Tygodnik Prawa Administracyjnego Z 7 Stycznia 09 (nr 4)

nr 4 (2380)

ŚRODA, 7 stycznia 2009

Tygodnik Prawa Administracyjnego S A M O R Z Ą D

U R Z Ą D

SPIS TREŚCI

P A Ń S T W O

C

Przewodnik

KOMENTARZ System finansowania samorządów będzie zmieniany

GIODO WYJAŚNIA strona C2

Informacje o najemcach lokalów

NIERUCHOMOŚCI Marszałek nie będzie odralniał gruntów pod budownictwo Jaki może być efekt nowych przepisów

strona C3

Z produkcji rolnej wyłącza starosta

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Prawa i obowiązki pracowników samorządowych W każdym urzędzie marszałkowskim, urzędzie gminy oraz starostwie zatrudniono sekretarzy, których zadaniem będzie m.in. organizacja pracy urzędu i zarządzanie zasobami ludzkimi. Osoby nowo zatrudnione w administracji samorządowej będą musiały odbyć służbę przygotowawczą. Służba przygotowawcza ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych i trwa nie dłużej niż trzy miesiące i kończy się egzaminem. Pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym można przenieść na inne stanowisko tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione potrzebami urzędu, a do innego pracodawcy – tylko za jego zgodą lub na jego wniosek. Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym jest obowiązany złożyć oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej. Na żądanie pracodawcy pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym musi złożyć oświadczenie o stanie majątkowym. Analizy danych zawartych w oświadczeniu dokonuje kierownik jednostki, w której pracownik jest zatrudniony.

strony C5–C8

Jakie są zasady udostępniania protokołu postępowania Jak licytacja elektroniczna powinna wpłynąć na procedury

strona C4

przetargowe

FINANSE PUBLICZNE strona C9

Dotacje rozwojowe z budżetu Unii

Nowe prawo

INWESTYCJE Zasady dofinansowania z funduszu ochrony środowiska Jaka jest procedura przyznawania pomocy finansowej gminom

strona C10

ORZECZNICTWO Przed budową drogi nie można określać jej charakteru Konsultacje w sprawach stypendiów prowadzi wójt Rozstrzygnięcie o uprawnieniach do działki

strona C11 WSKAŹNIKI I STAWKI

Za tydzień Rozwój gmin dzięki rozbudowie odnawialnych źródeł energii

strona C12

Łatwiej będzie powiększyć strefy zięki nowym możliwościom przejmowania terenów na potrzeby działalności gospodarczej na terenach specjalnych stref ekonomicznych łatwiej będzie planować rozwój i przeciwdziałać bezrobociu w gminach i powiatach graniczących z takimi obszarami Od 30 grudnia obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2008 r. w sprawie kryteriów, których spełnienie umożliwia objęcie niektórych gruntów specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. nr 224, poz. 1477). Określono szczegółowe warunki, których spełnienie pozwoli włączać tereny prywatne do specjalnych stref ekonomicznych (SSE). Do tej pory ustawa o specjalnych sterfach ekonomicznych przewidywała taką możliwość, lecz użyte w niej sformułowanie ważne względy gospodarcze było zbyt ogólne. Niezbędne więc stało się opracowanie precyzyjnych kryteriów uprawniających do włączenia terenów prywatnych, niebudzących wątpliwości interpretacyjnych. Przepisy rozporządzenia szczegółowo wymieniają warunki, które przewidują takie możliwości. Chodzi m.in. o inwestycje gwarantujące powstanie nowych miejsc pracy lub zakładające określone wielkości kosztów kwalifikowanych. W tym wypadku przyjęto, że im wyższa jest stopa bezrobocia na danym obszarze, tym łagodniejsze będą warunki. I tak np.: ■ w powiecie, w którym stopa bezrobocia jest równa albo niższa od 60 proc. średniej krajowej, przedsiębiorca zobowiąże się do utworzenia co najmniej 500 nowych miejsc pracy lub poniesienia kosztów kwalifikowanych inwestycji w wysokości co najmniej 350 mln zł;

D

■ w powiecie, w którym stopa bezrobocia jest wyższa od 60 proc. średniej krajowej, lecz nie wyższa niż średnia krajowa, przedsiębiorca zobowiąże się do utworzenia co najmniej 250 nowych miejsc pracy lub poniesienia kosztów kwalifikowanych inwestycji w wysokości co najmniej 155 mln zł; ■ w powiecie, w którym stopa bezrobocia jest wyższa od średniej krajowej, lecz nie wyższa niż 130 proc. średniej krajowej, przedsiębiorca zobowiąże się do utworzenia co najmniej 200 nowych miejsc pracy lub poniesienia kosztów kwalifikowanych inwestycji w wysokości co najmniej 138 mln zł; ■ w powiecie, w którym stopa bezrobocia jest wyższa od 160 proc. średniej krajowej, lecz nie wyższa niż 200 proc., przedsiębiorca zobowiąże się do utworzenia co najmniej 150 nowych miejsc pracy lub poniesienia kosztów kwalifikowanych inwestycji w wysokości co najmniej 100 mln zł; ■ w powiecie, w którym stopa bezrobocia jest wyższa od 200 proc. średniej krajowej, lecz nie wyższa niż 250 proc., przedsiębiorca zobowiąże się do utworzenia co najmniej 100 nowych miejsc pracy lub poniesienia kosztów kwalifikowanych inwestycji w wysokości co najmniej 70 mln zł. Kolejnym wymogiem w przypadku powiększania sterefy ekonomicznej o nowe tereny jest wspieranie działalności inwestycyjnej polegającej na uruchomieniu np. produkcji nowych lub ulepszonych towarów. Będą promowane inwestycje o charakterze innowacyjnym, wykorzystujące nowe technologie. W rozporządzeniu wymieniono ponadto inwestycje sektora nowoczesnych usług, np. IT, który ma duże znaczenie dla gospodarki, pobudzając jej wzrost i konkurencyjność.■ M.K.

T Y G O D N I K

C

2

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

nr nr 163 226 4

komentarze – opinie

WAŻNE ZMIANY, WAŻNE TERMINY

KOMENTARZ

Przekazanie gruntu i renta

System finansowania samorządów będzie zmieniany

Właściciele gospodarstw rolnych, którzy nieodpłatnie przekażą je swoim następcom, czyli np. dzieciom, w celu uzyskania renty, zwolnieni będą z obowiązku zapłaty renty planistycznej.

Rozwiązania dotyczące finansowania zadań, planowanych do przekazywania gminom do realizacji jako zadania własne, w formie dotacji celowych z budżetu państwa, mają charakter przejściowy, poprzedzając zasadnicze zmiany w systemie finansowania nie tylko gmin, ale również jednostek samorządu terytorialnego na pozostałych poziomach: powiatów i województw samorządowych.

Wójt, burmistrz albo prezydent miasta nie będzie miał już prawa do pobrania renty planistycznej, w przypadku nieodpłatnego przeniesienia przez rolnika własności nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego na następcę. Od 12 stycznia tego roku obowiązuje ustawa z 15 października 2008 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 220, poz. 1413). Zakaz pobrania tej opłaty będzie obowiązywał nawet wówczas, gdy na skutek uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wzrosła wartość nieruchomości. Jeżeli jednak następca, czyli syn, który nieodpłatnie otrzymał nieruchomości wchodzące w skład gospodarstwa rolnego, sprzeda je lub przekaże nieodpłatnie, to wójt, burmistrz albo prezydent miasta będzie już miał prawo do nałożenia na niego obowiązku zapłaty renty planistycznej. Ma to zapobiec spekulacji gruntami, których wartość istotnie wzrosła na skutek uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania.■ AJ

WIĘCEJ NA TEN TEMAT Tygodnik Prawa Administracyjnego Nowe zasady gospodarowania nieruchomościami... GP nr 246/2008

Refundacja miejsc w przedszkolach Finansowanie przez gminę edukacji przedszkolnej mieszkańców, także tych, którzy korzystają z oferty placówek oświatowych ulokowanych na terenie innych gmin, pozostaje w zakresie realizowania przez gminę zadania własnego, bo służy – jakkolwiek nie bezpośrednio – zaspokajaniu bieżących potrzeb wspólnoty. W Dzienniku Ustaw z 30 grudnia 2008 r. opublikowany został wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2008 r., sygn. akt K 19/07 (Dz.U. nr 235, poz. 1618). Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 90 ust. 2c ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty w zakresie, w jakim nakazuje pokrycie wyższych kosztów dotacji – w przeliczeniu na jednego ucznia – niż dotacje przysługujące przedszkolom niepublicznym, jest niezgodny z konstytucją. Przepis ten zdaniem sędziów Trybunału nadmiernie ogranicza samodzielność finansową gmin, których mieszkańcy korzystają z edukacji przedszkolnej poza granicami terytorialnymi własnych wspólnot. W przepisach nie sprecyzowano żadnych pomocniczych kryteriów, którymi poszczególne gminy miałyby kierować się przy ustalaniu, czy wskaźnik procentowy powinien być wyższy od wskaźnika gwarantowanego na minimalnym pułapie 75 proc. Swoboda ta wzmacnia samodzielność samorządu terytorialnego w sferze prowadzenia przez jego jednostki polityki oświatowej. Jednak w mechanizmie refundacji działa nadmiernie restrykcyjnie, ograniczając swobodę – przede wszystkim finansową – innych gmin, których mieszkańcy korzystają z edukacji przedszkolnej poza granicami terytorialnymi własnych wspólnot.■ M.K.

Tygodnik Prawa Administracyjnego Redaktor prowadzący: Marek Kobylański, tel. (022) 530 40 62, [email protected] Sekretarz redakcji: Jerzy Majkut, tel. (022) 530 40 20, [email protected] www.gazetaprawna.pl, [email protected] INFOR Biznes SPÓŁKA Z O.O. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72, tel. (022) 530 40 35, (022) 530 40 40, fax (022) 530 40 39 Biuro Reklamy: tel. (022) 530 44 61, (022) 530 40 26 29, fax (022) 530 40 25 Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa

Dokonanie zmian w systemie finansowania jednostek samorządu terytorialnego, w tym gmin, uwarunkowane jest ustaleniem ostatecznego katalogu zadań przekazywanych tym jednostkom do realizacji jako zadania własne oraz wyceną decentralizowanych zadań. Zmiany w podziale dochodów publicznych muszą być bowiem dostosowane do zmian w podziale i kompetencji administracji publicznej. Przygotowywane zmiany w zakresie zadań jednostek samorządu terytorialnego, w tym gmin, umożliwią, po ich wdrożeniu, ostateczne ukształtowanie systemu finansowania tych jednostek. Kwestie dotyczące zmian w systemie finansowania gmin są bezpośrednio związane i zależne od prac prowadzonych w ramach uchwały Rady Ministrów jeszcze z 22 stycznia 2008 r. nr 13 w sprawie dokończenia reformy administracji publicznej oraz zasad prowadzenia prac w tym zakresie (MP nr 8, poz. 99). Dostrzegając potrzebę dokonania modyfikacji systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego, strona rządowa, w porozumieniu ze stroną samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, powołała zespół roboczy, którego zadaniem jest wypracowanie strategicznych zmian w zakresie systemu dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Pragnę zaznaczyć, że sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego jest na bieżąco monitorowana. Z analizy wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego w I półroczu 2008 r. wynika, że w I półroczu budżety jednostek samorządu terytorialnego, przy planowanym deficycie w wysokości 18,6 mld zł, zamknęły się nadwyżką w łącznej

kwocie 12,2 mld zł, z czego 4,4 mld zł w gminach, 1,4 mld zł – w powiatach, 3,4 mld zł – w miastach na prawach powiatu i 3,0 mld zł – w województwach. Projekt ustawy o finansach publicznych oraz projekt ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych był przedmiotem obrad Zespołu do Spraw Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W stanowisku zespołu strona samorządowa wyraziła zadowolenie, iż projekt nowej ustawy o finansach publicznych w wielu proponowanych rozwiązaniach wychodzi naprzeciw postulatom samorządów. Za korzystne dla jakości zarządzania finansami publicznymi strona samorząELŻBIETA dowa uznała m.in. propozycję dotyczą- SUCHOCKA-ROGUSKA sekretarz stanu cą wprowadzenia wieloletnich prognoz Ministerstwa finansowych. Finansów Wprowadzenie instrumentu wieloletniego planowania finansowego w sektorze samorządowym jest rozwiązaniem od lat postulowanym przez samorządy. W ocenie samorządów projektowane przepisy dotyczące wieloletniego planowania finansowego, będącego elementem budżetu zadaniowego, gdzie planowanie i wykonanie budżetu będzie można oceniać pod kątem osiągnięcia założonych celów, a nie pod kątem wykonania zaplanowanych wydatków, jest jedną z ważniejszych zmian, proponowanych w ramach reformy finansów publicznych. Głównym celem wprowadzenia wieloletnich planów finansowych jest bardziej racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi (wzrost efektywności wydatkowania), powiązanie wydatków ze średnio- i długookresowymi priorytetami jednostki samorządu terytorialnego, dzięki czemu nastąpi zwiększenie wiarygodności, przejrzystości i przewidywalności gospodarki finansowej samorządów (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 5015).■ KW

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH WYJAŚNIA

Informacje o najemcach lokalów Pozyskiwanie danych osobowych najemców lokali mieszkalnych stanowiących własność miasta i gminy, np. w zakresie imion rodziców, daty i miejsca urodzenia, od momentu ustania w 1998 roku obowiązku prowadzenia książki meldunkowej, jest zbędne do zawarcia i realizacji umowy najmu mieszkalnego. PROBLEM: Czy zakład gospodarki mieszkaniowej może przetwarzać dane osobowe najemców lokali mieszkalnych stanowiących własność miasta w zakresie imion rodziców, daty i miejsca urodzenia oraz poprzedniego i kolejnego adresu zamieszkania?

GIODO INFORMUJE: Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych, administrator przetwarzający dane osobowe powinien dołożyć szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest zobowiąza-

ny zapewnić, aby dane te były merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celu, w jakim są przetwarzane. Adekwatność polega na gromadzeniu tylko tylu danych osobowych, jakie są niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania. Ponadto, w wyroku z 1 grudnia 2005 r. (sygn. akt II SA/Wa 917/2005), Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż adekwatność danych w stosunku do celu ich przetwarzania powinna być rozumiana jako równowaga pomiędzy uprawnieniem osoby do dysponowania swymi danymi a interesem administratora danych. Równowaga będzie zachowana, jeżeli administrator danych zażąda danych tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wypełnienia celu, w jakim dane są przetwarzane. Dane w zakresie imion rodziców, daty i miejsca urodzenia oraz poprzedniego i kolejnego miejsca zamieszkania pozyskuje się na potrzeby prowadzenia książki meldunkowej. Tymczasem obo-

wiązek jej prowadzenia został zniesiony w 1998 roku. Aktualnie książka (w której kiedyś gromadzone były dane osobowe na potrzeby meldunku) służy do prowadzenia wykazu osób zamieszkujących w poszczególnych lokalach stanowiących własność miasta i gminy, a gromadzenie danych osobowych ponad te, które służą do zawarcia i realizacji umowy najmu mieszkalnego, czyli imion rodziców, daty i miejsca urodzenia oraz poprzedniego i kolejnego adresu zamieszkania, służy jedynie w celu wypełnienia pustych rubryk książki meldunkowej. Należy zatem uznać, że pozyskiwanie danych osobowych najemców lokali mieszkalnych stanowiących własność miasta i gminy w zakresie imion rodziców, daty i miejsca urodzenia, poprzedniego i kolejnego adresu zamieszkania, od momentu ustania w 1998 roku obowiązku prowadzenia książki meldunkowej, jest zbędne do realizacji celu, dla którego dane są przetwarzane, tj. zawarcia i realizacji umowy najmu mieszkalnego.■ KW

Masz ciekawy temat? Coś cię nurtuje?

Podyskutuj na forum dla urzędników www.administracja.infor.pl/forum

T Y G O D N I K

nr 4 226

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

C

nieruchomości E K S P E R T

TERENY INWESTYC YJNE

Marszałek nie będzie odralniał gruntów pod budownictwo Wszystkie obszary rolne położone w granicach administracyjnych miast zostały odrolnione z mocy prawa. Wykorzystanie ich na cele budowlane może jednak nastąpić dopiero po wydaniu przez starostę warunków zabudowy. Gminy nie mogą już pobierać opłat za odrolnienie, ale mogą naliczać wyższy podatek od nieruchomości. ARKADIUSZ JARASZEK [email protected]

Nowelizacja ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, która 1 stycznia weszła w życie przewiduje uproszczone procedury odrolnienia i zmianę przeznaczenia niektórych obszarów rolnych. Do tej pory o odrolnieniu danej działki decydował marszałek województwa lub minister rolnictwa za pośrednictwem marszałka województwa w odniesieniu do gruntów klas od I do III o zwartej powierzchni przekraczającej 0,5 ha.

Automatyczna procedura Wejście w życie nowelizacji oznacza, że wszystkie grunty rolne położone w granicach administracyjnych miast zostaną odrolnione z mocy prawa. Nie będzie przy tym miała znaczenia ich klasa. Podobnie z mocy prawa zostaną odrolnienie grunty położone poza granicami miast. W tym jednak przypadku nie wszystkie obszary będą mogły być przekształcone bez wniosku. Uproszczona procedura będzie obejmowała wyłącznie obszary stanowiące użytki rolne klasy od IV do VI. Zarówno marszałek województwa, jak i minister rolnictwa, nie będą więc już decydowali o odrolnieniu. Każdy, kto będzie chciał wykorzystać działkę rolną na cele budowlane, będzie mógł to zrobić bez żadnych formal-

3

ności. Odrolnienie nie będzie jednak obowiązkowe i grunty, które dziś są wykorzystywane do produkcji rolnej, dalej będą mogłyby wykorzystywane na ten cel.

Warunki zabudowy Automatyczne odrolnienie nie oznacza jednak, że wszystkie obszary gminne będą mogły być automatycznie wykorzystane na cele budowlane, a gminy będą miały obowiązek zapewnienia dla takich działek infrastruktury drogowej, kanalizacyjnej, wodociągowej, energetycznej itp. Nadal bowiem do budowy domu konieczne będą zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który taką zabudowę będzie przewidywał, lub

Ważna liczba

19,069 tys. ha tyle stanowią użytki rolne w Polsce (61 proc. powierzchni kraju) w przypadku braku planu, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Decyzja taka wydawana jest przez starostę i jeżeli ten uzna, że dana działka nie może zostać zabudowana, to może odmówić wydania warunków zabudowy i rozpoczęcie robót budowlanych będzie niedopuszczalne. Złamanie tego zakazu będzie skutkowało powstaniem samowoli bu-

Grunty rolne w miastach Udział powierzchni gruntów rolnych do powierzchni całkowitej największych miast w Polsce: ■ Warszawa – 44,1 proc. ■ Kraków – 49,8 proc. ■ Poznań – 49 proc. ■ Wrocław – 44 proc. ■ Szczecin – 41,4 proc. ■ Gdańsk – 36,6 proc. Źródło: ARiMR dowlanej, za którą inspektor nadzoru budowlanego może nałożyć grzywnę w wysokości 50 tys. zł (w przypadku budowy domu jednorodzinnego).

Dochody gminy Wprowadzenie automatycznej procedury odrolnienia gruntów rolnych oznacza także zmiany w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dziś bowiem osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłączenie gruntów z produkcji rolnej, jest zobowiązana uiścić należność i opłaty roczne. Obowiązek taki powstaje od dnia faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji. Należność to jednorazowa opłata z tytułu trwałego wyłączenia gruntów z produkcji. Jej wysokość zależy od klasy gruntów. Jest ona pomniejszana o rynkową wartość gruntu w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z pro-

dukcji. Pobierana jest też opłata roczna w wysokości 10 proc. należności wyrażonej w tonach ziarna żyta lub w metrach sześciennych drewna. W razie trwałego wyłączenia uiszczana jest ona przez dziesięć lat, a w przypadku nietrwałego wyłączenia przez okres tego wyłączenia, nie dłużej jednak niż przez 20 lat. Teraz odrolnienie będzie bezpłatne. Dodatkowo wszystkie niewymagalne w dniu 1 stycznia 2009 r. należności oraz opłaty roczne związane z uzyskaniem prawa do wyłączenia z produkcji użytków rolnych położonych w granicach administracyjnych miast zostają umorzone z mocy prawa. W zamian jednak za likwidację opłat z tytułu wyłączenia gruntów rolnych z produkcji rolnej gminy będą miały prawo do naliczania wyższych podatków. Dziś mogą one pobierać niższy podatek rolny. Po zmianie przeznaczenia danych obszarów będą one miały prawo do naliczania dużo wyższego podatku od nieruchomości.

Wszczęte postępowania Przepisy przewidujące automatyczne odrolnienie gruntów rolnych mają także zastosowanie do wszystkich rozpoczętych już postępowań o odrolnienie i zmianę przeznaczenia gruntów. Nowelizacja przewiduje bowiem, że wszystkie takie postępowania zostają umorzone, a osoby zainteresowane ich rozstrzygnięciem mogą skorzystać z nowych, uproszczonych procedur.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. nr 237, poz. 1657).

W Y J A Ś N I A

Jaki może być efekt nowych przepisów Czy zwiększy się podaż ziemi pod budownictwo i obniżą się koszty realizacji inwestycji. Czy skróci się czas procesu inwestycyjnego? Odrzucono weto prezydenta w sprawie odrolnienia gruntów rolnych i leśnych w granicach miast z mocy prawa. Wszyscy zwolennicy nowelizacji ustawy głoszą tryumf. Po pierwsze, teza o braku terenów zaplanowanych pod budownictwo mieszkaniowe jest nieprawdziwa. Przykłady Kra- WIESŁAW BIELAWSKI kowa czy Warszawy z ewidentnym bra- zastępca prezydenta kiem planowania nie są już reprezentaGdańska tywne. Większość miast metropolitarnych systematycznie zwiększa odsetek terenów objętych planami. Ponadto wystarczy zajrzeć do gmin okalających duże miasta. Tam terenów pod budownictwo mieszkaniowe jest w ilościach przekraczających obecne możliwości demograficzne Polski. Należy zadać również pytanie, czy deweloper zechce zrezygnować z zysku z tytułu wzrostu wartości nieruchomości? Czas pokaże, chociaż doświadczenie uczy, że ceny gruntów rolnych w miastach wzrosną, a więc ci, którzy już nabyli grunty rolne, licząc na te zmiany, zyskali i na pewno z tego zysku nie zrezygnują, bo i w imię czego? Skróci się czas oczekiwania. Co do tego można się zgodzić. Ale zgadzając się z tą tezą, należałoby nowelizacją ustawy wyeliminować konieczność uzyskiwania zgód od określonych instytucji, a nie czynić powszechnym możliwości zabudowy w granicach miast. Podstawą odrolnienia winien więc być plan miejscowy, a nie ustawa. Problem polega na tym, że w przekonaniu środowisk deweloperskich i niektórych prawników plan służy li tylko uzyskiwaniu pozwoleń na budowę. Otóż nie tylko. Plan jest narzędziem ochrony, racjonalnego rozwoju i świadomości kosztów, jakie z tego tytułu powinniśmy wszyscy ponieść. Zwolennicy nowelizacji uważają m.in., że miasta nie zostały powołane do tego, by być bazą dla produkcji rolnej. Należy zdać sobie sprawę z tego, że częścią przestrzeni miasta jest również krajobraz otwarty, a więc w większości tereny o funkcji rolnej. Dotychczasowe, skuteczne narzędzie jego ochrony – odmowa wydania decyzji o warunkach zabudowy na gruntach, które dotychczas nie uzyskały zgody na zmianę przeznaczenia, została wyeliminowana (a może o to chodziło?). Praktyka w wydawaniu decyzji, o których mowa, pozwala stwierdzić, że zasada dobrego sąsiedztwa nie będzie skuteczną ochroną. Powszechna więc stanie się nieracjonalna i niekontrolowana urbanizacja, a w efekcie ostatecznym pozbawienie obywateli wartości, jakie niesie krajobraz otwarty. Nie głoszę tu żadnych nowych tez. Wystarczy zacytować Czesława Bieleckiego z książki Więcej niż architektura: Nie ma rynku bez własności i nie ma planowania bez własności, ale zdrowe planowanie przestrzenne nie może być podporządkowane wyłącznie rynkowi. Według Miltona Friedmana jest to jeden z wyjątków od traktowania praw rynkowych jako głównego stymulatora działań gospodarczych. Gospodarując przestrzenią, musimy dążyć do dwóch celów: ochrony terenów otwartych i nierozpraszania zabudowy. Oba te cele realizowane są przez ograniczenie prawa własności, przez decyzje o sposobie użytkowania i decyzje o prawie zabudowy. Przestrzeń nie jest dobrem rynkowym odtwarzalnym w skali ludzkiego życia.■ AJ

PRZEZNACZENIE GRUNTÓW

Z produkcji rolnej wyłącza starosta Wyłączenie z produkcji użytków rolnych może nastąpić dopiero po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie. Wydawana jest ona przez starostę. W odniesieniu do gruntów wchodzących w skład parków narodowych decyzje wydają dyrektorzy tych parków.

sieniu natomiast do gruntów wchodzących w skład parków narodowych decyzje wydają dyrektorzy tych parków.

Obowiązki po wyłączeniu ARKADIUSZ JARASZEK [email protected]

Automatyczne odrolnienie gruntów nie oznacza, że wszystkie obszary rolne zostały z mocy prawa wyłączone z produkcji rolniczej. Zgodnie bowiem z nowelizacją wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzo-

nych z gleb pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa, IIIb, oraz użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego może nastąpić dopiero po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie. Decyzję taką podejmuje starosta. W odnie-

W decyzji dotyczącej wyłączenia z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa, IIIb, konieczne jest określenie obowiązków związanych z wyłączeniem. Jednym z takich obowiązków są należności i opłaty za wy-

łączenie gruntów. Należność to jednorazowa opłata z tytułu trwałego wyłączenia gruntów z produkcji. Jej wysokość zależy od klasy gruntów. Opłatę roczną stanowi natomiast opłata w wysokości 10 proc. należności wyrażonej w tonach ziarna żyta lub w metrach sześciennych drewna.

Elementy wniosku Wyłączający grunt powinien zgłosić ten fakt w terminie 30 dni od dnia powstania zmiany, gdyż dane te podlegają uwzględnieniu

w obrębie danych ewidencyjnych gruntów i budynków. Niezgłoszenie zmian zagrożone jest sankcją karną w postaci grzywny. Wniosek o wyłączenie z produkcji rolnej wraz z uzasadnieniem powinien zawierać także oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością, wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, projekt zagospodarowania działki z bilansem powierzchni, fragment mapy ewidencyjnej oraz opinie wojewódzkiego zarządu me-

lioracji i urządzeń wodnych – dla terenów zmeliorowanych. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie wyszczególnia jednak załączników do wniosku o wydanie decyzji zezwalającej na wyłączenie. Wskazana lista nie musi zatem znaleźć potwierdzenia w każdym urzędzie.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. nr 237, poz. 1657).

T Y G O D N I K

C

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N N EE G G O O

163 4 nr nr 226

zamówienia publiczne

4

PRZETARGI W SEKTORZE FINANSÓW PUBLICZNYCH

Jakie są zasady udostępniania protokołu postępowania Wykonawca ma prawo wglądu do protokołu w miejscu wyznaczonym przez zamawiającego oraz oczekiwania przesłania jego kopii. Żądanie dostępu do protokołu z postępowania przetargowego nie może dotyczyć przesłania załączników do protokołu, którymi są również oferty innych wykonawców uczestniczących w procedurze, w szczególności tych, którzy zastrzegli w nich tajemnicę przedsiębiorstwa. DARIUSZ JAGIEŁŁO [email protected]

W trakcie postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający sporządza pisemny protokół postępowania o udzielenie zamówienia (bez względu na wartość prowadzonego postępowania, jak też tryb udzielenia zamówienia). Protokół ten jest jawny i sporządzony musi zostać w formie pisemnej. Wszelkie informacje zawierane w protokole, które odnoszą się do czynności poprzedzających wszczęcie postępowania, powinny być w nim zamieszczone niezwłocznie po ich podjęciu. Sama czynność sporządzania protokołu powinna być powierzana przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych konkretnej osobie, na ustalanych przez niego zasadach prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia, jak też zgodnie z regulaminem wewnętrznego postępowania.

Dostęp do protokołu Wykonawca może uzyskać wgląd do protokołu w miejscu wyznaczonym przez zamawiającego. Ponadto wykonawca ma prawo żądać przesłania kopii protokołu pocztą, faksem lub drogą elektroniczną zgodnie z jego wyborem oraz może sporządzać kopie lub odpisy protokołu wraz z załącznikami. Bez zgody zamawiającego w trakcie wglądu do protoko-

E K S P E R T

łu lub załączników w miejscu wyznaczonym przez zamawiającego nie można samodzielnie kopiować lub utrwalać za pomocą urządzeń lub środków technicznych służących do utrwalania obrazu treści złożonych ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Zamawiający ma swobodę w wyborze drogi, jaką wykonawca poinformuje go o chęci otrzymania protokołu, tj.: pisemnie, faksem czy drogą elektroniczną. Skopiować można zarówno wersję papierową protokołu, jak też wykonanie skanu dokumentu i przesłanie protokołu w wersji elektronicznej do wykonawcy, który zwrócił się z taką prośbą do zamawiającego. Wszelkie przesyłane przez zamawiającego dokumenty nie mogą pozostawać w sprzeczności z obiektywnymi możliwościami technicznymi, którymi dysponuje wykonawca. Odmienne postępowanie może narazić zamawiającego na protesty, ale również na najcięższy zarzut, tj. naruszenie zasady uczciwej konkurencji.

Opłata za kopię Nie ma obowiązku nieodpłatnego przesłania przez zamawiającego sporządzonego protokołu. W związku z tym zamawiający może obciążyć wykonawcę realnymi kosztami, jakie poniósł w związku z wykonywaniem czynności,

tj. opłatami związanymi z przesyłką i powieleniem protokołu. Z żadnego przepisu prawa zamówień publicznych (p.z.p.) nie wynika, że zamawiający ma obowiązek za darmo udostępniać wykonawcy kserokopię protokołu. Pobieranie opłaty za kserokopię protokołu jest jak najbardziej uzasadnione. Nie można przecież wykluczyć, że protokół będzie bardzo obszerny, a zamawiający nie ma obowiązku samodzielnie ponosić kosztów w związku z wydaniem żądanych dokumentów. Zamawiający ma obowiązek umożliwić wszystkim zainteresowanym sporządzanie kopii oraz odpisów protokołu, ale wyłącznie pod warunkiem dokonania tych czynności w siedzibie zamawiającego. Z przepisów prawa zamówień publicznych nie wynika zakaz udostępnienia protokołu do skopiowania poza siedzibą zamawiającego, jednakże wynikająca z art. 97 ust. 1 p.z.p. odpowiedzialność za jego przechowywanie w stanie nienaruszonym sprawia, iż zamawiający ma wystarczające uzasadnienie do odmówienia ewentualnym wnioskom w tym zakresie.

Dostęp do informacji Każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną. Protokół dokumentujący postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego jest bez wątpienia informacją publiczną. W sytuacji gdy informacja nie jest udostępniana w Biuletynie Informacji Publicznej, jest udzielana na wniosek. O możliwości pobrania opłat za sporządzenie kserokopii protokołu mowa jest w art. 15 ust. 1 ustawy o do-

stępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1198 ze zm.) Chodzi o kwotę, która ma odpowiadać rzeczywistym poniesionym przez zamawiającego kosztom. W praktyce jest to koszt papieru oraz druku czy użycia urządzenia wielofunkcyjnego do dokonania kserokopii wskazanego dokumentu. W związku z tym dokonanie stosownych zapisów w s.i.w.z jest niemal koniecznością. Istnieje również możliwość dokonania takich zapisów w zarządzeniu wewnętrznym obowiązującym w jednostce lub ewentualnym regulaminie. Prawidłową formą w mojej ocenie jest wskazanie tabeli opłat wraz z cennikiem, gdyż nie narazi to zamawiającego na ewentualne zarzuty w zakresie chęci pobierania zbyt wysokich opłat.

Termin na udostępnienie Termin udostępnienia protokołu zależy wyłącznie od zamawiającego, lecz musi on być do tego stopnia realny, by nie zablokować ewentualnej drogi odwoławczej wykonawcy, jak też nie można nie wyznaczając terminu, kierować się osobistymi uprzedzeniami do uczestnika postępowania. Termin ten powinien być wyznaczony niezwłocznie po otrzymaniu stosownego wniosku (a więc bez zbędnej zwłoki) oraz w dogodnym dla obu stron postępowania (ustalonym) momencie. Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 11 stycznia 2008 r., KIO/UZP52/07 stwierdziła, że w art. 96 ust. 3 p.z.p. oraz par. 5 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w sprawie protokołu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie

PRZYKŁAD WERSJA PAPIEROWA Gdy wykonawcy nie zadowala wersja elektroniczna, może żądać wersji papierowej protokołu. Wykonawcy mają takie uprawnienia, w związku z tym zamawiający musi zawrzeć stosowne zapisy w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (s.i.w.z.). Przykładowy zapis s.i.w.z. w zakresie udostępniania protokołu postępowania: 1. Udostępnieniu podlega protokół wraz z załącznikami. Załączniki do protokołu mogą być udostępniane po dokonaniu przez zamawiającego wyboru najkorzystniejszej oferty lub unieważnieniu postępowania, z tym że oferty są jawne od chwili ich otwarcia; 2. Udostępnianie protokołu oraz załączników do protokołu odbywać się będzie na poniższych zasadach: a) osoba zainteresowana zobowiązana jest złożyć w siedzibie zamawiającego wniosek o udostępnienie treści protokołu lub/i załączników do protokołu, b) zamawiający ustali, z uwzględnieniem złożonego w ofercie zastrzeżenia o tajemnicy przedsiębiorstwa, zakres informacji, które mogą być udostępnione, c) po przeprowadzeniu powyższych czynności zamawiający niezwłocznie udostępni wnioskodawcy protokół lub/i załączniki do protokołu. 1) Zamawiający umożliwi kopiowanie załączników do protokołu odpłatnie, cena za 1 stronę ustala się na ….....… zł. 2) Udostępnienie protokołu wraz z załącznikami odbywać się będzie w siedzibie Zamawiającego oraz w czasie godzin jego urzędowania.

ma regulacji dotyczącej terminu udostępnienia kopii protokołu wraz z załącznikami. W tej sytuacji znajdzie zastosowanie przepis art. 13 ust. 1 ustawy z 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, gdyż norma kolizyjna zawarta w art. 1 ust. 2 przywołanej ustawy wyłącza stosowanie jej przepisów tylko w sytuacji, w której inna ustawa reguluje ten sam zakres.

Zamawiający musi przesłać kopię protokołu każdemu wykonawcy, pamiętając przy tym, że prawo do wystąpienia z takim żądaniem przysługuje wyłącznie tym wykonawcom, którzy pozostali nadal w postępowaniu.■ ■ DARIUSZ JAGIEŁŁO Kancelaria Adwokacka adwokat Dorota Załuska

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 96–97 ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 223, poz. 1655 ze zm.). ■ Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 16 października 2008 r. w sprawie protokołu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (Dz.U. nr 188, poz. 1154).

W Y J A Ś N I A

Jak licytacja elektroniczna powinna wpłynąć na procedury przetargowe Jak jest skala wykorzystania zapytania o cenę w przeprowadzanych przetargach w ramach zamówień publicznych? Czy przewiduje się rezygnację z procedury zamówień w trybie zapytania o cenę? Z danych statystycznych zawartych w sprawozdaniach rocznych składanych przez zamawiających wynika, iż liczba postępowań przeprowadzonych w trybie zapytania o cenę maleje. W 2006 roku 11 proc. postępowań o udzielenie zamówienia publicznego zostało przeprowadzonych w trybie zapytania o cenę, z kolei w roku 2007 już tylko 6 proc. postępowań stanowiły postępowania w trybie zapytania o cenę. Zgodnie art. 10 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych (p.z.p.) zapytanie o cenę jest szczególnym trybem przewidzianym do udzielania zamówień publicznych. Dopuszczalność jego zastosowania została ograniczona

JACEK SADOWY

prezes Urzędu Zamówień Publicznych

do ściśle określonych przepisami sytuacji. Tryb zapytania o cenę zapewnia konkurencyjność, ale nie w stopniu, jaki gwarantuje postępowanie wszczynane w drodze publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych albo w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Dlatego też ustawa z 4 września 2008 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 171, poz. 1058), która weszła w życie w 24 października 2008 r., zakłada rozszerzenie zastosowania trybów konkurencyjnych, w szczególności licytacji elektronicznej. Nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych przewiduje zniesienie wymogu, aby oferty były składane pod rygorem nieważności w postaci elektronicznej, opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. W celu zmniejszenia obciążeń biuro-

kratycznych znowelizowana ustawa Prawo zamówień publicznych przewiduje, iż w postępowaniu prowadzonym w trybie licytacji elektronicznej wykonawcy będą mogli składać oferty w postaci elektronicznej. Wymóg bezpiecznego podpisu elektronicznego w praktyce okazał się dużym utrudnieniem zarówno dla zamawiających, jak i dla wykonawców, prowadząc w rzeczywistości do ograniczenia możliwości stosowania tego trybu. Celem zmiany jest uproszczenie zasad udzielania zamówień w trybie licytacji elektronicznej, co powinno spowodować zwiększenie zainteresowania uczestników rynku korzystaniem z tego trybu. Zwiększeniu konkurencyjności prowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego ma służyć również dopuszczenie możliwości wnoszenia środków ochrony prawnej na wybór przez zamawiającego trybów niezapewniających konkurencyjności, z tego powodu, iż

nie są wszczynane publicznym ogłoszeniem, tj. negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki, ale również zapytania o cenę. Zasadność uchylenia przepisów dotyczących trybu zapytania o cenę zostanie przeprowadzona po ocenie skutków nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych i powszechności stosowania tego trybu wraz z przewidywaną w I półroczu 2009 r. zmianą ustawy mającą na celu wdrożenie Dyrektywy 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 grudnia 2007 r. zmieniającej Dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych (Dz.U. UE L 335 z 20 grudnia 2007 r. s. 31), zgodnie z harmonogramem prac legislacyjnych Komitetu Europejskiego Rady Ministrów na 2009 r. (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 4869).■

nrT226 Y G O D N I K

Y G I KI N PI R A JDNME IGNOI S T R A C Y J N E GnrO 4 P R AT W A O AD DN M S TA RW AA C Y

Przewodnik Prawa i obowiązki pracowników samorządowych W każdym urzędzie marszałkowskim, urzędzie gminy oraz starostwie zatrudniono sekretarzy, których zadaniem będzie m.in. organizacja pracy urzędu i zarządzanie zasobami ludzkimi. Osoby nowo zatrudnione w administracji samorządowej będą musiały odbyć służbę przygotowawczą. Pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym można przenieść na inne stanowisko tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione potrzebami urzędu, a do innego pracodawcy – tylko za jego zgodą lub na jego wniosek.

KATARZYNA WILKO [email protected]

nowocześnienie zarządzania kadrami w administracji samorządowej to najważniejszy cel obowiązującej od 1 stycznia tego roku ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458). Wprowadzono w samorządzie nową kategorię pracowników – doradców i asystentów. Umowa o pracę będzie z nimi zawierana na czas pełnienia funkcji przez kierownika jednostki. Od osób kandydujących na stanowiska kierownicze będzie wymagane posiadanie trzyletniego doświadczenia zawodowego lub w prowadzeniu działalności gospodarczej. Ma to zachęcić do pracy w administracji samorządowej osoby z doświadczeniem biznesowym. Wprowadzono także obowiązek zatrudnienia na czas określony osoby po raz pierwszy podejmującej pracę w administracji. Ponadto osoby nowo zatrudnione będą musiały odbyć służbę przygotowawczą. Ma ona trwać nie dłużej niż trzy miesiące. Istotną rolę w kierowaniu pracownika na służbę przygotowawczą przypisano kierownikowi komórki organizacyjnej, w której jest zatrudniony pracownik, jako osobie posiadającej najpełniejszą wiedzę na temat jego kwalifikacji. Przesądzono ponadto o sposobie zakończenia służby przygotowawczej – w formie egzaminu – jako integralnym i obligatoryjnym jej elemencie. Przewidziano ponadto upoważnienie dla kierownika jednostki do wydania aktu normatywnego o charakterze wewnętrznym (zarządzenia), określającego szczegółowy sposób przeprowadzania służby przygotowawczej i organizowania w tym zakresie egzaminu. Przyszli urzędnicy, zanim rozpoczną pracę, mają składać ślubowanie – to element podkreślający rolę urzędnika samorządowego. W nowych przepisach określono, na jakiej podstawie są zatrudniani pracownicy samorządowi – wyboru, powołania, umowy o pracę. Tym samym zrezygnowano z mianowania jako formy nawiązania stosunku pracy, które do niedawna jeszcze stosowano tylko w gminach. Urzędnicy dotychczas zatrudnieni na tej podstawie od 1 stycznia 2012 r. będą pracować na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Doprecyzowano również przepisy regulujące kwestie związane z nawiązywaniem i rozwiązywaniem stosunku pracy przez wskazanie, który pracodawca samorządowy w stosunku do jakich pracowników samorządowych może te kompetencje wykonywać. Ważne jest również zdefiniowanie wolnego stanowiska pracy, co umożliwia w pierwszej kolejności zagospodarowanie własnych kadr jednostki – przeniesienie pracownika w drodze porozumienia z pracodawcą na inne, w tym wyższe, stanowisko oraz innych doświadczonych pracowników przenoszonych z innych jednostek samorządowych. Pracownika samorządowego, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, można przenieść na wyższe stanowisko – awans wewnętrzny. Pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym można przenieść na inne stanowisko tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione potrzebami urzędu, a do innego pracodawcy – tylko za jego zgodą lub na jego wniosek. Przewidziano, że do pracowników samorządowych, z którymi stosunek pracy nawiązano na podstawie powołania – skarbnik, zastępca wójta, lub wskutek wyboru – np. wójt, nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące ocen okresowych, jak również kwestie związane ze składaniem przez nich oświadczeń majątkowych, ponieważ w stosunku do tej grupy pracowników samorządowych jest to uregulowane w ustawach ustrojowych. Analogiczny przepis dotyczący oświadczeń majątkowych i oświadczenia o prowadzeniu działalności gospodarczej dotyczy sekretarza. Rząd określi wykaz stanowisk i minimalne wymagania kwalifikacyjne, a także zasady wynagradzania i minimalny poziom wynagrodzeń zasadniczych pracowników samorządowych. Natomiast pracodawca ustali szczegółowe wymagania kwalifikacyjne oraz określi sposoby i warunki wynagradzania pracownika.

U

Małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie mogą być zatrudnieni w jednostkach samorządu terytorialnego, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Pracownicy samorządowi powinni uczestniczyć w różnych formach podnoszenia wiedzy i kwalifikacji zawodowych. W planach finansowych jednostek samorządowych trzeba przewidzieć środki finansowe na podnoszenie wiedzy i kwalifikacji zawodowych.

Pracownicy urzędów Nowe przepisy prawa pracy określające status prawny pracowników samorządowych, zawarte w ustawie z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458), mają zastosowanie do osób zatrudnionych w: ■ urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych; ■ starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych; ■ urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin oraz gminnych jednostkach i zakładach budżetowych; ■ biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki; ■ biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Do pracowników komunalnych zakładów budżetowych stosuje się przepisy o pracownikach samorządowych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej

Obowiązkowy sekretarz W urzędzie gminy, starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim utworzone muszą być stanowiska sekretarza gminy, powiatu i województwa. Na stanowisku sekretarza może być zatrudniona osoba posiadająca co najmniej czteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym w jednostkach samorządowych, w tym co najmniej dwuletni staż pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym, lub osoba posiadająca co najmniej czteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym w jednostkach samorządowych oraz co najmniej dwuletni staż pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym w innych jednostkach sektora finansów publicznych. Sekretarz podlega bezpośrednio kierownikowi urzędu. Kierownik urzędu może upoważnić sekretarza do wykonywania w jego imieniu zadań, w szczególności z zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy urzędu oraz realizowania polityki zarządzania zasobami ludzkimi. Sekretarz nie ma prawa tworzenia partii politycznych ani przynależności do nich.

Kwalifikacje pracowników Pracownikiem samorządowym może być osoba, która: ■ jest obywatelem polskim, ■ ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych; ■ posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru lub powołania może być osoba, która spełnia wymienione wyżej wymagania oraz nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na stanowisku urzędniczym może być osoba, która dodatkowo: ■ posiada co najmniej wykształcenie średnie; ■ nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe; ■ cieszy się nieposzlakowaną opinią.

Podstawa zatrudnienia Pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie: ■ wyboru: – w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wicemarszałek oraz pozostali członkowie zarządu województwa – jeżeli statut województwa tak stanowi, – w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu – jeżeli statut powiatu tak stanowi, – w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta), – w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu – jeżeli statut związku tak stanowi; ■ powołania – zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa; ■ umowy o pracę – pozostali pracownicy samorządowi.

Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na kierowniczym stanowisku urzędniczym może być osoba, która: ■ jest obywatelem polskim, z zastrzeżeniem, ■ ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych; ■ posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku. ■ nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe; ■ cieszy się nieposzlakowaną opinią, ■ posiada co najmniej trzyletni staż pracy lub wykonywała przez co najmniej trzy lata działalność gospodarczą o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku; ■ posiada wykształcenie wyższe pierwszego lub drugiego stopnia w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym.

Pracodawca samorządowy Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, wykonują: ■ wójt (burmistrz, prezydent miasta) – wobec zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarza gminy, skarbnika gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych; ■ przewodniczący zgromadzenia związku jednostek samorządu terytorialnego – wobec członków zarządu tego związku; ■ wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego – wobec pozostałych pracowników urzędu oraz wobec kierowników samorządowych jednostek organizacyjnych, ■ kierownik jednostki organizacyjnej – za inne niż wymienione wyżej jednostki. Pracodawcą wójta jest urząd gminy. Czynności z zakresu prawa pracy wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, wykonuje przewodniczący rady gminy, a pozostałe czynności – wyznaczona przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osoba zastępująca lub sekretarz gminy. Wynagrodzenie wójta ustala rada gminy w drodze uchwały. Z kolej pracodawcą starosty, wicestarosty i członków zarządu powiatu jest starostwo powiatowe. Czynności z zakresu prawa pracy wobec starosty, związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, wykonuje przewodniczący rady powiatu, a pozostałe czynności – wyznaczona przez starostę osoba zastępująca lub sekretarz powiatu z tym że wynagrodzenie starosty ustala rada powiatu, w drodze uchwały. Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec pozostałych członków zarządu powiatu wykonuje starosta powiatu.

T TY YG GOOD DN NI IK K P PR RA AWWA A A AD DMMI IN NI IS ST TR RA AC CY YJ JN NE EG GOO

C

przewodnik

6

Urząd marszałkowski jest pracodawcą marszałka, wicemarszałka i członków zarządu województwa. Czynności z zakresu prawa pracy wobec marszałka województwa, związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, wykonuje przewodniczący sejmiku województwa, a pozostałe czynności – wyznaczona przez marszałka osoba zastępująca lub sekretarz województwa. Wynagrodzenie marszałka województwa, w drodze uchwały, ustala sejmik województwa. Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec pozostałych członków zarządu województwa wykonuje marszałek województwa.

Nabór na stanowiska Wolne stanowisko urzędnicze to takie, na które, zgodnie z przepisami albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy danej jednostki lub na które nie został przeniesiony inny pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, posiadający odpowiednie kwalifikacje, lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny. Kierownik jednostki samorządowej musi upowszechnić informacje o wolnych stanowiskach urzędniczych, wskazując stanowisko, o które poza obywatelami polskimi mogą ubiegać się obywatele Unii Europejskiej oraz obywatele innych państw. Nie wymaga przeprowadzenia naboru zatrudnienie osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego. Ogłoszenie o wolnym stanowisku urzędniczym oraz o naborze kandydatów na to stanowisko umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej. Ogłoszenie o naborze powinno zawierać: ■ nazwę i adres jednostki; ■ określenie stanowiska; ■ określenie wymagań związanych ze stanowiskiem, zgodnie z opisem danego stanowiska, ze wskazaniem, które z nich są niezbędne, a które dodatkowe; ■ wskazanie zakresu zadań wykonywanych na stanowisku; ■ wskazanie wymaganych dokumentów; ■ określenie terminu i miejsca składania dokumentów. Termin do składania dokumentów określony w ogłoszeniu o naborze, nie może być krótszy niż dziesięć dni od dnia opublikowania tego ogłoszenia w BIP. Informacje o kandydatach, którzy zgłosili się do naboru, stanowią informację publiczną w zakresie objętym wymaganiami związanymi ze stanowiskiem określonym w ogłoszeniu o naborze. Osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego może zostać zatrudniona na stanowisku, na którym wykonywana praca nie polega na bezpośrednim lub pośrednim udziale w wykonywaniu władzy publicznej i funkcji mających na celu ochronę generalnych interesów państwa i jeżeli posiada znajomość języka polskiego potwierdzoną dokumentem określonym w przepisach o Służbie Cywilnej. Z przeprowadzonego naboru kandydatów sporządza się protokół. Protokół ten powinien zawierać: ■ określenie stanowiska, na które był prowadzony nabór, liczbę kandydatów oraz imiona, nazwiska i miejsca zamieszkania w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego nie więcej

E K S P E R T

163 nr 4 nr 226

niż pięciu najlepszych kandydatów uszeregowanych według poziomu spełniania przez nich wymagań określonych w ogłoszeniu o naborze; ■ liczbę nadesłanych ofert na stanowisko, w tym liczbę ofert spełniających wymagania formalne; ■ informację o zastosowanych metodach i technikach naboru; ■ uzasadnienie dokonanego wyboru; ■ skład komisji przeprowadzającej nabór. Niezwłocznie po przeprowadzonym naborze informacje o jego wyniku muszą być upowszechnione przez umieszczenie na tablicy informacyjnej w jednostce samorządowej, w której był przeprowadzony nabór, oraz opublikowanie w BIP przez okres co najmniej trzech miesięcy. Jeżeli w okresie trzech miesięcy od dnia nawiązania stosunku pracy z osobą wyłonioną w drodze naboru zaistnieje konieczność ponownego obsadzenia tego samego stanowiska, możliwe jest zatrudnienie na tym samym stanowisku kolejnej osoby spośród najlepszych kandydatów wymienionych w protokole tego naboru.

Nawiązanie stosunku pracy Stosunek pracy pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę nawiązuje się na czas nieokreślony lub na czas określony. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. W przypadku osób podejmujących po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w jednostkach samorządu terytorialnego umowę o pracę zawiera się na czas określony, nie dłuższy niż sześć miesięcy, z możliwością wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Osoba podejmująca po raz pierwszy pracę to taka, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach samorządowych na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż sześć miesięcy, i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym.

Asystenci i doradcy Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta i marszałek województwa mogą zatrudniać osoby na stanowiskach doradców i asystentów odpowiednio w urzędzie gminy, starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim. Zatrudnienie takich osób następuje na czas pełnienia funkcji przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka. Wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę może być dokonane za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Liczba zatrudnionych doradców i asystentów nie może przekroczyć: ■ w gminach do 20 000 mieszkańców – trzy osoby; ■ w gminach do 100 000 mieszkańców oraz powiatach – pięć osób; ■ w pozostałych gminach oraz województwach – siedem osób.

Konieczne ślubowanie Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków służbowych pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku

Nowe rozporządzenie Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia: ■ wykaz stanowisk, z uwzględnieniem podziału na stanowiska kierownicze urzędnicze, urzędnicze, pomocnicze i obsługi oraz doradców i asystentów; ■ minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach; ■ maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach; ■ maksymalny poziom dodatku funkcyjnego; ■ wysokość dodatku specjalnego; ■ warunki przyznawania i wypłacania dodatku za wieloletnią pracę; ■ warunki ustalania prawa do nagrody jubileuszowej i jej wypłacania; ■ warunki ustalania prawa do jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy i jej wypłacania. urzędniczym składa w obecności kierownika jednostki lub sekretarza ślubowanie o następującej treści: Ślubuję uroczyście, że na zajmowanym stanowisku będę służyć państwu polskiemu i wspólnocie samorządowej, przestrzegać porządku prawnego i wykonywać sumiennie powierzone mi zadania. Do treści ślubowania mogą być dodane słowa – Tak mi dopomóż Bóg. Złożenie ślubowania pracownik potwierdza podpisem. Odmowa złożenia ślubowania powoduje wygaśnięcie stosunku pracy.

Służba przygotowawcza Dla pracownika, który po raz pierwszy podejmuje pracę w samorządzie terytorialnym, w czasie trwania zawartej z nim umowy o pracę na czas określony organizuje się służbę przygotowawczą. Decyzję w sprawie skierowania do służby przygotowawczej i jej zakresu podejmuje kierownik jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, biorąc pod uwagę poziom przygotowania pracownika do wykonywania obowiązków wynikających z opisu stanowiska oraz na podstawie opinii osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Służba przygotowawcza ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych i trwa nie dłużej niż trzy miesiące i kończy się egzaminem. Na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Pozytywny wynik egzaminu kończącego służbę przygotowawczą jest warunkiem dalszego zatrudnienia pracownika. Kierownik jednostki samorządu terytorialnego ma określić, w drodze zarządzenia, szczegółowy sposób przeprowadzania służby przygotowawczej i organizowania egzaminu kończącego tę służbę.

W Y J A Ś N I A

Jak będzie powoływany skarbnik gminy Jak zmieni się obecnie status prawny sekretarza i skarbnika w jednostkach samorządu terytorialnego? Jaka będzie obecnie pozycja skarbnika w poszczególnych samorządach? Zgodnie z brzmieniem art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. powoływanie i odwoływanie na wniosek wójta skarbnika gminy będącego głównym księgowym budżetu. Rada gminy nie będzie już miała kompetencji do powoływania sekretarza gminy. Powołanie nie jest równoznaczne z aktem nawiązania stosunku pracy. Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 10 marca 1995 r. (sygn. II SA 1839/94), dokonanie wyboru, mianowanie i powołanie są czynnościami powierzającymi konkretnym osobom określone funkcje publiczne. Po dokonaniu tych czynności następuje nawiązanie stosunku pracy przez uprawniony organ, tj. kierownika zakładu pracy z osobą, której w powyższym trybie powierzono funkcję publiczną.

TOMASZ SIEMONIAK

sekretarz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

Stosunek skarbnika gminy nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin nie został oznaczony – w dniu doręczenia powołania. Akt ten musi mieć formę pisemną i określać stanowisko, na którym pracownik będzie zatrudniony, oraz wysokość przysługującego mu wynagrodzenia za pracę. Powołania dokonuje się na czas nieokreślony, natomiast odwołanie, zgodnie z art. 69 i art. 70 par. 1 kodeksu pracy, może nastąpić w każdym czasie. Zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym jedynym organem gminy, który mógł powoływać i odwoływać skarbnika gminy (głównego księgowego budżetu) i sekretarza gminy, była rada gminy. Warunkiem w obu przypadkach był wniosek wójta. W świetle powyższego, mimo iż formalnie skarbnik powołany jest przez organ stanowiący gminy, tj. radę gminy, na te stanowiska mogą zostać powołane wyłącznie osoby wskazane przez organ wykonawczy. Nowa ustawa o pracownikach samorządowych zawiera zmiany zmierzające do stworzenia spójnego systemu zarządzania zasobami ludzkimi w administracji samorządowej, m.in. przez usta-

nowienie jawności procedur rekrutacyjnych i zasadę równego dostępu do stanowisk publicznych, jak również wprowadza m.in.: zmiany w statusie prawnym sekretarza na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego, stanowiąc, że jego zatrudnianie i zwalnianie przechodzi z kompetencji organu stanowiącego do kompetencji organu wykonawczego, tj. wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa. Regulacje, o których mowa, nie zawierają zmiany charakteru stosunku pracy z powołania na stosunek pracy na podstawie umowy osób pełniących funkcję zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz skarbnika gminy (powiatu, województwa) z uwagi na brak poparcia takiego rozwiązania ze strony samorządowej. Udział organu stanowiącego w procedurze powoływania skarbnika wynika z tożsamości sfer, w których zarówno skarbnik, jak i rada gminy (sejmik) wykonują swoje kompetencje. Organ stanowiący pełni istotne funkcje kontrolne, szczególnie w sferze gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Do skarbnika należy z kolei na poziomie władzy wyko-

nawczej m.in.: dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym oraz dokonywanie wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych – art. 45 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 249, poz. 2104 ze zm.). Jest on zatem łącznikiem pomiędzy obydwoma organami gminy w sferze finansowej, będąc jednocześnie gwarantem odpowiedniej kontroli w tym zakresie. Udział rady gminy w procedurze powoływania skarbnika zapewnia mu odpowiednią pozycję w strukturach urzędu, która pozwala na prawidłowe wykonywanie nałożonych na niego obowiązków (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 4909).■ KW

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 5 i 7 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458). ■ Art. 69 i art. 70 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

T Y G O D N I K

226 nr 4

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

C

przewodnik Przeniesienie pracownika Pracownik samorządowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, może zostać przeniesiony na wyższe stanowisko (awans wewnętrzny). Jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do trzech miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym przysługuje pracownikowi wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym można na jego wniosek lub za jego zgodą przenieść do pracy w innej jednostce samorządowej w tej samej lub innej miejscowości, w każdym czasie, jeżeli nie narusza to ważnego interesu jednostki, która dotychczas zatrudniała pracownika samorządowego, oraz przemawiają za tym ważne potrzeby po stronie jednostki przejmującej. Przeniesienia dokonuje się w drodze porozumienia pracodawców. W przypadku przeniesienia pracownika samorządowego do innej jednostki jego akta osobowe wraz z pozostałą dokumentacją w sprawach związanych ze stosunkiem pracy przekazuje się do jednostki, w której pracownik ma być zatrudniony. W przypadku reorganizacji jednostki pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym można przenieść na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom. Pracownik, o którym mowa, zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, jeżeli jest ono wyższe od wynagrodzenia przysługującego na nowym stanowisku przez okres sześciu miesięcy następujących po miesiącu, w którym pracownik został przeniesiony na nowe stanowisko.

Obowiązki pracownika Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesu publicznego oraz indywidualnych interesów obywateli. Obowiązki pracownika samorządowego: ■ przestrzeganie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa; ■ wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie; ■ udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania; ■ dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej; ■ zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami; ■ zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim; ■ stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Do obowiązków pracownika samorządowego należy sumienne i staranne wykonywanie poleceń przełożonego. Jeżeli pracownik samorządowy jest przekonany, że polecenie jest niezgodne z prawem albo zawiera znamiona pomyłki, jest on obowiązany poinformować o tym na piśmie swojego bezpośredniego przełożonego. W przypadku pisemnego potwierdzenia polecenia pracownik jest obowiązany je wykonać, zawiadamiając jednocześnie kierownika jednostki, w której jest za-

e

nik

P ra w n e

Dla wcześn kogo iejs emerytuza po 2008 ra roku

188 stro

n kome

ntarzy,

porad

i przepis Czy wni ów os pracowni ek o wcześniej sz czą moż e być zł ą emeryturę oż on y po Kto moż 2008 ro e starać ku się o em eryturę Czy prze kolejow ą ch od ząc na em Nauczyc er ie po 2008 la, można rozw yturę z Karty roku iązać st osunek pracy Kiedy zł ożyć wni obliczoną osek, ab y ot na staryc h zasada rzymać emeryt urę ch Jak udow w szczeg odnić w ZUS i przed są ólnych w dem prac arunkach ę Czy ZUS emerytal przyzna świadc ny zostan zenie, gd y ob ie osiągn ięty po 20 niżony wiek Kto skor 08 roku zysta z emerytur y pomos towej 9

trudniony. Pracownik samorządowy nie wykonuje polecenia, jeżeli jest przekonany, że prowadziłoby to do popełnienia przestępstwa, wykroczenia lub groziłoby niepowetowanymi stratami, o czym niezwłocznie informuje kierownika jednostki, w której jest zatrudniony. Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z przepisów. W przypadku stwierdzenia naruszenia przez pracownika samorządowego któregokolwiek z obowiązujących go zakazów niezwłocznie rozwiązuje się z takim pracownikiem bez wypowiedzenia stosunek pracy w trybie art. 52 par. 2 i 3 kodeksu pracy lub odwołuje się go ze stanowiska.

Ocena pracy Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, podlega okresowej ocenie. Oceny na piśmie dokonuje bezpośredni przełożony pracownika samorządowego, nie rzadziej niż raz na dwa lata i nie częściej niż raz na sześć miesięcy. Bezpośredni przełożony niezwłocznie doręcza ocenę pracownikowi samorządowemu oraz kierownikowi jednostki, w której pracownik jest zatrudniony. Pracownikowi samorządowemu od dokonanej oceny przysługuje odwołanie do kierownika jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia oceny. Odwołanie rozpatruje się w terminie 14 dni od dnia wniesienia. W przypadku uwzględnienia odwołania ocenę zmienia się albo dokonuje się oceny po raz drugi. W przypadku uzyskania przez pracownika samorządowego negatywnej oceny ponownej jego oceny dokonuje się nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej oceny. Uzyskanie ponownej negatywnej oceny skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę, z zachowaniem okresów wypowiedzenia. Kierownik jednostki samorządowej, w drodze zarządzenia, ma określić sposób dokonywania okresowych ocen, okresy, za które jest sporządzana ocena, kryteria, na podstawie których jest sporządzana ocena, oraz skalę ocen, biorąc pod uwagę potrzebę prawidłowego dokonywania tych ocen oraz specyfikę funkcjonowania jednostki.

Konieczne oświadczenia Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym jest obowiązany złożyć oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej trzeba określić jej charakter. Pracownik ten jest również obowiązany składać odrębne oświadczenia w przypadku zmiany charakteru prowadzonej działalności gospodarczej. Oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej należy złożyć kierownikowi jednostki samorządu terytorialnego w terminie 30 dni od dnia podjęcia działalności gospodarczej lub zmiany jej charakteru. W przypadku niezłożenia w terminie oświadczenia na pracownika samorządowego, nakładana będzie kara upomnienia albo nagany. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu o prowadzeniu

Nagrody i odprawy Nagroda jubileuszowa przysługuje pracownikowi samorządowemu w wysokości: ■ po 20 latach pracy – 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego; ■ po 25 latach pracy – 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego; ■ po 30 latach pracy – 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego; ■ po 35 latach pracy – 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego; ■ po 40 latach pracy – 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego; ■ po 45 latach pracy – 400 proc. wynagrodzenia miesięcznego. W związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: ■ po 10 latach pracy – dwumiesięcznego wynagrodzenia; ■ po 15 latach pracy – trzymiesięcznego wynagrodzenia; ■ po 20 latach pracy – sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

działalności gospodarczej powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 par. 1 kodeksu karnego. Jak wynika z tego przepisu – kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech. Na żądanie osoby upoważnionej do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym musi złożyć oświadczenie o stanie majątkowym. Analizy danych zawartych w oświadczeniu dokonuje kierownik jednostki, w której pracownik samorządowy jest zatrudniony. Pracownik samorządowy składa oświadczenie o stanie majątkowym według wzoru oświadczenia majątkowego określonego na podstawie ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 141, poz. 1591 ze zm.) dla wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta. Takie same obowiązki dotyczące składania oświadczeń ciążą na doradcach i asystentach zatrudnionych w jednostkach samorządu terytorialnego. Przepisów art. 31 i 32 ustawy o pracownikach samorządowych dotyczących oświadczeń o prowadzonej działalności gospodarczej oraz o stanie majątkowym nie stosuje się do: ■ sekretarzy gminy, powiatu oraz województwa, ■ marszałka województwa, wicemarszałka oraz pozostałych członków zarządu województwa, ■ starosty, wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu powiatu, ■ wójta (burmistrza, prezydenta miasta), ■ przewodniczącego zarządu związku jednostek samorządu terytorialnego i pozostałych członków zarządu, ■ zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnika gminy, skarbnika powiatu, skarbnika województwa.

Dla kogo wcześniejsza emerytura po 2008 roku

e-Porad G a z e ty

7

kolejny z serii e-poradników Gazety Prawnej

j

✓ Czy wniosek o wcześniejszą emeryturę pracowniczą może być złożony po 2008 roku ✓ Kto skorzysta z emerytury pomostowej ✓ Kto może starać się o emeryturę kolejową ✓ Kiedy złożyć wniosek, aby otrzymać emeryturę obliczoną na starych zasadach ✓ Jak udowodnić w ZUS i przed sądem pracę w szczególnych warunkach

188 stron komentarzy, porad i przepisów Książka w cenie 9,99 zł w wersji pdf do nabycia w sklepie internetowym

www.inforbook.pl www.gazetaprawna.pl/e-poradnik

T TY YG GOOD DN NI IK K P PR RA AWWA A A AD DMMI IN NI IS ST TR RA AC CY YJ JN NE EG GOO

C

przewodnik

8

Tymczasowe aresztowanie Stosunek pracy pracownika samorządowego tymczasowo aresztowanego ulega zawieszeniu z mocy prawa. W okresie zawieszenia pracownik samorządowy otrzymuje wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia przysługującego mu do dnia tymczasowego aresztowania. W przypadku umorzenia postępowania karnego albo wydania wyroku uniewinniającego pracownikowi samorządowemu należy wypłacić pozostałą część wynagrodzenia; nie dotyczy to warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Uprawnienia pracownika

Ważne zmiany POWOŁANIE I UMOWA O PRACĘ 1 stycznia 2009 r. dotychczasowe stosunki pracy osób zatrudnionych na podstawie powołania (innych niż zastępca wójta, burmistrza czy prezydenta miasta), skarbnika gminy, skarbnika powiatu, skarbnika województwa) przekształcają się w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, chyba że odrębne przepisy przewidują nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania.

■ niezawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku;

STANOWISKA KIEROWNICZE Warunek, posiadania co najmniej trzyletniego stażu pracy lub wykonywania przez co najmniej trzy lata działalności gospodarczej o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku, nie dotyczy pracowników zatrudnionych na kierowniczym stanowisku urzędniczym przed 1 stycznia 2009 r.

■ utraty nieposzlakowanej opinii.

Pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie stosowne do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych. Pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa oraz jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny. Pracownikowi samorządowemu może zostać przyznany dodatek funkcyjny. Pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań może zostać przyznany dodatek specjalny. Niektórym pracownikom samorządowym, za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej, można przyznać nagrodę. Maksymalne wynagrodzenie – marszałka województwa, wicemarszałka, członków zarządu województwa, starosty, wicestarosty oraz członków zarządu powiatu, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), przewodniczącego zarządu związku jednostek samorządu terytorialnego i członków zarządu związku – nie może przekroczyć w okresie miesiąca siedmiokrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 110, poz. 1255 ze zm.). Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje po pięciu latach pracy w wysokości wynoszącej 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20-proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Wójtom (burmistrzom, prezydentom miasta), staroście, wicestaroście, członkom zarządu powiatu oraz marszałkom, wicemarszałkom i członkom zarządu województwa, których stosunek pracy został rozwiązany w związku z upływem kadencji, przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. W przypadku gdy osoba, o której mowa, zostanie ponownie zatrudniona w najbliższej kadencji na podstawie stosunku pracy z wyboru w tym samym urzędzie, odprawa nie przysługuje.

Pracodawca w regulaminie wynagradzania może określić: warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród innych niż nagroda jubileuszowa, a także warunki i sposób przyznawania dodatków. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek określić, powinien w drodze zarządzenia, maksymalne miesięczne wynagrodzenie kierowników i zastępców kierowników jednostek budżetowych, gospodarstw pomocniczych tych jednostek oraz zakładów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego.

Kwalifikacje i wynagrodzenie

Porządek pracy

W regulaminie wynagradzania dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę muszą być określone: ■ wymagania kwalifikacyjne pracowników samorządowych; ■ szczegółowe warunki wynagradzania, w tym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego.

Porządek wewnętrzny i rozkład czasu pracy w sposób zapewniający obywatelom załatwianie spraw w dogodnym dla nich czasie określony musi być w regulaminie pracy urzędu i biura jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, w której pracownik samorządowy jest zatrudniony, na polecenie przełożonego

E K S P E R T

163 nr 4 nr 226

WYMÓG WYKSZTAŁCENIA Pracownicy, zatrudnieni na kierowniczym stanowisku urzędniczym, którzy 1 stycznia 2009 r. nie spełniają warunku posiadania wykształcenia wyższego pierwszego lub drugiego stopnia w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, mogą nadal być zatrudnieni na dotychczasowych stanowiskach. STAŻ PRACY SEKRETARZY Sekretarze, którzy 1 stycznia 2009 r. nie spełniają warunków np. posiadania co najmniej czteroletniego stażu pracy na stanowisku urzędniczym, w tym co najmniej dwuletniego stażu pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym, mogą być nadal zatrudnieni na dotychczasowych stanowiskach. MIANOWANIE I UMOWA O PRACĘ Stosunek pracy osób zatrudnionych na podstawie mianowania na zasadach określonych w uchylanej ustawie z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm.) przekształca się 1 stycznia 2012 r. w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY Do 1 stycznia 2012 r. rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, może nastąpić w przypadku: ■ likwidacji lub reorganizacji jednostki, jeżeli nie jest możliwe przeniesienie pracownika na inne stanowisko;

■ stwierdzenia przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych trwałej niezdolności do pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie jest możliwe przeniesienie pracownika na inne stanowisko; ■ nabycia prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;

ROZWIĄZANIE BEZ WYPOWIEDZENIA Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym bez wypowiedzenia z winy pracownika może nastąpić w przypadku: ■ popełnienia przez pracownika w czasie trwania stosunku pracy przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem; ■ zawinionej przez pracownika samorządowego mianowanego utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku; ■ ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Stosunek pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym ulega z mocy prawa rozwiązaniu bez wypowiedzenia w przypadku utraty obywatelstwa polskiego. WYGAŚNIĘCIE STOSUNKU PRACY Stosunek pracy pracownika samorządowego mianowanego wygasa w przypadku: ■ prawomocnego orzeczenia utraty praw publicznych; ■ prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. SEKRETARZE WOJEWÓDZTW Do czasu upływu kadencji samorządu województwa, w czasie której trwania weszła w życie ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, do sekretarza województwa mają zastosowanie przepisy o samorządzie gminnym w zakresie dotyczącym składania przez sekretarza gminy oświadczeń o działalności gospodarczej, o umowach cywilnoprawnych oraz oświadczeń o stanie majątkowym. wykonuje on pracę w godzinach nadliczbowych, w tym w wyjątkowych przypadkach także w porze nocnej oraz w niedziele i święta. Takiego rozwiązania nie można stosować w przypadku kobiet w ciąży oraz, bez ich zgody, pracowników samorządowych sprawujących pieczę nad osobami wymagającymi stałej opieki lub opiekujących się dziećmi w wieku do ośmiu lat. Pracownikowi samorządowemu za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze. Wolny czas, na wniosek pracownika, może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458).

W Y J A Ś N I A

Jak można zorganizować pracę urzędów Jak ostatecznie uregulowano sprawę czasu pracy pracowników samorządowych? Jak czas pracy w urzędach administracji samorządowej może być uregulowany w regulaminie pracy jednostek samorządu terytorialnego? Zgodnie z obowiązującym kodeksem pracy czas pracy nie może przekraczać osiem godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym czterech miesięcy. W nowej ustawie o pracownikach samorządowych nie znalazł się wcześniej projektowany przepis mówiący o tym, że czas pracy pracowników samorządowych nie może przekraczać osiem godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygo-

ADAM LESZKIEWICZ

podsekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

dniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 tygodni. Obowiązująca do końca 2008 r. ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych określa tygodniowy limit czasu pracy – sztywno jako 40 godzin. Zgodnie z nowymi przepisami regulamin pracy jednostki samorządu terytorialnego określa rozkład czasu pracy w sposób zapewniający obywatelom załatwienie spraw w dogodnym dla nich czasie. Zasadą jest, że pracownik może wykonywać pracę przez maksymalnie osiem godzin na dobę, zgodnie z art. 129 par. 1 kodeksu pracy, natomiast pracodawca w regulaminie może wskazać, w jakich godzinach ta praca jest wykonywana, np. od godz. 8 do godz. 16 lub od godz. 10 do godz. 18 lub nawet od godz. 12 do godz. 20, tak aby urząd

był czynny w godzinach dostępnych dla wszystkich obywateli. Istotne jest zachowanie okresu odpoczynku – art. 132 kodeksu pracy – każdemu pracownikowi w każdej dobie przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Należy tu pamiętać o tym, iż przez dobę do celów rozliczania czasu pracy pracownika należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę. A zatem w sytuacji, gdyby pracownik podjął pracę w danym dniu o godzinie wcześniejszej niż w dniu poprzednim, w istocie podejmuje on pracę po raz drugi w tej samej dobie, co naruszałoby przysługujący mu dobowy wymiar wypoczynku. Przepisy prawa nie stoją jednakże na przeszkodzie takiemu zorganizowaniu pracy w urzędzie, iż jeden

z pracowników wykonuje pracę przez pięć dni w tygodniu w godzinach od 10 do 18, natomiast inny pracownik w tym samym tygodniu wykonuje tę pracę w innych godzinach, np. od godz. 8 do godz. 16. W takim przypadku nie występuje konieczność przedłużania dobowego wymiaru czasu pracy poszczególnym pracownikom ponad wymiar ośmiu godzin (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 4564).■ KW

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 42 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458). ■ Art. 129 par. 1 i 132 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

T Y G O D N I K

nr 4 226

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

finanse publiczne... R ACHUNKOWOŚĆ

BARBARA KOŁODZIEJ [email protected]

Zgodnie z art. 106 ust. 2 pkt 3a ustawy o finansach publicznych, dotacje rozwojowe to wydatki budżetu państwa, podlegające szczególnym zasadom rozliczania, które przeznaczone są na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa lub projektów realizowanych w ramach tych programów.

Zasady rozliczania Zasady przyznawania i rozliczania zaliczek wypłacanych w ramach dotacji rozwojowej określają przepisy rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z 7 września 2007 r. w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych (Dz.U. nr 175, poz. 1232). Zgodnie z przepisami powołanego rozporządzenia, umowa o dofinansowanie projektu stanowi równocześnie – w przypadku przekazywania środków dotacji rozwojowej – umowę dotacji. Instytucje, które nie są państwowymi jednostkami budżetowymi, otrzymują środki publiczne na realizację programów operacyjnych w formie dotacji rozwojowej, która udzielana jest na podstawie umowy dotacji zawartej pomiędzy instytucją właściwą dla udzielenia dotacji a beneficjentami dotacji. Kwota przyznanego dofinansowania uwzględnia część wydatków kwalifikowanych, która podlega refundacji ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Wyliczenie kwoty stanowiącej tę część dofinansowania, która odpowiada zaangażowaniu środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, dokonywane jest w oparciu o montaż finansowy właściwy dla danego działania lub osi priorytetowej oraz zagregowaną kwotę wydatków kwalifikowanych poniesionych w ramach danego działania lub osi priorytetowej. Dofinansowanie dokonywane jest z zastrzeżeniem (par. 9 rozporządzenia w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych) poprzez: ■ refundację części wydatków kwalifikowanych wcześniej przez beneficjenta,

■ przekazanie beneficjentowi całości dofinansowania w formie zaliczki w jednej lub kilku transzach, ■ przekazanie beneficjentowi części przyznanego dofinansowania w formie zaliczki w jednej lub kilku transzach, przy czym pozostała kwota dofinansowania stanowi refundację części wydatków kwalifikowanych poniesionych wcześniej przez beneficjenta. Dofinansowanie udzielone w formie zaliczki przekazywane jest na podstawie umowy o dofinansowanie, w terminach i wysokości w niej określonych. Dotacja rozwojowa w formie zaliczki wypłacana jest beneficjentowi po ustanowieniu i wniesieniu przez niego zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie. Rozwiązań tych nie stosuje się do beneficjentów będących jednostkami sektora finansów publicznych. Wypłaconą zaliczkę rozlicza się przez pomniejszenie kwoty zapłaty.

Obsługa kasowa Podstawę rozliczenia zaliczki stanowią zapłacone faktury lub dokumenty księgowe o równoważnej wartości dowodowej oraz inne dokumenty określone w umowie o udzielenie zamówienia. Do wniosków o płatność załącza się poświadczone za zgodność z oryginałem przez osoby upoważnione kopie dokumentów potwierdzających poniesione przez beneficjenta wydatki. Należy przypomnieć, że dofinansowanie obejmuje wydatki faktycznie poniesione przez beneficjenta, przez które rozumie się wydatki poniesione w znaczeniu kasowym, tj. rozchód środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego beneficjenta. Wymóg dokumentowania poniesionych wydatków nie tylko fakturami, ale również dowodami jej opłacenia (dowód zapłaty) stanowi wyraz potwierdzenia zasady kasowości tych wydatków. Wniosek o płatność wraz z wymaganymi załącznikami służy uznaniu i potwierdzeniu kwalifikowalności wydatków. Po pozytywnej weryfikacji wniosku następuje refundacja wydatków poniesionych przez beneficjenta lub też wypła-

PRZYKŁAD KSIĘGOWE UJĘCIE DOTACJI ROZWOJOWEJ W INSTYTUCJI ZARZĄDZAJĄCEJ 1. Wpływ dotacji rozwojowej na realizację regionalnego programu operacyjnego do instytucji zarządzającej (księgowanie w organie JST): a) Finansowanie ze środków unijnych w rozbiciu na fundusz, program, działanie (z uwzględnieniem klasyfikacji budżetowej): Wn konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych Ma konto 907 – Dochody z funduszy pomocowych, b) Współfinansowanie z budżetu państwa (z uwzględnieniem podziałki klasyfikacji budżetowej): Wn konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych Ma konto 901 – Dochody budżetu; 2. Przekazanie środków z dotacji rozwojowej na rachunek wydatków jednostki budżetowej – księgowanie w Urzędzie: a) ze środków unijnych: Wn konto 228 – Rozliczenie wydatków ze środków funduszy pomocowych Ma konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych, b) z budżetu państwa: Wn konto 223 – Rozliczenie wydatków budżetowych Ma konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych; 3. Zasilenie konta wydatków jednostki budżetowej – Urzędu: a) ze środków unijnych: Wn konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych Ma konto 228 – Rozliczenie wydatków ze środków funduszy pomocowych;

cenie transzy zaliczki z publicznych środków wspólnotowych lub innych środków publicznych.

Niewłaściwe wykorzystanie Przepis art. 211 ustawy o finansach publicznych przewiduje katalog sankcji stosowanych w przypadkach, gdy środki są wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 208 ustawy o finansach publicznych, a także wtedy, gdy zostały pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości. W przypadku ustalenia, że beneficjent naruszył zasady wykorzystania dotacji określone w art. 211 ust. 1 pkt 1–3 ustawy o finansach publicznych, beneficjent jest zobowiązany do dokonania zwrotu dotacji wraz z odsetkami, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji wydanej przez instytucję zarządzającą. Odsetki od tak ustalonej kwoty środków nalicza się od dnia przekazania środków na rachunek wskazany przez organ lub jednostkę przekazujące te środki, w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. Beneficjenta, który wykorzystał środki niezgodnie z przeznaczeniem, w efekcie

b) z budżetu państwa: Wn konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych Ma konto 223 – Rozliczenie wydatków budżetowych; 4. Przekazanie środków do beneficjenta (księgowanie w Urzędzie): Wn konto 224 – Rozliczenie udzielonych dotacji budżetowych Ma konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych; 5. Kwota przypadająca do zwrotu (przypis należności na koncie beneficjenta) – księgowanie w Urzędzie: Wn konto 224 – Rozliczenie udzielonych dotacji budżetowych Ma konto 750 – Przychody i koszty finansowe; 6. Zwrot przez beneficjenta przypadającej kwoty na rachunek bankowy (księgowanie w Urzędzie): Wn konto 137 – Rachunki środków funduszy pomocowych Ma konto 224 – Rozliczenie udzielonych dotacji budżetowych; 7. Przeksięgowanie wartości dotacji przekazanych przez organ dotujący/wartości dotacji uznanych za wykorzystane i rozliczone (tj. przeksięgowanie rozliczonych dotacji rozwojowych w ramach programu): Wn konto 810 – Dotacje budżetowe i środki z budżetu na inwestycje Ma konto 224 – Rozliczenie udzielonych dotacji budżetowych.

czego nie zrealizował pełnego zakresu rzeczowego projektu, ustawodawca pozbawił dodatkowego prawa do otrzymania środków przez kolejne trzy lata. Okres takiego wykluczenia liczy się od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, a kończy się po upływie trzech lat od dokonania zwrotu tych środków. Należy zauważyć, że ta dotkliwa sankcja nie jest stosowana w odniesieniu do państwowych jednostek budżetowych i jednostek samorządu terytorialnego. Trzeba pamiętać jednak, że sytuacja taka stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zgodnie z art. 13 pkt 3 ustawy o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

9

BIBLIOTEKA URZĘDNIKA I SAMORZĄDOWCA

Dotacje rozwojowe z budżetu Unii Środki pochodzące z budżetu UE zalicza się do środków publicznych, które zwiększają dochody budżetu państwa i jako wydatki budżetu państwa są przeznaczane na finansowanie określonych programów i projektów. Wydatki budżetu państwa przeznaczone na realizację programów lub projektów z udziałem m.in. funduszy strukturalnych UE to dotacje rozwojowe podlegające szczególnym zasadom rozliczania.

C

Ewidencja księgowa Samorząd województwa, będący instytucją zarządzającą w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, otrzymuje z budżetu państwa dotację rozwojową na realizację regionalnego programu operacyjnego. Samorząd województwa, będący instytucją zarządzającą, udziela dotacji beneficjentom regionalnych programów operacyjnych. Na potrzeby ewidencji wykorzystania funduszy UE w ramach realizacji regionalnych programów operacyjnych należy stosować wyodrębnione dla poszczególnych działań rachunki bankowe oraz odrębny rachunek dla ewidencji dotacji rozwojowej.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.). ■ Rozporządzenie ministra rozwoju regionalnego z 7 września 2007 r. w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych (Dz.U. nr 175, poz. 1232). ■ Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 14, poz. 114 ze zm.). ■ Rozporządzenie ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020 ze zm.).

Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz

Autor Robert Kędziora Wydawca Wydawnictwo C.H. Beck

KSIĄŻKA O: postępowaniu administracyjnym ogólnym, i przed sądami administracyjnymi. KSIĄŻKA DLA: pracowników urzędów administracji publicznej. DLACZEGO WARTO JĄ MIEĆ: W sprawach administracyjnych strona często występuje bez pomocy adwokata, a pracownik administracji rozstrzyga sprawę, również często legitymując się wykształceniem nieprawniczym. Znaczny odsetek decyzji uznanych przez NSA za nieprawidłowe to właśnie decyzje, w których doszło do naruszenia przepisów postępowania administracyjnego. Ten fakt najpełniej wskazuje, iż znajomość procedur często przesądza o wyniku sprawy.

Finanse publiczne Komentarz

Autor Cezary Kosikowski Wydawca Wydawnictwo Lexis Nexis

KSIĄŻKA O: regułach opracowania i wykonywania budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. KSIĄŻKA DLA: Książka będzie przydatna m.in. dla radnych różnych szczebli samorządu terytorialnego, przedstawicieli organów wykonawczych gmin, powiatów i samorządów województw, osób odpowiedzialnych za kontrolę prawidłowości wydatkowania środków publicznych, jak również samych obywateli zainteresowanych gospodarką budżetową, np. gminy DLACZEGO WARTO JĄ MIEĆ: Komentarz uwzględnia przepisy wykonawcze do ustawy, zawiera najnowsze orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz regionalnych izb obrachunkowych, a także piśmiennictwo dotyczące omawianych zagadnień z zakresu finansów publicznych. W publikacji uwzględniono także praktykę parlamentarną i samorządową związaną z tworzeniem i stosowaniem prawa finansów publicznych.■ MK

T Y G O D N I K

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

C

163 4 nr nr 226

inwestycje

10

POMOC FINANSOWA DL A SAMORZĄDU TER YTORIALNEGO

Zasady dofinansowania z funduszu ochrony środowiska Zmieniona została częściowo lista priorytetowych przedsięwzięć, wpieranych finansowo z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Nowością jest także możliwość uzyskania dopłaty do kredytu zaciąganego w banku komercyjnym. Wsparcie nadal będzie udzielane głównie w formie pożyczek preferencyjnych i dotacji. ANDRZEJ OKRASIŃSKI [email protected]

Pomoc z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Narodowej (NFOŚiGW) otrzymać mogą tylko inwestycje o charakterze preferencyjnym. Nadal głównymi beneficjentami Funduszu pozostają jednostki samorządu terytorialnego, które będą realizować inwestycyjne m.in. z zakresu ochrony przyrody i kształtowania postaw ekologicznych, oczyszczania i kanalizacji, termomodernizacji, pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Od tego roku NFOŚiGW uruchamia nowy instrument finansowy w postaci dopłaty do oprocentowania kredytów preferencyjnych zaciąganych np. przez samorządy w wybranych bankach komercyjnych. Dopłaty te będą realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych pomiędzy bankiem, beneficjentem i NFOŚiGW. Dopła-

ta nie może być wyższa niż 300 pkt bazowych w skali roku (tj. około 3 proc.). Kredyt taki może być udzielony na okres do dziesięciu lat i nie może być niższy niż 2 mln zł. W przypadku realizacji inwestycji w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (priorytet IV) 1 mln zł. Po dokonaniu przez samorząd wyboru banku należy wystąpić z wnioskiem o dofinansowanie w formie dopłat do oprocentowania kredytu bankowego wraz z załączoną warunkową umową kredytu. Procedury i formularze wniosków o dopłaty są dostępne na stronach: www.nfosigw.gov.pl.

Cel dofinansowania W 2009 roku NFOŚiGW będzie finansowo wspomagał przedsięwzięcia realizowane m.in. prze jednostki samorządowe w zakresie gospodarki ściekowej. W formie dopłat do kredytów bankowych wspierane będą inwestycje w zakresie

Jaki projekt podlega naborowi ciągłemu, a jaki konkursowi W przypadku naboru ciągłego będą przyjmowane przedsięwzięcia nieporównywalne między sobą, posiadające charakter niepowtarzalny, oryginalny, np. inwestycja, w ramach której np. ogrzewanie miasta będzie odbywać się ze źródeł hybrydowych, tj. źródło konwencjonalne, biomasa, promieniowanie słoneczne i z wiatraków wietrznych, równocześnie. Natomiast w trybie konkursowym oceniane będą projekty porównywalne między sobą. Będzie stosowana sesyjność naboru wniosków. Terminy naboru będą ogłaszane na stronach internetowych: www.nfosigw.gov.pl. Pierwszy komunikat w tej sprawie pojawi się już w styczniu 2009 r.

E K S P E R T

kanalizacji wodno-ściekowej, w tym oczyszczalnie ścieków. A także przedsięwzięcia w zakresie redukcji ilości składowanych odpadów poprzez uzupełnienie i rozbudowę systemów służących ich zagospodarowaniu. Wspierane będzie zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów. Pomoc finansową otrzymają przedsięwzięcia z zakresu likwidacji mogilników zawierających przeterminowane środki ochrony roślin. Od stycznia tego roku wspierane będą przedsięwzięcia zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zagospodarowanie odpadów powstałych w wyniku demontażu. Pożyczki i dotacje można będzie otrzymać na realizację programów i projektów zagospodarowania odpadami zużytego sprzętu elektronicznego i elektrycznego oraz edukacji ekologicznej. Wsparcie finansowe można otrzymać na zagospodarowanie odpadów opakowaniowych i poużytkowych oraz odpadów niebezpiecznych, w tym odpadów medycznych i weterynaryjnych. Pomoc będzie udzielana na usuwanie wyrobów z azbestu w ramach rządowego Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest. Wspierane będą przedsięwzięcia z zakresu oszczędzania energii, emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz ograniczania emisji z procesów energetycznych spalania paliw. Pomoc finansową otrzymają także akcje edukacyjne na rzecz zrównoważonego rozwoju, profilaktyki zdrowotnej dzieci i młodzieży z obszarów zagrożonych zanieczyszczeniami ekologicznymi oraz programy ochrony przyrody.

Na wsparcie może liczyć także budowa i modernizacja zbiorników wodnych i retencyjnych oraz tworzenie sytemu monitoringu środowiska. Do jednostek samorządowych, które mają dostęp do spławnych rzek i jezior, skierowana jest pomoc na realizację inwestycji z zakresu transportu wodnego w ramach Funduszu Żeglugowego.

Formy wsparcia Samorządy pomocy z NFOŚiGW otrzymać mogą głównie w formie: ■ pożyczek, ■ dotacji, ■ dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów bankowych, ■ poręczeń spłaty kredytów. Fundusz może udzielić promesy dofinansowania. Jest to istotne szczególnie w przypadku starania się o środki unijne. Wysokość oprocentowania pożyczek preferencyjnych wynosi od 0,1 do 0,9 stopy redyskonta weksli NBP. Pożyczka może być udzielona na okres do 15 lat, w niektórych przypadkach do 25 lat. Istnieje możliwość udzielenia karencji na okres do 18 miesięcy. Pożyczka oprócz inwestycji realizowanych w ramach pomocy z NFOŚiGW może być udzielona na zachowanie płynności finansowej przedsięwzięcia realizowanego w ramach zagranicznych środków pomocowych. Preferencyjność pożyczek polega nie tylko na stosunkowo niskim oprocentowaniu, ale także na ich częściowemu umorzeniu. Jego wysokość wynosi 10 albo 30 proc. wartości pożyczki. Warunkiem umorzenia jest terminowe wykonanie przedsięwzięcia i osiągnięcie planowanych efektów ekologicznych i ekonomicznych. Dokładna wielkość i warun-

4 ETAPY JAK OTRZYMAĆ DOFINANSOWANIE Projekt. Należy stworzyć projekt o charakterze proekologicznym. Musi on być wpisany, przyporządkowany konkretnemu Programowi Prioretytowemu i konkretnemu działaniu. Pożyczka, dotacja, kredyt. Trzeba zdecydować, jaka forma finansowania będzie najkorzystniejsza dla jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku projektu unijnego powinna to być pożyczka lub kredyt bankowy. Konkurs lub nabór ciągły. Jeżeli projekt jest nieporównywalny z innymi należy wybrać procedurę naboru ciągłego. W innym przypadku projekt będzie oceniany w procedurze konkursu. Ocena. Projekty oceniane przez specjalne komisje, przypisane do poszczególnych departamentów NFOŚiGW.

1 2 3 4

ki umorzenia są określone bezpośrednio w umowie z pożyczkobiorcą. Dotacje są udzielane na podobnych jak opisane zasadach, jednak nie na wszystkie przedsięwzięcia. Z tego rodzaju pomocy są wykluczone projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej.

Zasady finansowania Dofinansowanie z NFOŚiGW może być udzielone w formie przekazania środków na zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowane przez podmioty budżetowe, inne niż jednostki samorządu terytorialnego, jak np. spółki komunalne. W większości przypadków wypłata środków możliwa będzie na podstawie poświadczonych za zgodność z oryginałem kopii dowodów księgowych lub oryginałów tych dowodów. Potwierdzać one muszą poniesione koszty przedsięwzięcia lub zadania, zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym albo dokumentem równoważnym, będącym podstawą realizacji projektu. Istnieje

możliwość otrzymania zaliczki na poczet poniesionych kosztów inwestycyjnych. Jednym z głównych warunków otrzymania zaliczki jest wystąpienie o nią do zarządu NFOŚiGW i utworzenie wyodrębnionego rachunku bankowego. Od 2009 roku będą stosowane nowe zasady finansowania przedsięwzięć proekologicznych, w ramach tzw. dwu strategii działania NFOŚiGW na lata 2009–2012. W tym celu m.in. zostały stworzone indywidualne Programy Priorytetowe (PP). Określają one szczegółowe kryteria wyboru przedsięwzięcia. Od tego roku stosowane będą dwie główne procedury wyboru projektów do dofinansowania: nabór ciągły oraz konkurs. Zmieniły się także procedury wyboru przedsięwzięć. Mogą one być jednoetapowe lub dwuetapowe. W przypadku procedur dwuetapowych, wnioskodawca składa wstępny wniosek o dofinansowanie, a po jego pozytywnym rozpatrzeniu wypełnia i składa wniosek właściwy.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150).

W Y J A Ś N I A

Jaka jest procedura przyznawania pomocy finansowej gminom Kto decyduje, że projekt, wniosek o wsparcie będzie rozpatrywany w trybie naboru ciągłego albo w trybie konkursu? Czym powinien charakteryzować się dobry projekt? Czy przy projekcie inwestycyjnym niezbędne jest przesłanie wraz z wnioskiem, studium wykonalności? Procedura rozpatrywania wniosków na 2009 rok na pewno będzie różniła się od dotychczas stosowanych procedur. Planowana zmiana dotyczy innej formy dofinansowania ze środków funduszu. Od 2009 roku jedynym wsparciem, jakie jednostki samorządu terytorialnego będą mogły uzyskać na inwestycje z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, będą dopłaty do oprocentowania kredytów udzielanych przez banki. Wobec powyższego planuje się dwuetapową procedurę rozpatrywania wniosku o dofi-

EWA KAMIEŃSKA

ekspert w Departamencie Ochrony Wód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

nansowanie. Pierwszy etap będzie polegał na uzyskaniu promesy na dopłaty do kredytu, na podstawie której wnioskodawca będzie mógł ogłosić przetarg na wybór banku. Drugim etapem będzie uzyskanie decyzji na określoną kwotę dopłat. Zakończeniem tej procedury będzie podpisanie umowy trójstronnej pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego, wybranym bankiem a NFOŚiGW. Trudno określić, ile czasu będzie trwała procedura, ponieważ będzie to uzależnione nie tylko od NFOŚiGW, ale także pozostałych stron. O trybie naboru decydują kryteria wyboru przedsięwzięć i szczegółowo opisane Programy Priorytetowe NFOŚiGW. Dla programu z zakresu gospodarki wodno-ściekowej planuje się rozpatrywanie wniosków w dwóch sesjach w ciągu roku. Daje to możliwość porów-

nywania wniosków między sobą oraz porównania zapotrzebowania na środki finansowe z możliwościami funduszu. W tym roku jednostki samorządu terytorialnego, realizując inwestycje wodno-kanalizacyjne, nie będą mogły liczyć na dotacje ze środków NFOŚiGW. Nie przewidujemy takiej formy dofinansowania ze względu na ograniczoną pulę środków finansowych. Wsparcie w formie dopłat do oprocentowania kredytu może dostać jedynie taka inwestycja, która realizowana jest w aglomeracji umieszczonej w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych, i zgodnie z zapisami tego programu, jej zakończenie powinno nastąpić do końca 2010 roku. Wielkość aglomeracji powinna być większa niż 2000 RLM-ów (równoważnej liczby mieszkańców). To również jest no-

wość, ponieważ dotychczas NFOŚiGW dofinansowywał inwestycje w aglomeracjach, powyżej 15 tys. RLM-ów. Na pewno preferowane będą inwestycje zaawansowane w przygotowaniu oraz przynoszące duży efekt ekologiczny i z relatywnie niskim kosztem. Analiza efektywności kosztowej będzie prowadzona w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego DGC (Dynamic Generation Cost). To również jest nowość. Dotychczas wskaźnik ten stosowano do projektów przygotowywanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Studium wykonalności powinno być załącznikiem do wniosku i jest to kolejna zmiana, ponieważ dotychczas takiego dokument fundusz nie wymagał. Zakres studium wykonalności nie będzie musiał być szeroki.■ A.O.

nr 4 226

T Y G O D N I K

P R A W A

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

C

orzecznictwo

11

N A C Z E L N Y S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y o inwestycji celu publicznego

Przed budową drogi nie można określać jej charakteru TEZA: Już samo działanie zmierzające do wydzielenia gruntu pod drogę publiczną i budowy takiej drogi należy uznać za inwestycję celu publicznego. W tej sytuacji nie można wymagać, by jeszcze przed uzyskaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a więc jeszcze przed powstaniem drogi, mogła być ona zaliczona do którejś z kategorii dróg publicznych.

STAN FAKTYCZNY: W czerwcu 2007 r. wójt na wniosek gminy ustalił lokalizację inwestycji celu publicznego

w postaci odcinka 220 m ulicy. Jednocześnie w decyzji ustalono jej odwodnienie drenażem podziemnym z kręgów betonowych prowadzącym przez kilka działek. Od decyzji odwołanie wniosła właścicielka jednej z działek graniczących z terenem inwestycji, na której planowane jest usytuowanie drenażu odwadniającego ulicę. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie uwzględniło odwołania. Kolegium wskazało, że zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

oraz art. 6 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami przedmiotowe zamierzenie inwestycyjne zalicza się do inwestycji celu publicznego, bo ulica w niej wskazana jest drogą zaliczaną do dróg gminnych.

Z UZASADNIENIA: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach uwzględnił skargę właścicielki działki. W ocenie sądu organy bezpodstawnie przyjęły, że zamierzona przez gminę inwestycja drogowa ma charakter inwestycji celu publicznego.

Sąd I instancji powołał się na definicje drogi publicznej i drogi gminnej zawarte w ustawie z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Następnie przyjął, że skoro teren zamierzonej inwestycji nie został zaliczony uchwałą rady gminy do dróg gminnych ani nie jest określony w ewidencji gruntów w taki sposób, to nie może być uznany za drogę gminną. Inwestycja nie może być uznana za inwestycję celu publicznego. Z tym stanowiskiem nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny, który uwzględnił skargę ka-

sacyjną SKO. Jego zdaniem wskazana przez sąd I instancji definicja drogi gminnej dotyczy istniejącej już a nie projektowanej dopiero drogi gminnej. Zgodnie z ustawową definicją inwestycji celu publicznego wynika, że rozumie się przez to działania stanowiące realizację celów z art. 6 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, a więc również wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i budowę takich dróg. W ocenie NSA już samo działanie zmierzające do wydzielenia gruntu pod drogę publiczną

i budowy takiej drogi należy uznać za inwestycję celu publicznego. W tej sytuacji nie można też wymagać, by jeszcze przed uzyskaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a więc jeszcze przed powstaniem drogi, mogła być ona zaliczona do którejś z kategorii dróg publicznych. O tym, czy przyszła inwestycja ma dotyczyć budowy drogi gminnej powinny więc decydować inne, obiektywne okoliczności.■ Sygn. akt II OSK 1312/07, niepublikowany. ALEKSANDRA TARKA

W O J E W Ó D Z K I S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y W G L I W I C A C H o kompetencjach organów

Konsultacje w sprawach stypendiów prowadzi wójt TEZA: Przepisy o samorządzie gminnym przyznają kompetencje związane z wykonywaniem budżetu gminy wójtowi. Ponieważ to on odpowiada za prawidłową gospodarkę finansową gminy, jest również właściwy w sprawach konsultacji wysokości stypendiów przyznawanych przez dyrektora szkoły za wyniki w nauce. STAN FAKTYCZNY: Rada gminy w uchwale w sprawie określenia kwoty stypendium za wyniki w nauce przyjęła ustaloną przez dyrektorów szkół wysokość kwoty stypendium za wyniki w nauce. Chodziło o stypendia dla uczniów poszczególnych typów szkół,

dla których gmina jest organem prowadzącym. Wykonanie uchwały powierzono wójtowi oraz dyrektorom szkół. Unieważnienia uchwały domagał się jednak wojewoda. W ocenie wojewody rada gminy przekroczyła swoje kompetencje. Stypendium za wyniki w nauce przyznaje dyrektor szkoły w ramach środków przekazanych na ten cel w budżecie szkoły. Konsultacja kwot stypendium z organem prowadzącym szkołę oznacza swoisty rodzaj kontroli wydatkowania środków finansowych przeznaczonych na ten cel w budżecie gminy. Przepis art. 30 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym przyznaje kompe-

tencje związane z wykonywaniem budżetu gminy wójtowi gminy. To on odpowiadając za prawidłową gospodarkę finansową gminy jest właściwy w sprawach konsultacji wysokości stypendiów przyznawanych przez dyrektora szkoły za wyniki w nauce.

Z UZASADNIENIA: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził nieważność uchwały. Sąd przypomniał, że wysokość stypendium motywacyjnego ustala dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii komisji stypendialnej i rady pedagogicznej oraz w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Sąd zauważył, że nie ma legalnej

definicji pojęcia porozumienie. Dlatego sąd posłużył się wykładnią literalną. Wskazał, że porozumienie to wzajemne kontakty, zakładające jako rezultat uzyskanie zgody w określonej sprawie. Użyte w treści art. 90g ust. 10 ustawy o systemie oświaty określenie w porozumieniu należałoby rozumieć w ten sposób, że oba wymienione w tym przepisie podmioty wypracowują (uzgadniają) wspólne stanowisko, co do rozstrzygnięcia sprawy. Sprawą tą jest ustalenie wysokości stypendium motywacyjnego dla uczniów szkół, których organem prowadzącym jest gmina. Porozumienie nie jest więc samodzielnym aktem praw-

nym. Stanowi wewnętrzną czynność prowadzącą do ustalenia wysokość stypendium motywacyjnego w drodze wypracowania wspólnego stanowiska pomiędzy dyrektorem szkoły i organem prowadzącym szkołę. Sąd uznał za słuszne nazwanie tej czynności konsultacją. W ocenie sąd przy założeniu, że uprawnionym do uzgadniania wspólnego stanowiska, co do wysokości stypendium motywacyjnego, byłaby rada gminy, porozumienie musiałoby być dokonywane na sesji rady w formie uchwały. Stanowisko to jest nie do przyjęcia. Taki wymóg formalnoprawny zaprzecza istocie porozumienia, które nie jest samo-

dzielnym aktem prawnym, lecz czynnością zmierzającą do umożliwienia wydania takiego aktu. Ponadto przeciwko uznaniu, że sporne porozumienie należało do kompetencji rady gminy, przemawia też rodzaj zadania powierzonego organowi prowadzącemu szkołę. Kompetencje rady gminy w zakresie gospodarki finansowej obejmują uchwalenie budżetu, nie zaś dysponowanie wydzielonymi w nim środkami. Organem wykonującym budżet, jest wójt i to on ponosi odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy.■ Sygn. akt IV SA/Gl 588/08, niepublikowany ALEKSANDRA TARKA

W O J E W Ó D Z K I S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y W B I A Ł Y M S T O K U o zmianach w operacie ewidencji gruntów

Rozstrzygnięcie o uprawnieniach do działki TEZA: Organy

ewidencji gruntów i budynków nie mają rozstrzygać o kwestii uprawnień do gruntów, budynków lub lokali albowiem w ewidencji rejestrują jedynie stany prawne ustalone w innym trybie lub przez inne organy orzekające.

STAN FAKTYCZNY: Starosta augustowski wszczął postępowanie administracyjne w sprawie ujawnienia w ewidencji gruntów, zmiany polegającej na wpisaniu w niej Leokadii K. jako współwłaścicielki działek. Wniosek podparła ona prawomocnym postanowieniem sądu rejonowego o stwierdzeniu spadku po rodzicach. Organ odmówił wnioskowi stwierdzając brak podstaw do

ujawnienia praw Leokadii K. do spornego gospodarstwa po rodzicach, z uwagi na to, że nie figurowali oni w ewidencji gruntów jako jego właściciele.

Z UZASADNIENIA: Ostatecznie do białostockiego WSA wpłynęła skarga, w której sformułowano zarzuty odnoszące się do decyzji z 16 sierpnia 1976 r. zwanej aktem własności ziemi oraz postanowień sądów o stwierdzeniu nabycia spadku. Rozpoznający ją sąd zdecydował, iż jako bezzasadna podlegała oddaleniu. Podkreślił przy tym, że podniesione w niej zarzuty nie są odnoszone do treści skarżonej decyzji, lecz kwestionują inne zdarzenia praw-

ne. Powyższe orzeczenia nie mogło być oceniane przez sąd administracyjny. Również nie mogły być też weryfikowane przez organy ewidencji gruntów w toku postępowania. W obecnym stanie prawnym w ogóle nie istnieją podstawy prawne do wzruszenia ostatecznej decyzji w postaci aktu własności ziemi wydanego w oparciu o przepisy ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Przepis art. 63 ust. 2 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw wprowadził zakaz prowadzenia jakiegokolwiek postępowania

administracyjnego w sprawach unormowanych przepisami ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, na podstawie których wydawane były akty własności ziemi. Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, iż wejście w życie tej regulacji oznacza, że pozostaje również zamknięta droga sądowa do żądania stwierdzenia nieważności aktu własności ziemi wydanego na podstawie przepisów ustawy z 26 października 1971 r. Dodatkowo podkreślono, że organy ewidencji gruntów i budynków w ogóle nie mogą rozstrzygać o kwestii uprawnień do gruntów, budynków lub lokali albowiem w ewidencji rejestrują jedy-

nie stany prawne ustalone w innym trybie lub przez inne organy orzekające. Zapisy w ewidencji gruntów i budynków mają charakter wyłącznie techniczno-deklaratoryjny. Ujawniony w ewidencji stan prawny musi być oparty na odpowiednich dokumentach: prawomocnych orzeczeniach sądowych, ostatecznych decyzjach administracyjnych, czynnościach prawnych dokonanych w formie aktów notarialnych, spisanych umowach i ugodach w postępowaniu sądowym i administracyjnym lub innych dokumentach posiadających moc dowodową dla ustalenia prawa własności. Prawomocne orzeczenie sądu powszechnego wydane w spra-

wie cywilnej wiąże – z mocy art. 365 par. 1 k.p.c. – nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe. W efekcie ani organ ewidencji gruntów, ani skarżąca, ani sąd administracyjny, nie może negować faktu istnienia prawomocnych postanowień sądu rejonowego w Augustowie stwierdzających nabycie spadku oraz ich treści. Na zakończenie sąd zauważył, że skoro w ewidencji gruntów nie były ujawnione prawa osób, po których skarżąca dziedziczy, to w konsekwencji nie mogą być też ujawnione prawa skarżącej z tytułu dziedziczenia po tych osobach.■ Sygn. akt II SA/Bk 362/08 MICHAŁ STUCZYŃSKI

T Y G O D N I K

P R A W A

C

12

A D M I N I S T R A C Y J N E G O

wskaźniki i stawki

Sprawozdawczość finansowa 6 stycznia 2009 r. Do tego dnia kierownicy gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-70 (za IV kwartał 2008 r.). 12 stycznia 2009 r. Do tego dnia dysponenci środków budżetu państwa I stopnia muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-70 (za IV kwartał 2008 r.). 16 stycznia 2009 r. Do tego dnia: ■ dysponenci środków budżetu państwa II stopnia muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-70 (za IV kwartał 2008 r.), ■ kierownicy państwowych zakładów budżetowych i rektorzy uczelni publicznych muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-70 (za IV kwartał 2008 r.). 19 stycznia 2009 r. Do tego dnia: ■ dysponenci środków budżetu państwa III stopnia muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-23, Rb-23B, Rb-27, Rb-28 i Rb-28NW (za XII 2008 r.), ■ jednostki budżetowe samorządu terytorialnego muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-27S i Rb-28S – jednostkowe (dokument) (za XII 2008 r.). 20 stycznia 2009 r. Do tego dnia: ■ urzędy skarbowe muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-24 i Rb-27 za wykonania dochodów budżetu państwa (za XII 2008 r.), ■ izby celne muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-23A, Rb-23B i Rb-27 (za XII 2008 r.), ■ kierownicy państwowych jednostek budżetowych muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-23PRF i Rb-28PRF (za XII 2008 r.), ■ kierownicy agencji muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-23PRF i Rb-28PRF (za XII 2008 r.), ■ kierownicy państwowych jednostek budżetowych muszą przygotować roczne sprawozdania Rb-23PRF i Rb-28PRF (za 2008 r.), ■ kierownicy agencji muszą przygotować roczne sprawozdania Rb-23PRF i Rb-28PRF (za 2008 r.).

SPIS PRZEWODNIKÓW 22 stycznia 2009 r. Do tego dnia: ■ kierownicy gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-Z i Rb-N (za IV kwartał 2008 r.), ■ zarządy jednostek samorządu terytorialnego muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-27S i Rb-28S (dokument i plik bazy danych) (za XII 2008 r.). 23 stycznia 2009 r. Do tego dnia dysponenci środków budżetu państwa II stopnia muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-23, Rb-23B, Rb-27, Rb-28 i Rb-28NW (za XII 2008 r.). 26 stycznia 2009 r. Do tego dnia: ■ izby skarbowe muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-24 i Rb-27 za wykonania dochodów budżetu państwa (za XII 2008 r.), ■ Ministerstwo Finansów musi przygotować miesięczne sprawozdania Rb-27 w zakresie udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (za XII 2008 r.), ■ prezes ZUS musi przygotować miesięczne sprawozdanie Rb-FUS (za XII 2008 r.), ■ prezes KRUS musi przygotować miesięczne sprawozdanie Rb-FER (za XII 2008 r.), ■ dysponenci środków budżetu państwa III stopnia muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-Z i Rb-N (za IV kwartał 2008 r.). 28 stycznia 2009 r. Do tego dnia: ■ dysponenci główni środków budżetu państwa (z wyjątkiem dysponenta części 77) muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-23, Rb-23B, Rb-27, Rb-28 i Rb-28NW (za XII 2008 r.), ■ dysponenci główni środków budżetu państwa muszą przygotować kwartalne sprawozdania Rb-70 (za IV kwartał 2008 r.). 30 stycznia 2009 r. Do tego dnia regionalne izby obrachunkowe muszą przygotować miesięczne sprawozdania Rb-27S i Rb-28S (plik bazy danych) (za XII 2008 r.).

Podatek od środków transportu w 2009 roku Maksymalne stawki podatku od środków transportowych wynoszą: ■ od samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu: – powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie – 704,61 zł – powyżej 5,5 tony do 9 ton włącznie – 1175,49 zł – powyżej 9 ton – 1410,58 zł ■ od samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton 2691,81 zł (z tym że w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia stawki podatku nie mogą być niższe od kwot określonych w tabeli nr 2 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych ….. ■ od ciągnika siodłowego lub balastowego przystosowanego do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton, 1645,67 zł ■ od ciągnika siodłowego lub balastowego przystosowanego do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów: – do 36 ton włącznie – 2080,58 zł

– powyżej 36 ton – 2691,81 zł – z tym że w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia stawki podatku nie mogą być niższe od kwot określonych w tabeli nr 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych …… ■ od przyczepy lub naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego – 1410,58 zł ■ od przyczepy lub naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów: – do 36 ton włącznie – 1645,67 zł – powyżej 36 ton – 2080,58 zł – z tym że w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia stawki podatku nie mogą być niższe od kwot określonych w tabeli nr 4 do ustawy o podatku podatkach i opłatach lokalnych ……. ■ od autobusu, w zależności od liczby miejsc do siedzenia: – mniejszej niż 30 miejsc – 1645,67 zł – równej lub wyższej niż 30 miejsc – 2080,58 zł

GRUDZIEŃ 2008 R.

SAMORZĄD TERYTORIALNY Ochrona konkurencji i konsumentów w jednostkach samorządu terytorialnego GP NR 254 URZĄD Ocena pracy urzędników administracji samorządowej GP NR 251 NIERUCHOMOŚCI Nowe zasady gospodarowania nieruchomościami dla jednostek samorządu terytorialnego GP NR 246 OCHRONA ŚRODOWISKA Nowe zasady udostępniania informacji o środowisku GP NR 241 PRAWO LOKALOWE Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w postępowaniu eksmisyjnym GP NR 236 LISTOPAD 2008 R.

NIERUCHOMOŚCI Budynki gminne będą wymagały świadectw energetycznych GP NR 231 URZĄD Kontrola w jednostkach samorządu terytorialnego

GP NR 226

OCHRONA ŚRODOWISKA Zasady wydawania decyzji na gospodarowanie odpadami GP NR 221 DROGI PUBLICZNE Nowe dotacje na budowę i remont dróg gminnych i powiatowych

GP NR 217

PAŹDZIERNIK 2008 R.

FINANSE PUBLICZNE Przygotowanie i wykonanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego GP NR 212 SAMORZĄD TERYTORIALNY Bonifikaty przy sprzedaży nieruchomości samorządowych GP NR 207 ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Przetargi publiczne będą przeprowadzane łatwiej i szybciej GP NR 202 SAMORZĄD TERYTORIALNY Jak zorganizować system monitoringu miejskiego

GP NR 197

INWESTYCJE Wykup wierzytelności to dobry sposób finansowania inwestycji GP NR 192 WRZESIEŃ 2008 R.

ORZECZNICTWO Niewłaściwe zastosowanie trybu zamówienia narusza dyscyplinę finansów publicznych GP NR 187 INWESTYCJE Jak zaplanować współpracę z inwestorami z korzyścią dla gminy GP NR 182 ZADANIA SAMORZĄDU Organizacja pracy bezrobotnych przez jednostki samorządu terytorialnego GP NR 177 INWESTYCJE Budowa lotnisk cywilnych przez jednostki samorządu terytorialnego GP NR 172

Podatek od nieruchomości w 2009 roku Górne stawki podatku od nieruchomości w 2009 r. ■ od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków – 0,74 zł od 1 m2 powierzchni, ■ od gruntów pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych – 3,90 zł od 1 ha powierzchni, ■ od pozostałych gruntów, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego – 0,37 zł od 1 m2 powierzchni, ■ od budynków mieszkalnych (lub ich części) – 0,62 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, ■ od budynków (lub ich części) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub

163 4 nr nr 226

ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej – 19,81 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, ■ od budynków (lub ich części) zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym – 9,24 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, ■ od budynków (lub ich części) zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych – 4,01 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, ■ od pozostałych budynków (lub ich części), w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego – 6,64 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, ■ od budowli – 2 proc. ich wartości.

SIERPIEŃ 2008 R.

PROCEDURA Nadzwyczajne środki zaskarżania decyzji w postępowaniu administracyjnym

GP NR 167

FUNDUSZE UNIJNE Dotacje unijne dla gmin na aktywne formy zwalczania bezrobocia GP NR 162 SAMORZĄD TERYTORIALNY Jak egzekwować w gminie należności cywilnoprawne GP NR 158