Mabuhay Issue No. 914

PPI Community Press Awards •Best Edited

Weekly 2003 and 2007

•Best in Photojournalism

1998 and 2005

Mabuhay LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

ISSN–1655-3853 • ABRIL 3 - 9, 2009 • VOL. 30, NO. 14 • 8 PAHINA • P10.00

PINAKAMARUMI SA MUNDO — Para kay Environment Secretary Lito Atienza, hindi na bahagi ng kailugan ang Prenza Dam sa Marilao, Bulacan.

Sa halip, ang tinggalan ng tubig ay isa nang tambakan ng basura. Matatandaan na ang kailugan ng Marilao ay napabilang sa listahan ng 30 pinaka-

a rt angel

printshop

Printing is our profession Service is our passion 67 P. Burgos St., Proj. 4, QC 1109, Philippines (0632) 912-4852 (0632) 912-5706

maruruming lugar sa buong mundo na ipinalabas noong 2007 ng Blacksmith Institute ng New York. — Basahin ang ulat ni Dino Balabo sa pahina 8

BANAL NA BUNDOK Kublihan noon, dalanginan ngayon

 Nasa pahina 5 ang ulat ni Dino Balabo

Mabuhay

2

ABRIL 3 - 9, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

BALIKTANAW

Mahal na Araw Bilang paggunita sa Mahal na Araw, muling inilalathala ng Mabuhay ang artikulong ito na unang inilimbag noong Abril 15, 1984. – Patnugot

ANG Mahal na Araw ay magsisimula ngayong Abril 15, Linggo ng Palaspas o Domingo de Ramos at magtatapos sa Linggo ng Pagkabuhay sa Abril 22. Batid nating mga Kristiyano na ang Mahal na araw ay isang natatanging okasyon sa Kalendaryong Kristiyano. Dito’y ginugunita natin ang paghihirap at pagkamatay sa krus ni Hesukristo. Ayon sa mga mananalaysay, ang Mahal na Araw ay sinimulang gunitain nang makaraang ipunla ang Kristiyanismo sa bansa ng mga mananakop na Kastila. Sa tuwing darating ang tradisyong ito, mararanasan na naman natin ang pabasa, senakulo, penitensiya, moriones, kalbariohan at salubong. Mayaman tayo sa tradisyong ito kung kaya’t naaakit natin ang mga turistang saksihan ang pagdiriwang na ito. Makulay at kawili-wiling panoorin ang mga pagdiriwang na ito. Ang Marinduque, halimbawa, ay kilala sa kanyang pagdiriwang ng Moriones. Gayundin, di pahuhuli sa mga palabas pang-Mahal na Araw ang mga bayan sa mga lalawigan ng Tarlac, Pampanga, Bulacan at Quezon. Sa mga bayang ito karaniwang ginaganap ang paghihirap o ang pagpipinetensiya ng mga tao. Sila iyong mga taong tinatawag na mga flagellants o plahelante. Sa mga bayan naman na nasasakupan ng Rizal ay ipinagdiriwang ang mga senakulo. Isa-isahin natin ang ilan sa mga tradisyong Pilipino tuwing Mahal na Araw. LINGGO NG PALASPAS — Sa araw na ito, ang mga nagsisimba ay nagdadala ng mga palaspas para pabendisyunan. Karaniwan ang mga palaspas ay dahon ng palma. Pero mahal na ito sa ngayon, kaya’t dahon na lamang ng niyog ang ginagawang palaspas. Maaari rin itong palamutian ng mga bulaklak. Kapag benditado na ang palaspas ay isinasabit ito sa labas ng bintana o sa labas ng pintuan sa loob ng isang taong singkad sa paniniwalang maitataboy nito ang masasamang espirito. PABASA — Maaari ring tawaging pasyon ito. Dito, tinatalakay ang buhay, paghihirap at pagkamatay ni Hesukristo at ito’y binabasa ng pakanta (chanted). Sa pabasa kalakip ang paniniwalang kapag ginawa ito ay malalayo sa sakit, paghihirap at pagkakasala ang sinumang pamilyang nagtataguyod nito. SENAKULO — Dulang pangtanghalan ito na naglalarawan ng iba’t ibang kabanata sa buhay ni Hesukristo. Sa gabi ginaganap ito sa mga plasa at sa mga hayag na lugar. Sikat sa pagtatanghal ng mga Senakulo ang mga bayan ng Taytay at Cainta sa lalawigan ng Rizal. PENITENSYA — Matanda nang tradisyon ito na noon pa ma’y ginaganap na sa Europa at sa Latin Amerika. Ayon sa kaalamang Kristiyano, ang pagpepenitensya ay nakababawas ng mga kasalanan. Kung ilan ang hibla ng pamalo, iyon ang katumbas ng mga taong itinakda ng namamanata. Bawat taon, ang bilang ng hibla ay binabawasan ng isa hanggang sa matapos ang panata. Ang iba naman ay nagpapasan ng mabigat na krus; samantalang ang iba ay naghihiwa sa katawan. Mayroon ding nagsusuot ng koronang tinik na yari sa alambre, siit ng kawayan o sanga ng bulaklak ng bonggabilya. Pagkatapos makapagpenitensya, naglulublob sila sa ilog o dagat, naliligo para mahugasan ang kani-kanilang mga kasalanan. Ilan lamang ito sa mga tradisyon tuwing sasapit ang Mahal na Araw. Sa panahong ito, nakikilala natin ang ating sarili. Ito ang pagkakataon nating makapagsisi sa ating mga kasalanan.

Mabuhay LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Jose L. Pavia Publisher/Editor Perfecto V. Raymundo Associate Editor Anthony L. Pavia Managing Editor e-mail [email protected] PPI-KAF Community Press Awards

Best Edited Weekly 2003 + 2008 Best in Photojournalism 1998 + 2005 A proud member of PHILIPPINE PRESS INSTITUTE

WEBSITE

http://mabuhaynews.com

EDITORIAL Alfredo M. Roxas, Jose Romulo Q. Pavia, Jose Gerardo Q. Pavia, Joey N. Pavia , Jose Visitacion Q. Pavia, Carminia L. Pavia, Perfecto Raymundo Jr., Dino Balabo

ADVERTISING Jennifer T. Raymundo

PRODUCTION Jose Antonio Q. Pavia, Jose Ricardo Q. Pavia, Mark F. Mata, Maricel P. Dayag, Charlett C. Añasco

PHOTOGRAPHY / ART Eden Uy, Allan Peñaredondo, Joseph Ryan S. Pavia

BUSINESS / ADMINISTRATION Loreto Q. Pavia, Marilyn L. Ramirez, Peñaflor Crystal, J. Victorina P. Vergara, Cecile S. Pavia, Luis Francisco, Domingo Ungria, Harold T. Raymundo,

CIRCULATION Robert T. Raymundo, Armando M. Arellano, Rhoderick T. Raymundo The Mabuhay is published weekly by the MABUHAY COMMUNICATIONS SERVICES — DTI Permit No. 00075266, March 6, 2006 to March 6, 2011, Malolos, Bulacan. The Mabuhay is entered as Second Class Mail Matter at the San Fernando, Pampanga Post Office on April 30, 1987 under Permit No. 490; and as Third Class Mail Matter at the Manila Central Post Office under permit No. 1281-99NCR dated Nov. 15, 1999. ISSN 1655-3853 Principal Office: 626 San Pascual, Obando, Bulacan  294-8122

Subscription Rates (postage included): P520 for one year or 52 issues in Metro Manila; P750 outside Metro Manila. Advertising base rate is P100 per column centimeter for legal notices.

Kastigo

BIENVENIDO A. RAMOS

Dagdag pang 100 buwaya? WALANG duda na kapwa magagaling na abugado at mga tusong pulitiko sina Presidente ng Senado Juan Ponce Enrile at Espiker Prospero Nograles ng camara de representantes, pero nakalulungkot sabihing manhid naman sila, bingi at bulag sa pagdama sa paghihirap ng nakararaming masa ng mamamayan. Hindi kaya alam nina Enrile at Nograles, na ang pinapanukala nilang pagdaragdag pa ng 100 “kinatawan ng bayan” umano sa Kongreso, ibig sabihin ay dagdag ding P700 milyon tauntaon sa pork barrel (bukod sa iba pang milyong halaga ng ibang benepisyo)? At hindi kaya alam nina Enrile at Nograles na kung may kinasusuyaan at halos isukang sangay ng gobyerno ang mamamayan, bukod sa Ehekutibo, ay ang House of RepresentaTHIEVES na pinamamayanihan ng bayarang sipsip at alagang aso ng Malakanyang? Higit sa alinmang panahon sa kasaysayan ng pulitika sa Pilipinas, ang kasalukuyang camara de representantes lamang sa ilalim ng may siyam na taon nang administrasyon ni Gng. MacapagalArroyo — na pinamamayanihan ng nagsanib-sanib na maton, masisiba-sa-suhol at walang deli-

kadesang mga lalaki at babaeng lantarang ang pinagsisilbihan ay ang sarili nila at ang mga kapakanan ng mga lokal at dayuhan namumuhunan at higit sa lahat ay si Gng. Gloria Arroyo, na itinuturing na pinaka-corrupt na pangulo ng Pilipinas. Sa biglang malas, magandang pakinggan at mandi’y makademokrasya ang hangarin nina Enrile at Nograles: papalaki raw ang populasyon ng bansa at marapat lamang na hati-hatiin ang mga prubinsiya at lungsod — at ang kasalukuyang 250 ay dagdagan ng 100 kinatawan — para katawanin sa Kongreso ang interes ng kanilang distrito. Aminin at hindi, maliban sa kapakanan ng kinakatawan nilang distrito walang inatupag ang kasalukuyang koalisyon ng nakararaming mersenaryo, matatakaw-sa-suhol na miyembro ng House of RepresentaTHIEVES kundi gumawa ng mapagkakakuwaltahan, mula sa pork barrel, lobby money, komisyon sa maaanomalyang proyekto, at mag-abang ng matatambok na envelope na ipamamahagi ng Malakanyang lalo’t may nakahaing mga impeachment complaint laban kay GMA. Sa pagtutuos, kapag dinagdagan pa ng 100 ang miyembro

Promdi

ng House of RepresentaTHIEVES parang dinagdagan pa natin ang mga buwaya na alaga ng Malakanyang at binubusog sa pork barrel, suhol, matatabang puwesto-upang patuloy na idepensa si GMA sa kabi-kabilang paratang laban sa kanya. Habang sa labas ng “Bahay ng mga Buwaya” ay nagkakagutom ang mamamayan, pinapatay ang mga peryodista at aktibista na may tapang na magprotesta o pumuna sa grabeng katiwalian at hindi matapostapos na extrajudicial killing at paglabag sa mga karapatang pantao. Sa halip na dagdagan ng 100 pa ang mga tonggresista, sa aming palagay ang dapat ipanukala nina Enrile at Nograles-ay tuluyang alisin na ang pork barrel ng mga mambabatas, at ang matitipid sa pork barrel ay iukol sa mga programang pangkabuhayan at iba pang makapagbibigay ng trabaho sa papalaking hukbo ng walang trabaho sa papalaking populasyon. Ang malilikhang trabaho mula sa bilyong pork barrel na matitipid ay magsisilbing panlaban sa pandaigdig na krisis sa pananalapi na ngayon ay nararamdaman na ng mga Pilipino ang hagupit.

DINO BALABO

Mahika at Mahal na Araw MAHAL na Araw na, panahon na naman ng pagninilay at pagbabalik loob sa Diyos. Pero mas marami sa atin ay iba ang iniisip. “Saan kaya kami magsu-swimming sa Holy Week?” *** Makulay ang paggunita ng Mahal na Araw sa Bulacan. May bumabasa ng pasyon, may nagpepenitensya sa pamamagitan ng pagpapasan ng krus, pagpapapako sa krus, may gumagapang sa kalsada, at mayroon ding naghahampas-dugo. Ngunit para sa simbahan, mas makabubuting ang pagsisisi at pananampalataya ay ipakita sa mas konstruktibong pamamaraan, sa halip na pagpaparusa sa sarili. *** Katulad ng ginagawa sa ibang lalawigan, sinisimulan ang Mahal

na Araw sa Bulacan sa araw ng Linggo De Ramos kung kailan binabasbasan ang mga palaspas. Ito ang katumbas ng mabunying pagpasok ng Panginoong Hesu-Kristo sa Lungsod ng Herusalem na nakatala sa Bibliya. *** Katulad ng nakasaad sa Bibliya, marami na namang maghahanap buhay sa gilid ng mga simbahan. Sa Bibliya ay pinalayas ng Panginoong Hesu-Kristo ang mga nagsisipagtinda ng kung ano-anong alay sa templo. Ngayon, marami pa rin ang katulad nila na nagsisipagtinda sa gilid ng mga simbahan, maging sa bahay pamahalaan at mga tanggapan ng gobyerno. Sila ang mga tinatawag na fixers at mga power brokers. *** Isa sa kaugalian ng mga Pilipino kapag Mahal na Araw ay ang

hindi pagkain ng karne. Ito daw ang isa sa dahilan ng mababang benta ng karneng baboy bukod pa sa ebola reston virus. Sabi naman ni Joey Aguilar ng Punto Central Luzon, hindi na siya kakain ng karne, laman na lang. *** Noong ako’y bata pa, hangang-hanga ako sa mga nagpepenitensya o naghahampas dugo. Nasa isip ko noon na talagang nagsisisi sila sa kanilang kasalanan. Pero habang ako ay nagbibinata, nagbago ang pananaw ko dahil sa ang mga nagpepenitensyang pinanonood namin ay karaniwang nag-iinuman lamang pagkatapos magpenitensya. *** Ang aking yumaong ama ay nagpenitensya rin mula noong  sundan sa pahina 7

Makasalang mundo na inako ni Kristo NI JUAN B. SANTOS SA tuwing sasapit ang Mahal-Na-Araw, ang mga tao ay nagsisipagnilay; At ginugunita ang Kristong buhay, Na nagpakababa at Diyos na tunay. Mangyari, si Jesus, nagkatawang-tao, Inako ang SALA ng tao, sa mundo; Sa pagkakakulong sa masamang bisyo upang mailigtas lamang sa impiyerno. Tinanggap ang mga PULA at PAG-AYOP ng mga ESKRIBA na may asal-hayop; Di sapat ang Kanyang Dugong ibinuhos Sa makasalanang tao sa sinukob. Hindi makagitaw ang gawang magaling sa puso’t isipang nabalot ng lagim; At sa kasamaan ay patuloy pa rin, ang balighong mundo ng mga salarin. Kung Mahal Na Araw lang nagpapakita, ang makasalanang tao’y nagtitika; May nag-aayuno’t nagpipenitensya, sa paniniwalang panghugas sa SALA.

Ngunit, pagkatapos ng Mahal Na Araw, ang nagsipagtika na makasalanan Balik sa dati ring gawi na mahalay at si Jesus ay kusang nakalimutan. Panginoong Jesus, maanong ituwid ang hakbang na liko ng taong makulit; At mga pinunong lintang sumisipsip, sa DUGO ng bayang aping nagtitiis. Isang halimbawa, itong Pilipinas, sa likas na yamang biyaya’y pinalad; Dahil sa kalahing gahamang nag-Judas, naghirap at ngayo’y pulubing katulad. Sa anu’t anuman, sa tao’t pinuno, na sa mundong ito ay nakikisuno; Aral, ni Kristo isa-isip, isa-puso, kung sa kasalanan ay nais mahango! Ang artikulong ito ay unang inilimbag ng Mabuhay noong April 12, 1998. — Patnugot

Mabuhay

ABRIL 3 - 9, 2009

3

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Depthnews

JUAN L. MERCADO

Regarding Henry

Mustache as name? “THE beginning of wisdom is to call all things by their right names,” a Chinese proverb teaches. Widsom has never been one of ex-president Joseph Estrada’s strengths. But he insists on being called by what he claims is his right name. “My name is not bigote (mustache),” the bearded Estrada told the Inquirer. “It is Erap. People call me Erap.” That outburst came after fugitive and ex-cop Cezar Mancao pinpointed Bigote as the “mastermind” in the Cavite rubout of publicist Salvador “Bubby” Dacer and his driver. The two were kidnapped by 22 Presidential Anti-Organized Crime Task Force men. President Estrada then was reeling from the BMW stock resources scandal. Dacer and driver Emmanuel Corbito were strangled and their bodies burned. Investigators itch to ask Mancao if the documents burned dealt with the BMW scam. “Jose Velarde” was not his name either, Erap insisted — at least through part of his tumultuous impeachment. He didn’t

know “Jose Velarde” from Adam. Authorities searched for a phantom “Jose Velarde” who had a very down-to-earth Equitable Bank book. It’s contents caromed from an initial one peso deposit to over P3.2 billion in less than a year. That account belonged to his good friend Jaime Dichavez, Erap claimed. Dichavez skipped town before a subpoena reached him. He didn’t leave a forwarding address. In a February 2002 hospital-detention suite interview, Erap told ABS-CBN’s Pia Hontiveros, out of the blue, that he signed as “Jose Velarde”. That included signing a halfa-billlion loan guarantee — No, no, no. Not for Erap — but for his crony William Gatchalian. Was this THE Jose Velarde everyone futilely searched for, since impeachment erupted into People Power Two?, many asked then. The Anti-Graft court’s decision convicting Erap for plunder, found: “Estrada and Jose Velarde were one and the same persons.” “The beginning of wisdom is to call all things by their right

Cebu Calling

names?” The mustached brother of Marx comedians Moe and Harpo once cracked, “No. Groucho is not my real name. I’m just breaking it in for a friend.” So, is Estrada doing a Groucho now in the DacerCorbito rub out? Surely, Erap is not doing this for a phantom Bigote? Greater love than this no man has than he lay down his name for a friend A name, the dictionary tells us, is “a word or phrase that constitutes the distinctive designation of a person or thing”. It’s in the applications where the screw-up begins. “William Saunders” and “Jane Ryan” were aliases that appeared on Swiss bank papers. Esda I crowds stumbled across the papers littering Malacañang floors, after the Marcoses scrambled aboard Chinook escape choppers. It was not illegal, in 1986, to have pseudos on bank books. But the Marcoses never admitted to a Groucho caper. The desposits were so large, they couldn’t be explained away. The $35 million  continued on page 6

FR. ROY CIMAGALA

Fasting is still cool WITH Ash Wednesday, we open again another season of Lent. It’s a yearly liturgical period that invites us all to prepare for the most important event in Church life — the Easter mystery, the passion, death and resurrection of our Lord. For this year, Pope Benedict already has given out his Lenten message that focuses on the ascetical practice of fasting. I believe that it’s worthwhile to go through that message to savor fasting’s unfading relevance in our life. It’s certainly a time-honored practice that has deep roots in the Bible and in Church tradition. Together with prayer and almsgiving, fasting is the usual pious tool to transform our heart, detaching it from itself so it can give itself totally to God and to others, as we are meant to be. It’s a pity that this duty is fast disappearing in the minds of many people. It’s as if it’s already extinct, and the only remaining value it has is that of a relic of the past, fit for museums, but

not anymore in our present environment. We can never overemphasize the need for fasting. In fact, it should be an abiding practice, and not just a Lenten thing. Given our wounded human condition, fasting offers a continuing corrective to our ever unstable state of being. Our tendency, constantly fed by our own weaknesses and the many, endless temptations around us, is to be self-absorbed, to such an extent that we don’t even realize we are in that kind of predicament. We have to understand that this anomaly is highly toxic to us. We are meant to fill our mind and heart with God and others, with thoughts and desires of goodness for others in all its forms. We slacken in this business, and we sooner or later get into trouble. Our own weaknesses start to dominate us, and the temptations around become irresistible. Whatever power that we have, big or small, to keep a civil and decent appearance outside

Forward to Basics

cannot last long. If we only live in our own world, with God and others practically considered as outsiders and strangers, there’s no other way for us to go but to perdition. We have to be wary of the illusion of shutting God and others out of our mind. We can be thrilled by our own ideas and desires only, but sooner or later, without God and others, this bubble will explode, and we’ll exposed to the abject reality of our nothingness without God. In his Lenten message, the Pope traces the origin and basis of fasting, and how it has developed since. I think it is a knowledge that plays a crucial role in our understanding and appreciation of fasting. The Pope said that the original divine indication on fasting was when God told our first parents not to eat of the fruit of the tree of the knowledge of good and evil. They can eat anything in Paradise, except that. And the reason is quite simple — eating that fruit would lead  continued on page 6

FR. FRANCIS B. ONGKINGCO

The mechanical mass “FATHER?” Dave raised his hand during our class on the Basic Questions and Answers about the Catholic Faith. “Yes, Dave?” “Well, I was just wondering … Why is the Mass so … ?” he was a bit hesitant for having interrupted me. “Boring?” I tried anticipating the adjective he wanted to say. “… ah, actually no. I mean … ah … why is the Mass mechanical?” he asked in a softer tone. “Well, at least that’s sounds better than the usual ‘boring’,” I said. “Really, Father?” he was a bit surprised like everyone else. “Now don’t get me wrong when I say this.” I couldn’t help laugh at the expression of bewilderment in the faces of the other college students. “Isn’t that something un-

usual for a priest to say?” one of the boys reacted. “I understand your reaction,” I said. “But I’m sorry to repeat, that the Mass is mechanical in order to effectively communicate the mystery of God’s real presence, love and mercy.” “How is that supposed to happen, Father?” another student asked. “I chanced upon a unique insight from Ronald Knox’s book entitled Priestly Life. I was also rather surprised to read how he described the Mass as something mechanical. This was because the priest, he reasoned, is an instrument of Christ.” “We know quite well, Father,” Clark said. “But mechanical? That’s not easy to grasp.” “Knox began by quoting St. John Chrysostom’s words: ‘When you see a priest offering

the Sacrifice, do not think of it as if it were he that is doing this; it is the hand of Christ, invisibly stretched forth.’” “That’s still pretty clear to us, Father,” Leo nodded. “Okay. Now, the marvel of the Mass begins when the priest disappears so that only Jesus may be ‘seen’,” I said excitedly. “Disappears?” Leo frowned at my words. “Is this supposed to be some magic trick?” “Much more! Knox continues by referring to Aristotle’s definition of a slave as a living tool. The priest is like God’s ‘living tool’, and he ‘lends his hands, to be Christ’s hands, his voice, to be Christ’s voice, his thoughts, to be Christ’s thoughts; there is, there should be, nothing of himself in it from first to last, except where the Church allows him,  continued on page 6

HENRYLITO D. TACIO

Diabetes: The silent epidemic WHAT one thing do these people have in common: Yuri Andropov, James Cagney, Francois Duvalier, Thomas Edison, Ernest Hemingway, Charles Ives, George Lucas, Mary Tyler Moore, Mario Puzo, Spencer Tracy, and H.G. Wells? They are some of the world’s famous diabetics. From the Philippines, you can add to the formidable list the following noted personalities: singer Gary Valenciano, entertainer Subas Herrero and former senator Juan Flavier. Although a non-communicable disease, diabetes is spreading swiftly. In the last two decades, the number of people around the world suffering from diabetes has skyrocketed from 30 million to more than 230 million, which is almost 6 percent of the world’s adult population! In the past, diabetes was touted to be a “disease of affluence.” But today, such is not the case anymore. Diabetes now spares no one: rich and poor. Dr. Paul Zimmet, director of the International Diabetes Institute in Victoria, Australia, predicts that diabetes “is going to be the biggest epidemic in human history.” In the Philippines, some 500 Filipinos are being diagnosed with diabetes every day. Currently, about three million people have this condition, according to Dr. Francisco Pasaporte, president of the Philippine Association of Diabetes Educators. Unknowingly, 50 percent of Filipinos suffering from the disease do not know they have it. “Many of the patients die because it is already too late to remedy the situation,” laments Dr. Ricardo Fernando, of the Institute for Studies and Diabetes Foundation. This is especially true among children. A doctor, after all, cannot tell a child is diabetic until

the child starts to complain. If discovered, it is already late as far as complications are concerned. Dr. Lorna Abad, president of the Philippine Society of Pediatric Metabolism and Endocrinology, estimated that around eight percent of the country’s children could be diabetic. “That’s high,” she said, pointing out that 10 years ago the estimate was just two to three percent. “Diabetes has no cure,” Dr. Fernando says. “What doctors can do is just minimize the complications or push its onset a little later because the disease is more manageable among older people.” The eighth leading cause of death in the Philippines, diabetes mellitus (its complete name) is a chronic, debilitating and often deadly disease that affects how the body turns food into energy. Normally, the food we eat is converted into glucose and used or stored by the body with little problems. Circulating insulin hormone stimulates the uptake of sugar by the body’s cells. But with diabetes something goes awry. The pancreas, which is the organ responsible for producing insulin, becomes irresponsible. Diabetes strikes in two forms. In the less common Type 1, the body does not make enough insulin and generally afflicts children and adolescents. Type 2 diabetes are either unable to produce enough insulin, or, if they do churn out enough, are unable to process and utilize it properly. The latter type is much more widespread and most often strikes in adulthood. Like most diseases, it has symptoms. Among the common signs of diabetes are excessive  continued on page 7

Fair & Square IKE SEÑERES

Global warming and financial meltdown GLOBAL warming and the ongoing financial meltdown appear to have one common culprit, and that is the greed of people expressed in so many ways. In the case of global warming, it is the greed of companies to produce more profits without caring about the carbon footprints that they are also producing. In the case of the financial meltdown, it is the greed of companies to earn more from higher gains in the subprime markets, even if the risks are actually higher compared to the prime markets. Filipino scientist Dr. Roger Birosel says that the black carbon coming from Europe is settling down in the North Pole, and it is now causing ice caps and icebergs there to warm up and melt down. As a result, melted water is now melting downwards southbound, causing ocean water levels to rise along the way. It is also causing polar bears to die as they are unable to swim to safety. Adding to the destruction, they are now eating their own cubs as food sources dwindle along the way. Dr. Birosel says that there is no way to stop the polar meltdown, but as a defense mechanism countries along the way could still resort to adaptation, citing the experience of the Netherlands as they learned to perpetually pump out the water in

most of their land areas that were actually below sea levels to begin with. According to Birosel, adaptation or mitigation could take the form of planting more mangroves along the water ways, and planting more trees in the forests, which would give the dual advantage of producing oxygen and strengthening the water holding capability of mountain ranges. The key according to him is environmental balance, a goal that is still achievable if only we could work together to make it happen. According to Ms. Lory Tan of the World Wildlife Foundation (WWF), the Philippines was number one in the entire planet in supporting the “Earth Hour” last Saturday. She said that out of the 3,919 towns and cities that supported the event, 642 are from the Philippines. How I wish that all these 642 places could also support all other environmental projects as well, because the war against global warming is more than just energy savings. I got a good response from the Rotary Club of Intramuros (RCI) when I presented to them the ecoforest approach of fighting the twin evils of global warming and local poverty. Of course, local poverty has always existed long before the coming of the financial  continued on page 7

Mabuhay

4

ABRIL 3 - 9, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Buhay Pinoy MANDY CENTENO

Mahal na araw sa aming barangay (2) Abril ikasiyam, Huwebes Santo na Ganap ikaanim, ito’y sa umaga “Bible service” lamang, pagpakumunyon pa Ganap ikasiyam, Misa sa Basilika. Alas kwatro medya, Misa ng Huling Hapunan Ikapito ng gabi ay pasisimulan Santisimong Banal ito’y pagbabantay Sa kinabukasan, may mga samahan. Abril ikasampu, ito’y Biyernes Santo Hanggang alas nueve, bantay Santisimo Alas onse naman, Daan ng Krus ito At ang Kwatro Kantos, lilibutin nito. Alas kwatro medya ay ang pagdiriwang Pagpapakasakit at Pagpaparangal Ito’y natatangi, sa Krus na Banal Kung saan si Kristo, dito’y nabayubay. Abril labing-isa ay Sabado Gloria Natatanging araw, walang misa dito Dito’y nakalibing ang Mahal na Kristo Araw pagninilay, lahat ng Kristiyano. Ganap ikawalo at sa gabi naman Ay pagpaparangal, mga tanging ilaw Pagbasbas sa apoy, sa tubig na banal Pangako sa binyag, Misang Pagkabuhay. Linggong Pagkabuhay, Abril labingdal’wa Ganap ikalima, madaling araw pa Ito ay salubong, Birhen at anak n’ya Doon sa “hugusan”, anghel bababa na. Luksang belong itim sa ulo ng Birhen Itong munting anghel, belo’y aalisin Lahat palakpakan at kapansin-pansin Itong Pagkabuhay ang hatid sa atin. Ang Kura Paroko, Reb. P. Pros Espiritu At Parokyal Bikar Reb. P. Fer Cenon ito Lahat ng samahan, sa parokya dito Nagpapasalamat, sa lahat ng tao.

Kid’s Corner MARVIC KAIZZ SOBREVIÑAS

Having faith in God WE all know that there is a one, true God but in the world we live in now that belief is becoming a fantasy. This keeps happening because of evidences relating to science that contradicts some religious facts like if there is really a Jesus Christ. So, many people are falling into the pitfalls of disbelief and the result is that atheists are increasing in number. Well, some are now confused if there is really a God or it is just a mere belief so many are thinking if those that they worshipped exists at all. But just have faith. Who knows? Maybe you’ll be rewarded. A story that follows applies to have faith in Him. A Christian scholar who held the Bible to be literally true was once accosted by a scientist who said, “According to the Bible, the earth was made five thousand years ago. But we have discovered bones that point to life on earth a million years ago.” Then came the answer: “When God created earth five thousand years ago, he deliberately put those bones in to test our faith and see if we would believe his Word rather than scientific evidence.” Now that you know that He is testing us if we have faith in Him and His Word or in scientific evidence, which side will you choose?

Your symbol of quality and service.

For orders call:

(02) 477-0238 (02) 438-6201

Napapanahon

LINDA PACIS

Pinakamahabang prusisyon (BALIKTANAW: Ang artikulong ito ni Linda Pacis tungkol sa panata nating mga Pilipino tuwing Mahal na Araw ay unang inilimbag ng Mabuhay noong Abril 6, 1980.)

ISA sa pinakamaringal na pag-alala sa buhay at paghihirap ni Hesukristo ay ang prusisyon na ginaganap tuwing Miyerkoles Santo at Biyernes Santo sa Baliwag, Bulacan. Ang pagdaraos nito ay isang panata na minana pa sa mga ninuno. Talagang pinangangatawanan ng mga debotong pamilya ang pagsali sa prusisyon ng kanilang mga aring santo, pinagpapaguran at pinagkakagastahan. Naglalakihang mga imahen Sa prusisyon sa taong ito, ang inilabas ay 26 na naglalakihang mga imahen na nakasakay sa magagarang karong may mga palamuting bulaklak at nagliliyab na mga bombilya. Ang tinaguriang “Angustia” (si Kristo ay kalong sa kandungan ng kanyang namimighating Ina sa ibaba ng krus at may apat na apostoles na nakapaligid) na ari nina Ella Garcia ay ika-apat na salin na minana ng pamilya Garcia sa kanilang ninuno.” “Ito marahil ay 200 taon na ngayon,” wika niya. “Ang mga damit ay purong ginto at pilak na sinulid. Noong panahon ng Hapon, hindi ito nailabas ng dalawang beses dahil nawala ang damit. Isinauli lang ng mga kapit-bahay.

Namana nila ang Angustia, kasama rin ang may 20 ektaryang lupa upang dito kunin ang gastos taontaon. Sa kasamaang palad, nakasama ito sa reporma sa lupa nguni’t itinaguyod din ng pamilya ni Bb. Garcia ang pagpapalabas sa kanilang poon tuwing Miyerkoles Santo at Biyernes Santo. Sa bawat taon, gumagasta sila ng humigit kumulang sa P5,000. Ang paglalabas ng mga santo ay hindi gawang biro. Bukod sa mga damit, bulaklak, bombilya, at iba pang dekorasyon naroon din ang bayad sa generator, musiko at mga katulong na naglilinis at mag-aayos sa mga imahen at carroza o karo. “Isang linggo bago dumating ang Biyernes Santo ay narito na ang aming mga kasama,” ani Baby Sauco-Fajardo na siya ngayong namamahala sa paglalabas ng dalawang poon ng angkang Rustia: ang Santo Entierro at Pagpuputong ng Koronang Tinik. Ang “Santo Entierro” (si Kristo ay nakahiga sa loob ng kabaong salamin ang paligid) ay 100 taon na. Ang mga palamuti ay gawa sa purong pilak at kailangan linisin taontaon ng 10 katao. “May P3,000 siguro ang gastos namin tuwing ito ay lalabas, kasama na ang gas ng aming generator,” sabi ni Gng. Fajardo. Ang “Pagsisi ni Magdalena” na pag-aari ni Agustin Buenaventura, ay ipinagawa noong 1964. Ito ay binubuo ng dalawang “life-size” na imahen: Si Hesus at si Magdalena na

Kakampi mo ang Batas

nakaluhod at nagsisisi. “Taon-taon ay gumagasta ako ng humigit-kumulang sa P2,500 — P500 sa generator, P450 sa musiko, P600 sa bulaklak, P1,000 sa damit bukod pa sa pagkain sa musiko,” sabi ni Buenaventura. Kung sa 26 na santo ay may humigit kumulang na gastos na P3,000 ang bawat isa, nangangahulugan na may P78,000 taon-taon ang nagagasta sa paglalabas ng prusisyon tuwing Mahal na Araw. Ito ay gastos lamang. Ang pagpapagawa ng mga bagong imahen ay umaabot na ngayon sa P100,000 o mahigit pa; at ang karo naman ay may P60,000 ang halaga. 26 na imahen Ang mga imahen ng mga santo na kasama sa prusisyon ay ang mga sumusunod: San Pedro, Ang Pangaral sa Bundok, La Samaritana, La Penitente Ma. Magdalena, Pagpasok sa Herusalem, Huling Hapunan, Panalangin sa Halamanan, Ang Pagdakip kay Hesus, Ang Pagharap ni Hesus kay Pilato, Ang Paghampas kay Hesus, Ang Panglulupaypay ni Hesus, Pagpuputong ng Koronang Tinik, Señor Nazareno, Pagsalubong kay Hesus ng Kanyang Ina, Pagtulong ni Cirineo, Ikatlong Pagkadapa, Pagkapako ni Hesus sa Krus, Sa Kandungan ng Namimighating Ina, Santo Entierro, Santa Veronica, Santa Maria Magdalena, Santa Maria Jacobe, Santa Maria Salome, San Juan Evangelista at Virgen Dolorosa.

ATTY. BATAS MAURICIO

Mga pagkakamali sa middle name TANONG: Good afternoon, Atty. Batas. I just want to ask assistance regarding my plan of having a change of middle name, I am using Namuro as my middle name, sa NSO certified birth certificate ko po ay Cairtana ang nakatala. Lahat po ng credentials ko ay Namuro ang gamit ko (e.g. Diploma, Transcript of Records). Namuro po ang middle name ng nanay ko at Cairtana po ang family name. Sir, in case na need po ng court decision puwede po ba mabigyan ninyo ako ng attorney na tutulong sa akin sa husgado. Maraming salamat po. — [email protected]

Sagot: Salamat po sa tanong na ito. Sa ilalim ng mga umiiral na batas na may kinalaman sa mga pagkakamali sa middle name, maliwanag na kailangang magsampa ng kaso ang isang interesadong partido sa ating mga hukuman. Ito ang siyang nakasaad sa Revised Rules of Court. Ayon sa batas na ito, ang kasong isasampa sa hukuman upang mapalitan ang maling middle name ay tatawaging “petition for correction of entry in the civil registry”, at ang hukumang pagsasampahan nito ay ang Regional Trial Court sa lugar kung saan nandodoon ang Local Civil Registry na nag-iingat ng kopya ng birth certificate na may pagkakamali sa middle name. Kailangang maipadiyaryo ang kasong ito nang minsan sa isang linggo ng tatlong sunodsunod na linggo. Hindi pupuwede ang Republic Act 9048, o ang clerical error law, sa pagsasa-ayos ng problemang ito, sapagkat ang clerical error law ay maaari lamang gamitin kung ang pagkakamali ay isang letra lamang o lumilitaw na clerical o typographical lamang. Pagpaalis sa mga nangungupahan, TANONG: Kapag ang kaso ba ay nasa court of appeals at civil case ang kaso at may apela sa court of appeals ang lupa ba na inapila ay puwedeng pakialaman na ng barangay captain at gamitin para sa kanyang sariling kapakanan. Natalo po kasi ako sa dalawang korte sa Municipal Trial Court at Regional Trial Court at ito ay inapila ko sa court of appeals. Hindi na po ako nakatira sa nasabing lote dahil ako po ay pinaalis na ng

sheriff or na-eject na ako sa nasabing lugar. Sa kasalukuyan ang lote ay ginawang talyer, samantalang ang purpose nito ay office of the senior citizen ayon sa kanilang barangay ordinance. Thank you! — [email protected]

Sagot: Maraming salamat po sa e-mailed question na ito. Sa ilalim po ng mga batas na may kinalaman sa pagpapaalis, lalong-lalo na po ang Rule 70 ng 1997 Rules of Civil Procedure, maliwanag na nakasaad doon na kung ang desisyon ng pagpapaalis sa naninirahan o nangungupahan sa lupa na inilabas ng Metropolitan Trial Court o Municipal Trial Court ay kinumpirma na ng Regional Trial Court, ang desisyong ito ay ituturing nang final and executory. Ang ibig sabihin nito, maaari nang ipatupad ang desisyon ng pagpapaalis, kahit na iniapela pa ito sa Court of Appeals o sa Korte Suprema. Dahil diyan, maaari nang “pakialaman” o gamiting muli ng nagpapaupa o mayari ng lupa o bahay o apartment na inuupahan ang ari-ariang ito. Siyempre, kung magkakaroon ng pagbabago sa desisyon batay sa ilalabas na kautusan ng Court of Appeals o ng Korte Suprema, isasakatuparan din naman ang binagong desisyong ito, pero habang walang pagbabago, maaari nang kunin ng nagpapaupa ang ari-arian mula sa nakatira o nangungupahan doon. Sa isyu ng ginamit ang lupa sa ibang layunin taliwas sa unang dapat ay paggagamitan nito, maaaring papanagutin ang opisyal ng gobyerno ng graft and corruption. Kasong kriminal di pupuwedeng aregluhin ng mga nagtutunggali TANONG: Atty., magandang araw po. Tanong ko lang po kung bakit kailangan pang magbigay ng pera o piyansa gayong ang kaso naman ay iniuurong na ng nagreklamo. Estafa po ang kaso at may na-issue nang warrant of arrest sa tao. Para po ito makahingi ng letter of dismissal para sa kaso. Marami pong salamat. — [email protected]

Sagot: Maraming salamat sa tanong na ito na pinadaan sa pamamagitan ng e-mail. Sa ilalim ng mga batas kriminal sa bansa, at maging sa mga batas na nakakasakop sa mga

paglilitis ng mga kasong kriminal sa ating bayan, maliwanag na ang isang kasong kriminal ay hindi maaaring aregluhin ng magkabilang panig. Nanatiling buhay ang isang kasong kriminal, kahit na nagkaaregluhan na ang mga nasasangkot sa kaso, sapagkat itinuturing ng batas na ang tunay na nasaktan o nabigyang pinsala sa isang pagkakagawa ng krimen ay ang bayan mismo, hindi ang taong nasaktan. Kaya nga ang titulo ng lahat ng kasong kriminal ay nag-uumpisa sa mga katagang “People of the Philippines”, sapagkat ang pamayanan ang totoo at tunay na napinsala dahil sa pagkakagawa ng krimen. Dahil diyan, kahit iniurong na ng nagrereklamo ang kaso, kung hindi ito pinapayagan ng hukuman at ng piskal o prosecutor, tuloy pa rin ito. At dahil tuloy pa rin ang isang kasong kriminal na naareglo na ng magkabilang panig, ang mga proseso sa kaso ay tuloy din, katulad ng pagpapalabas ng warrant of arrest sa akusado, at ang pagpipiyansa ng akusado upang siya ay papayagang pansamantalang makalaya habang nililitis ang usapin. Kailangan pa din ng akusadong magpiyansa kahit nagka-aregluhan na sa kaso, sapagkat kung hindi siya magpipiyansa maaari pa rin siyang makulong. Anyway, ang isang taktika kapag nagka-aregluhan na sa kasong kriminal ay ang pagpapatuloy ng paglilitis pero hindi na sisipot ang nagrereklamo. Kung makakatatlo o higit pang hearing sa kaso at hindi sumisipot ang nagrereklamo, maaari nang humiling ang inerereklamo ng pagpapa-dismiss ng usapin. Ang magiging batayan ng kahilingang ito ay ang lilitaw na paglabag sa kanyang karapatan upang maging mabilis ang paglilitis o Constitutional right to speedy trial o speedy disposition of cases. *** BATAS NG DIYOS: “…Mapalad kayong mga tumatangis ngayon, sapagkat kayo’y bibigyang kagalakan! Mapalad kayo kung dahil sa inyong pagsunod sa Anak ng Tao ay kinapopootan kayo…” (Lucas 6:21-22).

Mabuhay

ABRIL 3 - 9, 2009

5

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

Taong 2006 nang magsimulang dayuhin ng mga tao ang Banal na Bundok sa San Miguel, Bulacan tuwing ng Semana Santa.

Banal na Bundok: Kublihan noon, dalanginan ngayon NI DINO BALABO

SAN MIGUEL, Bulacan — Minsan itong naging bahagi ng kublihan ng mga rebolusyunaryong Pilipino mahigit 100 taon na ang nakakaraan, ngunit ngayon, itinuturing itong lugar ng dalanginan at tinawag na Banal na Bundok. Ang Banal na Bundok ay bahagi ng anim na ektaryang lupain na pag-aari ni Mayor Roderick Tiongson ng bayang ito na siyang nagpapagawa ng mga istraktura sa nasabing lugar bilang paghahanda sa pagbubukas nito sa publiko sa darating na Lunes Santo, Abril 6. Ito ay isang burol na may taas na mahigit 100 piye na matatagpuan sa paanan ng kabundukan ng Biak-na-Bato National Park sa Sitio Balingkupang, Barangay Biak-na-Bato sa silangang bahagi ng bayang ito. Sa paanan ng Banal na Bun-

dok may mga malapad na parang na maaaring paradahan ng mga sasakyan at ang ibang bahagi nito ay maaari ring pagtayuan ng mga tolda ng mga nais manatili doon ng magdamag sa panahon ng paggunita sa Mahal na Araw. Mula sa paradahan ay matatanaw ang 25-talampakang krus sa tuktok ng Banal na Bundok katabi ang isang adoration chapel.

Konkretong hagdanan Madaling akyatin ang tuktok dahil sa may konkretong hagdanan na may gabay na ang gilid ay natataniman ng mga halamang namumulaklak at mga palmera bukod pa sa mga larawang nakakuwadro na nagpapakita ng mga pangyayari sa tinaguriang mga istasyon sa krus ng Panginoong Hesus. Sa ibaba ng hagdan may mga rebulto at kandelario na maa-

aring pagtusukan ng kandila habang nananalangin. Kamangha-mangha naman ang mga tanawin mula sa tuktok ng Banal na Bundok. Sa bandang hilaga ay parang pinapayungan ng mga ulap ang Bundok ng Arayat sa Pampanga. Ito ang nag-iisang bundok sa kalagitnaan ng kapatagan ng Gitnang Luzon. Sa bandang silangan ay matatanaw ang matatarik na kabundukan ng Biak-Na-Bato na mayaman sa likas na yaman tulad ng miniminang mamahaling tea rose marble. Sa gawing timog ng Bundok na Banal ay matatanaw ang kabundukan pa rin ng Biak-NaBato National Park, ngunit ang katangi-tanging tanawin dito ay ang hugis ng Kristong Nakahiga na nasa tuktok ng kabundukan. Sa bandang kanluran matatanaw ang luntiang kabukiran ng San Ildefonso, San Rafael at iba

pang bayan ng lalawigan. Ayon kay Mayor Tiongson, ang Banal na Bundok ay isang pahingahan lamang niya noong dekada ’90. Ngunit noong 1999 ay nagsimula siyang makakita ng mga pangitain doon habang siya ay nagmumuni-muni. “Nagulat ako nang makakita ako ng libo-libong agila na lumilipad sa tapat ng Banal na Bundok, pagkatapos ay bigla silang nawala sa ulap,” ani Tiongson nang makapanayam ng Mabuhay noong Marso 17. Higanteng agila Ang karanasang ito ay nasundan pa noong 2002 at 2005, kung kailan muli siyang nakakita ng higanteng agila, at libolibong agila ayon sa pagkakasunod. Mula 2006 ay nagsimulang dayuhin ng mga tao ang Banal na Bundok sa panahon ng Se-

mana Santa. Dahil dito, sinimulan ni Tiongson ang pagsasaayos ng nasabing lugar noong nakaraang taon. Pinalaparan at ipinapatag niya ang kalsadang papasok sa Banal na Bundok at nagpatayo siya ng krus sa tuktok nito. Nagpalagay din siya ng mga rebulto sa paanan nito para sa nais manalangin. Ayon kay Rodrigo Florencio, tourism officer ng bayang ito, ang Banal na Bundok ay nagsilbing kanlungan ng mga armas ng mga rebolusyunaryo sa panahon ng digmaan sa pagitan ng mga Kastila at Pilipino mahigit 100 taon na ang nakakaraan. Ito ay dahil sa may apat na kuweba sa silangang bahagi ng bundok. Isa sa mga nasabing kuweba ay pansamantala ring ginamit na pagamutan ng mga rebolusyunaryo sa panahon ng digmaan.

Pag-aayuno laban sa Bataan nuclear plant (Mataimtim na kahilingang igawad ang liwanag ng katinuan at ng karangalan sa usapin ng muling pagbuhay sa lubhang mapanganib at lubhang magastos na proyektong plantang nukleyar sa Bataan.)

SIMULA ngayong ika-9 ng Abril, makasaysayang Araw ng Bataan, at banal na Araw ng Huwebes Santo ng kasalukuyang taon, at sa mga araw na kasunod pa nito, kaming nakalagda sa ibaba ay kusang-loob na nagdaraos ng Lumalawig na Pag-aayuno upang humiling ng liwanag ng karangalan, katinuan at katalinuhan na makapagpapatigil sa karamihan ng mga mambabatas sa ginagawa nilang pagtataguyod ngayon sa muling-pagbubuhay sa lubhang mapanganib at lubhang magastos na proyektong Plantang Nukleyar sa Bataan o BNPP, nang wala man lamang pagbubunyag, pag-aaral, at pagsasaalang-alang

sa makapal na opisyal na siyentipiko at teknikal na dokumentasyon sa ilampung libong depektong natuklasan sa plantang naitayo. Iresponsableng pagsusugal ito sa buhay, kaligtasan, kalusugan at kapanatagan namin at ng aming mga anak, at ng isisilang pang mga salinlahi. Ipinasya naming gawin ito upang humiling ng dagdag na liwanag ng kaalaman, tapang at katatagan ng mamamayan upang pigilin ang mga kinatawan ng kani-kanilang mga distrito sa ganitong kriminal na iresponsibilidad. At ipinasya naming gawin ito upang humiling din ng liwanag ng dagdag na katatagan sa katinuan at kabayanihan ng kakaunti pa ngayong mambabatas sa Kongreso na tumututol sa binabalak isabatas ng mayorya ng mga kasapi nito. Bawat isa sa amin ay nagpapanata ng pitong araw na pag-aayuno, at sa bawat

isa’y maaaring mabawasan ng araw na ipag-aayuno kung ang bawat araw na ibabawas ay tutubusin ng isang kalahok na magpapanata rin ng pitong araw na pag-aayuno, sa isang sistema ng pagdudugtungan at pagdami ng mga magaayuno, na tiyak na ikalalawig nito. Tatapusin namin ang ayunong lumalawig sa sandaling ilabas ng Kapulungan ng mga Kinatawan ang isang opisyal na pahayag na hindi na tatanggapin ang HB 4631 o anupamang panukalang batas na nagtatakda ng pagbubuhay muli sa plantang nukleyar o sa sandaling ilabas ang isa man lamang opisyal na pahayag na ititigil ang anumang pagtatalakay nito sa Kapulungan habang hinahanap, ipinalalaganap at pinag-aaralan pa ng lahat ng mga kasapi ng Kapulungan ang siyentipiko at teknikal na dokumentasyong ipinagawa at ginastahan na ng Republika ng Pilipinas.

Habang walang pormal na inilalabas na alinman sa ganitong mga opisyal na pahayag ay itutuloy namin ang pagpapalawig ng ayunong ito sa Morong, Bataan at sa iba’t ibang dako ng kapuluang Pilipinas — laluna sa mga distritong kinakatawan ng mga kongresistang maka-BNPP — at saanmang iba pang bansa na mayroong mga Pilipinong nagmamalasakit sa mga kababayan dito sa ating lupang tahanan. Kasihan nawa kami ng Bathalang Maykapal! — Prof. Ed Aurelio C. Reyes, edukador at may-akda ng maraming aklat sa iba’t ibang tema at paksa; residente ng Subic, Zambales na di-kalayuan sa Morong, Bataan; Pasimuno at Punong Tagapagsalita, Kamalaysayan (Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan); at Kalihim-Pangkalahatan ng Pamayanang SanibLakas ng Pilipinas

Mabuhay

6

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Depthnews

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Does the randomly inserted letter “h” give a touch of class to an otherwise average name like Jhun, Lhenn, Ghemma, and Jhimmy. Or how about “A Rhose By Any Other Name”. That’s a spin off from Shakespeare’s 1595 tragedy : “R omeo and Juliet.” “What’s in a name? That which we call a rose / By any other name would smell as sweet.” Juliet fretted over Romeo’s family name. They belonged to the feuding Montague and Capulet families. These were the Veronese version of our own feuding political dynasties. “Is she a Capulet?” a bewildered Romeo asks. “My life is my foe’s debt.” Many bicker over names of places where one resides: upscale subdivisions or crummy squatter areas “We go to gain a patch of ground / That hath no profit in it but the name,” Hamlet groused. But then he lived in a castle, albeit spooky. ○

○

○

Cebu Calling our first parents and us to pursue our knowledge of good and evil independently of God. With it, we would start to build our own world. We’d become a Jabberwocky, someone who lives in fantasy land. This is actually our underlying problem. Instead of filling ourselves with goodness, feeding our mind and will with the mind and will of God, we prefer to do things on our own. God and the others — the two always go together as indicated in the original

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

the Marcoses stashed with embattled Merrill Lynch, Inquirer reported this week remained intact. Imee and Bongbong Marcos are ferreting the dicator’s loot stashed with former cronies like Lucio Tan. Filipino maxims on names are linked to integrity, notes the authority on our proverbs: U.P. professor emeritus Damiana Eugenio. “Can we go to market with our once respected name?” Aklanons ask. “A good name is better than wealth,” Ilocanos and Boholanos say while Masbateños counsel: “Take care of your good name for the sake of your children.” The Philippines is a country “where exoticism rules the world of names,” Matthew Sutherland wrote in the Observer: from “doorbell-like BingBong and Ding-Dong to repeating names Len-Len or Jing-Jing. They’re refined by using the “squared” symbol, as in Len 2 or Mai2.” ○

ABRIL 3 - 9, 2009

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

dual commandment of love God and neighbor — become at best a prop in our system, not its main substance. We need to correct this irregularity. When we notice that we are sinking in our own world, we need to react immediately. And fasting is one way of correcting that tendency. We have to follow Christ’s example. He said his food is no other than to do the will of His Father. This should always be our attitude, no matter how in-

The major faiths share a deep reverence for Divinity’s name. Muslims have 95 other names for Allah. Jews would not address God directly. In “God Of A Hundred Names” Barbara Greene and Victor Gollancz collate into a book the prayers of various faiths — including the Christian affectionate address: “Our Father”. Names have a function more than just accidental applications. Adam, Genesis tells us, named all creatures. He “called his wife Eve because she was mother of all the living.” John The Baptist’s name was chosen before his birth. “Our name is legion,” screamed the spirits in the Gerasene cave dweller, in response to the demand by One whose name, Luke writes, was chosen before his birth. And the night before He died, he was to pray for others: “Protect them with the Name you gave to me.” ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

toxicating our human progress can be. These days, our fasting need not be only in food and drinks, but also in the use of the internet and other gadgets. From time to time, we need to deprive ourselves of them if only to recover our proper outlook that should be oriented towards God and others. These gadgets are notorious for leading us to forget God as we immerse ourselves with the many earthly wonders they can give us.

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Foward to Basics during two brief intervals of silence, to remember his own intentions before God.’” “Wow!” Guile exclaimed. I never saw it that way before. “Well, there’s more,” I said. “He explains that we often hear how non-Catholics complain that the Mass seems so lifeless and mechanical. In fact, today, many Catholics find the Mass dull and boring. Knox surprisingly replies, ‘But you see, they [the priests celebrating] ought to be mechanical. What the visitor is watching, so uncomprehendingly, is not a man, it is a living tool; it turns this way and that, bends, straightens itself, kneels, gesticulates, all in obedience to the orders given it — Christ’s orders, not ours. We do not expect eccentricities from a tool, the tool of Christ.’” “Does that mean, Father, that if the priest were not to celebrate it in this mechanical fashion, then there’s a danger of not saying it well?” “Well, not really. The Mass is always the Mass regardless of who the priest is, how he celebrates it, and where he says it. In all these moments Christ is the priest and victim. It is always His Mass.” “Then why should it be said mechanically?” “I believe this is so, as Knox already explained, that the priest may not distract the faithful from the presence of Christ when he allows Christ to fully use him as his instrument to celebrate the Sacrament. But we can also add that the priest, by being mechanical makes the pres-

○

○

○

○

○

○

○

○

ence of such a mystery-celebration visible.” “Uh? I didn’t get that last one, Father,” Dave said. “I mean that the mechanical manner of saying the Mass sets it off as something totally distinct from any other human event or celebration that we are accustomed to seeing or attending. We don’t simply attend the Mass because the choir is wonderful, or the homily was entertaining, or that the parish activities are so en-

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

gaging. Our attempt to make it less mechanical, as Knox describes, would then make the Mass no different from a musical concert, a weekend gathering, or simply a fiesta. When we strip the celebration of our Lord’s Mass of visible superficial elements, then the mystery — Jesus in His Body, Blood, Soul and Divinity — becomes even more visible to the eyes of our soul.” “That’s what I call a mechanical but all-loving mystery,” Dave concluded.

http://mabuhaynews.com

Treated unfairly by newspapers that refuse to publish your response?

Write us. Philippine Press Council c/o PHILIPPINE PRESS INSTITUTE Rm. 312 B.F. Condominium Bldg. A. Soriano Ave., Intramuros, Manila

Mabuhay

ABRIL 3 - 9, 2009 ○

Ang tubig ay buhay. Huwag aksayahin! ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

7

LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Regarding Henry

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

Promdi ○

○

○

 from page 3

urination and excessive thirst that is not related to engaging in physical activities. “I was always thirsty. I had to go to the toilet frequently at night, and my urinal always had ants,” recalled former lawmaker Juan Flavier on how he discovered he had diabetes. Other symptoms include unusual hunger, rapid loss of weight or excessive weight, nausea and vomiting, blurred vision, drowsiness, itchy skin and skin disorders, cramps or numbness in the limbs, and abdominal pain. Those who are experiencing any of these symptoms but do not believe they have diabetes are gambling with their health. Health experts say complications that arise from diabetes include blindness, heart diseases or strokes, impotence, amputation, renal failure, and kidney problems. “Blindness can occur 25 times more in diabetics than non-diabetics,” points out Dr. Augusto Litonjua, president of Diabetes Center of the Philippines. “They are also twice as prone to heart attacks or strokes, five times more prone to gangrene and about 50 percent of men with long duration of diabetes are impotent.” Recent statistics show that kidney disease among the Filipinos is shooting up every year. Almost 10,000 Filipinos requiring either dialysis for life or a kidney transplant for survival. About 31% of them have the most advanced stage of the disease. Studies have shown that about 55-percent of Filipinos develop kidney disease when they suffer from diabetes. Among women with diabetes, birth defects can occur in five to 10 percent. This is about four times higher than in women without diabetes. “The disease is increasing in number partly because of ignorance,” Dr. Pasaporte said. The Philippine Center for Diabetes Education Foundation agrees. “We cannot win the war against diabetes if we do not know the enemy,” it said in a statement. “Get to know about the disease.” For instance, diabetes tends to run in the family. “Diabetes is a hereditary disease passed on from generation to generation,” said former health secretary Dr. Alberto Romualdez. “When there is a diabetic in the family, no matter how distant a relative the patient is, the characteristic is still passed on through the genes. “If both parents have diabetes,” Dr. Romualdez pointed out, “the children’s chance of developing the disease is greater. It is very important therefore that everyone in a family with a diabetic member must prepare early to prevent the onset of the disease.” Other predisposing factors include age and weight. Most diabetics discover the disease when they are past 40. On the other hand, three out of four diabetics are overweight. “Obesity is a risk factor for diabetes,” reminded Dr. Gauden Galea, a public health physician at the World Health Organization (WHO) in Manila. “Fat also makes the control of blood glucose more difficult, causing lowered responsiveness to insulin.” Diabetes ranks as the fourth leading cause of death around the world. The disease may already be considered an epidemic, with the total number of affected people seen to balloon to 380 million by 2025. But this projected increase in diabetes worldwide can still be curtailed through attention to diet and physical activity. “For those who have diabetes, good management of the disease can delay or even prevent complications and disability. Promoting self-management by patients, proactive control of risk factors by health professionals and reorganization of health services to manage chronic conditions have all been shown to make a significant difference to patients,” said WHO in a statement.

EXTRA-JUDICIAL SETTLEMENT OF ESTATE OF MICHAEL ROBERT CLARE NOTICE is hereby given that the estate of the deceased MICHAEL ROBERT CLARE who died intestate on November 23, 2007 in Angeles City left personal property consisting of his one-half (1/2) conjugal share before expenses and taxes of 1) Account with the Yorkshire Guernsey, P.O. Box 304 Yorkshire House Le Truchot, St. Peter Port, Guernsey, United Kingdom with an account balance of Pounds 270,576.45 and 2) proceeds of his life insurance in the amount of Pounds 13,534.15 from Scottish Provident, 301 St. Vincent Street, Glasgow, G2 5HN, Scotland, executed by his heirs before Notary Public Nepomuceno Z. Caylao; Doc. No. 84; Page No. 18; Book No. III; Series of 2009. Mabuhay: March 27, April 3 & 10, 2009

EXTRAJUDICIAL SETTLEMENT OF ESTATE OF THE DECEASED SPS. ANTONIO REYES AND FILOTEA RAMOS-REYES NOTICE is hereby given that the estate of the deceased Sps. Antonio Reyes and Filotea Ramos-Reyes, who died intestate on March 3, 1980 and April 9, 1985, respectively, both at Lawa, Obando, Bulacan. The said deceased spouses left four (4) parcels of land together with all the improvements existing thereon situated at Lawa, Obando, Bulacan more particularly described as: a) Cadastral Lot No. 4241; b) Cadastral Lot No. 4244; c) Cadastral Lot No. 4243-Part; d) Tax Declaration No.-2006-15004-01624; e) Original Certificate of Title No. P-204 (M) were extrajudicially settled among legitimate heirs as per Doc. No. 300; Page No. 61; Book No. 124; Series of 2009 of Notary Public of Atty. Teodulo E. Cruz. Mabuhay: March 20, 27 & April 3, 2009

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 mula sa pahina 2

siya ay binata hanggang sa kaming apat na magkakapatid ay naging supling nila ng aming ina. Ngunit hindi niya kami hinikayat na gawin ang ginawa niya. Sa halip ay tinuruan kaming magdasal at manampalataya. *** Gayunpaman, tuwing Biyernes Santo ay isinasama kami ng aming ama sa Barangay Iba O’ Este sa Calumpit, ang lugar na kanyang sinilangan. Taon-taon ay doon kami nanonood ng mga nagpepenitensya na naglalakad mula sa bukid patungo sa Ilog Angat upang magsipaligo. *** Pagkatapos manood, kami naman ay manananghalian sa bahay ng aming yumaong Lolo. Dahil wala pang kuryente noon sa Barangay Iba O’Este, wala kaming mapanuorang telebisyon. Kaya naman nakukuntento na kami sa mga kuwento ni Lolo. Bilang isang beterano ng ikalawang digmaang pandaigdig, hindi nauubusan ng kuwento si Lolo tungkol sa kanyang mga karanasan sa giyera. Isa sa mga hindi ko makalimutang kuwento ay kung paano siya nakaligtas sa iba’t ibang labanan. Ni hindi raw inangilan ng bala si Lolo, sa halip ay iniiwasan siya. *** Sa aking murang isipan noon, hindi ko mapagtanto kung paano umiiwas ang bala kay Lolo. Noong ako ay nagbibinata na nang maunawaan ko ang kanyang kuwento. Mayroon daw siyang mga orasyon na kanyang inuusal bago sumabak sa labanan. *** Ang mga orasyon ni Lolo ay nasa wikang Latin at nagmula daw iyon sa kanyang pinsang buo na may kopya ng Mahika Blanka o isang libro ng mga mahika. Kagulat-gulat at parang hindi kapani-paniwala ang mga kuwento ni Lolo hinggil sa kanyang orasyon. Sa kabila nito, ako ay naniwala sa kanya dahil sa hindi siya nasugatan sa panahon ng giyera kung kailan ay gamit niya ang kanyang orasyon. *** Iba’t iba ang orasyon ni Lolo. Mayroong pangontra sa ahas, pangontra sa kidlat, may panggayuma ○

○

○

○

○

○

○

○

Fair & Square

○

○

○

meltdown, but now there seems to be a direct connection between these two problems. After my speech, I got many inquiries from the audience, and from several other Rotary Clubs that somehow got a copy of my presentation. If plans will push through, RCI will “adopt” the urban eco-forest project of Barangay San Antonio in Tondo, Manila, where the Barangay Chairman has already agreed to adopt our approach. Hopefully, the Manila project could become the model for Rotary Clubs all over the country to adopt. It was a summit meeting that was not really planned, but I found myself introducing two leaders of ancestral domains to each other, and, to my surprise, we also discovered ways for them to help each other. Datu Didilusan Arroyo is the Supreme Datu of the Talaandig tribe in Bukidnon. He is also the founder of the Philippine Internet Based Distance Education College (PIBDEC). Dr. Carlos Haplasca is the first member of the Tagbanua tribe in Palawan to become a medical doctor. He is also the founder of the Complimentary Medicine Associated Cooperative (CMAC). The ancestral domains of the Talaandig and the Tagbanua tribes are among the first provincial sites of the Convergence of Development Assistance (CODA) strategy of UNIDA. As a starting point, both Datu Didilusan and Dr. Haplasca have agreed to identify the products from their domains that could be traded globally, as a way of raising funds for them. Earnings from the eco-forest projects will also be part of the fund raising schemes. As a result of their meeting, Dr.

sa babae, may pangontra sa pagkakagapos at taga ng itak, at iba pa. Noong ako ay nasa high school na, narinig ko si Lolo habang nagdadasal sa kanyang kuwarto. Araw ng Biyernes Santo noon. Nang siya ay tanungin ko, sinabi niya na pinakakain niya ng dasal ang

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

kanyang mga orasyon o agimat. Inalok ako ni Lolo ng orasyon, pero nagpasalamat na lamang ako. Sabi kasi ng aking ama, mainit iyon sa kabuhayan. Bukod doon, mas kampante ako sa pananampalataya na walang halong mahika.

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

 from page 3

Haplasca will now travel to Bukidnon to look into the possibility of establishing a CMAC clinic there that will provide medical services to the tribal people. On his part, Datu Didilusan will also look into the possibility of putting up a PIBDEC learning center in Palawan. PIBDEC will now become part of UNIDA, as a partner

in delivering education services. On the other hand, CMAC will also become a partner of UNIDA in delivering health services. Email [email protected] to join the United National Integrated Development Alliance (UNIDA). Text +639293605140

Alagaan ang kapaligiran. Huwag magkalat sa lansangan. Bayan mo’y hindi basurahan!

Atienza: Di na ilog ito – basurahan na! NI DINO BALABO

MARILAO, Bulacan — Hindi na ilog iyan, tambakan na iyan ng basura!

Ito ang buod ng pahayag noong Marso 29 ni Environment Secretary Lito Atienza nang muling makita ang kalagayan ng Ilog ng Marilao sa bahagi ng Prenza Dam sa bayang ito kung saan isinagawa ang panghuling gawain sa pagdiriwang ng Philippine Water Week na nagsimula noong Marso 23. Dahil dito, muling nanawagan si Kalihim Atienza sa pakikiisa ng bawat residente sa pagsisinop ng basura, at binantaan niya na kakasuhan ang mga pamahalaang lokal na hindi magpapatupad ng mga batas pangkalikasan. Ayon kay Atienza, mas

JUSTICE FOR 78 SLAIN JOURNALISTS THE killing of Filipino journalists is an assault on press freedom. To the list (see page 8) of 77 journalists killed in the line of duty is added Ernesto “Ka Ernie” Rollin who was slain only last February 23 in Oroquieta City. Their killers and the masterminds must be brought to justice and the murders stopped.

higit pang lumalala ang kalagayan ng Ilog ng Marilao mula nang mapabilang ito sa listahan ng 30 pinakamaruruming lugar sa mundo noong 2007 na ipinalabas ng Blacksmith Institute na nakabase sa New York. “This is no longer a river, it’s an open dumpsite,” ani Atienza habang itinuturo ang makapal na basura na naipon at nakatabon sa ibabaw ng tubig ng Prenza Dam. Ipinaliwanag ni Gob. Joselito “Jon-jon” Mendoza na batay sa ulat ng Blacksmith Institute, ang Ilog ng Marilao ay napabilang sa isa sa pinakamaruming ilog sa mundo dahil sa “heavy metal content” ng katubigan nito at hindi dahil sa mga basurang naaanod sa ilog. Iginiit din ng punong lalawigan na ang mga basurang nakita ng Kalihim ng DENR sa dam ay hindi nagmula sa mga Bulakenyo. Inayunan naman ito ni Atienza at sinabing batay sa pagsasaliksik ng mga tauhan ng DENR, ang mga basurang nakalutang sa Prenza Dam ay nagmula sa mga barangay na nasasakop ng mga lungsod ng Caloocan at Quezon sa Kalakhang Maynila, at sa Lungsod ng San Jose Del Monte sa Bulacan. Inayunan iyon ni Mayor Epifanio Guillermo ng Marilao na matagal nang nagrereklamo dahil sa nauubos ang pondo ng kanyang munisipyo sa paglilinis ng basura ng ibang munisipyo at lungsod na napapadpad sa Prenza dam. Sinabi ni Mayor Guillermo na dapat ipatupad ng ibang pamahalaang lokal

ang kanilang solid waste management program upang di tuluyang mamatay ang Marilao-Meycauayan-Obando River System. Kaugnay nito, nanawagan si Secretary Atienza sa mga taumbayan na makiisa sa pagsisinop ng basura upang mapanatili ang kalinisan ng mga kailugan. “Hindi tayo magtatagumpay kung walang pakikiisa ng taumbayan. Kahit nandito si Superman, balewala rin kung patuloy ang pagtatapon ng basura sa ilog,” ani Atienza. Ipinaalala din niya sa mga lokal na opisyal na maaari silang kasuhan kung hindi maipatutupad ang mga batas pangkalikasan. “Ang taong ito ay enforcement year ng DENR kaya bato-bato sa langit, ang tamaan ay huwag magagalit,” ani Atienza. Sinabi pa niya na hindi na kailangan ang dagdag na batas para sa kalikasan; sa halip dapat ipatupad ang mga batas. Sinabi ni Atienza na kailangang mabigyan ng inspirasyon ng mga pamahalaang lokal ang kanilang nasasakupang tao sa pagsisinop ng basura sa pamamagitan ng pagpapatupad ng batas. Binigyang diin niya na hindi masasabing maunlad ang Bulacan kung ang kailugan nito ay mananatiling marumi. “Walang lungsod o bayan sa mundo na umunlad at nanatiling marumi ang kailugan,” ani Atienza na dating alkalde ng Maynila. “Ang ilog ay biyaya sa atin ng Diyos,” aniya. Pagyamanin at ingatan natin ito upang maipamana sa susunod na henerasyon.”

HINDI KAYANG LINISIN — Tama ang sinabi ng mga opisyal na dumalo sa pagdiriwang ng Philippine Water Week sa Prenza Dam sa Marilao, Bulacan na kailangan ang pagtutulungan upang malinis ang parang dagat ng basurang naipon sa tinggalan ng tubig. Malinaw din na hindi kayang linisin ng mga taong nasa larawan ang bahaging ito ng Marilao river dahil iilan lamang sila. — DINO BALABO

Mabuhay LINGGUHANG PILIPINO MULA PA NOONG 1980

VOL. XXX, NO. 14 • ABRIL 3 – 9, 2009 • PAGE 8

PANGGILING NG BASURA — Makikita sa larawang ito ang shredder (kaliwa) at ang charcoal converter, mga makina na dinala ni Environment Secretary Lito Atienza sa Prenza Dam noong Linggo upang gamitin sa pagdurog sa mga basurang iaahon sa dam at gagawing uling. Ayon kay Atienza maaari niyang iwan sa Prenza Dam ang mga makina, ngunit mawawalan ng halaga ang kampanya laban sa basura kung gagawin niya ito dahil mas higit pang mahihikayat ang marami na magtapon ng basura sa ilog. — DINO BALABO