Tygodnik Podatkowy Z 5 Stycznia 09 (nr 2)

nr 2

(2378)

PONIEDZIAŁEK, 5 stycznia 2009

Tygodnik Podatkowy P O D A T K I

R A C H U N K O W O Ś Ć

A U D Y T

B

Przewodnik

SPIS TREŚCI KOMENTARZ DO USTAWY strona B2

Trudna interpretacja ulgi odsetkowej

ORZECZNICTWO strona B3

Organ musi informować o zmianie przepisów

INTERPRETACJE strona B4

Nie można odliczyć VAT przy działalności zwolnionej

PODATKI NA ŚWIECIE We Włoszech można odliczyć VAT, gdy wydatki wiążą się z działalnością opodatkowaną

strona B9 RACHUNKOWOŚĆ strona B10

W sprawozdaniu nie można zawyżać przychodu

PROCEDURY strona B12

Od stycznia 2009 r. nowe formularze e-deklaracji

✆

DYŻUR EKSPERTA Jak rozliczyć zakup i amortyzację kas fiskalnych w 2009 roku Wtorek w godz. 9.00–10.00, tel. (0 22) 531 49 69

Jak rozliczyć zakup i amortyzację kas fiskalnych w 2009 roku Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych muszą prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego za pomocą kas rejestrujących. Obowiązek taki nakłada na nich ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Z przepisów może wynikać, że obecnie każda sprzedaż na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej powoduje obowiązek zainstalowania kasy rejestrującej. W praktyce jednak tak nie jest. Ogólne zasady dotyczące zakresu stosowania kas fiskalnych regulują przepisy wydane na podstawie art. 111 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, czyli obecnie przez ministra finansów. Od 1 stycznia 2009 r. przepisy te zawarte są w rozporządzeniu ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji za pomocą kas rejestrujących. W dzisiejszym Przewodniku wyjaśniamy zasady stosowania kas fiskalnych oraz sposoby rozliczania ich zakupu. strony B5–B8

Ważna data

Za tydzień

Rozliczamy PIT-36 i PIT-36L

D Pod at ki 20 C 09 iś z D

P



ad

wersji Pr em iu

yt

m

Pł



Przed 10 stycznia rozliczający się przez płatnika powinni złożyć PIT-12

ostę

ów tor

pna w pu n h

sp

m

er

a

k t a c

rzed 10 stycznia podatnicy, którzy chcą, aby rozliczenia rocznego dokonał za nich płatnik, powinni złożyć PIT-12. Dotyczy to podatników, którzy poza dochodami uzyskanymi od płatnika nie uzyskali innych dochodów, nie korzystają z odliczeń od dochodu i podatku, jak też nie korzystają z możliwości wspólnego rozliczania się z małżonkiem bądź w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, a także nie mają obowiązku doliczania kwot uprzednio odliczonych, z wyjątkiem składki na ubezpieczenie zdrowotne, otrzymanej za pośrednictwem płatnika. W PIT-12 podatnik, który chce skorzystać z ulgi prorodzinnej, stwierdza, że spełnia warunki określone w art. 27f ustawy o PIT, wskazuje liczbę dzieci, na które przysługuje odliczenie, oraz kwotę odliczenia. Odliczeniu od podatku podlega kwota stanowiąca iloczyn liczby wychowywanych dzieci i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej. W 2008 roku wysokość ulgi prorodzinnej to 1173,7 zł. Podatnicy odliczą ulgę prorodzinną na własne lub przysposobione dzieci małoletnie; bez względu na wiek, które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną; do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty,

przepisach o szkolnictwie wyższym lub przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu według skali lub ze zbycia papierów wartościowych w łącznej wysokości przekraczających kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, z wyjątkiem renty rodzinnej. W 2008 roku kwota ta wynosi 3091 zł. Odliczenie powyższej kwoty dotyczy łącznie obojga rodziców. Kwotę tę odlicza się od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga. W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. W rozliczeniu za 2008 rok płatnicy po raz ostatni będą rozliczać dochody podatników korzystających z ulgi prorodzinnej. W kolejnych latach osoby korzystające z tej preferencji będą musiały same obliczyć wysokość ulgi i rozliczyć się bez pośrednictwa płatnika. ■ (EC)

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 37 ust. 1 i 1a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

rze

daż

y oraz dla

p r e n

u

T Y G O D N I K

B

2

P O D A T K O W Y

nr nr 163 220 2

komentarze – opinie KOMENTARZ DO USTAWY

Trudna interpretacja ulgi odsetkowej Organy podatkowe kwestionują możliwość skorzystania z tzw. ulgi odsetkowej, gdy spłata odsetek i kredytu nie jest dokonywana z własnego rachunku bankowego. Niedochowanie wymogów formalnych związanych z ulgą odsetkową, która funkcjonuje na zasadzie praw nabytych dla osób, które w latach 2002–2006 zaciągnęły kredyt służący sfinansowaniu inwestycji mającej na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych podatnika (wybudowanie domu, zakup mieszkania), może powodować niemożność skorzystania z tejże ulgi. Organy podatkowe podchodzą bowiem bardzo restrykcyjnie do wypełniania warunków formalnych w tym zakresie. Pośród wielu warunków, których spełnienie umożliwia skorzystanie z omawianej ulgi, znajduje się wymóg udokumentowania poniesienia wydatków z tytułu odsetek od kredytu. Wymóg ten zawarty jest w art. 26b ust. 2 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem odliczeniu od dochodu podlegają wyłącznie takie odsetki, które zostały faktycznie zapłacone, a ich wysokość i termin zapłaty zostały udokumentowane dowodem wystawionym przez np. bank. Właśnie sposób dokumentowania takiej spłaty powoduje wątpliwości interpretacyjne. Zdarzyć się może bowiem taka sytuacja, w której kredytobiorca nie ma możliwości zaciągnięcia kredytu samodzielnie, w związku z czym korzysta z pomocy współkredytobiorcy w tym zakresie (najczęściej w sytuacji gdy podatnik ma zbyt małą zdolność kredytową). Zdarza się często, że w takiej sytuacji banki udzielają kredytu, wymagając jednocześnie od kredytobiorców założenia u nich rachunku bankowego, z którego dokonywana jest spłata (rachunek w innym banku może nie wchodzić w grę ze względu na koszty prowizji, przelewów itp.). W sytuacji gdy rachunek taki prowadzony jest na rzecz współkredytobiorcy, który nie zaspokaja swoich potrzeb miesz-

kaniowych, możliwość odliczenia odsetek może być przez organy podatkowe kwestionowana, przy argumentacji, że podatnik w takiej sytuacji nie może właściwie udokumentować faktu dokonania spłaty tych odsetek, ponieważ na dokumencie nie figuruje jego nazwisko. Jednak biorąc pod uwagę zarówno literalną jak i celowościową wykładnię przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także fakt, że ekonomiczny ciężar faktycznie ponoszony jest przez podatnika, należy uznać taką argumentację za chybioną. Z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika bowiem, że odsetki takie mają być faktycznie zapłacone, ich wysokość PAWEŁ JABŁONOWSKI i termin zapłaty potwierdzony przez bank doradca podatkowy i są to jedyne wymogi, do których wypeł- w Kancelarii Prawnej nienia zobligowany jest podatnik, aby móc Chałas i Wspólnicy skorzystać z prawa do ulgi odsetkowej. Celem regulacji prawnych w tym zakresie jest umożliwienie podatnikom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Zbytni formalizm i rygoryzm jest w takiej sytuacji zbędny. W związku z czym wykładnia przepisów określających możliwość odliczenia odsetek podlega pewnej uznaniowości. Biorąc więc pod uwagę cel samej ulgi, czyli dokonując wykładni celowościowej przepisów w tym zakresie, nie powinny być one interpretowane w tym zakresie wąsko, w sytuacji gdy całokształt stanu faktycznego wskazuje jednoznacznie, że realizowane są przez podatnika jego cele mieszkaniowe. Chociaż zasadą jest niewątpliwie, że wszelkie ulgi i zwolnienia powinny być interpretowane wąsko, to jednak nie należy zapominać, o tym że przepis w zakresie ulg stworzony był, aby ułatwić zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych.■ (EM)

NOWE PRAWO

Nieostateczne decyzje wydane przez organ podatkowy nie podlegają wykonaniu

W

Tygodnik Podatkowy Redaktor prowadzący: Krzysztof Koślicki, tel. (022) 531 49 69, [email protected] Sekretarz redakcji: Ewa Ciechanowska, tel. (022) 530 40 44, [email protected] www.gazetaprawna.pl, [email protected] INFOR Biznes Sp. z o.o. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72, tel. (022) 530 40 35, (022) 530 40 40, fax (022) 530 40 39 Biuro Reklamy: tel. (022) 530 44 61, (022) 530 40 26 29, fax (022) 530 40 25 Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa

iele zmian w zakresie wykonalności decyzji podatkowych wprowadziła ostatnia nowelizacja Ordynacji podatkowej z 7 listopada 2008 r. Od 1 stycznia 2009 r. decyzje podatkowe mające charakter nieostateczny nie będą podlegały wykonaniu. Wyjątek stanowić będą przypadki, kiedy organ I instancji nada tym decyzjom rygor natychmiastowej wykonalności. Może tak się zdarzyć, jeśli organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec podatnika toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych; podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia; gdy podatnik pozbywa się majątku znacznej wartości, a także kiedy okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż trzy miesiące. Zatem podatnik, który otrzyma od organu nieostateczną decyzję podatkową, z którą się nie zgadza, nie będzie już musiał płacić (tak było do końca 2008 roku) i wnosić odwołania do wyższej instancji. To na pewno korzystna dla podatników zmiana. Jednak jej skutkiem jest to, że podatnik, który wniósł odwołanie od decy-

zji organu podatkowego i czeka na jego rozpatrzenie, nie uzyska do czasu wydania decyzji w sprawie zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach. Natomiast rygor natychmiastowej wykonalności z mocy prawa będą miały decyzje o zabezpieczeniu, chyba że zabezpieczenie zostanie przyjęte. Z kolei decyzje ostateczne będą, co do zasady, podlegać wykonaniu. Jednak na wniosek podatnika wstrzymanie wykonania decyzji po wniesieniu skargi do sądu administracyjnego będzie możliwe po przedłożeniu zabezpieczenia dobrowolnego. W takim przypadku wstrzymanie wykonania decyzji nastąpi do wysokości i na czas trwania zabezpieczenia. Inną możliwością wstrzymania wykonania decyzji ostatecznej zaskarżonej do sądu administracyjnego jest ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego. W takiej sytuacji wstrzymanie wykonania decyzji będzie następowało z urzędu.■ (EC)

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 209, poz. 1318).

Sprawdź, czy Twoja firma zamówiła dla Ciebie prenumeratę Gazety Prawnej Jeszcze możesz składać zamówienia na 2009 rok

Sprawdź wszystkie przywileje

>>

www.gazetaprawna.pl/prenumerata Dodatkowe informacje: (0 22) 761 31 27, 0 801 626 666 Więcej informacji str. B12

T Y G O D N I K

nr 2

P O D A T K O W Y

B

orzecznictwo...

3

W O J E W Ó D Z K I S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y W K R A K O W I E o postępowaniu podatkowym

Organ musi informować o zmianie przepisów TEZA: Zasada ochrony zaufania obywatela do państwa jest zasadą prawnokonstytucyjną, która rodzi określone obowiązki w sferze działalności państwa. Organy podatkowe zatem obowiązane były pouczyć stronę o możliwości rozpatrzenia wniosku o udzielenie ulg na zasadach wynikających z rozdziału 7a Ordynacji podatkowej i przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2008 r. STAN FAKTYCZNY: Podatnik w grudniu 2007 r. wystąpił o ulgi w spłacie zobowiązań z tytułu VAT za kilka miesięcy 2002 roku i za lata 2003 – 2004 oraz w podatku dochodowym od osób fizycznych za

lata 2002–2004. Jako podstawę wskazał art. 67b Ordynacji podatkowej oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na restrukturyzację (Dz.U. nr 179, poz. 1266). Organy podatkowe odmówiły wszczęcia postępowania. Podkreśliły, że wnioski o udzielenie ulgi wpłynęły do organu podatkowego I instancji w styczniu 2008 r. Zgodnie z rozporządzeniem pomoc na restrukturyzację, na warunkach w nim określonych, mogła być udzielana do końca 2007 r. W dniu wpływu wniosków rozporzą-

dzenie już nie obowiązywało, a to skutkowało koniecznością odmowy wszczęcia postępowania.

Z UZASADNIENIA: Spór o przyznanie ulg w spłacie podatków ostatecznie trafił do sądu administracyjnego, który uwzględnił skargę podatnika. Co prawda, wojewódzki sąd administracyjny podzielił pogląd organu w przedmiocie daty wszczęcia postępowania na wniosek strony skarżącej. W jego ocenie datą jest dzień doręczenia wniosku organowi, a nie dzień nadania na poczcie. W sprawie nie ma zastosowania zasada, że termin uważa się za zachowany, je-

żeli przed jego upływem pismo zostało nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złożone w polskim urzędzie konsularnym. Przepisu tego bowiem nie stosuje się do daty wszczęcia postępowania. Sąd przypomniał, że przy ustalaniu daty wszczęcia postępowania na żądanie strony należy zwrócić uwagę na rozróżnienie daty wszczęcia postępowania od zachowania przez stronę terminu do dokonania czynności. Sąd uznał też, że organ podatkowy nie był uprawniony po tej dacie do stosowania ulg na podstawie rozporządzenia wskazanego przez podatnika. Przepisy wyznaczały końcową

datę, do której można było udzielać pomocy w oparciu o to rozporządzenie i określone w nim warunki. Termin ten jest niewątpliwie terminem prawa materialnego. Termin materialny wiąże zarówno organy podatkowe, jak i podatnika. Jako taki nie podlega więc przywróceniu, a jego upływ skutkuje utratą możliwości ukształtowania treści stosunku prawnego w oparciu o przepisy prawa materialnego, tj. przepisy przedmiotowego rozporządzenia. Jednak, jak zauważył sąd, wraz z wygaśnięciem możliwości udzielenia ulgi na podstawie rozporządzenia nadal podstawą prawną udzielania ulg pozostały przepisy Ordy-

nacji podatkowej. Organy podatkowe zatem obowiązane były pouczyć stronę o możliwości rozpatrzenia wniosku o udzielenie ulg na zasadach wynikających z rozdziału 7a Ordynacji podatkowej i przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2008 r. Zasada ochrony zaufania obywatela do państwa jest zasadą prawnokonstytucyjną, która rodzi określone obowiązki w sferze działalności państwa. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych – przypomniał sąd.■ Wyrok WSA w Krakowie z 5 listopada 2008 r., I SA/Kr 1065/08, niepublikowany

W O J E W Ó D Z K I S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y W Ł O D Z I o podatku u źródła

O obowiązkach płatnika przesądza zawarcie umowy TEZA: Kwestia wykonania lub niewykonania umowy jest istotna dla uznania poniesionego wydatku za koszt uzyskania przychodu w związku z umową o usługi doradcze. Nie ma zaś decydującego znaczenia w przypadku odpowiedzialności płatnika za niepobranie podatku u źródła. STAN FAKTYCZNY: W styczniu 2005 r. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła umowę na usługi doradcze z firmą z siedzibą w Monako. Z tego tytułu firma z Monako wystawiła dla polskiej spółki dwie faktury: z 25 maja i 2 listopada 2005 r. na kwoty po 40 tys. euro. Firma zapłaciła za te faktury za pośrednictwem banku. Organ kontroli wskazał, że między Rzeczypospolitą Polską i Księstwem Monako

nie została podpisana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. W związku z tym podatek od usług doradczych wynosi 20 proc. przychodów. To polska spółka jako płatnik była obowiązana, w dniu dokonania wypłaty kwot z tytułu umowy, do pobrania i odprowadzenia zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 20 proc. przychodów oraz przekazania kwoty podatku do właściwego urzędu skarbowego.

Z UZASADNIENIA: Spółka nie chciała zgodzić się z rozstrzygnięciem organów podatkowych. Jednak wojewódzki sąd administracyjny oddalił jej skargę. Sąd zauważył, że należność z tytułu przedmiotowej umowy została wypłacona. Świadczą o tym niezbicie fak-

tury, na podstawie których strona skarżąca przelała na rzecz jej kontrahenta gospodarczego stosowne kwoty wynikające z umowy. W ocenie sądu skarżąca zdaje się dowodzić, że przedmiotowa umowa była wykonana przez stronę monakijską. Jednak sąd zauważył, że rozstrzygnięcie sporu co do wykonania przedmiotowej umowy będącego osnową decyzji w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za rok 2005 w stosunku do spółki nie jest najistotniejsze. Z punktu widzenia odpowiedzialności płatnika nie jest istotne, czy świadczenie na rzecz wykonawcy było wypłacone należnie. Jak wyjaśnił sąd, wypłata należności z tytułu umowy oznacza spełnienie jednej z przesłanek art. 26 ust. 1 ustawy o podatku docho-

dowym od osób pranych stanowiącego podstawę prawną poboru podatku u źródła. Zgodnie bowiem z przywołanym przepisem osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz będące przedsiębiorcami osoby fizyczne, które dokonują wypłat należności z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 są obowiązane, jako płatnicy, pobierać, w dniu dokonania wypłaty, zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat. Decydujące jest zatem dokonanie wypłaty należności z tytułu usług świadczonych na rzecz podatnika. Zdaniem sądu nie ma też podstaw, aby uznać, że usługi wymienione w spornym kontrakcie nie są usługami doradczymi. Przede wszystkim umowa o ich świadczenie jest nazwana umową

o usługi doradcze. W uzasadnieniu wskazano, że wprawdzie o stosunku prawnym nie świadczy nazwa, jaką nadały mu strony w umowie, lecz jego treść. Jednak w ocenie sądu w treści umowy podmiot mający świadczyć usługi nazwany został na jej potrzeby doradcą, spółka korzysta z usług doradczych dla najlepszej realizacji zadań własnych. Ponadto zgodnie z jej treścią przedmiotem umowy jest w istocie doradzanie w zarządzaniu spółką. Tak więc czynności, do których zobowiązał się w przedmiotowej umowie podmiot monakijski, mieszczą się w całości w pojęciu usług doradczych. Wyniki wykładni językowej są w tym zakresie jednoznaczne i wskazują wprost, że doradzanie jest pomocą w pro-

wadzeniu (zarządzaniu) spółką. Sąd nie zgodził się, że usługa świadczona na podstawie przedmiotowej umowy miała charakter stosunku agencji. Kwestia wykonania lub niewykonania umowy jest istotna dla uznania poniesionego w związku z umową o usługi doradcze wydatku za koszt uzyskania przychodu. Nie ma zaś decydującego znaczenia w przypadku odpowiedzialności płatnika opartej na art. 26 ust.1 ustawy. Dla przypisania tej odpowiedzialności wystarczające jest ustalenie istnienia tytułu prawnego, o którym mowa między innymi w art. 21 ust. 1 punkt 2a i stwierdzenie, że nastąpiła wypłata należności z tego tytułu.■ Wyrok WSA w Łodzi z 4 lis t o p a d a 2 0 0 8 r . , I SA/Łd 442/08, niepublikowany

N A C Z E L N Y S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y o CIT

Zobowiązanie podatkowe wygasa tylko raz TEZA: Zobowiązanie podatkowe, które wygasło na skutek zapłaty, nie może wygasnąć po raz drugi wskutek przedawnienia. Samo zaś powołanie się na zasadę równego traktowania podatników, bez wsparcia tego spostrzeżenia wskazaniem naruszonego przepisu prawa, nie stwarza podstaw do jego rozpatrzenia.

STAN FAKTYCZNY: Organy podatkowe zarzuciły, że spółka błędnie rozliczyła podatek dochodowy od osób prawnych za 1996 rok. Przyczyną było podwyższenie przychodów o kwotę stanowiącą war-

tość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń z tytułu korzystania z cudzego kapitału, tj. niewypłaconej udziałowcom spółki dywidendy za lata 1992-1995. Organy podatkowe wyrzuciły też z kosztów uzyskania przychodów kwoty zawyżonej wartości odpisów amortyzacyjnych naliczonych od wykazanych w ewidencji środków trwałych według nieprawidłowej stawki amortyzacyjnej. Spółka wniosła skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który uchylił zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy ponownie rozpoznając sprawę wskazał, że

spółka w latach 1992–1995 uzyskiwała dodatni wynik finansowy w postaci zysku netto. Zysk ten zgromadzenie wspólników w drodze corocznej uchwały przekazywało jako fundusz rezerwowy na powiększenie środków obrotowych. Jednak umowa spółki nie wyłączyła zysku od podziału ani nie zastrzegła w uchwale wspólników rozporządzania czystym zyskiem. Dopiero w akcie notarialnym w 1999 roku zmieniono umowę spółki. Po zmianie wspólnicy mogli podjąć uchwałę o przekazaniu zysku w całości lub części na fundusz rezerwowy,

zapasowy oraz inne fundusze celowe. Dlatego organ podatkowy podtrzymał swoje stanowisko, że spółka otrzymała w 1996 roku przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

Z UZASADNIENIA: Sprawa znów trafiła do sądu I instancji. Ale tym razem sąd oddalił skargę spółki. Racji podatniczce nie przyznał też Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd nie zgodził się z autorką skargi kasacyjnej, która wskazywała na przedawnienie zobowiązania. W jej ocenie sprzeczny z zasadą równego traktowania i ze zdrowym rozsądkiem jest po-

gląd, że zapłata należności wskazanej w nieostatecznej decyzji wymiarowej organu I instancji wyklucza możliwość przedawnienia zobowiązania podatkowego w toku postępowania odwoławczego. NSA zauważył, że taki punkt widzenia abstrahuje od ugruntowanej już linii orzeczniczej. Pomija on również treść uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 października 2007 r. (I FPS 4/07). Zgodnie z jej treścią zapłata zaległości podatkowej w VAT powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego także wówczas, gdy następuje w wyniku wykonania

nieostatecznej decyzji organu I instancji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Zobowiązanie podatkowe, które wygasło na skutek zapłaty, nie może wygasnąć po raz drugi wskutek przedawnienia. Samo zaś powołanie się na zasadę równego traktowania podatników, bez wsparcia tego spostrzeżenia wskazaniem naruszonego przepisu prawa, nie stwarza podstaw do jego rozpatrzenia.■ Wyrok NSA z 17 grudnia 2008 r., II FSK 1286/07, niepublikowany Opracowała ALEKSANDRA TARKA [email protected]

G O O D D N N II K K TT YY G

B

O D DA A TT K KO O W W YY PP O

2 nr nr 163 220

interpretacje

4

I Z B A S K A R B O W A W W A R S Z A W I E o wysokości opodatkowania

OPINIA

Nie można odliczyć VAT przy działalności zwolnionej Podatnik nie może odliczyć VAT od zakupów, które służą działalności gospodarczej objętej zwolnieniem z VAT. JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA: W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) 2004–2006 Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej podpisał umowy: ■ o dofinansowanie Projektu Modernizacja i doposażenie bloku operacyjnego szpitala SP ZOZ w ramach Priorytetu 3 – Rozwój lokalny (z wyłączeniem Działania 3.4 – Mikroprzedsiębiorstwa) 30 grudnia 2004 r. z wojewodą jako instytucją pośredniczącą, ■ o dofinansowanie Projektu Wymiana aparatów RTG Szpitala i Przychodni Specjalistycznej SP ZOZ w ra-

mach Priorytetu 1 – Rozbudowa 1 – Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, Działanie 1.3, z wojewodą jako instytucją pośredniczącą. W związku z tym, że remont i zakup aparatury specjalistycznej na blok operacyjny oraz wymiana aparatów RTG dotyczył działań związanych ze sprzedażą zwolnioną od podatku od towarów i usług, czy SP ZOZ miał prawo do odliczenia VAT od zakupów związanych z wymienionymi na wstępie projektami?

ODPOWIEDŹ IZBY: Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z 11

marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 ustawy o VAT. Podatnik w omawianym przypadku opisuje, że ramach projektów współfinansowanych ze środków EFRR, przeprowadzono niezbędne remonty pomieszczeń bloku operacyjnego, pracowni i zaplecza RTG w szpitalu SP ZOZ oraz dokonano zakupu wyposażenia, tj. aparatów do znieczulania, aparatów RTG oraz sterylizatora gazowego i stołu operacyjnego.

I Z B A S K A R B O W A W W A R S Z A W I E o rozliczeniach umów

Świadczone przez podatnika usługi na tych urządzeniach medycznych w wyremontowanych pomieszczeniach bloku operacyjnego oraz pracowni RTG wraz z zapleczem stanowią usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej (PKWiU 85.1), wymienione z załączniku nr 4, poz. 9, w związku z czym na mocy art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlegają zwolnieniu z podatku od towarów i usług. Zatem na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku od towarów i usług z tytułu wydatków poniesionych na remont i zakup aparatury specjalistycznej na blok operacyjny oraz wymiany aparatów RTG w szpitalu SP ZOZ, z uwagi na fakt, że związane będą

WOJCIECH SAWICKI

starszy konsultant w Accreo Taxand

Szpital otrzymał dofinansowanie na rozbudowę bloku operacyjnego oraz wymianę aparatury. Szpital świadczy usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego. Usługi te są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT oraz załącznika nr 4. Jak wynika ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, szpital nie wykonuje żadnych czynności opodatkowanych. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Ten przepis umożliwia odliczenie podatku naliczonego podatnikom, którzy wykonują czynności opodatkowane (w całości lub w części). W omawianej sytuacji szpital nie wykonuje czynności opodatkowanych, zatem nie może korzystać z prawa do odliczenia. Stanowisko przyjęte w interpretacji przez dyrektora izby skarbowej należy uznać za prawidłowe. Podmioty, które aplikują o dofinansowanie unijne, wykazują we wniosku o dotację koszty projektu, w tym koszty kwalifikowane. U podatnika wykonującego czynności nieopodatkowane podatek naliczony, który nie podlega odliczeniu, również może być kosztem kwalifikowanym. W takiej sytuacji można uznać, że podatek naliczony, który nie podlega odliczeniu, zostanie proporcjonalnie (zgodnie z intensywnością pomocy) sfinansowany przez dotację. W konsekwencji podatnik poniesie jedynie część finansowego ciężaru nieodliczalnego podatku. Not. EM

one ze świadczeniem usług ochrony zdrowia ludzkiego (PKWiU 85.1), a więc czynnościami korzystającymi ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, zatem nie będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych.■

I nt e r pr e t ac j a indy widual na dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 20 listopada 2008 r. (nr IPPP1/4431911/08-2/PR) Opracowała EWA MATYSZEWSKA [email protected]

M F o zasadach uproszczonych ustalania wartości początkowej

Cash pooling wolny od PCC Nie trzeba waloryzować wartości lokali Usługi cash poolingu korzystają ze zwolnienia z VAT jako usługi pośrednictwa finansowego. W konsekwencji nie są też objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych. JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA: Bank zamierza oferować swoim klientom usługi cash poolingu rzeczywistego. W cash poolingu będą brały udział podmioty posiadające rachunki bankowe w banku. Jeden z podmiotów uczestników cash poolingu będzie dodatkowo pełnił funkcję agenta. Agent otworzy w banku dodatkowy rachunek, który będzie wykorzystywany do przeprowadzania rozliczeń związanych z umową. Czy zawarcie i realizacja umowy podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych?

ODPOWIEDŹ IZBY: Cash pooling jest kompleksową usługą zarządzania płynnością finansową grupy podmiotów, polegającą na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków (sald) poszczególnych jednostek (rachunki uczestników) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą przy wykorzystaniu korzyści skali. Usługa cash poolingu oferowana przez bank ma na celu optymalizację zarządzania środkami finansowymi uczestników danej umowy cash poolingu dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu sumy dziennych sald (dodatnich i ujemnych) na rachunkach bankowych każdego uczestnika. Konstrukcja umowy cash pooling mo-

że przyjąć zarówno formę faktycznego transferu środków, jak też potrącania sald bez fizycznego przelewu środków pieniężnych pomiędzy rachunkami uczestników umowy cash poolingu (tzw. notional cash pooling). W analizowanym przypadku bilansowanie sald w ramach cash poolingu opiera się na faktycznym transferze środków pomiędzy rachunkami. Z punktu widzenia banku cash pooling jest produktem bankowym oferowanym klientom w celu podniesienia atrakcyjności propozycji ofertowej i stanowi (korzystniejszą dla klienta, a więc chętniej kupowaną) alternatywę dla systemu rachunków bankowych prowadzonych oddzielnie dla niektórych podmiotów z obsługiwanej grupy finansowej spółek – klientów. Usługi cash poolingu wykonywane przez bank w ramach umowy korzystają ze zwolnienia z VAT jako usługi pośrednictwa finansowego. W związku z tym czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie umowy o świadczenie usług cash poolingu pomiędzy bankiem i agentem dochodzi do przeniesienia występujących na koniec każdego dnia roboczego wierzytelności i/lub

zobowiązań banku wobec poszczególnych uczestników cash poolingu oraz dokonywania transferów odwrotnych na początku następnego dnia roboczego. Te transfery wykonywane pomiędzy bankiem i agentem, zmierzające do zbilansowania sald na rachunkach bieżących wszystkich uczestników cash poolingu i zgromadzenia dziennych nadwyżek finansowych na rachunku agenta, jak również późniejszy rozdział odsetek pomiędzy poszczególne strony umowy cash poolingu składają się na złożoną usługę świadczoną na podstawie umowy nieuregulowanej w przepisach kodeksu cywilnego ani innych przepisach prawa stanowionego (tzw. umowa nienazwana), określaną jako usługa cash poolingu. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera natomiast w art. 1 zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, który wśród czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem nie wymienia umowy cash poolingu. W związku ze świadczeniem przez bank usług cash poolingu, nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.■ Interpretacja indywidual na dyrektora Izby Skarbowej w W a r s z a w i e z 9 grudnia 2008 r. (nr IPPB2/436393/08-2/MZ) Opracowała EWA MATYSZEWSKA [email protected]

Począwszy od 2001 roku wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych za trzy kwartały roku w stosunku do trzech kwartałów roku poprzedniego nie osiągnął poziomu 10 proc., zatem nie było podstaw do aktualizacji kwoty do ustalania wartości początkowej lokali. Budynki mieszkalne lub lokale mieszkalne służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy podlegają amortyzacji, jeżeli podatnik podejmie decyzję o ich amortyzowaniu. Wartość początkową tych składników majątku podatnicy mogą ustalać zgodnie z zasadami ogólnymi albo w sposób uproszczony. Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uważa się m.in.: ■ w razie nabycia w drodze kupna – cenę ich nabycia, ■ w razie wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia, ■ w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości. Ustaloną w ten sposób wartość początkową powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie. Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację

poselską (nr 6090) wypowiedziało się w sprawie braku waloryzacji kwoty przyjmowanej przez podatników do ustalenia w sposób uproszczony wartości początkowej budynków mieszkalnych lub lokali mieszkalnych. Zasady ustalania wartości początkowej w sposób uproszczony reguluje art. 22g ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to wartość stanowiąca iloczyn metrów kwadratowych wynajmowanej, wydzierżawianej lub używanej przez właściciela powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości. MF wyjaśniło, że wartość jednego metra kwadratowego do ustalenia wartości początkowej była waloryzowana do kwoty 988 zł w 1997 r. Wcześniej wynosiła 681 zł. Resort zwrócił uwagę, że w ustawie o PIT unormowano zasady aktualizacji zarówno wyceny środków trwałych, dokonywanej na ogólnych zasadach, jak i kwoty służącej do obliczenia wartości początkowej budynków

mieszkalnych i lokali mieszkalnych w sposób uproszczony. Zgodnie z art. 22o ustawy o PIT obowiązującym od 1 stycznia 2001 r. aktualizacji dokonuje się wówczas, gdy wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych ogłoszony przez prezesa GUS w okresie trzech kwartałów w roku poprzedzającym rok podatkowy w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego przekroczy 10 proc. Tryb i terminy aktualizacji określa minister finansów w drodze rozporządzenia. Jak wskazało MF, w okresie obowiązywania powyższego przepisu w żadnym okresie wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych za trzy kwartały roku w stosunku do trzech kwartałów roku poprzedniego nie osiągnął poziomu 10 proc. W kolejnych latach począwszy od 2001 r. wskaźnik ten wynosił odpowiednio: 0,8; 0,0; 2,5; 2,3; 0,9; 0,9; 2,6 – w 2007 r. Nie było zatem podstaw do zarządzania aktualizacji zarówno wyceny środków trwałych, jak i kwoty do ustalania wartości początkowej budynków i lokali mieszkalnych w sposób uproszczony. Wskaźnik cen nakładów inwestycyjnych za trzy kwartały 2008 r. w stosunku do trzech kwartałów 2007 r. wyniósł 99,7, co oznacza spadek cen o 0,3 proc. (przyp. red.).■ Opracowała MAGDALENA MAJKOWSKA [email protected]

nrT220 Y G O D N I K

P O D A T K O W Y

T Y G O D N I K

P O D A T K O Wnr Y 2

Przewodnik Jak rozliczyć zakup i amortyzację kas fiskalnych w 2009 roku Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Obowiązek taki nakłada na nich ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Z przepisów może wynikać, że obecnie każda sprzedaż na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej powoduje obowiązek zainstalowania kasy rejestrującej. W praktyce jednak tak nie jest. Ogólnie sformułowane w ustawie o VAT zasady dotyczące zakresu stosowania kas fiskalnych (czyli właśnie rejestrujących) regulują przepisy wydane na podstawie art. 111 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, czyli obecnie przez ministra finansów. Od 1 stycznia 2009 r. przepisy te zawarte są w rozporządzeniu ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Regulacje te uzupełnione są przepisami dwóch innych rozporządzeń, tj. obowiązującego od 1 stycznia 2009 r. rozporządzenia ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących oraz obowiązującego od 1 grudnia 2008 r. rozporządzenia ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania. W dzisiejszym Przewodniku wyjaśniamy zasady stosowania kas fiskalnych oraz sposoby rozliczania ich zakupu.

bowiązek stosowania kas rejestrujących wynika wprost z ustawy o podatku od towarów i usług. Zakres tego obowiązku precyzowany jest jednak w rozporządzeniu w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. W rozporządzeniu tym zdefiniowano listę zwolnień z obowiązku ewidencjonowania. Co istotne, nowe rozporządzenie, które zaczęło obowiązywać 1 stycznia 2009 r., nie przynosi w tym zakresie żadnych zmian. I tak przedłużono do 31 grudnia 2009 r. zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania m.in.: ■ podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług wymienionych w poz. 1–33 załącznika do rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, jeżeli w pierwszym półroczu 2008 r. udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w obrotach ogółem podatnika z działalności opodatkowanej był wyższy niż 70 proc., ■ podatników, u których kwota obrotu z działalności opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 40 tys. zł i jeżeli wcześniej nie powstał wobec nich obowiązek ewidencjonowania, ■ podatników rozpoczynających sprzedaż w 2009 roku, z tym że w przypadku przekroczenia kwoty obrotów w wysokości 20 tys. zł z działalności opodatkowanej zwolnienie obowiązuje do dnia przekroczenia tej kwoty, ■ licząc od 31 grudnia 2009 r. – w przypadku podatników rozpoczynających działalność w drugim półroczu 2009 r., u których udział obrotów ze sprzedaży zwolnionej z obowiązku ewidencjonowania, której dotyczą poz. 1–33 załącznika do rozporządzenia, w obrotach ogółem z działalności opodatkowanej ustawy będzie, co do zasady, do końca 2009 r. równy lub niższy niż 70 proc. To oczywiście tylko część zwolnień. Po szczegóły trzeba zatem sięgnąć do rozporządzenia.

skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. Taka kara obowiązuje już 1 grudnia 2008 r. Wprowadziła ją uchwalona 7 listopada nowelizacja ustawy o VAT. W rzeczywistości zmienia się jedynie nazwa i charakter prawny kary za niezaewidencjonowanie sprzedaży na kasie fiskalnej. W sensie ekonomicznym nic się nie zmieniło. Również poprzednio za brak ewidencji podatnicy karani byli sankcją, która powodowała utratę 30 proc. kwoty podatku naliczonego. Podatnicy naruszający obowiązek prowadzenia ewidencji za pośrednictwem kasy do czasu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas tracili prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę stanowiącą równowartość 30 proc. kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Kłopot w tym, że prawo do odliczenia podatku naliczonego jest jednym z podstawowych uprawnień podatnika VAT w Unii Europejskiej. Dlatego każdy przypadek ograniczania takiego prawa jest uznawany przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości za niezgodny z prawem unijnym. Dlatego polski ustawodawca postanowił zastąpić sankcję dodatkowym zobowiązaniem podatkowym. Podobnie jak poprzednio obowiązujące przepisy również nowe regulacje nie precyzują, czy podstawą naliczania wspomnianych wcześniej 30 proc. podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług dotyczy całości podatku naliczonego, czy tylko tej jego części, która związana jest z obrotem niezaewidencjonowanym za pośrednictwem kasy. Wydaje się, że podobnie jak w przypadku poprzednio obowiązującej sankcji również nowa kara naliczana powinna być od tej części podatku naliczonego, który wiąże się ze sprzedażą niezaewidencjonowaną na kasie rejestrującej. Nie powinna zatem obejmować np. tej części podatku naliczonego, który dotyczy wprawdzie okresu, w którym nie była prowadzona ewidencja za pośrednictwem kasy, mimo że obowiązek taki podatnik miał, ale została udokumentowana np. fakturami VAT.

Sankcja za brak kasy

Ewidencja zakupu

Jeśli podatnik mimo obowiązku nie rozpocznie ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej, zostanie ukarany 30-proc. dodatkowym zobowiązaniem VAT. Przepisy ustawy o VAT przewidują, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych muszą prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. W przypadku stwierdzenia, że podatnik narusza ten obowiązek, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala za okres do momentu rozpoczęcia prowadzenia takiej ewidencji dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30 proc. kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Wobec osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie

Nabycie kasy fiskalnej przez podatnika wymaga w pierwszej kolejności dokonania jej fiskalizacji, przez co rozumie się jednokrotną i niepowtarzalną czynność inicjującą pracę modułu fiskalnego kasy z pamięcią fiskalną kasy, zakończoną wydrukiem dobowego raportu fiskalnego. Od tego momentu podatnik ma siedem dni na zgłoszenie kasy do naczelnika urzędu skarbowego w celu otrzymania numeru ewidencyjnego kasy. Do każdej kasy fiskalnej dołączana jest tzw. książka kasy rejestrującej, która zawiera m.in. informacje o kasie (numer ewidencyjny), jej sprzedawcy, podmiocie dokonującym czynności serwisowych, miejscu używania kasy oraz samym podatniku. W przypadku utraty tej książki podatnik jest zobowiązany niezwłocznie zwrócić się do serwisu o wydanie duplikatu oraz powiadomić o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego.

KRYSTYNA GÓRCZAK [email protected]

O

Kasy rejestrujące spełniają zarówno kryteria określone dla środków trwałych w ustawie rachunkowości, jak i w przepisach podatkowych. Oznacza to, że nabyte kasy fiskalne jednostka powinna zaliczyć do środków trwałych oraz odpowiednio zaewidencjonować. W przypadku podatników prowadzących księgi rachunkowe dotyczy to także kas, których podatnik nie zaliczył na podstawie przepisów prawa podatkowego do środków trwałych z tej przyczyny, że ich wartość początkowa nie przekracza 3,5 tys. zł. Zaewidencjonowanie w księgach rachunkowych zakupu kas rejestrujących dokonywane jest według zasad obowiązujących przy ewidencjonowaniu środków trwałych. Oznacza to, że zakup kasy rejestrującej oraz wprowadzenie jej do ewidencji bilansowej składników majątku trwałego jednostki ujmuje się w księgach rachunkowych w sposób następujący: 1. Zaksięgowanie faktury VAT wystawionej dla jednostki przez sprzedawcę w związku z zakupem kasy rejestrującej: ■ Wartość zakupu brutto (cena obejmująca VAT) – Wn Rozliczenie zakupu (konto 300) – Ma Rozrachunki z dostawcami (konto 201) ■ Wartość zakupu netto (cena kasy bez VAT) – Wn Inwestycje (konto 080) – Ma Rozliczenie zakupu (konto 300) ■ VAT naliczony podlegający odliczeniu od podatku należnego – Wn Rozliczenie naliczonego VAT (konto 223) – Ma Rozliczenie zakupu (konto 300).

Porównanie nowej i starej ulgi na zakup kas Cena zakupu (netto)

Nowa ulga

Stara ulga

Zysk/Strata

500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000

450 540 630 700 700 700 700 700 700 700 700 700 700 700 700 700

250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 900 950 1000

200 240 280 300 250 200 150 100 50 0 -50 -100 -150 -200 -250 -300

T TY YG GOOD DN NI IK K P POOD DA AT TK KOOWWY Y

nr 2 nr 163 220

B

przewodnik

6

PRZYKŁAD EWIDENCJA ZAKUPU W KSIĘGACH RACHUNKOWYCH

PRZYKŁAD DODATKOWE ZOBOWIĄZANIE VAT

Spółka ta zakupiła sześć kas rejestrujących o wartości brutto 7320 zł każda. W związku z dokonaniem takiego zakupu spółka nabyła prawo do dokonania odliczenia od podatku należnego kwoty stanowiącej 90 proc. wartości netto (ceny kasy bez podatku od towarów i usług) każdej z tych kas, jednak nie więcej niż 700 zł za każdą kasę. W sumie dokonane przez spółkę odliczenie od podatku należnego wyniosło 4200 zł. Wartość netto zakupionych kas wyniosła 36 000 zł, a koszt ich instalacji 2440 zł. Wartość podatku naliczonego w cenie każdej z zakupionych przez spółkę kas wyniosła 1320 zł (razem za sześć kas – 7920 zł). Sposób zaksięgowania powyższego przykładu można przedstawić za pomocą następującego schematu, przy czym poszczególne księgowania odnoszą się do: ■ księgowanie nr 1 – zaksięgowanie faktury VAT wystawionej dla jednostki przez sprzedawcę w związku z zakupem kasy rejestrującej (księgowanie 1a – wartość zakupu brutto: 43 920 zł, księgowanie 1b – wartość zakupu netto: 36 000 zł, księgowanie 1c – VAT naliczony podlegający odliczeniu od podatku należnego: 7920 zł), ■ księgowanie nr 2 – przyjęcie zakupionej kasy rejestrującej do używania wg wartości w cenie zakupu netto wynikającej z faktury VAT (rozliczenie kosztów zwiększających wartość początkową kasy rejestrującej związanych z instalacją kasy oraz przystosowaniem jej do używania, w tym m.in. kosztów transportu, przy założeniu, że podatnikowi przysługuje prawo odliczenia podatku naliczonego przy zakupie): – 2a – wartość usług obcych w cenie zakupu brutto (łącznie z VAT) – 2440 zł – 2b – VAT naliczony z tytułu tych usług podlegający odliczeniu od podatku należnego – 440 zł – 2c – wartość usług obcych w cenie zakupu netto (bez VAT) – 2000 zł – 2d – przyjęcie zakupionej kasy do używania (kwota zwiększając wartość początkową środka trwałego – wartość usług obcych w cenie zakupu netto + cena zakupu netto kas) – 38 000 zł – 2e – zapłata kwoty należności wynikającej z faktur wystawionych w związku z zakupem kasy rejestrującej (w cenach zakupu brutto zaksięgowanych uprzednio na koncie Rozrachunki z dostawcami) – 46 360 zł.

W ramach działalności gospodarczej podatnik prowadzi sklep wielobranżowy. W grudniu 2008 r. dokonał sprzedaży różnych towarów opodatkowanych według stawki 22 proc. na rzecz klientów indywidualnych (osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej) w łącznej wysokości 14 735,16 zł. Podatek należny wyniósł 2657,16 zł. Kwota podatku naliczonego związanego z tą sprzedażą wyniosła 1980 zł (cena zakupu brutto sprzedanych towarów wynosiła 10 980 zł, co przy założeniu, że podatnik stosuje na sprzedawane towary 10-proc. marżę handlową, po uwzględnieniu VAT należnego według stawki 22 proc., daje właśnie 14 736,16 zł). W miesiącu tym podatnik dokonał także sprzedaży na rzecz kontrahenta będącego spółką z o.o. różnego rodzaju materiałów biurowych. Obrót z tego tytułu wyniósł 12 200 zł, zaś podatek należny 2200 zł. W pierwszych dniach marca 2009 r. urząd skarbowy przeprowadza w firmie podatnika kontrolę, w wyniku której stwierdza, że mimo iż miał on obowiązek rozpoczęcia od 1 grudnia 2008 r. prowadzenia ewidencji za pomocą kasy fiskalnej, z obowiązku tego nie wywiązał się. W konsekwencji naczelnik urzędu skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie VAT, czyli faktycznie karny podatek, w wysokości stanowiącej 30 proc. podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanego ze sprzedażą niezaewidencjonowaną za pośrednictwem kasy rejestrującej, tj. w przypadku podatnika w kwocie 594 zł (1980 zł x 30 proc.).

Schemat 300 Rozliczenie zakupu 1a) 43 920 2a) 2440

36 000 1b) 7920 1c) 440 2b) 2000 2c)

080 Inwestycje 1b) 36 000 2c) 2000

38 000 2d)

010 Środki trwałe 2d) 38 000

2e) 46 360

43 920 1a) 2440 2a)

223 Rozliczenie naliczonego VAT 1c) 7920 2b) 440

130 Rachunek bankowy 46 360 2e)

2. Przyjęcie zakupionej kasy rejestrującej do używania wg wartości w cenie zakupu netto wynikającej z faktury VAT (rozliczenie kosztów zwiększających wartość początkową kasy rejestrującej związanych z instalacją kasy oraz przystosowaniem jej do używania, w tym m.in. kosztów transportu, przy założeniu, że jednostce przysługuje prawo odliczenia podatku naliczonego przy zakupie): ■ Wartość usług obcych w cenie zakupu brutto (łącznie z VAT) – Wn Rozliczenie zakupu (konto 300) – Ma Rozrachunki z dostawcami (konto 201) ■ VAT naliczony podlegający odliczeniu od podatku należnego – Wn Rozliczenie naliczonego VAT (konto 223) – Ma Rozliczenie zakupu (konto 300) ■ Wartość usług obcych w cenie zakupu netto (bez VAT) – Wn Inwestycje (konto 080) – Ma Rozliczenie zakupu (konto 300) ■ Przyjęcie zakupionej kasy do używania (kwota zwiększająca wartość początkową środka trwałego – wartość usług obcych w cenie zakupu netto + cena zakupu netto kasy) – Wn Środki trwałe (konto 010) – Ma Inwestycje (konto 080) ■ Zapłata kwoty należności wynikającej z faktur wystawionych w związku z zakupem kasy rejestrującej (w cenach zakupu brutto zaksięgowanych uprzednio na koncie Rozrachunki z dostawcami) – Wn Rozrachunki z dostawcami (konto 201) – Ma w zależności od formy płatności Kasa (konto 100) lub Rachunek bankowy (konto 130).

Nowe limity ulgi Podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 90 proc. jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł. Takie zasady odliczania ulgi na zakup kas re-

Wydatki do odliczenia Tak było Odliczenie lub zwrot obejmuje 50 proc. ceny netto kasy, nie więcej jednak niż 2,5 tys. zł

201 Rozrachunki z dostawcami

Tak jest Odliczenie lub zwrot obejmuje 90 proc. ceny netto kasy, nie więcej jednak niż 700 zł

jestrujących obowiązują od 1 grudnia 2008 r. na podstawie ustawy z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 209, poz. 1320). Nowe przepisy przewidują, że w przypadku gdy podatnik rozpoczął ewidencjonowanie obrotu w obowiązujących terminach i wykonuje wyłącznie czynności zwolnione od podatku lub jest podatnikiem zwolnionym od podatku (tzw. zwolnienie podmiotowe, przysługujące wszystkim podatnikom, których obrót nie przekracza 50 tys. zł rocznie, lub odpowiednią do okresu prowadzenia działalności część tego limitu, jeśli działalność prowadzona jest krócej niż rok), urząd skarbowy dokonuje zwrotu kwoty odliczenia z tytułu zakupu kasy na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, w terminie do 25. dnia od daty złożenia wniosku przez podatnika. Ulga za zakup kasy rejestrującej dotyczy nabycia tzw. pierwszych kas, to jest wyłącznie kas zgłoszonych na dzień rozpoczęcia ewidencjonowania. Wszystkie inne kasy, np. wymieniane z uwagi na zużycie, z powodu awarii lub innych powodów, nie dają już prawa do takiego odliczenia. Do końca listopada 2008 roku obowiązywał inny limit. Podatnicy, którzy rozpoczęli ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, mogli odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 50 proc. jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 2500 zł. Jak łatwo można zauważyć, nowe przepisy zwiększają kwotę odliczenia w przypadku tanich kas. Na nowych zasadach tracą natomiast podatnicy zmuszeni do zakupu droższych modeli. Aby w pełni wykorzystać nową ulgę, koszt zakupu kasy nie może przekraczać 778 zł. Kupując taką kasę, uda nam się odliczyć 90 proc. tego, co na taki zakup musimy wydać (kwota netto), czyli odliczymy 700 zł. Później bez względu na to, ile kasa kosztuje, odliczona kwota nie będzie się już zmieniać, i czy kasa będzie kosztować 1 tys., czy 5 tys. zł, z kwoty wydanej na jej zakup odliczymy tylko 700 zł. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z poprzednio obowiązującymi zasadami osoba kupująca kasę rejestrującą za 778 zł odliczyłaby tylko 387,50 zł, a nie 700 zł, jak ma to miejsce po 1 grudnia. Zysk dla takich osób jest zatem oczywisty. Odwrotnie jest w przypadku osoby kupującej kasę za 2,5 tys. zł. Według

PRZYKŁAD PRZEKROCZENIE LIMITU 90 PROC. Podatniczka prowadzi solarium, w związku z tym zobowiązana jest rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży za pośrednictwem kasy rejestrującej. Aby z obowiązku tego wywiązać się w należyty sposób, nabyła kasę. Cena brutto kasy wyniosła 3050 zł. Cena netto 2500 zł. W związku z tym zakupem podatniczka może odliczyć 90 proc. ceny netto kasy, jednak nie więcej niż 700 zł, a więc 2500 zł x 90 proc. = 2250 zł. Jednak z uwagi na limit odliczy tylko 700 zł.

PRZYKŁAD ODLICZENIE W RAMACH LIMITU Podatnik prowadzi salon masażu, w związku z tym zobowiązany jest rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży za pośrednictwem kasy rejestrującej. Aby z obowiązku tego wywiązać się w należyty sposób, nabył kasę. Cena brutto kasy wyniosła 610 zł. Cena netto 500 zł. W związku z tym zakupem podatnik może odliczyć 90 proc. ceny netto kasy, jednak nie więcej niż 700 zł, a więc 500 zł x 90 proc. = 450 zł. Kwota ta mieści się w limicie 700 zł, a zatem podatnik odliczy całe 450 zł.

PRZYKŁAD ZAKUP WIĘCEJ NIŻ JEDNEJ KASY Podatnik nabył dwie kasy rejestrujące. Cena brutto każdej z kas wyniosła 7320 zł, zaś cena netto 6000 zł. Z tytułu zakupu każdej z tych kas podatnik może odliczyć od podatku 90 proc. ceny netto kasy, jednak nie więcej niż 700 zł, a zatem 6000 zł x 90 proc. = 5400 zł. Ze względu jednak na to, że przepis ustawy o VAT stanowi, że kwota odliczenia nie może być wyższa niż 700 zł, zamiast odliczyć 10 800 zł (2 x 5400 zł, co stanowi 90 proc. ceny kas) odliczy tylko 1400 zł (2 x 700 zł, ta część ceny kas, która mieści się w ramach limitu). dziś obowiązujących zasad odliczyłaby ona 1250 zł. Od 1 grudnia 2008 r. już tylko 700 zł.

Zasady korzystania z ulgi Odliczenia mogą dokonać podatnicy, którzy łącznie spełnią następujące warunki: ■ złożą do właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed terminem rozpoczęcia ewidencjonowania pisemne zgłoszenie o liczbie kas, które podatnik zamierza stosować do ewidencjonowania oraz miejscu (adresie) ich używania, ■ posiadają dowód zapłaty całej należności za kasę rejestrującą, ■ rozpoczną ewidencjonowanie w obowiązujących ich terminach przy użyciu kas rejestrujących, ■ w terminie siedmiu dni od dnia fiskalizacji kasy dokonają jej zgłoszenia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Jeżeli podatnik zamierza stosować więcej niż jedną kasę (np. ma kilka solariów), musi zawiadomić, ile tych kas będzie. W takim przypadku podatnicy muszą rozpocząć ewidencjonowanie przy zastosowaniu co najmniej 1/5 (w zaokrągleniu w górę do liczb całkowitych) liczby kas rejestrujących, która została zgłoszona przez podatnika do naczelnika właściwego urzędu skarbowego do prowadzenia ewidencji we wszystkich miejscach prowadzenia sprzedaży, na dzień rozpoczęcia ewidencjonowania. Od pierwsze-

T Y G O D N I K

nr 2220

P O D A T K O W Y

B

przewodnik

7

PRZYKŁAD PODATNIK ZWOLNIONY Z VAT

PRZYKŁAD EWIDENCJA ULGI NA KASY

Podatniczka prowadzi nieduży kiosk Ruchu i korzysta od początku swojej działalności ze zwolnienia podmiotowego. W 2008 roku uzyskany przez podatniczkę obrót wyniósł 40 800 zł. W związku z tym podatniczka rozpoczęła 1 stycznia 2009 r. ewidencjonowanie sprzedaży z zastosowaniem kasy rejestrującej. W tym celu nabyła kasę, za którą zapłaciła 1220 zł. Cena netto kasy wyniosła 1000 zł. Tym samym podatniczka nabyła prawo do odliczenia kwoty 900 zł (1000 zł x 90 proc. = 900 zł). Ze względu jednak na to, że przepis ustawy o VAT stanowi, że kwota odliczenia nie może być wyższa niż 700 zł, zamiast odliczyć 900 zł, ma w rzeczywistości prawo do odliczenia 700 zł. U podatniczki nie występuje jednak podatek należny. Podatniczka nie ma więc możliwości odliczenia. W takiej sytuacji podatniczka może złożyć wniosek o zwrot kwoty związanej z odliczeniem z tytułu zakupu kasy.

Spółka z o.o. zakupiła sześć kas rejestrujących o wartości brutto 7320 zł. każda. W związku z dokonaniem takiego zakupu spółka nabyła prawo do dokonania odliczenia od podatku należnego kwoty stanowiącej 90 proc. wartości netto (ceny kasy bez podatku od towarów i usług) każdej z tych kas. Równocześnie spółka pamiętała o obowiązującym w tym zakresie ograniczeniu kwoty odliczenia do 700 zł na każdą kasę. W sumie dokonane przez spółkę odliczenie od podatku należnego wyniosło 4200 zł (700 zł x 6 szt. = 4200 zł). Wartość początkowa zakupionych kas wyniosła 36 000 zł (wartość netto, cena bez VAT pojedynczej kasy wynosi 6000 zł, a zatem 6000 zł x 6 szt. = 36 000 zł) Dokonanie odliczenia ujęte zostało w księgach spółki w sposób następujący: ■ stronie Wn konta 222 Rozliczenie należnego VAT – 4200 zł (księgowanie 1), ■ po stronie Ma konta 845 Przychody przyszłych okresów – 4200 zł (księgowanie 1) Rozliczenie przychodów przyszłych okresów w wysokości dokonanych odpisów amortyzacyjnych równolegle do tych odpisów, przy założeniu, że stawka odpisów wynosi 20 proc. (miesięczny amortyzacyjny od wszystkich zakupionych i wprowadzonych przez jednostkę do używania kas wynosi [36 000 zł x 20 proc.]: 12 = 600 zł): ■ po stronie Wn konta 845 Przychody przyszłych okresów – 600 zł (księgowanie 2) ■ po stronie Ma konta 760 Pozostałe przychody operacyjne – 600 zł (księgowanie 2) Schemat

PRZYKŁAD USTALANIE LICZBY UŻYWANYCH KAS Podatnik zobowiązany jest do rozpoczęcia ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących 1 października. Zgłoszona przez niego do urzędu skarbowego liczba kas rejestrujących we wszystkich punktach sprzedaży wynosi pięć. Dlatego zgodnie z przepisami ma on obowiązek 1 października uruchomić jedną kasę. W każdym kolejnym miesiącu podatnik musi uruchomić co najmniej jedną kasę rejestrującą. W kolejnych miesiącach podatnik może również wprowadzić więcej niż jedną kasę. Nie może natomiast stosować ich w kolejnych miesiącach mniej.

PRZYKŁAD UTRATA PRAWA DO ULGI Podatnik od 2007 roku rozpoczął ewidencjonowanie sprzedaży za pośrednictwem kas rejestrujących. W związku z ich zakupem odliczył 7500 zł. W wyniku niepowodzeń, jakie spotkały podatnika w połowie 2008 r., podatnik zlikwidował prowadzoną przez siebie działalność 1 stycznia 2009 r. W związku z tym, że likwidacja nastąpiła przed upływem trzech lat od rozpoczęcia ewidencjonowania, podatnik zobowiązany jest do zwrotu odliczonej kwoty. Zwrot powinien nastąpić najpóźniej 31 stycznia 2009 r.

222 Rozliczenie należnego VAT 1) 4200

2) 600

go dnia każdego następnego miesiąca podatnicy są zobowiązani zastosować do ewidencjonowania kolejne kasy rejestrujące, w liczbie nie mniejszej niż liczba kas rejestrujących przypadająca do ewidencjonowania w pierwszym miesiącu ewidencjonowania wynikająca z dokonanego przez podatnika zgłoszenia.

Prawo do odliczenia ulgi Podatnicy VAT mogą dokonać odliczenia kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących w składanej deklaracji dla podatku od towarów i usług za okres rozliczeniowy (miesiąc/ kwartał), w którym rozpoczęli ewidencjonowanie, lub za okresy rozliczeniowe następujące po tym okresie. W przypadku gdy w deklaracji kwota podatku należnego jest wyższa od kwoty podatku naliczonego, podatnicy mogą dokonać odliczenia do wysokości kwoty różnicy między podatkiem należnym a naliczonym. W przypadku gdy w deklaracji kwota podatku naliczonego jest większa lub równa kwocie podatku należnego, podatnicy mogą odliczyć: ■ 25 proc. kwoty przysługującej do odliczenia przed jego pierwszym dokonaniem – jeżeli składają deklaracje miesięcznie, ■ 50 proc. kwoty przysługującej do odliczenia przed jego pierwszym dokonaniem – jeżeli składają deklaracje kwartalne.

4200 1)

760 Pozostałe przychody operacyjne 600 2)

Podatnicy zwolnieni podmiotowo lub przedmiotowo od VAT w celu otrzymania zwrotu kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących składają do właściwego naczelnika urzędu skarbowego wniosek, do którego należy dołączyć: ■ dane określające imię i nazwisko lub nazwę podmiotu świadczącego usługi serwisowe, który dokonał fiskalizacji kasy rejestrującej; ■ oryginał faktury potwierdzającej zakup kasy wraz z dowodem zapłaty, ■ informację o numerze rachunku bankowego, na który należy dokonać zwrotu, ■ informację o numerze licencji, numerze rejestracyjnym i bocznym taksówki oraz fotokopię świadectwa przeprowadzonej legalizacji ponownej taksometru (w przypadku podatników świadczących usługi przewozu osób i ładunków taksówkami osobowymi i bagażowymi).

PRZYKŁAD CZĘŚCIOWA UTRATA PRAWA DO ULGI Utrata prawa do ulgi Podatnik od 2007 roku rozpoczął ewidencjonowanie sprzedaży za pośrednictwem dwóch kas rejestrujących. W związku z ich zakupem odliczył 5000 zł. Jedna z kas zainstalowana została w punkcie handlowym (sklepiku z częściami zamiennymi do ADG). Druga w otwartym tuż obok kiosku z artykułami papierniczymi. W wyniku niepowodzeń, jakie spotkały podatnika w połowie 2008 r., podatnik zlikwidował kiosk z artykułami papierniczymi 1 stycznia 2009 r. Nadal funkcjonuje natomiast drugi punkt handlowy. W związku z tym, że likwidacja kiosku z artykułami papierniczymi nastąpiła przed upływem trzech lat od rozpoczęcia ewidencjonowania, podatnik zobowiązany jest do zwrotu odliczonej kwoty, czyli 2500 zł. Zwrot powinien nastąpić najpóźniej 31 stycznia 2009 r. Nie musi natomiast zwracać pozostałych 2500 zł, które odliczył w związku z zakupem drugiej kasy. Ta nadal bowiem jest używana.

845 Przychody przyszłych okresów

Podatnicy zobowiązani są do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot, jakie wydali na zakup kas rejestrujących, w przypadku gdy w okresie trzech lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania: ■ zaprzestaną działalności, ■ nastąpi otwarcie likwidacji, ■ zostanie ogłoszona upadłość, ■ nastąpi sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału), ■ dokonają odliczenia z naruszeniem warunków wymienionych w par. 2 i 3 rozporządzenia z 19 grudnia 2008 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących. Obowiązek zwrotu kwot odliczonych lub zwróconych podatnikom dotyczy tylko tych kas, których dotyczą wymienione zdarzenia. Obowiązek taki powstaje z upływem ostatniego dnia miesiąca lub kwartału, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie zwrotu. Samego zwrotu należy natomiast dokonać nie później niż w terminie rozliczenia podatku za miesiąc lub kwartał, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie zwrotu. W przypadku natomiast podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego zwrot powinien nastąpić nie później niż do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie zwrotu.

Ewidencjonowanie ulgi Zarówno opodatkowani na zasadach ogólnych (zgodnie ze skalą podatkową lub liniową stawką PIT) podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzący na podstawie przepisów rozporządzenia ministra finansów podatkową księgę przychodów i rozchodów, jak i podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych prowadzący na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn.zm.) ewidencję przychodów, nie mają obowiązku zaewidencjonowania w wymienionych urządzeniach księgowych ani samego faktu dokonania odliczenia związanego z zakupem kasy (kas) rejestrującej, ani też jego wysokości. Dotyczy także ewidencji prowadzonej dla potrzeb podatku od towarów i usług. Kwota ta podlega natomiast wykazaniu w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K. Obowiązek zaewidencjonowania takiego odliczenia mają natomiast podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych oraz ci podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych którzy zgodnie z art. ustawy z 29 września 1994 r. o rachunko-

wości (Dz.U. nr 121, poz. 591 z późn. zm.) zobowiązani są do prowadzenia ksiąg rachunkowych (nazywanych również księgami handlowymi). Jest to tzw. pełna rachunkowość, nazywana w ten sposób dla odróżnienia jej od rachunkowości uproszczonej obejmującej wymienioną wyżej podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz ewidencję przychodów prowadzona przez podatników ryczałtu ewidencjonowanego. Odliczenie od należnego VAT kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących powinno ujmować się w księgach rachunkowych w następujący sposób: ■ po stronie Wn konta 222 Rozliczenie należnego VAT, ■ po stronie Ma konta 845 Przychody przyszłych okresów. Taki sposób zaksięgowania odliczenia od podatku należnego części kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących wynika z faktu, że dla celów rachunkowych odliczenie to traktowane jest jako dopłata na cele inwestycyjne. Rozliczenia międzyokresowe przychodów (dokonywane z zachowaniem zasady ostrożności) obejmują w szczególności środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych. Zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych sfinansowanych z tych źródeł.

Amortyzacja kasy Odpisy amortyzacyjne dokonywane są zgodnie z przepisami ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kosztem uzyskania przychodów dla celów podatku dochodowego są odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z przepisami tej ustawy. Podobne regulacje zawiera także ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Zarówno ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jak i ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654) przewidują, że środkami trwałymi są stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania: budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu, inne przedmioty o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy o podobnym charakterze. Jak z tego wynika, podstawowym kryterium decydującym o tym, czy dany składnik majątku należy, czy też nie należy uznawać za środek trwały, jest poza kryterium własności, okres przewidywanego przez podatnika używania tego składnika. Jeśli jest dłuższy niż rok, to taki składnik majątku powinien być zaliczony do środków trwałych. Co do zasady, przy kwalifikowaniu czy dany składnik jest, czy nie jest środkiem trwałym, znaczenia nie ma natomiast jego wartość. Z uwagi jednak na pewne specyficzne rozwiązania przyjęte zarówno w ustawie o PIT, jak i w ustawie o CIT można przyjąć, że od zasady tej istnieją pewne wyjątki (dotyczą składników o wartości początkowej nie wyższej niż 3500 zł). Niemniej nawet wówczas trudno uznać, by wartość początkowa składnika była elementem definicji pojęcia środek trwały.

T TY YG GOOD DN NI IK K P POOD DA AT TK KOOWWY Y

B

nr 2 nr 163 220

przewodnik

8

PRZYKŁAD AMORTYZACJA KASY W KSIĘGACH RACHUNKOWYCH Spółka zakupiła sześć kas rejestrujących o wartości brutto 7320 zł każda. Wartość netto zakupionych kas wyniosła 36 000 zł, a koszt ich instalacji 2440 zł. Wartość podatku naliczonego w cenie każdej z zakupionych przez spółkę kas wyniosła 1320 zł (razem za sześć kas – 7920 zł). Zakupione przez spółkę kasy zaliczane są zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych do rodzaju 669. Stawka amortyzacji wynosi zatem 20 proc. Roczny odpis amortyzacyjny od wszystkich kas wynosi 36 000 zł x 20 proc. = 7200 zł. Odpis miesięczny odpowiednio: 7200 zł: 12 = 600 zł. Sposób zaksięgowania powyższego przykładu można przedstawić za pomocą następującego schematu, przy czym poszczególne księgowania odnoszą się do: ■ księgowanie 1 – amortyzacja kasy fiskalnej według obowiązującej stawki (20,0 proc.) – 600 ■ księgowanie 2 – rozliczenie przychodów przyszłych okresów w wysokości dokonanych odpisów amortyzacyjnych równolegle do tych odpisów. Schemat 406 Amortyzacja

070 Umorzenie środków trwałych

1) 600

845 Przychody przyszłych okresów

600 1)

760 Pozostałe przychody operacyjne

2) 600

600 2)

W podatkowej księdze przychodów i rozchodów odpisy amortyzacyjne ewidencjonuje się w kolumnie 13.

Mimo że przepisy obydwu wspomnianych na wstępie ustaw, a więc zarówno ustawy o PIT, jak i ustawy o CIT, w przypadku składników majątku przedsiębiorstwa uznawanych za środki trwałe, co do zasady uniemożliwiają jednorazowe zaliczenie wydatków na ich zakup do kosztów uzyskania przychodów, to jednak od zasady tej istnieją pewne wyjątki. Wyjątki, które koniecznie trzeba brać pod uwagę, planując amortyzację dopiero co zakupionego środka trwałego. Od razu wyjaśnijmy sobie jednak, że dotyczy to środków trwałych o stosunkowo niskiej wartości początkowej, bo takiej, która nie przekracza 3500 zł. Dotyczy to także kas rejestrujących. Po pierwsze, podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 3500 zł. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. Oznacza to, że można uznać, że taki składnika majątku, mimo że spełnia wszystkie warunki określone w definicji środków trwałych, środkiem takim jednak nie jest. Trzeba tylko pamiętać, że mimo to, jeżeli jego wartość jest wyższa niż 1500 zł, a podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, składnik ten trzeba wykazać w ewidencji wyposażenia. Po drugie, można też uznać składnik majątku o wartości nie wyższej niż 3500 zł za środek trwały i dokonać amortyzacji jednorazowej. Przepisy przewidują bowiem, że w przypadku gdy wartość początkowa jest równa lub niższa niż 3500 zł, podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych jednorazowo w miesiącu oddania do używania tego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej albo w miesiącu następnym. W istocie efekt ekonomiczny zaliczenia bezpośrednio do kosztów i dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego jest taki sam. Różna może być tylko data wpisania wydatków do kosztów. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie są kosztem uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne dokonywane od tej części wartości środka trwałego, która odpowiada wydatkom poniesionym na nabycie lub wytworzenie środka trwałego, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Postanowienia cytowanych przepisów nie mają moim zdaniem zastosowania do odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od tej części wartości zakupionej kasy rejestrującej, która została odliczona od VAT należnego. Skoro odliczenie to ma charakter ulgi w podatku od towarów i usług (por. art. 3 pkt 6 Ordynacji podatkowej), to w sensie prawnym jego wartość nie stanowi ani odliczenia od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, ani też zwrotu poniesionych wydatków. Amortyzacji kas rejestrujących dokonuje się na zasadach ogólnych. Podstawą naliczania odpisów amortyzacyjnych jest wartość początkowa kas. W przypadku odpłatnego nabycia kas rejestrujących – co w praktyce prawie zawsze następuje w drodze kupna – ich wartość początkową stanowi kwota należna sprzedającemu powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania i pomniejszona o podatek od towarów i usług, jeżeli nabywcy przysługuje prawo odliczenia VAT naliczonego przy zakupie lub prawo do zwrotu różnicy VAT. Wysokość rocznej stawki amortyzacji uzależniona jest od rodzaju zakupionych przez jednostkę kas rejestrujących. Jeżeli zakupiono komputerowy system kasowy, który spełnia

wszystkie wymogi umożliwiające zaliczenie go do zespołu komputerowego, stawka ta wynosi 30 proc. w skali roku. W stosunku do pozostałych kas rejestrujących stawka ta wynosi 20 proc. Podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego. Suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonanych w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji (wykazu) do końca tego roku podatkowego. Jeżeli zatem podatnik odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w równych ratach co miesiąc, robi to począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym kasy rejestrujące zostały przyjęte do używania, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową kasy.

Ewidencjonowanie amortyzacji W przypadku podatników rozliczających się z podatku dochodowego na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów wprowadzenie kasy do ewidencji księgowej polega na wpisaniu jej ewidencji środków trwałych. Dokonywane od następnego miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia kasy do używania odpisy amortyzacyjne (miesięczne) księguje się w księdze w kolumnie 13 – pozostałe wydatki. Podatnicy opodatkowani zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych wprowadzają kasy do ewidencji księgowej wpisując je do wykazu środków trwałych. Podatnicy tacy nie księgują (nie wpisują) odpisów amortyzacyjnych do ewidencji przychodów. Inaczej wygląda to w przypadku ksiąg rachunkowych. Przepis art. 40 ustawy o rachunkowości stanowi, że ujęta na koncie Przychody przyszłych okresów kwota odliczenia zwiększa stopniowo, równolegle do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych, wysokość pozostałych przychodów operacyjnych (konto 760). Poza tym sposób ewidencjonowania w księgach rachunkowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej kasy rejestrującej nie odbiega od zasad obowiązujących przy amortyzacji innych środków trwałych. Oznacza to, że w okresie użytkowania kasy jednostka księguje: ■ amortyzacja kasy fiskalnej według obowiązującej stawki 20,0 proc. lub w przypadku zestawu komputerowego 30 proc. według wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. – po stronie Wn konta 406 Amortyzacja – po stronie Ma konta 070 Umorzenie środków trwałych ■ rozliczenie przychodów przyszłych okresów w wysokości dokonanych odpisów amortyzacyjnych równolegle do tych odpisów: – po stronie Wn konta 845 Przychody przyszłych okresów – po stronie Ma konta 760 Pozostałe przychody operacyjne.

z 27 czerwca 2008 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz.U. nr 113, poz. 720). Terminy te ustalone są na dwa sposoby. Część podatników ma ściśle określony termin utraty zwolnienia z obowiązku instalacji kas, np. 1 listopada 2008 r. musieli taką ewidencję rozpocząć podatnicy sprzedający wyroby tytoniowe. Część podatników, np. rozpoczynających dopiero sprzedaż, traci prawo do zwolnienia z obowiązku instalacji kasy po przekroczeniu określonego limitu obrotów, np. gdy sprzedaż na rzecz osób fizycznych przekroczy 40 tys. zł. Niezależnie jednak od tego, w jaki sposób termin ten został dla danej grupy podatników określony, wszystkie terminy mają jedną cechę wspólną. Terminy określone w rozporządzeniu w sprawie kas mają charakter tzw. terminów zawitych, a więc nie podlegają przywróceniu na podstawie art. 162-164 Ordynacji podatkowej. Oznacza to, że podatnik, który uchybił temu terminowi, podlega odpowiedzialności określonej w przepisach o VAT oraz przepisach kodeksu karnego skarbowego. Dziś jest to utrata prawa do odliczenia 30 proc. podatku naliczonego od tego, co powinno być w kasie zaewidencjonowane. Po 1 grudnia będzie to dodatkowe zobowiązanie podatkowe wymierzane dokładnie w tej samej wysokości. Możliwe są jednak sytuacje, kiedy podatnik nie może rozpocząć ewidencjonowania za pośrednictwem kasy w określonym przez przepisy terminie. Na szczęście możliwość uniknięcia przykrych konsekwencji uchybienia tym terminom dają podatnikom przepisy Ordynacji podatkowej. Ordynacja podatkowa upoważnia w przepisie art. 48 par. 1 pkt 3 organy podatkowe do odraczania w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika i na jego wyraźny wniosek, innych niż termin płatności podatku terminów przewidzianych przez przepisy prawa podatkowego. Takim terminem jest właśnie termin rozpoczęcia ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej. Odroczenie terminu oznacza przesunięcie daty, w której powinno nastąpić rozpoczęcie ewidencjonowania sprzedaży za pośrednictwem kas rejestrujących, na inny termin, który powinien być określony w decyzji organu podatkowego. Czas, na jaki termin rozpoczęcia ewidencjonowania może być odłożony, jest w zasadzie nieograniczony i uzależniony wyłącznie od decyzji organu. Odroczenie terminu możliwe jest tylko w stosunku do tych terminów, które jeszcze nie minęły. Po upływie terminu zaprowadzenia ewidencji za pośrednictwem kas nie będzie już możliwe ani odroczenie tego terminu, ani jego przywrócenie. Obowiązuje w tym przypadku zasada, że odracza się terminy, które jeszcze nie upłynęły, a przywraca terminy, które już upłynęły. Tym samym nie jest możliwe ani przywrócenie terminu, który nie upłynął, ani też odroczenie terminu, który już upłynął. Jeśli zatem podatnik miał obowiązek rozpocząć ewidencję 1 listopada 2008 roku, a wniosku takiego nie złożył do końca października, o odroczeniu terminu instalacji kasy mowy być nie może. Określając warunki odroczenia terminu, ustawodawca użył zwrotu niedookreślonego. Organ podatkowy (w tym przypadku jest nim naczelnik urzędu skarbowego) może na wniosek podatnika odroczyć termin wynikający z prawa podatkowego, jeżeli jest to uzasadnione ważnym interesem podatnika. Co do zasady, udzielenie tego rodzaju ulgi będzie zasadne wówczas, gdy w wyniku postępowania dowodowego organ podatkowy stwierdzi, że w danym przypadku, ze względu na ważny interes podatnika, należy takiemu podatnikowi dać więcej czasu na wywiązanie się z obowiązku wprowadzenia ewidencjonowania za pośrednictwem kas (gdy np. ze względu na trudną sytuację ekonomiczną nie może jednorazowo zakupić wymaganej liczby kas rejestrujących).■

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 111 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). ■ Rozporządzenie ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. nr 228, poz. 1510). ■ Rozporządzenie ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących (Dz.U. nr 228, poz. 1509). ■ Rozporządzenie ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania (Dz.U. nr 212, poz. 1338).

Odroczenie terminu instalacji

DYŻUR EKSPERTA

Podatnicy mogą uniknąć przykrych konsekwencji uchybienia terminom wynikającym z przepisów rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących dzięki przepisom Ordynacji podatkowej dotyczącym odroczenia terminu. Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Terminy, w których należy rozpocząć ewidencjonowanie, precyzyjnie określają przepisy rozporządzenia ministra finansów

wtorek, 6 stycznia Jak rozliczyć zakup i amortyzację kas fiskalnych w 2009 roku na państwa pytania odpowiada KRZYSZTOF KOŚLICKI

DZWOŃ od 9.00 do 10.00 tel. (0 22) 531 49 69

T Y G O D N I K

nr 2 220

P O D A T K O W Y

B

podatki na świecie

9

ROZLICZENIA VAT W UE

We Włoszech można odliczyć VAT, gdy wydatki wiążą się z działalnością opodatkowaną Podobnie jak w Polsce, we Włoszech podatnicy mają prawo do odliczania VAT naliczonego od zakupów, jeśli są one związane z opodatkowaną działalnością podatnika. Zakaz odliczania podatku naliczonego obowiązuje w odniesieniu do transakcji zwolnionych z podatku oraz czynności pozostających poza zakresem opodatkowania VAT. EWA MATYSZEWSKA [email protected]

Korzenie włoskiego ustawodawstwa w zakresie VAT, zwanego tam Imposta sul Valore Aggiunto (IVA), sięgają 1 stycznia 1973 r. Wówczas moc obowiązującą zyskały postanowienia dekretu prezydenckiego nr 633 z 26 października 1972 r. w sprawie wprowadzenia i implementacji podatku od wartości dodanej. Jak podaje nam Joanna Ciołko, konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers, to właśnie ten akt oraz liczne regulacje prawa wspólnotowego w zakresie VAT implementowane do włoskiego porządku prawnego stanowią o obecnym charakterze włoskiego Imposta sul Valore Aggiunto.

Zakres opodatkowania Włoskie ustawodawstwo przewiduje, że opodatkowaniu VAT podlega: ■ dostawa towarów oraz świadczenie usług na terytorium Włoch dokonywane przez podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w tym działalności artystycznej oraz w zakresie wolnych zawodów; ■ import towarów; ■ wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów dokonane na terytorium Włoch przez podatnika VAT dzia-

E K S P E R T

łającego w takim charakterze lub niebędącą podatnikiem osobę prawną, dla której dostawcą jest podatnik działający w takim charakterze; ■ wewnątrzwspólnotowe nabycie nowych środków transportu.

Stawki włoskiego VAT Z informacji Joanny Ciołko wynika, że opodatkowanie wskazanych czynności jest możliwe przy zastosowaniu jednej z trzech stawek VAT. Włoskie regulacje przewidują możliwość zastosowania podstawowej 20-proc. stawki VAT oraz dwóch stawek zredukowanych, odpowiednio 10 i 4-proc. Zredukowana 10-proc. stawka VAT jest stosowana w stosunku do katalogu towarów i usług obejmującego m.in.: niektóre produkty spożywcze, krajowe paliwo oraz energię elektryczną, transport publiczny, niektóre

Ważne Podatnik jest uprawniony do odliczenia 40 proc. podatku naliczonego związanego z nabyciem samochodów osobowych, niewykorzystywanych w całości do celów prowadzonej działalności gospodarczej, oraz wydatków związanych z takim nabyciem

produkty farmaceutyczne, określone gatunki zwierząt czy niektóre produkty rolne. Z kolei stawka 4-proc. VAT jest stosowana w szczególności do: podstawowych artykułów spożywczych, niektórych produktów rolnych, określonego sprzętu medycznego czy wybranych produktów wydawniczych. Ponadto zgodnie z włoskimi przepisami istnieje możliwość zastosowania 0-proc. stawki VAT oraz zwolnienia z podatku w odniesieniu do określonych czynności. – Jako przykład czynności opodatkowanych 0-proc. stawką VAT może posłużyć: eksport, usługi związane bezpośrednio z eksportem bądź importem czy określone usługi związane z transportem międzynarodowym. Natomiast jako czynności zwolnione traktuje się m.in. usługi finansowe, ubezpieczeniowe, kulturalne czy niektóre transakcje związane z nieruchomościami – tłumaczy Joanna Ciołko.

Rejestracja dla potrzeb VAT Odnosząc się do zagadnień dotyczących rejestracji do celów VAT, warto podkreślić, że zgodnie z włoskimi regulacjami w niniejszym zakresie wymóg rejestracji wiąże się bezpośrednio z faktem wykonywania działalności gospodarczej na terenie Włoch i nie zależy od wysokości obrotu osiąganego z niniejszego tytułu. Jak podkreśla Joanna Ciołko, każdy rezydent rozpoczynający wykonywanie działalności gospodarczej, działalności artystycznej bądź wolnego zawodu jest zobowiązany jednocześnie do rejestracji do celów VAT poprzez złoże-

nie odpowiedniego formularza w ciągu 30 dni od rozpoczęcia działalności. – Jeśli chodzi o rejestrację podatników o statusie nierezydenta, należy podkreślić, że zasadniczo rejestracja tych podmiotów ma charakter fakultatywny. Wyjątek od niniejszej zasady stanowi m.in. obowiązek rejestracji do celów VAT w sytuacji ustanowienia na terytorium Włoch oddziału przedsiębiorstwa – argumentuje nasza rozmówczyni z PricewaterhouseCoopers. Dodaje też, że zgodnie z generalną zasadą dotycząca prawa do odliczania podatku naliczonego, włoskie przepisy umożliwiają odliczenie podatku naliczonego wynikającego z transakcji opodatkowanych VAT. Zakaz odliczania podatku naliczonego obowiązuje w odniesieniu do transakcji zwolnionych z podatku oraz czynności pozostających poza zakresem opodatkowania VAT. Ponadto podobnie jak w przypadku polskich regulacji w zakresie VAT, włoskie przepisy wprowadzają katalog określonych towarów i usług objętych zakazem odliczania VAT. W skład tego katalogu wchodzą m.in.: ■ koszty transportu pasażerskiego (bilety kolejowe, taksówki itp.) ■ koszty związane z usługami o charakterze rozrywkowym.

Rozliczenia podatku Pewną ciekawostką może być fakt, że we Włoszech deklaracje VAT składane są w okresie rocznym oraz w formie elektronicznej. Istnieje możliwość łącznego zło-

Elektroniczne faktury Włoskie ustawodawstwo w zakresie VAT przewiduje możliwość wystawiania faktur w formie elektronicznej, w sytuacji gdy podatnik posiada zgodę klienta na wystawianie dokumentacji w takiej formie oraz spełnia wszystkie wymogi techniczne przewidziane dla prowadzenia dokumentacji w niniejszej formie, w szczególności korzysta z podpisu elektronicznego lub z systemu elektronicznej wymiany danych tzw. EDI. Od 1 stycznia 2008 r. wystawianie faktur elektronicznych stało się obowiązkowe w przypadku dostaw do organów władz publicznych i administracji. żenia rocznej deklaracji VAT oraz deklaracji CIT w terminie do 31 lipca. Niemniej należy podkreślić, że zgodnie z włoskimi regulacjami płatności z tytułu VAT należnego dokonywane są (zaliczkowo) w okresach miesięcznych do 16 dnia następnego miesiąca bądź przy spełnieniu określonych warunków w okresach kwartalnych.

Ważna liczba

20 proc. wynosi

podstawowa stawka VAT we Włoszech

– Dodatkowo, do 29 kwietnia każdego roku włoscy podatnicy VAT realizują wymóg składania specjalnych rocznych form zawierających pełną listę dostawców i nabywców uczestniczących w transakcjach dokonywanych przez podatnika w minionym roku – podaje Joanna Ciołko. Wskazuje jednocześnie, że w zakresie włoskich przepisów o VAT uwagę przykuwa niewątpliwie regulacja dotycząca sankcji za nieterminowe złożenie wspomnianej de-

klaracji VAT czy nieterminowe uregulowanie zobowiązań podatkowych. Zgodnie z tamtejszymi regulacjami, grozi to wysokimi sankcjami pieniężnymi w wysokości do 240 proc. kwoty zadeklarowanej przez podatnika. Odnosząc się do rocznego terminu składania deklaracji VAT trzeba wiedzieć, że znajduje on również zastosowanie w odniesieniu do zwrotów VAT dokonywanych przez włoskie urzędy skarbowe. Włoscy podatnicy mogą wystąpić o zwrot nadwyżki podatku wykazanej w rocznej deklaracji podatkowej, poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza tzw. VR i przedłożenie go we właściwym urzędzie skarbowym w terminie od 1 lutego do ostatecznego terminu złożenia rocznej deklaracji VAT. Zwroty VAT na rzecz nierezydentów posiadających swoją siedzibę na terenie Unii Europejskiej dokonywane są po przedłożeniu odpowiedniego wniosku oraz dokumentacji w niniejszym zakresie do 30 czerwca. Urzędem właściwym do zwrotu VAT podmiotom zagranicznym jest urząd skarbowy w Peskarze.■

W Y J A Ś N I A

Czy włoski VAT jest neutralny dla podatników Fundamentalna zasada neutralności VAT jest realizowana m.in. za pomocą nierozerwalnie z nią związanego prawa do odliczenia podatku naliczonego. Bezsprzecznie obejmuje ono swoim zakresem także prawo do ubiegania się i do otrzymania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, jeżeli takowa wynika z rozliczeń dokonywanych przez podatników. Jak te zasady są realizowane we Włoszech? Włoski system podatku od wartości dodanej jest pod tym względem od lat uznawany za niedoskonały i mało przyjazny dla przedsiębiorców. Przede wszystkim, obowiązujące we Włoszech przepisy jako regułę ogólną wskazują zasadę przenoszenia nadwyżki podatku naliczonego do następnych okresów rozliczeniowych. Podatnicy mogą, co prawda, wystąpić o bezpośredni zwrot omawianej kwoty, niemniej jednak uprawnienie to jest uzależnione od spełnienia przez przedsiębiorcę wielu wa-

TOMASZ PABIAŃSKI

starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers

runków. Włoskie regulacje dotyczące refundacji nadwyżki VAT naliczonego były w przeszłości przedmiotem rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przykładowo, w wyroku z 25 października 2001 r. (sprawa C78/00 Komisja Europejska przeciwko Republice Włoskiej) ETS wskazał, że ze względu na to, że zwrot nadwyżki VAT jest jednym z najważniejszych czynników gwarantujących zachowanie zasady neutralności wspólnego systemu VAT, warunki określone przez państwa członkowskie nie mogą podważać tej zasady poprzez zmuszenie podatnika do ponoszenia całościowego lub częściowego ciężaru VAT. Obecnie przedmiotem postępowania przed ETS (sprawa C-244/08 – w toku, postępowanie wszczęte z inicjatywy Komisji Europejskiej) jest inna włoska regulacja, zgodnie z którą w określonych przypadkach podatnicy, którzy: posiadają na terytorium tego państwa stałe miejsce prowadzenia działalności i do-

konują sprzedaży opodatkowanej VAT, ale ich siedziba znajduje się w innym kraju UE lub poza jej terytorium, nie mają prawa do uwzględniania wartości włoskiego VAT naliczonego wynikającego z dokonanych zakupów w standardowych rozliczeniach VAT dokonywanych na podstawie przepisów włoskiego prawa. W celu odzyskania dyskutowanych kwot podmioty te zobowiązane są do składania wniosków na zasadach opartych na przepisach VIII i XIII Dyrektywy VAT UE (określających konstrukcję tzw. zwrotu VAT dla podmiotów zagranicznych). Zgodność takiego mechanizmu z podstawowymi zasadami wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej może budzić uzasadnione wątpliwości. Na tle zaprezentowanych rozwiązań włoskich polskie regulacje dotyczące zasad występowania o bezpośredni zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym prezentują się zdecydowanie ko-

rzystnie. W tym zakresie należy mocno zaakcentować zmiany przepisów art. 87 ustawy o VAT, wprowadzone ustawą z 7 listopada 2008r. (obowiązujące od 1 stycznia 2008 r.). W szczególności takie rozwiązania jak: ■ skrócenie terminu zwrotu VAT do 60 dni, ■ nieznaczne, aczkolwiek istotne z praktycznego punktu widzenia, zmodyfikowanie warunków ubiegania się o zwrot VAT w przyspieszonym terminie 25 dni, oraz ■ wyraźne przyznanie podatnikowi prawa do uzyskania zwrotu w przypadku niedokonania w danym okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych. Powodują one, że polskie rozwiązania w omawianym zakresie, pod względem ich przyjazności dla podatników, jeżeli nawet nie plasują się obecnie w czołówce europejskiej, to jednak zostawiają w tyle rozwiązania państw takich jak Włochy.■ (EM)

T Y G O D N I K

B

P O D A T K O W Y

2 nr nr 163 220

rachunkowość

10

SPR AWOZDANIE FINANSOWE ZA 2008 ROK

W sprawozdaniu nie można zawyżać przychodu Umowa między kontrahentami może zakładać, że środek trwały będzie uznany za dostarczony po instalacji. W takim przypadku przychód ze sprzedaży można zaewidencjonować dopiero w momencie zakończenia instalacji. AGNIESZKA POKOJSKA [email protected]

W tworzonym na koniec roku sprawozdaniu finansowym spółki powinny pamiętać o odpowiednim ujęciu przychodów i kosztów. Oznacza to, że dla celów rachunkowych powinny one zostać przyporządkowane do okresów, których dotyczą. W praktyce może się zdarzać, że przychody ujmowane są we wcześniejszym okresie. Może to prowadzić do zawyżenia wyniku finansowego, który podlega podziałowi.

Przekazanie towaru Radosław Świderski, biegły rewident, dyrektor MAC Auditor, wyjaśnia, że warunkiem uznania przychodu ze sprzedaży dóbr jest wydanie towaru lub wyrobu nabywcy. W tym momencie następuje zazwyczaj ustanie kontroli sprzedającego nad

rzeczą oraz przekazanie nabywcy znaczącego ryzyka i korzyści związanych z własnością rzeczy. – Aby poprawić wynik, spółki często dokonują sprzedaży w ostatnim kwartale roku z opcją odkupu w ciągu pierwszych miesięcy następnego roku lub na korzystnych dla nabywcy warunkach, np. wysokich rabatach, długich terminach płatności – twierdzi nasz rozmówca. Wyjaśnia, że taki sposób kreowania wyniku potwierdzają niskie przychody ze sprzedaży w I kwartale roku następnego oraz zwroty sprzedanych produktów i korekty faktur sprzedaży. Radosław Świderski wskazuje również na sytuację, w której moment przekazania ryzyka i korzyści związanych ze sprzedawaną rzeczą nie pokrywa się z momentem przekazania prawa własności do niej. Według eksperta przykładem takiej sytuacji jest transakcja obejmująca

dostarczenie rzeczy i jej instalację. Jeśli z umowy wynika, że dobra uznaje się za dostarczone pod warunkiem ich zainstalowania, a instalacja stanowi istotną część umowy, to przychód można uznać dopiero w momencie zakończenia instalacji. Zdarzają się w praktyce przypadki zaliczenia do okresu sprawozdawczego przychodów ze sprzedaży bez względu na to, czy instalacja nastąpiła, czy nie.

Kontrakty długoterminowe Z kolei Szczepan Borowski, biegły rewident z MAC Auditor, jako problematyczny przypadek podaje usługi realizowane w ramach umowy, której moment rozpoczęcia i zakończenia przypadają w różnych okresach sprawozdawczych (kontrakty długoterminowe). Poważnym błędem przy umowie ryczałtowej jest uznanie przychodu w momencie i na kwotę odpowiadającą wystawionej fakturze. Za przykład kontraktów długoterminowych mogą służyć usługi budowlano-montażowe, wdrożeniowe (informatyczne, systemów zarządzania), usługi szkolnictwa czy długookre-

Ważne Przychody, zgodnie z ustawą o rachunkowości, są to uprawdopodobnione korzyści ekonomiczne powstałe w okresie sprawozdawczym. Przychody powinny być ujmowane w księgach rachunkowych w momencie, gdy znaczące ryzyko i korzyści wynikające z prawa własności towarów bądź produktów zostały przekazane nabywcy

Subiektywne szacunki sowe dzierżawy. Przynajmniej na jeden dzień bilansowy kontrakt długoterminowy jest w toku realizacji i przychód powinien zostać uznany bez względu na stan rozrachunków i płatności z nabywcą. – Ustawa o rachunkowości przewiduje dwie metody ustalania przychodów i kosztów z kontraktów długoterminowych – twierdzi nasz rozmówca. Dodaje, że wybór jednej z nich jest uzależniony od istnienia lub braku możliwości wiarygodnego szacunku stopnia zaawansowania prac

EWIDENCJONOWANIE MATERIAŁÓW I TOWARÓW

BEATA PIOTROWSKA [email protected]

Jednostki prowadzące księgi rachunkowe są zobowiązane do prowadzenia ich w sposób określony ustawą o rachunkowości, zapewniając rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego Możliwość stosowania uproszczeń w ramach zasad rachunkowości ma duże znaczenie zwłaszcza dla jednostek, które prowadzą działalność na niewielką skalę, stosunkowo jednorodną, stanowiących indywidualną własność osób fizycznych, np. firmy prowadzonej przez właściciela w oparciu o wpis do ewidencji gospodarczej, spółki cywilnej utworzonej na podstawie umowy wspólników. Dotyczy to przede wszystkim takich jednostek, w których właściciele jednostki podejmują ważniejsze decyzje, aktywnie uczestniczą we wszystkich sferach działal-

ności oraz sprawują bieżącą kontrolę nad prawidłowością jej przebiegu – osobiście lub przy udziale członków ich rodzin. Ustawa o rachunkowości zawiera w niektórych miejscach wyłącznie ogólne wskazania i nie określa szczegółowo sposobu czy techniki ich wykonania. Wówczas jednostka może przyjąć rozwiązania, mając na uwadze rozmiar i specyfikę prowadzonej działalności albo może skorzystać z rozwiązań ogólnie stosowanych w praktyce. Ponadto zawiera kwestie, przy których sposób uproszczenia jest dokładnie sprecyzowany albo jednostka może dokonać wyboru spośród metod uproszczenia przedstawionych w ustawie. Należy pamiętać jednak, że rozwiązania te nie mogą zniekształcać jasnego i rzetelnego obrazu jednostki. Uproszczenie może dotyczyć wyboru metody ewidencji spośród przewidzianych przepisami, w tym stosowane w praktyce odpisy-

Ważne Uproszczenia nie mogą wpływać na rzetelne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej firmy wanie w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu, połączone z obowiązkiem ustalania stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy. Tę metodę stosuje się w jednostkach prowadzących działalność w niewielkim zakresie, a zapasy i ich zużycie oraz rozchody z innych tytułów są kontrolowane przez właściciela firmy. W innych jednostkach metodę tę stosuje się do materiałów nabywanych z przeznaczeniem na cele ogólnogospodarcze i biurowe, do paliwa w transporcie gospodarczym oraz w innych przypadkach, jeżeli zużycie ich jest kontrolowane za pomocą norm zakładowych przed wydaniem następnej partii. Warunkiem stosowania tej metody jest możliwość sprawowania w inny sposób (pozaksięgowo) kontroli roz-

Jak wyjaśnia Szczepan Borowski, istotnym obszarem możliwości kreowania wyniku finansowego w jednostkach są coraz powszechniej wykorzystywane w rachunkowości szacunki. Przykładami takich działań może być zaniżanie wartości rezerw czy odpisów aktualizujących wartość aktywów (np. zapasów czy należności) lub wręcz ich rozwiązywanie, co powoduje ujęcie zbyt niskich pozostałych kosztów operacyjnych lub ujęcie pozostałych przychodów operacyjnych. – Podobne problemy związane są z instrumenta-

E K S P E R T

W ewidencjach księgowych można stosować uproszczenia Istnieje możliwość stosowania uproszczeń, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki oraz jej wyniku finansowego.

związanych z realizacją usługi. Pomiar wielkości przychodów przypadających na kończący się okres stwarza pokusę kreowania wyniku. Nieprawidłowe ustalenie stopnia zaawansowania prac powoduje zarachowanie zbyt wysokich przychodów do okresu sprawozdawczego. Często również przewidywane straty na kontrakcie nie są ujmowane odpowiednio szybko, tj. w okresie, w którym stwierdzone zostanie ich wystąpienie.

chodu z tytułu zużycia, utraty wartości i z innych tytułów. Uproszczenia, które może zastosować jednostka, polegają na możliwości ujmowania materiałów i towarów w cenach zakupu, zamiast w cenach nabycia lub wykazywania zapasów tych składników majątkowych w księgach rachunkowych na dzień ich nabycia lub wytworzenia w cenach przyjętych do ewidencji. Jeżeli koszty związane z nabyciem materiałów i towarów danego asortymentu są tak znaczne, że będą w sposób istotny wpływać na wartość zapasów tych składników i zarazem zniekształcać wynik finansowy, wówczas wycena tych zapasów powinna następować w cenach nabycia, tj. cenach zakupu powiększonych o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 4 ust. 1, art. 17 ust. 2 pkt 4, art. 34 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).

mi finansowymi. W szczególności dotyczy to wyceny w wartości godziwej, która nie jest ustalana na podstawie cen rynkowych, lecz z wykorzystaniem alternatywnych metod wyceny – uważa biegły rewident z MAC Auditor. Problem dotyczy też obszaru ustalania wartości odpisów aktualizujących wartość udziałów i akcji spółek nienotowanych na aktywnych rynkach wycenianych w cenie nabycia. Wszystkie te sytuacje cechuje duża zależność uzyskiwanych wyników wyceny od subiektywnych założeń przyjętych przez zarządzających. Informacje prezentowane w sprawozdaniach finansowych, w szczególności sporządzanych zgodnie z ustawą o rachunkowości, często nie pozwalają użytkownikowi w pełni ocenić prawidłowości założeń będących podstawą szacunków.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).

W Y J A Ś N I A

Jak wykazać w bilansie zaliczkę na dywidendę Gdzie w bilansie spółki jawnej powinny być ujęte wypłaty zaliczki na poczet zysku z 2008 roku? Obowiązujące przepisy dotyczące spółek jawnych z jednej strony nie regulują możliwości wypłaty zaliczek na poczet zysku, z drugiej strony również takiej możliwości nie ograniczają. Wobec tego w umowie spółki wspólnicy mają prawo zawrzeć postanowienie o dokonywaniu w ciągu roku zaliczkowych wypłat. Zgodnie z art. 52 par. 1 koANNA KUZA deksu spółek handlowych wspólnik może biegły rewident, żądać podziału i wypłaty całości zysku z końAuxilium cem każdego roku obrotowego. Wspólnik spółki jawnej ma także prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5 proc. od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę (art. 53 k.s.h.). Przepisy te mają zastosowanie, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 37 par. 1 k.s.h.). Jeżeli spółka jawna jest zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych, wszelkie operacje związane z wpłatami i wypłatami środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego przez wspólników powinny być ujmowane na koncie rozrachunkowym (np. konto 24 – Pozostałe rozrachunki). W bilansie pobrane przez wspólników spółki jawnej w ciągu roku obrotowego zaliczki na poczet przewidywanego zysku wykazuje się po stronie pasywów w pozycji A.IX jako – Odpisy zysku netto w ciągu roku obrotowego. W przypadku gdy wartość wypłaconych wspólnikom spółki jawnej zaliczek na poczet osiągniętego zysku przewyższa kwotę zysku faktycznie wypłaconego, powstała nadwyżka może zostać pokryta z kapitału zapasowego na podstawie uchwały wspólników. Wypłata zaliczek dla wspólników na poczet zysku nie rodzi skutków podatkowych. Stosownie do przepisów art. 8 ust. 1 i 2 oraz art. 24a PIT, ustalenie dochodu do opodatkowania następuje u wspólnika spółki jawnej na podstawie zapisów dokonanych w prowadzonej przez spółkę księgach rachunkowych, odpowiednio do przysługującego wspólnikowi prawa w udziale w zysku.■ (AP)

PODSTAWA PRAWNA ■ Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).

T Y G O D N I K

nr 2

B

interwencja

11

Czy od użyczonego lokalu trzeba zapłacić podatek Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży części komputerowych, komputerów, monitorów i akcesoriów. Obecnie prowadzi tę działalność w wynajmowanym biurze. Zamierza jednak spisać z rodzicami umowę o użyczenie lokalu na cele prowadzenia działalności gospodarczej. W domu rodziców na parterze jest bowiem pokój, który można przerobić na biuro. Podatnik nie wie jednak, czy umowę z rodzicami korzystniej było podpisać przed, czy dokonać tego po Nowym Roku. Czy powinien w tym wypadku odprowadzać podatek dochodowy w związku z uzyskiwaniem świadczeń nieodpłatnych? Jeśli tak, to jak w takim razie obliczyć wartość tego użyczenia i według jakich zasad naliczyć podatek? O rozwiązanie problemu podatnika poprosiliśmy Izbę Skarbową w Szczecinie oraz Dominika Szczygła, doradcę podatkowego z MSDS Kancelaria Radców Prawnych M. Szczotka D. Szczygieł.

IZBA SKARBOWA W SZCZECINIE ODPOWIEDZIAŁA GP W praktyce często się zdarza, że podatnicy wykorzystują w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej rzeczy ruchome (np. samochód) czy też nieruchomości (np. lokal) – podobnie jak w przedstawionym w zapytaniu stanie faktycznym – oddane im do używania przez członków rodziny na podstawie umowy użyczenia. Cechą charakterystyczną tej umowy jest jej nieodpłatność. Wskazać należy, że na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych umowa użyczenia, co do zasady, wywołuje określone konsekwencje podatkowe zarówno u biorącego, jak i użyczającego daną rzecz ruchomą czy nieruchomość. I tak, stosownie do przepisu art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności gospo-

darczej uważa się również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, których wysokość oblicza się zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy. Powołany przepis wyłącza jednak (z zastrzeżeniem niemającym zastosowania w przedstawionym stanie faktycznym) z opodatkowania wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy). Mając to na uwadze, u podatników używających rzeczy w prowadzonej działalności na podstawie umowy użyczenia zawartej z członkami rodziny zaliczonymi do I lub II grupy podatkowej, powstanie przychód wolny od podatku dochodowego. Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy z 28

lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn rodzice podatnika zaliczani są do I grupy podatkowej. Jak już wyżej wskazano, co do zasady na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychód powstaje również po stronie użyczającego nieruchomość. Ustawodawca w treści art. 16 ust. 1 ustawy wprowadził bowiem swego rodzaju fikcję prawną, uznając, że właściciel oddający nieruchomość w używanie uzyskuje hipotetyczny przychód w postaci tzw. wartości czynszowej. Przychód nie powstaje jednak m.in. w razie oddania nieruchomości na potrzeby własne albo potrzeby członków rodziny, o czym stanowi ust. 2 przepisu. Zatem gdy właściciel nieruchomości używa jej na własne potrzeby lub użycza na potrzeby członków rodziny, nie ustala się

wartości czynszowej tej nieruchomości lub jej części. Podsumowując, należy zauważyć, iż wyżej omówiona regulacja prawna obowiązuje jedynie do końca 2008 r., bowiem na mocy ustawy z 6 listopada 2008 r. zmieniającej m.in. ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych przepis art. 16 ustawy o podatku dochodowym zostaje 1 stycznia 2009 r. uchylony, co będzie skutkować brakiem opodatkowania użyczenia nieodpłatnego nieruchomości po stronie użyczającego. Powyższa zmiana nie rzutuje jednak na sytuację prawnopodatkową podatnika, jak również osoby użyczającej lokal, zatem na gruncie opisanego stanu faktycznego bez znaczenia jest to, czy przedmiotowa umowa zostanie podpisana przed, czy po Nowym Roku.

EKSPERT WYJAŚNIA W świetle przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008 r., przychodem z działalności gospodarczej jest m.in. wartość otrzymanych świadczeń i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 14 ust. 2 pkt 8). Jednakże w art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT ustawodawca zawarł zwolnienie dotyczące wartości świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Zatem DOMINIK SZCZYGIEŁ w przypadku nieodpłatnego udostęp- doradca podatkowy, nienia lokum w kręgu osób należących radca prawny, do I grupy podatkowej według ustawy MSDS Kancelaria o podatku od spadków i darowizn Radców Prawnych (m.in. w kręgu rodzice–dzieci), tego M. Szczotka typu świadczenie jest zwolnione D. Szczygieł z opodatkowania podatkiem dochodowym nawet przed 1 stycznia 2009 r. I to nawet w przypadku, gdy lokal udostępniany jest na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem data 1 stycznia 2009 r. nie wyznacza tutaj żadnej istotnej podatkowo cezury.

JUTRO w Gazecie Prawnej

P O D A T K O W Y

Również dla rodziców pytającego data 1 stycznia 2009 r. nie wyznacza nowych zasad. Faktem jest, że z tym dniem uchylone zostają przepisy art. 10 ust. 1 pkt 5 i art. 16 ustawy PIT i tym samym bezpłatne udostępnienie nieruchomości lub jej części do używania innym osobom fizycznym nie będzie już rodziło konieczności ustalenia przychodu do celów podatkowych, w postaci wartości czynszowej. Jednakże nawet obecnie nie ustala się wartości czynszowej lokali lub budynków mieszkalnych oddanych do używania m.in. na potrzeby członków rodziny. Pojęcie członka rodziny nie zostało zdefiniowane w tej ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz posiłkując się definicją zawartą w art. 111 par. 3 Ordynacji podatkowej, za członka rodziny należy uznać zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Zatem zarówno przed, jak i po 1 stycznia 2009 r. podpisanie umowy użyczenia lokalu pomiędzy rodzicami a dzieckiem – nawet na potrzeby prowadzonej przez dziecko działalności gospodarczej – jest neutralne podatkowo dla obu stron.■

PODSTAWA PRAWNA ■ Art. 14 ust. 2 pkt 8, art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm. od 1 stycznia 2009 r.). Opracował ŁUKASZ ZALEWSKI [email protected]

Jak uniknąć w 2009 roku podatku przy sprzedaży domu lub mieszkania

Co zmieniło się w podatkach od 2009 roku Od 1 stycznia zaczęła obowiązywać większość zmian wprowadzona nowelizacjami poszczególnych ustaw podatkowych. Wiele z nich jest dla podatników korzystnych. Czytelnicy najczęściej pytali: ■ Czy można skorzystać ze wspólnego rozliczenia, jeśli małżonek jest obcokrajowcem, ale pracuje w Polsce? Dzięki nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych preferencyjne zasady rozliczania podatku przewidziane dla małżeństw lub osób samotnie wychowujących dzieci obejmą także nierezydentów. Wprowadzone zmiany dotyczą podatników, których miejsce zamieszkania znajduje się w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Norwegia i Liechtenstein) oraz obywateli Konfederacji Szwajcarskiej. Jeśli podatnicy ci uzyskali dochody wyłącznie lub prawie wy- KRZYSZTOF KOŚLICKI ekspert GP łącznie z pracy wykonywanej w Polsce, mogą stosować takie same zasady rozliczeń jak obywatele polscy. Zatem małżonkowie, którzy są nierezydentami lub tylko jeden z małżonków jest nierezydentem, osiągający w Polsce co najmniej 75 proc. wszystkich uzyskanych w roku podatkowym opodatkowanych przychodów, mogą określić podatek w podwójnej wysokości obliczony od połowy łącznych dochodów, jakie uzyskali. Ze wspólnego rozliczenia dochodów mogą także skorzystać owdowiali małżonkowie będący nierezydentami. Omówione zasady dotyczą już rozliczenia podatkowego za 2008 rok. ■ Jakie zasady obowiązują teraz przy przeprowadzaniu kontroli podatkowej? Znowelizowane przepisy Ordynacji podatkowej wprowadziły instytucję zawiadomień o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Przedsiębiorca, u którego planowana jest kontrola, będzie o tym fakcie informowany wcześniej. Kontrolę będzie można przeprowadzić nie wcześniej niż po siedmiu dniach i nie później niż przed upływem 30 dni od doręczenia zawiadomienia o zamiarze kontroli. Jeśli kontrola nie zostanie wszczęta w tym terminie, konieczne jest ponowne zawiadomienie podatnika. Z kolei wszczęcie czynności kontrolnych przed upływem siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody kontrolowanego. Znowelizowane przepisy dopuszczają także przeprowadzenie kontroli bez zawiadomienia, ale tylko w ściśle określonych przypadkach, np. jeśli będzie ona dotyczyć zasadności zwrotu podatku, niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej czy nieewidencjonowania obrotów za pomocą kasy fiskalnej. Przedstawione zasady zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli mają także zastosowanie w odniesieniu do kontroli prowadzonej przez organy kontroli skarbowej. ■ Czy kupujący od przedsiębiorcy składniki majątku związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą nadal będzie odpowiadał za długi sprzedającego? Nie. Z Ordynacji podatkowej wykreślony został art. 112 par. 1 pkt 3, który stanowił o odpowiedzialności kupującego składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Do końca 2008 roku nabywca, który nabył od przedsiębiorcy składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą o wartości powyżej 16,1 tys. zł, odpowiadał całym swoim majątkiem solidarnie z przedsiębiorcą za powstałe do dnia zakupu zaległości podatkowe do wysokości kwoty zakupu. Obecnie odpowiedzialność ta została zniesiona. ■ Czy wprowadzono jakieś ułatwienia dla podatników dokonujących darowizn artykułów spożywczych? Nowelizacja ustaw o podatkach dochodowych zakłada, że przedsiębiorca, który przekaże artykuły spożywcze organizacjom pożytku publicznego, może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów koszty wytworzenia lub cenę nabycia tych produktów. Dotyczy to produktów spożywczych z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 proc. Także od 1 stycznia obowiązują preferencje w zakresie VAT dla podatników przekazujących bezpłatnie żywność. Ustawodawca wprowadził zwolnienie z podatku oraz możliwość obniżenia podatku należnego od przekazywanych produktów spożywczych.■ Not. EC

T Y G O D N I K

B

P O D A T K O W Y

nr nr 1632

procedury

12

ROZLICZENIA ELEKTRONICZNE

Od stycznia 2009 r. nowe formularze e-deklaracji Od początku stycznia podatnicy mogą przesyłać już 22 rodzaje deklaracji elektronicznych. Część z nich po raz pierwszy. Zmieniły się także struktury niektórych dotychczasowych formularzy. ŁUKASZ ZALEWSKI [email protected]

Poszerzenie liczby formularzy przesyłanych drogą elektroniczną zostało zaplanowane przez resort finansów już ponad rok wcześniej. W trakcie roku podatnicy mieli możliwość przesyłania kolejnych rodzajów e-deklaracji (od 1 kwietnia, 1 lipca). Od 2009 r. do katalogu deklaracji zostały dołączone nowe.

Nowe e-deklaracje Od nowego roku elektronicznie można przesyłać deklaracje PIT: PIT-40, PIT-8C, PIT-16, PIT-16A, PIT-19A, PIT28, PIT-28/A, PIT-28/B, PIT39, CIT: CIT-6R, CIT-6AR, CIT-9R, CIT-10R, CIT-11R, CIT-8A, CIT-8B, CIT-ST, CITST/A, VAT: VAT-7D, a także deklaracje na formularzach SSE/A, SSE-R, SSE-R/A. Wszystkie rodzaje deklaracji, zeznań i informacji, które można przesyłać za pomocą systemu e-deklaracje, wymieniamy w ramce. Ministerstwo Finansów opublikowało również projekty rozporządzeń dotyczące

nowych struktur logicznych. Określenie struktur logicznych jest niezbędne do przesyłania deklaracji drogą elektroniczną. Rozporządzenia dostosowują także formularze do nowych wymogów ustawowych. Chodzi przykładowo o struktury logiczne zeznań rocznych PIT-36 i PIT37. Jak uzasadnia resort finansów, wzór obu tych formularzy jest taki sam jak na rok 2008 (rozliczenie za 2007 rok), jednak struktura logiczna musi zostać dostosowana do wymogów kontrolnych. Zmiany zachodzą także w przypadku zgłoszenia aktualizacyjnego NIP-3. Również w tym przypadku nie chodzi o sam wygląd formularza czy poszczególne jego elementy, ale o to, że zmienia się podstawa prawna do określenia struktury logicznej.

Przepisy przejściowe Osoby, które już obecnie rozliczają się z fiskusem drogą elektroniczną, powinny zwrócić także uwagę na przepisy przejściowe do projektowanego rozporządzenia. Określone formularze będą bowiem sto-

sowane do rozliczeń za różne okresy. Chodzi głównie o uzyskane dochody lub poniesione straty za rok 2008, ale w rozporządzeniu określono także struktury logiczne formularzy, które mają zastosowanie do rozliczeń przychodów, dochodów (strat) uzyskanych albo od 1 stycznia 2007 r., albo od 1 stycznia 2009 r. Oznacza to, że wprowadzenie kolejnego rodzaju e-deklaracji nie powoduje, że od 1 stycznia podatnicy z tej możliwości skorzystają.

Przesłanie e-deklaracji W 2009 roku po raz pierwszy urzędy skarbowe będą przyjmowały zeznania roczne od podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Co prawda formularze umożliwiające przesłanie deklaracji elektronicznej PIT-36 i PIT-37 zostały wprowadzone od 1 kwietnia 2008 r., jednak swój PIT za 2007 rok rozliczyła w ten sposób garstka podatników. A zatem dopiero rozliczenie za rok 2008 będzie pierwszym rozliczeniem elektronicznym. Podatnicy muszą dopełnić dwie formalności. Po pierwsze należy kupić zestaw do podpisu elektronicznego z kwalifikowanym certyfikatem. Zestawy takie sprzedają obecnie trzy certyfikowane centra: Polska Wytwórnia

Papierów Wartościowych, Powszechne Centrum Certyfikacji CERTUM oraz Krajowa Izba Rozliczeniowa. Koszt bezpiecznego e-podpisu to ok. 200–300 zł w zależności od centrum i zestawu. E-podpis jest wystawiany na jedną osobę i zachowuje ważność przez rok. Po upływie terminu ważności podpis elektroniczny trzeba uaktualnić za dodatkową opłatą. Nie ma jednak możliwości zakupu podpisu dla firmy czy dla rodziny. Drugą formalnością jest zaświadczenie od naczelnika urzędu skarbowego umożliwiające przesyłanie e-deklaracji. Chodzi o zaświadczenie na druku ZAS-E. Aby je uzyskać, podatnik musi złożyć zawiadomienie ZAW-E1, a następnie ZAW-E2. Procedura uzyskania zaświadczenia trwa ok. 3–4 tygodni, a zatem warto złożyć odpowiedni wniosek do naczelnika swojego urzędu wcześniej. Jeśli podatnik załatwi wszystkie formalności, może przystąpić do wypełniania zeznania podatkowego lub deklaracji w drodze elektronicznej. Obecnie istnieją dwa sposoby przesyłania e-deklaracji. Pierwszy – za pomocą formularzy interaktywnych – jest polecany osobom fizycznym składającym

Jakie e-deklaracje można przesyłać od 1 stycznia 2009 r. ■ PIT PIT-4R, PIT-6, PIT-8AR, PIT-8C, PIT-8S, PIT-11, PIT-14, PIT-16, PIT16A, PIT-19A, PIT-23, PIT-28, PIT-28/A, PIT-28/B, PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39, PIT-40, PIT/O, PIT/D, PIT-2K, PIT/M, PIT/B, PIT/Z, PIT/ZG, PIT-R ■ CIT CIT-6R, CIT-6AR, CIT-8, CIT-8A, CIT-8B, CIT-8/O, CIT-9R, CIT-10R, CIT-11R, CIT-ST, CIT-ST/A, CIT-D ■ VAT VAT-7D, VAT: VAT-7, VAT-7K, VAT-8, VAT-9, VAT-10, VAT-11, VAT-12, VAT-21, VAT-23, VAT-24, VAT-UE, VAT-UE/A, VAT-UE/B, VAT-UEK, VAT-R, VATR/UE, VAT-Z ■ PCC PCC-2, PCC-3, PCC-3A ■ SD SD-2, SD-Z2, SD-3 ■ Inne SSE/A, SSE-R, SSE-R/A, POG-3C, POG-3D POG-R, WZP-1M, WZP-1K, WZP-1R, WZS-1M, WZS-1K, WZS-1R, POG-3A, ORD-U, ORD-TK, ORD-W1, IFT-1, IFT-1R, IFT-2, IFT-2R, IFT-3, IFT-3R, IFT/A, ORD-ZU, NIP-3 zeznania roczne. Ze strony Ministerstwa Finansów należy pobrać interaktywny druk zeznania PIT-36 lub PIT-37, wypełnić go, podpisać e-podpisem i wysłać do urzędu. Drugi sposób polecany jest firmom. Jeśli dostawca oprogramowania finanso-

wo-księgowego włączył moduł do przesyłania e-deklaracji, firma może wysyłać swoje zeznania bezpośrednio z systemu. Jest to łatwiejszy sposób przesłania e-deklaracji, ale wymaga programu, w którym istnieje moduł do e-deklaracji.■

Sprawdź, czy Twoja firma zamówiła dla Ciebie prenumeratę Gazety Prawnej Jeszcze możesz składać zamówienia na 2009 rok. Wybierz odpowiednią dla siebie wersję prenumeraty.

Tylko wersja Premium zapewni Ci komplet płyt i książek, które będą dołączane do Gazety Prawnej

>> Wersja Standard

>> Wersja Premium

>> codziennie – egzemplarz gazety na Twoim biurku >> specjalne dodatki tylko dla prenumeratorów: Nowe prawo – Praktyka, Nowe prawo – Przepisy >> w ramach prenumeraty rocznej dostęp do e­GP – internetowego wydania Gazety Prawnej, a w nim obszerne archiwum, baza aktów prawnych i inne dodatki >> codziennie – egzemplarz gazety ze wszystkimi dodatkami specjalnymi: płytami, książkami, broszurami, segregatorami, zarówno związanymi z tematyką gazety, jak i służącymi rozwojowi osobistemu >> specjalne dodatki tylko dla prenumeratorów: Nowe prawo – Praktyka, Nowe prawo – Przepisy >> w ramach prenumeraty rocznej dostęp do e­GP – internetowego wydania Gazety Prawnej,a w nim obszerne archiwum, baza aktów prawnych i inne dodatki

+

+

+

e­GP

+

+

+

e­GP

– internetowe wydanie Gazety Prawnej

– internetowe wydanie Gazety Prawnej

Partner strategiczny

Nowa encyklopedia yklop pedia a

+

małego ego przedsiębiorcy przedsi

¦

Korzystnie K Ko orzystnie koszty rrozliczamy ozliczamy koszt Z Rozliczanie Rozliczanie wydatków przedsiębio przedsiębiorców Co jest, a co nie jest kosztem Jakie są zasady księgowania kosztów Jakich wydatków nie zaliczamy do kosztów

Z Jak Jak k korzystnie orzystnie dokonywać odpisów Co podlega, a co nie podlega amortyzacji Jak rozliczać samochód w firmie Wydatki na siedzibę firmy

Z Jak Jak rrozliczyć ozliczyć koszty finansowe Rozliczanie wynagrodzeń Wydatki na reprezentację i reklamę Rozliczanie podróży służbowych Wydatki na dokształcanie, zakup literatury i inne

W nast następnym tępnym zeszycie 16 października październ 2008 r. ZZatrudniamy atru udniamy pracowników

>> Oferta specjalna. Teraz możesz mieć dwa razy więcej. Kup ofertę specjalną prenumeraty rocznej Gazety Prawnej i prenumeraty rocznej DZIENNIKA i zapłać o 547,80 zł mniej*. Kupując ofertę specjalną prenumeraty na I kwartał, zapłacisz o 136,50 zł mniej.

Sprawdź wszystkie przywileje

>>

www.gazetaprawna.pl/prenumerata Dodatkowe informacje: (0 22) 761 31 27, 0 801 626 666

*różnica wynikająca z zamówienia rocznej prenumeraty GAZETY PRAWNEJ i rocznej prenumeraty DZIENNIKA w ofercie zwykłej (cena GAZETY PRAWNEJ w wersji Standard wynosi 897,60 zł, w wersji Premium 979,20 zł, cena DZIENNIKA wynosi 549,00 zł)