan c) Perjuangkan hak bumiputera Islam

Dusun,

d) Perjuang Agama Islam sbg agama rasmi.

Parti pertama ditubuhkan di Sabah. Matlamat penubuhan: a) Menjaga kepentingan dan

Kadazan Dusun. b) Menguatkan hubungan



Dusun



mencapai kemerdekaan melalui Malaysia. USNO sejak awal lagi menyokong gagasan Malaysia kerana ia dapat menjamin perkembangan

supaya

harmoni



ekonomi dan kestabilan politik Sabah. Pembentukan Malaysia juga mampu menyekat perkembangan komunis di Sabah.

dan

sederhana. 2) USNO  United Sabah Organization (USNO)



berbagai persatuan Islam. Cogan kata parti: Bersatu, Bersedia, Berkhidmat ke arah

di

bersatu dan tidak mudah mengalah kpd org2 lain, agar terus hidul dlm suasana gembira,

Kewujudan USNO adalah hasil kesedaran org2 Melayu Islam terutama Datu Mustapha dan pemimpin Islam yg bergiat dlm

antara kaum kadazan Dusun agar dapat memperjuangkan 1 ciri dan matlamat dlm politik, ekonomi dan sosial. c) Menggalakkan semangat org2 Kadazan

UNKO. Matlamat Peubuhan: a) Menukar nama Borneo kpd Sabah.

memelihara hak bumiputera Sabah terutama kaum



komuniti

DIsember 1961, 4 bulan selepas

1) UNKO



USNO ditubuhkan bg mewakili

3) PASOK MOMOGUN  Ditubuhkan pada Jan 1961.  Diasasskan oleh org Kaya2

National

Sedomon dan G.S Sundang. 

Kemunculan UNKO menimbulkan rasa bimbang dlm kalangan



penduduk bumiputera Islam di Sabah.

Melindungi kepentingan penduduk di pedalaman Sabah. G.S.Sundang keluar dari UNKO dan menubuhkan Pasok Momugun pada 4 Januari 1962 bersama-

12

sama 

dengan

Orang

Kaya2

bangsa serta galakkan rakyat

Sedomon. Perkataan Pasok Momogun dalam

Sarawak yg berdikari. c) Utk menubuhkan

bahasa Dusun membawa maksud People Of the Country, tetapi ia

kerajaan berasaskan demokrasi berparlimen.

di anggotai oleh kebanyakan kaum 

d) Utk

dan

memastikan ekonomi dan

Bumiputera Sabah yg tidak setuju dengan USNO yg

semua kaum dan seterusnya memperbaiki ekonomi pekerja

menyokong gagasan Malaysia dan penggunaan “Kadazan” oleh UNKO.

berpendapatan rendah.

 

Ditubuhkan pada Oktober 1962. Diasaskan oleh Khoo Siak Chiew



dan Peter Chin. Melindungi kaum Cina di Sabah.

 

Parti Kebangsaan Sarawak Merupakan parti politik tertua



bangsa Iban Sarawak. Ditubuhkan pada 10 April 1961 hasil keputusan perundingan pekerja SHELL berbangsa Iban.

Sarawak



1) SUPP  Parti Rakyat Bersatu Sarawak.  Ditubuhkan pada tahun 1959.  Sebuah parti bercorak pelbagai kaum tetapi majoriti keahliannya terdiri daripada kaum Cina. Mendapat galakan



drp

pentadbiran kolonial kerana penubuhannya dianggap sebagai persediaan awal ke arah pemerintahan

sendiri

kemajuan kebudayaan

2) SNAP





menggalakkan

Murut dan Dusun di Sabah. Ditubuhkan oleh golongan

4) PERSATUAN CINA SABAH



satu

ialah Stephen Kalong Ningkan. Pada dasarnya, SNAP bertujuan untuk menjaga kepentingan kaum Iban, tetapi terdapat sebilangan kaum Bidayuh



menyertai parti ini. SNAP telah mengubah perlembagaan pada tahun 1963



untuk menerima ahli bukan Dayak. James Wong Kim Min menjadi ahli cina SNAP yang pertama dan

seperti

yang dirancang oleh Inggeris. Matlamat utama: a) Utk memajukan kegiatan politik rakyat Sarawak dgn cara perlembagaan dan tujuan

Pengerusi yang pertama ialah J.S Tinker. Setiausaha Agung SNAP pertama



kemudian menjadi selama 22 tahun. Matlamat penubuhan:

presiden

a) Perjuangkan hak dan kepentingan orang Iban di Sarawak. b) Mendapatkan kemerdekaan bagi Sarawak.

memperoleh kemerdekaan. b) Utk mengekalkan perpaduan kaum dan satu padu semua

13

3) PERSATUAN CINA SARAWAK 

Sarawak (SCA).

Chinese

Association

 

Ditubuhkan pada JUlai 1962. Hasil dua kumpulan peniaga Cina dari suku Teochew dan Foochow.



Fahaman sosialis SUPP dan tentangannya terhadap kerajaan telah mengalakkan golongan kaya Cina menubuhkan SCA

 

Pengerusi pertamanya ialah William Tan (suku Teochew). SCA mendapat sokongan berasaskan kumpulan dialek dan peranannya sebagai parti yang



menjaga kepentingan orang kaya. Matlamat penubuhan: a) Galakkan penyertaan org Cina dlm politik. b) Menjaga kepentingan org Cina. c) Berhasrat untuk berjuang bersama dalam menjadi satu sekutu Perikatan parti-parti yang sama konsep dan bertujuan untuk seluruh bangsa dan negara. d) Menyatukan orang Cina dan menyokong gagasan Malaysia serta berusaha ke arah perpaduan.

14

PENYERTAAN SABAH DAN

-

SARAWAK DALAM GAGASAN MALAYSIA

Barisan

Sosialis

dianggal

gerakan berhaluan kiri. Ancaman komunis

Idea Gagasan Malaysia  Hasil buah fikiran Perdana Menteri

Tambahan pula, PTM mempunyai pengalaman yg lama

PTM, Tunku Abdul Rahman.  Beliau berpendapat

perlunya

dalam membanteras pengaruh Parti Komunis Malaya (PKM),

mewujudkan satu penyatuan dari segi politik dan ekonomi di antara PTM,

iaitu sepaniang tempoh darurat, dari tahun 1948

Brunei,

hingga tahun 1960.

Sarawak,

-

Sabah

dan

Singapura.  Tercetus atas kesedaran bahawa TM

-

dan wilayah2 terbabit sukar untuk berdiri sendiri serta berasingan, terutamanya dlm menghadapi sebarang persaingan di peringkat antarabangsa.  Perlunya kerjasama antara penduduk wilayah2 terbabit bagi mempercepat perhubungan dlm pelbagai bidang.  Faktor penubuhan Malaysia:

-

1) Politik : Perkembangan pengaruh Barisan

Mempercepat kemerdekaan Sarawak, Sabah, Singapura dan Brunei.

Lee Kuan Yew berminat bergabung dgn Malaysia kerana perkembangan pengaruh Barisan sosial yg memenangi

-

pilihan raya Singapura. Kebangkitan

Hong ini

Lim

diperjuangkan oleh Dandestine Communist Organization (CCO) yang bermatlamat menjadikan Sarawak sebagai negara komunis. Penyertaan Singapura,Sarawak dan Sabah ke dlm Malaysia diharapkan dapat menjadi benteng yang kukuh bagi menghadapi ancaman komunis.

Sosialis. -

Selain itu, ancaman komunis juga wujud di Sarawak yg

-

di

akan

Kemerdekaan lebih awal kerana mengikut perancangan, Malaysia akan ditubuhkan dlm tempoh 2 tahun.

melemahkan pimpinan Lee Kuan

-

Yew (Parti Tindakan Raya/People’s Action Party, PAP) pd masa depan. Perkembangan ini membimbangkan kerana

Proses dekolonisasi British. -

Pada masa ini, hampir kesemua negara di Asia Tenggara telah berjaya mendapatkan kemerdekaan.

menggugat rancangan kerajaan -

British utk beri kemerdekaan kpd Singapura.

15

Dalam Perhimpunan Agung PBB pada tahun 1960 telah timbul

usul agar tanah-tanah jajahan -

dimerdekakan. Kejayaan

-

pembentukan

Memajukan negeri2 membangun.

British berharap pembentukan Malaysia dapat menghalang

-

yg

belum

Bertujuan utk menyegerakan

penyebaran pengaruh komunis di Singapura dan wilayah-

kemerdekaan bagi negerinegeri anggota yang mana

wilayah Borneo. British perlu langkah-langkah

selari dengan dasar dekolonisasi British. Memperlihatkan kesepakatan

mengambil ke arah

-

memastikan kepentingan mereka terus terkawal

dan semangat setia antara Persekutuan

terutama Singapura.

Melayu dengan Sarawak, Sabah dan Singapura untuk

pangkalannya

di

Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia (JPPM)

Menggalakkan pelaburan dan perkembangan pertanian.

industri

 Ditubuhkan pada 23 Julai 1961.  Tujuan: 1) Mengumpul dan membandingkan buah fikiran serta pendapat-

Memanfaatkan keistimewaan dan sumber2 yg ada di negeri2 lain. -

TM kaya dgn bahan mentah

-

spt getah & bijih timah. Sabah & Sarawak : Balak Brunei : sumber minyak.

kawan Tanah

memajukan negeri masing2 demi kepentingan bersama.

2) Ekonomi Mewujudkan satu pasaran yg lebih luas. -

Sarawak

bumiputera.

kepada rantau Asia Tenggara.

-

Sabah,

dan Brunei akan imbangi kadar kaum2 kerana 70% adalah

Malaysia diharapkan dapat memberikan kestabilan politik -

Kemasukan

pendapat berkenaan pembentukan Malaysia di wilayah-wilayah yang terlibat. 2) Menyebarkan keterangan dan menggalakkan perbincangan tentang rancangan Malaysia dan

3) Sosial Mengimbangkan jumlah dan kadar pertumbuhan kaum. -

Penggabungan Singapura masalah

-

menyegerakan kesedaran ke arah pembentukan Malaysia. 3) Memberi penerangan dengan lebih jelas mengenai konsep Malaysia kepada orang ramai, khususnya

TM dgn menimbulkan

ketidakseimbangan

penduduk Sabah, Sarawak dan

kaum. ¾ daripada penduduk Singapura

Brunei.

berbangsa Cina. 16

Suruhanjaya Cobbold

 Sabah: 

 Ditubuhkan pada Jan 1962.  Juga dikenali sbg Suruhanjaya Penyiasat Borneo Utara.  Dipengerusikan oleh Lord Cobbold (bekas Gabenor Bank of England).



Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (UNKO) dan Pasok Momogun – tentang! Tentangan kerana memperjuangkan

 Ahli2; Sir Anthony Abel, Sir David Watherston (Wakil British) dan Muhammad Ghazalie Shafie dan Dato’ Wong Pow Nee (Wakil TM).  Tujuan:

lebih

kemerdekaan



Sabah Pertubuhan Kebangsaan Sabah



Bersatu (USNO) – sokong! Sokong kerana penubuhan Malaysia adalah jalan keluar bg Sabah serta dpt menjamin keselamatan Asia Tenggara.

1) Meninjau pandangan rakyat Sabah dan Sarawak mengenai Malaysia. 2) Membuat syor2 perlembagaan.

Perkara 20 Jawatankuasa Antara Kerajaan (JAK)

 Perjanjian 20 Perkara / Memorandum 20 Perkara adalah senarai 20 perkara yg dibuat oleh Borneo Utara.  Syarat2 untuk Borneo Utara bersama2 membentuk Malaysia.  Perkara 20 adalah reaksi para

 Ditubuhkan pada Ogos 1962  Utk merangka Perlembagaan Malaysia.  Turut membincangkan hak dan kepentingan penduduk Sarawak dan

pemimpin tempatan yang kurang berpuas hati terhadap laporan yang dikeluarkan oleh Suruhanjaya Cobbold.  Sebagai reaksi kepada laporan

Sabah (Perkara 20). Reaksi Penduduk Sabah dan Sarawak  Terdapat golongan yg menyokong dan

tersebut, kepimpinan Borneo Utara yang diketuai oleh Donald Stephen

tidak bersetuju dgn idea pembentukan Malaysia.  Sarawak: 

telah merangka satu memorandum yang dikenali sebagai 20 Perkara yang juga diterima oleh Sarawak sebagai 18

Parti Negara Sarawak (PANAS), Parti Rakyat Bersatu Sarawak

Perkara.

(SUPP) dan Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP) – tentang!  

Barisan Rakyat Jati Sarawak (BERJASA) – sokong! Tentangan adalah utk memperoleh kemerdekaan sendiri terlebih dahulu sblm membentuk penggabungan dgn wilayah lain. 17

Perjanjian Malaysia, 16 September

4) Bagi negeri Sarawak dan Sabah, bahasa

1963

rasminya ialah bahasa Inggeris sehingga 10 tahun selepas Hari Malaysia.

1) Semua urusan hal ehwal luar di bawah taggungjawab Kerajaan Persekutuan yg berpusat di Kuala Lumpur.  Hal ehwal luar seperti dasar hubungan

diplomatik

tanggungjawab Persekutuan untuk kedaulatan dan Malaysia.



Sarawak dalam Tuntutan 20 Perkara Sabah dalam usaha merealisasikan pembentukan Persekutuan Malaysia.

merupakan Kerajaaan memelihara keselamatan







beridentitikan negara dan bangsa Malaysia

bebas rasmi dalam Tanah

Kerajaan Persekutuan member pertimbangan sewajarnya kepada tuntutan Sabah dan Sarawak yang menuntut supaya tiada agama rasmi di Sabah dan Sarawak.

5) Sabah dan Sarawak diberi kuasa mengawal hal ehwal imigresen dan perkhidmatan awam sendiri. 6) Sarawak mendapat 24 kerusi, Sabah 16 kerusi dan Singapura 15 kerusi bagi perwakilan parlimen.  Kepentingan dan hak negeri anggota dilindungi melalui perwakilan mereka di dalam Parlimen.

Namun, sikap pemuafakatan kaum jelas apabila Perjanjian Malaysia 1963 mengambil kira kebebasan beragama memandangkan Persekutuan Malaysia terdiri daripada masyarakat pelbagai kaum.

3) Bahasa

Melayu

menjadi

bahasa





Bahasa Melayu sebagai kebangsaan termaktub

bahasa dalam

Perjanjian Persekutuan Melayu 1957.

Tanah

Ini menunjukkan keikhlasan kerajaan Persekutuan Tanah Melayu dalam membentuk sebuah persekutuan dengan perkongsian kuasa

7) Bumiputera

Sabah

dan

Sarawak

mendapat taraf yang sama dengan orang Melayu di Persekutuan Tanah Melayu.  Hak istimewa bumiputera Sarawak dan Sabah dilindungi dan diiktiraf dalam Perlembagaan Malaysia 1963.

kebangsaan Persekutuan tapi bahasa Inggeris dan bahasa lain boleh digunakan. 

Akan tetapi kerajaan Persekutuan memberi kelonggaran ini sehingga 10 tahun selepas Hari Malaysia demi mencerminkan sebuah negara Persekutuan yang bersatu padu dan

2) Agama Islam menjadi agama rasmi Persekutuan kecuali di Sabah dan Sarawak tetapi agama lain diamalkan.  Agama Islam sebagai agama Persekutuan termaktub Perjanjian Persekutuan Melayu 1957.

Kerajaan Persekutuan memberi pertimbangan kepada Sabah dan

Bahasa Inggeris dan bahasa lain juga diberikan tempat yang penting. 18

Perkembangan Politik di Sabah dan Sarawak selepas 1963

Isu2 Selepas Pembentukan Malaysia Tuntutan Filipina ke atas Sabah

Tarikh Kemerdekaan Sabah dan Sarawak

Integrasi Nasional

19