Mabuhay Issue No. 938

PPI Community Press Awards

•Best Edited Weekly 2003 & 2007 •Best in Photojournalism 1998, 2005 & 2008

Mabuhay LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

ISSN–1655-3853 • SETYEMBRE 18 - 24, 2009 • VOL. 30, NO. 38 •10 PAHINA • P10.00

a rt angel

printshop

Printing is our profession Service is our passion 67 P. Burgos St., Proj. 4, QC 1109, Philippines (0632) 912-4852 (0632) 912-5706

Angat Dam walang bitak at tatagal pa – Napocor  Ulat ni Dino Balabo sa pahina 6

HIGANTENG TINGGALAN NG TUBIG — Pinangunahan ni Gob. Joselito Mendoza ang isang inspeksyon sa Angat Dam noong Setyembre 13 upang alamin kung

totoong may lamat ang higanteng tinggalan ng tubig batay sa mga balita. Una rito, nagtalumpati si Bise Gob. Wilhelmino Sy Alvarado sa Sangguniang Panglalawigan

ng Bulacan at nanawagan para sa isang imbestigasyon sa dam na diumano’y may lamat at kumakatas ang tubig sa dike nito. — DINO BALABO

Payo ni Alvarado: Pagkumpuni sa higanteng dam ang unahin

AYUSIN MUNA — Dapat munang kumpunihin ang mga depekto ng Angat Dam dahil sa posibilidad na maghatid ito ng kapahamakan sa milyong Bulakenyo ayon kay Bise Gob. Wilhelmino Sy-Alvarado (kanan). Kasama niys sa larawan si Bokal Patrocinio Laderas, tagapangulo ng Committee on Environment and Natural Resources ng Sangguniang Panglalawigan ng Bulacan. Inihayag ni Alvarado ang nasabing pangamba sa isang privileged speech noong Setyembre 8. — DINO BALABO

MALOLOS — Kumpunihin muna ang mga depekto ng Angat Dam sa Bulacan bago itayo ang panukalang Laiban Dam sa Tanay Rizal. Ito ay dahil sa kapahamakan sa milyong Bulakenyo ang maaring maging bunga ng sakunang maaaring mangyari kung sakaling masira ang Angat Dam, ayon sa talumpati ni Bise Gob. Wilhelmino Alvarado na ipinahayag sa Sangguniang Pangalalawigan noong Martes, Setyembre 8. Ipinaalala din ng Bise Gobernador ang malawakang pagbaha sa Bulacan sanhi ng di sinasadyang pagbubukas ng floodgates ng dam noong Oktubre 27, 1978 na naging sanhi ng pagkamatay ng marami at pagkasira ng ari-arian at

mga pananim. (Basahin ang kaugnay na balita sa pahina 6.)

Sinabi naman ng mga opisyal ng National Power Corporation (Napocor) na namamahala sa Angat Dam na matatagpuan sa Hilltop, Norzagaray, Bulacan na walang dapat ikabahala ang mga Bulakenyo dahil matatag daw ang dam at magagamit pa iyon sa loob ng 60 taon. Maging ang opisyal ng Metropolitan Waterworks and Sewerage System (MWSS), ang ahensiya ng gobyerno na nagpapadaloy ng inumin tubig sa kalakhang Maynila, ay umayon sa Napocor, ngunit hindi kumbinsido si Alvarado. Sa kanyang talumpati na  sundan sa pahina 7

Delubyo noong 1978 malinaw pa sa alaala NI DINO BALABO HAGONOY, Bulacan — Siyam na taon ako noong muling lumubog sa baha ang malaking bahagi ng Bulacan kabilang ang aming bayan ng Hagonoy noong Oktubre 27, 1978. Itinuturing ng maraming Bulakenyo na isang delubyo ang nasabing pangyayari dahil sa naging sanhi iyon ng pagkamatay ng maraming tao, pagkasira ng mga ari-arian, pananim at palaisdaan. Balewala lang sa akin ang mga kaganapang iyon sa panahong iyon. Ano ang magagawa ko, bata pa ako noon, walang malay at ang tanging nasa isip ay maglaro sa tubig gamit ang bangkang yari sa lumang tsinelas. Malinaw pa sa akin ang alaala ang delubyo noong  sundan sa pahina 7

Mabuhay

2

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

EDITORYAL

Babala at palantandaan MAIHAHALINTULAD sa ginawa ng ilang tauhan sa Bibliya at literatura ang talumpating may pribilehiyo ni Bise Gob. Wilhelmino Sy Alvarado sa Bulwagan ng Sangguniang Panglalawigan noong Setyembre 8 o ang araw ng pagbubukas ng walong araw na pagdiriwang ng marangyang Singkaban Fiesta. Sa kanyang talumpati, nanawagan ang bise gobernador na higit na bigyang pansin ang pagkumpuni sa depektibong Angat Dam sa Bulacan kaysa konstruksyon ng panukalang Laiban Dam sa Tanay, Rizal. Ilan sa kanyang binanggit na dahilan na ibinatay sa dokumentong ginamit ng Metropolitan Waterworks and Sewerage System (MWSS) para bigyang katuwiran ang panukalang konstrukyon ng Laiban Dam ay: 1) matanda na ang 41-taong Angat Dam, 2) bahaw na ito, 3) nakatayo sa ibabaw ng Marikina fault line, at 4) may kumakatas na tubig sa dam, na ayon sa kanya ay palatandaan ng posibilidad ng lamat ng dam. Nakababahala ang mga nasabing depekto ng Angat Dam, at binigyang diin ni Alvarado na kung sakaling lumindol ng malakas ay tiyak na kapahamakan ang hatid nito sa milyon-milyong Bulakenyo at Kapampangan, at higit pang dami ng tao sa Kalakhang Maynila na umaasa sa tubig ng dam. Huwag namang itulot ng Diyos, aniya, subalit hindi mapapasubalian ang pangitaing kanyang nakita sakaling mabugta ang mga pilapil ng dam sanhi ng isang malakas na lindol. Inihalimbawa niya ang malagim na karanasan ng Bulacan noong Oktubre 27, 1978 kung kailan maraming namatay at bilyong halaga ng ari-arian at pananim ang nasalanta matapos di sinasadyang mabuksan ng todo ang mga floodgate ng dam na nagluwal ng rumaragasang tubig at nagbunga ng malalim at malawakang pagbaha. Para sa ilan, nakakahalintulad ni Alvarado sina Noah sa Lumang Testamento ng Bibliya at Juan Bautista sa Bagong Testamento. Si Noah ang propeta ng Diyos na nagbabala ng isang malaking pagbaha, ngunit hindi pinaniwalaan ng tao dahil hindi pa nila nararanasan ang pagbaha sa panahong iyon. Si Juan Bautista naman ang tinaguriang “tinig sa ilang” na nangaral na malapit na ang pagdating ng dakilang hari ng Israel at manunubos ng sanlibutan, ngunit hindi basta pinakinggan ng mga lider ng relihiyon noon dahil sa bihis niyang balat ng kambing. Sa literatura, maihahalintulad si Alvarado sa batang paulit-ulit na sumigaw ng “Lobo! Lobo! Lobo!” bilang libangan niya habang nagpapastol ng mga tupa, ngunit nang dumating ang pagkakataong nilalapa ng lobo ang kanyang mga tupa ay walang dumating na saklolo dahil sa kanyang panloloko. Magkatotoo man o hindi ang pangitain ni Alvarado, iisa ang malinaw. Siya ang unang kumalampag sa diwa ng bawat Bulakenyo upang maghanda sa posibilidad ng kapamahakan na dapat ay maging daan upang magsuri sa kanilang sariling kahandaan ang mga pamahalaang lokal at ibang ahensiya at grupo sa pagtugon sa mga kalamidad na maaaring dumating sa buhay ng kasalukuyan at kasunod na henerasyon. Hindi man magkatotoo ang delubyong nasaling ng pangitain at pinangangambahan ni Alvarado, hindi pa rin natin maitatago na sa tuwina ay nahaharap ang lalawigan ng Bulacan sa kalamidad, at ang tanging solusyon upang maiwasan o mabawasan ang pagbubuwis ng buhay ay ang pagiging handa hindi lamang ng mga nasa pamahalaan kungdi ng bawat Bulakenyo. Totoo, isa pa lamang pangitain ang pangamba ni Alvarado at hindi pa natin alam kung maihahanay ba siya sa mga personalidad na katulad nina Noah at San Juan Bautista, o sa batang sumigaw ng “Lobo! Lobo! Lobo!” Tanging kasaysayan ang hahatol sa kanya kung tama o mali ang kanyang nakita sa malayong hinaharap. Pero iisa ang mensahe: walang mawawala sa atin kung bibigyang pansin natin ang kanyang pahimakas sa pamamagitan ng paghahanda matapos ang mahabang pagsusuri sa mga tinuran niyang palatandaan.

Mabuhay LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Jose L. Pavia Publisher/Editor Perfecto V. Raymundo Associate Editor Anthony L. Pavia Managing Editor e-mail [email protected] PPI-KAF Community Press Awards

Best Edited Weekly 2003 + 2008 Best in Photojournalism 1998 + 2005

EDITORIAL Alfredo M. Roxas, Jose Romulo Q. Pavia, Jose Gerardo Q. Pavia, Joey N. Pavia , Jose Visitacion Q. Pavia, Carminia L. Pavia, Perfecto Raymundo Jr., Dino Balabo

http://mabuhaynews.com

PERFECTO V. RAYMUNDO

Tiket ni Edwin Santos sa Obando SA LAHAT ng nais na kumandidato sa pagka-mayor ng Obando, tila si Edwin Santos pa lamang ang buo na ang tiket. May bise alkalde na siya sa katauhan ni Wayo Legaspi ng Barangay Paco at buo na rin ang tiket sa pagkakonsehal. Ang mga katiket ni Santos sa pagka-konsehal ay sina Dean Serapio, Manny Dela Cruz, Bimbo San Miguel, Ricky Bautista, Banjo Francisco, Erick Lazaro, Myra Martinez at Charlene Simbulan. Sa kasalukuyan ay apat na ang lumulutang na kakandidato sa pagka-mayor ng Obando at ito ay pinagungunahan ni kasalukuyang Mayor Orencio E. Gabriel o OEG, kasalukuyang bise alkalde Ding Pantanilla, dating Mayor Nesty Joaquin at si Edwin Santos. Sa apat na nabanggit na mga pangalan na nais na maghandog ng kanilang paglilingkod sa bayan ng Obando ay medyo matunog ang pangalan ni Edwin Santos. Magpatuloy kaya ang paglu-

tang ng pangalan ni Santos hanggang sa Mayo 10 na siyang araw ng halalan? Nagtatanong po lamang kami. Abangan! Pulitika sa lalawigan HINDI pa nagsisimula ang takdang araw ng pagkampanya para sa nalalapit na halalan sa Mayo ng susunod na taon, naglilitawan na ang mga nagnanais na kumandidato sa pagka-gobernador sa darating na halalan. Una nang nagpahayag ng kanyang kandidatura sa pagkapunong lalawigan si Bise Gob. Willy Sy Alvarado at balitang makakatiket niya si dating Bokal Daniel Fernando. Maging si dating Gob. Roberto “Obet” Pagdanganan ay maugong na muling tatakbo sa pagkagobernador at may balita na si Kint. Neneng Nicolas ng Ika-4 Distrito ang kanyang makakatiket. Nais ding muling bumalik ni dating Gob. Josie M. Dela Cruz at makakatiket niya si dating Bokal Pacifico “Boy” Aniag.

Kastigo

Habang nagtatagal ay gumaganda ang labanan ng mga dating magkakasama sa iisang partido. Tama ang kasabihan na sa pulitika, walang pirmihang kasama, pawang pansamantala lamang. Samakatuwid ang maglalaban sa pagka-gobernador ay: Alvarado vs. Dela Cruz vs. Pagdanganan. Pulitika sa Plaridel MAY ilang taga-Plaridel ang aking nakausap nitong nagdaang mga araw. Iisa ang kanilang sinasabi. Wala raw nais na lumaban sa kasalukuyang alkalde na si Mayor Anastacia “Tessie” Vistan. Marahil daw ay hihintayin na lamang na matapos ang tatlong termino ni Mayor Vistan at saka na lamang maglilitawan ang mga may ambisyon na mag-alkalde sa nasabing bayan. Wala raw may lakas ng loob na sumagupa sa butihing mayor. Ayaw sumagupa ang isang lalaki sa isang mayor na babae. Mahirap talaga kalaban ang isang babae. O kayo, ano sa palagay ninyo!

BIENVENIDO A. RAMOS

Martial Law: Isang karanasan PITONG taon nang umiiral sa bansa ang martial law na idineklara ni Pangulong Ferdinand E. Marcos noong Setyembre 21, 1972 nang ako’y hiranging editor-in-chief ng lingguhang Liwayway. Ang appointment ay naging hamong aking tinanggap, na alapaap ang loob ko. Bilang literary editor nang ideklara ang martial law, ramdam ko na ang pagkasikil ng media, at ang higpit ng mga panuntunang pinaiiral ng Media Advisory Council, na nasa ilalim ng Department of Public Information. Lahat ng nilalaman ng Liwayway ay dumaraan sa masusi at mahigpit na pagsusuri ng Media Advisory Council. Tanggap at kinikilala sa larangan ng pamamahayag sa daigdig na ang isang media practitioner ay ‘anti-establishment’; ibig sabihin, silbing watchdog o tagabantay ang media sa mga ginagawa ng namumuno sa gobyerno. Pero kailangang sundin ang mga mapanikil na patakaran ng Media Advisory Council—kung nais na ang pahayagan o magasin ay huwag ipasara ni Marcos. Alam ko, bilang punong patnugot, ang tungkulin ko’y palakasin ang sirkulasyon ng

Liwayway, pero marami ngang bawal—maging sa mga fiction o kathang-isip. Bawal ang karahasan, sex, o ano mang laban sa nakatatag na pamamahala. Naputol ng dating malayang pagdedesisyon ng isang punong patnugot—na ang inaakalang magugustuhan ng mambabasa ang inilalathala. Ang masaklap, sa halip na magagandang kuwento, nobela at komiks ang mailabas sa Liwayway, mga dekreto ni Marcos ang obligadong ilathala ko. Bale ba’y kailangang isalin ko pa sa Tagalog o Pilipino ang mga dekreto na nasusulat sa Ingles. Noong 1979, naisip kong maglagay ng Editorial sa unang pahina ng Liwayway, na pinamagatan kong “Pinag-uusapan Ngayon”. Noon ko nagamit ang pagiging makata ko at tagaBulakan—sa tulong ng mga patalinghagang pangungusap, paggamit ng pahiwatig, at simbolismo sa “Pinag-uusapan Ngayon,” nakalulusot ang ‘matatapang’ na editorial sa mahigpit na pagsusuri ng mga sensor ni Marcos. At maging ako ay nagulat nang ilahok ng aming literary editor ang ilang labas ng

“Pinag-uusapan Ngayon” sa Catholic Mass Media Awards, at magwagi ng “Grand Opinion” award sa magkasunod na taon ang editorial! Dahil ang publisher ng Liwayway at Balita ay si Brig. Gen. Hans Menzi, na noo’y aidede-camp ni Presidente Marcos, nagkaroon ako ng konting luwag na maglathala ng mga artikulong tumatalakay sa mga kasong sensasyonal. Pero hindi ko naisip na minomonitor din pala ng military ang Liwayway; nagulat ako nang ipabakbak sa akin ng aming manager ang magkasunod na artikulong ang titulo ay pauna kong iniaanunsiyo sa cover ng Liwayway. Ang pabalat ng Liwayway ay unang nililimbag bago ang kabuoan ng magasin. Ang dalawang artikulong iniatas ng Kampo Aguinaldo at Kampo Crame na alisin sa Liwayway ay ang tungkol sa mahiwagang pagkakapatay sa artistang si Alfie Anido, at ang pagkamatay sa Samar ni Dr. Bobby de la Paz, na kapwa hinihinalang kagagawan ng military. Hindi lamang iyan, nagsimulang ipatawag ako (nang biglaan) sa  sundan sa pahina 4

ADVERTISING Jennifer T. Raymundo

PRODUCTION Jose Antonio Q. Pavia, Jose Ricardo Q. Pavia, Mark F. Mata, Maricel P. Dayag,

Promdi

DINO BALABO

PHOTOGRAPHY / ART Eden Uy, Allan Peñaredondo, Joseph Ryan S. Pavia

BUSINESS / ADMINISTRATION Loreto Q. Pavia, Marilyn L. Ramirez, Peñaflor Crystal, J. Victorina P. Vergara, Cecile S. Pavia, Luis Francisco, Domingo Ungria, Harold T. Raymundo,

CIRCULATION Robert T. Raymundo, Armando M. Arellano, Rhoderick T. Raymundo The Mabuhay is published weekly by the MABUHAY COMMUNICATIONS SERVICES — DTI Permit No. 00075266, March 6, 2006 to March 6, 2011, Malolos, Bulacan.

A proud member of PHILIPPINE PRESS INSTITUTE The Mabuhay is entered as Second Class Mail Matter at the San Fernando, Pampanga Post Office on April 30, 1987 under Permit No. 490; and as Third Class Mail Matter at the Manila Central Post Office under permit No. 1281-99NCR dated Nov. 15, 1999. ISSN 1655-3853

WEBSITE

Buntot Pagé

Principal Office: 626 San Pascual, Obando, Bulacan  294-8122

Subscription Rates (postage included): P520 for one year or 52 issues in Metro Manila; P750 outside Metro Manila. Advertising base rate is P100 per column centimeter for legal notices.

Hermano Jon-jon at ang ‘Bulajao’ SA katatapos na walong araw na pagdiriwang ng Singkaban Fiesta ng Bulacan na sinalubong ng malakas na ulan at pagbaha, hindi ko maiwasang ikumpara si Gob. Joselito “Jon-jon” Mendoza sa mga namumuno sa mga pagdiriwang ng piyesta sa bawat barangay o bayan. Iyan ay ang mga “hermano mayor.” Sila ang gumagasta at nangunguna sa pagdiriwang. Kaya matatawag na rin nating “Hermano Jon-jon” si Gob. Jonjon. *** Bawat bahagi ng pagdiriwang ng Singkaban Fiesta sa bakuran ng “Barangay Kapitolyo” ay nanduon si Hermano Jon-jon. Maging sa mga iba pang gawaing isinagawa sa labas ng Barangay Kapitolyo ay nasa “manuhan” siya, o siya ang nangunguna. Hermano talaga.

*** Umula’t umaraw, nandoon siya. Kahit sa pagbubukas ng pagdiriwang noong Setyembre 8, hindi niya alintana ang ulan na naging sanhi ng pagbaha sa paligid ng Barangay Kapitolyo. Bukod dito, araw at gabi ay nandoon siya. Laging nakahandang umistima sa mga bisita, partikular na sa mga presidentiable na tulad nina Chairman Bayani Fernando, Senador Chiz Escudero, Secretary Ronaldo Puno, at maging sa senatoriable na si Susan “Toots” Ople, ang bunsong anak ng yumaong si Ka Blas Ople. *** Hahanga ka rin sa resistensiya ni Hermano Jon-jon, dahil halos wala siyang pahinga. Imagine, may mga gawain na inaabot ng gabi, pagkatapos ay umagang-umaga kinabukasan ay

siya pa rin ang nangunguna sa kasunod na gawain. Naisip tuloy ng Promdi, hindi kaya kailangan ni Hermano Jonjon ng “spare tire”. Katulad ni Ate Glue, spare tire niya si Vice President Noli de Castro, di ba? *** Bakit kaya hindi ginamit ni Hermano Jon-jon and kanyang spare tire na si Bise Gob. Wilhelmino Alvarado. Hindi puwede, sabi ni Father Pedring ng Leighbytes Computer Center ng Malolos. Magkalaban daw sa pulitika ang dalawa, saka hindi naman daw mukhang spare tire si Alvarado at si Hermano Jon-jon naman ay hindi “tired.” *** Isa pang ikabibilib mo kay Hermano Jonjon sa panahon ng Singkaban Fiesta ay ang dami ng kanyang “handang pagkain.”  sundan sa pahina 6

Mabuhay

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

3

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Depthnews

JUAN L. MERCADO

Regarding Henry

Hoary question LIKE the proverbial bad weed, this hoary question won’t wither. In newsrooms and kapihans, it is repeatedly asked: “Are radio blocktimers journalists? “No, they’re not,” snaps former Graphic editor Manuel Almario. Blocktimers often flaunt oversized and self-issued press credentials. But “they’ve always been a problem, including the National Press Club.” This veteran Philippine News Service staffer read Inquirer’s report on “Spin for Sale”. Sun•Star managing editor Isolde Amante wrote this draft for her post graduate Ateneo paper. “Spin” builds on findings by the 2005 Center for Media Freedom and Responsibility report, “The Danger of Impunity”. CMFR tallied 54 newsmen killed “in the line of duty” between 1986 and 2005. Broadcasters in the provinces accounted for 21 of the 25 victims. Slayings continue to date, since convictions of gunmen, let alone masterminds, are few. Block-timers rarely indicate who picks up the tab for their programs. But you can tell who pays the piper from the tune. Lis-

ten to who blocktimers praise — or shellack. “Without their knowledge or consent, taxpayers pay for some of these commentaries,” Amante notes. Blocktime also enable incumbents to campaign months ahead of the elections’. Blocktimers are “walk in customers”, Sun•Star notes ... “Institutions or individuals buy airtime at stations overseen shakily by the National Telecommunications Commission. No questions are asked. They broadcast news and comment, blocktimers claim. Character assassination or praise for a price, scoff critics. Radio reaches nine out of 10 Filipinos. Despite surges in TV and Internet, AM radio stations bolted from 350 in 1998 to 382 in 2007. The reach of radio attracts blocktimers — and killers. Cash has spurred growth of blocktime programs with patchy accountability. Thus, Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas faces an emerging problem. CMFR’s Melinda de Jesus notes: This country has rewritten the “Golden Rule”: “He who has the gold, rules.” Most blocktimers are free-

Cebu Calling

lancers. “17 or more than 80 percent of murdered broadcasters didn’t have KBP accreditation.” This year, five incumbent elective officials and four ex-officials are spread-eagled, as blocktimers, in eight of Cebu’s 13 AM radio stations. Political commentaries chew up more than half (55.5 percent) of all blocktime hours. Cebu provincial government is one of the heftiest tnstitutional blocktimers. Contracts for 2009 reveal airtime fees alone, this year, may top P4.86 million. “That’s enough to enough to run the Province’s largest district hospital for nearly four months,” Amante says. Pocketbook power can purchase airtime blocks. But does that make one a journalist? “Only regular editorial staff members of newspapers and electronic media, regular correspondents and columnists, can be considered journalists,” Almario insists. His view is shared by major papers. Amante notes unease over blocktimer status among managers. Until imposition of martial law, only regular editorial staff  continued on page 7

FR. ROY CIMAGALA

Suffer for the truth WE are wired for the truth. Our mind, our heart, our senses—in fact, all of our being—are keyed to what is true, to what is real. Truth is actually when the mind corresponds to the objective reality. Our mind only mirrors and then processes the objective reality that is always outside of itself. This lets us discover deeper levels of the reality that cannot be apprehended simply by the senses or our common sense. Our mind is not supposed to make its own reality, its own world. Woe to us when we just run circles in our mind, and make our own version of truth detached from an outside reality. That’s when we can get caught in a no-escape spiral of subjectivism, a world of falsehoods and make-believe. Insanity is like this. It’s not that the mind is not working when one is insane. It can be overworking, in fact, except that it has stopped getting attuned to an objective reality. It’s lost in its

own world. This brings us to a more interesting point. The objective reality for us is much more than just what our senses can discern. The objective reality is not simply a matter of shapes, sizes or color. It’s not simply about facts or statistics. It[´ all of these and a lot more. Consider the truth about our inter-personal, inter-subjective relationships, our social, political life, our philosophies and ideologies! The objective reality for us is an ever deepening reality that leads us ultimately to God. It’s a very dynamic, living reality, with a strong spiritual and supernatural content, that cannot be reduced to some frozen piece of data, held captive by our senses or mind, or some sentiments and passions. To reach there, we don’t simply rely on our senses. Not even on our mind alone, no matter how powerful our intelligence may be.

Forward to Basics

We have to use them, no doubt, but we cannot and should not get stuck there. Nothing less than God’s grace is needed for us to have charity which is the only way to capture the truth proper to us. Charity is the original and permanent reality. We need to uphold and defend charity in our effort to know the truth. Charity alone allows us to consider and integrate the many elements and levels that go into our effort to know the truth. It infuses understanding, justice, patience, mercy, peace, etc. into our efforts to know the truth. It requires humility and self-denial. In the purely human and natural level, we can say we already know a lot of things. The progress we have achieved in the sciences and technologies precisely indicate how far we have gone in our human knowledge. But this is not the whole truth, since the objective reality goes  continued on page 7

FR. FRANCIS B. ONGKINGCO

‘McDonald priests’ MY schedule was so tight one day that I foresaw that I wouldn’t be able to make it to lunch at home. I phoned home to say won’t take lunch and that I would just go for the nearest fast-food joint to grab something for my growling stomach. I drove off to a McDonald’s branch not too far from school. I was lucky to find the drive-thru quite empty. “Good noon, sir! What would your order be?” It was a Friday, and I asked the lady, “Do you have something that isn’t meat?” “Yes, sir. What about a fish fillet burger?” “That sounds good! But is it filling? I mean, is one order enough?” “Well, sir ... I really can’t say,” the lady’s voice replied. [HONK!] Another hungry and impatient customer entered the drive-thru. “Okay, can you add some large fries and a sundae?”

“Yes, sir. Thank you and please drive to the next counter, sir.” The lady who received my order was quite surprised to see me in my sotana. “Sir ..., oh, I mean, Father ...” I smiled at her mixed up titles. “Thank you so much.” I gave her the exact amount and drove to the next window to get my lunch. Back at the school I headed for the chaplaincy where I was hoping to peacefully take lunch. As I turned the corner, I bumped into a second grader named Roger. “I didn’t know that priests ate McDonald’s,” was his keen observation while staring intensely at the steaming untouched fries that peeked out of the plastic bag. “Why, what’s wrong with eating burgers?” “Nuthin’, just that it’s my first time to see a priest eating one.” *** Roger’s discovery that priests are

as human s everyone else is not only funny but also enlightening. There are even adults who may be surprised to know that priests also go on mountain hiking excursions, watch movies and T.V. shows, listen to RNB music and perhaps find some leisure time to play a serious game of billiards like St. Charles Borromeo. If people are surprised at the “earthly indulgence” of God’s chosen servants, it is a good sign that they are still aware of the primary task these sacred ministers have: men called to carry out heavenly tasks on earth in order to lead men to God. Thus, when people hear the word ‘priest’, they immediately associate it to “prayer,” “the Holy Mass,” “the Sunday Homily,” and “Confession.” Yet priests, despite the lofty mission they are called to accomplish of being other Christs  continued on page 6

HENRYLITO D. TACIO

When stroke strikes STROKE is the third-leading cause of death in Asia – after cancer and heart disease, according to the regional office of World Health Organization based in Manila. Unfortunately, most people who experience an impending stroke don’t recognize the symptoms of in denial that he has a “brain attack.” “A stroke event must be dealt with just like a heart attack,” declares Dr. Alejandro F. Diaz, an associate professor of neurology at the University of Santo Tomas. “The phrase ‘brain attack’ was coined to mean that stroke is always an emergency. A ‘wait and see’ attitude has no room in the management of this serious disease. Even when stroke symptoms are perceived as mild, the condition should still get immediate medical attention.” There are two main types of stroke: ischemic and hemorrhagic. In ischemic, about 80 percent of strokes are caused by atherosclerosis (buildup of cholesterol-containing fatty deposits called plaque). Growth of plaque roughens the inside of the artery. The irregular surface can cause turbulent blood flow around the buildup — like a boulder in a rushing stream – and trigger development of a clot. More than half of ischemic strokes are caused by stationary (thrombotic) blood clots that develop in the arteries leading from the heart to the brain – typically the carotid arteries in the neck. A less frequent form of ischemic stroke occurs when a tiny piece of clotted blood breaks loose from the artery wall and is swept through larger arteries into smaller vessels of the brain. A clot that may have developed in a chamber in the heart can also break loose. If the moving (embolic) clot lodges in a small artery and blocks blood flow to a portion of the brain, a stroke occurs. “An ischemic stroke usually affects the cerebrum, the portion of your

brain that controls your movement, language and senses,” says the Mayo Foundation. The hemorrhagic type of stroke occurs when a blood vessel in the brain leaks or ruptures. Blood from the hemorrhage spills into the surrounding brain tissue causing damage. Brain cells beyond the leak or rupture are deprived of blood and are also damaged. One cause of hemorrhagic stroke is an aneurysm. This “ballooning” from a weak spot in a blood vessel wall develops with age. Some aneurysms may also form as a result of a genetic predisposition. As an aneurysm forms, the vessel wall becomes thin and stretched. An aneurysm that grows to at least threeeighths of an inch in diameter (about the size of the head of a thumbtack) is most likely to rupture. The most common cause of hemorrhagic stroke is high blood pressure (hypertension). The constant force exerted by uncontrolled high blood pressure can weaken blood vessel walls. Eventually, the small blood vessels in the brain can hemorrhage. Hypertension increases the risk of a hemorrhagic stroke whether or not a person has an aneurysm. “Hemorrhagic strokes are less common than ischemic strokes — but more often deadly,” warns the Mayo Foundation. “About 50 percent of people who have hemorrhagic strokes die compared to about 20 percent for ischemic strokes. Strokes that occur in young adults are typically hemorrhagic.” In most instances, strokes are prevented by means of drugs. For instance, people treated with the drug minocycline within six to 24 hours after a stroke had significantly fewer disabilities, according to a study published in Neurology, the medical journal of the American Academy of Neurology.  continued on page 7

Fair & Square IKE SEÑERES

Creating new value added MY guest anchor at the Bears and Bulls Show, Mr. Jose “Tito” Osias has recently launched the Balik Probinsiya Monthly (BPM). Tito was formerly President of Bliss Marketing Corporation (Blissmark), a subsidiary of the Human Settlements Development Corporation where I was formerly an Assistant Vice President and Group Product Manager. Perhaps for him, BPM is just a continuation of our old mission to support the creation and sustainability of livelihood at the community level. A visionary in his own right, Tito spearheaded the creation and the implementation of the Blissmart concept, a chain of convenience stores located inside the Bliss housing sites, long before the 7-11 Stores came to our shores. As envisioned by him, Blissmart was the front end of a complete marketing system that would have supported the marketing of products coming from the livelihood projects of the housing sites. I loved my job at Blissmark, having been the leader of a group of Product Managers recruited mostly from San Miguel Corporation, with the mission of developing and marketing products

from community based livelihood projects. Much as I loved the job, Tito saw the wisdom of lending my services to support yet another mission, to provide livelihood training to these same community projects. This was the mission of the University of Life (UL). Thus, I became a Fellow of UL. As far as I know now, there are no government agencies that are carrying on the former missions of Blissmark and UL. I recall that Blissmark was created because the government at that time saw the need for a marketing agency that would support the “housing with livelihood” strategy. It was easy enough to start livelihood projects that were initiated to enable the beneficiaries of the housing projects to pay their mortgages, but the hard part was to market the products that would have sustained the projects. Looking back in retrospect, what we had was actually a threein-one strategy, to train first, then stimulate production, and then to finally support the first two components with marketing. Of course, there was financing assistance in between, but even  continued on page 7

Mabuhay

4

Kakampi mo ang Batas

Buhay Pinoy MANDY CENTENO

Tagumpay sa Gawad Galing Barangay Tungo sa mahusay na pamahalaang lokal Natatanging Gawad ang Galing Barangay Dito sa Bulacan kabuuang bilang Lahat ng barangay “five hundred sixty nine”. Karapatan nila na lahukan ito Ang labing-dalawang iba’t-ibang puesto Husay, kagalingan pinamalas dito Pinakamagaling programa’t proyekto. Pinagkakapuri ang aming barangay Ngayo’y Sta. Isabel dating Bagong Bayan Reynaldo Marcelo ang aming Kapitan Ang pinakabata sa mga lumaban. Sa labingdalawang dito’y kategorya Kabuuang apat ang nilahok nila Lahat ay lumusot naging “finalist” pa Sila sa tanghalan doon kinilala. Natatanging Lingkod na pang-Ingatyaman Ang kalahok namin Marlyn Pagtalunan Kinilala siya doon sa tanghalan Bagama’t tinalo noong nakalaban. Akyat pangalawa sa tanghalan dito Ang aming Kalihim Luningning Santiago Kinilala siya’t karangalan ito Tumalo sa kanya’y isang beterano. Natatanging Lingkod na Kagawad naman Si Ariel Santiago aming inilaban Ang kalabang isa doon sa tanghalan Si Kagawad Ariel ang pinarangalan. Lahok na pang-apat ay pangkabuuan Ito’y Natatanging Gawaing Pambarangay “Reporma sa Pamamahala” aming inilaban Itong Bagong Bayan dito’y nagtagunpay. Pinakamalaki ang dito’y tropeo At ang gantimpala’y dal’wang daang-libo Buong karangalan na tinanggap ito Ng aming Kapitan Reynaldo Marcelo.

Reporma sa Pamamahala” ang aming programa Ito ay batid ko, ako ay kasama Sa “Katarungang Pambarangay” pagkat nangunguna At Tagapangulo na kinikilala. Pangunahing hangad tungo sa mahusay Na pamamahala sa gobyernong lokal At titingalain sa buong Bulacan Ang barangay namin ngayon ay huwaran. ○

○

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

○

○

○

○

○

○

○

Kastigo

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 mula sa pahina 2

Camp Aguinaldo o Camp Crame, at doon ay madalas akong imbestigahan, kasama ng nasirang Jose Burgos (noo’y publisher ng We Forum) ng Metrocom, SAFP, atbp. Mula noon ay nawalan na ako ng kapayapaan ng isip, madalas nang tumaas ang blood pressure ko. May nagsabi sa akin na ako’y nasa “order of battle”—at nalaman ko sa Liwayway na kung wala pa ako sa taming tanggapan, nagrerebisa sa aking kuwarto ang ilang ahente ng military. Inaamin kong namahay ako sa pangamba, laging nagugulantang sa pagtulog, hanggang sa ipayo ng doktor na kailangang ko ang mamahinga pero ayaw pumayag ang Liwayway na magbitiw ako (napalakas ko kasi ang sirkulasyon ng Liwayway, na umabot sa 165,000 kopya ang benta linggu-linggo). Kung ayaw pumayag ang management ng Liwayway na magbitiw ako bilang punong patnugot, nabubuo sa isip ko na maghain ng maagang pagreretiro. Nasa gayong pagtatalo ang aking isip, nang dumating sa aking opisina, isang manananghali, ang nagpakilalang tauhan ng Department of Public Information, na nakatawang iniabot sa akin ang isang sulat, na may kasamang kontrato. “Kayo, sir, ang napiling magtranslate ng libro ni Presidente, sabi ng lalaki habang binabasa ko ang sulat, na may kalakip na kontrato.” Lima sir, kayong pinagpilian pero kayo ang napili.” Gustohin ko sanang tanggihan ang alok, pero naisip kong iyon ay isang paraan ng pagkilala ng rehimeng Marcos sa kakayahan ko bilang manunulat at peryodista. Nalagdaan ko na ang kontrato, at nakaalis na ang nagdala ng libro, nang buklatin ko ang libro, na may 900 pahina. At nalula ako. Pahapyaw kong binasa ang unang ilang pahina ng 900 pahinang libro: “The Democratic Revolution in the Philippines.” Dalawang buwan lang ang ibinibigay na taning para isalin ko sa Pilipino ang libro—na kabuuan ng kaisipan ni Marcos at ng kanyang mga ghost writers— na nagbibigay-katuwiran sa pagdedeklara ng martial law. Bago ko natapos ang pagsasalin ng libro ay nagkasakit ako, pero pinilit ko pa ring tapusin iyon. Tumanggap ako ng P8,000 at isang personal na sulat mula kay Presidente Marcos—nagpapasalamat at pumupuri sa pagkakasalin ko sa Tagalog ng kanyang aklat. Ang pagkakasakit ko ang nakakumbinse sa pangasiwaan ng Liwayway Publishing, Inc. na payagan na akong magretiro (optional)—nang may panghihinayang. Apat na taon pagkapagretiro ko noong 1982, sumiklab ang EDSA Revolution, at bumagsak ang diktadurya—ang unang karanasan ng mga Pilipino sa ilalim ng martial rule.

ATTY. BATAS MAURICIO

Desisyon ng korte sa Pilipinas TANONG: Greetings to you Atty Batas !!! I am married to a Dutch/Indonesian way back October 1991. We were blessed to have two daughters (first one was born 1991, the second on 1993). Our relationship went wobbly along the way. It all began when we settled here in the Philippines 1995. Since it is really very hard for her to adopt to her environment, she made an alibi that she needed to attend to her brother’s wedding in Jakarta, Indonesia on April 1996. She said she won’t stay long and she’ll be back (by the way, her brother had converted into Islam and allowed to marry more than once). May 1996 she’s not back yet, so we decided to follow her to Indonesia (my daughters together with my maid). There, I made a careful observation and discovery. All these times she was accusing me of eloping, I caught her one time with another man and they were so confused and don’t know what to do. Her sister tried to comfort me. I nearly erupted, but controlled myself, for I know that even if I have the right to show I was pissed, I would stand to lose my daughters. Just kept it to myself until such time me and my daughters can return to the Philippines. Before we returned here in the Philippines, I even asked her to come back with us. She was stoned and hardheaded, most specially when her father told her she can decide whatever she feels in her heart (what a father-in-law). Went back to Philippines July 1996 with a very hard feelings (don’t have anyone to talk to). This time, I have to raise my daughters without their mother. Years had passed, she would hardly call. She would visit us here once in a while and go back there again. I’ve learned she already lived in with the guy whom I caught she was with in Indonesia. My aunt who went to Indonesia confirmed it with me, her stepmom confirmed it with me and so are her brothers. I even called there and confirmed with the maid (maid don’t know anything, she taught I am a family friend, and that she recognized the guy as my wife’s husband). Guilty as she was, she called me on the third day after I called and told me that the maid doesn’t know what she was saying. I stopped talking to her after that. Whenever she would call, I would pass the phone to my daughters. One time she told me that maybe we can start a new life in Hol-

land. She convinced me into living again together. Talked to my daughters and they said they want me and my wife to be reunited. Giving in to my daughters, I agreed with her. She fix the children’s visa and mine. April 2000 she came to finalize our visa. Picked her up from the NAIA but had an immediate squabble with her (a sign maybe). Later in the evening there was a call from Holland (a guy). She said it’s her friend who’s just eager to know if she’s fine. Sensed something wrong (but I put it aside coz I can be wrong). The next day, we went to The Netherlands Embassy to submit pertinent documents. I was confused because she would not include my documents. She said the government of Holland might reject our application coz she is jobless and that the children should be first priority. Seeing the logic, I gave in. On the fourth day my children’s visa were approved and they scheduled their flight to Holland May 2000. (By the way, her alleged FRIEND kept on calling her day and night while she was here in the Philippines). Before they left, she promised to fix my documents immediately. Six months had passed, no changes. I called her overseas every now and then, I noticed it’s always the FRIEND who’s answering. Until one day I asked her, does your FRIEND ever go to his home or he lives there with you? There she answered and admitted, the FRIEND is another live-in partner. I felt cheated. Over the years, she wouldn’t allow my daughters to send me mail. I even had a hard time talking to them over the phone coz she said if I want to talk to them I will have to send them money. His live-in partner even threatened to sue me for not giving financial support to my children. Worst, I overheard one time a voice of a crying baby. She confirmed it’s hers with that live-in partner. Question now is, if ever I sue her and file an annulment, what will be the easiest way for me to do it? Which is cost effective? Can I get my daughters back? Hope you can enlighten me with this. Many thanks in advance, Alexander . — [email protected]

Sagot: Alexander, thank you very much for this e-mail and thank you very much for entrusting your legal problems with us. My free legal advice to you is you can file an annulment of marriage case against your Indonesian wife, on the ground that

Napapanahon

she has violated Art. 36 of the Family Code of the Philippines, which means that she is no longer psychologically capacitated to discharge her marital obligations. The Code says that when a husband or a wife can no longer discharge his or her marital obligations, the other spouse can seek an annulment of their marriage through a court proceeding, as only the courts in the Philippines—specifically the Regional Trial Courts—have been empowered to declare a marriage null and void. This proceeding is a little bit costly, considering that there is a need to secure a doctor’s report saying that the spouse could no longer perform his or her marital obligations. The doctor will normally charge a professional fee for the medical examination she will conduct and the psychological report she will render. The doctor will also have to be paid for the court appearances she will make when she testifies on her examination and report. On the issue of your daughters, it is going to be an uphill battle for you to get them back or to bring them here once again. The biggest problem in this kind of a case is the necessity of filing a case in the country where they are residing, as this would entail huge expenses, in dollars yet. The case has to be filed in the courts of that country considering that even if you file a case here and a favorable judgment is rendered in your favor, that judgment could not be enforced outside of the Philippines. My advice is, you may have to simply wait until your daughters reach the age of majority and then request them to visit you once in a while. Babaeng may asawa na, di puwedeng gumamit ng ibang pangalan TANONG: I have some questions and I hope you can advise me. I just became a Filipino citizen again by decree of dual citizenship. I can apply for a Philippine Passport anytime. I do not know what name I will use. I have options of using three names and they are legal as far as documents are concerned. In the U.S.A., I use Myrna P. Reyes, M.D. As far as the Philippine government is concerned, I can use the following names, to wit: 1) Myrna Protacio Santos — this is my maiden name. This was the name I used when I got my license to practice medicine in the Philippines. This is the name mentioned in my  sundan sa pahina 8

LINDA R. PACIS

Propesyon, negosyo o raket? MAY natanggap kaming masamang balita na nag-oorbit (nanghihingi, namamalimos) ang ilang miyembro ng media sa mga barangay captain sa Baliwag. Galing na ba kayo sa operator ng “Sa Pula, Sa Puti”? Siyanga pala, buwanan pala ang kolekta ninyo doon. Oo nga, gipit kayo sa pera, sino ba ang hindi, pero bakit naman sa mga kapitan pa kayo pupunta? Wala ba kayong kaibigan, kamag-anak, kaklase, kainuman na tutulong sa inyo? Bakit kayo lalapit sa hindi ninyo kakilalang mga kapitan? At ipakikita lang ninyo ang media identification card na nakasabit sa inyong dibdib? Hindi ba iyon nakakahiya? Hindi ba miyembro kayo ng Bulacan Press Club at iba pang organisasyon na ang unang dapat asikasuhin at bigyan ng pansin ay ang kapakanan ng mga miyembro? Bakit ang inyong pinuno ay hindi magtayo ng kooperatiba upang sa oras na wala kayong pamasahe o iba pang kagipitan ay may matatakbuhan kayo? Ang treasurer ninyo ay dapat palaging may nakahanda na petty cash upang mapagtakpan ang inyong pangangailangan. Sumbong pa ng isang kapitan ay nananakot pa daw kayo na isusulat ang video karera sa kanyang lugar kung hindi kayo pagbibigyan. Sino ba ang nagsimula ng ga-

nitong sistema sa Bulacan? Media ba kayo talaga o kunwari lang? Harinawa na huwag naman sana na pati ang mga publisher ng mga pahayagan na nagsulputan sa lalawigan ay ginagawa din ang pagdidilihensyang ganito. Ang pagiging media ba ay isang propesyon, isang negosyo o isang raket? Karamihan kasi ay basta pumapasok sa ganitong gawain na wala man lamang background, training, skills o ano pa mang kakayahan. Basta may pera, may pambayad sa imprenta at iba pa. Humingi po ako ng paumanhin doon sa mga nasagasaan ko na may mabuting hangarin sa pagpasok sa ganitong propesyon. Bukas naman sa lahat ang anumang negosyo o propesyon ngunit kailangan ay may tinutupad na regulasyon o standards. Sa palagay ko, nasa balikat ito ng mga media organizatiion lalo na ang Bulacan Press Club at iba pang organisasyon na biglang nagsulputan sa Bulacan upang ipakita sa mga kakandidato na kailangan silang bigyan ng pera (o suporta) upang mapaganda ang imahe nila sa mga mambabasa. Ang tanong: May nagbabasa ba sa kanilang mga isinusulat? Panahon na upang ayusin ng mga namumuno ng mga organisasyon ang mga pag-oorbit at iba pang ganitong mga kaso. Lilinisin ba ninyo ang

ganitong Abu Sayyap ng media? O pababayaan na lang? Isa itong hamon... Paalam, Tia Muring Kamakailan ay binawian ng buhay ang 93 taong gulang na si Gng. Maura Fernando-Rivera, balo ni Francisco Rivera sanhi ng respiratory cardiac arrest. Naiwanan niya ang 3 anak, si Lina, Paz Maira at Vladimir at 2 apo, sina Francisca at Francis. Natatandaan ko noong araw na madalas kaming pumasyal ng Mama ko sa beauty parlor ni Tia Muring. Kahilera lang kasi ito ng botika namin sa Plaza Naning, parke na ginawang palengke ni dating Mayor Reynaldo del Rosario. Taal siyang taga-Makinabang, deboto ng Our Lady of the Holy Rosary, patron ng simbahan. Anak siya nina Feliciano at Rosa Fernando (anak ni Kabesang Inggo (Domingo Dela Cruz) na ayon kay Villacorte “Baliwag Then & Now” ay nagmamay-ari ng hekta-hektaryang lupa. Noong nabubuhay pa si Tia Muring, masyadong relihiyosa siya at makikita siyang akay-akay ang mga kapatid sa pagsisimba. Sana ay magkita na kayo ng inyong asawang si Paquito pagkatapos ng 22 taon. Kahit huli na, ipinaaabot namin ang taos-pusong pakikiramay sa mga naulila.

Mabuhay

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

5

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Malaking sakuna naghihintay na mangyari – Alvarado Narito ang sipi ng privileged speech na inihayag ni Bise Gob. Wilhelmino SyAlvarado sa hapag ng Sangguniang Panglalawigan ng Bulacan noong Setyembre 8, 2009. Para sa higit na pang-unawa ng mga mambabasa, ang “MWSS” na binanggit ng ilang beses ni Alvarado sa kanyang pahayag ay tumutukoy sa “Metropolitan Waterworks and Sewerage System”, samantalang ang “Napocor” at “NPC” ay tumutukoy sa “National Power Corporation”, ang ahensiya ng gobyerno na namamahala sa Angat Dam at sa 53,000 ektaryang watershed nito na matatagpuan sa kabundukan ng mga bayan ng Norzagaray at Donya Remedios Trinidad (DRT) sa silangang Bulacan. — Patnugot

MGA kagalang-galang, Mga kalalawigan: Lubhang nakakabahala ang rebelasyong nagdudumilat sa ating harapan nitong mga nakaraang araw, salamat sa kumakaykay na pagpupursige ng MWSS na maisulong at muling ituloy ang sisinghap-singhap na Laiban Dam Project. Sa kanyang makamihasnang taktika ng pananakot at pagbabanta na nagpapagunita ng kampanya nila ng Manila Water Company hinggil sa sapilitang pagpapalagok sa ating mga lalamunan ng kanilang bersyon ng Bulacan Bulk Water Supply Project, nahantad tuloy ang nakapanghihilakbot na pangitain ng isang kahindik-hindik na sakuna na maaaring maganap sa Dakilang Lalawigan ng Bulacan—hindi sa 2015 na siyang takdang taon ng diumano’y pangangambahang kakapusan ng suplay ng tubig sa kalakhang Maynila—kungdi anumang oras mula ngayon sa isang di inaasahang hagupit ng masamang panahon o malakas na pagyanig ng lupa ay sasagupain ng milyonmilyong Bulakenyo ang pinakamalaking trahedya sa kanilang buhay at ari-arian. Samantalang nag-aawayaway ang mga dalubhasa sa batas hinggil sa legalidad ng kinakalutong joint venture sa pagitan ng MWSS at San Miguel Bulk Water Company Inc., upang ikasa ang pagsasakatuparan ng proyektong Laiban Dam, waring nalilibang tayo sa panonood ng isang sarswela kung kaya’t nakaligtaan natin o tuluyan ng nabura sa ating isipan ang katotohanan na ang Angat Dam ay matatagpuan sa ating lalawigan at siyang nag-iisang pinagmumulan ng panustos na tubig sa buong Metro Manila, “because of its age and presence of the West Valley Fault in the vicinity of the dam,” sang-ayon na rin sa isang ulat na ipinangangalat ng MWSS, “make our water supply at risk.” “ A new water source will help mitigate the lost of water supply from the other source in case of major disasters and natural calamities,” pagdidiin pa ng nasabing ahensya. At upang lubos na luminaw ang larawang ipininta sa ating guni-guni ng MWSS upang lalong patingkarin ang kakagyatan (urgency) ng pagpapatayo ng Laiban Dam at maging katanggap-tanggap sa taumbayan ang halagang naglalaro sa isa hanggang dalawang bilyong DOLYAR, niliwanag pa nito na ang Angat Main Dike Axis ay nasa ibabaw mismo ng tinatawag na Marikina Valley System Fault, ang mahabang bitak na nakaunat mula Taal Lake hanggang sa Angat River. Ang naturang dike diumano ay isa sa may pinakamatarik na dalisdis sa buong daigdig. Kinapansinan din ito ng pagkatas noong 1968 nang katatapos pa lamang nitong maitayo at noon ngang Agosto 1986 ay nagkaroon ng malaking pagguho ng lupa sa paligid ng ex-batcher plant site. Samantala, ang disenyo ng Dam, partikular sa maaaring maganap na pagyanig o lindol; ay pinagaalinlangan na ring hindi makatugon. Dahilan sa mga pangyayaring ito, nanganganib diumano na mauhaw ang mga taga-Metro Manila sa sandaling maganap ang isang malaking sakuna na sasalanta sa suplay ng ng tubig na nakatinggal sa Angat Dam.

Ang solusyon, sang-ayon na rin sa MWSS, ay ang pagpapatuloy ng naudlot na konstruksyon ng Laiban Dam na noon pa mang panahon ng Administrasyong Marcos ay pinag-aaralan at naihanda na subalit inabutan ng EDSA Revolution noong Pebrero 1986. Sa Chronology of Events per Administration na bahagi ng ulat ng MWSS, sinasabi: “Then came EDSA Revolution in February 1986” na wari bang ibig palabasin ng ahensya na ang di pagkatuloy ng Laiban Dam Project ay dahil sa People Power sa EDSA. Ang totoo, isinagawa ng Adminitrasyong Aquino ang isang pag-aaral para sa rehabilitasyon ng Angat Dam sa loob ng 17 buwan mula noong Setyembre 1987 bunsod ng malulubhang pangyayaring nagsapanganib sa kalagayan ng dam tulad ng pagguho ng lupang naganap noong Agosto 1987 at ilang seryosong depektong natuklasang kritikal sa pagiging ligtas ng dam at itinuturing na nangangailangan ng agarang pagsasaayos at pagkukumpuni. Ang totoo, samantalang nagsasagawa ng sariling pagsisiyasat at pagtaya sa tunay na katayuan ng Angat Dam, ang NAPOCOR ay naghain din ng opisyal na kahilingan sa pamahalaang Hapon, sa pamamagitan ng Pamahalaan ng Republika ng Pilipinas, upang humingi ng tulong teknikal mula sa nasabing bansa hinggil sa programang pangrehabilitasyon ng Angat Dam. Ang totoo, dahil sa kakagyatan at kahalagahan ng panukalang rehabilitasyon ng Angat Dam, tinugon ng Japan International Cooperation Agency o JICA, ang ahensiya ng Pamahalaang Hapon na responsible sa implementasyon ng pandaigdigang kooperasyong teknikal ang kahilingan ng ating pamahalaan sa pamamagitan ng pagpapadala ng isang pre-study mission sa dam site noong Pebrero 1987. Noong Setyembre ng taon ding yaon, hanggang sa makumpleto ang imbestigasyong nagluwal ng mga solusyon sa iba’t-ibang problemang kinakaharap ng Dam. Bagamat matapos ang 17 buwan, walang naging pinal na inspeksyon sa pinagmumulan ng katas sa dike ng dam dahil sa pagtutol ng NPC na patuyuan ang tubig ng penstock. Ang 1987 po ay 22 taon na ang nagdaan. Ang totoo, ipinagpaliban ng Administrasyong Aquino noong Disyembre 1989 ang Laiban Dam Project upang harapin at isagawa ang higit na praktikal na mga proyektong magtutustos ng tubig gaya ng Angat Water Supply Optimization Project (AWSOP) at angUmiray Angat Transbasin Project, tulad ng pinagtibay ng MWSS Board of Trustees sa ilalim ng Kapasiyahan Bilang 195-89. Ang totoo, hindi ang Laiban Dam Project ang unang dapat pagtuunan ng pansin at ang pagaalala ng MWSS, bagama’t ang proyektong nabanggit ay sinasabing magdaragdag ng 1,900 milyong litrong tubig bawat araw (MLD) upang matugunan ang hinhinuhang magiging pangangailangan ng National Capital Region sa suplay ng tubig na aabot diumano sa 5,619 MLD sa taong 2015. KUNG MAGAGAWA at ang pondong gugugulin ay hindi maglalahong parang bula. Ang totoo, ang Angat Dam sa Bulacan ang unang dapat sagipin ng MWSS at mga kosesyunaryo nitong Manila Water Company, Incorporated (MWCI), at Maynilad Water Services Incorporated (MWSI) mula sa napipintong pagsambulat nito dulot ng mga lamat at iba pa pang depektong ipinagwawalang bahala at inililihim sa mga mamamayan ng Bulacan noon pa man ng nasabing ahensiya at ng National Power Corporation. Ang totoo, hindi ang tagaMetro Manila ang nasa panganib

ng pagkauhaw limang taon mula ngayon. Ang mga taga Bulacan ang nasa panganib ng pagkalunod at pagkalipol anumang oras mula ngayon habang humahakot ng limpak-limpak na salapi ang dambuhalang tubo ng mga walang kaluluwang ahensiya at korporasyon na ang tanging laman ng utak ay salapi, salapi at ibayong pakinabang na salapi mula sa ating kabundukan, kagubatan at nalalabi pang kakahuyan. For theses people, “water is life,” but their life and theirs alone.” Di nga ba’t pati ang water right ng Bulacan na kaloob ng National Water Resources Board (NWRB) ay kanila ng pinagimbutan? At nasaan na ang 36 metro kubikong tubig bawat Segundo (CMS) na nakalaan para sa tatlumpu’t isang libong ektaryang (31,000 hectares) bukirin ng may 20 bayan sa Bulacan at Pampanga? Hindi ba’t kasamang ipinagbibili ng MWSS sa kanyang mga suking konsesyunaryo? At ang bahagi ng ating lalawigan sa pambansang iwing yaman na tulad ng Angat Dam, hindi ba’t hanggang ngayon ay patuloy nilang ipinagkakait kahit ang di natin pagtatamasa ng mga karapatang ito ay salungat sa ating Saligambatas at Local Government Code? Ang totoo, given its present state, Angat Dam is an accident waiting to happen. Ang Angat Dam pala ay isang malaking sakunang naghihintay mangyari. Sa aba ng mga Bulakenyong daratnan ng trahedyang ito, sapagkat ang mga taong dapat managutan sa kalunos-lunos na pangyayaring ito ay nakapaling ang ulo sa ibang direksyon, hindi sa direksyon ng Bulacan Sierra Madre, kundi sa direksyon ng Tanay, Rizal at nananaginip na naman ng isang transaksyong pagkaka-kuwartahan. Ang mandato ng MWSS ay hindi upang magnegosyo, kundi upang tiyakin ang walang patid at sapat na panustos at pamamahagi ng tubig na miinom sa mga pampamahayan at iba pang kaugnay na layunin. Gayundin naman, kasing halaga rin nito ang pananagutang mapangalagaa ay mapagyaman ng mga watershed areas upang makasiguro ng tuloytuloy na batis ng malinis na tubig para sa mga darating pang salinlahi. Noon ay Manila Water Company at Maynila Water Services. Ngayon naman ay San Miguel Bulk Water Company. Subalit ang kalakhang bulto ng tubig para sa mga taga-Maynila (Metro Manila) na umaabot sa 4,019 MLD ay nagmumula pa rin sa Angat Dam. Ano ang magagawa ng 1,900 MLD na kapasidad ng Laiban Dam limang taon mula ngayon kung biglang sumambulat ang Angat Dam sa pagitan ng 2009 at 2015? Or even beyond the project’s completion date? Kaya bang tustusan ng Laiban Dam ang 5.5 (lima’t kalahating) milyon o higit pang karagdagang populasyon nang wala pang 2,000 milyong litrong tubig bawat araw na lilikhain nito na halos wala pa sa kalahati ng tubig na itinutustos sa ngayon sa mga residente ng Metro Manila? Ang totoo, ang Laiban Dam Project ay malapit din sa isang geological fault. Even the world’s most modern technology cannot assure our safety and peace of mind over the soundness of building a dam near a geological fault, according to the Social Action Center of the Diocese of Antipolo. Ano’t anupaman, hayaan na po natin sa mga dalubhasang tekniko ang pagtataya at pagdedesisyon sa mga bagay na ito. Gusto ko pong liwanagin na hindi ako tutol sa paghahanap ng MWSS ng karagdagang pangangailangan ng panustos na tubig para sa ating mga mamamayan ngayon at sa darating na panahon. Maaari nilang isaalangalang ang lahat ng options o pamimilian hanggang sa humantong ito sa pangwakas na mga solusyon sa sinasabing na-

kaambang kakapusan sa suplay ng tubig at ating i-harness o gisingin at gamitin ang natutulog na kakayahan ng Laguna de Bay para sa mga suliraning gaya nito sa malapit na hinaharap. Subalit mga kagalang-galang na kagawad ng Sangguniang Panglalawigan, sa ngalan ng ating sinumpaang tungkulin sa Diyos at bayan ay huwag nating hayaang ipagwalang bahala ng mga sangay ng pamahalaang dapat kumilos at managutan sa buhay at ari-arian ng ating mga kalalawigan. Ang sinasabi po ng aba ninyong lingkod magmula noon hanggang ngayon ay sinupin MUNA, patibayin, pagyamanin, lunasan ang mga depekto at gumawa ng tamang hakbang at pamamaraan ang ating pambansang pamahalaan partikular ang MWSS, NPC at iba pang korporasyong publiko man o pribadong nakikinabang at nagpapasasa sa Angat Dam upang maagapan at mapigil ang nagbabantang panganib at kapinsalaan na maaaring idulot ng kanilang kapabayaan sa pangangalaga ng nasabing dam. Bago natin gastusan ng bilyon-bilyong pisong halaga ang isang proyektong nakapanukala pa lamang ay pag-ukulan natin ng pansin ang isang pasilidad na naririto na, ngayon at hindi sa 2015, at siyang nagtutustos ng mga 95% nga pangangailangan ng Kamaynilaan sa tubig ngayon at hanggang sa 2015, ngayon ay sa kabila pa ng 2015 kung matututuhan nating mahalin at lingapin, pangalagaan at arugain ang isang pambansang yamang nagbibigay buhay sa ating mga mamamayan at ekonomiya sa loob ng 41 taon, at marahil sa darating pang ilang taon, hanggang hindi nagaganap ang sakunang ibinababala ng mga ahensiyang siyang dapat unang kumilos upang maantala, kung hindi man ganap na mapawi ang banta ng kamatayan at pagkapuksa ng ating mga kababayan sa lalawigan ng Bulacan. Hindi ang pagtatayo ng Laiban Dam ang praktikal at makatwirang solusyon. Sa halip na magtayo kayo ng dam sa Tanay at tigatigin ninyo ang mahigit sa apat na libong pamilyang tahimik na nabubuhay sa pook na yaon, iligtas muna ninyo sa tiyak na kapahamakan ang milyong mamamayan ng dakilang lalawigang ito, gawan ng paraan ang lamat at iba pang depekto ng Angat Dam, ipatigil ang illegal logging at quarrying sa Sierra Madre at Angat River, sugpuin ang panghuhuthot sa pondo ng bayan sa ngalan ng madiwaswas at lagareng hapong reforestation ng mga taga-DENR na gumagamit ng mga informal settlers at nandarayuhang taga-kapatagan upang lawagin ang kagubatan at kalbuhin ang kabundukan upang ituloy ang kanilang walang katapusang raket ng deforestationreforestation-deforestation at papanagutin sa batas ang mga taong naglugso ng ating kalikasan na patuloy na ngumangatngat sa katatagan ng Angat Dam. Iwaksi natin ang mentalidad na pera-pera lang upang maaninaw natin ang mga tumpak na solusyon sa suliraning kinakaharap ng bayan. Higit sa lahat, igalang natin ang kultura at kabihasnan ng ating mga kapatid na katutubong namumuhay at naninirahan sa ating kabundukan na siya nilang lupang ninuno bago pa natin naisipan ang natutunang magtayo ng dam, magputol ng punong kahoy sa gubat, magkaingin, mag-uling, magmina, at mangamkam ng ariariang hindi naman talaga sa atin. O sa madaling sabi, bago natin naisipang pagsamantalahan at gahasain ang Inang Kalikasan at matutuhang puksain ang mga lahat ng alaga niyang hayop at halaman sa kanyang sinapupunan dahil sa pera-pera lang. Ano ang karapatan nating magpalubog ng mga pamayanan, mambulabog ng mga naninira-

han doon at magtaboy ng mga tahimik na mamamayan mula sa kanilang pook panirahan para lang ialay ng buong-buo ang lahat ng kanilang ipinundar at pinagpaguran sa paanan ng mga korporasyon naghahari-harian? Kasi pera-pera lang. At dahil pera-pera lang, hindi natin napapansin na may isang Wawa Dam na minsang tumustos ng pangangailangan natin sa tubig sa loob ng 60 taon mula 1908 hanggang 1968. Maaring sabihing mas kakaunti ang mga tao noon subalit wala pa rin namang Angat Dam noon. Kung magkakatulong sana ngayon ang dalawang dam, kung hindi lamang dahil sa pera-pera… At dahil nga sa pera-pera lang hindi rin natin napansin na ang watershed ng Wawa Dam ay may sukat na 27,700 ektarya, halos kasin-laki ng watershed area ng Laiban Dam na 28,000 ektarya. Kaya nga, ang produksyon ng tubig na kayang gawin ng Wawa dam ay halos makakasindami na rin ng ipo-prodyus ng Laiban. Hindi rin natin napansin na ang Wawa Dam ay 4 kilometro lamang ang layo sa kabayanan ng Montalban (Rodriguez, Rizal), 11 kms by pipelines sa Balara Treatment Plant ng MWCI at 20 kms naman, by pipeline sa La Mesa Treatment Plant ng MWSI, samantalang ang Laiban Dam ay 70 kilometro hanggang sa MWSS. Kasi nga, ang nakikita natin ay pera-pera lang. Hindi natin napansin ang 5,000 pamilyang iskwater na nadaragdagan araw-araw na kailangang pakiusapan at himuking lumipat kung hindi man sapilitang palalayasin at ipagtabuyan na balang araw ay siyang babagsakan ng lahat ng sisi kapag pumalpak na at sumablay ang proyekto at hindi na mahagilap ang pondo. Hindi rin natin napansin ang Sa Lorenzo Ruiz Builders nang sabihin nitong ang Wawa Dam ay nangangailangan lamang nga maliliit na pagkukumpuni at renobasyon upang ito ay umandar at mapakinabangan sa loob lamang ng 8 buwan at makapagdeliver na ng 50 hanggang 80 milyong litro ng tubig bawa araw sa susunod na 2 taon, at 200 MLD para sa susunod na 4-5 taon, at para sa 1,000 hanggang 1,500 milyong litro bawat araw upang kahit paunti-unti ay matugunan nito ang pangangailangan sa tubig ng Metro Manila hanggang sa taing 2015. Kaya rin nitong makapag-generate ng 300 megawatts hanggang 500 megawatts ng elektrisidad na 1,200% hanggang 2,000 porsiyentong mas mataas kaysa kaya ng Laiban Dam na 25 MWS lamang ng elektrisidad. Subalit higit na dumadagundong ang boses ng pribadong korporasyon kung pera-pera lang ang pag-uusapan, nalunod ng rumaragasang lagaslas ng Laiban Dam ang tinig ng San Lorenzo bagama’t ito ang nag-alok ng pinakamabisa at pinakamabilis na paraan ng pagsusuplay ng tubig sa pinakamurang halaga. Pera-pera lang kasi ang nasunod at pinakinggan. Hindi natin napansin na dahil lubha tayong nagpapakalibang sa nakaka-engganyong taginting ng pera-pera lang ay tuluyan na nating nakaligtaan ang mga lamat at katas ng ating sariling Angat Dam, hanggang isang araw, sa kalaliman ng gabi ang lamat ay naging isang bitak at ang katas ay naging isang malaking bulwak! Ang malaking bitak ay naging isang malalim na biyak na bumigay at natipak. At ang malaking bulwak ay nagaalimpuyong bahang biglang sumambulat! Huwag nawang itulot! Huli na ng ating mapansin na tayong lahat ay inaanod na ng nagwawalang putik at rumaragasang tubig, pinaghahampasan ng nagngangalit na agos sa matutulis na bato ng mga quarry site, nagkakalsog-lasog ang katawan at kaluluwa sa pagkaipit at pagtulak ng malalaking putol ng mga

Mabuhay

6

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Walang bitak ang Angat Dam at tatagal pa, ani ng Napocor NI DINO BALABO

MALINIS NA KATAS — Uminom ng tubig na sinahod mula sa tubo ng tubig sa dike ng Angat Dam si Engr. Rodolfo German ng Napocor. Ang tubig ay kumakatas sa ibaba ng dike. Sinabi ni German na walang dapat ipangamba sa dam at natural lamang daw sa isang rock-fill dam ang magkaroon ng kumakatas na tubig. — DINO BALABO

Malaking sakuna naghihintay na mangyari, ani Bise Gob. Alvarado troso at punong kahoy na pabalagbag na nagsisipanaog mula sa dalisdis ng mga bundok upang ibuhos ang kanilang nagpupuyos na poot na hindi natin napansin, na sinadya nating huwag pansinin dahil sa maling akalang ang  sundan sa pahina 6  mula sa pahina 5 lahat ng bagay at lahat ng usapin, pati na ang sagradong buhay ng tao ay madadaan lahat sa perapera lang. Mga kagalang-galang na kagawad ng Sangguniang Panglalawigan ng Bulacan, muli po akong nananawagan sa inyo at kumakatok sa pintuan ng inyong mga puso. Maaaring pinaghati-hati tayo tayo ng pagkakaiba-iba sa paraan ng pagpapatakbo ng gobyerno. Maaaring hindi magkakasundo ang ating paniniwalang pampulitika. Maaaring magkakatunggali ang mga lapiang ating kinabibilangan. Maaaring magkakabangga ang kani-kaniyang interes na ating itinataguyod at isinusulong. Subalit sa usapin ng ating kapaligiran at ng ating kalikasan, dapat ay magkakaanib ang ating paninindigan at magkakaisa ang ating pananaw. Sa harap ng nagaganap na pagbabago sa ating klima bunsod ng lumalalang pag-init ng buong daigdig, sa harap ng hindi maawat na pagkatunaw ng yelo sa ibabaw at ilalim ng mundong ating tinatahanan na nagdaragdag ng malaking bolyum ng tubig sa ating karagatan, kailangang magharap tayo ng isang solidong prente at matibay na hanay ng pagkakaisa sa mga hamon ng nag-iibang paligid ngayon at sa hinaharap. Ang lalawigan ng Bulacan ay hindi hiwalay sa mga pangyayaring ito sa buong daigdig. Biniyayaan tayo ng langit na bahagi ng isang mayaman at masaganang kalikasan na nakaangat sa ibang lalawigan sa ating bansa. Ang Sierra Madre ay kinumutan ng kalikasan ng makapal na kakahuyan ay unti-unting nilalapastangan ng mga higante at dambuhalang naglalagay sa panganib sa buhay at kaligtasan ng ating mamamayan. Huwag po nating ipagwalang bahala ang mga nabunyag na kahinaan ng Angat Dam at sana ay kumilos tayo ng sama-sama at hilingin natin sa kinauukulan, maging sa ating sarili, ang agarang pagsasaayos nito upang maiwasan ang anumang kapinsalaang maaring maidulot nito sa ating mga kala-

lawigan. Huwag po nating hayaang pagsamantalahan at pagpasasaan ng walang pakundangan at malasakit sa ating kapakanan ang mga pasilidad na ito ng iilang tao habang bibitin-bitin sa ating ulunan ang tabak ni Damocles na nagbabadya ng kapahamakan at kamatayan. Huwag nating hintayin ang araw ng ating kapanganyayaan bago natin isagawa ang mga karampatang hakbang na magliligtas sa atin sa isang nagbabantang trahedya. Ito ang kabalintunaan ng Laiban Dam Project. Na habang tunay at totoo ang panganib na kinakaharap ng bawat Bulakenyo sa mga depekto ng Angat Dam, iba naman ang pinagkakaabalahan ng mga ahensya at kumpanyang nakinabang sa loob ng matagal na panahon sa dam na ito na iniwi ng ating lalawigan nang walang anumang kapalit. Sa halip na paglaanan ng pondo at panahon ang rehabilitasyon ng depektibong Angat Dam, ang pinag-uukulan ng MWSS, totoo man o hindi, ay ang paggawa ng mga paraan upang mailusot mula sa legal na mga balakid ang unsolicited proposal ng isang pribadong korporasyon upang maitayo ang Laiban Dam sa halagang isa hanggang dalawang bilyong dolyar. Buhay o pera? Buhay ng ating mga kalalawigan o pera ng mga pribadong korporasyon? Pera, ang lumalabas na naging pangunahing kosiderasyon sa umpugang ito ng interest ng bayan at interes ng pribadong korporasyon. Pera, syempre pa, maging sa punto de vista ng MWSS na dapat sana’y siyang pangunahing nangangalaga, nag-iingat at nagbabantay sa kapakanan ng ating mga kalalawigan. Pera din ang laging pinipili ng DENR sa halip na kagalingan ng ating mga kabundukan, kagubatan at kakahuyan. Pera mula sa deforestation at pera mula sa reforestation. Pera din ba ang pipiliin ng mga taga-NPC kaya halos nagkapatsi-patsi ang watershed sa Angat at Ipo Dam. Kahit tungkulin nilang ipagsanggalang ito. Pera lang ba talaga. At bahala na kayo sa buhay ninyo! Ganyan kasakit ang katotohanan sa Lalawigan ng Bulacan. Mga kaginoohan, nasa ating mga kamay na lamang ang sarili nating kaligtasan. Magandang araw po at maraming salamat sa inyong lahat.

NORZAGARAY, Bulacan — Walang “crack” o lamat ang 41taong Angat Dam, sa halip ay matatag at tatagal pa iyon ng 60 taon, ayon sa mga opisyal ng National Power Corporation (Napocor) na siyang namamahala sa dam. Pinangunahan naman ni Gob. Joselito Mendoza ang isang inspeksyon sa dam noong Linggo, Setyembre 13, sa layuning maibsan ang pangamba ng mga Bulakenyo hinggil sa balitang lumabas sa telebisyon na nagsasabing may lamat ang higanteng tinggalan ng tubig. Ang nasabing balita ay nagugat sa isinagawang privileged speech ni Bise Gob. Wilhelmino Sy-Alvarado sa bulwagan ng Sangguniang Panglalawigan noong Setyembre 8, kung kailan ay sinabi niya na dapat ay unahin ang pagkumpuni sa Angat Dam upang maiwasan ang posibilidad ng isang trahedya katulad nang nangyari noong Oktubre 27, 1978. Ang talumpati ni Bise Gob. Alvarado ay batay sa mga dokumentong ginamit ng Metropolitan Waterworks and Sewerage System (MWSS) upang bigyan ng katwirang ang panukalang paggawa ng Laiban Dam sa Tanay, Rizal na sinasabing tutugon sa napipintong kakulangan ng tubig sa Kalakhang Maynila sa 2015. “Walang crack ang Angat Dam,” ani Romualdo Beltran, isang inhinyero ng Napocor na nakatalaga para sa pamamahala at pagbabantay sa mga dike ng nasabing dam na matatagpuan sa bayang ito. Ang Angat Dam ay ang pinagkukunan ng 97 porsyento ng inuming tubig ng Metro Manila na pinadadaloy doon ng Manila Water Corporation Inc., (MWCI) at Maynilad Water Services Inc., (MWSI) na kapwa konsesyunaryo ng MWSS. “Hindi pa kailangan ng Angat Dam ng rehabilitation,” ani Beltran at sinabing nagsasagawa sila ng regular na monitoring o

pagbabantay sa dike ng dam upang matiyak ang katatagan nito. Inayunan ito ni Inhinyero Rodolfo German, ang manedyer ng Angat River Hydro Electric Power Plant (ARHEPP) ng Napocor, at sinabi pang magagamit o tatagal pa ang Angat Dam sa susunod na 60 taon. Sinabi ni German sa Mabuhay na ang mga dam ay karaniwang tumatagal o may “economic life” na 50 taon, na kumumpirma naman sa naunang pahayag ni Inhinyero Jose Dimatulac ng MWSS na malapit nang matapos ang buhay ng Angat Dam. Ipinaliwanag ni German na matatag pa ang mga dike ng dam na pumipigil sa tubig ulan na pumapatak sa kanbundukan ng Sierra Madre na nasasahod ng dam, ngunit inamin niya na nabawasan ang kakayahan nitong magtinggal ng tubig sa loob ng 41-taong operasyon. Ito ay dahil na rin sa “siltation” o burak na naipon sa river bed o ilalim ng tinggalan ng tubig. Ipinaliwanag ni German na sa bawat taon ay kumakapal ng kalahating metro ang siltation o burak sa dam, kaya’t tinataya nilang nasa 20 metro na ang kapal noon. Ito ay nangangahulugan na nabawasan ang dami ng tubig na naititingal sa dam dahil sa untiunting pagbabaw nito. Sinabi naman ni Gob. Mendoza na kaya niya pinangunahan ang inspeksyon sa Angat Dam ay upang maibsan ang pangamba ng mga Bulakenyo sa balitang may lamat ang dam. “Gusto rin nating malaman ang katotohanan para maibsan ang takot ng mga Bulakenyo. Kung may crack nga ang dam ay dapat pagtulong-tulungan ang paghanap ng solusyon diyan,” ani Mendoza. Una rito, sinabi ni Bise Alvarado sa kanyang talumpati sa Sangguniang Panglalawigan na dapat “sinupin muna, patibayin, pagyamanin, lunasan ang mga depekto at gumawa ng tamang

hakbang at pamamaraan” para sa Angat Dam bago ituloy ang panukalang konstruksyon ng Laiban Dam. Sinabi niya na kung hindi agad matutugunan ang mga depekto ng dam ay maaaring maghatid ito ng kapahamakan sa mga Bulakenyo katulad ng nangyari noong Oktubre 27, 1978 kung kailan ay nagpalabas ng tubig ang dam na naging sanhi ng pagkasawi ng maraming buhay, pagkasira ng mga ari-arian, pananim, palaisdaan at mga imprastraktura na lumubog sa malawakang pagbaha. Ang talumpati ni Alvarado ay batay sa dokumentong ginamit ng MWSS upang bigyang katwiran ang panukalang konstruksyon ng Laiban Dam. Ayon sa MWSS, ang Angat Dam na kasalukuyan nilang pinagkukunan ng tubig ay matanda na, may katas ang dike at nasa ibabaw ng Marikina Fault Line. Dahil dito, sinabi ng MWSS na kailangan nang makapagbukas ng panibagong pagkukunan ng tubig na padadaluyin para sa lumulobong populasyon ng Kalakhang Maynila. Tinataya ng MWSS na kakapusin sa tubig ang Metro Maynila sa taong 2015, kaya’t ipinanukala nila ang konstruksyon ng Laiban Dam na tinatayang gugugulan ng halagang $2 bilyon. Samantala, umabot na ang water elevation ng Angat Dam sa spilling level nito na 212 meters noong Setyembre 13, ngunit hindi nagpatapon ng tubig ang Napocor. Gayunpaman, ang taas ng water elevation ay hindi nangangahulugan na 212 metro ang lalim ng tubig mula sa nasabing sukat hanggang sa river bed. Ang paggawa ng Angat Dam ay sinimulan noong 1964 at natapos ito noong 1967. Sinimulan naman itong gamitin noong 1968 sa pagpapadaloy ng inuming tubig sa Kalakhang Maynila. Mula 1908 hanggang 1968 ang Kalakhang Maynila ay umasa sa tubig mula sa Wawa Dam na matatagpuan sa lalawigan ng Rizal.

NutriJuice featured in 62nd Anniversary of Food and Nutrition Research Institute EXEMPLIFYING a fruitful partnership between the public and the private sector, NutriJuice was recently featured in the 62nd founding anniversary and 35th annual seminar series of the Food and Nutrition Research Institute of the Department of Science and Technology (FNRI-DOST).

NutriJuice is an orange juice drink fortified with iron, zinc, lysine, and vitamins A and C, developed by Coca-Cola Philippines and FNRI-DOST to help combat the prevalence of iron deficiency anemia (IDA). According to the 2003 National Nutrition Survey of the agency, 37.4% of children aged 6-12 have IDA; indicating an alarming problem in nutrition. IDA hampers mental and physical development of schoolchildren, the manifestations of which are sluggishness and lack of energy. Faced with this situation, CocaCola and the FNRI-DOST worked together, each bringing their expertise to the table, resulting in NutriJuice. Coca-Cola produces a wide portfolio of beverages which aim to provide people’s different needs for fun, refreshment, hydration and nutrition. On the other hand, FNRI-DOST, is the lead agency in food and nutrition research and development in the country, provides accurate data, correct information and innovative technologies to fight malnutrition. Together, the two organizations sought to test the efficacy of NutriJuice in a 2006 study involving 277 students from Pinagla-

banan Elementary School, San Juan, Metro Manila. After 100 feeding days, NutriJuice proved to reduce IDA from 100% at baseline to 13% at endline. Armed with these results, NutriJuice was then distributed for free in 2008 to 6,500 students in 19 Quirino province schools and Bagong Silangan Elementary School in Quezon City. Hoping to spread the juice this year, Coca-Cola is currently distributing NutriJuice to 30,000 students in the areas of Davao, Bukidnon, Tacloban, Palawan, Zambales, Quirino, and the cities of Marikina, Pasig and Taguig in Metro Manila. During FNRI-DOST’s 62nd founding anniversary celebration last July 3, 2009, the agency and Coca-Cola signed a memorandum of agreement, continuing their partnership for the NutriJuice project. As part of their weeklong celebration, FNRI-DOST also held their 35th annual seminar series last July 7 and 8, themed “Wastong Nutrisyon Kailangan, Lifestyle Diseases Iwasan.” Featured were panel discussions by top health professionals, initial results of the 7th National Nutrition Survey and nutrition intervention studies. Held at the FNRI Auditorium in Taguig City, NutriJuice was highlighted together with other commendable public-private partnerships on food fortification. NutriJuice is one of Coca-Cola’s corporate social responsibility projects for health and nutrition. Discussed by JB Baylon, Coca-Cola Philippines Vice President for Pub-

lic Affairs and Communications during the seminar series, “CocaCola aims to become more than a business partner. More importantly, we want to be a responsible corporate citizen and help make the communities where we are present more sustainable. That is why we are sharing NutriJuice to students for free, in the hope that we can make a positive difference in their lives, to somehow strengthen them and help in their growth and development. They, who are the future leaders of the country.” Dr. Mario Capanzana, Director of the FNRI-DOST, shared the same sentiments, stating that though the development of NutriJuice took some time, the wait was well worth it. “This is a dream come true when you think of how it came from an idea to a product that can reach our population.” “After almost three years of intensive research by the FNRI Scientist and senior researchers, we are happy that we are seeing the fruits of our research and development efforts now being given to public elementary schools,” he continues. “We have a lot of programs which though commendable, do not reach the real recipients of the technology and information.” He adds, “FNRI alone could not have made this happen without our partners. The partnership with CocaCola, assured that the product we developed will be able to help reduce some of these micronutrient deficiencies in iron and vitamin A, which is in NutriJuice.” — PR

Mabuhay

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

7

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Angat Dam dapat ayusin  mula sa pahina 1 ibinatay sa dokumentong ginamit ng MWSS para bigyang katuwiran ang pagtatayo ng Laiban Dam, binanggit ni Alvarado ang ilan sa mga depekto ng Angat Dam: — Matanda na o 41-taon na ang Angat Dam at ang katatagan ng disenyo nito ay tatagal ng 50taon. — Bahaw o mababaw na ang tinggalan ng tubig ng Angat Dam. — Nakatayo ang main dike ng Angat Dam sa ibabaw ng West Valley Fault o ang mahabang guwang sa ilalim ng lupa na nagkabalatay mula sa Taal Lake hanggang sa Ilog Angat. — May tagas ang dike ng dam na isang palatandaan na may lamat ito, partikular ang penstock o ang isang tunnel na padaluyan ng tubig nito palabas. Dahil sa mga depektong ito ng Angat Dam, sinabi ng MWSS sa dokumentong may titulong “Agency justification for the construction and operation of the Laiban Dam Project”, tinatayang aabot sa 5,600 milyong litro ng tubig bawat araw (MLD) ang kakailanganin ng kalakhang Maynila sa 2015, at upang ito ay matugunan kailangan ng isang panibagong pagkukunan ng tubig na may kakayahang magpadaloy ng higit sa 1,600 MLD. Ito ay dahil na rin sa ang kasalukuyang kakayahan ng Angat Dam ay magpadaloy lamang ng 4,000 MLD, kaya’t lumalabas na kakapusin ng 1,600 MLD ang padadaluying tubig sa Kalakhang Maynila sa 2015. Ayon pa rin sa dokumento, ang Laiban Dam ay may kakayahang magpadaloy ng 1,900 MLD, bukod pa sa malapit ito sa Kalakhang Maynila. Ang panukalang paggawa ng Laiban Dam na unang pinagaralan noong 1979 ay muling binuhay sa taong ito nang lumagda ang MWSS at ang CalEnergy na nakabase sa Amerika sa isang Memorandum of Understanding (MOU) noong Hunyo 28, 2008.

Nagsagawa ng pag-aaral ang Cal Energy, ngunit umurong din. Noong Setyembre 8, 2008, lumagda sa isang MOU ng MWSS at ng San Miguel Bulk Water Company Inc., (SMBWCI) na sinundan ng pagsusumite ng nasabing kumpanya ng unsolicited proposal nitong Pebrero 9. Nitong buwan ng Hulyo, nalathala sa mga pang-araw-araw na pahayagan ang plano para sa panuklang konstruksyon ng Laiban Dam na nakatawag pansin kay Alvarado, kaya’t nagsagawa siya ng pag-aaral at pagsasaliksik na nagbunga sa kanyang privileged speech noong Setyembre 8 o isang taon matapos lumagda sa MOU ang MWSS at ang SMBWCI. Sa simula ng talumpati ni Alvarado sa Sangguniang Panglalawigan, sinabi niya, “Lubhang nakakabahala ang rebelasyong nagdudumilat sa ating harapan nitong mga nakaraang araw, salamat sa kumakaykay na pagpupursige ng MWSS na maisulong at muling ituloy ang sisinghap-singhap na Laiban Dam Project.” Binanggit ni Alvarado ang mga depekto ng Angat Dam batay sa dokumentong ginamit ng MWSS upang bigyang katuwiran ang pagtatayo ng Laiban Dam. Binigyang diin ng Bise Gobernador na hindi ang Laiban Dam Project ang unang dapat pagtuunan ng pansin at pag-aalala ng MWSS. “Ang totoo, ang Angat Dam sa Bulacan ang unang dapat sagipin ng MWSS at mga kosesyunaryo nitong Manila Water Company, Inc. (MWCI), at Maynilad Water Services Inc. (MWSI) mula sa napipintong pagsambulat nito dulot ng mga lamat at iba pang depektong ipinagwawalang bahala at inililihim sa mga mamamayan ng Bulacan noon pa man ng nasabing ahensiya at ng National Power Corporation,” ani Alvarado. Iginiit pa niya, “Ang totoo, hindi ang taga Metro Manila ang

nasa panganib ng pagkauhaw limang taon mula ngayon. Ang mga taga Bulacan ang nasa panganib ng pagkalunod at pagkalipol anumang oras mula ngayon habang humahakot ng limpak-limpak na salapi ang dambuhalang tubo ng mga walang kaluluwang ahensiya at korporasyon na ang tanging laman ng utak ay salapi, salapi at ibayong pakinabang na salapi mula sa ating kabundukan, kagubatan at nalalabi pang kakahuyan.” “Ang totoo, given its present state, Angat Dam is an accident waiting to happen. Ang Angat Dam pala ay isang malaking sakunang naghihitay mangyari,” pagbibigay diin pa ni Alvarado. Nanawagan din siya sa mga kagawad ng Sangguniang Panglalawigan na huwag hayaang ipagwalang bahala ng mga sangay ng pamahalaang dapat kumilos at managutan sa buhay at ari-arian ng mga Bulakenyo. “Sinupin muna, patibayin, pagyamanin, lunasan ang mga depekto at gumawa ng tamang hakbang at pamamaraan ang ating pambansang pamahalaan partikular ang MWSS, NPC at iba pang korporasyong publiko man o pribadong nakikinabang at nagpapasasa sa Angat Dam upang maagapan at mapigil ang nagbabantang panganib at kapinsalaan na maaaring idulot ng kanilang kapabayaan sa pangangalaga ng nasabing dam,” ani Alvarado. Ayon pa kay Alvarado ang kanyang panawagan ay upang maiwasan na maulit pa ang insidente ng malawakang pagbaha sa Bulacan sanhi ng di sinasadyang pagbubukas ng floodgates ng dam noong Oktubre 27, 1978 na naging sanhi ng pagkamatay ng marami at pagkasira ng ari-arian at mga pananim. Para naman kina Inhinyero Romualdo Beltran at Inhinyero Rodolfo German, ang manager ng Angat River Hydro Electric Power Plant (ARHEPP) ng Napocor na namamahala sa Angat Dam, walang dapat ipangamba ang mga

MATATAG ANG ANGAT DAM — Walang dapat ipangamba ang mga Bulakenyo dahil matatag at walang lamat ang Angat Dam, ayon kina Inhinyero Romualdo Beltra (kaliwa) at Inhinyero Rodolfo German (gitna) ng Napocor. Kasama nila sa larawan si BokalPat Laderas, na tinignan ang dam noong Linggo Setyembre 13. — DINO BALABO Bulakenyo. Pinasinungalingan nila na may lamat ang dam at sinabing natural lamang sa isang rock-fill dam ang magkaroon ng kumakatas na tubig. Ang rock-fill dam ay gawa sa pinagpatong-patong na bato, lupa at buhangin. Ito ay kakaiba sa concrete dam na ang gamit ay pinaghalong semento, graba at buhangin na pinatigas. Sinabi ni Beltran na mas delikado ang kongkretong dam o istraktura bilang pamigil ng tubig lalo na kapag nagkabitak iyon. “Kapag concrete at nagkabitak, lumalaki yung bitak, pero sa rock-fill, kapag nagkasiwang sa ilalim, bumababa yung lupa at buhangin sa itaas at natatakpan ang siwang,” ani Beltran. Binangggit din niya na patuloy ang kanilang monitoring o pagbabantay sa dam at wala silang naitala na posibleng maging problema. “Kapag nagkaroon ng discoloration sa kumakatas na tubig diyan sa base ng dam, iyon ang palatandaan na may problema kami, pero ngayon ay wala pa at diyan pa kumukuha ng inuming tubig ang mga empleyado dito sa Hilltop,” ani Beltran.

Sinabi naman ni German na sa kabila na 41-taon na ang Angat Dam, maari pa itong tumagal ng 60 taon. “Tatagal pa iyan ng 60 years o higit pa,”ani German ngunit inamin na tinatayang may 20 metro na ang kapal ng siltation o burak sa river bed o ilalim ng dam. “On average na half meter a year ang accumulation ng siltation, nasa 20 meters na yung siltation ng dam pero 30 meters pa bago abutin at matabunan yung in-take tunnel,’ ani German. Ang in-take tunnel ay ang pinapasukan ng tubig mula sa dam palabas patungo sa Ipo Dam na dinadaluyan ng tubig patungo sa La Mesa Dam at Balara Filtration Plant sa Lungsod ng Quezon. Ang La Mesa Dam ay ang pinagkukunan ng MWSI ng tubig na kanilang pinadadaloy sa kanlurang bahagi ng Kalakhang Maynila, samantalang ang Balara Filtration plant ang dinadaluyan ng tubig na inahahatid ng MWCI patungo sa mga konsesyunaryo nito sa silangang bahagi ng Kalakhang Maynila kabilang ang lalawigan ng Rizal. — Dino

Balabo

Delubyo noong 1978 malinaw pa sa alaala  mula sa pahina 1 1978, pero higit itong nagkaroon ng kulay sa aking isipan nang mapagtagni-tagni ko ang ilan sa mga pangyayari dahil sa aking pagsasaliksik at pakikipanayam sa iba’t ibang tao, bilang isang mamamahayag. Sayang, wala pang mga digital camera o mga cellular phone na may camera noon para makapagtala ng mas malinaw na larawan ng mga kaganapan. Ngunit hayaan ninyong aking ilarawan ang mga pangyayaring sinariwa ko sa aking alaala 31 taon ang nakaraan. Bilang isang bata noong 1978, normal lamang sa akin ang pagbaha na ang lalim ay lampas tao sa loob ng mahigit isang buwan sa aming bayan. Batay sa aking pakikipanayam, tuwing ikalawang taon pala mula 1970 ay may katulad na pagbaha sa amin. Iyon ay dahil hindi pa nagagawa noon ang Labangan Channel mula Calumpit hanggang Manila Bay na dinadaluyan ng tubig baha ngayon. Sa kasalukuyan, wala na ang malalalim na pagbaha sa Hagonoy na tumatagal ng mahigit isang buwan tulad noong 1970, 72, 74, 76 at 78. Napalitan naman ito ng arawaraw na pagbaha dulot ng high tide mula sa huling bahagi ng dekada ’90. Natatandaan ko ang ilang araw na malakas na buhos ng ulan bago bumaha noong 1978. Itinaas ng aking ama’t ina ang mga gamit sa bahay, ang mga alagang itik at baboy ay inilipat sa mas mataas na lugar. Nagpakiskis ng palay at inihanda ang bangka namin dahil sa gitna ng kabukiran ng Sitio Peralta, Barangay San Sebastian sa bayang ito kami nakatira. Batay sa tala ng National Power Corporation (Napocor) “extraordinary flood” ang nangyari noong Oktubre 27, 1978 dahil sa dami ng ulan na bumuhos sa dam noong araw na iyon na umabot ng 2,730 mm samantalang ang naitalang nilang average annual rainfall mula 1967 hanggang 1995 ay 2,449 mm lamang. Matapos ang malakas na buhos ng ulan ay sinundan ng pagragasa ng tubig sa Ilog Angat na nagpalubog sa maraming bayan sa lalawigan. Nangyari ito dahil sa

umapaw ang tubig sa dam kaya’t nagpatapon ang Napocor. Ayon kay Inhinyero Rodolfo German ng Napocor, hindi sinasadyang nabuksan ng todo ang mga floodgate sa spillway ng dam noon. Hindi na nila iyon naisara hanggang hindi mababaw ang tubig sa dam dahil masisira ang floodgate. Ang resulta: biglang rumagasa ang tubig sa Ilog Angat at hindi nabigyan ng sapat na babala ang mga taong nakatira sa gilid ng ilog, maging ang iba pang Bulakenyo. Dahil dito, marami ang namatay sa pagkalunod, at nasalanta ang mga ariarian pananim at palaisdaan. Ayon kay Rodolfo Santos, dating hepe ng Provincial Disaster Coordinating Council (PDCC) ng Bulacan, may mga bangkay ng tao noon na nakuhang nakasabit sa itaas ng mga punong kawayan matapos bumaba ang tubig baha. Iyon ay patunay lamang sa karahasang hatid ng malalim na tubig bahang umalimpuyo at rumagasa. Ilan sa mga nasawi sa nasabing biglang pagbaha ay lumutang at nakuha sa kailugan ng Hagonoy. Matitigas, namamaga at nangangamoy na sila nang ipasok ng walang ataul sa mga nitso sa pambayang sementeryo ng Hagonoy na matatagpuan sa Sitio Peralta, San Sebastian noon. Bilang isang bata, nakiusyoso pa ako kasama ang aking kuya Virgilio sa paglilibing sa bangkay na nakasakay sa bangkang ipinasok sa sementeryo isang hapon noong 1978. Namumuti ang bangkay dahil binudburan ng apog upang di mangamoy. Kaso, sa sobrang pakikiusyoso ng kuya ko, napaginipan kinagabihan yung bangkay. Siyempre, napagalitan siya ng amang ko, at naging sanhi iyon ng aming madalas na kantiyawan noon. Dahil sa malapit nang gunitain ang Undas o Todos los Santos nang bumaha noong 1978, dalawang beses isinagawa ng mga taga-Hagonoy ang paggunita sa mga kaanak nilang namayapa. Lumubog ang mga nitso sa libingan noong Nobyembre1 kaya iilan ang nagkapagtulos ng kandila, at noong bumbaba na ang tubig baha ay saka lamang nagbalik sa sementeryo ang

mga tao; ipinasok doon ang mga bangka at sa ibabaw ng nitso itinulos ang mga kandila. Dahil nakatira kami sa gitna ng kabukiran, parang dagat ang aming nasa paligid. Lubog lahat. Kapag nasa bubong kami ng bahay, na naging laruan naming magkakapatid noon, tanaw namin ang mga lubog na bahay sa Sitio Sukol ng San Sebastian na nasa hilaga ng aming bahay; lubog na kalsada sa bungad ng Sitio Peralta sa kanluran ng aming bahay; ang malawak na bukiring lubog sa baha sa silangan at timog na bahagi. Ang mga punong kahoy noong nakatanim sa mga pilipil at gilid ng sapa ay lubog din ang mahigit sa kalahati. Ang mga punong kahoy na iyon ay ang nagsisilbing harang noon sa aming paningin upang marating ng tanaw ang lubog na bahagi ng mga barangay ng Sta. Elena, San Pablo at Sagrada Familia sa aming bayan. Hindi problema sa amin ang pagkain noon. Pagkatapos ng ulang hatid ng bagyo na sinundan ng pagtaas ng tubig, maraming hayop ang natangay ng tubig tulad ng mga itik at bibe. Bukod naman sa mga isdang nahuhuli sa kitid o panti na aming inuumang, may mga namamalaisdaan din namimigay ng timba-timbang bangus, dahil hindi na nila maibenta at kulang sa yelo. Kaya naman, hanggang Pasko noong 1978 ay may daing na bangus kaming nakasabit sa kusina. Dahil naman sa lalim ng baha, lumubog din ang posong iniigiban namin ng tubig sa Sitio Peralta noon, kaya sa Sitio Wawa ng Barangay San Sebastian pa kami umiigib ng tubig. Wala na ang posong iyon ngayon dahil tinayuan na ng Villa Clara Subdivision ang bukid doon. Sa pag-igib ng tubig, dala namin pati tapayan, mga timba at kaldero sakay ng isang bangkang de sagwan. Dahil mahigit isang buwang baha sa aming bayan, hindi rin nagpabaya ang pamahalaan. Noong tumigil na ang pagtaas ng tubig, may mga helicopter na umaligid sa aming lugar upang magmasid. Sa mga sumunod na araw, bumalik ang

helicopter at naghulog ng rasyon na kinabibilangan ng sako-sakong tinapay na malalaki na kilala sa tawag noon na “nutri-bun.” Masarap ang nutri-bun at dahil malalaki, hinihiwa muna iyon ng inang ko bago ihawin at ipakain sa amin. Isang nakatutuwang pangyayari sa panahon ng paghuhulog ng rasyon ay ang pagkaway ng aming mga kapitbahay sa helicopter. Nasa bubong kami noon, at sa pag-aakalang lalampas ang helicopter at hindi maghuhulog ng rasyon, hinubad ng aming kapitbahay na si Ka Pio De Jesus ang kanyang salawal at iwinagayway. Natirang suot niya ang kanyang karsonsilyo. Pero epektibo ang kanyang iwinagayway na salawal; naghulog ng rasyon ang helicopter sa tubig baha sa gitna ng bukid. Agad naman iyong sinagip ng mga kapitbahay namin. Nilangoy nila sa gitna ng bukid. Buti na lang at may mga sumunod na nakasakay sa bangka dahil kung nagkataon, may nalunod pa sa pagsagip ng rasyon. Sa unti-unting pagbaba o pag-impis ng tubig baha, unti-unti ring nagbalik sa normal ang aming mga buhay. Lumitaw ang mas matataas na pilapil ngunit marami pa rin ang gumagamit ng bangka papunta sa kabayanan. Sa panahong iyon, hindi pa rin natapos ang pagsasabog ng biyaya ng Diyos. Marami kaming nahuling hipon, talangka at mga isda sa lambat na inumang ni amang sa prinsa sa gilid ng aming bahay. Para sa aming pamilya at mga kapitbahay sa Sitio Peralta, ang delubyo noong 1978 ay isang aral ng kalikasan na namarkahan ng pangamba at magagandang alaala. Subalit para sa mga pamilyang sinalanta nag-iwan iyon ng malalim na sugat sa kanilang alaala na panahon lamang ang maghihilom. Sa pagkakataong ito na may sinasabing may pagbabanta ng isa pang sakuna sa Angat Dam, makabubuting suriing muli natin ang ating pinagsama-samang karanasan sa nagdaang panahon bilang bahagi ng paghahanda sa kinabukasan.

Mabuhay

8 ○

○

SETYEMBRE 18 - 24, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Kakampi ang Batas

○

○

○

○

○

○

○

 mula sa pahina 4 mother’s documents as far as titles are concerned. (I did sign papers using Myrna P. Reyes while I was signing the extra-judicial partition). The consulate has the copy of my first Philippine passport, when I was not married yet. 2) Myrna Santos Reyes. This is the traditional way of writing married names of females in the Philippines (this is in my oath of allegiance). 3) Myrna P. Reyes (mentioned as my a. k. a.) in my oath of allegiance. I was advised that, if I choose any of the above names for my Philippine passport, I can no longer change it in the future. I would appreciate it very much if you can give me your advice the soonest possible time. Thank you and God bless us all. I am very respectfully yours, Myrna P. Reyes, M.D. — [email protected]

ANSWER: Dr. Myrna P. Reyes, thank you very much for this e-mail. My free legal advice to you, under Philippine laws, a woman who is lawfully and validly married is required to use only three forms of names after her marriage. The first form is using her full name, then adding the surname of the husband. The second is using her first name and then the surname of the husband. And the third is using the full name of the husband but adding the word “Mrs.” before the name. If the married woman does not use any of these forms, she could be charged either with illegal use of aliases or falsification under the Revised Penal Code, and violation of Commonwealth Act 142. ***

PAALALA: Panoorin po si Atty. Batas Mauricio sa worldwide TV sa Internet, sa YouTube, metacafe at iGoogle, at pakinggan siya sa kanyang mga programa sa radyo: DZRB RADYO NG BAYAN 738 khz. Sa Luzon, Lunes hanggang Biyernes, ika-5:30 ng umaga (at sa www.pbs.gov.ph); DZRM RADYO MAGASIN, 1278 Khz. sa Luzon, Lunes hanggang Biyernes, ika-6:45 ng umaga (at sa www.pbs.gov.ph); DYKA 801 khz. sa San Jose, Antique (at sa www.wowantique.com, o www.kiniray-a.com), Lunes hanggang Biyenes, ika-10:00 ng umaga; at DYMS Aksiyon Radyo sa Catbalogan City, Samar (at sa www.samarnews.com), Lunes hanggang Biyernes, ika-11:00 ng umaga.

EXTRA-JUDICIAL SETTLEMENT OF ESTATE Notice is hereby given that the estate of the late Silvestre R. Macaya who died intestate at Plaridel, Bulacan on February 18, 2998 is extrajudicially settled by and among his heirs by virtue of extra-judicial partition of estate docketed as Doc. No. 137; Page No. 29; Book No. CLXXXIX; Series of 2009 of Notary Public Atty. Felimon Mangahas of Plaridel, Bulacan. Mabuhay: September 18, 25 & October 2, 2009 Republic of the Philippines SUPREME COURT Office of the Ex-Officio Sheriff Malolos City, Bulacan LIBERTY SAVINGS BANK, INC. Mortgagee, - versus -

E.J.F. NO. 238-2009 EXTRA-JUDICAL FORELOSURE OF REAL ESTATE PROPERTY/IES UNDER ACT 3135 AS AMMENDED BY ACT 4118

CECILIA P. LLENADO-RAUT, Mortgagor/s, X————————————X

NOTICE OF THE SHERIFF’S SALE Upon extra-judicial petition for sale under act 3135 as amended by Act 4118 filed by LIBERTY SAVINGS BANK, INC. with office at Mac Arthur Highway, Calvario, Meycauayan, the mortgagee, against CECILIA P. LLENADO-RAUT, with residence and postal address at No. 82 Timog St., Caingin, Meycauayan, Bulacan the mortgagor/s to satisfy the mortgage indebtedness which as of August 14, 2009 amounts to TWO MILLION FORTY THREE THOUSAND FOUR HUNDRED TWENTY FIVE PESOS & 99/100 (P2,043,425.99) Philippine Currency, including/ excluding interest thereon, including/excluding _____of the total indebtedness by way of attorney’s fees, plus daily interest and expenses and thereafter, also secured by said mortgage, and such other amounts which may become due and payable to the aforementioned mortgagee, the Ex-Officio Sheriff of Bulacan through the undersigned Sheriff hereby gives notice to all interested parties to the public in general that on OCTOBER 13, 2009 at 10:00 A.M. or soon thereafter, in front of the Office of the Ex-Officio Sheriff of Bulacan, located at the back of the Bulwagan ng Katarungan, Provincial Capitol Compound, Malolos City, Bulacan will sell at public auction through sealed bidding to the highest bidder for CASH and in Philippine Currency, the described real property/ies below together with all the improvements existing thereon: TRANSFER CERTIFICATE OF TITLE NO. T-57.517 (M) “A parcel of land (Lot No. 9-A of the subd. plan (LRC) Psd-290944, approved as a non-subd. project, being a portion of Lot 9, Psu-100147, LRC Rec. No. 50621), situated in the Bo. of Banga, Mun. of Meycauayan, Prov. of Bulacan. Island of Luzon. Bounded on the xx xx xx containing an area of THREE HUNDRED EIGHTY ONE (381) SQUARE METERS.” This Notice of the Sheriff’s sale will be posted for a period of twenty (20) days in three (3) conspicuous public places in the municipality where the subject property/ies is/are located and at Malolos City, Bulacan where the sale shall take place and likewise a copy will be published for the same period in the MABUHAY a newspaper of general circulation in the province of Bulacan, once a week for three (3) consecutive weeks before the date of the auction sale. All sealed bids with its accompanying transmittal letter addressed to this office must be submitted to the undersigned on or before the above stated date and hour at which time all sealed bids thus submitted shall be opened. In the event the public auction should not take place on the said date, it shall be held on October 20, 2009 at 10:00 A.M. or soon thereafter without further notice. Prospective bidders or buyers are hereby enjoined to investigate for themselves the title to the property/ies and encumbrance thereon, if any there be. Malolos City, Bulacan, September 10, 2009 EMMANUEL L. ORTEGA Ex-Officio Sheriff BY: OSMANDO C. BUENAVENTURA Sheriff V Copy furnished: All parties concerned Mabuhay: September 18, 25 & October 2, 2009

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Promdi

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 mula sa pahina 2

Imagine, 50 baboy ang nilitson, 500 manok ang nilitson, 5,000 itlog ang nilaga. Bukod pa diyan ang higanteng ensaymada at higanteng ipinit na halos 45,000 ang napakain. *** Kumpletos rekados ang Singkaban Fiesta ni Hermano Jonjon, dahil bukod sa masaganang pagkain, meron din magagandang dilag. Sila ang mga kalahok sa La Bulakenya pageant. Meron ding mga banda at sayawan sa kalye ng mga street dancer. Kumpleto talaga. Wala ka nang hahapin pa dahil may mga palabas pa ng artista ng GMA 7 at ABS-CBN, at fireworks display tuwing gabi. *** Isa lang ang pintas ni Father Pedring kay Hermano Jon-jon. Ito ay ang kanyang pagbibiro tungkol sa kanyang “itlog”. Sabi kasi ni Hermano Jonjon, 5,000 itlog ang kanyang ipalalaga para ipakain. Okey lang sana, pero sinundan pa niya ng huwag ninyong gagalawin ang “itlog ko.” Maging ang Promdi ay nagulat sa pagbibiro ni Hermano Jon-jon. Kasi naman, noong huling bahagi ng 2006 at unang bahagi ng 2007 kung kailan naghahanda siya sa pagkandidato, ay palaging ang “ilong” niya ang kanyang binabanggit. Ngayong hermano at matatapos ang termino bilang gobernador, ay “itlog” na ang binabanggit niya. Mukhang pababa ng pababa. Abangan natin ang pagbanggit niya sa tuhod at alak-alakan niya. *** Puntahan natin ang usapin hinggil sa “Bulajao.” Alam ng Promdi, marami sa inyo ang nagtatanong kung ano ang “Bulajao?” REPUBLIC OF THE PHILIPPINES REGIONAL TRIAL COURT THIRD JUDICIAL REGION MALOLOS, BULACAN BRANCH 78 SPC NO. 212-M-2009 IN RE: PETITION FOR CORRECTION OF WRONG DATE OF BIRTH ERWIN KEITH D.R. AGAY, rep by his mother, SOTERA LOURDES D. R. AGAY, Petitioner, - versus NATIONAL STATISTICS OFFICE & THE LOCAL CIVIL REGISTRAR OF MALOLOS, BULACAN Respondents, X————————————X

Simple lang. Iyan ay pinagsamang salitang “Bulakenyo” at “Badjao.” “Bulajao”, ibig sabihin “Bulakenyong Badjao.” *** Siyempre, alam natin na ang Bulakenyo ay mga residente ng Bulacan o mga taong ang pamilya o lahi ay nagmula sa dakilang lalawigan ng Bulacan. Ang mga “Badjao” naman ay ang mga katutubo o mga indigenous peoples na nakatira sa gilid ng dagat sa Mindanao. Sila yung mga batang mahuhusay lumangoy at manisid. *** Bakit naman nabanggit ng Promdi ang “Bulajao?” Mayroon na bang mga Badjao na nalipat sa Bulacan tulad ng mga nasa baybayin ng Zambales at sa Lungsod ng Angeles sa Pampanga? Kung mayroon mang katutubong Badjao sa Bulacan ay hindi tiyak ng Promdi. Pero ang sigurado, ay may mga taong malapit nang tawaging “Bulajao” sa Bulacan. *** Ang mga “Bulajao” sa Bulacan ay maaaring matagpuan sa mga bayang tinagurian ng Promdi na “OBUMAHA CA PA PU SA KApitolyo. Iyan ay ang mga bayan ng Obando, BUlakan, MAlolos, HAgonoy, CAlumpit, PAombong, PUlilan, SAn Miguel at ang bakurang nasasakop ng KApitolyo na laging lumulubog sa baha. *** Dahil laging binabaha ang mga nasabing bayan at lugar, baka sa susunod na panahon ay tawagin na rin ang mga residente nila na “Obadjao,” “Bulakanjao,” “Malolodjao,” “Hagjao,” “Calumjao,” “Paomjao,” “Pulijao,” at San Migjao.” Panawagan ng Promdi, bigyan pansin at pag-paralang mabuti ang palagiang pagbaha sa mga bayan at lugar na nasasakop ng “OBUMAHA CA PA PU SA KApitolyo” upang mabigyan iyon ng tamang solusyon.

ERRATUM On the Notice of Sheriff’s Sale, FILIPINO SAVERS BANK, INC., -versus- ROEL ENRIQUEZ & SPS. GLORIA AND LAMBERTO ENRIQUEZ EJF No. 186-2009, the location of the mortgaged property as appearing on TCT No. T-16684 was erroneously published as Barrio Tuntukan. The location should read TUKTUKAN and not as published. Mabuhay: September 18, 2009

Republic of the Philippines SUPREME COURT Office of the Ex-Officio Sheriff Malolos City, Bulacan

ORDER A verified petition dated August 19, 2009 having filed with this Court by petitioner through counsel on September 1, 2009, stating among others that: “x.x.x.x. x.x.x.x. That the petitioner was born on February 27, 1990 At Malolos City of parents Dennis Agay and Sotera Lourdes del Rosario as evidenced by Certificate of Live Birth hereto attached as Annex “A” of this petition. That when the birth of the petitioner was registered in the Office of the Local Civil Registrar of Malolos City, Bulacan his date of birth was erroneously recorded under tiem Number 6 of his Birth Certificate as February 26, 1990 when i truth and in fact, petitioner’s date of birth is February 27, 1990, and, as can be gleaned on the Certificate of Live Birth issued by the National Statistics Office, a handwritten figure 27 was placed and erasing the typewritten figure of 26 with a ballpen; That when the petioner was enrolled in school, he used his date of birth as February 27, 1990 and continued using the same in his higher education. As a matter of fact, petitioner used the said date of birth in all his private and official transactions up to the present. Copy of his scholl records are hereto attached as Annex “B” series and forming part of this petition. That the petitioner is desirous of correcting the erroneous entry in the birth certification of her son Erwin Keith D.R. Agay from February 26, 1990 to February 27, 1990 and in order to make the records of his birth corrected to reflect the true date of birth of Erwin Keith D.R. Agay. That attached hereto support the allegations of this petition are the following: 1. Baptismal Certificate issued by the Parish of Sta. Isabel, Diocese of Malolos; 2. Under Six Clinic Growth Chart issued by the Department of Health; 3. Police Clrearance Certificate; 4. NBI Clearance; 5. Employee’s Compensation & Withholding Exemption certificate; 6. Philhealth Certificate; 7. SSS Personal Record; 8. BIR Income Tax Return; 9. Berkley International Plans, Inc. Provider Plan; 10. Philippine Passport Wherefore, notice is hereby given that the said petition will be heard by this court sitting at the New Hall of Justice Building, Provincial Capitol Compound, City of Malolos, Bulacan on November 19, 2009 at 8:30 in the morning, at which place, date and time, all interested persons are hereby cited to appear and show cause, if they have any, why the said petition should not be granted. Let this Order be published, at the expense of the petitioner, in a newspaper of general circulation in the province of Bulacan once a week for three (3) consecutive weeks, at least thirty (30) days prior to the aforesaid date of hearing. Let a copy of this Order, together with the copy of the petition, be served upon the Local Civil Registrar of City of Malolos, Bulacan, National Statistics Office and the Solicitor General, at the expense of the petitioner. Finally, let copies of this Order and of the petition be posted in three (3) conspicuous places within the province of Bulacan, also at the expense of the petitioner. SO ORDERED. City of Malolos, Bulacan, September 4, 2009. Original Signed GREGORIO S. SAMPAGA Judge Mabuhay: September 18, 25 & October 2, 2009

MANATAL MULTI-PURPOSE COOPERATIVE, Mortgagee, - versus -

E.J.F. NO. 248-2009 EXTRA-JUDICAL FORELOSURE OF REAL ESTATE PROPERTY/IES UNDER ACT 3135 AS AMMENDED BY ACT 4118

AIRENE R. CANOZA & LUDIGARIO CANOZA, Mortgagor/s, X————————————X

NOTICE OF THE SHERIFF’S SALE Upon extra-judicial petition for sale under act 3135 as amended by Act 4118 filed by MANATAL MULTI-PURPOSE COOPERATIVE, with office address at #250 Manatal, Pandi, Bulacan, the mortgagee, against AIRENE R. CANOZA & LUDIGARIO CANOZA, with residence and postal address at Bunga Mayor, Bustos, Bulacan the mortgagor/s to satisfy the mortgage indebtedness which as of August 31, 2009 amounts to ONE HUNDRED SEVENTY SEVEN THOUSAND FOUR HUNDRED EIGHTEEN PESOS (P177,418.00) Philippine Currency, including/ excluding interest thereon, including/excluding _____of the total indebtedness by way of attorney’s fees, plus daily interest and expenses and thereafter, also secured by said mortgage, and such other amounts which may become due and payable to the aforementioned mortgagee, the Ex-Officio Sheriff of Bulacan through the undersigned Sheriff hereby gives notice to all interested parties to the public in general that on OCTOBER 13, 2009 at 10:00 A.M. or soon thereafter, in front of the Office of the Ex-Officio Sheriff of Bulacan, located at the back of the Bulwagan ng Katarungan, Provincial Capitol Compound, Malolos City, Bulacan will sell at public auction through sealed bidding to the highest bidder for CASH and in Philippine Currency, the described real property/ies below together with all the improvements existing thereon: TRANSFER CERTIFICATE OF TITLE NO. T-179204 “A parcel of land (Lot No. 3-A-5-G, of the subd. plan Psd-031406062541, being a portion of lot 3-A-5, Psd-031406-055362 LRC Rec. No. ) situated in the Bonga, Mayor, Mun. of Bustos, Prov. of Bulacan. Island of Luzon. Bounded on the xx xx xx containing an area of TWO HUNDRED SEVEN (207) SQUARE METERS.” This Notice of the Sheriff’s sale will be posted for a period of twenty (20) days in three (3) conspicuous public places in the municipality where the subject property/ies is/are located and at Malolos City, Bulacan where the sale shall take place and likewise a copy will be published for the same period in the MABUHAY a newspaper of general circulation in the province of Bulacan, once a week for three (3) consecutive weeks before the date of the auction sale. All sealed bids with its accompanying transmittal letter addressed to this office must be submitted to the undersigned on or before the above stated date and hour at which time all sealed bids thus submitted shall be opened. In the event the public auction should not take place on the said date, it shall be held on October 20, 2009 at 10:00 A.M. or soon thereafter without further notice. Prospective bidders or buyers are hereby enjoined to investigate for themselves the title to the property/ies and encumbrance thereon, if any there be. Malolos City, Bulacan, September 15, 2009 EMMANUEL L. ORTEGA Ex-Officio Sheriff BY: JUNIE JOVENCIO G. IPAC Sheriff V Copy furnished: All parties concerned Mabuhay: September 18, 25 & October 2, 2009

BAYAN MUNA BAGO ANG SARILI!

Mabuhay

SETYEMBRE 18 - 24, 2009 ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Regarding Henry

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Fair & Square

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Depthnews

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

stroke. Look again at the case of Patricia Neal, who suffered a series of near-fatal strokes in 1965. Though pregnant at the time of the first stroke, she bore a normal child. She resumed her acting career in 1968 and received an Academy Award nomination for Best Actress for her electrifying performance in The Subject Was Roses. Quite a feat! American president Dwight David Eisenhower made a quick and complete recovery from stroke in 1955. The following year, he was reelected a second presidential term. In retirement, he remained active in politics and wrote three books. An avid golfer, he scored his only hole in one in 1968, 13 years after his stroke and a year before his death. And who can forget George Frederick Handel, a German-British composer suffered a stroke in 1737, at age 52? Five years later, he composed The Messiah and continued to compose until his death in 1759. Now, who says there’s no life after a stroke? — [email protected]

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

Balik Probinsiya, to make the national economy grow, by starting at your own hometown, or your own locality. Still moving on to the present times, we now have the advantage of using computers as new productivity tools to support the business of creating new value added at the community level. There are actually two aspects of this new advantage. I refer to the use of personal computers for simple office applications, and the use of industrial computers for factory grade automated processing and manufacturing purposes. In my previous columns, I wrote about soliciting old Pentium class computers and reformatting these with new Linux operating systems. The plan is good, to computerize the operations of the local barangay units. But what is even better I think is to include the computerization of

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

cooperatives within these barangay units, to support both their office and factory needs. In this connection, I am happy to report that we have already established contact with the local Linux users groups who will help us with this project. I will soon be producing a new “Early Morning Show” ( EMS ) for the Global News Network, in addition to my “Bears and Bulls Show” (BBS). EMS will be a newsmagazine just like every other morning show, but it will have the unique difference of also reporting the good news coming from the local community level, the good news of new products coming out. *** Watch my TV show Bears & Bulls, a daily coverage of the Philippine Stock Exchange, 9:00 AM to 1:00 PM in Global News Network. Email [email protected] or text +639293605140 for local cable listings. ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

members could join National Press Club. But the Marcos dictatorship opened NPC to press touts, PR flacks, blocktimers and tabloid staffers. “Our membership lists remain porous,” the 2005 Cebu Press Freedom Week pooled editorial complained. “We’ve still to flush out haoshiaos who flaunt press cards or walkin block time microphones.” The Sotto Press Freedom Law (R.A. 53) “protects publisher, editor, columnist or duly accredited reporter of any newspaper, magazine or periodical of general circulation from being compelled to reveal their sources of information. Congress has before it a bill to expand this 63-year old shield to broadcast. Would “blocktimers” be covered? The Philippines has no monopoly on blocktime extortion, Amante wrote. Colombia has “two-way black○

○

Oftentimes, simply eating a healthier diet and maintaining proper weight can control hypertension. Drugs to control blood pressure are also available. Only about 10 percent of strokes are preceded by mini-strokes. Nevertheless, TIAs are extremely important; they’re strong predictors of stroke. Antithrombotics such as aspirin, which interfere with blood clotting, are the standard therapy. Meanwhile, there are risk factors that cannot be controlled; among them: age (older people have a much greater stroke risk than their younger counterparts), being male, diabetes (although this disease is treatable, having it makes a person much more likely to suffer a stroke), heredity (risk is greater for people who have a family history of stroke), and prior stroke (the risk of stroke for someone who’s already had one is many times that of someone who has not). If you’re one of those who have suffered from crippling strokes, don’t be disheartened. There is life after a

now, that is the easy part. Moving on to the present times, the “housing with livelihood” strategy is nowhere to be seen, and so is the three-in-one strategy of “training plus manufacturing plus marketing”. The government now has housing programs that have no livelihood components in tandem. The government now also has livelihood programs here and there, but there are no marketing programs that could be seen in tandem. The challenge then and the challenge now are just the same. The challenge is to create and sustain livelihood at the community level, so that the people in these communities could have the means of income to support their needs. In doing so, the economies of these localities would also grow, ultimately contributing the overall growth of the national economy. This is now the advocacy of ○

○

 from page 3

However, there are some ways which can help you prevent stroke from happening. Recent studies show that cigarette smoke is an important risk factor for stroke. Quitting smoking reduces the risk of stroke, even in long-time smokers. Studies have shown that within years after men and women stop smoking, their stroke risk declines to the level of nonsmokers. An increase in the red blood cell count is a risk factor for stroke. The reason is that increased red blood cells thicken the blood and make clots more likely. This problem is treatable by removing blood or administering “blood thinners.” A complete blood count is a simple test that can detect this problem. Anyone with any type of heart disease should see a doctor regularly. Good management of heart disease reduces the risk of stroke. Health experts claim that if hypertension is controlled, the risk of stroke is greatly reduced. This is the reason why everyone’s blood pressure should be checked annually. ○

9

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

○

○

○

○

○

○

mail” as officials scupper advertising contracts for critical media and the unscrupulous threaten reprisal. Airtime on China’s newscasts, in China, is peddled to officials who’d “boost profiles in the Communist Party. State ownership restricts news and political comment in Thailand. Many blocktimers equate “hardhitting commentary” with name-calling and often foul language. Few do investigative reporting. Lack of professional and ethical grounding is patent. CMFR found only one out of four finished high school. And 13 percent “had no record of educational attainment.” Not one of the victims could be considered “trained” for their dangerous job.” “Electronic gun slinging, in the absence of transparency and accountability, results in abuse. “Power without responsibility has been the pre○

Forward to Basics amongst men, continue to be men at heart and flesh. And very much like other men will continue to require a moderate amount of life’s leisure and benefits –which our Lord promised to His apostles as the hundred fold in this life and after– in order for them to serve God and their flock with the generous, cheerful and sportive dedication. Still the priest cannot forget that over and above these noble forms of human leisure and rest, he must be ready to undergo a greater sacrifice like Christ because his mission is not like any other that the world could match: the task of sanctifying himself and others. Thus, a priest cannot be described by any earthly expression (i.e. the gourmet priest, a techie priest, a singing or dancing priest, the running priest, etc.) because nothing comes close to what his function as priest requires: to make

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Christ present –through his own unfolding life of flesh and bones, talents and weaknesses, joys and sorrows– among men. The priestly calling, therefore, is a wonderful and unique “new style of life” as Pope Benedict XVI described it in his letter inaugurating this year dedicated to priests. He says: “In today’s world, as in the troubled times of the Curé of Ars, the lives and activity of priests need to be distinguished by a forceful witness to the Gospel. As Pope Paul VI rightly noted, “modern man listens more willingly to witnesses than to teachers, and if he does listen to teachers, it is because they are witnesses”. “Lest we experience existential emptiness and the effectiveness of our ministry be compromised, we need to ask ourselves ever anew: ‘Are we truly pervaded by the Word of God? Is that Word truly the nourish-

rogative of the harlot through the ages,” Irish statesman Stanley Baldwin said. KBP tries to instill professional standards through self-regulation. It’s Radio Code prohibits open-ended contracts for “blocktimers.” The body runs training seminars and an accreditation system. Implementation of even existing measures remains spotty. One slain blocktimer stayed on the air for 14 months before assassins caught up. No station license has ever been revoked. And unresolved gray-area questions persist. “Are blocktimers journalists?” And if people who have, at best, a hazy claim to being newsmen court murder, what are the implications for “a craft so essential for liberty at the edges”?

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Cebu Calling

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

further than that. The objective, original reality is the love of God, which he shares with us so we can love Him and others, as he revealed and commanded us to do. For us to be in the truth, our mind, our life has to correspond to this reality. We need to use all our human knowledge to reinforce, not to weaken, our charity, our love for God and love for others. Our problem is that we have diluted, if not corrupted, this objective reality. We have leavened it something else. It must be in reference to this development that St. Paul says in his first letter to the Corinthians: “Purge out the old leaven, that you may be a new paste, as you are unleavened…Therefore let us feast, not with the old leaven, nor with leaven of malice and wickedness, but with the unleavened bread of sincerity and truth.” (5,7-8) To be this unleavened bread of sincerity and truth, we need to follow the example of Christ, who went about telling us the truth by way of humility, meekness, etc., all the way to the Cross. We need to understand that for us to be in the truth, we need to suffer. There’s no other way. The Cross, being the culmination of God’s love for us, is also the culmination of any human effort to know and live in the truth. We have to be wary when our efforts to know, spread and defend the truth go unaccompanied by the Cross. This happens when in pursuit of the truth, we generate bitterness, hatred, discord. It’s when we get enslaved by passion, rather than enjoying true freedom, which is nothing other than love for God and others! This, to me, is the very virus responsible for lukewarmness. Human love in all its forms can only be true love if it flows from the love of God. Our problem is that we seem to be helplessly infatuated with our own kind of love. It’s a love that is averse to making sacrifices, the touchstone of genuine love. Our challenge is how to convince everyone of the intrinsic fallacy of this kind of love. Our love, by definition, stems from the exercise of our freedom. In fact, love is our full expression of freedom. But this freedom is a gift from God, our Father and Creator. It can only be exercised with him, in him and through him. He is the beginning, pattern and end of love. This freedom, this love was already given to us in Adam and Eve. But after their fall, after their sin which we now inherit, that freedom and love needed to be cured and brought back to its proper orbit. Christ did that through the Cross, which summarized and culminated all that he did to redeem us. In fact, we ought to understand that Christ, and especially Christ on the Cross, is the standard to follow in learning to love truly. He shows us how to give oneself all the way. We have to find powerful arguments and examples to transmit the truth that only in the cross of Christ can true love and freedom be found. Without that cross, we have every reason to suspect the authenticity of what we claim as love and freedom. We obviously need all the supernatural and human means to do this. We have to pray, make sacrifices, study the doctrine, develop the virtues, avail of the sacraments, give good example, do apostolate, etc. to do this. That’s why we ought not to be lukewarm. — [email protected]

— [email protected]

○

○

○

 from page 3

ment we live by, even more than bread and the things of this world? Do we really know that Word? Do we love it? Are we deeply engaged with this Word to the point that it really leaves a mark on our lives and shapes our thinking?’ Just as Jesus called the Twelve to be with Him, and only later sent them forth to preach, so too in our days priests are called to assimilate that new style of life which was inaugurated by the Lord Jesus and taken up by the Apostles.” *** I noticed that Roger was not yet satisfied. He was intensely thinking of something he couldn’t still properly express. “Is there anything else you wish to ask before I eat my burger?” “Nuthin’, but aren’t we supposed not to eat meat on Fridays, Father?” [SIGH!!!] — [email protected]

Alagaan ang kapaligiran. Huwag magkalat sa lansangan. Bayan mo’y hindi basurahan!

Mabuhay

8

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

SETYEMBRE 4 - 10, 2009

Pagdukot kina Melissa Roxas at 2 pa nakumpirma sa hearing ng CHR NI DINO BALABO LUNGSOD NG ANGELES, Pampanga — Nakumpirma ng Commission on Human Rights (CHR) ang pagdukot sa aktibistang si Melissa Roxas noong Mayo sa Tarlac matapos ang isang public inquiry na isinagawa sa lungsod na ito noong Martes, Setyembre 15. Ayon kay Abogada Leila De Lima, tagapangulo ng CHR, hindi pa rin malinaw kung militar o mga rebelde ang nagsagawa nito, ngunit binanggit niya na bumibigat ang suspetsa na militar ang nasa likod ng pagdukot dahil na rin sa iba pang katulad na insidenteng naitala sa Gitnang Luzon mula noong 2006. Bukod dito, ipinangako ni Atty. De Lima na wawakasan nila ang nasabing kaso upang mawakasan din ang “culture of impunity” sa bansa; at sinabing pinagaaralan na ng CHR ang posibilidad ng pagpapatawag kay Bantay Party List Rep. Jovito Palparan dahil sa akusasyon nitong kasapi ng NPA si Roxas. Si Palparan ay ang retiradong Commanding General ng 7th Infantry division sa Gitnang Luzon. Ang kumpirmasyon ng pagdukot kay Roxas ay batay sa testimonya ng mga saksing sina Jesus Paulo at Kagawad Mario Galuso ng Barangay Kapanikian, La Paz, Tarlac; at sa ulat ng mga pulis. Ayon kina Paulo at Galuso, nakita nila ang pagdukot kay Roxas kasama sina Juanito Carabeo ng Bataan at John Edward Jandoc bandang ika-2:00 ng hapon noong Mayo 19 sa nasabing barangay. Si Paulo ang may-ari ng bahay na pansamantalang tinulugan ng tatlong biktima, samantalang si Galuso ay kapitbahay ni Paulo at ang kanyang bahay ay nasa harap lamang ng bahay ni Paulo. Ayon kay Paulo, walong armadong kalalakihan na nakasuot ng bonnet ang biglang pumasok sa kanyang bahay at tinutukan sila ng mga baril, pagkatapos ay tinangay ang tatlong biktima. Inayunan ito ni Kagawad Galuso na

isang kapitbahay ni Paulo. Sinabi ni Galuso na matapos siyang gisingin ng kanyang bunsong anak ay nakita niyang dumaan sa gilid ng kanilang bahay ang mga armadong kalalakihan patungo sa bahay ni Paulo. Agad siyang lumabas ng bahay upang tingnan kung sino ang mga armadong lalaki ngunit sinalubong siya ng dalawa pang lalaking armado at itinaboy siya palayo sa kanilang bahay kasama ang ilan pang kapitbahay. Ilang minuto pa, sinabi ni Galuso na isinakay ang mga biktima ng mga armadong lalaki sa isang nakaparadang van di kaluyuan sa harap ng kanilang bahay. Ayon kay De Lima, ang pahayag ng dalawang saksi ay nagpapatunay lamang na dinukot nga ang tatlong biktimang pinalaya noong Mayo 24 at 25, subalit ang kanilang katanungan ngayon ay kung sino ang may kagagawan noon at kung ano ang motibo Para kay Supt. Gil Meneses, ang hepe ng Special Investigation Task Group (SITG) na binuo ng Central Luzon police, posibleng mga taong kaanib ng gobyerno o kaya mga rebelde ang mga dumukot kina Roxas, Carabeo at Jandoc. Sinabi ni Supt. Meneses na kapwa may kakayahan ang militar at rebeldeng grupo na gumawa ng pagdukot dahil sa pareho lamang na ang mga ito ay may armas. Sa panayam ng Mabuhay kay De Lima, sinabi ng tagapangulo ng CHR na kahit hindi pa nila matukoy kung sino ang nasa likod ng pagdukot sa grupo ni Roxas ay bumibigat ang suspetsa na militar ang may gawa nito dahil na rin sa mga katulad na insidente na naitala sa Gitang Luzon mula 2006. Sinabi rin niya na umaasa sila na mareresolba ang kaso nina Roxas sa mga susunod na buwan sa kabila na sila ay naguguluhan pa sa nasabing kaso kumpara sa iba pang kaso ng pagdukot sa Gitnang Luzon mula noong 2006. “Naguguluhan kami sa kasong ito dahil pinalaya sila,” ani De Lima na nagsabing

tinutukoy pa rin nila kung sino responsible sa pagdukot at kung ano ang motibo. Kabilang sa mga sinasabing aktibistang dinukot sa Gitnang Luzon ay sina Karen Empenio, Sherilyn Cadapan at Manuel Merino; ang magkapatid na Raymond at Reynaldo Manalo ng San Ildefonso, Bulacan; at si Jonas Burgos ng San Miguel, Bulacan na anak ng yumaong mamamahayag na si Jose Burgos. Sina Empenio at Cadapan ay kapwa mag-aaral ng University of the Philippines (UP) at dinukot sa Barangay San Miguel, Hagonoy, Bulacan noong Hunyo 26, 2006 kasama si Merino. Silang tatlo ay hindi pa nakikita, ngunit may mga ulat na si Merino ay pinaslang at sinunog ang katawan sa Bataan, na diumano’y nasaksihan ng magkapatid na Manalo. Ang magkapatid na Manalo naman ay dinukot din ngunit nakatakas sa Pangasinan noong 2007. Batay sa testimonya ng magkapatid na Manalo, matapos silang dukutin ay ilang beses silang inilipat sa iba’t ibang safehouse sa Gitnang Luzon at Pangasinan. Sinabi ng magkapatid na minsan ay nakaharap nila ang retiradong si Hen. Palparan na tinaguran “Berdugo” ng mga militante. Sinabi rin ng magkapatid sa kanilang testimonya na nakita at nakausap nila sa isang safehouse sa Bataan na pinaglipatan sa kanila sina Empenio, Cadapan at Merino. Sa panahon ng pananatili nila sa safe house sa Bataan ay pinaslang si Merino at sinunog, ani ng magkapatid. Kaugnay nito, sinabi ni De Lima na malaki ang posibilidad na iimbestigahan din nila sina Palparan at Kint. Pastor Alcover ng Alliance for National Democracy (Anad) Party-List. Nagpalabas ang Anad ng video footage at inakusahan si Roxas na kasapi ng NPA. “Gusto naming malaman kung ano ang motibo nina Palparan at bakit they are trying to muddle the issue,” ani De Lima. — Dino Balabo

SINO SIYA? — Hawak ni Abogado Leila De Lima, tagapangulo ng Commission on Human Rights, ang cartographic sketch ni John Edward Jandoc na diumano’y kasama ng aktibistang si Melissa Roxas na dinukot sa Barangay Kapanikian, La Paz, Tarlac noong Mayo 19. Ayon sa pulisya hindi pa nila matukoy ang tunay na pagkakakilanlan kay Jandoc matapos ang pag-iimbestiga sa lalawigan ng Aurora. Pinangunahan ni De Lima ang pagtatanong sa mga saksi sa isinagawang public inquiry sa nasabing kaso noong Martes, Setyembre 15 sa Oasis Hotel sa Lungsod ng Angeles sa Pampanga. — DINO BALABO