Issue November 2009

  • Uploaded by: Lalhlimpuia
  • 0
  • 0
  • June 2020
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Issue November 2009 as PDF for free.

More details

  • Words: 9,291
  • Pages: 36
-1Editorial:

Phuarna Hrui Phelh Pathian thuin midangte ngaidam tura min zirtir laiin kan thei lo fo thin, “Ani hi chu a dik lo a ni, a in hriatchhuah nan reng reng pawh ka ngaidam lovang,” tih te, “Ka be hmasa duh lo,” tih te kan tawngkam chhuak a ni fo thin. Chhan tam tak ngaihdam theih lohna sawi tur a awm thei. Chung ang chhan hrang hrangte chu dah thain engvangin nge midangte kan ngaihdam chhan tur lo ngaihtuah ta ila. A hmasa berah chuan ringtute hi midangte ngaidam tura thupek kan ni. A hnung kan zui Lal Isua chuan, “Tu chungah pawh thupawi eng emaw in neih chuan ngaidam rawh u; in Pa vana mi pawhin in bawhchhiatnate chu a ngaihdam theihna tur che u in,” a ti a, kan zawm a tul a ni. He mi piah lamah pawh hian midangte kan ngaihdam chhan tur sawi tur a awm thei ang. Ngaihdamnaah hian thinlung hliam leh nate tuamdamin a awm thin a. Chutiang a nih loh chuan kha mi kha kan haw hle tihna a ni a, huatna chuan keimahniah hrehawmna te, rilru hahna te a thlen thin. Anmahni huatna hruihrual khan min phuarbet tlat tihna a ni. A dawt lehah chuan ngaihdamna chuan sualnain a man beh tlatna amah phuartu kha a tih dul sak a. A tisualtu chu hrem phu ngei pawh nimahsela insiamthatna kawng a lo hawnsak thin a ni. A pathumnaah chuan, a ngaidamtu leh a ngaihdama chu inzawmin a lo siam a, pawl khatah an lo awm ta a. Ngaihdam ngaite nena danglam bik nia kan inngaihnate hi a dik lova, a chhan chu keini pawh kan Pa Vana mi hnena ngaihdam dil ngai kan ni a, “Kan batte hi min ngaidam ang che,” (Mat. 6:12) tia tawngtai tur kan ni. A tawp berah chuan midangte kan ngaihdam theih loh avanga min phuartu- khakna te, thinurna te, rilru hrehawmna te, huatna te, phelh turin leh Lal Isua thupek zawmin i NGAIDAM ve ang u. - Zosangi

-2Sermon:

Thupui : Nauchhiatna Ram II Lalte 2:19-22 - Lalhuthangi Sailo, Kawnpui ‘W’ Unit

Tin, chumi khua a mite chuan, Elisa hnenah, “Enteh hei he khaw hmun hi a nuam hle mai a, kan pu pawhin i hmu ve reng a, nimahsela a tui hi a tha lova, a ram pawh hi nau chhiatna ram a ni an tia,” tiin an sawi a. Tin, ani chuan, “Tuithawl thar min han lak ula chi han thun teh u,” a ti a. Tichuan an rawn laksak a. Tin, tuikhurah chuan a va kal a, chu chu a han thehlut a. “Lalpa’n he tui hi ka ti tui tawh e, tun a chinah chuan thihna leh nau chhiatna a awm tawh lovang a ti,” tiin Elisa chuan mipuite a hrilh a, a sawi ang chuan tun thlengin tui chu a tui ta a. Tun hma chuan kan ram Mizoram hi tun dinhmun nen khaikhin chuan a danglam nasa hle tih kan hria a. Tunhma chuan Maurap in-ah kan awm a, motor kawngpui leh electric eng a awm lova, a awm chhun chu hmun tlemte zawk a ni a. Bati engah leh mei engah kan awm a, thenrualte nen kan inkawm a, nuam kan ti em em a, hna kan thawh dawn leh inkhawm dawnte kan in kan kalsan dawntein kawngka kan kalh ngai lova, thing-fakin kan dova, kan ngaih a tha hle a, a him hle reng bawk a. Engmah a bo ngai lo, mihring nun a zalen em em thin. Tunlaia thihna hming tihbaiawm leh mak takte, sualna chi hrang hrang leh a hmanruate hi kan hre ngai lo; tualthah thu leh uire thute hi Zoram pum hriatin a thang laih thin anih kha.

-3-

Tunlaiah erawh chuan Motor kawngin a chhun loh khua pawh a awm tawh meuh lova, Electric eng chhi lo khua pawh sawi tur eng tham mah an awm lo. Nu leh pa pawhin chhung-kaw tan tan nasa taka lain sum umin mawi leh mawi lo pawh dawn lovin, thil zahthlak a nih pawh dawn chang lovin sum buaiin kan buai a. Computer leh Internet te, Mobile phone leh phone dangte in tin leh kutphah tinah a awm fer fur tawh a. Hla tak taka mite kan bia a, lehkhathawn ziak leh lehkhathawn bo leh thleng tlai a awm ta lo. Awm hmun atangin kan duh lam lam ram leh chanchin kan thlirin kan hmu a, kan changkanna chuan thil thar leh nungchang thar min hmuh tir a, hnam changkang ber berte nun kan tawmpui a, kan mit hmuh leh benga hriatte chuan sualah min hruai lut zel a, he khawvel hi nuam taka chen a, kumhlun tur ang maiin kan inbuatsaih a ni ta ber mai a nih hi. Chutiang taka kan lo changkanna chu Setana pawhin hmanruaah hmang-in, nu leh pate mai pawh ni lo, thalaite chauh pawh a ni mai lo, naupangte thlengin nuam umin, nuam beiseiin kan intlansiak ta a nih hi. Biak In a inkhawm te, Sunday sikul kalte leh Kohhran programme te kan lo ngai-nep a, kan tel peih ta lova, khawtlang leh ram leh kohhran chu a tum (moto) hming lam reng chungin kan kal thelh ta duai duai mai a. Ringtu Kristian nihna lah chu Fashion ang lek a ni zo ta. Hruaitu nihnate chu hotu nihna leh mite hmuh leh hriata ropuina turah ngaiin kan tlin lohna leh kan phak loh pui nih tumin kan inhmu ropui a, kan buai a, Kohhranah, YMA-ah, MHIP-ah leh Politics-ah te kan keh chhe rem rum ta mai a nih hi. Chuvangin kan ram chu Pathian thu tak dikna leh rinawmna mausamin

-4-

tunlai nihnain min man a, kan rama Kohhran mi leh piangthar dinhmunte nung-chang landan mawi leh tihdan tharte chu Pathian min hmuh tlak loh an lo ni ta fer fur mai a, kan ram hi nau chhiatna ramah kan chantir der mai a lo nih tak hi. Fakna hla siamtuin“Aw Lalpa khawvela tuikhur chawi turin ka tlan a, mahse a tui ka in thei lo thihna tur a lo ni,” tiin a sawi a. Kan khawvel tui tlan hi a thianghlim lova, kan fa hrinte pawh kan lo chhiat ta thin a nih hi. Thlarauah nung turin kan hring lova, hremhmun lam pan turin fa kan hring fo ta a ni lawm ni? Hla siamtu vekin“Hetah hian nunna tui a luang, Kalvari a lo chhuak chu, mi tam tak tihdam nan a luang, tupawh a in duh zawng chu; Nang Eden natna veitu kha lo kalin va in thuai la, Tin, Kalvari tuifim tak kha in thinlungah a luang ang,” tiin a sawi a. Elisa’n Jeriko tuikhur thihna leh nau chhiatna ni thin chu tuithawl thar-ah chi thlakin a tithianghlim ta ang khan, keini pawh Pathianin kan nihna hre reng leh rin vanga Fa hringtu tur kan nih hriain bungbel thianghlim Lalpa hmantlak ni turin kan taksa, rilru, thlarau hi siam-thar a ngai a ni. Tuithawl-ah chi an thlak angin kan nun hi Kristaah a tuiral a ngai a ni. Jerusalem dinthar leh tu Nehemia-in kei leh ka pa chhungte kan lo sual ta si a, a ti angin kei leh ka pa chhungte sualna hi hre chiang phal ila, Zoram hi nau chhiatna ram ni tawh lovin Fa hrin puitlinna ram a lo nih theih nan Lei chi-ah leh Bur ruak Lalpa’n a duh duh a chhunga a thun theih turah i chang ngam ang u. Lalpa’n kan za atan mal sawm rawh se.

-5Kristian Chhungkua: CHHUNGKUAA FANAUTE MAWHPHURHNA - Lalrinliani, Ramhlun South, Aizawl.

Kan fanaute hi chhungkuaah hmun laili ber chantir ila, thununna leh hmangaihna inkawpa enkawlin; zirtirna leh sakhuana hruiin hling bawk ila, an nih tur ang tak tak an nunpui thei ang. Fanaute hi chhungkua tihlimtu leh tinuamtu an ni. Thuawihna: Kristian chhungkuaah chuan fate’n nu leh pa thu an awih tur a ni. Ephesi 6:1-ah chuan “Naupangte u, Lalpaah chuan in nu leh pate thu zawm rawh u; chu chu thil dik a ni si a,” tih a ni. Thufing bu-ah phei chuan thuawih tura hrilhna a tam hle mai a, chu chuan an nitin nun kawngah hlawhtlinna, hmingthanna leh malsawmna tur thu a tarlang bawk a ni. Kan entawn tur Lal Isua pawh hi a Pa Pathian thu a awih famkim avangin chawimawi a ni a, hming zawng zawnga hming chungnung ber pek a ni a (Phillipi 2:5-11). A tisa chan lai ni pawh khan leia a nu leh pa thu a zawm thin a ni. Khawvela kan mi chhuan vawr ber berte pawh hi thuawihna avangin mi ropui an lo ni thin. ‘LALPAAH CHUAN’ tih hi a pawimawh hle a ni. Tunlai hunah nu leh pate aia lehkha thiam zawk leh fing zawk tam hle tawh mahse, an mahni tana tha leh tui lo sengtu nu leh pate chu an zahin an pawisa tur a ni. Chhungkuaa U zawk chu nau zawk chuan a zah thiam bawk tur a ni.

-6-

Nu leh pa chawimawi: Thu sawm pek zinga pangana a ni a, “Lalpa i Pathianin thu a pek che angin i nu leh i pa chawi-mawi rawh; tichuan LAL-PAN ram a pekah che hian i hmuingil ang a, i damrei dawn nia” (Deutero-nomy 5:16). Lal Isua pawhin nu leh pa chawimawi tum lova, thil dang buaipuitute chu a hau phiar phiar mai a nih kha (Mathaia 15:3-9, Marka 7:6-13). Damreina leh vanneih-na: Pathian meuhvin a tiam tawh chu a tihlawhtling ngei thin. Paula chuan thusawm pek zingah chuan he thu pek hi zawm man awm tura Pathianin a sawi hmasak ber a ni e, a ti hial a ni. (Ephesi 6:1-3). Engtinnge kan chawi-mawi ang? a) Nu leh pa kan zah tur a ni. Nu leh pa hmusit leh nuihzat that lohzia leh rapthlak zia chu Genesis 9:20-27-ah kan hmu. Nova’n a fapa Hama leh Kanaana anchhia a lawh thu kha! b) Nu leh pa thu awih tur a ni. Rekaba thlahte chuan an nu leh pa thu an awih thlei hle a, zu in tura an thlem pawhin an duh awzawng lo mai (Jeremia 35:2-6). Pathianin Rekaba thlahte chu, “Kumkhua a ka hma a ding turin an awm reng ang” a tih phah ta a nih kha (Jeremia 35:18). c) Nu leh pa tanpui tur a ni. Nu leh pa tanpui tur leh mahni in lama tangkai tum reng reng lo mi chu Paula’n, “Ringlo mi aiin an sual zawk a ni” a ti tawp mai a ni (I Tim 5:3-8). Kan nu leh pate chu an rethei emaw, an mawl emaw pawh ni se, fate’n kan zah tur a ni. Nu leh pa ankhum te, hau te, vau te, nuihzat te leh sawichhiat te hi

-7-

Pathian huat zawng a ni a, thil sual a ni bawk. I nu leh i pa chu eng ang mi pawh nise, “I thing em mai, i mawl em mai” ti suh. Anmahni lo chu nu leh pa dang nangmah hmangaihtu che i nei hauh lo a nia. I tih ve theih rengah phei chuan, “Ka nu, ka pa, lo chawl rawh, khawi, keima’n ka’n ti zawk ang e,” ti ta thuai thuai che. I nu leh pa an lawm ang a, Pathian pawh a lawm dawn a sin! Thuthlung hluiah chuan nu leh pa vau te, anchhia lawh te chu tih hlum tur an ti tawp mai a ni (Exodus 21:15-17). Nu leh pa thu awih lova, luhlul leh hel hmang chu nu leh pate’n khaw hotute hnenah an hruai ang a, lunga den hlum tur a ni (Deuteronomy 21:18-21). Paula chuan, “Naupangte u, engkimah in nu leh in pate thu zawm rawh u, chu chu Lalpaah chuan a lawmawm si a,” a ti (Kolossa 3:20). Kum upa leh tar chak lote enkawlnaah: “I pa, a hringtu che thu pawm la, i nu chu a lo tarin hmusit suh” (Thufingte 23:22). Kristian chhung-kuaah hian nu leh pa, pi leh pute, kum upa tawhte uapna hnuaia khawsa tam tak kan awm a. Hei hi Pathian malsawmna a ni a, phurrit leh manganthlakah ngai lovin anmahni kan zahin, kan duatin kan chawimawi tur a ni. Pathian hnenah lawmthu kan sawi zawk tur a ni. Engmah thawk ve thei tawh lo tarte hi an inthla-hrung thei em em a, vui leh vaina tur pawh an hre thei hle a. Chuvangin, tu leh fate chuan dawhthei tak leh ngaidam zel chungin hma-ngaih taka enkawl an tul a ni. Kum upa leh tarte hi an khawvel a zim a, hma lam an thlir pha tawh lova, an vanglai hun thlir kir chu nuam an tih ber a ni thin. Kristian chhungkuaah chuan fate’n tar

-8enkawl tur an neih phawt chuan malsawmna a ngai a, duat taka enkawl chu an mawhphurhna dik tak a ni. I nu leh pa, i pi leh pute hian chhungkaw thu kal lam haw lamte hriat ve an chak thin a. Zawhna hrang hrang te, dilchhut taka an zawh chein, “I ninawm, i hriat ve tur a awm lo,” ti reng reng suh ang che. Zaidam leh dawhthei takin thil nih phungte chiang takin hrilh thin ang che. Unau inhmangaihna: Chhungkua tinuamtu ber chu inhmangaih dial dial hi a ni. Sam 133 ngun takin i chhiar thin dawn nia. Mahni intodelh tura tan lak: Nu leh pa thawhchhuah sa rin ngawt tum lova mahni mamawh tur ngaihtuah leh thawhchhuah ve theihte hi fanaute mawhphurhna a ni. Mahni intodelh chauh hi ni lovin, nu leh pa tih hahdam leh chawm thlengin an mawhphurhna a ni tih an hriat a tul a ni. “Pate tirethei a, nute hnawtchhuak chu fapa mualphona thlen a, hming-chhiatna thlentu a ni” (Thufingte 19:26). “A nu emaw a pa emaw anchhia lawhtu chu thimtham lai bera a khawnvar tih mit sak a ni ang” (Thufingte 20:20). “A pa hmusittu leh a nu thu awih ngaineptu mit chu phai choak-in an kher chhuak ang a, mupui note’n an ei ang” Thufingte 30:17). “Mi chu hlimna zawngin a chhungkua chhuahsanin hmun tinah vak vak mah sela a in chhunga a lo let leh hunah chauh hlimna chu a hmu ang” -George Moor-a He leia Kristian chhung-kua hi van chhungkua lo entir lawkna kan ni a, chuvangin Lalpa’n min duh dan en chung zelin Kristian chhungkaw tinte i inbuat-saih zel ang u. A thua kan hriatte hi a taka kan chantir theih nan Thlarau Thiang-hlimin min siam thar theuh rawh se. Amen.

-9Testimony Huang:

Sharing - K.Liansiami, Chanmari, Lunglei. “Kei atan erawh zawng Pathian hnaih hi a tha a ni: LALPA PATHIAN chu ka inhumhimnaah ka hmang a, i hnathawh zawng zawng thu chu ka hrilh theih nan” (Sam 73:28). August 14, 2009-a India ram Kristian tuartute tana chaw nghei tawngtai programme kan hman tuma ka sharing tawite ka han au chhuahpui ve teh ang. Tawngtai vawi 2-na ‘Jharkhand Area tan’ - Kola-bagan khuaa kan Kohhran in 7 te, Friends Missionary Prayer Band in 2 te leh United Pentecostal Church in 1 te chuan Hindu ho atangin harsatna an tawk thin a. Kristian lo ho hian Kristiante’n an buhden khawl hman ve an phal lova, Kristiante i tawngtai pui ang u, tih kha a ni mai a. Tawngtai vawi 15 lai subject turu pui pui Kristiante tawrhna nasa tak tak karah khan ka ngaih-tuahna thlarau rilru chu a fan ruai a. Thlarau nun chak loh deuh lai phei chuan tel loh duh rum rum changte a awm thin a. Mahse, han tel ve hram hi chu a hlawk nge nge thin. Mi 40 vel kan ni mai nain kan thawhho tling-khawm lah chu cheng sang chuang daih a ni leh nghal a. Aw le, “Kristian lo ho hian Kristian te’n an Buhdenm khawl hman ve an phal lova, i tawngtai sak ang u” tia kan

-10tawngtai lai chuan mittui tla zawih zawihin tawngtaiin, ka rilru a hruai a. Hman laia buh kan den nasatzia leh hahthlak zia leh tunlaiah suma deng peih tawh lova khawla awlsam tea nei leh nei lo pawhin kan her tak zel dan te, an ni hian chutiang a nih si chuan engtin nge an tih tak ang le? Zoram Kristiante hi kan va han lo vannei tak em! Krista avanga kan chan hi chhut tham a awm a ni. Kan pi leh pute duhthusam kha Pial-ralah faisa ringa awm der der kha a ni a, a hmeh lam pawh sawi lovin buhden ngai lova, buhfai ei der der kha pialral kal an chak chhan kha niin a lang. Chanchin tha avangin tunah chuan buh changrum leh sa kan lo tlan ta heuh heuh mai si. Kanaan ramah khawizu leh hnute tui kan tlan ta reng mai zawng a nih tak hi. Mautam tampui mitthi kan tih lo thlen pawhin, tam kumah buhfai a tam zawk a ni mai lo maw? Sam 73:28-a Lal Davida’n keia tan zawng Pathian hnaih hi a tha a ni, a tih hi a va dik em! Pathian hnaih tute nun hi a itawm thin a, harsatna lo thlengah pawh Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna a ni a. Kan tawngtaina avang hian Kolabagan khuaa Kristiante pawh hi an harsatna sutkian a ni ngei ang. ‘I hnathawh zawng zawng thu chu ka hrilh theih nan’ a tih pawh hi- hetiang zawng hian tawngtaina thiltihtheihna chu kan hmu- Orissa State, Kristian tiduhdahtute zinga Sai chet dan zawng zawngte kha; Pathian chuan hmanrua a va ngah em! Ring lo mite chu Sai-in a suasam hmiah hmiah mai a, mi thenkhat phei chuan ‘Kristiante Sai’ tih hial khawp an ni. Heng zawng zawng hi tawngtaina rah lo lang chhuak, ‘I hnathawh zawng zawng thu chu ka hrilh theih nan’ a tih puan chhuah a han ni hi a va ropui em! Lalpa chu fakin awm mawlh rawh se. Pathian hnaih ila, i tawngtai zel ang u.

-11-

Engvangin nge? Engvangin nge kan fate chanchin an sen tet atanga kan hriat chian a tul ? = Naupang hrisel, naupang hlim chuan chhungkua a tihlim thin. Kan fate chanchin, a sentet atanga kan hriatchian hi a pawimawh hle. Hri laka invenna chungchangte tam tak kan hre tawh thinin, Health Sub-Centre-a injection lak hunte a pawimawh dante kan hre thawkhatin a lang. Nau pawm laite tana hriat tur thenkhatte lo sawi ila. 1. Nausen ek chungchangah: Pian hlimah hlamek kan tih mai dum ban deuhin a e a, ni hnih chhung chu hetiang hian hlamek an e a. A hnuah a eng, rim thlum deuh hiamin. Naupiang thenkhat chu chaw hrai zawh apiang te, an vawih apiang tein ek an thlauh thin. A chang chuan an ek te pawh a tui deuh thin. Heng angte hi a pangngai thei a, than that tho chuan ngaih that loh tur a awm lo. Ek khalah thei tui tlemte pek hi a tha. 2. Tap: Nausenin eng emaw duh leh mamawh a nei tih a hriattir dan ber chu tahin a ni. A ril a tam emaw vawt tih emaw a thuamhnaw a huh avang emawin a tap thin. Tin, a awm dan a thawmhnaw hak nuam lo a tihin emaw a tap bawk thin. Nau thenkhat chu mut chhuah avang te, tuihal avangte pawhin an tap thin. Tui tlema peka a ban loh chuan hnute emaw chaw emaw pek tur a ni. A hnute chak emaw a riltam emaw a nih chuan a reh ang. A dawt lehah chuan na neih avangin an tap bawk thin. 1) Pumna 2) Bengna 3) Rannung seh Nausen thla 3-4 inkar vel hian pumna, boruak lem tel avang te, ek khal lutuk avangte, bengna avangte in an tap vak vak thin. Hengahte hian Doctor emaw damdawi lama thawkte rawn tur a ni.

-12Nu tam tak chuan naupang tihkhawlohva, duat sual tur emaw tiin an fate tap pawh an ngaihsak duh thin lo, thlem lawk lovin an tah tir mai thin. Hei hi thil tha lo tak a ni. Nausen, naute zawng zawngte hian ngaihsak a, tihhlima thlamuantu an mamawh em em a, an tap lai han lak a, han pawmte hian an bang ve mai thin. Hetia kan tih hian duatsualna lam ni lovin, naute kha kan ngaihsak a ni tih a tilang a ni. Hmangaihna a hrethiamin, hlimna a mamawh a, nausen te mah ni se a hrethiam vek a ni. Nau chaw hrai chungchangah pawh hmanhmawh tak leh nawr chilh deuhva hrai ai chuan, muangchanga hmangaih tak leh duat taka hrai hi a pawimawh a ni. I nau hrai chu hriatchian a, an mamawh theih ang ang tihhlawhtlin sak tur a ni. Naupang zawng zawngte hi an inang vek lo. An mizia pawh hrechiang tura en ngun an ngai a ni. ..................................

Household Tips 1. Savuna siam Bag te hi i hman loh lai chuan lehkhapuan (paper) hlui tawhin emaw hnawh puar thin ang che. Tin, i Bag chu i dahthatin Bag dang nen insiin dah suh; a inchar thei a ni. I Bag dahthat chu puanin tuam ang che. Hetianga i tih chuan a lang mawi reng thei a ni. 2. Savuna siam Lukhum i khum dawn chuan mombati-in i khum hmain zut chhuak hmasa la, hei hian a chhung lam bal leh mawm a veng thei. 3. Khawla puanthui zar zar in khawl hriu a ther tur a ni lova, sahbawnah i hriau kha zuk vit lut la, khawlah vuah leh la, i thui zar zar thei ang. I puanthui chu khawl hriauin a chhun pawp thuai theih loh chi a nih chuan i thuina zawnah khan sahbawnin han thai hrawk hrawk la, awlsam takin i thui thei ang. 4. Suede Bag leh pheikhawk tihfai dan tha ber chu tuiso khu ur tir la, a hmul a lo thawh hunah brush nem takin kawng zawng bik neiin khuih la, tha takin ti ro leh ang che.

-13Eirel:

1. Artui Curry Mamawhte: 1. Artui pum 10 3. Aieng a eng tawk 5. Tomato pum 2 7. Chi a al tawk A siamdan:

2. Tel gram 200 4. Alu pum ruk chhum hmin 6. Purunsen pum 4 chan nawi

1. Tel tlemte chhuang hmui la, aieng tlem thlak la, artui pum sawm (10) chhum hmin i kheh sa kha thlak la, chawk reng la, a lo sen thap hnuah thur chhuak la, dah rih ang che. 2. Tel la bang kha chhuang leh la, a hmui veleh purunsen kha thlak la, aieng tlem telh la, tomato pum 2 chan sawm kha thlak bawk la, minute 2 vel i chawh hnuah tui tlem telh la, a lo kawi hlarh hnuah Alu chan kha thlak la, artui chu thlak tel nghal rawh. Rei vak lo chawk la, tui tlem telh leh la, a so leh chuan ei nghal theih mai a ni.

2. Bekang Chawhmeh Mamawhte: 1. Bekang thirfian lian 4 2. Sawhthing bung lian lo 3. Purunsen pum khat 4. Purunvar fang 5 5. Tomato pum khat 6. Hriak thirfian lian 1 7. Chi, masala, hmarcha, aieng tlem 8. Tui no 1 A siamdan: 1. Bekang chu zankhuain chiah ang che. 2. Sawhthing, purunvar leh sen kheh la, chi, hmarcha, aieng te nen den pawlh rawh. 3. Hriak chhuang hmui la, i thil den pawlh kha kang la, tomato chan sawm telh rawh. 4. Bekang chiah puam sa kha telh leh la, minute sawm vel chhuang rawh. 5. Tui telh la, pressure cooker-ah darkar chanve vel i chhuang dawn nia.

-14-

Beauticare Sam enkawl chungchanga kan hriat tur thenkhatte lo tarlang ila. 1. Sam hi a pawimawh hle a, enkawlnaah pawh kan uluk tur a ni, sam nung leh tle takte hi a mawi em em a, chutiang sam nei tur chuan sam ro leh sam mawm tana tha chu- Artui pum thumah Olive Oil thirfian hnih leh Vinegar fiante khat telh la tha taka chawhpawlh tur a ni. Chu i thil siam chu i samah hnawih la, plastic-in i sam chu tuam ang che. Darkar chanve i chiah ang a, fai taka suk tur a ni. 2. Shampoo hi lu sukna tur bik atana siam a nih avangin sam put tinuam tur te, ti nalh tur leh sam tle sar nei tur hian a tha bik a ni. Kan sam hi a mawm em em a nih loh chuan Shampoo hi hnawih nawn tur a ni lo. Samah hian mawmna a awm avangin a tle thin a, a lutuka shampoo hnawiha suk hian sam a tichhe thei a ni. Shampoo hman ngai reng hmang lova a changa thlak ve thin a tha. 3. Sam thatna atana tha tak mai chu Olive Oil pava ¼ (hmun li a thena hmun khat) leh Khawizu pava ½ leh Nimbu pumkhat tuisawr chawhpawlh a, dah vawh phawt tur a ni. Sam tih huh a, towel a hruk hul leh hnuah a chunga thil chawhpawlh khi samah hnawih a, nuai tur. Samkhuihin khuih la, rual taka a kai theih nan, chumi hnuah plastic bag emaw plastic lutuamnain emaw lu chu tuam a, darkar chanve chiah tur a ni. Hemi zawhah hian shampoo-in fai taka suk tur a ni. Hman bang a awm chuan Fridge-ah dahthat a, ni dangah hman leh mai tur a ni. ……

-15-

Awmdan Mawi 1. Inleng kan neih hian ei leh in tur tuihnai lo pek tur kan neih loh pawhin, tawngkam tha taka kan lo kawm a, kan lo dawnsawn hian kan ngai pawimawh a ni tih lantirna a ni a, a lawmawm thin a ni. 2. Kan inlengte chu mi inang lo tak tak tak an ni thei a, thenkhat mi fel tak tak an awm laiin thenkhat chu midangte thusawi pawh ngaichang lem lova, mahni duh zawng zawng lo phulpui ve vak te pawh an awm thei a. Chutiang mite chu an lo leng a nih pawhin lo ngaihthlak sak ve mai kha in neitu tan chuan a tha hle. 3. Kan inlengte chu duhsakna thil eng emaw hawn tir kan duhin, inlengte chu mi pahnih chauh nise, pakhat peka a dang pek ve loh kha a mawi lo. A pek ve loh tan khan a zahthlakin a hrehawm thei a ni. 4. Kan inlengte hi hlim tak leh kham lo deuh taka an hawn theih dan ngaihtuah thin a tha hle. Kan nin deuhte pawh nise ning lo anga lan thiam a pawimawh. 5. Kan inlengte an hawn dawnin in neitu tan din ve hi a tha, inzahderna entirna a ni a, a lawmawm a ni. Inleng dang an awm tawh loh phei chuan gate/pawn thlenga va thlah hi a mawi leh zual a ni.

-16Hriselna Huang:

Protein Energy Malnutrition - Dr. Laldinsangi, Medical Officer District TB Control Society Protein hi kan taksaah tui tih lohah chuan substance tam ber a ni. Amino acid 20-in protein hi a siam a ni. Tichuan Amino acid chu kan taksa hian a then chu a siam thei a, a then erawh chu a siam thei lova, kan ei leh in atanga kan supply a ngai a ni. Kan taksain a siam theih chu Non-essential amoni acid an ti a, kan supply ngai hi essential amino acid an ti bawk. Tichuan, hengte hi kan taksa tan a pawimawh em em a ni. Thil tangkai tak an ti a ni. Naupang thanglai chuan taksa than chhoh zel nan an mamawh a, kan taksa digestion siamtute hormones te, enzymes te, vitamins te tan a pawimawh em em a. Energy (chakna) min pe tu a ni bawk. Protein chuang, taksain a mamawh ai bak a awm chuan thin (liver) hian thauah a chantir a, taksaah hian a dahthat (stored) thin a ni. Mi puitling hian 1g/Kg bodywt nitin a mamawh a ni. Raipuar chuan an mamawh tam leh bik a, mi tin mamawh pangngai bakah 15gm an mamawh belh a ni. Nauhnute pek lai ngat phei chuan a ngai tam leh zual a ni (18g). Protein hi artui-ah te, sa-ah te, sangha-ah te, bawnghnute-ah te a awm a ni. Kan taksain Protein a mamawh tur zat a hmuh loh chuan Protein kan lo tlachham ta a, a lo rei tial tial a, Protein Energy malnutrition kan lo nei ta thin a ni. A bikin India ramah hian a tam em em a, naupang chuan chaw a lo ei tha duh lova, a khat tawkin kawthalo a nei zeuh zeuh bawk ang a, a chiauhiar em em bawk thin. A rihna te a lo zang a, an thang tha thei lo bawk thin, sam a ro, a ram duh bawk. Hetiang chinah chuan natna dangte an kai hma bawk. Carbohydrate la lut tama, Protein ei tlem si kan tam. Protein tlakchham chuan natna Marasmus leh Kwashiorkor a thlen a, Protein chauh pawh ni lo, Vitamins dang leh Minerals dangte pawh an tlachham vek tawh thin a ni.

-17Missionary Huang:

Changkha Hnah Bai - Evan. CT Lalruatthanga, Missionary BCM Home Mission, Parva Area Kum 2009 a lo her chhuak a, kum chanve zet a her liam dawn ta. Ni 26 July Pathianni tukah chuan Lalpa kohna chhangtu mi paruk (6) te chu kan Kohhran hmunpui awmna BCM Serkawn-ah tirhchhuahna hun hman a ni a. RCM Director Rev. Dr. K.Lalrinthanga’n inkhawm a kaihruai a, AGS i/c Mission & Evangelism Rev. F.Sangvela’n tirhchhuahna hun hmangin thuchah a sawi bawk a. Zaipawl te’n Pathian fak hla mawi tak takin an rem bawk a ni. Kohna chhanga Lalpa hnathawh chhunzawmpui tura inpete hmel hmuh a nuamin an thusawi a ngaihnawm hle. An vai hian Lalpa’n duh taka a zawn chhuah, Ramchhung a thawk tur an ni nghe nghe a, an chhuanawm tak zet a ni. Lalpa’n vengin awmpui tlat zel rawh se. Kohna chhanga a hmangaih ramchhunga thawktute chanvo pakhat anga ngaih mai awl tak Malaria natna chuan Biak In chhung atangin Christian Hospital Serkawn-ah min um lut ve ta erawh tuarna nep te mah nise, Pathian hmangaihna min hriat chhuah tirtu a nih vangin Lalpa chu fakin awm mawlh rawh se. Damdawi in hi na tuarte hmun ni mahse Lalpa’n a ngilneihna mimal leh Kohhrante kaltlanga ka chunga a lantirna vangin a lawm hle ‘Changkha hnah bai’ thuziak hi a lo pian tak ni. Natna avanga ka khur (tlun) chu Pu Maneiha, LDC, RCM-in damdawi inah min hruaiin nilengin min buaipui a. Min thla-muan takzet a ni. Dam-dawi ina ka awm chhung hian Doctor te leh Nurse te’n duat takin min enkawl thin bawk a, a hahdam thlak hle. Tin, Lunglei khaw chhunga Kohhran hrang hrangte FOD te leh Kohhran hmingte a min

-18rawn tlawhin, Pathian hnenah tawngtaiin thilpek chi hrang hrangte min rawn hlan thin a, a thlamuan thlakin Lalpa min hnaih tir thin a, a ropui tak zet a ni. RCM Director leh Christian Education Director te’n pa chan changin min vil reng leh min thlamuan thin khan ka thinlungah thu nasa takin a sawi a. Lalpa tana thawh hi mi fel lo leh tawmkailo te tan pawh hian a lo thlamuan thlak tak zet a ni. Chu mai a ni lo, kawng hrang hranga min buaipuia thilpekte min hlan bakah Rev. LT Hnamte-in tui tak maia an nu Changkha hnah bai amah ngeiin min rawn pe thin kha a ropui tak zet a ni. Kan hawp puk puk a, damkawr tan chak a lo na ni ngei tur a ni, Ward-mate te nen kan hawp liam liam thin. Lalpa vanga kan dawn a ni a, Lalpa chu fakin awm mawlh rawh se. Natnain kan chunga ro a rel zet chuan ngaihtuah tur a tam duh hle. Mahse, Krista kan lamah a tan tlat avangin a thlamuan thlak thin. BCM nih lo nawm zia leh puipate thatna a takin kan tem a, kan dai hriata a van hlu tak em! Headquarters a thawktute felzia leh thatnate a taka kan chang hi a ropui kan ti tak zet a ni. Zoram leh a pawna BCM member te’n kan tan Lalpa an au a, an au thawm Lalpa’n a hria a, a chhang a, malsawmna kan chang a, dam taka damdawi in kan chhuahsan thei hi Lalpa thiltih a ni. A tawp berah chuan he khawvelah hian min hringtu nu leh pa awm tawh lo mahse hmangaih taka min lainata enkawltu leh duattu unaute ka la nei hi Lalpa malsawmna a ni tih ka hriatin ka lawm tak zet a. Lalpa’n a thatna an chungah lantir mawlh rawh se. Heti teh nuai hi a nia, kan lawmthu sawi ve te lah chu ‘Changkha hnah bai’ kan ti ta daih a, kan hre thiam a niang chu. “Ka mi te ber chunga in tih chu ka chunga ti in ni” ti tu chuan in thatna te a let tam takin vur che u sela, Kohhran leh mimalah Thlarau Thiang-hlim hnathawh chu lo lang zel rawh se, AMEN.

-19-

Ringtu Nuna Thil Pawimawhte - Lalrinkimi, Secretary, JSBKHP, Jampui, Tripura

September 2007 N.E. Women Leaders Consultation, EFI buatsaih, Pi Lalremsiem, N.Delhi sponsor, Guwahati-a neih tum khan Pi Zosangi, Editor, Loisi nen kan inhmel hriat a, “Thu rawn ziak ve ta che” a tih kha rilruah a lo lang thin a. Insitna avanga reife ka ziak loh hnuin ka inthiam thei chiah si lova, tlem ka han ziak ve e. Ringtute’n hma lam pana kan kal zel theih nan leh kan thlarau nun than len zelna atan thil pawimawh awmin ka hria a. Chung thil pawimawh ringtu nunin a zawm tlat tur leh a hriat reng tur kawng 4-te chu tawi tein lo chhui ta ila:1. Thil tha ti tur kan ni (Tita 3:8): “Pathian ring tawhte chuan thil tha ti zel turin ngaihtuah rawh se” Tita 3:8 thu hi keini Jampui Sakhan Baptist Kohhran Hmeichhe Pawl (JSB-KHP) te innghahna a ni nghe nghe a. Lal Isua Krista min Chhandamtu min pek bakah Thlarau Thianghlim kan dawng bawk a. Chu mi zarah chuan tisa leh thlarau-vah Pathian hnen atangin kan dawng nasa em em a. Hengte avang hian Lalpa tana theih tawpa Chanchin tha hrila, thil tha ti tur kan ni. Ai kal emaw aiawh lak theih a ni ve lo. Sual lakah leh sual anga lang zawng zawng lakah i inthiar fihlim ang u. 2. Thlarau Thianghlim thuamna nen ngeia ti tur kan ni: Thlarau Thiang-hlim tel lova thil tha tia Chanchin tha hril chu thil hlauhawm tak a ni. Kan thawh nasat poh leh midangte sualna kan hmu lian ang a, chu chuan chapo-na,

-20-

mahni tha intihna a hring chhuak ang. Chuvangin, Thlarau Thianghlim thuam-na nen ngei Chanchin tha i hril ang u; nasa takin a hlawk zawk ang. 3. Lalpa hmaah chuan engmah lo (zero) kan ni: Hei hi ringtute’n kan hriat chian a tul hle mai. Khawvel a kan thil neih zawng zawng, kan nunna thlengin Lalpa tan hlan vekin, eng anga nasa pawhin thawk mah ila, Lalpa’n kan tan a thil tih ropui tak hi kan rul seng chuang lovang kan dam chhungin. Chhiar sen a ni lova, sawi sen a ni lova, a chena chen tham a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se. Kan thianghlimna ber pawh thil lung leh chang-pat, kan felna ber pawh pawnchhe hnangkhai ang a ni si a. Paula pawhin Chanchin tha hi hril mah ila, chhuan tur reng reng ka nei si lo, tih makmawh ka chungah a innghat a, hril lo ila ka chung a pik dawn si, a ti a ni. Hei hi kan tih mak-mawh, kan duty a ni a, eng ang pawhin thawk nasain thih thlengin atan inpe zo vek mah ila, Lalpa hmaah chuan engmah lo (zero) mai kan ni, chhuan tur reng reng kan nei lo ve. 4. “Ka lawmman ka hnenah a awm” Lalpa’n a ti [Thup. 22:12(b)]: Lalpa tan thawh duhna thinlung kan neih vang leh kan thawh ve tlemte avang erawh chuan lawmman Lalpa’n min pe ang. Lal Isuan a lawmman a hnena awm chu min la pe ve ngei ang tih kan beisei tur a ni. Kan thawh tam vang ni lovin, Lalpa kan chunga a lawm dan a zirin lawmman chu min la pe ang. Lalpa chu fakin awm rawh se. Amen.

-21-

Hmelhriat - Lalsiammawii, Chanmari Unit BKHP

Ni khat chu Civil Hospital Lungleiah in entir turin kan kal a, hming ziahna hmunah chuan mi tam tak an lo intlar zui mai a. Keini pawh chu kan han intlar ve a. Rei fe mai kan din hnu pawh chuan kan hun a thleng har hle mai a. Chutih lai chuan a thawktute leh hmelhriat nei tha ho chu kawngkharah lutin awlsam tein lehkha an la zung zung mai a, hmelhriat tha nei ve lo tan chuan thil tih a harsat zia kha ka ngaihtuah nasa hle mai a. He khawvelah chuan Office leh hmun dangah, sorkar hna thlengin hmel-hriat tha nei tan engkim awlsam taka a tih theih laiin hmelhriat tha nei ve lem lo tan chuan thil tih a harsa em em mai a. Chutiang zelin mi kan va hriat ve si loh chuan awmzia tak tak a nei chuang lo, ka ngaihtuahna a vak thui hle a. He khawvelah mah hmelhriat tha neih heti khawpa a pawimawha a hlut chuan, vanramah phei chuan Lalpa min hriat chian ava han pawimawh dawn em! Kristian, ringtu inti tawh phawt chuan Pathian hre lo kan awm lovang, ka hria tiin kan chhang vek ang, hriatna naran, tih tam ve lam ri-ngawt a ni lo, kei hi Lalpa’n min hre chiang em? A chhandamna hlu tak min pek chang tur hian eng angin nge kan inbuatsaih, hre ve, ringtu inti Kristian inti nazawng tan vanramah hmun a awm dawn si lo. He khawvel, rei lote kan chenna kan chhuahsan leh mai tura kan awm lai pawha kan nawmsakna tur leh hmelhriatte hmanga theih tawpa kan bei peih a nih chuan,

-22-

chatuan a nuam tak leh hlim taka kan awm theihna tur hi hre chiang ila chuan kan Pathian hi kan phatsan fo lovang a, a hriat tlak loh engmah kan tih duh ka ring thei lo a ni. Kan Pathian hi hmangaihtu Pathian a nih rualin hrem hmang a ni tih pawh kan hriat chian a pawimawh hle a ni. Tuma’n min hmuhpui loh leh min hriatpui loh pawha tih tlak nun, tih ngam nun kan neih a pawimawh. Mahni chauh pawha kan hriat ngam ‘NUNDIK’ a pawimawh, chhiartu duh tak, ngun takin he thu i chhiar lai hian inngaihtuah la, Lalpa hmaa i dinpui ngam loh tur i nei em? I nei a nih chuan a tet leh len lam a ni lo, simin Lalpa hnenah kir leh rawh; Lalpa’n a nghak reng che. Tunah mamawh lovin i inhria a ni mai thei, bumna a nih kha; nakinah ti lovin tunah a sawm che. I hriat ve na lam aiin a ni’n a hre chiang che em. Lalpa lam hawi la, Lalpa hnaih mawlh ang che. Mi nunah buai suh, nang-mah leh Pathian inkar kha a pawimawh ber. Chatuan chawlhnaa i luh dawn leh dawn loh chu nangmah khan i hre chiang ber. I nun in enfiah rawh, chatuana hlim leh lawm taka Lalpa fak turin i nun kha chingfel mawlh ang che. Chhiartu zawng zawngte Lalpa’n malsawm che u rawh se. …………………

-23-

SUNNA

Pi T.Lalthanveli (1959 - 2009) Zohnuai Pi T.Lalthanveli hi N.Sub. T.Lalthara leh Lalnghengi Ralte-te fa pariat zinga upa ber niin, Date 17.12.1959 khan Hmuntlang-ah a piang a. A pa hi sipai a nih avangin kum 1963-ah Shillong-ah an pem a, kum 1964 kum tawp lamah Mizoram-ah lo chhuakin Lunglei-ah an awm leh a. Kum 1970 kumtir lamah Pangzawl-ah an pem chhova, hetah hian Class VIII thleng lehkha a zir a. Class IX leh X chu Christian High School, Serkawnah zirin, kum 1977-ah Matric a pass a, Government College Lungleiah PUC atanga BA a zir a, BA erawh chu rokhawlhna avangin a zo hman ta lo a ni. Kum 1979-ah Haungenga Hauhnar nen inneiin, fa pathum- mipa pahnih leh hmeichhia pakhat an nei a; an fate pawh an puitling thawkhat tawh. Kum 1983-ah Police Department hnuaiah ASI(M) hna a thawk tan a, kum 1998-ah SI(M) kaisangin a thih ni thlengin he hna hi SP Office, Lungleiah a thawk a. An chhungkua hi hmun hrang hrang-

Saiha, Lunglei Venglai leh Zohnuaiah te an hna avangin an awm kual tawh a. Kum 2004 atangin anmahni in, Zohnuaiah an awm ta a ni.

-24Kum 1985-a Zohnuai an awm hmasak laiin Pu Lalsangluaia Sailo te rawngbawlnaah piantharna changin, Pathian rawngbawlnaah theihtawp chhuaha inhmangin Unit BKHP-ah hruaitu ni nghalin a awm a. Venglai, Lunglei lama an insuan thlak leh hnuin venglai Baptist Kohhran Hmeichhe Pawl-ah Unit Assistant Secretary leh Secretary-te a ni a, Tualchhung Kohhran Sunday School Zirtirtu duhawm tak a ni bawk. Bazar Bial BKHP Assistant Secretary leh Secretary hna pawh hun rei tak a chelh bawk a ni. Revival Crusade hmangin kum 1989 khan Lungsen-ah a kal a, hemi tum hian Pathian Thlarau Thianghlim buatsaihna nasa tak dawngin, taksa chetnate neiin rawngbawlnaah nasa leh zualin a inhmang a ni. Kohhran, mimal leh chhungkua rawngbawl tulna avangin vawi tam tak Lunglei khawpui chhung veng hrang hrangah kal chhuakin, vawi tam tak tlaivarin hun a hmang thin. Tunah hian Zohnuai Unit BKHP President a ni mek a, Zotlang Bial BKHP leh Mizoram BKHP-ah te Executive Committee member ni lai mek a ni a. Tin, BCM Zohnuaiah M&E Committee member a ni bawk. Pathianin Kohhran hote leh Committee hmanga mawhphurhna chanvo a pekte tihhlawhtlin tum tlat mi a ni a. Tin, Pathian ram humhalh mi, Kohhran ho tana tha zawk tur nia a hriatte huaisen taka sawi thin mi a ni. Kohhran leh pawlah mawhphurhna tam tak nei chung hian in chhungkhur ngaihtuah mi, fate Pathian hnena hruai tura vei tlat leh theihtawp chhuaha an tana tawngtai thin mi a ni. Pi T.Lalthanveli hi mi nelawm leh mi pawisawi hlau tak, thenrual kawm thiam tak leh a pasal leh fanaute bakah a unaute tana theihtawp chhuaha inchhi ral raih duh mi a ni. Thlarau bo vei mi leh khawtlang nun sualna vei tak a ni a,

-25vawi tam tak Zohnuai khawtlang hi a hovin Pathian tan hauhva au rualna leh tawngtainate BKHP member-te’n kan nei thin. Pathian tih mi leh Thlarau mi tak a ni a, a nunah hian member tupawh hi kan hahchawl vek a ni. Tin, thusawi thiam tak leh mi dangte chawk tho thei thuchah sawi thin mi a ni. Mi hrisel tak a ni thin a, mahse kumin April thlaa Mizoram BKHP Programme-a Luangmual Bial, Aizawl an tlawh tumin a nghawng nat thu a sawi tan a. May thla-a an chhungkuaa Lawngtlai an zin haw hnuin a nghawng na chu chhuak lehin, June 10-18 chhung khan Christian Hospital-ah enkawl a ni a. He mi hnu hian in lamah hawin an inenkawl a, mahse that lam a pan hleih theih loh avangin July 7, 2009 khan Serkawnah bawk an indah lut leh ta a. Doctor leh Nurse te’n theihtawp chhuaha an enkawl chung pawhin that lam a pan theih loh avangin August 25-ah Aizawl panpui leh a ni a. Aizawlah hian Doctor te’n a natna hriat chhuah tumin chi hrang hranga an exam hnuah a thling a that vak loh thu leh a taksaa natna dotu thisen var (White blood cell) a tam lo tih hmuh chhuah a ni a. Na a tuar rei tawh avangin a chau hle a, a vung nasa a, Internal Bleeding a nei nasa bawk nen, chu chuan khawsik nasa tak a neih tir reng a. A pum atanga siak chhuah reng a nih bakah Oxygen pek ngai reng a ni bawk a. Doctor te’n a nunna chhan tuma theihtawp an chhuah chungin that lam aiin hniam lam a pan hret hret a, tichuan Sept. 11, 2009 (Zirtawpni) chawhnu 12:55 khan Pathian hnenah a chawl ta a ni. Kohhran hote’n a puala tawngtai vawi tam tak kan nei a, a dam chhoh leh beisei em ema kan awm laiin Lalpa’n a hnenah kumkhuaa chawl turin a lo hruai ta.

-26“Van ram ngaihtuah hian mi tilawm a, Angel varte awmna; Chutah chhandamte an inkhawm a, Lungngaihna an pel ta. Inthen a awm lawng, Kan inthen tawh lawng; Van ram nuamah khian, Inthen a awm tawh lawng. ” -K.Lalnunmawii, Secretary, Unit BKHP, Zohnuai ………………

Ringtute hlutzia leh pawimawhzia - R.Lalbiakdiki, Venglai Kumin Good Friday zawh hlim vel lai khan kan upa ber thiannu (nupui) chu a va inentir a, rin loh tak maiin Cancer an lo ti ta tlat mai a. Chu chuan min barakhaih em em a, zanah chuan an inah ka nu hovin thiante nen kan chhuk thla a, tawngtai rualna te kan nei a. Kan rilru a nain kan hmelah pawh hmuh theihin a lang tlang vek a ni. Kan boruak a hrehawm khawp mai. Mi tan tawngtaiin, subject te pawh midangte tan ka lo thawh ve thin a, damlo tam tak Cancer te pawh ka lo tawngtaipui ve thin. Mahse, mahni unau te, chhungte chungah a lo tlak meuh chuan a dan a dang hle mai. Chu mi zan kan hriat zana ka tawngtai lai chuan Pathian hmaah pawh ka chham nghe nghe a ni. Lal Isua khawvela a len laia hmeichhe thiputin, “A puan hmawr chauh pawh dek ila tihdamin ka awm ang” tia rinna leh beiseina a neih ang khan, keipawh kha mi zan khan Lal Isua kan zingah awm ve se a hring a hranin a puan hmawr dek mai pawh ni lovin, a malchunga bawh thlawpa

-27tah zawh zawih mai hi ka nap a ni. Mahse, thlarauin kan zingah a cheng a, engtia tawngtai tur nge tih pawh hre lova kan awm lai pawhin thlarau chuan rum sawi hleih theih lohvin min tawngtai sak thin a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se. Tichuan, ka thinlungah Lal Isua khawvela a len laiin zeng pakhat khuma mu chungin a thiante’n Lal Isua hnenah an rawn zawn a, kawngkaah pawh lut thei lovin in chung an rek pawp a, Lal Isua zawnah an thlak thla ta a, Isuan, an rinzia a hmuhin, “Ka fa, thlamuang takin awm rawh; I sualte ngaihdam a ni tawh” tiin tisa leh thlarau damna a chang ta nghal a ni tih kha ka ngaihtuah chhuak a, ringtute hi kan va lo pawimawh em! Kan va lo hlu em! Midang-te’n tisa leh thlarau damna an chan theihna turin midangte tana malsawmna ni turin kan va pawimawh em! Zeng pawh kha amahin a kal thei lo; a thiante puihna avangin a thiante tanpuina vangin damna a chang a. Lal Isua pawh khan a rinna a ti mai lo, an rinna nasatzia a hmuhin a ti a ni. Zeng rinna ringawt a tawk lo. Kha zeng phei kha chu a beidawng hial mai thei. A thiante khan an thahnem ngaih vangin leh dam leh se an tih vang pawhin an zawn lui pawh a ni mai thei. A enga pawh chu lo ni se, a thiante tanpuina avangin damna a chang a ni. Chuvangin, unau duh tak, i pawimawh, ka pawi-mawh, i thenawm, i unau, midangte tan Lalpa tana sengkhawm hna thawk tur leh tisa leh thlarau saltang, natna neite tan, tawngtai leh thil-pekin Lal ram thar kan din thei a ni tih i hre thar leh ang u. kan unaute’n taksa damna, thlarau damna an mamawh em em laiin kan thu mai mai dawn em ni? “Kristian tho r’u, mu rei su, Tap kan chawlhsan dawn em ni? Lalpa’n thu min pek lai hian, Kan thu mai mai dawn em ni? Lalpa’n a thu malsawm rawh se.

-28-

Chiahpuam vrs Sum (Changthlan : I Tim. 6:6-10) - Krista Pasaltha Lalhmangaihzuala Renthlei Aw le, kan thupui hi a va dangdai leh ta hiu heu mai ve le! A mak a nia, kan Kristian ramah hian thupui dangdai, maksak tak taka sermon thuziak a tul leh fo thin a nih hi. A mak a nia, khawvel a ni miau va, Lal Isuan, “Ka ram a ni lo” a tih kha maw le. Dik tak chuan Zoram Kristiante hi a tak (originality) min nihtir hman lotu ber chu sum leh pai, India tangka hi a ni ngei ang. Kristian chhe mi (duplicate), Kohhran lem, piangthar kawr ha hawh, buh lem, Krista sipai rinawm lo kan nih phah nasa viau a nih hi. Engvangin maw? Sawi teuh ka tum lo, Bible-ah kan hmu nual a, kan hre thawkhat bawk. Kum 100 chuang fe kan Kristian tawh a lawm! Engah nge ring lo mite, ramthim Chanchin tha thlen lohna leh Bible hre lote anga kan beng a ngawn a, kan mit a del tehlul ang ni? Mahse, hre reng chunga awih lo leh zawm peih lo leh tisual lui kan ni ve tlat! Pathian thu hi a dik zel dawn a ni. Kan Lal Isua’n, “Fimkhur ula, awhna reng reng lakah chuan inveng tha rawh u, sum ngah hi mihring dam chhan a ni lo ve” Lk. 12:15 a ti a. Kan awh ngah lutuk hian Kristian tak lo, a suak min nihtir reng a nih hi. Hebrai Lehkhathawn-ah, “In rilru putzia chu tangka ngainatna tel lo ni rawh se, in thil neih chhun chungahte chuan lungawi rawh u” (Heb 13:5) tiin kan hmu a. E khai! A har kan ti a nih hi, kan thil neih chhun chunga lungawi zel hi a va har thin em! Kan duham si, kan duh teuh zel thin si a. Kan Bible zirtirna hi kan nun nen a inmil thei hlawl lo. Inmiltir theitu awm chhun Pathian Thlarauah kan awm-in, kan intulut ngam tak tak bawk si lo.

-29Lal Isua’n “Mi-hring tih theih rual loh chu Pathian nen engkim tih theih a ni,” a ti a. Paula pawhin, “Mi tichaktuah chuan eng-kim ka ti thei a ni,” a ti bawk a. “Pathian leh sum rawng in bawl kawp thei lo ve,” Lk 16:13 titu kan Lalpa Isua Krista leh Thlarau Thiang-hlim hian lal hnih rawngbawl min phalsak lova (ringtute chu), Pathian dang neih a remti miah lo. Deut. 6 thuah pawh Israel fate hnena thupek ropui a zirtirnaah chiang takin kan hmu a. Thupek awih loh hlauhawm zia kan hmu bawk. Unaute u, ngun takin lo inngaihtuah rawh u, Pathian aia sum, pawisa pathian zawktute chu tute nge ni ang le? Kan ramah hian hai rual a ni lo a sin! Fimkhur ang u aw. Hawh u, he khawvelah hian sum, pawisa hi i chiah-puam lovang u, vanah i chiahpuam zawk ang u. Vanah ro khawlkhawm turin Lal Isua’n min zirtir a nih kha. Lalpa tih ila. A tawp nan: Lalpa’n ringtute chu van malsawmna min dawntir a tum ber a, chu chu thlarau lam malsawmna hi a ni. Kraws-a a thih chhan leh Thlarau Thianghlim min pek chhan chu malsawmna kan dawn theihna tura Pathian hna thawh ropui ber a ni. Chu Thlarau malsawm-na dawng tawhtu ringtu chuan he khawvel ropuina hi chu a awt tawh lo, a hnuai-chhiah vek tawh a. Tirhkoh Pawla, van malsawmna dawngtu pawh-in khawvel ropuina chu hnawmhne-ah lek a ngai tawh a nih kha, Phil. 3:4-8 chhiar rawh le. Tichuan maw, vana pawisa chiah-puam tawhtute chuan: “Aw Lalpa, hmangaih ropui chu, A hausak ren rual loh, Sang tam tak a pe tawh; Kei pawh malsawmna chu min pe” tiin Pathian kan fak a. Tin, “Khawvel ropuinate’n min tibuai tawh lovang, Krista chhandamna ka neih chuan, Engmah ka awt tawh lo’ng” tia Lalpa chawimawiin, ‘Heng hi Isua zara ka ta’ kan ti vek

-30tawh mai a nih hi. Hawh u, vanramah kan ro-sum i chiahpuam zawk ang u. Hun hnuhnunga hri maksak pui pui lo leng zel turte zingah chiahpuam hri pawh kan ramah a leng tan ta e. Pathian thu a dik zel dawn a, hei lo pawh hi hri leng tur a va la tam em! Matthaia Bung 24 chhiar ang che. Ruihhlo chi hrang hrang hri, sum leh pai hri, natna hrileng bakah eng hri nge leng zel ang le, i lo chik zel ang u. Kan Bible chang thlan kha i lo chhiar teh ang: “Hausak tumte chu thlemna-ah te, thangah te, atthlak leh tikhawlo thei duhna tam takah chuan an tlu lut thin. Chung duhnate chuan chhiatna leh boralnaah chuan mite a tipil thin. Tangka sum ngainat hi sual tinreng bul a ni si a, chu chu thenkhatte’n an awt a, Rinna chu an kal bosan a, an mahni leh an mahni lungngaihna tam takin an inchhun tlang ta chuk a” (ITim 6:8-10). Homework: Sakhaw biak dan dik, Jacob 1:26-27 chhiar ngei ngei rawh. “Rin-naah chuan in awm emaw nangmahni ngei inchhin thin ula, nangmahni ngei infiah thin rawh u” IIKor 13:5. LALPA’N malsawm rawh se.

-27-

Profile 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

15. 16. 17. 18.

Hmeichhe Theologian Profile Hming : PS Lalhmingthangi : PS Hrangmawia (Zulawma) (L) Pa hming Pasal hming : R.Lalngaia Pian kum : 27th April, 1962 Pianna khua : Civil Hospital, Lunglei Tuna awmna : Serkawn Fa neih zat : Hmeichhia 3 : BCM Serkawn Kohhran Bial : Zotlang Bial Zir chhuah : BTh - 1991, BD-2006 Zirna hmun : Eastern Theological College (ETC) Edn. Qualification : PUC (+2) Hnathawh mek : Sunday School Instructress Hnathawh tawh : 1) Teacher, Govt. M/S, Mualcheng ‘S’ 2) S.S. Worker 3) BCM H/S Vathuampui, Putlungasih 4) Cir. Manager, Kohhran Beng & Baptist Today Kohhrana nihna chelh mek : 1) Sunday School Zirtirtu Kohhrana nihna chelh tawhte : 1) Sunday School Zirtirtu Khawtlanga nihna chelh tawh : 1) Executive Committee Member, MHIP Hmeichhiate rawngbawlna Pathian thu atanga ka hmuh/thlir dan leh hmasawn zelna tura ka ngaih pawimawhte: Kohhrana Hmeichhiate rawngbawlna Pathian thu atanga ka hmuh dan chuan a tangkai hle chungin a la beitham hle a. Hmasawnna tur erawh kan la ngah. Hma kan sawn zel theih nan kan tlin leh phak tawk ang zelah Kohhranpui hian kawng hawng se.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Hmeichhe Rawngbawltu Profile Hming : Lalnunsiami Pa hming : K.Kapkunga Pasal hming : Biaknunga Pian kum : 3.9.1979 : Lungrang ‘S’ Pianna khua Tuna awmna : Lalnutui Fa neih zat : 5 (Hmeichhia-3, Mipa-2) Kohhran : Baptist Bial : Lungrang Bial Rawngbawltu nih kum : 2007 Thlanna hmun : BCM Lalnutui Edn. Qualification : Class-VI Kohhrana nihna chelh mek : 1) Unit BKHP President Khawtlanga nihna chelh tawh:1) MHIP Vice President, 2008 Khawtlanga nihna chelh mek:1) MHIP Vice President, 2009 …………

NANGNI LEH KEINI ** Kan lawmpui e: Kan rawngbawlpui Pi P.Liandingi Ramhlun ‘N’ Aizawl chuan 2009 Kohhran Upa Exam-ah Mizoram pumah 10thna niin tha takin a pass a, Loisi Editorial Board te’n kan lawmpui tak zet a ni. ** Loisi Chanchinbu pual Campaign: Hengahte hian Loisi chanchinbu pual Campaign neih a ni. September ni 14-ah Hnahthial ‘N’ Bial-ah Pi Zosangi Editor leh Pi Saprengpuii te an kal. Hnahthial ‘S’ Bial-ah: Pi H.Lalkimi leh Rbt Pi H.Lianchhungi te an kal. October 14-ah Luangmual Bial leh October 15-ah Upper Republic Bial-ah Pi H.Lalkimi leh Rbt Pi H.Lianchhungi te an kal. ** Aizawl ram leina: MBKHP rorel a thu kan passed Aizawl ram leina atan Rs. 100,000/- kan tlin ngei theihna turin Bial leh Unit te’n tan i la ang u. ** IBWU Golden Jubilee: India Baptist Women’s Union Golden Jubilee Celebration 11-13 Dec. 2009, Dimapur (Nagaland)-a lo awm turah MBKHP atangin mi 62 kal turin Registration tih fel a ni a. Zaipawlte pawh an inbuatsaih nasain Cheraw kan an zir ngawrh tawh hle. I tawngtaipui ang u.

** November ni 2 & 8: November 2 hi BWA hmeichhe tawngtai rual ni a ni a, November 8 hi MBKHP Thuzir Exam Question sem chhuah ni a ni bawk. ** Pi T.Lalthanveli Ropuina ramah: Kan beisei loh takin kan rawngbawlpui Pi T.Lalthanveli Zohnuai, Executive Committee member MBKHP (2006-2011) chuan Sept. ni 11 khan Ropuina ramah min kalsan a. A tuk Sept. ni 12-ah an chenna in Zohnuai-ah thlah liam a ni. Amah thlahna inkhawmah hian Upa C.Remmawii President MBKHP-in a chanchin tawi sawina hun a nei a. Pi B.Singpari, Organiser-in MBKHP hmingin Pangpar a dah a. A kalsan a pasal leh fate tan Pathian thlamuanna leh awmpuina i dil sak ang u. ** Seminar: Dt. 25-27 Sept. ‘09 khan Khawzawl-ah MBKHP programme-in Seminar neih a ni a. MBKHP atangin Dr. Chawngthanpari, Asst. Secretary, MBKHP, Pi H.Lalkimi leh Pi S.Lalthanpari te an kal. <…0…>

Related Documents


More Documents from "Lalhlimpuia"