Karakteri didaktik dhe alegorik i Komedise Hyjnore Karakterin didaktik e mori për t’i mësuar njerëzit të ecin në rrugën e ndershme të drejtësisë e të virtytit, prandaj poeti bën gjyq dhe dënon mëkatet, veset, krimet. Fantazia me të cilën është konceptuar ferri i ka dhënë dorë poetit të hyjë thellë në thelbin e marrëdhënieve dhe të dukurive shoqërore, të zbulojë kuptimin e veprave njerëzore në arenën e luftës pa mbarim ndërmjet të mirës dhe së keqes, të nxjerrë përfundime e të tregojë rrugën drejt së mirës. o E tërë poema është ngritur mbi bazën e karakterit alegorik, i cili i jep dorë poetit të krijojë mjedise fantastike të paqena përtë hyrë përmes tyre, aty ku jeta është më e gjallë dhe problemet politike eshoqërore janë më të mprehta. Kështu, sipas kritikëve, alegoria shfaqet në dy mënyra. 1. Figura e Dantes përfaqëson njeriun; pylli i errët në Ferr, simbolizon jetën mëkatare të njerëzve në planin moral; të tri bishat që e pengonin të arrinte kodrën e ndriçuar janë veset dhe pasionet e dobta; vetë kodra përfaqëson madhërinë dhe pastërtinë njerëzore, kurse Virgjili, që e shoqëron poetin në Ferr dhe në Purgator, simbolizon shkencën, filozofi në, urtësinë tokësore. Beatriçja, që e udhëheq në të dhjetë qiejt e Parajsës, simbolizon urtësinë qiellore. Pra Dantja kërkon t’i mësojë njerëzit se si duhet të jetojnë; t’i mposhtin dobësitë e karakterit, veset, plogështinë dhe të marrin rrugën e virtytit e të përmirësimit moral, të veprimtarisë së dobishme e të diturisë. 2. Kuptimi i dytë alegorik i veprës është politik. Pylli i errët është Italia e atëhershme, e përçarë në shtete të ndryshme; kodra plot dritë tregon perspektivën e bashkimit të Italisë në një mbretëri të vetme. Por këtë
e pengojnë pantera, d. m. th, Firencja, ku sundojnë “të zinjtë”, luani, Franca që kish qëllime pushtuese ndaj Italisë, dhe ulkonja d. m. th, papa i pangopur. Virgjili përfaqëson idenë e mbretërisë.