Gazeta Prawna Z 5 Stycznia 09 (nr 2)

JUTRO Książka Podatek dochodowy od osób fizycznych

DZIŚ CD Podatki 2009 ■ ustawy ■ porady ■ komentarze do zmian

Książka dostępna w punktach sprzedaży i dla prenumeratorów w wersji Premium

Płyta dostępna w punktach sprzedaży i dla prenumeratorów w wersji Premium

Największy dziennik gospodarczy PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009

GOSPODARKA ■ Firmy będą uciekać w szarą strony A2–A3 strefę PRACA I KARIERA ■ W czasie kryzysu też można walczyć o podwyżkę

strona A7 FINANSE ■ Kredytu z dopłatą udzieli strona A10 19 banków

PODATKI ■ PODATEK Z TYTUŁU IMPORTU

towarów będzie rozliczany w specjalnej deklaracji importowej strona 3 VAT-IM. ■ WYDATKI PONIESIONE

na zakup praw poboru do akcji nowej emisji stanowią koszty strona 4 uzyskania przychodu. ■ WŁAŚCICIELE SAMOCHODÓW

ciężarowych i autobusów zapłacą w 2009 roku wyższy podatek od środków transportowych. strona 4

NR 2 (2378)

ROK 15

CENA 4,99 ZŁ (W TYM 7 PROC. VAT) GAZETAPR AWNA.PL /24H

PODATKI ROZLICZENIE DOCHODÓW UZYSKANYCH W 2009 ROKU

Zmiany w podatku korzystne, jednak nie dla wszystkich Z

miany w PIT w 2009 roku są korzystne, gdyż wprowadzono dwustopniową skalę podatkową – 18 i 32 proc. – zamiast trzech stawek podatku: 19, 30 i 40 proc. Ze zmian mogą być zadowoleni rozliczający podatek na zasadach ogólnych (m.in. pracownicy etatowi, emeryci, funkcjonariusze mundurowi oraz przedsiębiorcy). Oni skorzystają na uldze rodzinnej, wspólnym rozliczeniu, odliczeniu zagranicznych składek ubezpieczeniowych i zdrowotnych. Ulga rodzinna będzie nadal korzystna, gdyż rozszerzono ją na rodziców zastępczych i opiekunów prawnych, ale jej atrakcyjność zmniejszy się w wyniku proporcjonalnego odlicze-

nia. Korzyści uzyskają podatnicy, którzy rozliczają ulgę odsetkową, gdyż zamiana pierwotnego kredytu mieszkaniowego, czyli uzyskanie kredytu konsolidacyjnego lub refinansowego, nie pozbawi odliczenia. Tych korzyści nie odczują inwestorzy i udziałowcy spółek. Od 2009 roku nie są kosztami uzyskania przychodów odsetki i prowizje od kredytu, za który uzyskano papiery wartościowe. Podatek będzie należny również od wartości niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych w przypadku przekształcenia tych spółek w spółki osobowe.■

strona 2

PRACA ■ PONAD 220 TYS. OSÓB

musi wybrać do soboty otwarty strona 6 fundusz emerytalny.

PRACA

Gminy nie są gotowe do nadzorowania szkół

■ PRACODAWCY ZATRUDNIAJĄCY

niepełnosprawnego pracownika otrzymają zwrot 75 proc. kosztów strona 6 ich płacy. ■ SUBWENCJA OŚWIATOWA:

samorządy otrzymają w tym roku o 10 proc. więcej pieniędzy na kształcenie ucznia. strona 7

PRAWO

Nakład: 194 305 Mut 1 Nr indeksu 348 066

yrektorzy szkół będą zwalniani przez gminy bez zasięgania opinii kuratorów oświaty. Samorządy będą też mogły samodzielnie likwidować, łączyć i zakładać szkoły. Takie m.in. zmiany przewiduje rządowy projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty. Samorządowcy wskazują, że gmi-

ny będą musiały z tego powodu zatrudniać dodatkowe osoby nadzorujące szkoły, mimo że nie otrzymały na to pieniędzy. Eksperci obawiają się także, czy te zmiany nie spowodują obniżenia jakości pracy szkół.■

strony 2 i 5

Sonda GP: ustawowe priorytety 2009 roku

■ OPŁATY ZA WYWÓZ ŚMIECI

PRAWO

z gospodarstw domowych na wysypiska wzrosły od stycznia strona 10 o 5–8 proc.

Dowody osobiste będą unieważniane

www.forsal.pl

ISSN 1232–6712

D

Jak działają gospodarki stanu wojennego Izraela i Palestyny

Tygodnik Podatkowy ■ Jak rozliczyć zakup kasy

fiskalnej w 2009 roku ■ Stażu z urzędu pracy nie wlicza się do praktyki ■ Od stycznia nowe formularze e-deklaracji

O

d 1 stycznia dowody osobiste z nieaktualnymi danymi będą unieważniane z urzędu. Jeśli ktoś w przypadku zmiany nazwiska, imienia bądź adresu zapomni o wymianie dowodu, dokument straci ważność po upływie trzech miesięcy od zmiany danych, a w przypadku Polaków przebywających za granicą – po czte-

rech miesiącach. Nieważny dowód może oznaczać kłopoty przy przekraczaniu granicy czy ubieganiu się w banku o kredyt. Za uchylanie się od wymiany dowodu grozi także kara grzywny lub ograniczenia wolności do jednego miesiąca.■

W

pierwszej kolejności chciałbym skierować pod obrady Sejmu projekt ustawy o świadczeniach kompensacyjnych dla nauczycieli, którzy utracili prawo do wcześniejszej emerytury. Pilnego uchwalenia wymaga też ustawa o ładzie medialnym oraz ustawa kompetencyjna, która może ograniczyć konflikty kompetencyjne między prezydentem, premierem i parlamentem – uważa Bronisław Komostrona 9 rowski, marszałek Sejmu.■

strona 10 reklama

PRAWO

Luka w prawie pozwala na nielegalny handel mieszkaniami TBS

N

ieprecyzyjne przepisy ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego pozwalają na nielegalny handel lokalami w towarzystwach budownictwa społecznego. W ustawie brakuje uregulowań, które: zakazywałyby przenoszenia praw i obowiązków wynikających z umowy partycypacji w towarzystwach budownictwa społecznego,

nakazywałyby uzyskanie od TBS-u zgody na dokonanie cesji praw przysługujących najemcy bądź ustanawiałyby pierwszeństwo TBS w przejęciu lokalu. Proceder handlu lokalami jest krzywdzący dla osób umieszczonych na tzw. listach rezerwowych – twierdzi rzecznik praw obywatelskich.■

strony 2 i 8

2 | PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Podatki ■

PAMIĘTAJ

Księgowość

■

Audyt

10 stycznia przed tą datą podatnicy powinni złożyć płatnikowi PIT-12

■

NOWOŚĆ

Finanse publiczne

■

Administracja skarbowa

W nowej deklaracji VAT-IM będzie rozliczany podatek od towarów i usług z tytułu importu strona 3

ANALIZA

W 2009 roku podatek od środków transportowych w większości gmin będzie wyższy strona 4

komentarze redakcji NOWE PRAWO |PIT | Rozliczenie dochodów z 2009 roku

PRAWO

Noworoczne zadanie

T

JERZY KOWALSKI jerzy.kowalski @infor.pl

owarzystwa budownictwa społecznego miały ułatwić uzyskiwanie mieszkań osobom, które nie kwalifikowały się do otrzymania kredytu bankowego. Życie jednak okazało się bogatsze od przepisów. Umowy partycypacji w TBS stały się przedmiotem transakcji handlowych. Tracą na nich ci, którzy są na listach rezerwowych najemców, zaś nieuzasadnione korzyści otrzymują rezygnujący z umów i lokali. Mamy więc całkiem świeże, już noworoczne zadanie dla ustawodawcy. Im szybciej posłowie zapełnią lukę prawną, tym mniej będzie pokrzywdzonych i niezupełnie legalnie wzbogaconych, kosztem czekających najemców. Chyba najlepszym rozwiązaniem, które powstrzyma obrót umowami partycypacji, będzie ustanowienie pierwszeństwa TBS w przejmowaniu zbywanestrona 8 go prawa do lokalu.■

TYDZIEŃ PODATKOWY: ■ DZIŚ

– Jak skorzystać z nowych przepisów strona 11 o uldze odsetkowej ■ WTOREK 6 stycznia

– Jak uniknąć w 2009 roku podatku przy sprzedaży domu lub mieszkania ■ ŚRODA 7 stycznia

– Jak w 2009 roku nie płacić podatku od spadków i darowizn ■ CZWARTEK 8 stycznia

– Nowe zasady rozliczenia dochodów zagranicznych ■ PIĄTEK 9 stycznia

– Jak rozliczać ulgę prorodzinną w 2009 roku www.gazetaprawna.pl/podatki_2009

PRACA

Niechciane kompetencje

R

ARTUR RADWAN artur.radwan @infor.pl

ząd zdecydował, że samorządy przejmą część uprawnień kontrolnych od kuratoriów oświaty. Gminy chcą mieć większy wpływ na zatrudnianie i zwalnianie dyrektorów i organizację szkół, ale nie chcą przejmować innych kompetencji. Tłumaczą, że dodatkowe obowiązki spowodują zwiększenie zatrudnienia specjalistów i kosztów. Są jednak zwolennicy tych zmian. Radości nie kryją urzędnicy kuratoriów, którzy będą mieć mniej pracy za biurkiem. Podobny problem mają policjanci, który też nie lubią papierkowej roboty. Może i dla nich rząd zrobi prezent i część ich kompetencji przekaże innemu nieprzygotowanemu do tego organowi. Do takich zmian nie są potrzebne dodatkowe pieniądze. Rząd obdarowując samorządy nowymi uprawnieniami, musiał opacznie zrozumieć powiedzenie, że większa radość jest w dawaniu niż w zabieraniu.■ strona 5

Nie wszystkie zmiany w PIT są korzystne ■

Od 2009 roku wprowadzono dwa progi podatkowe

■

Na obniżce skali podatkowej zyskają wszyscy

■

Niekorzystne rozwiązania przyjęto dla inwestorów

BOGDAN ŚWIĄDER [email protected]

Z

miany wprowadzone w 2009 roku są korzystne z tytułu obowiązywania dwustopniowej skali podatkowej w PIT – 18 i 32 proc. Zastąpiła ona trzy ANALIZA stawki: 19, 30 i 40 proc. Nowy próg, po przekroczeniu którego podatnicy będą płacić 32-proc. podatek, wyniesie 85 528 zł. – Spowoduje to, że część osób, dotychczas opodatkowująca swoje dochody według wysokiej, bo 30-proc. i 40-proc. stawki, w tym roku zapłaci tylko 18 proc. podatku – zwraca uwagę Anna Kołodziej, prawnik z kancelarii Tarwid, Liwanowska, Mazur i Partnerzy. Nie zmieni się kwota wolna od podatku i podobnie jak w 2008 roku będzie wynosić 3091 zł. Nie zmienią się też pracownicze koszty uzyskania przychodów. Zmiany w skali podatkowej to korzyść dla wszystkich, którzy rozliczają PIT na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali, np. pracowników etatowych, emerytów, rencistów, funkcjonariuszy mundurowych, przedsiębiorców. Tylko z tytułu obniżenia stawek PIT według szacunków Ministerstwa Finansów budżet państwa będzie skromniejszy o 8 mld zł.

Korzyści podatkowe Obniżenie skali podatkowej to nie wszystko. Niektóre zmiany obowiązują od 2009 roku, ale będą miały zastosowanie już w rozliczeniu 2008 roku. Takim korzystnym rozwiązaniem jest objęcie cudzoziemców wspólnym opodatkowaniem małżonków oraz rozliczeniem przewidzianym dla osób samotnie wychowujących dzieci. – Ale 2009 rok to nie tylko nowa skala, ale również poszerzenie możliwości wspólnego opodatkowania małżonków, w sytuacji gdy jeden z nich ma miejsce zamieszkania poza Polską, ale w krajach Unii i Europejskiego

Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii – zaznacza Radosław Kowalski, doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego. Inną korzystną zmianę, która dotyczy już dochodu rozliczanego za 2008 rok, stanowi zwolnienie z PIT w zakresie otrzymywanych alimentów. Zwolnienie rozszerzono na alimenty na rzecz dzieci bez względu na wiek, które otrzymują dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną (wcześniej przysługiwały tylko dla dzieci otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny). W tym miejscu trzeba wspomnieć o możliwości odliczenia już w zeznaniu za 2008 rok zagranicznych składek ubezpieczeniowych i zdrowotnych. Korzystne niewątpliwie jest też rozliczenie ulgi odsetkowej już od dochodu za 2008 rok pomimo zamiany pierwotnego kredytu mieszkaniowego, czyli uzyskania kredytu konsolidacyjnego lub refinansowego. – Również przedsiębiorcy powinni zainteresować się zmianami w PIT, gdyż pośród takich można znaleźć np. nowe zasady rozliczania w czasie kosztów wynagrodzeń, składek płaconych do ZUS, kosztów inwestycji (faktycznie wykreślenie wyłączenia z kosztów) – przypomina Radosław Kowalski. Dla przedsiębiorców dobrą informacją są zmiany w zakresie stosowania stawki odsetek naliczanych przy korekcie kosztów, gdy podatnik błędnie nie zakwalifikował składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Wcześniej stawka odsetek mająca zastosowanie przy takiej korekcie wynosiła 0,1 proc. za każdy dzień. Obecnie podatnik będzie naliczał odsetki według zwykłej stawki od zaległości podatkowych, co jest korzystniejsze, gdyż kwota odsetek będzie płacona w niższej wysokości.

Zmiany niejednoznaczne Nie wszystkie zmiany wprowadzone od 2009 roku są ewidentnie korzystne dla podatni-

ków. Przykładem jest prawo do ulgi prorodzinnej. Już w rozliczeniu za 2008 rok zyskają rodzice, których niepełnosprawne dzieci pobierają dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Dotychczas przyznanie ulgi było uzależnione od pobierania wyłącznie zasiłku pielęgnacyjnego. W zeznaniu za 2008 rok umożliwiono również odliczenie ulgi na dzieci studiujące za granicą. Niestety te korzystne zmiany są równoważone tzw. proporcjonalnym odliczeniem ulgi do okresu wychowywania dzieci. Rozliczając się za 2009 rok, należy pamiętać, że płatnik nie uwzględni za nas ulgi na dzieci. Z ulgi prorodzinnej skorzystają natomiast opiekunowie prawni oraz rodzice zastępczy.

8 mld zł straci Skarb Państwa na wprowadzeniu dwóch progów podatkowych

Rozwiązania niekorzystne Nie wszystkie zmiany, które obowiązują od 2009 roku, podatnicy przyjmą z zadowoleniem. Na pewno nie będą z ich powodu szczęśliwi inwestorzy giełdowi oraz udziałowcy spółek. Prowizje banku oraz odsetki od udzielonego kredytu na zakup papierów wartościowych od 2009 roku nie będę mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w całości. Opodatkowane zostały dochody z przekształcenia spółek kapitałowych w osobowe. Dochodem (przychodem) z tego tytułu jest wartość niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych.■

Akademia podatkowa cz. 645

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2 | 3

Czy termin powstania wierzytelności ma znaczenie przy uldze na złe długi Ostatnia nowelizacja ustawy o VAT ułatwiła podatnikom możliwość skorzystania z tzw. ulgi na złe długi, wprowadzając od 1 grudnia 2008 r. definicję uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności. Czy podatnicy mogą zastosować ulgę do wierzytelności powstałych przed wprowadzeniem nowych przepisów? Na tym tle podatnicy mają wiele wątpliwości, jednak moim zdaniem takie prawo zdecydowanie podatnikom przysługuje. Za takim stanowiskiem przemawia kilka argumentów. Po pierwsze, wynika to z historii samej instytucji ulgi na złe długi w VAT, która została wprowadzona w drodze nowelizacji z 21 kwietnia

2005 r. Wówczas ustawodawca wyraźnie zaznaczył, że przepisy o uldze mają zastosowanie tylko do wierzytelności powstałych od dnia wejścia w życie noweli. W najnowszej nowelizacji takich przepisów przejściowych nie ma. Ponadto ulga w obecnym kształcie została wprowadzona jako narzędzie autonomiczne, niepowiązane funkcjonalnie z konkretną wierzytelnością. Służyć ma ona ochronie praw przedsiębiorców, którzy dokonali transakcji z nieuczciwymi kontrahentami. Korzystanie z ulgi powinno być uzależniane jedynie od spełnienia ustawowych warunków formalnych. Istotne jest zatem to, kiedy podatnik korzysta z prawa, a nie jakich wierzytelności dotyczy działanie podatnika (z zastrzeżeniem wyraźnie wyłączonych w ustawie).

Na zasadzie analogii można tutaj wskazać na sytuację firmy, która nie była zarejestrowana jako podatnik VAT w momencie otrzymania faktury zakupowej, a następnie zarejestrowała się i chce skorzystać z odliczenia podatku naliczonego. Jak zauważały sądy administracyjne, w takiej sytuacji ważny jest termin skorzystania z prawa do odliczenia, a nie termin, w którym to prawo powstało. Za taką interpretacją przemawia również uzasadnienie do nowelizacji ustawy o VAT, według którego celem wprowadzonych zmian jest rozszerzenie zakresu wierzytelności, które uprawniają podatnika do skorygowania VAT należnego. Ponadto ustawodawcy chciał umożliwić skorzystanie z ulgi na złe długi szerszemu gronu przedsiębiorców, przy jednoczesnym prze-

niesieniu ciężaru finansowania należnego VAT z tytułu tych transakcji na podmioty niewywiązujące się z obowiązku regulowania wierzytelności, gdyż korekta VAT należnego u sprzedawcy wiąże się z koniecznością korekty odliczenia VAT u dłużnika. Z uwagi na powyższe argumenty, w mojej opinii przepisy dotyczące ulgi na złe długi w brzmieniu obowiązującym od 1 grudnia 2008 r. dotyczą wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona bez względu na termin, w którym dana wierzytelność powstała czy też stała się wymagalna.■ Not. MGM MARCIN CHOMIUK dyrektor w PricewaterhouseCoopers

www.gazetaprawna.pl/akademia_podatkowa

PIT | Rozliczenie podatku

FORMULARZE | Podatek od spadków i darowizn

Pierwsze zaliczki za grudzień dopiero w styczniu 2011 r.

Już obowiązuje nowy wzór zgłoszenia SD-Z2

ZMIANA PRAWA Nowe przepisy o płatności zaliczek na podatek dochodowy za grudzień lub IV kwartał wejdą w życie dopiero w 2010 roku. TOMASZ KRÓL [email protected]

P

o nowelizacji ustawy o PIT zaliczkę na podatek dochodowy za ostatni miesiąc lub kwartał podatnicy będą płacić od rzeczywiście osiągniętych dochodów. Zaliczkę za grudzień przedsiębiorcy, których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, będą płacić do 20 stycznia następnego roku. Taki sam termin będzie obowiązywał podatników płacących zaliczki kwartalnie. W przypadku podatników, których rok podatkowy nie pokrywa się z kalendarzowym, płatność ostatniej zaliczki będzie następować do 20 dnia pierwszego miesiąca nowego roku podatkowego. Kolejna ważna zmiana to możliwość uniknię-

cia zapłaty zaliczki za ostatni miesiąc lub kwartał.

Przekazanie PIT samorządom Rząd poinformował o dwóch przeszkodach uniemożliwiających wprowadzenie nowych przepisów już w 2009 roku. Pierwsza to zmniejszenie wpływów budżetowych w 2009 roku – zaliczki za grudzień 2009 r. wpłynęłyby w styczniu 2010 r. Rząd wskazał też drugą przeszkodę, tym razem legislacyjną. Nie zmieniono systemu przekazywania samorządom części wpływów z podatków dochodowych. Co by się stało, gdyby już w 2009 roku bez nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego weszły w życie nowe przepisy o zaliczkach? Konsekwencje zmian W grudniu 2009 r. wpływy z PIT za grudzień należałoby wypłacić samorządom przed otrzymaniem zaliczek za gru-

dzień 2009 r. Co prawda, przekazanie samorządom części wpływów z PIT następuje do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaliczki na PIT wpłynęły na rachunek urzędu skarbowego. To zasada ogólna. Szczególne reguły dotyczą właśnie ostatniej zaliczki. Środki stanowiące dochody jednostek samo-

na rachunek urzędu skarbowego w grudniu, a kwotą zaliczki przekazanej zgodnie z pkt 1. Jakie są konsekwencje ewentualnego braku nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego? Restrykcyjna interpretacja przepisów może uniemożliwić przekazanie samo-

Ważne! Zaliczki za grudzień nie będą płacić podatnicy, którzy przed upływem terminu do wpłaty zaliczki, czyli 20 stycznia roku następnego, złożą zeznanie roczne i zapłacą podatek rządu terytorialnego z tytułu udziału we wpływach z PIT za grudzień przekazuje się tym jednostkom do: ■ 20 grudnia 2008 r. jako zaliczkę w wysokości 80 proc. kwoty przekazanej za listopad; ■ 10 stycznia roku następnego jako różnicę między kwotą z tytułu udziału we wpływach z PIT, który wpłynął

rządom części udziału w zaliczkach na podatek PIT za grudzień lub IV kwartał 2010 r. Korzystniejsza interpretacja oznacza, że przekazanie jest możliwe, ale odbędzie się na kredyt. Może też pojawić się konieczność przesunięcia wejścia w życie nowych przepisów o zaliczkach w podatku dochodowym, np. na 2011 rok.■

NOWE PRAWO Od 1 stycznia obowiązuje nowy wzór zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych. Jego złożenie jest warunkiem zwolnienia z podatku najbliższej rodziny. MAREK KUTARBA [email protected]

O

d nowego roku dostępne są już nowe wzory formularzy SD-Z2 potrzebnych do zapewnienia sobie zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. To już trzecia wersja tego formularza od momentu wprowadzenia w 2007 roku całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn dla najbliższej rodziny. Nowy druk odróżnić można po indeksie 3 w dolnym rogu każdej z jego stron, który pojawił się obok nazwy formularza. Poprzednia wersja formularza może być jednak stosowana nadal, i to aż do 30 września 2009 r., czyli przez najbliższe dziewięć miesięcy. Zmiana dokonana w nowym formularzu w stosunku do wzoru dotychczas obowiązującego dotyczy objaśnień zawartych w części wstępnej formularza

i związana jest ze zmianą od 1 stycznia 2009 r. przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.). Nowe przepisy wydłużyły z miesiąca do sześciu miesięcy termin, w którym zgłoszenie takie musi być złożone w urzędzie skarbowym. Złożenie takiego zawiadomienia to jeden z warunków zwolnienia rzeczy i prawa otrzymanych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę z podatku. Od 1 stycznia 2009 r. przepisy przewidują, że zwolnienie z podatku stosuje się, pod warunkiem że osoby te zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Nowy termin zawiadomienia ma zastosowanie do wszystkich spadków otwartych od 1 stycznia 2009 r.■

PODATEK OD GIER | Opłaty za zezwolenia i egzamin

ROZLICZENIA | Podatek od towarów i usług

Organizatorzy hazardu poniosą wyższe koszty

Podatek importowy będzie rozliczany na specjalnym druku

NOWE PRAWO Od 2009 roku zwiększyły się opłaty za zezwolenie na urządzanie gier i zakładów wzajemnych oraz za złożenie egzaminu dla poszczególnych stanowisk lub funkcji przy ich organizacji. PRZEMYSŁAW MOLIK [email protected]

W

yższe opłaty od organizacji gier wynikają ze zmiany rozporządzenia ministra finansów z 18 grudnia 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o grach i zakładach wzajemnych (Dz.U. nr 235, poz. 1592), które weszło w życie 1 stycznia 2009 r. Poziom tych podwyżek odpowiada wskaźnikowi wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w okresie trzech kwartałów w roku poprzedzającym rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubie-

głego (dla okresu styczeń– wrzesień 2008 r. w stosunku do tego samego okresu 2007 roku wskaźnik wyniósł 10,4 proc.). Tak więc opłaty za zezwolenie na urządzanie gier i zakładów oraz opłaty za złożenie egzaminu dla poszczególnych stanowisk lub funkcji ulegają podwyższeniu dokładnie o 10,4 proc. Obecne opłaty na przykład za zezwolenie na urządzanie gier na automatach o niskich wygranych wynoszą – 56 316 zł (dotychczas 51 011 zł), natomiast opłata za złożenie egzaminu na pełnienie funkcji inspektora nadzorującego punkty gry na automatach o niskich wygranych – 1685 zł (dotychczas 1526 zł).■

Pisaliśmy o tym ■ W 2009 roku wszystkie opłaty od hazardu pójdą w górę – GP nr 236/2008 www.gazetaprawna.pl/archiwum

NOWE PRAWO Możliwe jest już rozliczanie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w specjalnej deklaracji dla importu towarów – VAT-IM. ARTUR NAWROCKI [email protected]

Z

a sprawą nowego art. 33b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) pojawiła się nowa deklaracja importowa. Do jej składania zobowiązani będą podatnicy, na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku gdy na podstawie przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone, w części lub w całości, albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną oraz podatnicy uprawnieni do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, od-

prawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, w tym również osoby, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami. Warunek: podatnicy ci muszą stosować pojedyncze pozwolenia, o których mowa w art. 1 pkt 13 tiret pierwsze i drugie rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.Urz. WE L 253 z 11 października 1993 r., str. 1, z późn. zm.). Na podstawie przepisów tego rozporządzenia organy celne mogą zezwolić na złożenie zgłoszenia celnego w urzędzie celnym innym niż urząd, w którym towary są przedstawiane lub udostępniane do kontroli celnej. Dotyczy to przypadku, gdy towary mają być objęte proce-

durą celną przez posiadacza pojedynczego pozwolenia na stosowanie zgłoszenia uproszczonego lub procedury w miejscu. Oznacza to, że deklaracja VAT-IM (bo takie nosi ona oznaczenie) przeznaczona jest dla podatników posiadających i stosujących pozwolenie pojedyncze na stosowanie zgłoszenia uproszczonego lub procedury w miejscu. Należy złożyć ją w dwóch egzemplarzach do naczelnika urzędu celnego. Naczelnik zwróci nam jeden potwierdzony egzemplarz, który będzie podstawą do odliczenia podatku z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy. W deklaracji podatnicy zmuszeni będą wykazać kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji dla importu towarów. Deklaracja importowa jest składana naczelnikowi urzędu celnego w terminie do 16

dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów, nie później jednak niż przed złożeniem deklaracji podatkowej. W przypadku gdy towary powinny być przedstawiane lub udostępniane do kontroli tylko w jednym urzędzie celnym, podatnik może złożyć deklarację importową zbiorczą za okres miesięczny. Co więcej, podatnik jest zobowiązany również do wpłacenia kwot podatku wykazanych w deklaracjach importowych, z zastrzeżeniem art. 33a ustawy o VAT (dotyczy sytuacji, gdy towary objęte są procedurami uproszczonymi).■

Pisaliśmy o tym ■ VAT importowy będzie rozliczany w deklaracji – GP nr 243/2008 www.gazetaprawna.pl/vat

Podatki

4 | PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2

CO NOWEGO ■ ELEKTRONICZNA AKTUALIZACJA NIP-3. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej mogą za pomocą środków komunikacji elektronicznej dokonywać zgłoszeń aktualizacyjnych NIP-3. Rozporządzenie ministra finansów z 23 grudnia 2008 r. w sprawie określenia rodzajów zgłoszeń, które mogą być składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej (Dz.U. nr 236, poz. 1635), weszło w życie 1 stycznia 2009 r. ■ WIĘCEJ E-DEKLARACJI. Rozporządzenie ministra finansów z 23 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów deklaracji, które mogą być składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej (Dz.U. nr 236, poz. 1637) wprowadza nowe formularze składane elektronicznie. Do istniejącego katalogu deklaracji, które można składać elektronicznie, włączone zostały deklaracje VAT-7D oraz PIT-39. ■ WYDAWANIE INTERPRETACJI PODATKOWYCH. Weszło w życie rozporządzenie ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. nr 236, poz. 1632). Od nowego roku właściwym do wydania interpretacji indywidualnej dla podatników z województwa łódzkiego jest dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu (dotychczas był dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie).

PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH | Zmiany stawek maksymalnych

W 2009 roku większość gmin pobierze wyższy podatek za samochód ciężarowy Mimo obniżenia minimalnych stawek podatku od środków transportowych na 2009 rok w największych miastach właściciele samochodów ciężarowych i autobusów zapłacą większy podatek.

Zmian nie odczują jednak właściciele samochodów ciężarowych, ciągników i autobusów, którzy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w Krakowie lub Wrocławiu. Rada Miasta Wrocław od lat nie podwyższa stawek.

ŁUKASZ ZALEWSKI

Stawki minimalne Minister finansów na mocy obwieszczenia z 13 października 2008 r. (Dz.U. nr 78, poz. 692) obniżył minimalne stawki podatku od środków transportowych o 10 proc. Dotyczy to jednak tylko wybranych środków transportowych, np. samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton, ciągników siodłowych i balastowych przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton. A zatem obwieszczenie nie dotyczy np. samochodów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie. W tym przypadku minister zdecydował o podwyższeniu stawek maksymalnych.

[email protected]

W

łaściciele środków transportowych, takich jak samochody ciężarowe, ciągniki siodłowe i balastowe, naczepy czy autobuANALIZA sy, krótko cieszyli się z obniżenia minimalnych stawek podatku od środków transportowych ustalonych na 2009 rok przez ministra finansów. Z analizy uchwał rad kilku największych miast w Polsce wynika, że stawki podatku w 2009 roku wzrosną, czasem nawet o kilkaset złotych. Rady miast brały pod uwagę nowe stawki maksymalne ogłoszone w obwieszczeniu ministra finansów z 29 lipca 2008 roku (Dz.U. nr 59, poz. 531), a nie stawki minimalne.

A zatem stawki podatku w tej grupie samochodów ciężarowych nieznacznie wzrosną w porównaniu z 2008 rokiem, co potwierdza analiza uchwał rad miast.

Wzrost podatku Najwyższy wzrost odczują podatnicy w Katowicach. Właściciele samochodów ciężarowych o masie powyżej 12 ton i o czterech i więcej osiach zapłacą ponad 300 zł więcej. Rada tego miasta zmieniła również warunki stosowania stawek. Zrezygnowano z podziału na pojazdy wyprodukowane w roku 1997 i wcześniej oraz po 1997 roku. W uchwale dotyczącej stawek na 2009 rok przyjęto podział w zależności od tego, czy pojazdy posiadają certyfikat EURO czy nie. Dużą różnicę w stawkach podatku odczują również właściciele niewielkich autobusów (do 15 miejsc) w Łodzi. Rada miasta zrezygnowała z podziału na autobusy do 15 miejsc do siedzenia oraz powyżej 30 miejsc. Właściciele takich niewielkich autobusów zapłacą w przyszłym roku podatek według stawek o 440 zł (pojazdy spełniają-

PIT | Opodatkowanie inwestycji giełdowych ■ OŚWIADCZENIA PRZY HIPOTECE I ZASTAWIE. Od 2009 roku obowiązują przepisy nowego rozporządzenia ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie wzoru oświadczenia o nieruchomościach oraz prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem hipoteki przymusowej, i rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego (Dz.U. nr 237, poz. 1660). Określa ono wzór oświadczenia oznaczonego ORD-HZ. ■ ZAŚWIADCZENIA ORGANÓW PODATKOWYCH. Obowiązuje już rozporządzenie zmieniające rozporządzenie ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie zaświadczeń wydawanych przez organy podatkowe (Dz.U. nr 237, poz. 1663). Rozporządzenie dotyczy zaświadczeń o niezaleganiu w podatkach oraz o wysokości zaległości podatkowych. Zmiany weszły w życie 1 stycznia. ■ UPOWAŻNIENIE DO KONTROLI. Od 1 stycznia weszło w życie rozporządzenie ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej (Dz.U. nr 237, poz. 1661). ■ ZAWIADOMIENIE O KONTROLI. Od 1 stycznia 2009 r. obowiązują przepisy określające wzór zawiadomienia w zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Wzór ten stanowi załącznik do rozporządzenia ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. w sprawie wzoru zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej (Dz.U. nr 237, poz. 1659).

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

PRZEMYSŁAW MOLIK [email protected]

J

eśli inwestor posiadający akcje spółki skorzystał z prawa poboru, czyli zakupił akcje tej spółki w nowej emisji, to przy rozliczaniu podatku ze sprzedaży tych akcji do kosztów uzyskania przychodu powinna zostać zaliczona wartość rzeczywista uzyskanego prawa poboru. Rzeczywista wartość uzyskanego prawa poboru jest różnicą między wartością zakupu starych akcji a przychodem ze sprzedaży tych akcji po kursie po odjęciu praw poboru. Podstawą opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży nowych akcji będzie więc różnica między wartością ich sprzedaży a rzeczywistą wartością prawa poboru oraz kosztem poniesionym na wykup prawa poboru. Ma to szczególne znaczenie dla inwestorów, którzy uzyskując prawo poboru, wykupują je, a jednocześnie sprzedają stare akcje w tym samym roku podatkowym, natomiast akcje nowej emisji – które uzyskali z wykupu prawa poboru, sprzedają w następnym roku podatkowym. W takim przypadku dochód uzyskany ze sprzedaży akcji starej serii,

z niższych podatków zapłacą właściciele środków transportowych w Łodzi (mimo podwyżek stawek), Gdańsku i Warszawie. Najwyżej opodatkowani są właściciele środków transportowych w Poznaniu.■

Pisaliśmy o tym ■ Od nowego roku niższe stawki podatku – GP nr 208/2008 www.gazetaprawna.pl/archiwum

TRZY PYTANIA DO...

Rzeczywista wartość prawa poboru jest kosztem podatkowym Wydatki poniesione na zakup praw poboru do akcji nowej emisji stanowią koszty uzyskania przychodu w momencie sprzedaży nabytych w ten sposób akcji.

ce normy EURO 2) i 470 zł (pojazdy pozostałe) wyższych. W Łodzi właściciele tirów zapłacą podatek według stawek wyższych o ok. 20–60 zł, a w Poznaniu nawet o ponad 100 zł. Z kolei w Gdańsku stawki rosną od kilku do kilkudziesięciu złotych, w zależności od rodzaju pojazdu i parametrów, jakie spełnia. Z analizy stawek uchwalonych przez rady kilku największych miast wynika, że jedne

EWY JAKUBCZYK-CAŁY prezesa zarządu PKF Consult

Specjalizacja podwyższa jakość usług audytorskich

PRZYKŁAD: ZBYCIE AKCJI PRZY PRAWACH POBORU I rok podatkowy ■ wydatek na zakup akcji serii A: 50 000 zł (10 tys. szt.) ■ prawo poboru (pb) do akcji serii B: (1 pb = 4 akcje; cena emisyjna pb 0,25 zł/ 1 akcję) ■ wykup pb: 0,25 zł x 40 tys. szt. = 10 000 zł ■ sprzedaż akcji serii A: (kurs odniesienia po odjęciu pb: 1,5 zł/1 akcję) ■ przychód ze sprzedaży akcji serii A: 10 tys. szt. x 1,5 zł = 15 000 zł ■ rzeczywista wartość pb: 50 000 zł – 15 000 zł = 35 000 zł ■ ostateczna wartość akcji serii B: 35 000 zł + 10 000 zł = 45 000 zł II rok podatkowy ■ sprzedaż akcji (po asymilacji akcji serii A i B):

(kurs 3 zł / 1 akcję) ■ przychód ze sprzedaży 40 tys. szt. akcji:

40 tys. szt. x 3 zł = 120 000 zł ■ dochód ze sprzedaży akcji:

120 000 zł – 45 000 zł = 75 000 zł

nawet jeśli jest niższy od wydatków poniesionych na ich zakup, nie powinien być uznawany za stratę inwestora, ale kwalifikowany właśnie za rzeczywistą wartość prawa poboru, która pomniejszy dochód ze sprzedaży akcji nowej serii w następnym roku podatkowym. Takie stanowisko potwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 24 października 2008 r. (nr ILPB2/415-492/08-2/JK). Na potrzeby rozliczenia przychodu ze sprzedaży akcji nowej emisji (po asymilacji

z akcjami starej serii), tj. uzyskanych z wykupu praw poboru, faktyczną cenę zakupu tych akcji powinno ustalać się przy uwzględnieniu poniesionych kosztów. Koszty te powinny obejmować koszt uzyskania prawa poboru wraz z kosztem wykupu praw poboru.■

Pisaliśmy o tym ■ Prawa poboru rozlicza się podobnie jak akcje – GP nr 222/2008 www.gazetaprawna.pl/pit

■ PKF Consult przekształcił się w grupę kapitałową, do której dołączyły cztery nowe spółki. Czy zmiana formy prawnej jest przygotowaniem do nowej ustawy o biegłych rewidentach? – PKF Consult objął 100 proc. udziałów w spółkach audytorskich w Łodzi, w Opolu oraz w firmie konsultingowej realizującej ekspertyzy ekonomiczno-finansowe w Warszawie. Ta strategia rozwoju produktowego i terytorialnego nie ma bezpośredniego związku z nową ustawą o biegłych rewidentach. ■ Czym więc jest spowodowana? – W wyniku reorganizacji powstają odrębne wyspecjalizowane produktowo spółki: PKF-Audyt, PKF-Tax, PKF-Centrum Rachunkowości, PKF-Grupa Konsultingowa. PKF Consult jako jednostka dominująca skoncentruje działania na czynnościach zarządzania wymagających wiedzy z zakresu rachunkowości i rewizji, w tym na koordynacji działań związanych z zapewnieniem jakości i standaryzacją usług. Powodem zmian jest strategia ukierunkowana na rozszerzenie zakresu realizowanych usług i ich jakość. ■ W jaki sposób tworzenie takich grup kapitałowych może wzmocnić spółkę na rynku usług audytorskich? – Konsolidacja działań kilku firm o takim samym zakresie działań to zwiększenie ilości zespołów ekspertów oraz ich potencjału, to możliwość specjalizacji w realizacji usług. To także nowe zorganizowane oddziały na terytorium Polski. Dla naszych klientów to dwa atuty: biura PKF bliżej – lokalnie oraz wyższa jakość – poprzez specjalizację usług. A o pozycji spółki audytorskiej na rynku usług decydują przecież klienci.■ Rozmawiała AGNIESZKA POKOJSKA

PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2 | 5

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Praca ■

Prawo pracy ■

PAMIĘTAJ

Ubezpieczenia społeczne ■

2 dni dodatkowego wolnego przysługuje pracownikowi wychowującemu dziecko w wieku do 14 lat

NOWOŚĆ

Ponad 220 tys. osób nie wybrało OFE

Zdrowie ■

strona 6

NOWOŚĆ

Edukacja ■

Kadry

Od stycznia zmienił się sposób pomocy firmom zatrudniającym niepełnosprawnych strona 6

OŚWIATA | Zmiany w nadzorze nad szkołami

CO NOWEGO ■ ZUS GOTOWY DO WYPŁATY NOWYCH EMERYTUR. ZUS zakończył przygotowania do wypłaty okresowych emerytur kapitałowych łącznie z emeryturą z I filaru według zreformowanych zasad. Prawo do tego świadczenia mają kobiety, które ukończyły 60 lat i należą zarówno do I, jak i II filaru emerytalnego. Osoba zainteresowana przejściem na emeryturę musi tylko złożyć odpowiedni wniosek w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Ci, którzy nie mają ustalonego kapitału początkowego, razem z wnioskiem o emeryturę powinny złożyć także dokumenty potwierdzające okres pracy i wysokość wynagrodzenia przed 1 stycznia 1999 r. Zakład jest już również przygotowany do wypłaty emerytur pomostowych. Więcej www.zus.pl ■ ZAGRANICZNY ZASIŁEK DLA BEZROBOTNYCH. Powracający z zagranicy Polacy, którzy nabyli tam prawo do zasiłku dla bezrobotnych, mogą pobierać go w Polsce. Z kolei osoby, które utraciły pracę w Polsce i decydują się szukać jej za granicą, mogą pobierać tam polski zasiłek (551,80 zł brutto miesięcznie). Brytyjskie świadczenie dla osoby samotnej, która ma ponad 25 lat, wynosi 60,5 funta tygodniowo, czyli 242 funty miesięcznie. Gdy bezrobotni są małżonkowie, zasiłek wzrasta do 379, 80 funtów miesięcznie. Aby przetransferować unijne świadczenie za granicę, do Polski lub odwrotne, trzeba przepracować np. w Irlandii czy Wielkiej Brytanii co najmniej 12 miesięcy. Nie można też przekroczyć wieku emerytalnego. ■ LEGITYMACJA STUDENCKA Z BILETEM KOMUNIKACJI. Już 14 warszawskich uczelni wyższych umożliwia swoim studentom kodowanie biletów komunikacji miejskiej na Elektronicznej Legitymacji Studenckiej – poinformował rzecznik prasowy Zarządu Transportu Miejskiego Igor Krajnow. Więcej www.ztm.waw.pl ■ ZUS POMOŻE BEZROBOTNYM. ZUS Oddział w Bydgoszczy zamierza przystąpić do zgłoszenia projektu finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Zakłada on objęcie wsparciem osoby nieaktywne zawodowo powyżej 45 roku życia oraz absolwentów szkół do 25 roku życia. Więcej www. zus. pl ■ LEKARZE BEZ KAS FISKALNYCH. Rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z konstytucją art. 111 ust. 7 pkt 3 w związku z art. 111 ust. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). – Wpływają do mnie skargi kwestionujące zwolnienie niektórych grup podatników, w tym m.in. świadczących usługi w zakresie ochrony zdrowia oraz usługi prawnicze, z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących – napisał rzecznik. Więcej www.brpo.gov.pl

Gminy nie są przygotowane do nadzorowania szkół ■

Dyrektorzy szkół będą zwalniani przez gminy bez konieczności zasięgania przez nie opinii kuratorów oświaty

■

Samorządy będą mogły samodzielnie likwidować, łączyć i zakładać szkoły

■

Gminy będą musiały zatrudniać dodatkowe osoby nadzorujące szkoły, mimo że nie otrzymały na to pieniędzy

ARTUR RADWAN [email protected]

W

tym roku kuratoria oświaty będą miały mniej obowiązków kontrolnych związanych z organizacją pracy w szkołach. Nie będą m.in. wydawać opinii o kandydacie na dyrektora szkoły lub o jego zwolnieniu. Te zmiany mają doprowadzić do lepszego nadzoru kuratoriów nad jakością pracy szkół. Dzięki nim większą swobodę w zarządzaniu szkołami zyskają też samorządy. Będą też miały więcej obowiązków. Z tego powodu gminy protestują przed przejęciem części kompetencji kuratorów, wskazując, że muszą zatrudniać dodatkowych pracowników i zwiększać wydatki. Obawiają się też nadużyć.

Zwolnienie bez opinii Zdaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej, które przygotowało projekt nowelizacji ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) uporządkuje on zakres odpowiedzialności i kompetencji dyrektorów szkół, nadzoru pedagogicznego i samorządów. Rząd chce, aby gmina zatrudniając dyrektora szkoły, nie musiała zasięgać opinii kuratorium. Jego rola ma się ograniczyć do zasiadania w komisji konkursowej. Od kuratora nie będzie też już wymagana pozytywna opinia, jeśli gmina będzie odwoływać bez wypowiedzenia ze stanowiska dyrektora szkoły w czasie roku szkolnego. – To złe rozwiązanie. Jeżeli wejdzie w życie, zaskarżymy je do Trybunału Konstytucyjnego – mówi Sławomir Broniarz, przewodniczący Związku Nauczycielstwa Polskiego. Tłumaczy, że dyrektor szkoły będzie uzależniony od wójta, który będzie mógł go w każdej chwili odwołać. Podobnie uważa Joanna Berdzik, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. Także Edyta Fular, dyrektor Gimnazjum nr 37 w Krakowie, uważa, że lepiej, jeśli oceny dyrektora

dokonują dwa organy, a nie jeden. Dodaje, że gmina nie zawsze będzie mieć odpowiednie kompetencje. Innego zdania jest Czesław Tomalik, prezes Zarządu Związku Gmin Śląska Opolskiego. – O ograniczenie kompetencji kuratoriów zabiegaliśmy już w 2004 roku – wskazuje. Jego zdaniem obecna sytuacja prowadzi do tzw. dwuwładzy gmin i kuratoriów.

Niechciane kompetencje Obecnie dyrektor szkoły każdego roku w maju przygotowuje tzw. arkusz organizacyjny szkoły. Określa w nim m.in. planowane zatrudnienie, pożądane kompetencje nauczycieli i program nauczania. Ten arkusz opiniuje kurator. Rząd chce, aby był zatwierdzany wyłącznie przez samorząd. – Opiniowanie arkuszy przez kuratoria, zwłaszcza pod względem zgodności z prawem, było dla dyrektorów bardzo pomocne – mówi Dariusz Łukaszewski, wójt gminy Kadzidło (woj. mazowieckie). Według niego rezygnacja z tego rozwiązania przysporzy obowiązków gminom, które będą zmuszone zatrudnić dodatkowych specjalistów. Tylko wtedy ustrzegą się błędów. Ich zatrudnienie wiąże się z dodatkowymi kosztami. Podobnie uważa Piotr Kazimierski, wójt gminy Drelów (woj. lubelskie). Jego zdaniem ocena merytoryczna pracy nauczycieli, w tym arkuszy organizacyjnych, powinna pozostać w kompetencji kuratoriów, bo samorządy nie są do tego przygotowane. Obawy samorządowców podziela Sławomir Broniarz. Nie zgadza się z nimi Joanna Berdzik. Wskazuje, że za prawidłowe sporządzenie arkuszy powinni odpowiadać dyrektorzy i gminy, które będą je zatwierdzać. Podkreśla jednak, że dyrektorzy mogą mieć kłopot z określeniem w arkuszach wymaganych kwalifikacji nauczycieli, bo rozporządzenie w tym zakresie jest nieprecyzyjne. – To, że kuratoria nie będą opiniować arkusza, spowoduje,

że dyrektorzy szkół będą musieli bardzo dokładnie sprawdzić, czy jest on zgodny z prawem i czy nauczyciele, których zatrudniają, posiadają odpowiednie kwalifikacje – dodaje Andrzej Rafa, dyrektor Wydziału Strategii Edukacyjnej z Kuratorium Oświaty w Katowicach. Podkreśla, że jeżeli wizytator we wrześniu i październiku stwierdzi, że dyrektor zatrudnił nauczyciela, który nie ma odpowiednich kwalifikacji, może wydać zalecenie, aby go zwolnić.

Blokada z kuratorium Samorządy będą mogły przekazać osobie prawnej lub fizycznej prowadzenie szkoły. Będą więc je mogli prowadzić rodzice, stowarzyszenia lub prywatne firmy. – Przy przekazywaniu szkół fundacjom powinna być wymagana pozytywna opinia kuratorium oświaty – mówi Sławomir Broniarz. Jego zdaniem, w ustawie nie ma określonych kryteriów, jakie powinien spełniać podmiot, który ubiega się o przejęcie tej szkoły. Pozytywna opina kuratorium nie będzie też wymagana przy zakładaniu przez gminy i powiaty placówek doskonalenia zawo-

499 tys. nauczycieli pracuje w szkołach

dowego, łączenia szkół w zespół lub ich rozwiązywania. Samorządy będą też samodzielnie decydować o tworzeniu szkół lub ich likwidacji. – Dobrze, że kuratoria nie będą miały wpływu na tworzenie i likwidowanie szkół – mówi Piotr Kazimierski. Tłumaczy, że z powodu wydanych przez kuratorów decyzji jego gmina nie mogła połączyć szkół w zespół. A to spowodowało, że gmina poniosła dodatkowe koszty. Kuratoria popierają zmiany zaproponowane w nowelizacji. Tłumaczą, że nadzór związany z organizacją pracy w szkołach sprowadzał się do czynności administracyjnych, które nie są związane z nadzorem pedagogicznym. – To samorządy domagały się większych kompetencji w tym zakresie – mówi Iwona Rydzkowska, rzecznik prasowy Kuratorium Oświaty w Szczecinie. Wskazuje, że kuratoria będą mogły skupić się bardziej na realizacji podstaw programowych, programów nauczania przez szkoły i kontroli, czy właściwie realizowany jest proces wychowawczy i opiekuńczy oraz jakie przynosi efekty.■

KOMENTARZ strona 2

6 | PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2

Akademia prawa pracy cz. 622

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Jak długo może trwać przerwa w pracy Kodeks pracy wskazuje, kiedy pracodawca ma obowiązek udzielać przerw w pracy wliczanych i niewliczanych do czasu pracy. Stosowanie tych przepisów może być jednak czasami kłopotliwe. Dlatego trzeba uważać, zwłaszcza przy ustalaniu 15-minutowej przerwy. Zgodnie z art. 134 kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek udzielić co najmniej 15-minutowej przerwy w pracy, wliczanej do czasu pracy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi sześć godzin. Jest to przerwa, która może być dowolnie wykorzystana przez pracownika, np. na wypoczynek lub krótki posiłek. Pracodawca może też wprowadzić przerwę dłuższą niż 15 minut, za to wciąż wliczaną do

czasu pracy. Pojawia się w tym momencie pytanie, czy pracodawca może ustanowić przerwę w taki sposób, że część 15 minut jest wliczana do czasu pracy, a pozostałej części nie wlicza się do czasu pracy. Z takimi rozwiązaniami trzeba być bardzo ostrożnym, nawet jeśli z pozoru są korzystniejsze dla pracowników. Może bowiem dojść do obejścia przepisów o przerywanym czasie pracy. Przerywany czas pracy zakłada wprowadzenie maksymalnie 5-godzinnej przerwy niewliczanej do czasu pracy. Jednak za czas niewykonywania pracy należy się wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju. Ponadto przerywany czas pracy można wprowadzić co do zasady tylko w układzie zbiorowym pracy (z drobnym wyjątkiem).

Wynika z tego, że jeżeli pracodawca wprowadziłby poza układem zbiorowym np. dwugodzinną przerwę niewliczaną do czasu pracy, w tym 15-minutową wliczaną do czasu pracy, to mógłby się narazić na zarzut obchodzenia przepisów o przerywanym czasie pracy. Moim zdaniem maksymalna przerwa, która może być niewliczana do czasu pracy, jaka może być wprowadzona przez pracodawcę, wynosi 60 minut (art. 141 kodeksu pracy). Inne przerwy, które pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi, to np.: ■ przerwa na karmienie dziecka piersią, dwa razy po pół godziny lub dwa razy po 45 minut, jeśli pracownica karmi więcej niż jedno dziecko (art. 187 k.p.);

■ przerwa w pracy (dłuższa niż 15 minut) wliczana do czasu pracy, z tytułu pracy w warunkach szczególnie szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia albo pracy monotonnej lub w ustalonym z góry tempie (art. 145 k.p.); ■ co najmniej pięć minut po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego (par. 7 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe).■

KATARZYNA DULEWICZ radca prawny i partner CMS Cameron McKenna

www.gazetaprawna.pl/akademia_pracy

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE | Obowiązek wyboru otwartego funduszu emerytalnego

Ponad 200 tys. osób ma do soboty czas na wybór otwartego funduszu emerytalnego ZUS poinformował właśnie ponad 220 tys. osób, które samodzielnie nie wybrały OFE, że jeśli tego nie zrobią, przydzieli im fundusz w drodze losowania. Aby go uniknąć, muszą do 10 stycznia podpisać umowę z funduszem. BARTOSZ MARCZUK [email protected]

O

soby, które urodziły się w 1969 roku lub później i po raz pierwszy podejmują pracę lub zakładają działalność gospodarczą, muszą wybrać jeden z 14 otwartych funduszy emerytalnych. Dotyczy to tych osób, które odprowadzają do ZUS składkę emerytalną. – Nie muszą zawierać umowy na przykład studenci i uczniowie do 26. roku życia, którzy pracują na postawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło i nie jest za nich odprowadzana składka na emeryturę – przypomina Przemysław Przybylski, rzecznik ZUS. Formalnie każda osoba, mająca dokonać wyboru, powinna to zrobić w ciągu siedmiu dni od podjęcia pracy. Jednak w praktyce liczy się, aby zrobić to do 10 stycznia lub 10 lipca. Jeśli osoba podejmująca pracę nie wybierze OFE, ZUS listownie wzywa ją do dokonania takiego wyboru. – ZUS przed styczniowym losowaniem wysłał 223,5 tys.

takich listów – mówi Przemysław Przybylski. Do tej pory w ten sposób do funduszy trafiło już ponad 1,1 mln osób. W tym miesiącu osoby, które nie wybrały OFE, trafią do jednego z pięciu funduszy. – Będą to OFE AIG, Generali, Pekao, Pocztylion i Polsat – mówi Przemysław Przybylski. W losowaniu biorą udział te OFE, które zarządzają mniej niż 10 proc. aktywów netto wszystkich OFE i nieźle radzą sobie z inwestowaniem pieniędzy przyszłych emerytów. Eksperci podkreślają, że lepiej samodzielnie dokonać wyboru funduszu. – Zawsze lepiej samemu decydować, gdzie przekazywać pieniądze na emeryturę – mówi Paweł Pelc, radca prawny i ekspert ubezpieczeniowy. Jednak zaniechanie wyboru może też wiązać się ze stratami

finansowymi. ZUS dzieli składkę emerytalną na dwie części od samego początku, kiedy wpływają do niego pieniądze emerytalne za osobę urodzoną w 1969 roku lub później. Zapisuje część należnej mu składki na indywidualnym koncie w ZUS, a składkę należną OFE deponuje na nieoprocentowanym rachunku. Tam pieniądze te czekają albo na samodzielny wybór OFE przez ubezpieczonego, albo na wynik losowania. – W niektórych przypadkach mogą więc leżeć na takim rachunku przez sześć miesięcy – podkreśla Paweł Pelc. A to oznacza, że ubezpieczony ponosi straty z tego tytułu, że pieniądze te nie są w tym czasie inwestowane przez OFE. Oprócz tego wybrany w drodze losowania fundusz może nie odpowiadać nowemu członkowi. Jeśli będzie

chciał go zmienić przed upływem dwóch lat, zapłaci za zmianę z własnej kieszeni. W pierwszym roku opłata wynosi 160 zł, w drugim – 80 zł. Zmiana wiąże się także z koniecznością dopełnienia biurokratycznych formalności Na wysokość przyszłych emerytur wpłyną głównie wyniki inwestycyjne OFE. Jak szacują eksperci, na koniec okresu oszczędzania w OFE aktywa przeciętnego ubezpieczonego mogą być nawet dwukrotnie wyższe od wpłaconych środków. Dlatego warto brać pod uwagę głównie to kryterium przy wyborze. Biegłość w inwestowaniu można oceniać, posługując się m.in. oficjalną tzw. trzyletnią stopą zwrotu podawaną dwa razy w roku przez Komisję Nadzoru Finansowego. Można też sprawdzić liczne ogólnie dostępne rankingi lub porównywać wartość jednostki rozrachunkowej danego OFE. Na początku działalności każda kosztowała 10 zł, a na koniec listopada ich wartość wynosiła od 22,36 zł do 25,26 zł. Wyższa wartość jednostki jest wskazówką podpowiadającą, że dany OFE lepiej radzi sobie z inwestowaniem.■

Więcej na temat praw i obowiązków związanych z przynależnością do II filaru w Tygodniu z OFE w GP

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE | Specjalne świadczenia

200 zł miesięcznie otrzymają weterani walk ZMIANA PRAWA Około 90 tys. osób uczestniczących w walkach zbrojnych o wolność Polski uzyska status weterana walk o niepodległość. Będzie on ich uprawniać do dodatkowych świadczeń. BOŻENA WIKTOROWSKA [email protected]

N

a rozpoczynającym się jutro posiedzeniu Sejmu odbędzie się pierwsze czytanie prezydenckiego projektu ustawy o korpusie weteranów walk o niepodległość RP. Zgodnie z nim w skład nowego korpusu wejdą osoby, które brały udział w walkach zbrojnych o niepodległość lub

ustalenie granic Polski do 8 maja 1945 r. Z takich samych praw skorzystają osoby walczące z reżimem komunistycznym na terytorium Polski oraz te, które zostały odznaczone Krzyżem Wojskowym. W porównaniu z niektórymi kombatantami mającymi dzisiaj specjalne uprawnienia, weterani musieli brać czynny udział w walkach mających na celu odzyskanie lub obronę niepodległości. Status weterana będzie nadawał szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego na wniosek zainteresowanego. Może on być także nadany z urzędy na wniosek kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowa-

nych po uzyskaniu zgody osoby uprawnionej. Osoby uprawnione do tego tytułu będą nosić specjalne odznaki weterana. Otrzymają też specjalny tzw. dodatek weterana. Wyniesie on 200 zł miesięcznie. Jego wysokość będzie waloryzowana na takich samych zasadach jak renty i emerytury wypłacane przez ZUS. Kwota dodatku będzie zwolniona z PIT. Nowy dodatek ma był wypłacany niezależnie od innych świadczeń przysługujących weteranom, tj. dodatku kombatanckiego czy za tajne nauczanie. Nowelizacja przewiduje także, że weterani poza kolejnością będą mogli korzystać ze świadczeń opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach. Uzyskają także prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki recepturowe oraz wyroby medyczne. W przypadku śmierci weterana rodzinie ponoszącej koszty pogrzebu będzie przysługiwać zasiłek pogrzebowy w wysokości 400 proc. przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby. Według wstępnych szacunków łączny koszt nowych rozwiązań wyniesie 216 mln zł rocznie.■

Więcej: www.gazetaprawna.pl /ubezpieczenia_spoleczne

NIEPEŁNOSPRAWNI | Pomoc na zatrudnienie

Dofinansowanie będzie zależeć od wysokości wynagrodzenia NOWE PRAWO Od stycznia pracodawcy otrzymają zwrot 75 proc. kosztów wynagrodzenia i składek niepełnosprawnego pracownika. Pomoc za grudzień ubiegłego roku otrzymają na starych zasadach. ŁUKASZ GUZA [email protected]

F

irmy, które po 1 stycznia 2009 r. zatrudnią niepełnosprawnego pracownika, otrzymają dofinansowanie do jego wynagrodzeń tylko po spełnieniu dodatkowych warunków. Będzie ono im przysługiwać, jeśli przyjęcie do pracy spowoduje wzrost netto zatrudnienia ogółem i wzrost netto zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych. Wyjątkiem będzie m.in. sytuacja, gdy pracownik zostanie przyjęty w miejsce osoby, której umowa o pracę została rozwiązana w trybie dyscyplinarnym, za wypowiedzeniem złożonym przez pracownika lub za porozumieniem stron. Tak wynika z ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 237, poz. 1652). Weszła w życie 1 stycznia 2009 r. – Nakładanie nowych obowiązków na pewno nie zachęci firm do zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników – mówi Grzegorz Bugała z firmy Promag. Podkreśla, że w praktyce, jeśli firma zwolni pracownika, który po prostu źle wykonuje swoje obowiązki, a w jego miejsce będzie chciała zatrudnić osobę niepełnosprawną, nie otrzyma dofinansowania do jego płacy. Paweł Wypych, doradca Prezydenta RP, podkreśla jednak, że dzięki tej zmianie firmy nie będą mogły zwalniać nawet najlepszych pracowników i zatrudniać w ich miejsce osób niepełnosprawnych, tylko po to, aby otrzymywać dofinansowanie z PFRON.

Od 1 stycznia zmieniły się także inne zasady udzielania pomocy na zatrudnienie niepełnosprawnych. Firmy nie muszą już odrębnie ubiegać się o dofinansowanie do ich wynagrodzeń i refundację składek na ubezpieczenia społeczne. Otrzymają łącznie zwrot maksymalnie 75 proc. kosztów ich płacy (wynagrodzeń i składek). W styczniu, za grudzień roku 2008, otrzymają jednak pomoc na dotychczasowych zasadach. Z opinii Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wynika, że dniem uzyskania prawa do refundacji lub dofinansowania jest ostatni dzień miesiąca, za który wypłacono wynagrodzenie, niezależnie od daty wypłaty wynagrodzenia lub opłacenia składek do ZUS. Jeżeli więc firma wypłaci pensje za grudzień nawet w styczniu, a w lutym wpłaci składki do ZUS, to będzie mieć prawo do pomocy na zasadach obowiązujących w 2008 roku. Zgodnie z nowymi przepisami, które w praktyce będą obowiązywać od lutego (kiedy pracodawcy będą starać się o dofinansowanie kosztów płacy niepełnosprawnych za styczeń), podstawą naliczania pomocy z PFRON będzie obowiązująca kwota minimalnego wynagrodzenia (1276 zł), a nie najniższa płaca z roku ubiegłego. Wysokość wsparcia będzie też zależeć od stopnia niepełnosprawności pracownika oraz statusu pracodawcy ubiegającego się o taką pomoc. Zakłady pracy chronionej będą mogły liczyć na dofinansowanie wynoszące 2041,60 zł w przypadku zatrudnienia osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 1786,40 zł za osobę ze stopniem umiarkowanym oraz 765,60 zł za zatrudnienie niepełnosprawnego w stopniu lekkim. Pracodawcy z otwartego rynku otrzymają odpowiednio 1429,12 zł, 1250,48 zł lub 535,92 zł.■

Praca

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2 | 7

RYNEK PRACY | Zatrudnienie młodocianych

Sąd Najwyższy o wynagradzaniu pracowników

Firmy mają mniej czasu na złożenie do OHP wniosku o refundację

Wójt nie ma wpływu na zmniejszenie swojej pensji

ZMIANA PRAWA Przedsiębiorcy będą mieli mniej czasu na złożenie wniosków o refundację wynagrodzeń zatrudnionych młodocianych. PAWEŁ JAKUBCZAK [email protected]

P

racodawca złoży wniosek o zawarcie umowy o refundację wynagrodzeń do wojewódzkich komend OHP przed zawarciem z młodocianym umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. W związku z tym zmieni się termin składania wniosków. Zostanie przesunięty z 15 listopada na 31 lipca. Tak przewiduje projekt rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie refundowania ze środków Funduszu

Pracy wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom. Miało ono wejść w życie 1 stycznia 2009 r. OHP negatywnie rozpatrzy wniosek przedsiębiorcy, jeśli podpisze on umowę z młodocianym przed dniem lub w dniu złożenia wniosku. Projekt przewiduje, że OHP będzie zobowiązany do zawarcia umowy na cały okres przygotowania zawodowego. Do tej pory praktykowane było często zawieranie umów na krótsze okresy, np. roczne. Projektowane rozporządzenie pozwoli na udzielanie pomocy publicznej pracodawcom, którzy zatrudnią pracowników młodocianych w ciągu najbliższych pięciu lat (do końca 2013 r.) na zasadach określonych rozporządzeniem Ko-

misji (WE) nr 800/2008. Rozporządzenie unijne obowiązuje od 1 lipca 2008 r. i zawiera nowe regulacje udzielania firmom pomocy publicznej na szkolenia. O refundację mogą ubiegać się pracodawcy, którzy na podstawie zawartej z młodocianym umowy o przygotowanie zawodowe wypłacają mu wynagrodzenie, a do ZUS odprowadzają składki ubezpieczeniowe (emerytalną, rentową i wypadkową). Kwota refundacji zależy od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału i zaawansowania młodocianego w nauce.■

Więcej: www.gazetaprawna.pl /obowiazki_pracodawcy

EDUKACJA | Podział subwencji oświatowej w 2009 roku

Gminy dostaną ponad 19 mld zł na oświatę ZMIANA PRAWA W tym roku samorządy dostaną średnio o 10,7 proc. więcej pieniędzy na kształcenie każdego ucznia. ŁUKASZ GUZA [email protected]

N

a realizację zadań oświatowych gminy otrzymają w 2009 roku 19,75 mld zł. To ponad połowa całej subwencji oświatowej przekazywanej samorządom. W tym roku wyniesie ona 33,4 mld zł. Tak wynika z projektu rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w 2009 roku. Ministerstwo szacuje, że na podstawie nowych przepisów z subwencji oświatowej powiaty otrzymają 12,79 mld zł,

a urzędy marszałkowskie – 670,4 mln zł. Według szacunków resortu, w 2009 roku na kształcenie każdego ucznia jednostki samorządu dostaną średnio o 10,7 proc. więcej pieniędzy niż w roku ubiegłym. Wysokość środków może jednak ulec zmianie, jeśli zmienią się też dane o liczbie uczniów (wychowanków) oraz liczbie nauczycieli posiadających poszczególne stopnie awansu zawodowego (w porównaniu z danymi przyjętymi do naliczenia wstępnych kwot części subwencji oświatowej). Podział subwencji zależy bowiem od tego, jak wielu uczniów kształci się w placówkach na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego oraz ilu nauczycieli z danym stopniem awansu zawodowego zatrudniają takie placówki.

W porównaniu z 2008 rokiem wzrosną nakłady z subwencji przekazywane szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe. Zdaniem resortu edukacji jest to uzasadnione wysokimi kosztami działalności takich placówek. Podwyższenie części oświatowej subwencji ogólnej jest konieczne ze względu na zmiany dokonane w ustawie z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.). Zgodnie z nowelizacją tej ustawy, którą podpisał już Prezydent RP, nauczyciele mają otrzymać w 2009 roku dwie podwyżki wynagrodzenia po 5 proc.■

Pisaliśmy o tym ■ Gminom może zabraknąć... – GP nr 250/2008 www.gazetaprawna.pl/archiwum

ZATRUDNIENIE | Służba celna

Rząd chce ograniczyć odejścia celników ze służby ZMIANA PRAWA Z trzech do dwóch lat zostanie skrócony okresu służby przygotowawczej dla celników. Ma to zwiększyć liczbę osób mogących rozpocząć służbę w tej formacji. BOŻENA WIKTOROWSKA [email protected]

N

a rozpoczynającym się jutro posiedzeniu Sejmu odbędzie się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Służbie Celnej. Nowa ustawa ma umożliwić stworzenie jednolitego korpusu Służby Celnej na wzór innych służb mundurowych. Celnicy jednak nie zyskają prawa do wcześniejszych emerytur po 15 latach służby. Projekt wprowadza m.in. nowe przepisy regulujące ogólne zasady przyjęcia kandydata do służby w Służbie Celnej. Jego przyjęcie nastąpi dopiero po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjne-

go. Pierwszym etapem będzie złożenie podania o przyjęcie do służby, kwestionariusza osobowego, a także dokumentów stwierdzających wymagane wykształcenie i kwalifikacje zawodowe oraz zawierających dane o poprzednich miejscach pracy. Następnie wszyscy chętni do tego zawodu przejdą test wiedzy. Dodatkowo każdy chętny będzie musiał odbyć rozmowę kwalifikacyjną. Kandydaci na celników będą też musieli przejść badanie sprawności fizycznej oraz odporności psychicznej do służby. Zgodnie z rządowym projektem celnikiem może zostać obywatel polski, który korzysta z pełni praw publicznych oraz nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo skarbowe. Osoba ubiegająca się o przyjęcie do tej formacji będzie musiała mieć co najmniej średnie wykształcenie oraz nieposzlakowaną opinię. Po przyjęciu do

służby osoba mianowana funkcjonariuszem służby przygotowawczej otrzyma stopień aplikanta celnego. Projekt ustawy przewiduje też skrócenie okresu służby przygotowawczej z trzech lat do dwóch lat. Ma to zwiększyć liczbę osób w służbie przygotowawczej, a tym samym zwiększyć możliwości naboru. W okresie tej służby funkcjonariusz celny będzie miał obowiązek odbyć szkolenie praktyczne oraz zdać egzamin potwierdzający ukończenie zasadniczego kursu zawodowego albo złożyć egzamin zawodowy. Dodatkowo musi zdać egzamin z języka obcego lub złożyć dokument potwierdzający znajomość języka obcego w zakresie umożliwiającym wykonywanie obowiązków służbowych. Projekt ustawy reguluje też m.in. nowe zasady otrzymywania dodatków, czas służby oraz możliwość przeniesienia do innej miejscowości. Ustawa ma wejść w życie 1 marca 2009 r.■

Rada gminy nie potrzebuje zgody pracownika samorządowego, zatrudnionego na podstawie wyboru, aby zmienić jego wynagrodzenie. ARTUR RADWAN [email protected]

R

ada miejska na podstawie uchwały ustaliła burmistrzowi wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 4530 zł. Kolejną uchwałą ORZECZENIE obniżyła je do wysokości 4380 zł. W następnym roku jego urzędowania rada również obniżyła jego wynagrodzenie zasadnicze do kwoty 3,5 tys. zł. Żadna z wymienionych uchwał rady nie została zakwestionowana przez wojewodę. Burmistrz uznał, że działająca w imieniu pracodawcy rada miasta obniżyła jego wynagrodzenie miesięczne jednostronnie, bez jego zgody. Jego zdaniem było to naruszenie art. 11 i 29 par. 4 i 5 kodeksu pracy. Dlatego zwrócił się do sądu z powództwem przeciw urzędowi miasta i gminy o zasądzenie ma jego rzecz 13,5 tys. zł tytułem wyrównania wynagrodzenia. Sąd I instancji wskazał, że do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na

podstawie wyboru (w tym burmistrza) nie stosuje się wypowiedzenia zmieniającego. Jego zdaniem trudno byłoby przewidzieć, w przypadku dopuszczenia możliwości zastosowania art. 42 k.p., konsekwencje prawne ewentualnej odmowy przyjęcia przez pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru nowych, mniej korzystnych, warunków wynagrodzenia. Takie działanie musiałoby bowiem prowadzić do zakończenia stosunku pracy, co jest w przypadku burmistrza trudne do zaakceptowania, bo jego stosunek pracy rozwiązuje się dopiero z chwilą wygaśnięcia mandatu. Sądu uznał też, że nie do przyjęcia było twierdzenie burmistrza, iż każdorazowa zmiana wysokości jego wynagrodzenia, dokonywana w drodze uchwały rady miejskiej, wymagała jego zgody. Konieczności uzyskania takiej zgody nie przewiduje żaden przepis. Sąd uznał więc roszczenie burmistrza za bezzasadne. Burmistrz nie zgodził się z tym wyrokiem i odwołał się do sądu II instancji. Ten wskazał, że kwestionowana przez samorządowca uchwała jest zgodna z prawem i w pełni skuteczna, a zatem wywołuje określone w jej treści skutki prawne w zakresie wysokości

wynagrodzenia. Sąd II instancji zgodził się tym samym z ustaleniami sądu I instancji i oddalił apelację. Burmistrz wniósł więc skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. SN wskazał, że stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu. Nie ma więc do niego zastosowania wypowiedzenie warunków pracy i płacy. Podkreślił jednak, że nie prowadzi to do niezmienialności i niewzruszalności statusu pracowniczego burmistrza. Według SN, jeśli do rady gminy należy ustalanie wysokości jego wynagrodzenia, to do niej należy też jej zmiana. Odebranie radzie gminy kompetencji ustalenia wynagrodzenia dla pracownika samorządowego, przez zmianę tego wynagrodzenia w zależności od ilości i jakości świadczonej pracy, podważałoby jej ustawowe kompetencje. SN uznał, że zmiana wysokości wynagrodzenia burmistrza odbyła się zgodnie z ustawowymi kompetencjami rady miejskiej i nie naruszyła przepisów kodeksu pracy o pracownikach zatrudnionych na podstawie wyboru i przepisów ustaw o samorządzie gminnym oraz o pracownikach samorządowych. Z tych względów SN oddalił skargę kasacyjną.■ Sygn. akt II PK 330/07 reklama

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

8 | PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2

Prawo

■ Prawnicy ■ Prawo gospodarcze i cywilne 11 STYCZNIA wchodzi w życie nowelizacja ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów

NOWOŚĆ

Dowody osobiste będą unieważniane z urzędu strona 10

KRONIKA PRAWA

Dziennik Ustaw nr 233, 234; przepisy wchodzące w życie strona 12

TOWARZYSTWA BUDOWNICTWA SPOŁECZNEGO | Najemcy zarabiają na odstępowaniu mieszkań

CO NOWEGO EUROPEJSKA FUNDACJA KSZTAŁCENIA. Parlament Europejski oraz Rada wydały rozporządzenie ustanawiające Europejską Fundację Kształcenia. Stanowi ono m.in., że Fundacja może udzielać krajom partnerskim pomocy w ułatwianiu dostosowywania się do zmian w przemyśle, zwłaszcza przez szkolenie zawodowe i przekwalifikowanie, poprawie kształcenia zawodowego wstępnego i ustawicznego w celu ułatwienia integracji zawodowej i reintegracji z rynkiem pracy. ■

Rozszerza się nielegalny handel lokalami TBS-ów ■

Najemcy zarabiają na handlu mieszkaniami w TBS-ach, mimo że jest on zakazany

■

Zdaniem rzecznika praw obywatelskich pozwalają na to nieprecyzyjne przepisy o formach popierania budownictwa

Więcej www.eur-lex.europa.eu

PRZEKAZANIE STATUSU POKRZYWDZONEGO. Sąd Apelacyjny w Katowicach wydał postanowienie, w którym stwierdził, że niedopuszczalne i błędne jest przyjęcie, iż wraz z przekształceniem się spółki cywilnej w spółkę jawną nastąpiło przekazanie statusu pokrzywdzonego z pierwotnie uprawnionych osób na nowo powstały podmiot prawny. Zdaniem sądu nie jest to możliwe ani w świetle prawa cywilnego, kodeksu spółek handlowych, ani na gruncie przepisów postępowania karnego (sygn. akt II AKz 476/08).

■

Więcej www.katowice.sa.gov.pl

■ PROTESTY SĘDZIÓW A WYBORY DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO. Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia wydało oświadczenie, że w związku z nierozwiązaniem przez rząd problemów płacowo-zawodowych będzie przeprowadzać akcję bojkotu udziału w komisjach wyborczych do Parlamentu Europejskiego. Sędziowie poinformowali także, że planowane na 15 lutego przedterminowe wybory prezydenta Olsztyna mogą się nie odbyć w tym terminie. Sędziowie z Sądu Rejonowego i Okręgowego w Olsztynie złożyli bowiem prezesowi sądu okręgowego oświadczenia, z których wynika, że w ramach protestu nie zasiądą w komisji wyborczej. Więcej www.iutitia.pl

■ RZĄD NEGUJE POSELSKI PROJEKT O FUNDUSZU SOŁECKIM. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawiło projekt stanowiska rządu do poselskiego projektu ustawy o funduszu sołeckim oraz o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, który przewidywał m.in. utworzenie odrębnego dla każdego sołectwa Funduszu Sołeckiego. Rząd negatywnie zaopiniował projekt z powodu wielu zastrzeżeń ustrojowo-finansowych. Więcej www.mswia.gov.pl

■ ODPOWIEDZIALNOŚĆ MARKETÓW ZA BEZPIECZEŃSTWO KLIENTÓW. Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał wyrok, w którym stwierdził, że z uwagi na charakter publiczny miejsc, takich jak supermarkety, ich właściciele są zobowiązani dochować szczególnych starań, aby miejsca w halach sprzedażnych i na parkingach były przyjazne i bezpieczne dla konsumentów. Oznacza to, że właściciele muszą zachować wszelkie środki ostrożności, które powinny zminimalizować prawdopodobieństwo nieszczęśliwych wypadków na terenie hipermarketu (sygn. akt VI A Ca 1271/08). Więcej www.waw.sa.gov.pl

■ Ministerstwo Infrastruktury twierdzi, że wszystkiemu winne są TBS-y, które zawierają wadliwe umowy z partycypantami

ADAM MAKOSZ [email protected]

P

roceder handlu mieszkaniami w TBS-ach odbywa się według schematu, w którym osoba, która zawarła z towarzystwem umowę w sprawie partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego, rezygnuje z oczekiwania na zawarcie umowy najmu bądź wypowiada umowę najmu i odstępuje swoje miejsce osobie trzeciej. TBS zawiera z nią nową umowę najmu. Za odstąpienie lokalu osoba trzecia uiszcza na rzecz poprzedniego najemcy określoną między stronami kwotę. Nierzadko są to kwoty rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych, zdarza się również, że przekraczają 100 tysięcy złotych – mówi Stanisław Trociuk, zastępca rzecznika praw obywatelskich.

Mieszkanie za grosze Tym sposobem osoby zainteresowane własnym M mogą nabyć prawo do lokalu, płacąc 49 tys. zł za 64-metrowe mieszkanie w Bielsku-Białej, czy 200 tys. zł za 95-metrowe mieszkanie w Nowym Sączu. Dobrze zlokalizowane mieszkanie w nowym budownictwie można kupić w stolicy nawet za 2,5 tys. zł za mkw. To nie żart, ale informacje zaczerpnięte prosto z ogłoszeń zamieszczanych przez posiadaczy partycypacji w TBS-ach, którzy bez wahania ogłaszają się w prasie i internecie. Zdaniem rzecznika przyczyną jest fakt, że ustawa o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego zawiera lukę, która pozwala na handel lokalami w TBS-ach. Brakuje w niej uregulowania, które: zakazywałoby przenoszenia praw i obowiązków wynikających z umowy partycypacji w TBS, nakazywałoby uzyskanie od TBS-u zgody na dokonanie cesji przysługujących najemcy praw bądź ustanawiałoby pierwszeństwo TBS w przejęciu lokalu. Przepisy stanowią jedynie, iż TBS jest zobligowany do zweryfikowania przyszłego na-

jemcy pod kątem spełniania wymagań określonych w przepisach, czyli legitymowania się odpowiednimi dochodami i nieposiadania tytułu prawnego do innego lokalu mieszkalnego w tej samej miejscowości.

Trzeba sprawdzić umowę Zainteresowanym nie przeszkadza nawet to, że korzystając z oferty nabycia partycypacji nie stają się pełnoprawnymi właścicielami nieruchomości, lecz jedynie najemcami z praktycznie nieograniczonym prawem do korzystania z lokalu. – Handel mieszkaniami dotyczy przede wszystkim budynków TBS postawionych na warunkach prawnych obowiązujących do 2005 roku, kiedy to istniała dowolność kształtowania treści umów pomiędzy partycypantami a TBS-ami. Zjawisko spekulacji można wyeliminować jedynie poprzez zmianę warunków umów zawieranych wcześniej z najemcami. Nie wiem jednak, czy ustawowa ingerencja w takie umowy będzie możliwa z konstytucyjnego punktu widzenia – mówi Piotr Mync, prezes TBS w Stargardzie Szczecińskim. Niektóre z TBS-ów już dzisiaj znalazły sposób na nieuczciwych kontrahentów. – Partycypacja to prawo majątkowe. Szarą strefę w handlu mieszkaniami postanowiliśmy ograniczyć w ten sposób, że od zbywcy wymagamy okazania umowy przekazania partycypacji z datą pewną wystawioną przez urząd skarbowy. Powoduje to konieczność złożenia deklaracji i zapłacenia podatku od zarobionych pieniędzy. Nie pomaga tutaj nawet zaniżanie wartości partycypacji, bo skarbówka i tak wycenia ją po wartości rynkowej – mówi Sławomir Madura, zastępca dyrektora TBS Dombud w Katowicach. Problem można rozwiązać Proceder jest krzywdzący przede wszystkim dla osób umieszczonych na tzw. listach rezerwowych. Gdyby bowiem oddawane mieszkania wracały

Fot. Wojciech Górski

PAMIĘTAJ

■ Orzecznictwo

Wiceminister infrastruktury PIOTR STYCZEŃ uważa, że za problem handlu mieszkaniami odpowiadają same TBS-y

do zasobów TBS, mogłyby zostać przeznaczone dla osób z list rezerwowych, które spełniają kryteria ustawowe, uprawniające do ubiegania się o najem. Zdaniem Piotra Stycznia, wiceministra infrastruktury, za problem handlu mieszkaniami odpowiadają same TBS-y, a nie nieprecyzyjne przepisy. – Od 2005 roku handel partycypacjami został uzależniony od zgody TBS. Mówi o tym wyraźnie art. 29 i 29a ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. Jeżeli TBS-y zawarły w umowach klauzule dotyczące szczegółowych zasad dysponowania partycypacjami, to handel mieszkaniami nie zdarzał się – mówi Piotr Styczeń. Zgodnie z art. 29a w przypadku zakończenia najmu i opróżnienia lokalu kwota partycypacji podlega zwrotowi najemcy nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia opróżnienia lokalu. W przypadku gdy umowa najmu uzależnia termin zwrotu kwoty partycypacji od zawarcia

umowy najmu danego lokalu z następnym najemcą, zwrot kwoty partycypacji następuje z dniem zawarcia tej umowy, jednak nie później niż w rok po opróżnieniu lokalu. Towarzystwo może też uzależnić zawarcie umowy najmu opróżnionego lokalu od wniesienia przez nowego najemcę kwoty partycypacji w wysokości wypłaconej poprzedniemu najemcy. – Obowiązujące dziś przepisy całkowicie pozwalają na ukrócenie procederu niekontrolowanego zbywania partycypacji – podkreśla Styczeń.■

KOMENTARZ strona 2 Podstawa prawna ■ Ustawa z 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (tj. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1070 z późn. zm.).

Pisaliśmy o tym ■ Wypowiedzenie umowy najmu przez TBS – GP nr 115/08 www.gazetaprawna.pl/archiwum

Akademia prawa gospodarczego cz. 313

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Czy do realizacji projektów PPP niezbędne są dobre praktyki Na podstawie przepisów o kooperacji partnerów publicznych i prywatnych nie zrealizowano, jak na razie, żadnych projektów. Po wejściu w życie nowej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym powstały podstawy prawne urzeczywistnienia tego rodzaju współpracy. Czy nowe rozwiązania wystarczą bez pomocy tzw. dobrych praktyk? Projekty PPP są realizowane na podstawie wielu odrębnych umów, w tym: umowy projektu, dotyczącej finansowania, zabezpieczenia finansowania, z podwykonawcami, ubezpieczenia itd. Umowy, które regulują realizację usługi publicznej przez długi okres, obejmujący nawet 30 do 40 lat muszą być starannie przygotowane.

Chodzi o przewidzenie okoliczności, które mogą mieć wpływ na inwestycję. Szczególnie istotna jest umowa projektu. Jej najważniejsze postanowienia obejmują: specyfikację zamawianej usługi, standardy jakości świadczonych usług, utrzymania wybudowanego składnika majątkowego, sposoby monitorowania projektów przez stronę publiczną, mechanizm płatności, sposoby naliczania kar umownych, listę zdarzeń uprawniających do odszkodowania, prawa strony publicznej do interwencji, określenie czasu trwania i wygaśnięcia umowy oraz zwrotu aktywów projektu stronie publicznej. Negocjacje umów PPP są czasochłonne. Dlatego w wielu krajach pojawiają się dążenia do tworzenia standardów. Nie zawsze jest to moż-

PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2 | 9 tyki należy rozumieć przetestowane rozwiązania i wdrożenia. Ze względu na to, że sprawdziły się w praktyce, mogą zostać zaadaptowane gdzie indziej. Dobre praktyki pozwalają na korzystanie z doświadczeń innych jednostek, unikanie błędów i oszczędności czasowe. Bazy danych o dobrych praktykach PPP mogą być tworzone niezależnie od tego, czy w kraju funkcjonuje odrębna ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym. Jednak czynnikiem niezbędnym do zaistnienia i rozwijania dobrej praktyki PPP jest dobrze funkcjonujące otoczenie instytucjonalne.■

liwe, bo specyfika wielu projektów jest unikalna. Niemniej centra PPP w wielu krajach sporządziły wytyczne dotyczące standaryzacji niektórych zapisów umów o PPP, np. zasadą postępowań przetargowych o udzielenie partnerstwa publiczno-prywatnego powinna być pełna transparentność postępowania, obiektywizm oraz równe traktowanie uczestników. Krajowi partnerzy współpracy PPP liczą na podobne wsparcie tworzonego w Polsce Centrum PPP. W krajach zachodnich opisy dobrych praktyk PPP są dostępne przez strony internetowe centrów PPP, ministerstw odpowiedzialnych za realizację projektów PPP. Tworzenie dobrych praktyk PPP jest sposobem na szybsze działanie, obniżenie kosztów transakcji i korzystanie ze sprawdzonych rozwiązań. Poprzez dobre prak-

ALINA SARNACKA menedżer w zespole transport, infrastruktura i sektor publiczny Pricewaterhouse, Coopers Polska

www.gazetaprawna.pl/akademia_prawagospodarczego

SONDA GAZETY PRAWNEJ | LEGISLACJA | Najważniejsze wyzwania prawne w 2009 roku

Lepsze prawo na trudne czasy Jutro rozpoczyna się pierwsze w tym roku posiedzenie Sejmu. Jakimi ustawami w pierwszej kolejności powinni zająć się posłowie? O opinię poprosiliśmy osoby zajmujące się praktycznie lub teoretycznie problematyką legislacyjną. BRONISŁAW KOMOROWSKI marszałek Sejmu

BOGUSŁAW BANASZAK przewodniczący Rady Legislacyjnej przy prezesie Rady Ministrów

JAN BARCZ Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie

JAROSŁAW MATRAS sędzia Sądu Najwyższego

RYSZARD KALISZ poseł, adwokat

N

ajwiększym wyzwaniem w 2009 roku będzie dla Sejmu uchwalenie ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, ustawa reprywatyzacyjna i przyjęcie ustawy medialnej. Ważne są też ze względu na kryzys finansowy, gwarancje prawne pożyczek międzybankowych. Nie można też odwlekać prac nad nowym kodeksem cywilnym, kodeksem pracy i kodeksem karnym.

BRONISŁAW KOMOROWSKI W nowym roku chciałbym utrzymać tempo prac ustawodawczych w Sejmie. Oczywiście przy zachowaniu reguł poprawności legislacyjnej, konsultacjach i dyskusjach w komisjach. Chcę w pierwszej kolejności poddać pod obrady projekt PSL i lewicy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych. Rozpatrzenie projektu powinno nastąpić na najbliższych posiedzeniach z powodu perspektywy zaskarżenia do Trybunału Konstytucyjnego ustawy o emeryturach pomostowych. Pilnego uchwalenia wymaga ustawa o ładzie medialnym. I dodatkowo trzeba będzie stworzyć w parlamencie koalicję, aby ją obronić przed wetem prezydenta. Zależy mi też na przyjęciu ustawy kompetencyjnej, która regulowałaby stosunki między Sejmem, Senatem, rządem a prezydentem w kwestiach europejskich. Ustawa będzie miała na celu ograniczenie pola konfliktów kompetencyjnych w zakresie, choćby reprezentacji naszego kraju na szczytach UE i ułatwienie prowadzenia polityki europejskiej. Sprzyjać temu ma też rządowy projekt ustawy o włączeniu Urzędu Integracji Europejskich do struktur MSZ. Ważne jest doprowadzenie do finału ustawy rekompensacyjnej z tytułu utraty mienia po wprowadzeniu aktów nacjonalizacyjnych. Chcę także, aby w 2009 roku zostały uchwalone ustawy o finansach publicznych i wprowadzające w życie profesjonalizację armii. Niezwykle istotne jest również wprowadzenie instrumentów prawnych przeciwdziałających kryzysowi finansowemu, takich jak gwarancje państwa na pożyczki międzybankowe, a dla podtrzymania wzrostu gospodarczego – druga część nowelizacji usta-

wy o swobodzie działalności gospodarczej.

BOGUSŁAW BANASZAK W 2009 roku należy zająć się nowymi kodeksami. Chodzi o dokończenie prac nad kodeksem cywilnym i karnym. Coraz trudniej posługiwać się kodeksem cywilnym z 1964 roku. Podobnie jest z kodeksem karnym i kodeksem pracy. Ustawodawca pierwotnie zakładał, że kodeksy mają stabilizować prawo, a tymczasem są nowelizowane przy każdej okazji. Nie sprzyja to jasności i przejrzystości przepisów, więc mamy chaos. Uspokojeniu systemu służyć powinna ustawa o tworzeniu prawa. Należy w niej uregulować kwestie inicjatywy legislacyjnej, legalnych nacisków lobbingu, wnoszenia poprawek w drugim czytaniu, implementacji norm unijnych oraz orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Sejm powinien się zająć również ustawą o obywatelstwie, pochodzącą z lat 60. Należy również stworzyć ustawę – Prawo wyborcze, w której ujednolicone zostaną przepisy ordynacji do Sejmu i Senatu, organów jednostek samorządu terytorialnego, przepisy o referendum. JAN BARCZ Jednym z najważniejszych wyzwań dla Polski jest doprowadzenie w 2009 roku do wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Proponuje on reformę ustrojową Unii, podnoszącą jej spójność. Jej realizacja ułatwi Unii znalezienie odpowiedzi na wyzwania związane ze światowym kryzysem, kontynuacją strategii rozszerzenia i umocnieniem efektywności UE w świecie. Wejście traktatu w życie ułatwi realizację ważnej polskiej inicjatywy – Partnerstwa Wschodniego. Z punktu widzenia polskiego systemu prawnego, wejście w życie Traktatu wymaga podniesienia sprawności państwa. W pierwszym rzędzie zwróciłbym uwagę na konieczność solidnej współpracy między rządem a Sejmem i Senatem w sprawach UE, gdyż Traktat umacnia rolę parlamentów narodowych w sprawach unijnych. JAROSŁAW MATRAS Najważniejszą kwestią dla wymiaru sprawiedliwości to uporanie się z kwestią tymczasowego aresztowania. Obecne regulacje w k.p.k. nie akcentują,

niestety, w sposób wyraźny, że stosowanie tego środka winno być wyważone i musi służyć określonemu celowi, a nie stanowić formę kary. Z punktu widzenia karnisty oczekuję, że nowe regulacje wymuszą nadzór nad instytucją tymczasowego aresztowania. Od kilkunastu lat obowiązuje w Polsce Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a jednak przedłużające się tymczasowe aresztowania stanowią główną bolączkę wymiaru sprawiedliwości. Większość spraw przegranych przed Trybunałem w Strasburgu dotyczy stosowania tymczasowego aresztowania ponad rzeczywiste potrzeby postępowania. Taki stan rzeczy nie

buduje pozytywnego obrazu Polski, naraża nas na koszty. Niewątpliwie w 2009 roku musi zostać załatwiony problem z asesorami, którzy stracą prawo orzekania w maju. Powinna też nastąpić znaczna poprawa wynagrodzeń sędziowskich, gdyż odbiegają one od poziomu, który gwarantuje konstytucja.

RYSZARD KALISZ Ważną sprawą jest uchwalenie ustawy o prokuraturze. Powinna ona rozdzielić funkcję prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości. Takie rozwiązanie uniezależni prokuraturę od wpływów politycznych. W 2009 roku Sejm powinien stworzyć ramy ustawowe

dla podwyżek sędziowskich. Musimy też poważnie zająć się nowym prawem międzynarodowym prywatnym. Obecne regulacje pochodzące z 1964 roku są przestarzałe i nie odpowiadają potrzebom. Pilne staje się też uchwalenie ustawy o zawodach prawniczych: radcach prawnych, adwokaturze i notariacie, tak aby do końca zrealizować orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie pełnego do nich dostępu. Ponadto trudna dyskusja czeka posłów nad projektami ustawy medialnej i ustawy bioetycznej regulującej prawne aspekty zapłodnienia in vitro.■ Opracowała KATARZYNA ŻACZKIEWICZ

DZIŚ w Gazecie Prawnej CD Podatki 2009

Sprawdź, czy otrzymałeś płytę Ważne! Tylko Prenumeratorzy wersji Premium dostają Gazetę Prawną ze wszystkimi specjalnymi dodatkami (płyty, książki). Jeśli chcesz je otrzymywać, zgłoś się do swojej firmy kolporterskiej i zamień wersję Standard na Premium. Informacje o prenumeracie: www.gazetaprawna.pl/prenumerata

www.forsal.pl

www.gazetaprawna.pl

Prawo

10 | PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

ŚRODOWISKO | Wyższe koszty składowania odpadów

DOWODY OSOBISTE

Więcej zapłacimy za wywóz śmieci na wysypisko

Automatyczna utrata ważności

NOWE PRAWO Od stycznia wzrastają o 5–8 proc. opłaty za wywóz śmieci z gospodarstw domowych, gdyż podniesione zostały koszty składowania odpadów na wysypiskach. ŁUKASZ KULIGOWSKI [email protected]

O

d 1 stycznia obowiązują wyższe opłaty za korzystanie ze środowiska. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. nr 196, poz. 1217) składowanie 1 tony odpadów na wysypisku będzie teraz droższe o 25 zł w stosunku do roku ubiegłego. Oznacza to, że przedsiębiorcy wywożący odpady z gospodarstw domowych zapłacą teraz 100 zł za każdą przywiezioną tonę zmieszanych

Sprawdź,

śmieci na składowisko. Koszt ten może zostać przerzucony na mieszkańców miast i gmin. Ministerstwo Środowiska szacuje jednak, że po podwyżce opłat za składowanie odpadów na wysypisku miesięcznie zapłacimy średnio o 62 grosze więcej niż w roku 2008. Eksperci twierdzą, że podwyżki mogą być nieznaczne – na poziomie od 5 proc. do 8 proc., ale tylko pod pewnymi warunkami. Tomasz Uciński, prezes Krajowej Izby Gospodarki Odpadami, zaznacza, że nieznacznie wyższe opłaty za wywóz śmieci z gospodarstw domowych będą tylko wtedy, jeżeli firmy, które realizują tego typu usługi, zainwestowały wcześniej w systemy do sortowania odpadów. Przedsiębiorstwa, które tego nie zrobiły odpowiednio wcześniej, prze-

rzucą cały koszt podwyżki za składowanie śmieci na swoich klientów. Podwyżka opłaty za składowanie odpadów wynika z tego, że Polska musi przetwarzać i odzyskiwać coraz więcej odpadów, a nie tylko je składować. Obecnie ponad 90 proc. odpadów ulegających biodegradacji trafia na wysypiska. Nie są one w żaden sposób przetwarzane. Unia Europejska wymaga, aby do 2010 roku na składowiska trafiało nie więcej niż 75 proc. takich odpadów. Resort środowiska oczekuje, że podniesienie opłat za składowanie odpadów zmieszanych wymusi na przedsiębiorcach nie tylko segregację śmieci, ale i ich przetwarzanie. Ponadto wyższe stawki opłat za składowanie odpadów mają spowodować podwyższenie kosztów zarządzania wysypiska-

NOWE PRAWO Dowody osobiste, zawierające nieaktualne dane, zgubione bądź skradzione, będą od nowego roku unieważniane z urzędu. EWA GRĄCZEWSKA-IVANOVA [email protected]

mi. W ten sposób działalność firm, które zajmują się odzyskiem i recyklingiem odpadów, będzie bardziej konkurencyjna w stosunku do tych, które posiadają składowiska. W rozporządzeniu określono, że 100 zł będzie wynosiła opłata za składowanie jednej tony już posegregowanych odpadów – papier, szkło etc. Dzię-

ki temu mniej opłacalna będzie praktyka polegająca na tym, że przedsiębiorcy odbierali od mieszkańców posegregowane odpady, które w efekcie i tak trafiały na składowiska razem z innymi śmieciami. Wyższa stawka ma w tym przypadku wymusić kierowanie posegregowanych odpadów do przetworzenia.■

co zmieniło się w podatkach Jutro w Gazecie Prawnej Podatek dochodowy od osób fizycznych 

ustawa ze zmianami na 2009 r.



komentarz ekspertów



wyjaśnienia, jak skorzystać na zmianach:

skali podatkowej ❚ w uldze odsetkowej ❚ w uldze prorodzinnej ❚ w odliczeniach zagranicznych składek ubezpieczeniowych ❚

7 stycznia

Podatek od towarów i usług 

ustawa po zmianach z komentarzem eksperta

Książki dostępne w punktach sprzedaży oraz dla prenumeratorów wersji Premium www.forsal.pl

www.gazetaprawna.pl

W

przypadku zmiany nazwiska, imienia bądź adresu należy wymienić dowód osobisty. Jeżeli ktoś tego nie zrobi – po trzech miesiącach jego dokument straci automatycznie ważność. W przypadku Polaków przebywających za granicą dokument straci ważność – po czterech miesiącach. Zapominalscy będą mieli kłopoty przy przekraczaniu granicy czy ubieganiu się w banku o kredyt. Za uchylanie się od wymiany dowodu grozi, jak dotychczas, kara grzywny lub ograniczenia wolności do jednego miesiąca.

Zniszczenie lub zgubienie Nowe zasady unieważniania dowodów osobistych wprowadziła nowelizacja ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych z 3 października 2008 r. (Dz.U. nr 195, poz. 1198), która weszła w życie 1 stycznia 2009 r. Na jej podstawie dowód będzie unieważniany z urzędu także w razie zniszczenia lub zgubienia oraz w dniu utraty ważności. Dowód osobisty unieważnia ten organ, który go wydał, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Informacja o tym pojawi się SWDO (system wydawania dowodów osobistych) – Zmiana jest podyktowana potrzebą wyeliminowania przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne. Nowością jest ustalenie zasad unieważniania dowodów, których brakowało w obecnych przepisach – wskazuje Wioletta Paprocka z MSWIA. Wymiana dowodu Dotychczas przepisy regulowały przesłanki wymiany dowodu oraz jego zwrotu. Dokument był unieważniany przy odbiorze nowego dowodu osobistego przez odcięcie lewego rogu o powierzchni co najmniej 1 cm2. W praktyce więc wiele osób zaniedbywało obowiązek wymiany dowodu i mimo zmiany zameldowania lub nazwiska nadal posługiwało się posiadanym dowodem. Do momentu odbioru nowego dowodu stary dokument z nieaktualnymi danymi zachowywał swą ważność. – Nowelizacja wprowadziła nowe rozwiązanie, które nie uzależnia unieważnienia dowodu osobistego w systemach informatycznych od obowiązku faktycznego zwrotu dokumentu do jego wystawcy. Unieważnienie dowodu osobistego następuje na skutek zaistnienia okoliczności przewidzianych prawem – wyjaśnia Wioletta Paprocka z MSWIA.■

Podatki

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

GP radzi prawo na co dzień

PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2 | 11

JUTRO

Jak pilnować stanu konta w OFE

PIT | Rozliczenie dochodów uzyskanych w 2009 roku

Nowe zasady korzystania z ulgi odsetkowej Podatnik, który będzie chciał odliczyć odsetki od kredytu konsolidacyjnego, będzie musiał ustalić, jaka część tych odsetek dotyczy konsolidowanego kredytu mieszkaniowego, a jaka innych zobowiązań.

PRZYKŁAD: ULGA OD KREDYTU KONSOLIDACYJNEGO We wrześniu 2005 r. podatnik zaciąga kredyt na cele mieszkaniowe (walutowy). W styczniu 2008 r. podatnik zaciąga kredyt konsolidacyjny (w złotych) na spłatę różnych zobowiązań, w związku z czym, na podstawie obowiązujących wówczas przepisów, traci prawo do ulgi odsetkowej. Dane wyjściowe: ■ kredyt 400 tys. zł, w tym ■ spłata kredytu mieszkaniowego 250 tys. zł ■ spłata kredytu samochodowego 50 tys. zł ■ spłata zadłużenia karty kredytowe 50 tys. zł ■ spłata zadłużenia w linii debetowej 10 tys. zł ■ pożyczka na remont mieszkania 40 tys. zł ■ wartość mieszkania 250 tys. zł ■ wartość gruntu 50 tys. zł ■ roczne odsetki od kredytu 24 tys. zł Udział kredytu mieszkaniowego w konsolidacyjnym 75 proc. Udział pozostałych tytułów w kredycie konsolidacyjnym 25 proc. Odsetki od kredytu mieszkaniowego 18 000 zł Odsetki od pozostałych kredytów 6000 zł Udział mieszkania w kredycie w części mieszkaniowej 87,5 proc. Udział gruntu w kredycie w części mieszkaniowej 12,5 proc. Odsetki od kredytu na mieszkanie 15 750 zł Odsetki od kredytu na grunt 2250 zł Kwota odsetek do odliczenia 0 zł Odsetki zapłacone w 2008 roku w części przypadającej na mieszkanie 15 750 zł W rozliczeniu za rok 2008 podatnik nabywa ponownie prawo do ulgi odsetkowej, w związku z wejściem w życie nowych przepisów. Uwzględnienie limitu ulgi (212 870 zł) Zaciągnięty przez podatnika kredyt 400 000 zł W tym na cele mieszkaniowe 250 000 zł Limit odliczenia za 2008 r. 212 870 zł Wskaźnik udziału limitu w kredycie 85,148 proc. Odsetki od kredytu na cele mieszkaniowe 18 000 zł Odsetki mieszczące się w limicie 15 326,64 zł Udział mieszkania w odsetkach 87,5 proc. Odsetki do odliczenia w zeznaniu 13 410,81 zł

1

KRYSTYNA GÓRCZAK [email protected]

Z

amiana zaciągniętego w latach 2002–2006 kredytu mieszkaniowego na inny, tańszy kredyt nie spowoduje już utraty prawa do odliczania odsetek. Utracone odsetki podatnik będzie mógł rozliczyć w zeznaniach za 2008 i 2009 rok. To efekt zmian do przepisów dotyczących ulgi odsetkowej, które zaczęły obowiązywać 1 stycznia 2009 r. Nowe przepisy przewidują, że podatnikowi, któremu w latach 2002-2006 został udzielony kredyt (pożyczka) na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych (tzw. kredyt mieszkaniowy), przysługuje na zasadach określonych w przepisach o PIT obowiązujących przed 1 stycznia 2007 r. prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek: ■ od kredytu mieszkaniowego, ■ od kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu mieszkaniowego, ■ od każdego kolejnego kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu (pożyczki), o których mowa w dwóch poprzednich punktach.

Odliczamy konsolidację Przepis ten umożliwia zatem odliczenie nie tylko takiego kredytu, który zaciągnęliśmy na spłatę wziętego pierwotnie kredytu mieszkaniowego, lecz także każdego kolejnego kredytu zaciągniętego na spłatę takiego zadłużenia. Można zatem odliczać także odsetki od branych później kredytów konsolidacyjnych, z jednym jednak istotnym zastrzeżeniem. Odliczenie nie może dotyczyć tej części odsetek od kredytu konsolidacyjnego, która nie dotyczy finansowania celów mieszkaniowych. Można to zilustrować prostym przykładem. Podatnik ma zaciągnięte dwa kredyty. Na zakup mieszkania oraz na zakup samochodu. Aby zmniejszyć wysokość płaconych rat, bierze kredyt konsolidacyjny (łączy obydwa kredyty w jednym). Odsetki od kredytu wynoszą 10 tys. zł rocznie. Zadłużenie z kredytu mieszkaniowego to 80 tys. zł. Zadłużenie z kredytu samochodowego to 20 tys. zł. A zatem kredyt mieszkaniowy sta-

1

nowił 0,8 całości kredytu, a samochodowy 0,2 kredytu konsolidacyjnego. Wynika z tego, że 8 tys. zł odsetek przypada na spłatę wcześniej zaciągniętych kredytów mieszkaniowych, a 2 tys. zł na spłatę kredytu samochodowego. A zatem podatnik może w ramach ulgi odsetkowej odliczyć 8 tys. zł z tytułu zapłaconych w ciągu roku odsetek. Oczywiście pod warunkiem, że kwota ta mieści się w limicie odliczenia, o czym za chwilę.

Stare kredyty Część podatników utraciła w poprzednich latach prawo do odliczania odsetek od kredytów na cele mieszkaniowe w związku z zamianą tych kredytów, czy to na kredyty refinansowe czy też konsolidacyjne. Również takie osoby będą mogły skorzystać z nowych rozwiązań i odzyskać utracone odliczenia. Przepisy przewidują, że odsetki od kredytu (pożyczki), zapłacone w latach 2002–2007 w związku z inwestycją zakończoną przed 1 stycznia 2008 r., podlegają odliczeniu na zasadach (po spełnieniu warunków określonych w przepisach obowiązujących do końca 2006 roku) od dochodu (przychodu) uzyskanego w roku 2008 lub 2009. Podatnicy dostali zatem możliwość odliczenia ich albo w rozliczeniu za rok 2008, za który zeznanie składane jest do 30 kwietnia 2009 r., albo za 2009 rok, za który zeznanie będzie składane do 30 kwietnia 2010 r. Przy czym obowiązuje tu zasada, że, po pierwsze, odliczenia dokonuje się najwcześniej za rok podatkowy, w którym została zakończona dana inwestycja. Po drugie, odsetki zapłacone przed rokiem, w którym inwestycję zakończono, mogą być odliczone od podstawy obliczenia podatku za rok podatkowy, w którym podatnik po raz pierwszy odlicza odsetki.

2

Ostateczny termin to 2027 rok Nowe przepisy przewidują, że z odliczenia podatnik może korzystać do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt mieszkaniowy, która zawarta została przed 1 stycznia 2007 r. Co więcej, obowiązuje też druga zasada: bez względu na to, na jak długi

okres umowę zawarto, z odliczenia podatnik może korzystać nie dłużej niż do 31 grudnia 2027 r. Z tym dniem prawo do ulgi odsetkowej definitywnie wygasa. Prosty przykład. Podatnik zawarł w 2006 roku umowę o kredyt mieszkaniowy i spełnił wszystkie warunki, od których uzależnione jest prawo do korzystania z ulgi odsetkowej. Umowa zawarta została na 30 lat. Wynika z tego, że ostatnie odsetki zapłaci on w roku 2036. Z odliczenia będzie mógł jednak korzystać tylko do końca 2027 roku. Nie odliczy zatem odsetek płaconych w latach 2028–2036.

Odliczanie odsetek Aby odliczać kredyty konsolidacyjne i refinansowe, trzeba będzie spełnić wszystkie stare warunki korzystania z ulgi odsetkowej. Dotyczy to także tej zasady, że odliczenia ulgi odsetkowej dokonuje się najwcześniej za rok podatkowy, w którym została zakończona dana inwestycja. Przy czym w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym podatnik po raz pierwszy dokonuje przedmiotowych odliczeń, mogą być odliczone zarówno odsetki zapłacone w danym roku, jak i odsetki naliczone i zapłacone przed rokiem, w którym dana inwestycja została zakończona. Odsetki zapłacone przed rokiem zakończenia inwestycji mogą być odliczone również w roku podatkowym bezpośrednio następującym po roku, w którym podatnik po raz pierwszy odliczył odsetki. W tym przypadku odliczeniu w danym roku podatkowym podlega wyłącznie różnica między sumą odsetek przypadających do odliczenia a kwotą odsetek faktycznie odliczonych w roku, w którym podatnik dokonał pierwszego odliczenia. We wszystkich przypadkach trzeba zadbać o dokumentację. Przed wypełnieniem zeznania w każdym roku trzeba poprosić o zestawienie odsetek, które zapłaciliśmy w danym roku. Do zeznania podatkowego składanego za rok, w którym po raz pierwszy dokonuje się odliczeń z tytułu poniesienia wydatków na spłatę odsetek od kredytów mieszkaniowych podatnik dołącza oświadczenie o wysokości wszystkich poniesionych wydatków związanych z daną inwestycją. W tym o wy-

ŚRODA

Eksperci GAZETY PRAWNEJ w mediach

Słuchaj w radiowej Trójce o 9.30 Informator ekonomiczny ■ Komentarz do wydarzeń

ekonomicznych

sokości wydatków udokumentowanych fakturami wystawionymi przez podatników podatku od towarów i usług niekorzystających ze zwolnienia od tego podatku. Jest to tzw. oświadczenie PIT-2K.

Uwaga na limity Odliczenie obejmuje wyłącznie odsetki od tej części kredytu (pożyczki), która nie przekracza kwoty stanowiącej iloczyn 70 mkw. powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonego dla celów obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III kwartał roku poprzedzającego rok podatkowy, określonej na rok zakończenia inwestycji. Na 2008 rok kwota ta wynosi 212 870 zł. Zatem w sytuacji, gdy podatnik w latach 2002–2006 zaciągnął kredyt (pożyczkę) w wysokości np. 300 tys. zł, i w 2008 roku zakończył inwestycję mieszkaniową, to w zeznaniu podatkowym składanym za ten rok może odliczyć od dochodu faktycznie zapłacone odsetki w części przypadającej na kredyt w kwocie 212 870 zł, czyli w takim procencie, jaki uzyska z podzielenia kwoty limitowanej (212 870 zł) przez całą kwotę kredytu (300 tys. zł) x 100. Odliczenie bez gruntu Bez względu na to, jaki kredyt związany z finansowaniem lub refinansowaniem zakupu mieszkania będziemy spłacali, musimy też pamiętać, że nie wolno nam odliczyć tej części odsetek, która przypada na kupowany razem z mieszkaniem czy domem grunt lub udział w gruncie. Zawsze zatem konieczne jest ustalenie, jaka część kredytu przypada na zakup mieszkania (domu), a jaka na zakup gruntu. Chodzi przy tym o ustalenie wskaźnika procentowego udziału wartości gruntu (lub udziału w gruncie) w wartości całej kupowanej nieruchomości.■

Podstawa prawna ■ Art. 7 ustawy z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, uchwalonej (Dz.U. nr 209, poz. 1316). ■ Art. 9 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1588 z późn. zm.).

CZWARTEK Oglądaj w TV BIZNES Poranek prasowy z Gazetą Prawną o 8.45 i 11.45 ■ Komentarz do wydarzeń gospodarczych tygodnia

Słuchaj audycji Radia Dla Ciebie o 13.00 ■ Portfel dla ciebie

PRZYKŁAD: ULGA OD KREDYTU MIESZKANIOWEGO Podatnik nabywa prawo do ulgi odsetkowej (walutowy kredyt mieszkaniowy) w związku z podpisanym do końca grudnia 2006 r. kredytem na cele mieszkaniowe. Dane wyjściowe: ■ kredyt 300 tys. zł ■ wkład własny 100 tys. zł ■ wartość mieszkania 350 tys. zł ■ wartość gruntu 50 tys. zł ■ suma odsetek rocznie 10 tys. zł Obliczenie wysokości ulgi: Udział mieszkania w kredycie 87,5 proc. Udział gruntu w kredycie 12,5 proc. Odsetki od kredytu na mieszkanie 8750 zł Odsetki od kredytu na grunt 1250 zł Kwota odsetek do brana pod uwagę przy obliczeniu kwoty odliczenia 8750 zł Uwzględnienie limitu ulgi (189 000 zł) Zaciągnięty przez podatnika kredyt 300 000 zł Limit odliczenia za 2008 r. 189 000 zł Wskaźnik udziału limitu w kredycie 63 proc. Odsetki zapłacone od kredytu 10 000 zł Odsetki mieszczące się w limicie 6300 zł Udział mieszkania w odsetkach 87,5 proc. Odsetki do odliczenia w zeznaniu 5512,50 zł

2

LIMIT ULGI ODSETKOWEJ Limit ulgi odsetkowej w latach 2002–2009 2002–2007 r. 189 000 zł 2008 r. 212 870 zł 2009 r. 243 460 zł

SOBOTA, NIEDZIELA Biznes Tydzień oglądaj w TV Biznes sobota godz. 7.10, 12.40, 17.10 niedziela godz. 7.40, 12.10, 22.10 ■ Podsumowanie wydarzeń gospodarczych tygodnia

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

12 | PONIEDZIAŁEK 5 STYCZNIA 2009 | nr 2

Kronika prawa Dziennik Ustaw nr 233

8 stycznia 2009 r.

Wchodzi w życie nowe prawo Ustawa z 23 października 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 217, poz. 1381)

wraz z informacją o wysokości dochodu, do sporządzenia których obowiązane są organy rentowe POZ. 1575 ■ Weszło w życie z dniem ogłoszenia, tj. 30 grudnia 2008 r.

z 29 grudnia 2008 r. POSTĘPOWANIE KOMPENSACYJNE Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla przemysłu stoczniowego POZ. 1569 ■ Wejdzie w życie po upływie 7 dni od ogłoszenia, tj. 6 stycznia 2009 r. Omówienie: Ta specustawa pozwoli na prowadzenie działalności stoczniowej do początku czerwca 2009 r. i na utrzymanie potencjału produkcyjnego oraz ciągłości wypłat dla pracowników Stoczni Gdynia i Stoczni Szczecińskiej Nowa. Umożliwia też sprzedaż pogrupowanego majątku stoczni (nieobciążonego długami), wykluczając jednocześnie konieczność zwrotu pomocy publicznej przez inwestora. Ministerstwo Skarbu Państwa wyłoni niezależnego obserwatora, który będzie monitorował cały proces. Będzie on powołany spośród kandydatów uzgodnionych z Komisją Europejską. Obserwator ma informować również związki zawodowe. Do czerwca 2009 r. zrealizowany zostanie program ochronny dla pracowników obu stoczni oraz ich spółek. Wartość programu dobrowolnych odejść i monitorowanych zwolnień jest szacowana na 400 do 500 mln zł. Programy te umożliwią m.in. wsparcie pracowników stoczni w uzyskaniu ponownego zatrudnienia i uzyskania dotacji na rozpoczynanie działalności gospodarczej. Wynagrodzenia będą wypłacane do końca maja 2009 r. Odszkodowania dla stoczniowców mają wynosić – w zależności od stażu pracy – od 20 do 60 tys. zł.

Rozporządzenie ministra finansów z 16 grudnia 2008 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych POZ. 1577 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r. Więcej Podatki • Znane są nowe formularze podatkowe – GP nr 254/2008 RACHUNKOWOŚĆ Rozporządzenie ministra finansów z 16 grudnia 2008 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorców wykonujących działalność z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych POZ. 1576 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r. Więcej Podatki • Polisy OC dla biur na 15 tys. euro – GP nr 254/2008 PRAWO CELNE Rozporządzenie ministra finansów z 16 grudnia 2008 r. w sprawie właściwości miejscowej organów celnych POZ. 1578 ■

Weszło w życie 1 stycznia 2009 r.

z 30 grudnia 2008 r. OCHRONA ZDROWIA Ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń chorób zakaźnych u ludzi POZ. 1570 ■ Weszła w życie 1 stycznia 2009 r. z wyjątkiem art. 9, który wchodzi w życie 1 stycznia 2010 r. PRAWO CYWILNE Ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

UPADŁOŚCI Ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych POZ. 1572 ■ Wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia, tj. 31 marca 2009 r. RUCH DROGOWY Ustawa z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym POZ. 1573 ■ Wejdzie w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, tj. 14 stycznia 2009 r. Ustawa z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym POZ. 1574 ■ Wejdzie w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, tj. 14 stycznia 2009 r. PODATKI Rozporządzenie ministra finansów z 16 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wzoru rocznego obliczenia podatku

5 stycznia 2009 r. PRODUKTY ROLNE Ustawa z 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 216, poz. 1368) Omówienie: Znowelizowano przepisy dotyczące właściwych organów oraz postępowania w zakresie oceny wniosków o rejestrację produktów rolnych, a także dotyczące tymczasowej ochrony krajowej, kontroli produktów rolnych i środków spożywczych.

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 350 z 30 grudnia 2008 r. W nim m.in.

Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 16 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyznaczenia sądów rejonowych, które zakładają i prowadzą księgi wieczyste w systemie informatycznym POZ. 1580 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r. Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 16 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości POZ. 1581 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r.

POZ. 1571

Wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia, tj. 1 lipca 2009 r., z wyjątkiem art. 1 pkt 5, 9, 12 i 15-18 oraz pkt 78 w zakresie dodawanych art. 11534, art. 11535, art. 11537 i art. 11538, a także art. 7 pkt 1 i 3–5, które weszły w życie 12 grudnia 2008 r. ■

Wchodzą w życie

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 16 grudnia 2008 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych sądów grodzkich oraz zmiany rozporządzenia w sprawie utworzenia sądów grodzkich POZ. 1579 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r.

Dziennik Ustaw nr 234

i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych POZ. 1586 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r.

Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 16 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia sądów gospodarczych POZ. 1582 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r. Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 18 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia sądów pracy i sądów ubezpieczeń społecznych POZ. 1583 ■ Weszło w życie 1 stycznia 2009 r.

KSZTAŁCENIE OBYWATELI Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1357/2008/WE z 16 grudnia 2008 r. zmieniająca decyzję nr 1720/2006/WE ustanawiającą program działań w zakresie uczenia się przez całe życie ■ Weszła w życie następnego dnia po opublikowaniu, tj. 31 grudnia 2008 r. Omówienie: Mają zostać poprawione procedury i sposób przepływu informacji po to, żeby skrócić o dwa do trzech miesięcy przyznawanie dotacji. Chodzi też o likwidację opóźnień, które nieproporcjonalnie obciążają administrację programu i powodują marnotrawienie funduszy. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1358/2008/WE z 16 grudnia 2008 r. zmieniająca decyzję nr 1904/2006/WE ustanawiającą program Europa dla Obywateli na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego na lata 2007-2013 ■ Weszła w życie następnego dnia po opublikowaniu, tj. 31 grudnia 2008 r. Omówienie: Żeby zlikwidować opóźnienia w przepływie funduszy do beneficjentów Komisja ma informować komitet oraz Parlament Europejski o wszystkich decyzjach w ciągu dwóch dni roboczych. Chodzi o opisy i analizy otrzymanych wniosków, oceny i wyboru, listę projektów zaproponowanych do finansowania oraz projektów, które zostały odrzucone. OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH

OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 11 grudnia 2008 r. w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności w toku postępowania w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu inżyniera pożarnictwa, technika pożarnictwa i strażaka POZ. 1584 ■ Weszło w życie z dniem ogłoszenia, tj. 30 grudnia 2008 r. DETEKTYWI Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 16 grudnia 2008 r. w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności w toku postępowania w sprawie o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu detektywa POZ. 1585 ■ Weszło w życie z dniem ogłoszenia, tj. 30 grudnia 2008 r. ADMINISTRACJA Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 18 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia, zmiany

Decyzja ramowa Rady 2008/977/WSiSW z 27 listopada 2008 r. w sprawie ochrony danych osobowych przetwarzanych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych ■ Wejdzie w życie dwudziestego dnia po opublikowaniu, tj. 19 stycznia 2009 r. Omówienie: Dane osobowe zostają usunięte lub zanonimizowane, jeżeli nie są już potrzebne w celach, do których zostały legalnie zgromadzone, lub w których są legalnie dalej przetwarzane. Dane blokuje się, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy, by sądzić, że ich usunięcie godziłoby w słuszne interesy osoby, której dotyczą. Te, do których dostęp został zablokowany, mogą być przetwarzane jedynie w celu, z powodu którego ich usunięcie było niemożliwe. Przekazywanie danych bez uprzedniej zgody dopuszczalne jest jedynie wtedy, kiedy jest niezbędne dla zażegnania bezpośredniego i poważnego zagrożenia bezpieczeństwa publicznego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, a uprzedniej zgody nie można uzyskać na czas. Kolumnę przygotowali DOBROMIŁA NIEDZIELSKA-JAKUBCZYK i MAREK KOBYLAŃSKI