Safari 169

±_¿ fi_ — 169

;f+5ffnsgff[ 5fTf

ÿÏZÎHÎ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ËÏ‹_√ ⁄ÕÛfiÌ ±fiı¿ Ω÷˘ Ωı‰Î ‹‚ı »ı, …ı ’ˆ¿Ì ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÌ á …^fi 2008 á ‰ˆÂά-F›ıWà 1930

÷_hÎÌ, ‹ƒ¿ ±fiı ≠¿Î¿ — fi√ıLƒ ω…› Á_’Îÿ¿ — ËWν· ’W¿HÎν ‹¬M≤Wà ÏÕ{Î¥fi ÷◊Î ·ı±ÎµÀ˚Á — ËWν· ’W¿HÎν ¿·Î ÁËΛ¿˘ — ¿ı‰ «Î‰ÕÎ, ±Ï‹÷ ÂÎË, ÁÏfi· ÏøÏç›fi ‹ÎÏ·¿ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ, ±‹ÿΉÎÿ. ‹ƒHÎV◊Îfi — ±ı·Î¥Õ ±˘ŒÁıÀ, √˘‹÷Ì’fl, ±‹ÿΉÎÿ. Ï¿o‹÷ — ±œÎfl wÏ’›Î 12 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 200. ’flÿı‹Î_ — wÎ.1,400 24 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 400 ‰ı⁄ÁÎ¥À — www.safari-india.com ¥-‹ı· — ·‰Î…‹ ‹ÎÀı — [email protected]

ÁÒ«fi˘, ’˛Ï÷¤Î‰˘ ÷◊Î ±L› ‹ÎÏË÷Ì ‹ÎÀı — [email protected]

’hÎT›‰ËÎflfi_ Áflfi΋_ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ, 212- 215, ±Îfi_ÿ ‹_√·-3, ¿˘fl ⁄Λ˘Àı¿fiÌ Á΋ı, ’Ïfl‹· ø˘ÏÁ_√ ’ÎÁı, ±ıÏ·Á Ï⁄˛…, ±‹ÿΉÎÿ-380006. Œ˘fi fi_⁄Á˝ — 2646 16 98 / 6605 6050 Printed and published by Nagendra Vijay for Harshal Publications. 212 to 215, Anand Mangal-3, Opp. Core Biotech, Near Parimal Crossing, Ellisbridge Ahmedabad-380 006. Printed at Allied Offset Printers, 14/2, Kalidas Mill Compound, Gomtipur, Ahmedabad. Printer, Publisher & Editor: Nagendra Vijay Owner: Harshal Publications Registered with the RNI. No. 38380/80

¿Î›‹Ì √˛ÎË¿˘±ı ’hÎT›‰ËÎfl ‰¬÷ı ’˘÷Îfi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl ±«Ò¿ ·¬‰˘.

„V’ÏÁÁfiı ¿<ÿfl÷fi˘ ωϫhÎ ±Ï¤ÂÎ’ ‹Y›˘ »ı. Ïÿ‰Á ±Î¬˘ e·flÁ ’̉΋Î_ ‰Ì÷ÎT›Î ’»Ì flÎhÎı ±ı À«Ò¿Õ<_ ’_¬Ì ÏfiƒÎÏ‘fi ◊Λ I›Îflı ÷ıfiÌ Á΋ı ’˘÷ÎfiÎ ±„V÷I‰fi˘ ’˛ÎHÎ’˛ffi Ω√ı »ı. flÎÏhÎfiÌ ¨CÎ ¬ıÓE›Î ’»Ì ‰Ëı·Ì Á‰Îflı ±ı¿ … ’˛›ÎÁı ÷ı Ω√Ì Â¿ı ÷˘ ÃÌ¿, fiÏË÷fl ÏfiƒÎ ÷ıfiı ‹ÎÀı Ï«flÏfiƒÎ‹Î_ Œıfl‰Î› »ı. ±Î ’_¬ÌfiÎ ÂflÌfl‹Î_ ¿<ÿfl÷ı √˘Ã‰ı·Ì ±∞⁄˘√flÌ⁄ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· Ï‹¿ıÏfi{‹ ÷ı ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl »ı. flÎÏhÎfiÌ ¨CÎ ÿflQ›Îfi ËÏ‹_√ ⁄ÕÛfiÎ ÂflÌfl‹Î_ ÿflı¿ Ïø›Î ±I›_÷ ‘Ì‹Î ±Î›Î‹‹Î_ «Î·ı »ı, èÿ›fiÎ ‘⁄¿ÎflÎ ±I›_÷ ‹_ÿ ’Õı »ı ±fiı «›Î’«›fi_ ÷_hÎ ·Î˜-√̱fl‹Î_ ÁflÌ Ω› »ı. ±Î Ëη÷ı ’fl˘Ïœ›ı ŒflÌ Ω√˛÷ ◊‰Î‹Î_ ËÏ‹_√ ⁄Õı˝ ’W¿‚ ±ıfi∞˝ ‰Î’flÌ ÂflÌfl÷_hÎfiı ŒflÌ ÀΘ’-Ï√±fl‹Î_ ·Î‰‰_ ’Õı »ı. ±Î‹ ¿fl‰Î‹Î_ ÷ı ÁŒ‚ flèÎ_ ÷˘ ÃÌ¿, fiÏË÷fl ‰‚Ì ’λ\_ ÏfiƒÎ‹Î_ ’˘œÌ Ω› »ı--±fiı ËÏ‹_√ ⁄ÕÛ ‹ÎÀı ÷ı ÏfiƒÎ »ıS·Ì ‰ÎflfiÌ Ë˘› »ı. ŒflÌ @›Îflı› ÷ı ∂Ã÷_ fi◊Ì. ¿o≥¿ ±_Âı ±Î‰_ … ∞‰fi ≥{flΛı·fiÎ ·Î¬˘ ›ËÒÿ̱˘ »ıS·Î_ 60 ‰Wν ◊›ı √ΩflÌ flèÎÎ »ı. ËÏ‹_√ ⁄ÕÛ ÁÎ◊ı ÷ı‹fi_ ÁÎQ› ±ı ‰Î÷ı ¿ı ÷ı‹fiÌ ’HÎ ±Î‰÷Ì ¿Î· ±ÏfiÏç÷ ˢ› »ı. ÿflı¿ fi‰˘ Ïÿ‰Á ÷ı‹fiı ‹ÎÀı fi‰_ ∞‰fi »ı ±ı‹ ¿Ëı‰Î‹Î_ …flΛ ±Ï÷›˘„@÷ fi◊Ì. Á_Ω√ ı ˘ … ±ı ’˛¿ÎflfiÎ_ »ı. ≥Ï…M÷, ΩıÕfiÛ , ÏÁÏfl›Î, ·⁄fiÎfi, ≥flο, ≥flÎfi, ÁεÿÌ ±fl⁄V÷Îfi ‰√ıflı ÿU‹fi ÿı¢ ’ˆ¿Ì ¿›Î ÿıÂfiÎ_ ω‹Îfi˘ @›Îflı ¬‰ÎflÌÁ…˝¿ ±Îø‹HÎ ·Î‰ı ÷ıfi˘ ‘Õ˘ ˢ÷˘ fi◊Ì. Ë‹ÎÁ, ÏË{⁄S·Î ±fiı ÷ıfiÎ …ı‰Î ’ı·ıVÀÎ≥fi ‹„@÷‹˘fl«ÎfiÎ_ ±Î÷_¿‰ÎÿÌ Á_√Ãfi˘±ı ⁄ıŒÎ‹ flÌ÷ı ÿÎ√ı·Î_ fl˘¿ıÀ˘ ’ˆ¿Ì ¿›_ fl˘¿ıÀ ¿≥ CÎÕ̱ı @›Î_ hÎÎÀ¿ı ±ı ÏfiÏç÷ ˢ÷_ fi◊Ì. ’ı·ıVÀÎ≥fifiÎ √ıÏfl·Î ÁˆÏfi¿˘ ¿›Î ÂËıflfiÎ ¿›Î ‹¿Îfifiı ⁄˘Q⁄ ‰Õı e_¿Ì ÿı ÷ı ’HÎ ¿˘≥ ΩHÎ÷_ fi◊Ì. ≥{flΛı·fiÌ ›ËÒÿÌ ’˛Ω ‹ÎÀı ±Î‰Ì ÿËıÂ÷ fl˘Ï…_ÿÌ »ı, …ıfi˘ Á΋fi˘ ÷ı±˘ » ÿΛ¿Î ◊›ı Á÷÷ ¿fl÷Î ±ÎT›Î »ı. ±Î ÿËıÂ÷fiÎ ±fiı µ«ÎÀfiÎ ‰Î÷ΉflHÎ ‰E«ı … √›ı ‹ÏËfiı ±ı ÿıÂı ’˘÷Îfi˘ 60‹˘ V◊Î’fiÎ Ïÿfi ‘΋‘Ò‹◊Ì µ…T›˘. ±Î…◊Ì 60 ‰Wν ’Ëı·Î_ ‹ı 8, 1948fiÎ fl˘… ÕıÏ‰Õ ⁄˜fi √Ïfl›fiı ≥{flΛı·fiÌ V◊Î’fiÎ ¿flÌ I›Îflı ±Õ‘˘ Õ{fi ÿU‹fi flÎWÀˇ˘ ‰E«ı CÎıflΛı·Î ≥{flΛı·fiÎ Ëη ÏÁ_ËfiÎ ’Î_…flı ’ÒflΛı·Î ÁÁ·Î …ı‰Î Ë÷Î. ÿıÂfi_ ¤Îω ±_‘¿Îfl‹› …HÎÎ÷_ Ë÷_. ’fl_÷ ·˘¬_ÕÌ ‹fi˘⁄‚ ‘flΉ÷Ì ±fiı ËÎÕ˘ËÎÕ ÿıÂ’˛ı‹ ‰Õı »·¿Î÷Ì ›ËÒÿÌ ’˛Ω±ı ’˘÷Îfi_ ¤Îω ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊ı ·A›_. ÏÁ_Ë ±fiı ÁÁ·ÎfiÎ flΘ· ΩHÎı ¿ı ÷ıHÎı ⁄ÿ·Ì fiÎA›Î--±fiı …√÷fiı ±ı ‰Î÷fi_ ¤Îfi I›Îflı ◊›_ ¿ı F›Îflı 1948‹Î_ ≥{flΛı·fiÌ V◊Î’fiÎ ◊÷ΉıÓ÷ ÷ıfi_ ±„V÷I‰ Ï‹ÀΉ‰Î «ÕÌ ±Î‰ı·Î_ ≥Ï…M÷, ΩıÕÛfi, ÏÁÏfl›Î, ·⁄fiÎfi ±fiı ≥flο ±ı‹ ’Î_« ÿı¢fiÎ_ ·U¿flÌ ÿ‚˘fiı ≥{flΛı·ı …O⁄fl ·Õ÷ ±Î’Ìfiı ËÎ_¿Ì ¿ÎœuÎ. ÁflŒfl˘Â ≥{flΛı·Ì±˘fi˘ ±Î¿fl˘ Ï‹Ω… ±ı ’»Ì 1956fiÎ, 1967fiÎ, 1970fiÎ ±fiı 1973fiÎ ±ı‹ ‰‘ «Îfl ›©˘‹Î_ ’HÎ T›@÷ ◊›˘. ±Î ›©˘‹Î_ ≥{flΛı·ı ÷ıfiÎ ÿU‹fi˘fiı flıÏ√V÷ÎfifiÌ ‘Ò‚ ŒÎ¿÷Î ¿flÌ ÿÌ‘Î ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÿU‹fifi˘ ¿ıÀ·˘¿ ¤Îˆ√˘Ï·¿ ’˛ÿı ‰ÎœÌfiı ≥{flΛı·‹Î_ Á‹Î‰Ì ÿÌ‘˘. ≥{flΛı·fi_ ·˘¬_ÕÌ ‹fi˘⁄‚ ±Î…ı ’HÎ ›◊Ή÷˚ »ı. ω…›fi˘ ¿ıŒ ÷ıfiı «Õu˘ fi◊Ì. ÁΫ_ ’Ò»˘ ÷˘ ±ı‰Î ¿ıŒ‹Î_ flËı‰_ ÷ıfiı ’η‰ı ÷ı‹ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ±Õ‘˘ Õ{fi ÿU‹fi ÿı¢ ‰E«ı À¿Ì flËı‰Îfi˘ ⁄Ë Á_√Ïÿ· ÷¿Îÿ˘ ÷ıHÎı Á÷÷ Ïfi¤Î‰‰˘ ’Õı »ı. ’ı·ıVÀÎ≥fifiÎ 20,000 √ıÏfl·Î±˘±ı ÿı¤fl‹Î_ Œı·Î‰ı·Î ±Î÷_¿‰Îÿ Á΋ı {Ò¿Ì ’Õ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÷ıfiÌ Á΋ı ·ÕÌ ·ı‰_ ’Õı »ı. Õfl, Ïfi⁄˝‚÷Î, ·Î«ÎflÌ, ÂflHÎÎ√Ï÷ ‰√ıflı …ı‰Î ÂOÿ˘fiı ≥{flΛı·Ì ΩıÕHÎÌ¿˘Â‹Î_ V◊Îfi fi◊Ì ÷ı‹ ‹ÎÀÌ’√Î fiı÷α˘ ‹ÎÀı I›Î_fiÎ flÎ…¿ÎflH΋Î_ Ωı√‰Î≥ fi◊Ì. ¿˘≥ ’HÎ ¤˘√ı ÿU‹fi Á΋ı {Ò¿‰_ fiÏË, ∂·À<_ ÿU‹fi Á΋ı ⁄‹HÎÎ Ωıflı ·ÕÌ ·ı‰_ ±ı ≥{flΛı·Ì ÂÎÁ¿˘fiÌ fiÌÏ÷ »ı ±fiı “Never say die!” fi˘ Ï‹Ω… I›Î_fiÌ ’˛ΩfiÎ ·˘ËÌ‹Î_ »ı. ¿ÿΫ ±ıÀ·ı … ±ı --ËWν· ’W¿HÎν ÿı ’˘÷ÎfiÌ 60‹Ì ‰Wν√Î_à Ωı‰Î ’ÎQ›˘ »ı.á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

1

df+tfjif

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 168 ‹Î_ 40‹ı ’Îfiı ¿< fl ÎfifiÌ ’_ „ @÷±˘fi˘ ±_ √ ˛ ı ∞ ±fi‰Îÿ ‰Î_E›˘. ‰Î_E›Î ⁄Îÿ µI¿oÃÎ ÁÎ◊ı ¿<flÎfi‹Î_ ÷ıfi_ ω‰flHÎ ÷’ÎÁ‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿›˘˝. ’fl_÷ ¿<flÎfifiÌ fi‰‹Ì ÁÒflËfiÌ ±Ï√›Îfl‹Ì ±Î›÷‹Î_ @›Î_› ±Î‰˘ µS·ı¬ fi◊Ì. ‰‚Ì ‹ÎflÎ ‹_÷T› ‹…⁄ √wÕ ÂOÿfi˘ ¿<flÎfi‹Î_ @›Î_› Á‹Î‰ı fi◊Ì. “ÁŒÎflÌ”fiı ±ı …HÎΉ‰Î ωfi_÷Ì »ı ¿ı √›Î ±_¿ı ’˛√À ¿flı·˘ ±_√˛ı∞ ±fi ‰ Îÿ ¿›Î ’ V ÷¿/Á΋ϛ¿‹Î_ ◊ Ì ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı? ’Àı· ‹U÷ο ±Ë‹ÿ ±ı. ¿flÌ‹, ‹.’˘. ·HÎΉÎÕÎ, Ï…. ’_«‹Ëη; ≥¿⁄η ËÁıfi ⁄˘¿ÕÎ, √˘‘flÎ

á “ÁŒÎflÌ”fiÎ ±_¿ fi_. 168‹Î_ “›˘√Îfi › ˘√fi _ ‹ı ◊ ı ‹ ı Ï …¿” ·ı ¬ ‹Î_ ¿<flÎfifiı ÀÎ_¿Ìfiı a son of Arabia will awaken... ±ı‰Ì …ı ’_„@÷ ±Î’Ì ÷ı »ıS·Î_ ’Î_« ‰Wν ◊›ı ≥LÀflfiıÀfiÌ ±fiı¿ ‰ı⁄ÁÎ≥À ¶ÎflÎ Œı·Î›Î ⁄Îÿ ÏÿSËÌfiÎ ±ı¿ ΩHÎÌ÷Î flÎWÀˇÌ› ±¬⁄Îflı ’HÎ ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ »Î’Ì I›Îflı “ÁŒÎflÌ”±ı ÷ıfi˘ ·ı¬‹Î_ Á‹Î‰ı ¿›˘˝. Ë¿Ì¿÷ı ±ı ’_„@÷ ±‹ıÏfl¿fi ’˛«ÎflfiÎ ¤Î√w’ı ’˛ÁflÌ »ı. ¿< fl Îfi‹Î_ ÷ı fi◊Ì. “›˘√Îfi › ˘√fi _ ‹ı◊‹ ı Ïı …¿” ·ı¬‹Î_ ÷ıfiı Á΋ı· ¿›Î˝ ⁄ÿ· Ïÿ·√Ìfl »Ì±ı . “ÁŒÎflÌ” ÷ı fi Î ÁΈ ‰Î«¿˘fiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√ı »ı.á jffrfsf[gf[ bff;f Ljfgf+tfl

à “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl”fiı ’˛ffi˘ ‹˘¿·‰Î Œ@÷ ’˘VÀ ¿ÎÕÛ ‰Î’fl˘. ’fl⁄ÌÏÕ›_ fiÏË. à ’˛ffi˘ ÁÎ◊ı ’Òw_ fi΋, Áflfi΋_, Ï’fi ¿˘Õ ±fiı ÀıÏ·Œ˘fi fi_⁄fl ’HÎ ±«Ò¿ ·¬˘. à ÿflı¿ ’˛ffi À>_¿˘ ±fiı ‹tÎÁflfi˘ ÷ı‹… ⁄ÌΩ Á˙ ‰Î«¿˘fiı flÁ ’Õı ±ı‰˘ ˢ› ÷ı …wflÌ »ı. à “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl”fiÎ ’˛ffi˘, “‰Î«¿˘fi˘ ‰Ô ‚÷˘ …‰Î⁄”, ¿˘›ÕÎfiÎ …‰Î⁄˘ ÷◊Î “±Î ’hÎ...” ‹ÎÀı ÁÒ«fi˘ ±fiı ‹_÷T›˘ ±ı‹ ÿflı¿ ω¤Î√ ‹ÎÀı ±·√ ±·√ ’h΢ ·¬˘, …ı◊Ì …ı ÷ı ω¤Î√ ‹…⁄ ÷ı‹fi_ ‰√a¿flHÎ ¿fl‰_ Áfl‚ ⁄fiı. 2 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

vf+s gf+p !^&

“ÁŒÎflÌ”fi˘ ‹ı ‹ÎÁfi˘ ±_¿ ·Î…‰Î⁄ Ë÷˘. ¬√˘‚ÂÎjÎÌ ‹ÎÏÀÛfi ÏflÁfiÎ ’›Î˝‰flHÎ Á_⁄_‘Ì ±ı·ÀÛ˚Áfi_ Ïfiÿı˝Âfi ÷ı‹… ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ¬ıÕ>÷˘fiı ‹¿Î≥fiÎ ’ο ‹ÎÀı ±’Λı·Ì Á⁄ÁÌÕÌ ‹Îfi‰Ω÷ ‹ÎÀı ¿ı À ·Ì Ëÿı fi¿ÁÎfi¿Îfl¿ »ı ÷ıfiÌ Ë¿Ì¿÷˘ fl…^ ¿fl÷˘ “Á_’Îÿ¿fiÎı ’hΔ flÁ’˛ÿ flè΢. “‹_÷T›”‹Î_ “ÁŒÎflÌ”±ı ±Î’ı·˘ …‰Î⁄ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ ±fiı ÁΫ˘ ·ÎB›˘. ±Î…ı ¿‹Ï½›· ΩËıflÎ÷ ωfiÎfi_ ±ı¿ı› ‹ı√ıÏ{fi ¿S’Ì ’HΠ¿Î÷_ fi◊Ì I›Îflı “ÁŒÎflÌ”±ı ΩËıflÎ÷˘fiÌ ±Î‰¿ …÷Ì ¿flÌfiı ’˘÷Îfi_ ’˛¿ÎÂfi ‰W΢˝◊Ì À¿Î‰Ì flÎA›_ »ı ±ı √‰˝fiÌ ‰Î÷ »ı. “ FYI ” ω¤Î√‹Î_ V’ı Á ÂÀ·fiÌ ÁΉflHÎÌ, ≥LVÀLÀ ¿ı‹ıflÎfiÌ Ï‰ÿΛ ±fiı Œ˘À<flÁ ±ÎÏ√›ÎfiÌ ‹ÎÏË÷Ì ≥LŒ‹ı˝Âfi‹Î_ ‰‘Îfl˘ ¿flÌ √≥. “fi‰_ Á_¢‘fi” ω¤Î√‹Î_ ÀıV·ÎfiÌ ¤Ï‰W›‰ÎHÎÌfiı ÁοÎfl ¿fl‰Î …≥ flËı·Î Ïfl‹˘À M·ıfifiÌ Ï‰√÷ fi‰Ìfi÷ΤflÌ ·Î√Ì. SHARP-5 fiÌ ¬Ò⁄̱˘ ±fiı ÷ıfiÎ Œı@À ÏŒ√Á˝fiÌ ‹ÎÏË÷Ì ¬Ò⁄ … √‹Ì. …^fiÎ√œfiÎ ‹ËÎflÎΩ ‹ËÎ⁄÷¬Îfi, fiıËvfiÌ œÌ·Ì’˘«Ì flÎ…fiÌÏ÷ ±fiı …^ fi Î√œfiÎ_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ±fiı flÎ…fiˆÏ÷¿ ¤Ò÷¿Î‚fiÌ «˘ÀÿÎfl fl…^±Î÷ ÁflÁ Ë÷Ì. …^fiÎ√œ ÷ı‹… ±Îfl{Ì Ë¿>‹÷ ωÂıfiÌ ±ΩHÎÌ ‹ÎÏË÷Ì Ï‰Âıfi_ “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_” flÁ’˛ÿ Ë÷_. ±Î ±_¿fiÌ ¿‰fl VÀ˘flÌ fiΘ·ı…◊Ì ¤fl’Òfl flËÌ. √˛ıωÀıÂfi· ‹Î≥ø˘ Áı„LÁ_√ ’©Ï÷ ¶ÎflÎ ¿flÎ÷Ì ⁄ÎèÎΉ¿ÎÂÌ √˛ËfiÌ Â˘‘ ωÂı ±‰√÷ ◊‰Î›_. M≤J‰Ìfi˘ ΩıÏ՛Π√˛Ë fi ˢ‰ÎfiÎ ÕΛÎ√˛ÎQÁ ÁÏË÷ ‰Hν‰Î›ı·Î » ±ı » ‹tα˘ V’WÀ ◊≥ √›Î. ›˘√Îfi›˘√fiÎ ‹ı◊ı‹ıÏ…¿fiÎ ·ı¬‹Î_ ±‹ıÏfl¿fi ’˛‹¬˘ ±⁄˛ÎË‹ Ï·_¿fi ±fiı Fˢfi ¿ıfiıÕÌfiÎ ∞‰fifiÌ ÁÎQ›÷α˘‹Î_

Á_¤Ï‰÷÷Îfi˘ ÏÁ©Î_÷ ¿≥ flÌ÷ı ¿Î‹ ¿flÌ √›˘ ÷ı ‰Î_«Ì ±fiËÿ ±Îç›˝ µ’F›_. ±Î µ’flÎ_÷ “ÀÎ≥Àfi” ±fiı “ÀÎ≥ÀıÏfi¿” ωÂıfi_ ±fiı Â΂ÎfiÎ ‰√˝¬_ÕfiÎ ⁄ı ωzÎ◊a±˘fi˘ …L‹Ïÿfi ÁÎ◊ı ±Î‰‰ÎfiÌ Â@›÷ΠωÂıfi_ ‹ı◊ı‹ıÏ…¿ ≥LÀflı„VÀo√ ·ÎB›_. “Œı @ ÀŒÎ≥LÕfl” ω¤Î√fiÎ ≥rflfiÎ ±„V÷I‰ Á_⁄_‘Ì Á‰Î·fi˘ …‰Î⁄ ¬flı¬fl ÁflÁ Ë÷˘. “Á’flÁ‰Î·”fiÎ …‰Î⁄‹Î_ ·ÎVÀ ¿‰fl ’fl ±Î’ı·˘ ÁfiÕuÒfi˘ Œ˘À˘ Á_ÿfl Ë÷˘. ¿‚Â, Œ˚·Î›Àˇı’, O·ıÕfl ‰ÀÛ, ⁄Àfl ‰ÀÛ …ı‰Ì ∞‰Î÷¤ZÎÌ ‰fiV’Ï÷ ωÂı fi Ì ±ÎÀ·Ì ωV÷Îfl’Ò‰˝¿fiÌ Ï‰√÷ ±√ε @›Îflı› ‰Î_«Ì fi Ë÷Ì. “Á’fl„@‰{”‹Î_ ±Î≥Á øÌ‹ ωÂı CÎHÎÌ ΩHοÎflÌ ‹‚Ì ±fiı »ıS·ı “‹Î≥LÕ √ıQÁ” ’HÎ ‹Î≥LÕfiı ÁÎflÌ ±ı‰Ì ¿Áfl÷ ’ÒflÌ ’ÎÕfiÎflÌ Ë÷Ì. ωSÁfi ±fiı fi˘±ı· flÎÃ˘Õ, ‰Õ˘ÿflÎ; Ïfi·ı …ı. w‘ÎHÎÌ, √˘ÁÎ, ’˘fl⁄_ÿfl; CÎfiU›Î‹ ¤w«Î, ËoÁÎ⁄ıfi ¤w«Î, ·˘±fl ’flı·, ‹_⁄≥; ‹˘ÏË÷ ≥ÁflÎfiÌ, ωfl’fl, ¬ıÕÎ; Ïfi¿<_…, ¤˙Ï‹¿, ¿<Á‹, …›_Ï÷¤Î≥, ›Ï÷fi, lı›Á ±fiı ±Î‹˛’ηÌ, ‹Î_…·’fl, ‰Õ˘ÿflÎ

“ÁŒÎflÌ”-168 ±I›_÷ ‹ÎÏË÷Ì’˛ÿ flè΢. ÀÎ≥À· ±fiı ⁄˜¿-ÀÎ≥À· ’fl ±Î’ı·Ì ÷Á‰Ìfl˘ Á_ÿfl Ë÷Ì. “Á_’Îÿ¿fi˘ ’hΔ ±fiı “⁄fiΉ ±fiı ⁄ı¿√˛ÎµLÕ” ω¤Î√‹Î_ B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÌ ±Áfl˘ ‰Î_«Ì. ’›Î˝‰flHÎfiı ¬flÕÌ «Ò¿ı·Ì ‹Îfi‰Ω÷fi_ ∂…‚_ ¤Ï‰W› ÿı¬Î÷_ fi◊Ì. M≤J‰ÌfiÌ …ı‹ ±_÷ÏflZ΋Î_ ’HÎ ’˛ÿÒÊHÎ ÁÎŒ ¿fl‰Îfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘ ÷ıfiΠωÂı ‰Î_«Ì fi‰Î≥ ·Î√Ì. Ïfl‹˘À M·ıfi ¬flı¬fl Á_flZÎHΠω¤Î√ ‹ÎÀı µ’›˘√Ì ⁄fiÌ Â¿ı ÷ı‹ »ı. “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_”‹Î_ ±Îfl{Ì Ë¿>‹÷ ωÂı ¨ÕÎHÎ’Ò‰˝¿ ‹ÎÏË÷Ì ‹‚Ì. ±Î µ’flÎ_÷ M≤J‰ÌfiÎ ΩıÏ՛Π√˛Ë ±_√ıfi˘ ‹ÎÏË÷Ì·ı¬ ±fiı ›˘√Îfi›˘√fiÎ ⁄fiΉ˘ ±I›_÷ fl˘‹Î_«¿ Ë÷Î. “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl” ±fiı “Á’flÁ‰Î·”

·Î…‰Î⁄ Ë÷Î. ∞‰Î÷¤ZÎÌ ‰fiV’Ï÷fiÌ ‹ÎÏË÷Ì flÁ’˛ÿ flËÌ. ÕΛÎ√˛ÎQÁ Á_ÿfl Ë÷Î. ±Î ‰¬÷fiÌ “Á’fl„@‰{” ‹ÎÀı ’Á_ÿ ¿flı·˘ ωWΛ ‹V÷ Ë÷˘. ±Î≥Á øÌ‹ ‰W΢˝ ◊›ı ¬Î÷Î ±ÎT›Î, ’HÎ ÷ıfiΠωÂı ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì ‹ÎÏË÷Ì ¿ÿΫ ’Ëı·Ì ‰Îfl ΩHÎÌ. Á_ÿfl ±_¿ ⁄ÿ· ±Î¤Îfl. ±Î¿Î ‰flÎÁÕÎ, ‹Î‘flÌ, ‹›ÒflÌ, flÎ…¿˘À; fiÌfl‰ ÁÌ. ’_ÕuÎ, ¿ÎÏ‚›Î⁄ÌÕ, ¤Î‰fi√fl; ¿˙Ï¿ ±‹Ìfi, Ïÿfiı ¤ÎÏÀ›Î, ‹¿ı √ÏÕ›Î, ÏËfiÎ ‹Ëı÷Î, V‹Ì÷Î ’Àı·, ¿ÌÏ÷˝ ÂÎË, ¿˙Ï¿ Á˘fiÌ, ‰Õ˘ÿflÎ; ‘‰· ÿıÁÎ≥, ωfl· ÂÎË, fiÏÕ±Îÿ

“ÁŒÎflÌ”fi˘ ±_¿ fi_. 168 CÎH΢ ÁflÁ flè΢. ¬ÎÁ ¿flÌfiı “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_” ¬Ò⁄ … √Q›_. …^fiÎ√œ flÎF›fiÎ flÎΩ ‹ËÎ⁄÷ ¬Îfi ωÂı ±fiı ÷ı fi Î ¿> ÷ flÎ ’΂‰ÎfiΠ¢¬ ωÂı ±ΩHÎÌ ΩHοÎflÌ ‹‚Ì. V‰÷_ h Î ¤Îfl÷ ÁÎ◊ı …^ fi Î√œfiΠωϷfiÌ¿flH΋Î_ ±Îfl{Ì Ë¿>‹÷fi˘ ŒÎ‚˘ ±‹ÒS› Ë÷˘. ÿıÂfiÎ Á_flZÎHÎfiÌ ⁄Î⁄÷ı ±fiı¿ ¤Ò·˘ ¿flfiÎfl …‰ÎËfl·Î· fiıËvfiı ±Î¬˘ ÿı ›Îÿ ¿flı »ı. ’fl_÷ ¬flı¬fl flÎWÀˇ¤„@÷‰Î‚Î ±Îfl{Ì Ë¿>‹÷fiÎ ÁP›˘ ωÂı ¤ÎB›ı … ¿˘≥ √…flÎ÷Ìfiı ¿ı ÿı‰ÎÁÌfiı ¬⁄fl ËÂı. ±Î‰Ì ±ΩHÎÌ ‹ÎÏË÷Ì ‰Î«¿˘ Á‹ZÎ ‹Ò¿‰Î ⁄ÿ· ±Ï¤fi_ÿfi. ’_¿… »Î›ÎHÎÌ, fiÏÕ±Îÿ; ≥Lƒ, ÷’fi, Ë‚ÿı‰, Ω‹√œ¿Î, Ω‹fi√fl; …√ÿÌ¿<‹Îfl, ÂÌ÷· ÷◊Î µLfiÒfl, ±‹ÿΉÎÿ; ∑I‰Ì ±fiı Ïfi¿<_… ’Ì. ÿ·ÁÎÏHΛΠ±fiı Ï‹h΢, flÎ…¿˘À; ¿<_…fi ‹Ëı÷Î, lÌ Ï⁄·ırfl, ¿E»-¤Ò…

‹ı-2008 “ÁŒÎflÌ”fiÎ ±_¿‹Î_ “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_”‹Î_ ’ÎfiÎ fi_. 14 µ’fl ⁄Ì∞ ¿Î˜·‹‹Î_ ·A›_ »ı ¿ı “¿ÎÏÛΉÎÕfiÌ ·√¤√ 57,00,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl...” ±Î ±Î_¿Õ˘ ±Ï÷›˘„@÷ ¤flı·˘ »ı. ±ÎÀ·˘ ‹˘À˘ ωV÷Îfl ÷˘ ¤Îfl÷fi˘ ’HÎ fi◊Ì. Ωı ¿ı ±Î ±Î_¿Õ˘ »Î’‰Î‹Î_ … ¿˘≥ ¤Ò· flËÌ √≥ ËÂı. ±ı ÏÁ‰Î› “ÁŒÎflÌ”‹Î_ ’˛¿ÎÏÂ÷ ◊÷Ì Ï‰√÷˘ «˘¿ÁÎ≥‰Î‚Ì ±fiı ÁI› ±Î‘ÎÏfl÷ ˢ› »ı ÷ı Á˙ ΩHÎı »ı. Ï’˛„LÀo√ ‹ÎÀı ÷˘ “ÁŒÎflÌ”fiı Á·Î‹ ¤fl‰Ì ’Õı. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ_ CÎHÎÎ_ Á΋ϛ¿˘ ±ÎT›Î_ ±fiı √›Î_, ⁄_‘ ’ÕuÎ_ ±fiı ŒflÌ «Î·

◊›Î_. ’fl_÷ ±ı¿ ‹ÎhÎ “ÁŒÎflÌ”±ı ÷ıfiÌ ‹y‹√Ï÷◊Ì ÁŒfl «Î· flÎ¬Ì »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ±_√˛ı∞ ¤ÎÊ΋Î_ ’˛√À ¿fl‰Îfi_ fi‰_ Á˘’Îfi Áfl ¿›* ±ı ⁄ÿ· “ÁŒÎflÌ”fiÌ ±Î¬Ì ÀÌ‹fiı ±Ï¤fi_ÿfi. ÕΘ. ωfi˘ÿ ‹Î_√ÏÕ›Î, ΩıÂÌ’flÎ, …^fiÎ√œ; ‹ıËÒ· ’Ì. ’fl‹Îfl, …^fiÎ√œ

á ¤Ò· ’˛I›ı K›Îfi ÿ˘fl‰Î ‹ÎÀı ±Î¤Îfl. “ÁŒÎflÌ”fiÎ ±_¿ fi_. 168fi˘ ⁄ıVÀ ·ı¬ ›˘√Îfi›˘√fiÎ ‹ı◊ı‹ıÏ…¿ ±_√ıfi˘ ·ÎB›˘. “¿Î√fi_ ⁄ıÁ‰_ ±fiı Õ΂fi_ ÷ÒÀ‰”_ ±Î ¿Ëı‰÷fiı ÁÎ◊˝¿ ¿fl÷Î Ï¿VÁα˘ ‰Î_«Ì ÿo√ flËÌ …‰Î›._ “ÀÎ≥Àfi” ±fiı “ÀÎ≥Àı Ï fi¿”fiÎ Á‹Îfi ⁄fiΉ˘, ±⁄˛ÎË‹ Ï·_¿fi ±fiı Fˢfi ¿ıfiıÕÌ ‰E«ıfiÎ ÁÎQ› ∞‰fi’˛‰Îˢ ±_√ıfiÌ ‹ÎÏË÷Ì CÎHÎÌ √‹Ì. ÿflı¿ ºWÀÎ_÷fiı ‹ı◊ı‹ıÏÀ@ÁfiÌ º„WÀ±ı Á_¤Ï‰÷÷ÎfiÎ ÏÁ©Î_÷ ¶ÎflÎ …ı flÌ÷ı Á‹Ω‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î ÷ı “ÁŒÎflÌ” ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿˘≥ ¿flÌ Â¿ı fiÏË. ±Î‰Î ›˘√Îfi›˘√ …ı‰Î ⁄fiΉ˘‹Î_ ’HÎ ‹ı◊ı‹ıÏ…¿ ˢ≥ ¿ı ÷ı ÷tfi fi‰Ìfi ⁄Î⁄÷ …HÎΛ »ı. ±Î‰Î ±fi¿˘‹fi ·ı¬˘ ±Î’÷Î flËı¢. ÂıŒÎ·Ì ’Àı·, ‹˘Ï‰›Î, √˘ÓÕ·; ¿fiÌfl ÂÎË, ¿˘ÏÕfiÎfl; ±Ïfi· ±ıÁ. ‰Î{Î, ⁄˘ÀÎÿ, ¤Î‰fi√fl; Ï‹·fi, ‹Î‘‰, ωÂη, ‰ÎÏ·›Î

∞‰Î÷¤ZÎÌ ‰fiV’Ï÷ ωÂı ±Î’ı·Ì ωVI≤÷ ‹ÎÏË÷Ì “ÁŒÎflÌ”-168 fiÎ “Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√‹Î_ ‰Î_«‰ÎfiÌ ¬Ò⁄ … ‹Ω ’ÕÌ. ±Î‰Ì flÁ’˛ÿ, ÁÏ«hÎ ±fiı ¨ÕÎHΤflÌ ‹ÎÏË÷Ì ±√ε @›Îflı› ’HÎ ‰Î_«‰Î ‹‚Ì fi Ë÷Ì. ±Î µ’flÎ_ ÷ “Œı @ ÀŒÎ≥LÕfl” ω¤Î√‹Î_ ’HÎ ≥rflfiÎ ±„V÷I‰ ωÂı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·˘ …‰Î⁄ ¬Ò⁄ … √Q›˘. CERN fiÎ ’˛‰ı¶Îfl ’ÎÁı ⁄˛õÎ_ÕfiΠω‘Î÷Î fiÀflÎ…fiÌ ’˛Ï÷‹Î ‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ı ΩHÎÌfiı ¬flı¬fl ±Îç›˝ ◊›_. ÏË÷ıÊ ⁄Ì. ‹ÒÏ·›Î, ÿÒ‘flı…, ÁflıLƒfi√fl; ±Î¿Î ‰flÎÁÕÎ ±fiı Ï‹h΢, flÎ…¿˘À; ±fiflΑÎ, ËÊ˝‰‘˝fi, flÌ¿<· «˙‘flÌ, √ÎÏfl›Î‘Îfl, ¤Î‰fi√fl; ÏÿT›ı ±ıfi. ΩıÊÌ, ÀŸ⁄ΉÎÕÌ, …^fiÎ√œ; Ïfi¿<_… Áı…Ï·›Î, ±‹flı·Ì; ±_¿<fl ¤Ò÷, ‘˘flÎ∞; ÏË‹Î_Â Õ˘ÏÕ›Î, Ïÿ’ ·˘Ïœ›Î, ‹. ⁄ÎÀ‰Î, Ï…. …^fiÎ√œ

Â_ ±Î’fi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl

*****/169 »ı ? ÷˘ Á¬ıÿ …HÎΉ‰Îfi_ ¿ı iÎÎfi-ωiÎÎfifiÌ ÿÏfi›Î‹Î_ ±Î’fiÌ ÁŒfl «Î· ±_¿ı ’ÒflÌ ◊Λ »ı...

...ÏÁ‰Î› ¿ı ±Î’fi_ 169 ‹Î ±_¿ı («Î· ±_¿ı) ’Òw_ ◊›ı·_ ·‰Î…‹ ±Î’ ‰ı‚ÎÁfl flÌL›Ò ¿flΉ˘ ! ±Î’ Ωı ¿Î›‹Ì √˛ÎË¿ ˢ ±fiı «Î· ±_¿fiÎ ¿‰fl ’fl ±Î’fiÎ Áflfi΋΋Î_ ·‰Î…‹ fi_⁄flfi˘ »ıS·˘ ±Î_¿Õ˘ Ωı

169

ˢ› ÷˘ fi‰_ ·‰Î…‹ ‰ı‚ÎÁfl ¤flÌ ÿ˘, …ı◊Ì iÎÎfi-ωiÎÎfifiÌ ÁŒfl «Î· flËı !

‰‘ ω√÷ ‹ÎÀı …\±˘ ’Îfi_ 4 3 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

O Gjfhuftf O

effztfdff+ gff[L/iffgff effLjfgf]+ LrfTf afuff0l zc[,ff+ 5f[>g8 a?xf

¿<ÿfl÷Ì ±‰V◊΋Î_ 7 ◊Ì 13 ‰Ê˝fiÌ ±Î‰flÿÎ ¤˘√‰÷Î ±fiı ÁÎ’, ¿ÎÏ«_ÕÎ, ‰Ÿ»Ì, ¿fl«·Î ‰√ıflıfiı ±ÎËÎfl ⁄fiΉ÷Î fi˘Ï‚›ÎfiÌ ¿<· ’Î_« Ω÷˘ ¤Îfl÷fiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ ’˛ÿı¢‹Î_ ◊Λ »ı. ˉı ÷ı ’Î_«ı› Ω÷˘fi_ ±„V÷I‰ Ωı¬‹‹Î_ ’Õu_ »ı. fi‰Î≥fiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı fi˘Ï‚›Îfiı …ı‹fiÎ ÁÎ◊ı ÿÒflfi˘ ’HÎ Á_⁄_‘ ˢ‰Îfi_ fi …HÎΛ ±ı fi‰Î ⁄_√·Î±˘fi_, ÂÎıÏ’_√ ‹Î˜·fi_, ¿‹Ï½›· ¿˘QM·ıZÎfi_ ±fiı Œ˚·ıÀ˘fi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl »ı. ‰‘‹Î_ Ïÿ‰Î‚Ìfi˘ ÷Ëı‰Îfl ’HÎ ¬fl˘, ¿ÎflHÎ ¿ı …^fiÎ_ flËıÃÎH΢ ’HÎ I›Îflı ’ı≥LÀ ⁄˛Â ‰Õı fl_√fl˘√Îfi ’΋ı »ı. fi˘Ï‚›ÎfiÎ ¿Õ¿ ‰Î‚ ⁄˛Â (±fiı ¿ıÀ·Î¿ ’˛‹ÎH΋Î_ Ï«hο΋fiÌ ÁÎÿÌ ’Ÿ»Ì) ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ‰’flΛ »ı. ‰Î≥SÕ·Î≥Œ ’˛˘Àı@Âfi ±ı@À, 1972 fiÎ ±L‰›ı fi˘Ï‚›˘ flÏZÎ÷ ’˛ÎHÎÌ »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiı ’¿ÕÌ ¿ı ‰ı«Ì ¿Λ fiÏË. ’Î‚Ì Â¿Î› ’HÎ fiÏË. ±Î ¿Î›ÿÎfi˘ ¤_√ ¿fl‰˘ ±ı …ı·’ÎhÎ √fi˘ ⁄fiı. ±Î‹ »÷Î_ ¿Î›ÿ˘ ‹ÎhÎ ¿Î√‚ ’fl »ı. ’ı≥LÀ ⁄˛Â ÷ı‹… ’Ÿ»Ì ⁄fiΉ÷Î_ ±ı¿‹˘ ‹ÎÀı ‰Êı˝ÿËÎÕı ËΩfl˘ fi˘Ï‚›Îfiı ’¿Õ‰ÎfiÌ ±fiı ¬Î· ‹ı‚‰‰Î ±_÷ı ‹ÎflÌ fiά‰ÎfiÌ ’˛T≤ÏkÎ ÿı¤fl‹Î_ «Î·ı »ı. Á˙◊Ì T›Î’¿ ’˛T≤ÏkÎ ‹ÎÀı ±˘ÏflVÁÎ flÎF› fi΋«Ìfi »ı. ±˘ÏflVÁÎfiÎ ¿À¿ ÂËıfl‹Î_ ’˛A›Î÷ ω ‹_Ïÿfl »ı, F›Î_◊Ì ◊˘ÕÎ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ÿfl ‰Êı˝ ωflÎhÎÌfi˘ ‹ı‚˘ ¤flΛ »ı. ‰Ê˘˝◊Ì ÷ı ‹ı‚˘ “fiı‰·Î ΩhÎΔ ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷˘ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı VÀÌ·fiÎ ’Î_…fl΋Î_ ¬Ì«˘¬Ì« ’Òflı·Î fi˘Ï‚›ÎfiÌ ËÎÀÕ̱˘ I›Î_ ‹_ÕΛ »ı ±fiı ÿflı¿ fi˘Ï‚›˘ ‹ÎhÎ ÷ıfiÎ ‰Î‚ ‹ÎÀı wÎ. 50 ◊Ì 60 fiÎ ¤Î‰ı ‰ı«Î› »ı. √≥ ωflÎhÎ̱ı (‹Î«˝ 6, 2008 fiÎ fl˘…) ’ı≥LÀ ⁄˛ÂfiÎ_ ±ı¿‹˘fiı ‰Î‚ ÁM·Î› ¿fl÷Î ±ı … LÀ˘±ı ÷ı ‹ı ‚ ΋Î_ 400 fi˘Ï‚›Î ¬flÌÿ ¿›Î˝. ÷ÌZHÎ ÿÎ_÷ ‘flΉ÷Î ±Î‰Î fi˘Ï‚›Î ¿flÕÌ fi ¿ı , ¿ı ‹ ¿ı ‘√‘√÷Î ÁÏ‚›Î ‰Õı ÷ı ‹ fiÎ …Õ⁄Îfiı Õ΋ ±’Λ˘ ˢ› »ı. ±Î ‰ı’Îfl Œ@÷ ωflÎhÎÌ ’Òfl÷˘ ‹›Î˝Ïÿ÷ fi◊Ì ±fiı ⁄Ì∞ ÷flŒ ±˘ÏflVÁÎ ’HÎ fi˘Ï‚›Îfi˘ ¬flÿ˘ ⁄˘·Î‰÷_ ±ı¿‹ÎhÎ flÎF› fi◊Ì. ÿı‹Î_ ‰Êı˝ÿËÎÕı ¿ıÀ·Î_ ’ı≥LÀ ⁄˛Â ⁄fi÷Î_ ˢ› ±ı ÷˘ ¿˘fiı ¬⁄fl, ’HÎ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı …wÏfl›Î÷ ¬ÕÌ ¿flı ±ı‰Î_ ’ı≥LÀ 6 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

O jffcgfjifjfcfz O

5f[;f[ghz 5,f[gfgff[ gf+afz jfgf ;8f[Ls;8

¤Îfl÷fiÌ V’Î≥Á …ıÀ, ≥„LÕ√˘,

±˜fl Õıyfi ‰√ıflı ±˜fl·Î≥LÁfiÎ CÎHÎÎ ’Λ·À˘ ¤Îfl÷Ì› fi◊Ì. CÎHÎÎ_ ω‹Îfi˘ ’HÎ ±˜fl·Î≥LÁfiÎ_ fiÏË, ⁄·¿ı ωÿıÂÌ ’Λ·À˘fiÌ …ı‹ ¤ÎÕ>÷Ì Ë˘› »ı. ±˜fl·Î≥LÁı ÷ı‹fiı ·Ì{ ’fl ·Ì‘Î_ »ı. ±‹¿ ÕˇÎ›/dry ·Ì{fiÎ_ »ı, ÷˘ ⁄οÌfiÎ_ ‰ıÀ/wet ·Ì{ ’fl ·ı‰Î›Î_ »ı. ω‹Îfi ÕˇÎ› ·Ì{fi_ ˢ› ÷˘ ±˜fl·Î≥LÁı ’Λ·À˘fi˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿fl‰Îfi˘ flËı, F›Îflı ‰ıÀ ·Ì{fi_ ω‹Îfi ’Λ·À˘ ÁÎ◊ı ¤ÎÕı flά‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ωÿı¢fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ±˜fl·Î≥LÁfiı ’ıÁıL…fl˘fi˘ ÀˇÎÏŒ¿ ’Òfl÷Ì Á_A›Î‹Î_ fi ‹‚ı I›Îflı ÷ı ± ˘ ’˘÷ÎfiÎ_ ŒÎ…·

FOR YOUR INFORMATION ω‹Îfi˘ ⁄Ì∞ ±˜fl·Î≥LÁfiı ¤ÎÕı ±ıÀ·ı ¿ı ·Ì{ ’fl ±Î’Ì ÿı. VÀ̉fi µÕ‰Îfl-ËÎ{Ì (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘) fi΋fi˘ ±‹ıÏfl¿fi Ωı ¿ı ·Ì{Ÿ√fiÎ Ï⁄{fiıÁ‹Î_ ÷ı‹fiı @›Î_› ±Î_ÀÌ √›˘ »ı. ÿÏfi›Î‹Î_ Á˙◊Ì ‰‘ ’ıÁıL…fl M·ıfi ÷ıfiÌ ’ÎÁı »ı ±fiı M·ıfi ¤ÎÕı Œıfl‰‰Î_

±ı … ÷ıfi˘ ‘_‘˘ »ı. Ëo√ıflÌ‹Î_ …L‹ı·˘ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ±‹ıÏfl¿Îfi˘ ‰÷fiÌ ⁄fiı·˘ ËÎ{Ì ¿<· 824 ⁄˘∫√ ÷◊Î ±˜fl⁄Á M·ıfifi˘ ‹ÎÏ·¿ »ı. ωr‹Î_ Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ √HÎÎ÷Ì ±‹ıÏfl¿fi ±˜fl·Î≥LÁ 679 M·ıfi ‘flΉı »ı. Ï⁄˛ÏÀ ±˜fl‰ı{fiÎ_ 239, ·Œ◊ÎLÁÎfiÎ_ 245 ÷◊Î ±˜fl ¡ÎLÁfiÎ_ 265 M·ıfifiÎ ¿<· …\‹·Î ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ ⁄˘∫√ ÷◊Î ±˜fl⁄Á µÕ‰Îfl-ËÎ{Ì ’ÎÁı »ı, …ı‹fiı ¤ÎÕı ·ıfiÎfl ±˜fl·Î≥LÁ 157 …ıÀ·Ì »ı. ±Î ·ZÎÎÏ‘’Ï÷±ı Ë∞ ÷˘ ⁄ÌΩ_ 254 ω‹Îfi˘ ‹ÎÀı ±Î˜ÕÛfl fi˘Ó‘ÎT›˘ »ı. ω‹ÎfiÁı‰ÎfiÎ ZÎıhÎı VÀ̉fi ËÎ{Ìfi˘ ’˛¤Î‰ ±ıÀ·˘ »ı ¿ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ⁄˘∫√ ¿o’fi̱ı ⁄˘∫√777-200LR ( LR = Long Range) ’˛¿Îflfi_ ·ıÀıVÀ M·ıfi ÷ıfiÌ Œfl‹Î≥ ‹ … ⁄ ⁄fiÎT› _ ±fiı ÷ı ÏflŒuÏ·_√ ‰√fl ·Î_⁄΋Î_ ·Î_⁄˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕfiÎfl M·ıfi ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷_ ⁄L›_.á

⁄fiΉ÷Î_ ±ı¿‹˘ ËΩfl˘ »ı. ±ı¿·Î √…flÎ÷‹Î_ 200 …ıÀ·Î_ »ı. fi˘Ï‚›ÎfiÎ Á_ËÎflfi_ ÷ıfiı ⁄ıfl˘‹ÌÀfl (¿ı ’»Ì Õ>QÁÕı @·Î˜¿) √HÎÌ ·˘.á O 8[sgff[,ff[Lh O

dff[aff>,f of[gf ,ff5fVtff afgf[ tiffz[p p p

¤Îfl÷‹Î_ ÿfl ‰Êı˝ 2Ñ …ıÀ·Î ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi «˘flΛ »ı. À¿Î‰ÎflÌfiı ⁄ÿ·ı ¿<· Á_A›Î Ωı‰Î

⁄ıÁ˘ ÷˘ ±Î_¿Õ˘ ·√¤√ 48,50,000 …ıÀ·˘ »ı. CÎHÎÎ ¬flÎ ·˘¿˘ ±Î‰_ fi¿ÁÎfi ‹Î_ÕÌ ‰Î‚Ìfiı (÷ı‹… ‹fi ‰Î‚Ìfiı) fi‰˘ ËıLÕÁıÀ ¬flÌÿı »ı, ’HÎ Áfl‰Î‚ı …ı fi¿ÁÎfi ‰ıÉÎfi_ flËı ÷ı √‹Î‰ı·Î ËıLÕÁıÀfiÌ Ï¿o‹÷ ’Òfl÷_ ‹›Î˝Ïÿ÷ flËı÷_ fi◊Ì. ‹˘⁄Î≥·‹Î_ VÀ˘fl ◊›ı·Ì Œ˘fi ⁄Ò¿, MP3, Á_√˛ÏË÷ ¿flı·Î ’Á˝fi· Œ˘À˘√˛ÎŒ˚Á, ‹˘⁄Î≥· Ωı V‹ÎÀÛ Œ˘fi ˢ› ÷˘ ≥LÀflfiıÀ ±ı@ÁıÁfiÌ Áω‘Î ‰√ıflı ⁄‘_ ±ı ËıLÕÁıÀ ÁÎ◊ı …÷_ flËı »ı. ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi @›Î_¿ flıVÀ˘flLÀ‹Î_ ¿ı Àˇıfi‹Î_ ¤Ò·Ì √›Î ˢ ±fiı ’˛Î‹ÎÏHο T›„@÷fiı ËÎ◊ ·Î√ı ÷˘ ¿ÿΫ ’λ˘ ‹‚ı ¬fl˘. ⁄Î¿Ì «ÎLÁ fiÏË. «˘flÌfiÎ ¿ıÁ‹Î_ ÷˘ Ï⁄·¿<· fiÏË. ±Î Ω÷fiÎ Á_Ωı√˘‹Î_ Â_ ¿fl‰_ ÷ıfiı ·√÷Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‹Î√˝ÿ½fi˘--±fiı ‹U¿ı·Ì±˘ — á ‹˘⁄Î≥·fi˘ ‰Ì‹˘ Á΋ÎL› flÌ÷ı ·ı‰Î÷˘ fi◊Ì, »÷Î_ ˢ› ÷˘ fi¿ÁÎfifiÌ ‰ÁÒ·Ì ‹ÎÀı ’Ï·Á VÀıÂfiı FIR fi˘Ó‘Ή‰Îfi_ …wflÌ ⁄fiı. ŒÏfl›Îÿ fi˘Ó‘Ή˘ I›Îflı CÎHÎÎ ¿ıÁ˘‹Î_ ’Ï·Á theft fiı ⁄ÿ·ı misplaced ÂOÿ ·¬Î‰‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flάı, …ı◊Ì ÷ıHÎı ¿‹_ÿ ±Îfl˘’ÌfiÌ ÷’ÎÁ ¿fl‰ÎfiÌ ◊Λ fiÏË. á ÷οÌÿı ¤fl‰Î·Î›¿ ’√·_ …ı ÷ı Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ¿o’fiÌfiı ΩHÎ ¿fl‰Îfi_ »ı. ‹˘⁄Î≥·fiÎ Œ˘fi fi_⁄flfiı ÷fl÷ Ïfi„Wø› ¿flÌ ÿı‰Î ±_√ı ÷ıfiı ÁÒ«fiÎ ±Î’‰Ì Ωı≥±ı. ‹˘⁄Î≥· prepaid fiı ⁄ÿ·ı post-paid ˢ› I›Îflı ÷˘ ¬ÎÁ, ¿ı‹ ¿ı fi_⁄fl ±ı„@À‰ ˢ› I›Î_ Á‘Ì Œ˘fi «˘flfiÎfl T›„@÷ ÷ı‰Î ¶ÎflÎ …ı ¿˘· ΩıÕı ÷ı‹fi_ Ï⁄· ±Á· ‹ÎÏ·¿ı ¤fl‰Îfi_ flËı »ı. ‹˘⁄Î≥·‹Î_ pre-paid ¿ÎÕÛ Ë˘› ÷˘ fi¿ÁÎfi ¿ÎÕÛfiÌ Ï·Ï‹À ¿fl÷Î_ ‰‘ı fiÏË. á ≥LÀflfiıÀ ⁄ı„L¿o√ ‹ÎÀı Œ˘fi ‰’flÎ÷˘ ˢ› ÷˘ ⁄ıL¿fiı ’HÎ ‰Î¿ıŒ ¿fl‰ÎfiÌ flËı, …ı◊Ì ±ı fi_⁄fl ’fl ±’Î÷Ì ‹˘⁄Î≥· ⁄ı„L¿o√ Áω‘Î ÷ı ⁄_‘ ¿flÌ ÿı. fi‰˘ Áı· Œ˘fi ‰ÁÎT›Î ’»Ì ±ı Á√‰Õ ’Î»Ì «Î· ¿flÎ‰Ì Â¿Î› »ı. á ‹˘⁄Î≥· √‹ÎT›Î ⁄Îÿ ·√¤√ ÿflı¿ …HÎfiı ±ı‹ ◊Λ ¿ı «˘fl √‹ı ÷ı ¤˘√ı ’¿ÕΉ˘ Ωı≥±ı. Œ˘fifiÎ International Mobile Equipment Identity/ IMEI fi_⁄fl ¶ÎflÎ Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ±ı Œ˘fifi_ ¤˙√˘Ï·¿ V◊Îfi ΩHÎÌ Â¿ı »ı. fi_⁄fl 15 ÏÕÏ…À˚Áfi˘ »ı ±fiı *#06# fiÌ ¿Ì ÿ⁄Ή˘ I›Îflı VøÌfi ’fl ÏÕVM·ı ◊Λ »ı. ±Î fi_⁄fl ¬ÿ Œ˘fifiÌ ÕΛflÌ‹Î_ fi˘Ó‘Ì flÎA›˘ ˢ› ÷˘ ±Î’Ïkο΂ı Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õflfiı …HÎΉ‰Îfi_ ÁËı·_ ⁄fiı. ÿ¤Î˝B›ı ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl T›„@÷√÷ ’˛Î≥‰ÁÌfi˘ ¤_√ fi ¿flΛ ±ı‰_ ⁄ËÎfi_ ±Î√‚ ‘flÌ IMEI ‰Õı ·Î’kÎÎ Œ˘fifiı (±ıÀ·ı ¿ı «˘flfiı) ¢‘‰ÎfiÌ …ŒÎ‹Î_ ’Õ÷Î fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ¿Î‹ ¬«Î˝‚ »ı. á ‹˘⁄Î≥· √‹Î‰fiÎflfiÌ ⁄Ì∞ ≥E»Î ±ı ˢ› ¿ı Œ˘fi Ωı ’λ˘ fi ‹‚‰Îfi˘ ˢ› ÷˘ «˘fl ‹ÎÀı ÷ı fi¿Î‹˘ ⁄fiı. ËıLÕÁıÀfiı fi¿Î‹_ ¬˘¬_ ¿flÌ ‹Ò¿‰Îfi_ ¿Î‹ ’HÎ IMEI fi_⁄fl ‰Õı Â@› »ı, ’fl_÷ ±ı fi_⁄fl Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õflfiı …HÎΉ‰˘ flè΢. ±Î ‹Î√˝ÿ½fi˘fiÎ «ı¿-Ï·VÀ‹Î_ ¬flı¬fl ÷˘ ‹U¿ı·Ì±˘ ‰‘Îflı fl…^ ¿flÌ »ı. ±_Ï÷‹ ÁÎfl ±ı fiÌ¿‚ı »ı ¿ı «˘flΛı·˘ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ’λ˘ ‹‚ı fiÏË. ±Î‹ »÷Î_ «˘fl ‹ÎÀı Œ˘fi fi¿Î‹˘ ◊Λ ±ı Ïÿ·ÎÁ˘ ’HÎ ±˘»˘ fi◊Ì.á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

7

CO2 gfl njff uf6ftf]+ affiff[oif},f nzn gfljf0[ tff[ tf[gfl njff s> M CO2

gfjf]+ ;f+xff[wfgf

⁄Λ˘ŒuÒ· ’fl ±ÎÂÎ ‹Î_ÕÌ flËı·Ì ‹Îfi‰Ω÷ı √›ı ‰Êı˝ 27 ±⁄… Àfi ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ/CO2 ‰Î÷ΉflH΋Î_ Ãη‰Ì B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiı ±˘fl ‰¿flÎT›_. ˉı ±ı … CO2 fiı B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√ ±À¿Î‰‰Î ‹ÎÀı ‰Î’›˘˝ ˢ› ÷˘ ¿ı‹?

±Î‹ ÷˘ B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ ¬·fiΛ¿ √HÎÎ÷Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ‹ÎÀı ⁄ı ÁÎflÎ ÂOÿ˘ ¿Ëı‰Îfi˘ ›Î ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ’˛ffi … ’ıÿÎ ◊÷˘ fi◊Ì, »÷Î_ ±ËŸ fl…^ ◊÷_ fi‰_ Á_¢‘fi ±ı ’˛¿Îflfi_ »ı ¿ı CÎÕ̤fl ÷ıfiı ‰¬˘Õ‰Îfi_ ¿Î‹ ⁄Î…\ ’fl flÎ¬Ì ‹ @ ÷ ¿o à ı ‰¬ÎHΉ˘ Ωı≥±ı. ±·⁄kÎ, ’˛Î›˘Ï√¿ ‘˘flHÎı ËÎ◊ ‘flΛΠ’»Ì ·Î_⁄Ì ±ÎÂÎ …√ÎÕ÷_ Á_¢‘fi ‰Ëı‰Îfl‹Î_ ±fiı ‰ˆÏr¿ flÌ÷ı ±‹·‹Î_ ‹Ò¿Î› ÷ı …wflÌ »ı . ⁄Ì∞ ÷flŒ B·˘⁄· ‰Î˜ Ï ‹* √ Á…˝‰ÎfiÎ ‹Î‹·ı ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ

Á_¢‘¿˘ ›÷Îfifiı ÁΑ ⁄fiΉ‰ÎfiÎ ¿Î›˝‹Î_ ·Î√Ì √›Î »ı--±fiı ÏflÁ«˝fi_ ’˛Îfl_Ϥ¿ Ïfl{SÀ ±ÎÂÎV’ÿ »ı› ¬w_. ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı Ωı ¿ı ±Î¬Î …√÷fi˘ Õ˘‚˘ ⁄Λ˘ŒuÒ· ’fl ‹_ÕΛ˘ »ı. ⁄˛ÎÏ{·, ±‹ıÏfl¿Î, ¤Îfl÷, «Ìfi ±fiı ›fl˘’Ì ÿı¢±ı √›ı ‰Êı˝ 6.5 ±⁄… ·ÌÀfl ⁄Λ˘ÕÌ{· ÷◊Î 40 ±⁄… ·ÌÀfl ≥◊Îfi˘· ÷ˆ›Îfl ¿›* ±fiı ÷ı …J◊˘ ±fiø‹ı ÕÌ{·fiÌ ÷ı‹… ’ıÀˇ˘·fiÌ ±‰ı∞‹Î_ ‰Î’›˘˝. ω¿S’˘ ÷flÌ¿ı ±ı‰Î_ ⁄Λ˘ŒuÒ·fi_ ’˛˘Õ@Âfi ◊›Îfi_ ‹A› ¿ÎflHÎ ±ı ÷˘ ¬w_ ¿ı

ÁΉ Ïfiÿ˘˝WÎ ’HÎ ÁÎÏ⁄÷ ◊÷˘ fi◊Ì. ω«Îfl‰Îfi˘ ‹t˘ Œ@÷ ±ı »ı ¿ı M≤J‰Ìfi_ ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi ‰‘ÎflÌ flËı·Î CO2 fiı ˉı ±ı ÷Î’‹Îfifiı ±˘fl ‰‘÷_ fl˘¿‰Î ‹ÎÀı ·√΋ ÷flÌ¿ı ‰Î’›˘˝ ˢ› ÷˘ ¿ı‹ ? ¿o≥¿ ±_Âı ◊‹˘˝‹ÌÀflfi˘ ’Îfl˘ fiÌ«ı ’HÎ Áflı ÷ı‰Ì ±ÎÂÎ ÁÎ◊ı ¿ıÀ·Î¿

’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ⁄ı¿Î⁄Ò ¤Î‰‰‘Îflαı ⁄Λ˘ŒuÒ·fiı ±Î¿Ê˝¿ ⁄fiÎT›_, ’HÎ ⁄Ì…\_ ±ı ¿ı ⁄Λ˘ŒuÒ·fi_ ÿËfi CO2 …ı‰Î √˛ÌfiËεÁ √ıÁ ’˛‹ÎH΋Î_ ±˘»Î ’ıÿÎ ¿flı »ı. ’˛ÿÒÊHÎfi˘ CÎÀÎÕ˘ ‹¿Î≥fiÎ ±fiı ÂıflÕÌfiÎ ≥◊Îfi˘·‹Î_ ±fiø‹ı 30Ñ fi˘ ±fiı 56Ñ fi˘ »ı, F›Îflı

8 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

Á˘›Î⁄Ìfi‹Î_◊Ì ⁄fi÷Î ⁄Λ˘ÕÌ{·‹Î_ ÷˘ 68Ñ fi˘ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ’˛ÿÒÊHÎ ‹ÎhÎ CÎÀı »ı. ±À¿÷_ fi◊Ì. ’˛ÿÒÊH΋Î_ ¿Î’ ‹Ò¿Î› ±ıÀ·Î ’Òfl÷˘ … Á_÷˘Ê ‹Îfi‰˘ ˢ› ÷˘ ’HÎ ⁄Λ˘ŒuÒ·fiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ±ı‰Î_ fi¿ÎflÎI‹¿ ’ÎÁÎ_ »ı ¿ı …ı‹fiı ±ı ⁄‚÷H΢fiÎ ŒÎ›ÿÎ Á΋ı fi¿ÁÎfi ¬Î÷ı fi˘Ó‘‰Î_ flèÎÎ_. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı-á ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥ÕfiÎ ‰‘‹Î_ ‰‘ ±˘Õ¿Îfl˘ ¿Îœ÷_ ±‹ıÏfl¿Î ÷ıfiÌ ‰ÎÏÊ˝¿ ŒÁ·fiÌ ⁄‘Ì ‹¿Î≥ ≥◊Îfi˘· ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ±fiı Á˘›Î⁄Ìfifi˘ ⁄‘˘ ’ο ⁄Λ˘ÕÌ{· ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‰Î’flı ÷ı ’»Ì›ı ÷ıfiÎ ±„U‹…L› ’ı À ˇ ˘ ·fi˘ ±fiı ÕÌ{·fi˘ ‰’flΠ±fi ø ‹ı 12Ñ ±fiı 6Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ CÎÀı fiÏË. á ‹¿Î≥, Âı fl ÕÌ ±fiı Á˘›Î⁄Ìfi ‰‚Ì ¬Îz ŒÁ·˘ »ı. ‹˘Àfl‰ÎËfi˘fiÌ ŒuÒ· ÀıL¿ …ıÀ·Ì ¤fl˘ ±ıÀ·_ ‹ÎHÎÁ˘fi_ ’ıÀ ¬Î·Ì flËı ±ı ÁÎÿ˘ ÏËÁÎ⁄ »ı. Á˙◊Ì ‰‘ ≥◊Îfi˘· √΂÷Î ⁄˛ÎÏ{·fi_ ºWÀÎ_÷ ·˘. ±ı¿ √_ Ω ‰fl ⁄˛ Î Ï{Ï·›fi ¿Îfl¬Îfi _ ‰Êı˝ÿËÎÕı ’˘H΢ Á˘ ¿fl˘Õ Àfi ÂıflÕÌfi_ ’Ì·ÎHÎ ¿flÌ 30 ¿fl˘Õ ·ÌÀfl ≥◊Îfi˘·

⁄fiΉı »ı. ¬Î_Õ ‹ÎhÎ 5,00,000 Àfi, …ı Ë¿Ì¿÷‹Î_ ±ÎÀ·Ì ÂıflÕÌ ¶ÎflÎ ±˘»Î‹Î_ ±˘»Ì 14,00,000 Àfi ‹‚‰Ì Ωı≥±ı. á ŒÁ·˘ ¬Îz ˢ‰ÎfiÎ ‹tÎfiı ÷I’fl÷˘ ¤Ò·Ìfiı ’HÎ ¬«˝·Î¤ ÷’ÎÁ˘ ÷˘ ‹¿Î≥fiÎ ≥◊Îfi˘·‹Î_ ¬«˝fiÎ fi΋ı ≥fi’À 1 ˢ› ÷˘ ±ÎµÀ’À ‹Î_Õ 1.3 ±fiı Á˘›Î⁄ÌfifiÎ ⁄Λ˘ÕÌ{·‹Î_ ≥fi’ À 1 Á΋ı ±ÎµÀ’À 2.5 ‹‚ı »ı. Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ÏÁ_«Î≥fi˘ ’Q’, ÕÌ{·’ΉÕÛ Àˇı@Àfl, flÎÁΛÏHο ¬Î÷flfiÎ_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ±fiı ⁄Λ˘ŒuÒ· ’ıÿÎ ¿fl÷Ì ¬ÿ Œı@ÀflÌfiÎ_ ±„U‹…L› ⁄‚÷H΢ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ‰Õı …ı ’˛ÿÒÊHÎ ¿flı ÷ıfiÌ›ı √HÎ÷flÌ ‹Î_Õ˘ ÷˘ ⁄Λ˘ŒuÒ · fiÎ_ ‹˘Àfl‰ÎËfi˘ B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√ CÎÀÎՉ΋Î_ ¬ÎÁ ¿Â˘ ŒÎ‚˘ ±Î’÷Î_ fi◊Ì. M≤J‰Ìfi_ ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi ‰‘÷_ fl˘¿‰_ ˢ› ÷˘ ·Z›Î_¿ ’fl⁄Îw_ CO2fi_ ÷ο‰_ flèÎ_. ±Îfi˘ Áfl‚ ±fiı Á˘ÓC΢ flV÷˘ ¿›˘ ? ±·⁄kÎ, ¿˘≥¿ ±ı‰˘ ¿ı …ı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ¤‚ı·Î ±fiı ¤‚Ì flËı·Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfiı ‹˘Àı ’Λı Á‹ıÀÌ ÷ıfiı ŒflÌ ’λ˘ ÿËfiÂÌ· ⁄‚÷H΋Î_ Œıfl‰Ì fiάı ±fiı ’»Ì ÿËfi ‰Õı …ı ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ’ıÿÎ ◊Λ ÷ıfi_ ÏflÁÎ≥¿Ï·_√ ¿fl‰Îfi_ «Î· flάı . Ï◊±flÌfiÌ º„WÀ±ı ÷ı ¿Î›˝’˛HÎÎÏ·fi˘ fiÁ¬˘ ⁄Ë ±À’À˘ fi◊Ì. ¿< ÿ fl÷Ì Ë‰Î ¿fl÷Î_ 1.5 √HÎÎ ¤Îflı ÷ı‹… fl_ √ flÏË÷ ±fiı √_ ‘ flÏË÷ ¿Î⁄˝ fi Õ Î › ˘ @ Á Î ≥ Õ / CO 2 ‰Î› fi ˘ ÿflı ¿ flı b ¿Î⁄˝ fi fiÎ 1 ÷◊Î ±Î˜ „ @Á…fifiÎ 2

±bfi˘ ⁄fiı·˘ »ı. (…\±˘, fiÌ«ıfiÌ ±Î¿ÚÏ÷.) ‰…fi ‹…⁄ ¿Î⁄˝fifi_ ’˛‹ÎHÎ ÷ı‹Î_ 27.3Ñ »ı, F›Îflı ±Î˜„@Á…fifi_ 72.7Ñ »ı . ¿ı Ï ‹¿· ’˛ ˘ Áı Á ‰Õı ±Î˜„@Á…fifiÎ 2 ’ˆ¿Ì 1 ±bfiı ’Ëı·Î_ ÷˘ ωÿΛ ±Î’Ì ÿ˘, …ı◊Ì ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ/CO ⁄fiı. ±Î ‰Î› ⁄Ë

Ωı Õ ı Ï‹Ïl÷ ¿fl˘ ±fiı ’»Ì hÎÌΩ VÀı ’ ‹Î_ ±ı Á_›˘…fifiı µtÌ’¿/ catalyst ‰E«ı ’ÁÎfl ¿fl˘ ±ıÀ·ı flÎÁΛÏHο ’˛Ïø›Î ¶ÎflÎ ±ı Ï‹Ïl÷ ‰Î› fi ı ’˛ ‰ ÎËÌ ⁄‚÷HÎfi _ V‰w’ ‹‚Ì Ω› »ı . B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√ Á…˝÷˘ ‰Î÷ΉflHÎfi˘

{ıflÌ »ı--±ıÀ·ı ¿ı ÷ıfiÌ Œ@÷ 0.4Ñ ‹ÎhÎÎ ‘flΉ÷Ì Ë‰Î ’HÎ Ωı Á÷÷ ±ı¿Îÿ ¿·Î¿ ‹ÎÀı rÎÁ‹Î_ Ω› ÷˘ ‹ÎHÎÁ ∞‰÷˘ flËÌ Â¿ı fiÏË. ±·⁄kÎ, ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥ÕfiÎ Ωfi·ı‰Î √HΑ‹˝fiı ’˛V÷÷ ««Î˝ ÁÎ◊ı ·ı‰Îÿı‰Î fi◊Ì. ±ËŸ ÷ıfi_ ‹Ëk‰ ’ıÀ˘ˇ · …ı‰Î ËÎ≥Õˇ˘¿Î⁄˝fi ŒuÒ·fiÎ µI’Îÿfi ‹ÎÀı fi Î µ’›˘√Ì flΘ - ‹ÏÀÏfl±· ÷flÌ¿ıfi_ »ı. µI’ÎÿfifiÎ ⁄ÌΩ VÀı’‹Î_ ËÎ≥Õˇ˘…fi ‰Î›fiı ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ

¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ÷ı ⁄‚÷H΋Î_ ¿ıÿ ’¿ÕΛ˘ ±ı‹ Á‹∞ ·˘. ±ı¿ ‰Î÷ ⁄ı¿ ÿı¬Ì÷Ì ¿ı ‹˘Àfl‰ÎËfi˘, Àˇıfi˘ ±fiı ω‹Îfi˘ ÷ı ⁄‚÷HÎfi_ ÿËfi ¿flı I›Îflı ŒflÌ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ’ıÿÎ ◊Λ, ’fl_÷ ÷ıfiı ‰‚Ì ’Î»Ì ËÎ◊¿ÕÌ ’ËıflÎ‰Ì fi‰_ ⁄‚÷HÎ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‰Î’flÌ Â¿Î› »ı . ±Î ◊› _ ÏflÁÎ≥¿Ï·_√, …ı ËηfiÎ_ ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ±fiı ¿˘·ÁÎ …ı ‰ Î_ ±„U‹…L› ⁄‚÷H΢fiÎ ¿ı Á ‹Î_ Â@› fi◊Ì. µz˘√˘fiÎ, ’Ïfl‰ËfifiÎ ±fiı ‰Ì…µI’ÎÿfifiÎ ZÎıhÎı ◊÷_ ÷ı‹fi_ ÿËfi ‰Êıÿ˝ ËÎÕı 27 ±⁄… Àfi fi‰˘ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ Ãη‰ı »ı ±fiı ÷ı …J◊˘ ‰‘ B·˘⁄· ‰Î˜ Ï ‹* √ fi˘÷flÌ ·Î‰ı »ı. ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ‰Õı ËÎ≥Õˇ˘-¿Î⁄˝fi ŒuÒ· ⁄fiΉ‰ÎfiÌ ¿ı Ï ‹¿· …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

9

’˛ ˘ Áı Á fi _ ‹˘÷Ì ±Î…¿Î·‹Î_ ‰Ÿ‘Λ _ »ı ±ı‰_ fi◊Ì. ±ÎωW¿Îfl »ı¿ 1920 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ◊›˘ ±fiı ⁄ÌΩ ωr›© ÿflQ›Îfi fiÎ{Ì …‹˝fiÌfiı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÌ ¬ıÓ« ’ÕÌ I›Îflı ·ÕΛ¿ ω‹Îfi˘,

…\ ÿ Ì »ı , »÷Î_ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ flÌ÷ı øÎ_ Ï ÷ÁÒ « ¿ ±fiı ¿fl΋÷¤flÌ »ı . ω√÷‰Îfl ±fiı ‰ÎflÎŒfl÷Ì ÿflı¿fiÎ_ Àı@fi˘·˘Ï…¿· ’ÎÁÎ_ Ωı≥±ı — á ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ‰Î›fiı ⁄‚÷HÎfi_ V‰w’ ±Î’‰Î‹Î_ ‹˘ÀÌ

›©…ËÎΩı ±fiı flHÎ√ÎÕ̱˘ ‹ÎÀı ÷ıHÎı ±Î‰_ ÏÁL◊ıÏÀ¿ ŒuÒ· ⁄fiÎT›_ ’HÎ ¬w_. ωr›©fiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝ ’»Ì fl_√¤ıÿÌ ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Îfiı ‹‚÷Î ±Î›Î÷Ì ¬Ïfi… ÷ı· ’fl F›Îflı ’˛Ï÷⁄_‘ ‹Ò¿Î›˘ I›Îflı ÷ıHÎı ’HÎ ±ı Ω÷fiÎ ⁄‚÷HÎ ‰Õı ¿Î‹ «·ÎT›_. ⁄ı›fiı Á˘fiÎ ¿fl÷Î_ CÎÕ΋HÎ ‹˘ÓCÎÌ ’ÕÌ, ¿ı‹ ¿ı CO2 fiΠωCÎÀfi ‹ÎÀı ÷ıfiı 24000 Áı„S›Áfi_ ÀıQ’˛ı«fl fi ±’Λ I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiÎ_ ¿Î⁄˝ fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ/ CO ÷◊Î ±Î˜„@Á…fi/O »^ÀÎ ’Õı fiÏË. ¨«_ ÷Î’‹Îfi Á…˝‰Î ‹ÎÀı ’W¿‚ ∂Ω˝ Ωı ≥ ±ı - -±fiı ÷ı ±Î‰U›¿÷Î ¬«˝·Î¤fiÎ ÏËÁÎ⁄fiı ¨‘˘ ‰Î‚Ì ÿı. ±Î…ı ¿ıÏ‹¿· ’˛˘ÁıÁfiı Á˘ÓCÎÌ ÷◊Î Áfl‚ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı Á_¢‘¿˘fiÎ_ hÎHÎ ±·√ …^◊˘ V’‘νfiÎ ‘˘flHÎı ‹«Ì flèÎÎ_ »ı. ¿o≥¿ ±_Âı ÁŒ‚ ’HÎ ◊›Î_ »ı. hÎHÎı›fiÌ ¿ÌÏ‹›Î√flÌ ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_

µ’ÎÏ‘ Ωı 2400 0 Áı „ S›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfifiı ·√÷Ì Ë˘› ÷˘ ÷ıfi˘ ¢ÀÛ ¿À µ’Λ ±‹ıÏfl¿fi ¿o’fiÌ ·Î˜Á ±ı · ΋˘Á ÏflL›Ò ± ı ⁄ · ±ı fi ∞˝ fi Ì Á_¢‘¿ ÀÌ‹ ’ÎÁı »ı. µ’Λ …^fi˘ ±fiı ΩHÎÌ÷˘ »ı. ±Î ÀÌ‹ Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fiı Áı‰Î‹Î_ fiÎ◊Ì flËÌ »ı. ±ı¿ ’˛˘À˘ÀÎ≥’ Ïfl±˜@Àfl ÷ıHÎı ⁄fiÎT›_ »ı (…\±˘, µ’flfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹), …ıfiÌ ÁÌ·⁄_‘ «ıQ⁄fl‹Î_ ’˛¬fl ÀıQ’˛ı«flı ÷’Ì Â¿÷˘ ÁıflÎÏ‹¿ ’ÿÎ◊˝fi˘ ÿÎ_Õ˘ »ı. Ïfl±˜@Âfi «ıQ⁄flfiÎ ±Î√·Î ¤Î√ı ‹ÎhÎ 8 Áı„LÀ‹ÌÀfl T›ÎÁfi˘ √˘‚οÎfl ±fiı ΩÕ˘ ’Îflÿ½¿ VŒÏÀ¿ »ı. ¨«_ ÷Î’‹Îfi ¬‹Ì ·ı‰Î‹Î_ ÷ıfiÌ Z΋÷Î ’HÎ …ı‰Ì ÷ı‰Ì fi◊Ì. ⁄ËÎfl ¿ıÀ·ı¿ ±_÷flı √˘Ã‰ı·˘ ÏÕ ±ıLÀıfiÎ …ı‰Î ’fl‰·› ±Î¿Îflfi˘ ‹˘À˘ ±flÌÁ˘ ÷ıfiÎ ’fl ±Î’Î÷ ◊÷Î_ ÁÒ›˝fiÎ_ Ï¿flH΢fiı Á‹ıÀÌ ÷ı‹fiı VŒÏÀ¿ ’fl ÷fl÷ Œ˘¿Á

10 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

¿flı, ±ıÀ·ı «ıQ⁄fl‹Î_ flËı·˘ ÁıflÎÏ‹¿ ÿÎ_Õ˘ 24000 Áı„S›ÁfiÎ ¿Î‚{΂ ÀıQ’˛ı«flı ÷√÷√‰Î ‹Î_Õı »ı. ÁÎ≥ÕfiÎ fi‚οÎfl ‹ÎflŒ÷ I›Îfl ’»Ì Ïfl±˜@Âfi «ıQ⁄fl‹Î_ ÿά· ◊÷Î CO2/¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfi_ ¿<ÿfl÷Ì ⁄_‘ÎflHÎ ±ı ÷Î’‹Îfiı …‚‰Î÷ _ fi◊Ì. ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ/CO ÷◊Î ±Î˜„@Á…fi/O »^ÀÎ ’Õı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒfiÎ fi‚οÎfl ¶ÎflÎ ±Î˜„@Á…fifi˘ ‰Î÷ΉflH΋Î_ Ïfi¿Î· ◊Λ »ı. (±˙z˘Ï√¿ ‰’flΠ‹ÎÀı ±Î˜„@Á…fifiÎ ⁄ÎÀ·Î ¤flÌ ·ı‰Î ±ı ‰‘ Ï¿ŒÎ›÷Ì flV÷˘ »ı.) ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ ÁÎ◊ı ËÎ≥Õˇ˘…fi/ H fiı Á_›˘Ï…÷ ¿›Î˝ ’»Ì µtÌ’¿/catalyst ±_÷ı ÷ıfiı C7H16 ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı C11H24 Á ‘ ÌfiÌ «ı ≥ fifi _ ±ı À ·ı ¿ı ’ıÀˇ˘·fi_ V‰w’ ±Î’Ì ÿı »ı. ¬«˝ · ΤfiÌ º„WÀ±ı ±Î¬Ì ’˛ ˘ Áı Á fiÎ ·ı ¬ ÎΩı ¬ ΠˢÁ˝ ’ Ήfl‹Î_ ±Î_ ¿ Õο̛ ÏËÁÎ⁄ ‹Î_ÕÌfiı ¿flÌ Â¿Î› ÷ı‹ »ı. ’ıflÎ⁄˘Ï·¿ ±ıÀ·ı ¿ı ’fl‰·› ±Î¿Îfl‰Î‚Ì ÏÕ ±ıLÀıfiÎ ÁÒ›˝fiÎ_ 142 ˢÁ˝’Ήfl …ıÀ·Ì Z΋÷ÎfiÎ_ ÁÒ›˝Ï¿flH΢fiı {Ì·ı »ı, F›Îflı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ Ïfl±˜@Âfi «ıQ⁄fl ÷flŒ ’flΉÏ÷˝÷ ◊÷Î_ ÁÒ›˝Ï¿flH΢‹Î_ 126 ˢÁ˝’Ήfl …ıÀ·Ì ±ıfi∞˝ ˢ› »ı. ±ËŸ …ı ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ ’ıÿÎ ◊Λ ÷ı fi Ì ±ı fi ∞˝ fi  _ ’˛ ‹ ÎHÎ 32 ˢÁ˝’Ήfl ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fiÏË. ’ıÀˇ˘· ÷flÌ¿ı ⁄‚÷HÎ »ı‰Àı 30 ˢÁ˝’Ήfl …ıÀ·Ì Z΋÷Ή΂_ ⁄fiı. ±Î CÎÀ‹Î‚ ÁÎ◊ı ⁄Ì∞ ’Òfl¿ CÎÀ‹Î‚ ’HÎ Á‹Î_÷fl «Î·ı »ı, …ı‹Î_ Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fiÌ 93 ˢÁ˝’Ήfl ‘flΉ÷Ì ÂıÊ √fl‹Ì ’ÎHÎÌfi_ ‰fl΂‹Î_ w’Î_÷fl ¿flÌ VÀÌ‹ À⁄ν≥fifiı Œıfl‰ı »ı ±fiı ÷ı À⁄ν≥fifi_ …fiflıÀfl 33.5 ˢÁ˝’Ήfl (25 Ï¿·˘‰Î˜À)

‰Ì…‚Ì ’ı ÿ Î ¿flı »ı . À> _ ¿ ‹Î_ , Á˙fl„@÷ ·√¤√ 45Ñ …ıÀ·Ì ‰’flΛ˘B› ±ıfi∞˝‹Î_ Œıfl‰Î› »ı. ±Î º„WÀ±ı Á˘ÿ˘ ¬˘À˘ fi◊Ì, ⁄·¿ı ÷ıfiı ¤Îfl˘¤Îfl ŒÎ›ÿοÎfl¿ √HΉ˘ Ωı≥±ı. Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fiı fiÎ◊‰ÎfiÎ ⁄ÌΩ ±ı¿ı› fiÁ¬Î‹Î_ ±ÎÀ·_ ‰‚÷fl ‹‚ı fiÏË. á ÏÁ©Î_÷fiÌ º„WÀ±ı ·Î˜Á ±ı·Î‹˘ÁfiÎ fiÁ¬Î‹Î_ ¿Ëı‰Î’b_ flËı÷_ fi◊Ì. ’˛ı„@À¿· flÌ÷ı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ 24000 Áı„S›Áfi_ ÷Î’‹Îfi …wflÌ ·ı¬Î› ±ı ‹˘À˘ Õ¬˘ »ı. ±Î ÷Î’‹Îfi Á…˝‰Î ‹ÎÀı Á˘·Îfl ±ıfi∞˝ ¤·ı ‹Œ÷‹Î_ ’˛ÎM÷ ◊÷Ì Ë˘›, ’fl_÷ …ı ÁΑfi˘±ı ÷ıfi˘ ’˛¿˘’ ‰ıÉÎfi˘ flËı ÷ı ‰√fl ‹ÒS›ı ⁄fi÷Î_ fi◊Ì. ÿflı¿fiÌ ±Î‰flÿÎ CÎÀÌ Ω› »ı ±ı À · _ … fiÏË, ’HÎ ¿Î›˝Z΋÷Îfi_ ·ı‰· fiÌ«_ flËı »ı. À> _ ¿ ‹Î_ , ≥E»‰ÎΩı √ ±ı »ı ¿ı ÷Î’‹Îfi fiÌ«_ flËı‰_ Ωı≥±ı. á ±‹ı Ï fl¿ÎfiÌ Áı „ LձΠfiıÂfi· ·ı⁄˘flıÀflÌfiÎ Á_¢‘¿˘ ±ı … fiı Ω ÁÎ◊ı …\ ÿ Î ’˛ ¿ ÎflfiÌ Ïfl±˜@Âfi «ıQ⁄fl ⁄Î_‘Ì flèÎÎ »ı, …ı ‹ Î_ 1500 0 Áı „ S›ÁfiÎ ÀıQ’˛ı«fl ‰Õı ¿Î‹ «Î·Ì Ω› »ı. ±Î ¿Î‹‹Î_ Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fiı … ÷ı‹HÎı Ωı÷flÌ »ı, ‹ÎÀı «ıQ⁄fl ÷flŒ ÁÒ›˝Ï¿flH΢fiı ÷ο÷˘ ’fl‰·› ±flÌÁ˘ ’HÎ »ı. «ıQ⁄flfiÌ ±Î_÷Ïfl¿ fl«fiÎ ÷ı‹… ¿Î›˝’˛HÎÎÏ· …flÎ fi‰Ìfi÷ΤflÌ »ı. ¿˘⁄ÎSÀ ŒıflÎ≥À ÁıflÎÏ‹¿ ¿Ëı‰Î÷Î ¬ÎÁ ’ÿÎ◊˝fiÌ ⁄fiı·Ì ÷ı‹… ±ı¿ ’λ‚ ±ı¿ ¿flÌfiı √˘Ã‰ı·Ì ¿<· 14 fiyfl Ïfl_√ ÷ı‹Î_ Ï‹ÏfiÀfiÎ Œ@÷ 1 ±Î_ÀÎ ·ı¬ı ±Ï÷ ‘Ì‹Î ‰ı√ı Œfl÷Ì flËı »ı. ÿflı¿fiÌ «Î¿√Ï÷ ÷ıfiÌ ±Î√·Ì ÷◊Î ’λ·Ì Ïfl_√ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ »ı. ’˛◊‹ Ïfl_√ @·˘¿-‰Î≥{ Œflı, ⁄Ì∞ ±ı„LÀ@·˘¿‰Î≥{ CÎÒ‹ı ±fiı hÎÌ∞ ‰‚Ì

fiÏË. fiÌ«ı◊Ì ’fl‰·› ±flÌÁÎ ¶ÎflÎ ±fiı ÁÌ·⁄_ ‘ «ı Q ⁄flfiÌ VŒÏÀ¿‹› ’Îflÿ½¿ ⁄ÎflÌ ‰ÎÀı ÷ο‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ ÁÒ›˝Ï¿flH΢fi˘ …·ÿ ‹Îfl˘ ÿflı¿ Ïfl_√fiÎ ±ı ÷flŒfiÎ ¤Î√fiı flÎ÷˘CÎÒ‹ ¿flÌ ‹Ò¿ı »ı. ±Î ÷⁄yı ÁıflÎÏ‹¿fi˘ ±Î˜„@Á…fi ‹@÷ ◊Λ »ı ±fiı Ω‚ÌÿÎfl ‹Î‚¬Î‹Î_ ’Õı »ı. «Î¿√Ï÷±ı Œfl÷Ì Ïfl_√fiı ±ı √fl‹ ¤Î√ ‹_◊fl √Ï÷±ı 1800 fiÎ ±Õ‘Î «¿flΉı ’λ·Ì ÷flŒ Ω› I›Îflı ÷ıfi_ ÀıQ’˛ı«fl CÎÀÌfiı 11000 Áı„S›Á ◊›_ ˢ› »ı. ÁÎ≥ÕfiÎ fi‚οÎfl ¶ÎflÎ …ı CO2

Áı„LձΠfiıÂfi· ·ı⁄˘flıÀflÌfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ÷ˆ›Îfl ¿flı·Ì Ïfl±˜@Âfi «ıQ⁄fl, …ı‹Î_ Á_A›Î⁄_‘ Ïfl_√fi_ Á_¿<· »ı

@·˘¿‰Î≥{ Œflı »ı. (…\±˘, µ’flfiÌ ±Î¿ÚÏ÷.) ÿflı¿fi_ ‹Î’ Ωı ¿ı 30 Áı„LÀ‹ÌÀflfiÎ T›ÎÁı Áfl¬_ »ı. ±ı¿‹ı¿fiÎ Á_ÿ¤ı˝ 14 Ïfl_√ ‰E«ı ◊˘Õο ‹Ì·Ì‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ±_÷fl ’HÎ fi◊Ì. ¿˘⁄ÎSÀ Œı fl Î≥À Áı fl ÎÏ‹¿fi˘ fi˘Ó‘’ÎhÎ √HΑ‹˝ ±ı ¿ı 1500 0 Áı„S›ÁfiÎ ÀıQ’˛ı«flı √fl‹ ◊›Î ⁄Îÿ ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ⁄ÎflÌ¿ Ω‚ÌÿÎfl ‹Î‚¬Î‹Î_ flËı·Î ±Î˜„@Á…fifiı ‹@÷ ¿flı, ’fl_÷ ‹Î‚¬Îfi_ ⁄_‘ÎflHÎ ÷ıfiı ·Ì‘ı Ωı¬‹Î›

I›Î_ «ı Q ⁄fl‹Î_ ’˛ ‰ ı  ı ÷ı fi Ì ÁÎ◊ı flÎÁΛÏHο ’˛Ï÷Ïø›Î ¿flÌ ÁıflÎÏ‹¿ ÷ıfiÎ 1 ±Î˜„@Á…fi ±bfiı ’˘÷ÎfiÌ ¬Î·Ì …B›Î ¤fl‰Î ‹ÎÀı ±Î_«¿Ì ·ı »ı. ’ÏflHÎ΋ı CO2 ±Î’˘±Î’ CO ‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ‹Î_ Œıfl‰Î› »ı. ±ËŸ CÎÀ‹Î‚fi_ ±Õ‘_ «ø ’Òw_ ◊›_ ±ı‹ ‹ÎfiÌ ·˘. ⁄οÌfiÎ ±Õ‘Î «ø ‰¬÷ı Â_ ◊Λ ÷ıfi_ ±fi‹Îfi ¿fl‰_ ‹U¿ı· fi◊Ì. Ïfl_√fiÌ «Î¿√Ï÷ ±Ï‰fl÷ «Î· »ı, …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ á

11

‹ÎÀı ⁄Ì∞ 30 Áı¿LÕ ’»Ì ÷ıfi˘ ±Î˜„@Á…fi ’΋ı·˘ ¤Î√ ŒflÌ ’fl‰·› ±flÌÁÎfi˘ …·ÿ ‹Îfl˘ ‰ıÃÌ ŒflÌ ±Î˜„@Á…fifiı …÷˘ ¿flı »ı. ÁÎ≥ÕfiÎ fi‚οÎfl ¶ÎflÎ ±ı ‰Î›fi˘ flÎ⁄ı÷΋…⁄ Ïfi¿Î· ◊Λ »ı. ‹tÎfi˘ ’˛ffi ±ı »ı ¿ı ÿflı¿ ÁıflÎÏ‹¿ Ïfl_√fiı ÷ı fi Ì ’Õ˘ÂÌ Ïfl_ √ ¿fl÷Î_ ±‰‚Ì ÏÿÂ΋Î_ Œfl÷Ì flά‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? Áı „ LձΠ·ı ⁄ ˘flı À flÌfiÎ CO2 ¿L‰ÀÛfl‹Î_ Áfl‰Î‚ı ‹Ëk‰ Ïfl_√fiÎ ÷Î’‹Îfifi_ »ı, …ı Œ@÷ 30 Áı¿LÕ‹Î_ 15000 Áı„S›Á◊Ì CÎÀÌfiı 11000 Áı„S›Á ◊‰_ Ωı≥±ı. ωw© ÏÿÂÎfi_ ¤˛‹HÎ ÷ı ¿Î›˝‹Î_ ÁËΛ¤Ò÷ fỉÕı »ı. Ïfl_√ fi_. 2 fi˘ ¤Îfl˘¤Îfl ÷’Ì fiÌ¿‚ı·˘ ¤Î√ µ’fl ÷flŒ «Õ÷˘ ˢ› ±ı ‰¬÷ı ÷ıfiÌ ±Î√‚-’λ‚fiÌ Ïfl_√ fi_. 1 fiÎ

12 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

÷ı‹… Ïfl_√ fi_. 3 fiÎ ÃoÕÎ ¤Î√ ŒflÌ √fl‹ ◊‰Î ‹ÎÀı µ’fl◊Ì fiÌ«ı ±Î‰÷Πˢ›, ‹ÎÀı Ïfl_√ fi_. 1 fiÌ Ï⁄fi…wflÌ √fl‹Ìfiı ÷ı±˘ ¢ÊÌ ·ı »ı ±fiı ÷ıfi_ ÀıQ’˛ı«fl ·√¤√ 11000 Áı„S›Áı ·Î‰Ì ÿı »ı. Áı„LձΠ·ı⁄˘flıÀflÌfi˘ «fl¬˘ ◊˘ÕÎ Á‹› ’Ëı·Î_ (±ıÏ’˛·, 2008 ‹Î_) ¿Î›˝fl÷˚ ⁄L›˘. ±Î «fl¬ÎfiÌ ¿Î›˝Z΋÷Îfi_ ’˛‹ÎHÎ 10Ñ ¿fl÷Î_ ÁËı… ±˘»\_ flèÎ_. ±Î‹ »÷Î_ Á˘·Îfl ±ıfi∞˝ ¡Ì ±Î˜Œ «Î…˝ ‹‚ı ±fiı ‰‚Ì ‹Î√˘ ±ıÀ·Ì ‹‚ı ±ı ‰Î÷fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ’˛˘…ı@À ¬˘À˘ fi◊Ì. B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ Á_ÿ¤ı˝ ÷˘ Ï⁄·¿<· fiÏË. Á_¢‘¿˘fiÎ ‹÷ı ±Î‰Î_ Á_A›Î⁄_‘ ‹◊¿˘fi_ fiıÀ‰¿Û 5,800 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ (±ıÀ·ı ¿ı flÎ…¿˘À Ï…S·Î ¿fl÷Î_ ·√¤√

±Õ‘Î ZÎıhÎŒ‚fiÎ) ‰ıflÎfi ±fiı √fl‹ ’˛ÿı‹Î_ ¬Ì«˘¬Ì« flÌ÷ı V◊Î’Ì ÿı‰Î› ÷˘ Ëη ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÿ˘Õ÷Î_ 10 ¿fl˘Õ ‹˘Àfl‰ÎËfi˘fiı ±„U‹…L› ⁄‚÷HÎfiÌ ·ı‹ÎhÎ …wfl ’Õı fiÏË. á B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√ Á…˝÷Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfiı ÿËfiÂÌ· ⁄‚÷H΋Î_ Œıfl‰‰Îfi˘ hÎÌΩı ¿ÌÏ‹›˘ ≥ÀÎÏ·fiÌ ‹ıÏÁfiÎ ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌfiÎ Á_¢‘¿˘±ı ¢K›˘ »ı ±fiı ÷ı Áÿo÷fl …\ÿÎ ’˛¿Îflfi˘ »ı. ŒuÒ· Áı·‹Î_ ◊Λ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ Ïfl‰Á˝ ’˛Ï÷Ïø›Î ÷ı‹HÎı ›˘∞ »ı. ËÎ≥Õˇ˘…fi-±Î˜„@Á…fifi˘ Á‹L‰› ¿flÌ ŒuÒ· Áı· ‰Ì…‚Ìfi˘ ’˛‰ÎË ‰Ëı÷˘ ‹Ò¿ı »ı. ≥ÀÎÏ·›fi Á_¢‘¿˘ H2O/ ’ÎHÎÌ‹Î_ flËı·Î_ ±ı ⁄Lfiı ÷k‰˘fiı Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fiÎ Ωıflı »^ÀÎ_ ’ÎÕı »ı. ±Î ¿Î›˝ ¬flı¬fl ÷˘ ‰Ì… ωCÎÀfi ›Îfiı

¶ÎflÎ ◊Λ ±fiı ÷ı‹Î_ ’Î≥fiÌ ¤Î∞ ‹ÎÀı À¿ÎfiÎ ‰CÎÎfl …ıÀ·Ì ‹˘ÓCÎÌ ‰Ì…‚Ì …wflÌ ⁄fiı, ’fl_÷ ‹ıÏÁfiÎ ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌfiÎ Á_¢‘¿˘±ı À>_¿˘ ±fiı Á˘ÓC΢ ‹Î√˝ ±’fiÎT›˘ »ı. Á_¢‘¿˘fiÎ Ïfl‰Á˝ ŒuÒ· Áı·‹Î_ ⁄ÎèÎ Á’ÎÀ̱ı ÀÎ≥ÀıÏfi›‹ ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfi_ ±Î»\_ ’Õ «ÕΉı·_ »ı, …ı ÁÎÿÎ ’ÎHÎÌfiÎ Á_’¿Û‹Î_ flËı »ı. ÁÒ›fi ˝ Î_ Ï¿flH΢ ÷ıfiÌ ËÎ…flÌfiÎ ’˛ ÷ Î’ı ±ı ’ÎHÎÌfiı ±Î˜ „ @Á…fi‹Î_ ÷◊Î ËÎ≥Õˇ˘…fi‹Î_ ‰ËıÓ«Ì fiάı, ±ıÀ·ı ËÎ≥Õˇ˘…fi ŒuÒ · Áı · ‹Î_ flËı · Î ±_ ÷ fl’À/ membrane ¶ÎflÎ Áı·fiÌ ⁄Ì∞ ÁÎ≥Õı ’Ë˘Ó « ı »ı ±fiı I›Î_ M·ıÏÀfi‹fi_ ⁄fiı·_ µtÌ’¿ ËÎ≥Õˇ ˘ …fifiı ¿Î⁄˝ fi ÕΛ˘@ÁÎ≥ÕfiÎ ¿Î⁄˝fi ΩıÕı Á_ › ˘Ï…÷ ¿flÌ ⁄‚÷HÎ ›Îfiı ËÎ≥Õˇ˘¿Î⁄˝fi ⁄fiÎ‰Ì fiάı »ı. ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı Á_¢‘¿˘fiı {Î{_ ⁄‚÷HÎ ‹‚÷_ fi◊Ì. µI’Îÿfi ‹ÎÀı ‰’flΛı · Ì Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fiÎ ÏËÁÎ⁄ı ÷ıfi_ ’˛‹ÎHÎ ‹Î_Õ 1Ñ »ı, ’fl_÷ ‰‘ ÏflÁ«˝ ¶ÎflÎ …÷ı ÿËÎÕı ±ı À¿Î‰ÎflÌ Á‘flı ±ı‰˘ ’Ò fl ˘ Á_ ¤ ‰ »ı . µ’flÎ_ ÷ Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fi_ Ï⁄· «Ò¿‰‰Îfi_ fi ◊Λ ±ı ‹t˘ ’HÎ K›Îfi‹Î_ ·ı‰˘ flè΢. Á˙◊Ì K›ÎfiÎ¿Ê˝¿ ⁄Î⁄÷ ÷˘ ±ı ¿ı ±ËŸ …HÎΉı·Î hÎHÎı› fiÁ¬Î‹Î_ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfi_ ÏflÁÎ≥¿Ï·_√ ◊Λ »ı, ‹ÎÀı ‰÷˝‹Îfi „V◊Ï÷ ‹…⁄ ‰Êı˝ ÿËÎÕı 27 ±⁄… Àfi …ıÀ·˘ fi‰˘ CO2 ‰Î÷ΉflH΋Î_ ¬Õ¿Î‰Îfi˘ Á‰Î· flËı ÷ ˘ fi◊Ì. µ’flÎ_ ÷ ±„U‹…L› ’ı À ˇ ˘ Ï·›‹fiı ⁄ÿ·ı ¿Î⁄˝ fi ÕΛ˘@ÁÎ≥ÕfiÎ ±ı‰Î … ËÎ≥Õˇ˘¿Î⁄˝fi ’ÿÎ◊˝ ‰Õı ’˘Ï·Ï◊Ï·fi ⁄ı √ , electrolysis

‹˘Àfl¿ÎflfiÎ ’ÎÀ˚˝Á, Ï¿«fi‰ıfl, À>◊⁄˛Â ±fiı ’˘Ï·±ı V Àfl ‰j΢ Á ‘ ÌfiÎ M·Î„VÀ¿ ’ÿÎ◊˘˝ ⁄fiΉ˘ ÷˘ ÷ı‹fiÎ ⁄_‘ÎflHÎ ‹ÎÀı ‰’flΛı·˘ ¿Î⁄˝fi ±ÎÂflı 550 ‰Ê˝ Á‘Ì Ï‰Á…˝fi ’΋ı fiÏË ±fiı ÷ı Á‹› ÿflQ›Îfi ’λ˘ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ¤‚ı fiÏË. ¿Î⁄˝ fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfiı ¿Î«Î ‹Î· ÷flÌ¿ı

fiÌ«ı ±Î’ı·_ Ï«hÎ.) ±Î Á’fl‹˘ Ïÿ‰Á Ωı ¿ı Ë∞ ÿÁı¿ ‰Ê˝ ÿÒfl »ı. ◊˘ÕÎ_ ÁM÷ÎË ’Ëı · Î_ …ı ‹ fi _ ±‰ÁÎfi ◊›_ ±ı A›Î÷fi΋ ÁΛ„LÀVÀ ±Î◊˝fl ÁÌ. @·Î¿Ûfi_ ⁄Ë ΩHÎÌ÷_ ‹_÷T› ±ËŸ ›Îÿ ±Î‰ı »ı. @·Î¿ı˝ ±ı‹ ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ⁄ÎèÎΉ¿Î‹Î_ Á_¤Ï‰÷’HÎı

ËV÷√÷ ¿fl‰˘ ÷˘ …flΛ ‹U¿ı· fi◊Ì. ‰Î÷ΉflH΋Î_ flËı·Î ÷ıfiÎ ‹⁄·¬ ’fl‰ÃÎfiı ÷Îfl‰Ì ·ı÷Î_ ÏŒSÀÁ˝ ⁄fiÌ «Ò@›Î_ »ı, F›Îflı ±˙z˘Ï√¿ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ÷˘ ‘Ò‹ÎÕÎfiÎ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfiı ‰Î÷ΉflH΋Î_ ÷ıfi˘ ¤ı√ ◊÷Î ’Ëı·Î_ … ±Î_ ÷ flÌ I›Î_ fi ı I›Î_ ‹ı Ï ÁfiÎ ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌfiÎ Ïfl‰Á˝ ŒuÒ· Áı· ‰Õı ÷ıfiı ⁄‚÷HÎfi_ V‰w’ ±Î’Ì Â¿ı »ı. Á_¢‘¿˘fiÌ ‹fi˘¿Î‹fiÎ ÷˘ ±ıÀ·Ì ËÿfiÌ »ı ¿ı ±Î‰Î ŒuÒ· Áı· ‰Õı ÁF… ¿flΛı·Î_ ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÎ_ ’ıÀˇ˘· ’Q’ ’HÎ ±ÎÁ’ÎÁfiÌ Ë‰Îfi˘ CO2 ¬ıÓ«Ì ±fiı ÷ı fi _  ’ı À ˇ ˘ ·‹Î_ w’Î_ ÷ fl ¿flÌ ‹˘Àfl¿ÎflfiÌ ŒuÒ· ÀıL¿ ¤flÌ ÿı. (…\±˘,

‰Á÷Î ⁄ Ï ©ÂÎ‚Ì ∞‰˘fi˘ ‹ı Á ı … M≤J‰Ìfiı ‹‚ı ±ı Â@› …HÎÎ÷_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ∞‰˘ M≤J‰Ìfi˘ Á_’¿Û ¿fl‰Î …ıÀ·Î ¿<‚ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ ¬ÿ ÷ı‹fiÌ Àı@fi˘·˘Ï… ⁄ı¿ŒÎ›fl ◊Λ »ı ±fiı ÷ı‹fiÌ Á_V¿ÚÏkÎfi˘ fiΠ¿flÌ fiάı »ı. B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiı fi˘÷flÌ ·Î‰fiÎfl ‹Îfi‰Ω÷ ’HÎ Àı@fi˘·˘Ï… ‰Õı ’˘÷Îfi˘ fiΠ¿fl‰Î ⁄ıÃÌ »ı, ’HÎ ·Î˜ Á ±ı · ΋˘Áfi _ , Áı „ LձΠ·ı⁄˘flıÀflÌfi_ ±fiı ‹ıÏÁfiÎ ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌfi_ ±Ï¤›Îfi Ωı÷Î_ ·Î√ı ¿ı Á_¢‘¿˘ ±ı Ïÿ‰Áfiı Â@› ±ıÀ·˘ ÿÒfl ‘¿ı·‰Î ‹◊Ì flèÎÎ »ı. ±Î‹Î_ ÷ı±˘ ŒÎ‰ı »ı ¿ıÀ·Î ±ı Ωı‰Îfi_ flèÎ_.á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ á

13

123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890

Lc8,fz[ s,5f[,fl huftfgfl 5fc[,fl ‘gf[gff[’ dff[8z[ Biffz[ LjfXjfafJzgf[ ;fz sif]:+ ±Î…◊Ì ÁÎ÷ ÿΛ¿Î ’Ëı·Î_ …√÷fiÌ ’Ëı·Ì “’Ì’SÁ ¿Îfl” ⁄fiÌ ÏËÀ·flfiÎ …‹˝fiÌ‹Î_, ’HÎ ÷ıfiÌ ·˘¿Ï’˛›÷αı ‰¬÷ …÷Î_ …√÷fiÎ ÁıÓ¿Õ˘ ÿı¢‹Î_ ‰ı«ÎHÎfiÎ ±ÁΑÎflHÎ flı¿˘ÕÛ V◊ÎM›Î

±ı¿ ‰¬÷ ⁄L›_ ±ı‰_ ¿ı ’Ïç‹ …‹˝fiÌ‹Î_ flËı÷Î ‰ı’ÎflÌfiı ‘_‘ο̛ ¿Î‹ı Ï⁄˛Àfi …‰Îfi_ ◊›_, ’HÎ ±˜fl’˘ÀÛ ’ˢӫ‰Î ‹ÎÀı fiÌ¿‚÷Ì ‰¬÷ı ΩHΉΠ‹Y›_ ¿ı ¤Îflı ÏË‹‰Êνfiı ·Ì‘ı ±˜fl-ÀˇÎÏŒ¿ ⁄_‘ Ë÷˘. Ï⁄˛Àfi‹Î_ ’HÎ ±ı … „V◊Ï÷ Ë÷Ì ±fiı ‰÷νflÎ ’˛‹ÎHÎı ±Õ÷ηÌÁ ¿·Î¿ Á‘Ì Ë‰Î‹Îfi Á‘flı ÷ı‹ fi Ë÷_. ±Î …‹˝fi ‰ı’ÎflÌ ±ıÀ·˘ ‰¬÷ ÷ıfi˘ ’˛‰ÎÁ ‹·I‰Ì flÎ¬Ì Â¿ı ÷ı‹ fi Ë÷˘. Ï⁄{fiıÁfiı ·√÷_ ¿Î‹ ±…˝LÀ Ë÷_. ‰ı’ÎflÌfi_ CÎfl …‹˝fiÌfiÎ »ı¿ ÿÏZÎHÎ »ıÕı Q›Ïfi¿ ÂËıfl‹Î_, F›Î_ ÷ı ’˘÷ÎfiÌ Œ˘@Á‰ı√fi ‹˘Àfl¿Îfl‹Î_ ⁄ıÁÌfiı fiÌ¿‚Ì ’Õu˘ ±fiı …‹ÌfiflV÷ı

14 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

·√¤√ 800 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ ¡ÎLÁfiÎ ¿ı·Î≥ ⁄_ÿflı ’ˢÓE›˘. ∫„B·Â ¬ÎÕÌ ±˘‚_√‰Î ‹ÎÀı ÷ıHÎı Œ˘@Á‰ı√fifiı ⁄Ì∞ ±fiı¿ ‹˘Àfl˘fiÌ …ı‹ ŒıflÌ …ËÎ…‹Î_ «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. Á΋Π¿Î_Ãı Ï⁄˛Àfifi_ Õ˘‰fl ⁄_ÿfl Ë÷_. Õ˘‰fl◊Ì ŒflÌ Á‰ÎÁ˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·_ Ëo¿ÎflÌfiı ÷ı Ï⁄˛ÀfifiÎ ’ÎÀfi√fl ·_Õfi ’ˢÓE›˘ ±fiı Á‹›Áfl ¿Î‹ ’÷ÎT›_. hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ’λΠŒfl‰Îfi_ ◊›_ I›Îflı ˉ΋Îfi «˘A¬ _ Ë÷ _ . ω‹ÎfiT›‰ËÎfl ŒflÌ Âw ◊›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ‰ı’Îfḻı Œ˘@Á‰ı√fi ˢÀ·fiÎ ¿‹˝«ÎflÌfiı ¤ıÀ ±Î’Ì ÿÌ‘Ì ±fiı Q›Ïfi¿ …‰Î ‹ÎÀı ’˘÷ı Œ˚·Î≥ÀfiÌ ÏÀÏ¿À ·Ì‘Ì. …‹˝fi ‰ı’ÎflÌ ±ı‰˘ ‹Î·ı÷Ωfl fi Ë÷˘ ¿ı Ëη÷Î_ fiı «Î·÷Î_ Á¬Î‰÷˘ ¿fl‰ÎfiÎ ‹˘Ó C ÎΠ¢¬ ÷ı fi ı ’˘ÁΛ, ’fl_ ÷  Œ˘@Á‰ı√fi ‹˘Àfl¿Îfl ’˘÷ı Á˘ÓCÎÌ Ë÷Ì. Ï¿o‹÷ 900 ÕΘ·fl ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fiÏË, ±ıÀ·ı ‰ı’ÎflÌ ‹ÎÀı ÷ıfi˘ ¤Î‰ ±ı ‰¬÷ı ‹Î_Õ hÎHÎı¿ flıÕÌ-‹ı≥Õ ÁÒÀ …ıÀ·˘ Ë÷˘. ±Î ⁄fiΉfiı ‘flÎfl ÁΫ˘ ‹Îfi‰˘ ’Õı ÷˘ ’HÎ ÷ı ‹ÎhÎ ±’‰Îÿw’ Ï¿VÁ˘ ·Î√ı, ’HÎ Ë¿Ì¿÷ı fi Ë÷˘. …‹˝fi ⁄fiΉÀfiÌ Œ˘@Á‰ı√fi ‹˘Àfl¿Îfl ÷ıfiÌ ⁄˘·⁄ηÎfiÎ ±flÁ΋Î_ ÁΫı … “ÁV÷ı ¿Î ‹Î· flV÷ı ’ı”fiÎ ‘˘flHÎı ‰ı«Î÷Ì Ë÷Ì. ¿˘≥ ‹˘Àfl¿Îflı ·Î√·√ÎÀ 62 ‰Ê˝ Á‘Ì ·˘¿˘fiı CÎı · _  ·√ÎÕu _ ˢ› ÷˘ ±ı Œ˘@Á‰ı √ fi Ë÷Ì. ¿˘≥ ‹˘Àfl¿Îflı …J◊Î⁄_‘ ’˛˘Õ@Âfifi˘ ‰SÕÛ-flı¿˘ÕÛ V◊ÎM›˘ ˢ› ÷˘ ±ı Œ˘@Á‰ı√fi Ë÷Ì. ¿˘≥ ‹˘Àfl¿Îfl …√÷fiÎ 64 ÿı¢‹Î_ 64 …\ÿÎ_ Ë·Î‹HÎÎ_ fi΋ı ±˘‚¬Î÷Ì Ë˘› ÷˘ ±ı Œ˘@Á‰ı √ fi Ë÷Ì. ‹˘Àfl¿ÎflfiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ …ıfi_ ’˛¿flHÎ ±«fl…’˛ıfl¿ ÿo÷¿◊Îfi_ V‰w’ ’ÎQ›_ ˢ› ÷˘ ±ı ’HÎ Œ˘@Á‰ı√fi Ë÷Ì. ±Î ÿo÷¿◊Îfi˘ Á…˝¿ ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝ fi΋fi˘ …‹˝fi ±ı„L…Ïfi±fl Ë÷˘, »÷Î_ ÷ıfi˘ ’Ëı·˘ ±ZÎfl ‹Î_ÕuÎfi˘ ›Â ±˜Õ˘SŒ

¿>SÕfiı ⁄ÿ·ı ±˜fl-¿>SÕ Ë˘› ÷˘ ÏËÀ·flfiı ±Î’‰˘ Ωı≥±ı. ÏËÀ·fl ¿ÿÌ ‹˘Àfl ÕˇÎ≥ω_√ ÂÌA›˘ fi ‹˘Àfl Ëo¿Îfl÷Ì ‰¬÷ı ÁÎ‹Ì Ë÷˘, ’fl_÷ ‹˘Àfl¿Îfl‹Î_ ÷ıfiı ¤Îflı Ïÿ·«V’Ì Ë÷Ì ±fiı …‹˝fiÌ‹Î_ ˉΠ±ı„L…fi ‰Õı √fl‹ ◊›Î ⁄fi÷Î ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ ÿflı¿ fi‰Î ‹˘Õı·fiÎ_ Àı„@fi¿· ’ÎÁÎ_ ±_√ı ÷ıfiÌ ⁄Îÿ ¬Î_«Î ¶ÎflÎ ’ıÁıL…fl ΩHοÎflÌ ’HÎ ¬ÎVÁÌ Ë÷Ì. Œ˘@Á‰ı√fifi˘ A›Î· ÷ıfiÎ ‹√…‹Î_ ±ı ¿Q’ÎÀÛ‹ıLÀ‹Î_ ¤flΛ ±fiı ÷ı ‰¬÷ı fl˘’Λ˘ ¿ı F›Îflı ÿı‹Î_ ÁkÎÎ’·ÀÎ ‹ÎÀı ÁÂjÎ ±Î_ÿ˘·fi «·ÎT›Î ⁄ŒÎfl˘ ·Î_⁄Ì ›ÎhÎÎ ÿflQ›Îfi ⁄ÿ· ÷ıfiı ’Î_« ‰Ê˝ ·Î_⁄Ì …ı·ÁΩ ‹‚Ì ±fiı …ı·‹Î_ ÷ıHÎı Ëıfi˛Ì Œ˘ÕÛfi_ ±¿‚ΉfiÎfl˘ ⁄fiı. ∞‰fi«ÏflhÎ ±Î·ı¬÷_ ’V÷¿ ‰Î_E›_. Ïÿ‹Î√‹Î_ ÷fl÷ ‘‹ÁÎHÎ ‹E›_. ‹˘Àfl¿ÎflfiÌ ÏËÀ·flı ÷ıfiÎ ¿Ã˘fl ÷¿ÎÿÎ fl…^ ¿›Î˝ ¢‘ 1886 ‹Î_ …‹˝fiÌfiÎ ¿Î·˝ ⁄ıL{ı ¿flÌ Ë÷Ì, F›Îflı Ëıfi˛Ì Œ˘ÕÛ fi_√ÿÌà Œ@÷ ⁄Îÿ »ı S ·˘ ‹ t ˘ Œ˘@Á‰ı √ fifiÎ 600 ÕΘ·flfiÎ ¤Î‰ı fl˘…fiÌ ÁıÓ¿Õ˘ ‹˘Àfl˘ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ±ı ¢‘fiı ‰ÀÎ‰Ì flè΢ ¤Î‰÷η ±_√ı fiÌ¿Y›˘. ω‹ÎÁH΋Î_ Ë÷˘--±◊ν÷˚ Œ˘ÕÛ …‹˝fiÌfiÎ ¤ÎHÎı …‹Ì flè΢ Ë÷˘. ‹K›‹ ‰√˝fiÎ ±‹ıÏfl¿fi˘fiı ’ÕÌ «Ò¿ı·Î ’˘Âı˝±ı fl¿‹fi˘ ‹˘À˘ ±Î_¿Õ˘ ’HÎ ÷ıHÎı ‹˘Àfl¿Îfl‹Î_ Œfl÷Î ¿flÌ ÿÌ‘Î Ë÷Î. Œ˘ÕÛfiÌ ‹˘Õı·-T ¿Ëı‰Î÷Ì ‹˘Àfl ‹‚‰ÎfiÌ ÿËıÂ÷ ÁÎ◊ı ’˛ffi ¿›˘˝ ¿ı ÁΫΠ±◊˝‹Î_ …fi÷οÎfl Ë÷Ì. …fi÷οÎflfi˘ ¤Î‰ ±ÎÂflı ¿ıÀ·˘ ˢ‰˘ ÏËÀ·fl ’Î_« ‰Ê˝fiı ⁄ÿ·ı fi‰ ‹ÏËfiÎ …ıÀ·Ì ÁΩ ¤˘√T›Î ⁄Îÿ »^Àu˘ Ωı≥±ı ? ÏËÀ·flı ⁄Ë Áfl‚ ±Î˜MÂfi ±fiı I›Îfl ’»Ì ÷ıΩ⁄Ì ¤ÎÊH΢ ‰Õı …‹˝fi ’˛Ωfi_ Ïÿ· ∞÷Ì 1933 ‹Î_ ÿıÂfi˘ fl…^ ¿fl‰ÎfiÎ ±_ÿÎ…‹Î_ …‰Î⁄ ±ÎM›˘ ÁkÎΑÌ ⁄L›˘. ◊˘ÕÎ ‹ÏËfiÎ ’»Ì …‹˝fiÌfiÎ ÏÁ©ËV÷ (±fiı ‹ÏÁ˝ÏÕ{ ⁄fiΉ÷Ì ¿ı 1,000 …‹˝fi ‹Î¿Û˚Á ¿fl÷Î_ fiÌ«ıfi˘ Õı≥‹·fl-⁄ıL{ ¿o’fiÌfiÎ ¤÷’Ò‰˝ «ÌŒ ÏÕ{Î≥fifl) ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝fiı ‹ıÁı… ’ˢÓE›˘ …ı ¤Î‰ ˢ› ÷ı «Î·ı. ’˘Âı˝fi˘ ◊˘Õ˘ ¿ı ÷ıHÎı ’ÎÀfi√fl ⁄Ï·˝fi ¬Î÷ı ˢÀ· ¿ˆ{flˢŒ ’fl ÏËÀ·flfiı w⁄w ‹‚‰Îfi_ Ë÷_. Ïfi›÷ ÷Îfl̬ı ±fiı Á‹›ı ’˘Âı˝ ËÎ…fl ◊›˘. ÏËÀ·flı ÷ıfiı …‹˝fi ’˛Ω ‹ÎÀı Volkswagen /Œ˘@Á‰ı √ fi ⁄fiΉ‰Î …HÎÎT›_. (‹Ò‚ÎZÎfl V …ı‹Î_ “Œ” ÷flÌ¿ı ⁄˘·Î› ±ı …‹˝fi ¤ÎÊÎ ‹…⁄ Volks ±ıÀ·ı …fi÷Î ±fiı wagen ±ıÀ·ı ¿Îfl.) ÏËÀ·fl ’HÎ ËıfiÌ˛ Œ˘ÕÛ fi ı ±fi Á flÌ …‹˝ fi ’˛ Ω fiı …fi÷οÎfl‹Î_ Œfl÷Ì ¿fl‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘. ‹˘Àfl¿Îfl ¿ı‰Ì ˢ› ÷ıfiÌ›ı ’Ïfl¿S’fiÎ ÷ı ¿flÌ «Ò @ ›˘ Ë÷˘. V’ıÏÁÏŒ¿ıÂfifiı ·√÷Î ±Î_¿ÕÎ ’HÎ ÷ıfiÌ ’ÎÁı ÷ˆ›Îfl Ë÷Î. ’˘Âı˝fiı ÷ıHÎı ’˘÷ı ¿flı·Ì …fi÷οÎflfiÌ ’Ïfl¿S’fiÎfi_ ‰ÎV÷ω¿ ‹˘Õı· flÁ’Ò‰˝¿ ÷’ÎÁÌ flËı·˘ ±˜Õ˘SŒ ÏËÀ·fl. ÷Á‰Ìfl‹Î_ ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì ¿ı ‹˘Àfl¿Îfl fiÎfiÎ ¿ÿfiÌ, ÏËÀ·flfiÌ ÕÎ⁄Ì ÷flŒ µ¤ı·Ì ¿˘À‘ÎflÌ T›„@÷ ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝ »ı »÷Î_ ⁄ı ‹˘ÀıflÎ_ ±fiı hÎHÎ ⁄΂¿˘ ÷ı‹Î_ CÎH΢ ’HÎ ±ÎÂΉÎÿ ⁄E›˘ ˢ› ÷˘ ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ ⁄ıÁÌ Â¿ı ±ı ’˛¿ÎflfiÌ Ë˘‰Ì Ωı≥±ı. ÏËÀ·flı ‰Î˜Àfl-¿>SÕfiı ⁄ÿ·ı …‰Î⁄ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı ±˘ÁflÌ √›˘. ±˜fl-¿>SÕ ±ı„L…fi ‹ÎÀı ’HÎ ±Î√˛Ë flÎA›˘, …ı◊Ì ·Î_⁄Î ’˛‰ÎÁı Ëo¿Îfl÷Ì ‰¬÷ı 1933 ‹Î_ «Î·÷ΠωÏfi‹›fiÎ ÿflı ±‘flV÷ı ’ÎHÎÌ ¬ÒÀı ÷˘ ±ı„L…fi ÷’Ìfiı ⁄_‘ ’Õı fiÏË. hÎÌ∞ ÁÒ«fiÎ ±ı ¿ı …‹˝ fi «·HÎfiÎ 1,000 ‹Î¿Û ˚ Á fiı √ı·fiÿÌà 33 ‹Î≥·fiÌ (’˛Ï÷·ÌÀflı 14 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ) ±ı‰flı… ‹‚‰Ì Ωı≥±ı. ÕΘ·fl‹Î_ Œıfl‰˘ ÷˘ 250 ÕΘ·fl …ıÀ·˘ ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝ ÁÎ_¤‚÷˘ flè΢. ÏËÀ·flfiÌ Á΋ı ÿ·Ì· ¿fl‰Î‹Î_ ÁÎfl fi ¤Î‰ ⁄ıÁı, F›Îflı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ 600 Ë÷˘. ⁄Î¿Ì ¿Ëı‰Î …ı‰_ CÎb_ Ë÷_. fiÎfiÌ ‹˘Àflfi_ ¿ÿ ±ıÀ·Ì Ëÿı fiÎfi_ flÎ¬Ì fi ÕΘ·flfiÌ Ï¿o‹÷ı ‰ı«Î÷Ì Œ˘ÕÛfiÌ ‹˘Õı·Â¿Î› ¿ı ‹Î÷Î-Ï’÷Î ÷ı‹… ⁄΂¿˘ ‹‚Ìfiı ’Î_« …HÎÎ ÷ı‹Î_ ±Îfl΋’Ò‰˝¿ Á‹Î› fiÏË. ⁄Ì∞ ÷flŒ ÁËı… ‹˘À<_ ¿ÿ ±ı‰flı… ⁄√ÎÕÌ fiάı--±fiı ÷ı ±flÁÎfiÌ T ÁΉ fiÎ¬Ì ÿÌ‘ÎfiÎ ¤Î‰fiÌ √HÎÎ÷Ì Ë÷Ì. …‹˝fi˘ ËΩfl ‹Î¿Û˚Á ÷˘ ±ı ‰¬÷ı Àı@fi˘·˘Ï… Ωı÷Î_ ’˛Ï÷·ÌÀflı 14 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ±Î_¿Õ˘ ¿S’fiÎ ⁄ËÎflfi˘ Ë÷˘. ‹K›‹ ¿ÿfiÌ ‹˘Àfl ÁΛ¿· ‹ÎÀı (Œ˘ÕÛfiÌ ‹˘Õı·-T fi˘ ±Î_¿ — ·ÌÀflÿÌà 5 ◊Ì 9 Ï¿·˘‹ÌÀfl.) ±ı„L…fi ‰Î˜Àfl…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

15

«Ò¿‰÷Î Ë÷Î. ÏËÀ·fl Ωı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ÿflı ¿ ±Î√˛ Ë ‹Î_ ‹y‹ Ë÷˘ ±fiı ’˘÷ı ÿ˘flı·Î Œ˘@Á‰ı√fifiÎ flŒ V¿ı« ÷ıHÎı fl…^ ¿›Î˝ I›Îflı ’˘Âı˝fiı ·ÎB›_ ¿ı Áfl‹ ¬ I›ÎflfiÌ ÿflı ¿ ‹Î√HÎÌ Á_÷˘W›Î ‰√fl ±Îfl˘ fi Ë÷˘. ±Î ‹·Î¿Î÷fiı ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ ’ÒflÎ ◊Λ ÷ı ’Ëı·Î_ ÏËÀ·fl ’˘÷ÎfiÎ ·√¤√ ÿflı¿ µkÎı…fiΤ›Î˝ ¤ÎÊH΋Î_ …‹˝fi ·˘¿˘fiı …fi÷οÎfl µ’·O‘ ¿flΉ‰Îfi_ ‰«fi ±Î’‰Î ·ÎB›˘. ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝ ‹ÎÀı ÿflı¿ ¤ÎÊHÎ Á’ÎÀ˘ ⁄˘·Î‰‰ÎfiÎ ±„SÀ‹ıÀ‹ …ı‰_ Ë÷_. 1935 ‹Î_ ÷ıHÎı ±ıS›Ï‹Ïfi›‹fi_ ‹Î‚¬_ ‘flΉ÷Î_ hÎHÎ …\ÿÎ_ ’˛˘À˘ÀÎ≥’ ‹˘Õı·˘ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ fiÎA›Î_. ÿflı¿‹Î_ 983 CC fi_ 22 ˢÁ˝’Ήflfi_ ±ı„L…fi Áfl¬_ Ë÷_ ±fiı ÿflı¿ ‹˘Àfl ¿·Î¿fiÎ 105 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ‹Ëk΋ ‰ı√ ’˛ÎM÷ ¿flÌ Â¿÷Ì Ë÷Ì. ·√¤√ ±ı … ±flÁ΋Î_ ’˘Âı˝ ±‹ıÏfl¿Î √›˘ ±fiı I›Î_ Œ˘ÕÛfiÎ ±fiı …fifl· ‹˘ÀÁ˝fiÎ ¿Îfl¬ÎfiÎ_fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Ì.

16 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

±ËŸ ’˛˘Õ@ÂfifiÎ Á‹›ı ¿›˘ ’ÎÀÛ ΩıՉ΋Î_ ¿ıÀ·˘ Á‹› ‰Ì÷ı ±ı ÷ıHÎı VÀΘ’‰Î˜« ‰Õı ‹ÎM›_. µI’ÎÿfifiÌ ’©Ï÷ ›fl˘’ ¿fl÷Î_ ÁΉ …\ÿÌ Ë÷Ì. ±ıÁıQ⁄·Ì ·Î≥fifiÎ ‘˘flHÎı ⁄‘_ ¿Î‹¿Î… «Î·÷_ Ë÷_. ¿ÎflÌ√fl˘ …ı ÷ı ’ÎÀÛ ΩıՉΠ‹˘Àfl ’ÎÁı Ω› ±fiı ÷ı‹ ¿fl‰Î‹Î_ Á‹› ⁄√ÎÕı ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ‹˘Àfl ¿L‰ı›fl ⁄ıSÀ ’fl ø‹Â— ±Î√‚ ‰‘÷Ì ÿflı¿ ±Î√Î‹Ì ¿ÎflÌ√fl ’ÎÁı …÷Ì Ë÷Ì, …ı Ëo‹ıÂÎ_ ’˘÷Îfi˘ ËÎ◊‰√˘ flËı÷˘ ’ÒflΩı I›Î_ ‹˘ÀflfiÎ Ï·Ï‹ÀıÕ fl˘¿ÎHÎ ÿflQ›Îfi ŒÌÀ ¿flÌ ÿı÷˘ Ë÷˘. ’ÏflHÎ΋ı ÿflı¿ ¿L‰ı›fl ⁄ıSÀ ’fl ±Îfl_¤fiÎ »ıÕı ±ıÁıQ⁄·Ì Âw ◊›Î ⁄Îÿ ‹ÎhÎ 94 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ ±_÷fiÎ »ıÕı ‹˘Àfl ÷ˆ›Îfl ◊≥ …÷Ì Ë÷Ì. ωω‘ ’ÎÀ˚Á ˝ ’HÎ ±ı … flÌ÷ı ÷ˆ›Îfl ¿flÎ÷Î Ë÷Î, ‹ÎÀı ’˛˘Õ@Âfi …J◊Î⁄_‘ ’Λı ◊÷_ Ë÷_. ’˘Âı˝fiı ◊›_ ¿ı …‹˝fi Áfl¿ÎflfiÎ ’Òflı’ÒflÎ ÁË›˘√ ‰√fl …‹˝fiÌ‹Î_ ±Î‰_ ‹Î‚¬Î¿Ì› ÷_hÎ √˘Ã‰Ì ¿Λ fiÏË. ÏËÀ·fl ‹ÿÿ ¿fl‰Î ÷ˆ›Îfl Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı Á_A›Î⁄_‘ ±fiı Á˘ÓCÎÌ ‹˘Àfl˘ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±‹ıÏfl¿Îfiı (¬ÎÁ ÷˘ Ëıfi˛Ì Œ˘ÕÛfiı) ±ı √‹ı ÷ı ¤˘√ı ±Î_ÀÌ …‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘. Œ˘@Á‰ı√fifi_ √_Ω‰fl ¿Îfl¬Îfi_ fiά‰Î ‹ÎÀı fiÎ{Ì Áfl¿ÎflfiÌ ’Á_ÿ√Ì ‰SN˚Á⁄√˝ fi√flfiÎ Ï¿S·ÎfiÌ Ï‰Â΂ ±ıVÀıÀ ’fl µ÷flÌ, …ıfi˘ ‹ÎÏ·¿ µ‹flΉfi˘ ÿflFΩı ¤˘√‰÷˘ Ë÷˘. flÎWÀˇÏË÷fiı ±Î√‚ ‘flÌ Áfl¿Îflı ÷ı ±ıVÀıÀ flÌ÷Áfl ±Î_«¿Ì ·Ì‘Ì. ‹ı 26, 1938 fiÎ fl˘… ·√¤√ 70,000fiÌ ‹ıÿfiÌ ‰E«ı ÏËÀ·flı ’˘÷ı ¿Îfl¬ÎfiÎfiÌ Ï·Îfl˘’HΠωϑ ¿flÌ. µI’Îÿfi ÁMÀıQ⁄fl, 1939 ‹Î_ Âw ◊‰Îfi˘ ‰Î›ÿ˘ ÏËÀ·flı ’˘÷ÎfiÎ ¤ÎÊH΋Î_ ±ÎM›˘. ‹ÏËfi˘ ±fiı ‰Ê˝ ⁄Lfiı ’_«¿fiÎ_ Ë÷Î_. ÏËÀ·flı ±ı … ‹ÏËfiı ±fiı ‰Êı˝ ⁄Ì…\_ ωr›© Âw ¿flÌ ÿÌ‘_, ±ıÀ·ı ¿Îfl¬Îfi_ ÷ˆ›Îfl ◊›Î »÷Î_ ÷ı‹Î_ …fi÷οÎfl ⁄fiΉ‰Îfi˘ ’˛ffi fi flè΢. fiÎ{Ì Ë¿>‹÷fiÎ ±Îÿı ‹…⁄ ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝±ı 1938fiÎ ±flÁ΋Î_ ⁄fiı·Ì Œ˘@Á‰ı√fifi_ ’˛Îfl_Ϥ¿ ‹˘Õı· ÷’ÎÁÌ flËı·Î ’˘Âı˝, ÏËÀ·fl ±fiı ÷ıfiÎ ŒÎˆ∞ ±ŒÁfl˘

‹ı L › Œ ı @ «flfl ±ı ‰¬÷fiÌ Œ˘@Á‰ı√fifiı ⁄ı …\ÿÎ ’˛¿ÎflfiÎ_ ·U¿flÌ ‰ÎËfi˘‹Î_ Œıfl‰Ì fiÎ¬Ì ±fiı ‹˘Àfl˘ ¿fl÷Î_ ÁΉ …\ÿÌ ±fiı ’flÎÏ…÷ ÿı¢fiÎ 12,000 ›©¿ıÿ̱˘fiı ÷ı ‰ÎËfi˘fiÎ {Õ’Ì ’˛˘Õ@Âfi œÎÏ·›Î ¿ÌÀ¿ …ı‰Ì ÿı¬Î÷Ì ‹ÎÀı ¿Î‹ı Ωı÷flÌ ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ±Î‰Î_ 66,000 ⁄A÷Ïfl›Î ±fiı ÁÂjÎ ‰ÎËfi˘ fiÎ{Ì ·U¿flfiı Á’fl÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. µ¤›∞‰Ì Œ˘@Á‰ı √ fi ⁄fiΉ÷Ì ‹ÂÌfiflÌ ¬flÌÿ‰Î ÷ˆ›Îfl fi ¿ËÌ Â¿Î› ±ı‰Î_ ‰ÎËfi˘ ’HÎ ⁄L›Î_, …ı±˘ ’˛˘’ı·fl ±fiı Á¿Îfi ‘flΉ÷Î_ Ë÷˘. ±‹ıÏfl¿Îfi˘ Ëıfi˛Ì Œ˘ÕÛ Ë÷Î_. ±Î ‰ÎËfi˘ flV÷Î ’fl ¿·Î¿fiÎ ‹Ëk΋ 80 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‰ı√ı ÷˘ Œ˘@Á‰ı√fifiı ‹˘Àfl¿Îfl … √HÎ÷˘ Ëo¿Îflı, ’HÎ ‰E«ı fiÿÌ ¿ı ¬ÎÕÌ ±Î‰ı I›Îflı …‚Á’ÎÀÌ ’fl ÷flÌ 24 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ fi Ë÷˘. ⁄Ì∞ ‰Î÷ ±ı ¿ı ‹ı…fl ≥‰Îfi {Õ’ı ÷ıfiı ±˘‚_√Ì fiάı. ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı ±ı ⁄‘Î_ Œ˘@Á‰ı√fi Ë÷Î_. ±ı¿ flÁ’˛ÿ ‰Î÷ ±ı »ı ¿ı Ï⁄˛ÏÀ ‰Î›ÁıfiÎ …‹˝fiÌ‹Î_ Âj΢ ⁄fiΉ÷Î_ ËVÀÛ fi΋fiÎ …ı Ï⁄˛ Ï À ±ŒÁflfiı ‰ÒSŒ˚Á⁄√˝ ¿Îfl¬ÎfiÎfi˘ «Î…˝ Á˘Ó’Λ˘ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ÷˘ÕÌ fiά‰Î ÷ı‹fiÎ ’fl Ïÿ‰ÁflÎ÷ ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ «·Î‰÷Ì Ë÷Ì, ’HÎ ÷ıHÎı ’flÎÏ…÷ …‹˝fiÌfiÎ ⁄ÒflÎ Ëη Ωı÷Î_ Œ˘@Á‰ı√fifi_ ‰ÒSŒ˚Á⁄√˝ ¿Îfl¬Îfi_ ÷ıfiÎ K›Îfi ⁄ËÎfl Ë÷_. Ï⁄˛Àfifi_ ’ÎÀfi√fl V-1 ’˛ ¿ ÎflfiÎ_ ¿< · 2,420 …‹˝fi Ï‹ÁÎ≥·˘fi_ ·Z›Î_¿ ⁄L›,_ 24,491 ‹¿Îfi˘ ¬_ÏÕ›ıfl ⁄L›Î_ ±fiı 5,684 ·˘¿˘ ±ı Ë‹·ÎfiÎ ¤˘√ ⁄L›Î I›Îflı V-1 @›Î_ ⁄fiΉΛ »ı ÷ıfiÎ ±_√ı ΩÁÒÁÌ ÷’ÎÁ «Î·Ì. ‹A› ¿Îfl¬Îfi_ ‰Ò S Œ˚ Á ⁄√˝ ¬Î÷ı fi  _ ˢ‰Îfi˘ ’Ëı·˘ ¬ÒÏŒ›Î Ïfl’˘ÀÛ ±‹ıÏfl¿Îfiı ‹Y›˘, ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ⁄˘Q⁄fl M·ıfi fl‰ÎfiÎ ¿›Î* . 1945 ‹Î_ Œ˘@Á‰ı√fifiÎ ±ı ¿Îfl¬ÎfiÎ ’fl Àfi⁄_‘ ⁄˘Q⁄ ŒıÓ¿Ì ÷ıfiı Ïfi„Wø› ⁄fiÎ‰Ì ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ‰ÒSN˚Á⁄√˝ ¬Î÷ı Œ˘@Á‰ı√fifi_ ’Ëı·_ ¿Îfl¬Îfi_ V◊’ΛΠ⁄Îÿ ‰¬÷ …÷Î_ …√÷fiÎ_ CÎHÎÎ⁄‘Î ÿı¢‹Î_ ±ı ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ_ ωr›©‹Î_ ’flÎ…› fiyÌ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ Âw ◊›Î_. ÿflı¿‹Î_ ±ıÁıQO·Ì ·Î≥fi ’fl Œ˘@Á‰ı√fifi_ …J◊Î⁄_‘ µI’Îÿfi ◊÷_ Ë÷_ Ωı ÷ Î_ ±ı Ï ’˛ · , 1945 ‹Î_ ¿Îfl¬ÎfiÎfiı ŒflÌ ⁄ıÃo ¿fl‰Îfi˘ ÏfiHν› ÏËÀ·flı ±ÎI‹ËI›Î ¿flÌ fiάÌ. flÏ›fi, Ï⁄˛ÏÀ ÷◊Î ±‹ıÏfl¿fi ÁˆL›˘ …‹˝fiÌ ·Ì‘˘ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ›©‹Î_ CÎHÎÎ_ ’fl ŒflÌ ‰Y›Î_ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ¿⁄Ω Ëı ±Î‰ı·Î hÎHÎ ’˛ÿı¢‹Î_ ±ı ÿıÂfiı ¬flÎ_ ‰ÎËfi˘ √‹Î‰Ì «Ò¿ı·Î Ï⁄˛ÏÀ ‰ËıÓ«Ì fiÎA›˘. ’Ëı·Î ωr›©fiÌ …ı‹ ⁄ÌΩ ωr›©‹Î_ ’HÎ …‹˝fiÌfi_ flèÎ_ÁèÎ_ ÁˆL›fiı 20,000 Œ˘@Á‰ı√fi ‹ÎÀı ·U¿flÌ Ωıfl ËHÎÌ ·ı‰Î I›Î_fiÎ_ Âj΢ ⁄fiΉ÷Î_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_fiÌ ›_hÎÁ΋√˛Ì »^ÀÌ ’ÎÕ‰Îfi_ ±fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ÿı¤ı√Ì ¿flÌ ÿı‰Îfi_ ¿Î‹ ÷ı‹HÎı ËÎ◊‹Î_ ·Ì‘_. ±Î˜ Õ Û fl ‹Ò ¿ ‰Î Á‹Ω‰Ì ·Ì‘ _ . ±ı ¿ Á‹V›Î Ë÷Ì. ±‹ıÏfl¿fi ‰Î›Áıfiαı Œ˘@Á‰ı√fifi_ ‰ÒSŒ˚Á⁄√˝ ¬Î÷ı ±Î‰ı·_ ¿Îfl¬Îfi_ ±‹ıÏfl¿fi ÁˆÏfi¿ À<¿Õ̱ı …M÷ Ë‹·Î ‰¬÷ı ÁıÓ¿Õ˘ Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ¿›*, ’fl_÷ I›Î_fi˘ ’˛ÿı Ï⁄˛Àfiı ¿⁄…ı ‹ı‚‰ı·Î ’˛ÿı‹Î_ Ë÷˘. ±Î◊Ì ÷ıfi˘ ˉη˘ Á_A›Î⁄_‘ ⁄˘Q⁄ ŒıÓ@›Î Ë÷Î. ±ı¿ ⁄˘Q⁄ Ï⁄˛Àfifiı Á˘Ó’Ì ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. ÿÏfi›Îfi_ Á˙◊Ì …_√Ì √HÎÎ÷_ ‹˘Àfl¿Îfl ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Îfl¬ÎfiÎfiÌ ‰E«˘‰« ŒÎÀuÎ ‰√flfi˘ ±ı Á_¿· < ±‹ıÏfl¿fi ⁄˘Q⁄‹Îfl΋Î_ ¬ÎVÁ_ fi¿ÁÎfi ’ÎQ›_ Ë÷,_ »÷Î_ CÎHÎÌ ›_hÎÁ΋√˛Ì Á·Î‹÷ Ë÷Ì. ω…ı÷Î ±_√˛ıΩı ÷ı ‹ÂÌfiflÌ ÁŒıÿ ·Ò_ÀfiÎ ‘˘flHÎı Ï⁄˛Àfi ‹˘¿·Ì ’ÕÌ flè΢ Ë÷˘, …ıfiı ÂÌ flÌ÷ı “ÏÕŒuÒ{” ¿fl‰˘ ±ı Á‰Î· Ë÷˘. ⁄˘Q⁄fiÌ fl«fiÎ ÿı‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ¤Ï‰W›‹Î_ Œ˘@Á‰ı√fifi˘ ±¤÷’Ò‰˝ ¿ÌÏ÷˝‹Îfi Ωı ¿ı ÷ıfiÎ ÿÂν‰÷Ì O·ÒÏ’˛LÀ ‹_√ΉΛΠ⁄Îÿ »ı‰Àı Á…˝¿ ÿı …‹˝fiÌfiÎ fi΋ı ·¬Î‰Îfi˘ Ë÷˘, ‹ÎÀı ±_√˛ıΩıfi˘ M·Îfi ⁄ı ±Î¿„V‹¿ ÷ıfiı Ïfi„Wø› ⁄fiΉΛ˘, ’HÎ fl¬ı ±ı ¿ÎflH΢Áfl ±¤ıflÎ≥ ’fl «ÕÌ √›˘. ≥Ï÷ËÎÁfiı ¿ıÀ·Ì Á΋ÎL› ⁄Î⁄÷ CÎHÎÌ ‰Îfl ŒÎÀu˘ ˢ÷ ÷˘ Œ˘@Á‰ı√fifiÎ fiÁÌ⁄ı ¿ıÀ·˘ ‹˘À˘ ‰‚Î_¿ ±Î’Ì Â¿ı ÷ıfi_ ºWÀÎ_÷ Œ˘@Á‰ı√fifiÎ ¿ıÁ‹Î_ Ωı‰Î ‹‚‰Îfi_ Ë÷._ ’Ëı·Ì ‰Î÷ ±ı ¿ı CΙfiı ±_√˛ıΩı CÎıÓÁ ‹Îfi÷Î Ë÷Î. ¿˘≥ Ï⁄˛ÏÀ ¿Îfl 65 ‰Ê˝ ·Î_⁄Ì flı¿˘ÕÛÁ…˝¿ ÷‰Îfl̬ …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

17

@›Îflı› ·¬Î÷ fiÏË. ¿Îfl¬Îfi_ ŒflÌ Á∞‰fi ◊›_ ±fiı 1945 fi_ ±ıÀ·ı ¿ı …‹˝fiÌfiÎ ’flÎ…›fi_ ‰Ê˝ ’Òw_ ◊Λ ±ı ’Ëı · Î_ 1,785 Œ˘@Á‰ı√fi ⁄fiÌ. ωr›© ÿflQ›Îfi T›Î’¿ ±˙z˘Ï√¿ ’Λ‹Î·Ì ‰ıÃfiÎfl …‹˝fiÌ À>_¿ Á‹›‹Î_ ÂÌ flÌ÷ı ŒflÌ Á©fl ◊›_ ÷ıfi˘ ±ı fi‹ÒfiÎw’ ÿά·˘ Ë÷˘. µI’Îÿfi flÎ√ı ’Õu_, ±ıÀ·ı Ï⁄˛Àfiı 1948 ‹Î_ ¿Îfl¬ÎfiÎfi˘ Á_’ÒHν ¿⁄Ωı …‹˝fiÌfiı Á˘Ó’Ì ÿÌ‘˘ ±fiı BMW fiÎ ¤÷’Ò‰˝ ÏÕ{Î≥fifl Ëı≥LÁ fi˘Õ˘˝Œfiı ÷ıfiÎ ‹A› ‰Ë̉À¿÷ν ÷flÌ¿ı fiÌQ›˘.

¿ÿ ±fiı Ï¿o‹÷fiÌ º„WÀ±ı ⁄ÌÀ· K›ÎfiοWν¿ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı …√÷fiÎ CÎHÎÎ ÿı¢fiÌ ’˛Ω±ı ÷ıfiı ±Î‰¿ÎflÌ

±√ε ‰ÒSŒ˚Á⁄√˝fi˘ ¿⁄Ωı Ï⁄˛Àfifiı ±Î’Ì ÿıfiÎfl ±‹ıÏfl¿Îfiı ¿ı ’»Ì ±ı ¿Îfl¬Îfi΋Î_ fi‰˘ ’˛ÎHÎ e_¿Ì …‹˝fiÌfiÎ fi΋ı ÷ıfi_ ËV÷Î_÷fl ¿flÌ ÿıfiÎfl Ï⁄˛Àfifiı ¿S’fiÎ fi Ë÷Ì ¿ı ‰¬÷ …÷Î_ Œ˘@Á‰ı√fi ¶ÎflÎ ÷ı‹fiÌ ‹˘Àfl˘fiÎ ÿıÂÌ ±fiı ωÿıÂÌ ⁄Ωfl‹Î_ ‹˘ÀÎ_ √Î⁄ÕÎ_ ’ÕÌ …‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_. ÁÎ⁄fiÌ √˘ÀÌ ’ıÃı fl˘…fiÌ ËΩfl˘ ·ı¬ı ⁄fiı·Ì Œ˘ÕÛfiÌ ‹˘Õı·-T fi˘ …J◊Î⁄_‘ ’˛˘Õ@Âfifiı ·√÷˘ ±Î_¿Õο̛ flı¿˘ÕÛ @›Î_›fi˘ flËı‰Îfi˘ fi Ë÷˘. Œ˘@Á‰ı√fifi˘ ¿Îfl˘⁄Îfl ’˘÷ÎfiÎ ËV÷¿ ·ıfiÎfl Ëı≥L{ fi˘Õ˘˝Œ Ëo‹ıÂÎ_ …‹Ìfi ’fl ’√ flά÷˘ V‰MfiºWÀÎ Ë÷˘. Œ˘ÕÛfiÌ ¿Îfl Œı@ÀflÌ ¿fl÷Î_ ‰‘ ¿Î›˝Z΋ ±ıÁıQ⁄·Ì ·Î≥fifi_ ÷ıHÎı ±Î›˘…fi ¿›*. 18 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

1948 ‹Î_ ¿<· 19,000 ±fiı 1949 ‹Î_ 49,000 Œ˘@Á‰ı√fi ⁄fiÌ. ÏËÀ·fl ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ V‰MfiÏÁÏ© Ωı‰Î ‹ÎÀı Ë›Î÷ fi Ë÷˘, ’HÎ ›© ’»Ì ¿Îfl¬Îfi_ ŒflÌ ‘‹‘‹÷_ ◊›_ I›Îflı Œ˘@Á‰ı√fifi˘ Á…˝¿ ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝ @›Î_ Ë÷˘ ? ›©fiı ·√÷Î ¿Ï◊÷ ±’flΑ˘ ⁄ÿ· ¡ÎLÁfiÌ Ï‹Ï·ÀflÌ …ı·‹Î_ ÷ıfiÎ Ïÿ‰Á˘ ‰Ì÷Ì flèÎÎ Ë÷Î. Ïfiÿ˘˝Ê »˘ÕÌ ‹Ò¿Î›Î ⁄Îÿ 1949 ‹Î_ ÷ı …‹˝fiÌ ’λ˘ Œ›˘˝ I›Îflı flV÷Î ’fl ±fiı¿ Œ˘@Á‰ı√fifiÌ ±‰fl…‰fl Ωı÷Î_ flÕÌ ’Õu˘. ‹ÎhÎ …‹˝fiÌ‹Î_ fiÏË, „V‰Õfi, ⁄ı„S…›‹, ÕıL‹Î¿Û, „V‰I{fl·ıLÕ, ·@{ıQ⁄√˝, fiı‘fl·ıLÕ, ±‹ıÏfl¿Î ‰√ıflı ÿı¢fiı ’HÎ ÏËÀ·flfiÌ …fi÷οÎflfi˘ «ı’ ·Î√Ì «Ò@›˘ Ë÷˘. ‰ˆÏr¿ ÏÕ‹ÎLÕ ±ıÀ·Ì ¿ı ⁄˛ÎÏ{·, ‹ı„@Á¿˘, ±‹ıÏfl¿Î ÷◊Î ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ Œ˘@Á‰ı√fifiÎ_ V◊ÎÏfi¿ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ V◊Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_, »÷Î_ ±‹ıÏfl¿fi √˛ÎË¿˘±ı ÷ı ‹˘Àflfi_ ⁄ÒÏ¿o√ ¿flÎT›Î ’»Ì ÏÕÏ·‰flÌ ‹ÎÀı ’Î_« ‹ÏËfiÎ flÎË Ωı‰Ì ’Õ÷Ì Ë÷Ì. ⁄‘Î ÿı¢‹Î_ ‹˘Àfl¿Îfl beetle/⁄ÌÀ·fiÎ Ë·Î‹HÎÎ fi΋ı ΩHÎÌ÷Ì ⁄fiÌ, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi˘ ±Î¿Îfl ÷ı fi΋ı ±˘‚¬Î÷Î_ œÎÏ·›Î_ ∞‰ÕÎ_ …ı‰˘ Ë÷˘. ⁄ÌÀ·fiÌ ’Ìà …ı‰˘ ±Î√‚fi˘ ÷◊Î ’λ‚fi˘ ¤Î√ œ˘‚Ή ·ı÷˘ Ë÷˘. Á΋ÎfifiÌ ÕÌ¿Ì ±Î√‚ Ë÷Ì, F›Îflı ±˜fl-¿>Ï·_√ ‰Õı ÃoÕ<_ flËı÷_ ±ı„L…fi ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝fiÎ ±Î›˘…fi ‹…⁄ ’λ‚ Ë÷_. ‰Ê˘˝ ’ÁÎfl ◊÷Î_ √›Î_, ’HÎ Œ˘@Á‰ı√fifi˘ ‹Ò‚¤Ò÷ CÎÎÀ ⁄ÿ·Î›˘ fiÏË. ±‹ıÏfl¿fi ¿Îfl ‰Ê˘˝‰Ê˝ ¿˘V‹ıÏÀ¿ flÌ÷ı ⁄ÿ·Î÷Ì Ë÷Ì ±fiı ø‹Â— V◊Ò‚¿Î› ⁄fi÷Ì Ë÷Ì, F›Îfl˘ Œ˘@Á‰ı√fi‹Î_ ⁄‘Î ±Î‰U›¿ Á‘ÎflΉ‘ÎflÎ Ëo‹ıÂÎ_ ⁄ΘfiıÀ fiÌ«ı ◊÷Î Ë÷Î-±ıÀ·ı ¿ı ÷ıfiÎ ±ı„L…fifiı ›_hÎfl«fiÎ ‹…⁄ ⁄ÿ·‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ Ë÷_. ’ÏflHÎ΋ı …‹ÎfiÎ ’˛‹ÎHÎı …√÷fiÌ ’Ëı·Ì “fiıfi˘” ¿Îfl ÷flÌ¿ı Œ˘@Á‰ı√fifi˘ ÿflFΩı …ı‰˘ 1936 ‹Î_ Ë÷˘ ±ı‰Î hÎÌÁ ‰Ê˝ ’»Ì 1966 ‹Î_ ’HÎ Ë÷˘. ⁄ΘfiıÀ, ’ıÁıL…fl ¿Q’ÎÀÛ‹ıLÀ ±fiı ÕÌ¿Ì ‹‚Ìfiı ÷ı ◊˛Ì-⁄Θ@Á ¿Îfl ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı ‹ÎhÎ 4 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì Ë÷Ì, F›Îflı ±‹ıÏfl¿fi ‹˘Àfl 5 ‹ÌÀfl Á‘Ì ·_⁄Î÷Ì Ë÷Ì. ’ˢ‚Î≥ 1.53 ‹ÌÀfl Ë÷Ì, …ı ’HÎ ±‹ıÏfl¿fi ‹˘Àfl˘ ¿fl÷Î_ ±Õ‘˘-’˘H΢ ‹ÌÀfl ±˘»Ì Ë÷Ì. ±ı„L…fi⁄‚ ‰‘ÎflÌfiı 50 ˢÁ˝’Ήflfi_ ¿flÌ fi¬Î›_ Ë÷_, »÷Î_ ’˛Ï÷·ÌÀflı ÁflıflΠ±ı‰flı… ±‹ıÏfl¿fi ‹˘Àfl˘ ¿fl÷Î_ ’Î_«ı¿ Ï¿·˘‹ÌÀfl ‰‘ ‹‚÷Ì Ë÷Ì. Œ˘@Á‰ı√fifiÌ Ï¿o‹÷ ÷ı ±flÁ΋Î_ Œ@÷ 1,675 ÕΘ·fl, …ı ’HÎ ÷ı ±flÁ΋Î_ ÁflıflΠ±‹ıÏfl¿fi ‹˘Õı·fiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı ±Õ‘Ì Ë÷Ì. ≥Q’ηÎ, M·Ì‹Îµ◊ ±fiı Õ˘… …ı‰Ì Ëı‰ÌÕuÒÀÌ ¿Îfl ⁄fiΉ÷Î ±‹ıÏfl¿Î µ’flÎ_÷ ⁄ÌΩ …‹˝fi µI’Îÿ¿˘ ’˘÷ı ¤Îflı¬‹ ‹ÏÁ˝ÏÕ{ ±fiı BMW ‰ı«÷Î Ë÷Î, F›Îflı Ï⁄˛Àfi ÷ıfiÌ flΘSÁ-fl˘≥Á ‹ÎÀı ΩHÎÌ÷_ Ë÷_. fi‰Î≥fiÌ ⁄Î⁄÷ ±ı »ı ¿ı Œ˘@Á‰ı√fifi_ ⁄ÌÀ· fi΋ @›Îflfi_ ·˘¿∞¤ı «ÕÌ √›_ Ë÷_, »÷Î_ Œ˘@Á‰ı√fi ¿o’fi̱ı ÷ıfiı ÁkÎΉÎfl flÌ÷ı »ı¿ 1967‹Î_ ±’fiÎT›_ ±fiı ’Ëı·Ì ‰¬÷ ’˘÷ÎfiÌ ΩËıfl¬⁄fl˘‹Î_ V◊Îfi ±ÎM›_. ÿÏfi›ÎfiΠωω‘ ÿı¢‹Î_ ÷ıfiı ‰‚Ì …\ÿÎ_ Ë·Î‹HÎÎ_ ·ı⁄·˘ ’˛ÎM÷ ◊›Î_ Ë÷Î_. ⁄ı„S…›‹fiÎ ±fiı ¡ÎLÁfiÎ ·˘¿˘ ÷ıfiı ¿˘Ï¿fiı· (·ıÕÌ⁄ÕÛ ¿Ëı‰Î÷Î œÎÏ·›Î ∞‰ÕÎ) ÷flÌ¿ı ±fiı ÕıL‹Î¿ÛfiÎ ·˘¿˘ ÷ıfiı ⁄˘O·ı‹ (’fl’˘ÀÎ) ÷flÌ¿ı ±˘‚¬÷Î Ë÷Î. ≥LÕ˘fiıÏ›΋Î_ ±fiı ‹·›ıÏ›΋Î_ ÷ıfi_ fi΋ ¿˘Õ˘¿ (ÿıÕ¿˘) Ë÷_. ≥O⁄Î (¿Î«⁄˘) fi΋ lÌ ·_¿Î‹Î_ Ë÷_, ÷˘ ’ÎÏ¿V÷Îfi‹Î_ ÷ıfiı Œ˘@Á‰ı√fifi_ À>_¿Î‰ı·_ fi΋ Œ˘@ÁÌ Ë÷_.

±Î ⁄ıΩıÕ ¿Îfl ⁄Ì∞ CÎHÎÌ flÌ÷ı ÿo÷¿◊Î ⁄fiÌ flËÌ--…ı‹ ¿ı ÏÕ{fiÌ ¿o’fi̱ı ÷ıfiı The Love Bug ÏÁÏfl{fiÌ ¿˘‹ıÕÌ ÏŒS‹˘‹Î_ ÷ıfiı “ÏËfl˘≥fi” ÷flÌ¿ı ·Ì‘Ì. ⁄΂¿˘ ‹ÎÀı ⁄ÌÀ·fiÎ_ ’«ÎÁı¿ ·Î¬ …ıÀ·Î_ fl‹¿ÕÎ_ ‹˘Õı·˘ ⁄L›Î_. ¿˘Ï‹@Á‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı Ï«hΉÎ÷ν±˘‹Î_ ÷ıfiı V◊Îfi ‹Y›_. ±ı¿ ‹˘Àfl«Î·¿ı ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›Î‹Î_ @·⁄fiÎ ’ÎÏ¿*√ flV÷ı Ëo¿Îfl÷Ì ‰¬÷ı ’˘÷ÎfiÌ ⁄ÌÀ· ’flfi˘ ¿Î⁄Ò √‹ÎT›Î ’»Ì ±ı ¿Îfl ÁÌ‘Ì I›Î_fiΠωÂ΂ „V‰Ï‹_√ ’Ò·‹Î_ ¬Î⁄¿Ì ±fiı ‰…fi 750 Ï¿·˘√˛Î‹ ˢ‰Î »÷Î_ ÁÌ·⁄_‘ fl«fiÎfiı ·Ì‘ı ±ı¿‘ÎflÌ ÷fl÷Ì flËÌ I›Îflı Ë˘Ï·‰ÒÕfiÌ ⁄Ì∞ ÏŒS‹˘±ı ÷ıfiı Á‹ƒ ’fl Ëo¿Îfl÷Ì ⁄˘À ÷flÌ¿ı fl…^ ¿flÌ. ⁄ÌÀ· ’ÎHÎÌ‹Î_ fi Õ>⁄÷Ì ±ı¿‹ÎhÎ ¿Îfl Ë÷Ì. ‰Ê˘˝ Á‘Ì ⁄Ì⁄Μ΂ flËı·Ì ±fiı ‹ÎhÎ ⁄ΘfiıÀ fiÌ«ı ŒıflŒÎfl˘ ’΋÷Ì ±Î‰ı·Ì Œ˘@Á‰ı√fi ⁄ÌÀ·fi˘ ›√ ¿ÿΫ Ï‹·ıÏfi›‹fiÎ ±_÷ Á‘Ì À@›˘ ˢ÷, ’fl_÷ 1973 ‹Î_ ±Î˜’ı¿ ÿı¢±ı ⁄‚÷HÎfiÌ ¿À˘¿ÀÌ ÁF›Î˝ ’»Ì ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ÁÎ_… œ‚‰Î ·Î√Ì. ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ¤Î‰‰‘ÎflÎfi˘ ÷˘ µ’Λ fi Ë÷˘, ‹ÎÀı ±˘»Î ’ıÀˇ˘·ı ¿ı ÕÌ{·ı ‰‘ ÁÎflÌ ±ı‰flı… ’˛ÎM÷ ◊Λ ÷ıfiÎ ±_√ı µ’Λ˘ ¢‘‰ÎfiÎ ’˛›ÎÁ˘ Âw ◊›Î. ±ı¿ ’ÎÁ_ ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ CÎÎÀfi_ Ë÷_. ’˛«Ï·÷ CÎÎÀ ˉÎfiÎ ±‰fl˘‘fiı ¿ÎflHÎı ±ı‰flı… ⁄√ÎÕÌ fiά÷˘ Ë÷˘. ’flÌZÎH΢ ¶ÎflÎ …HÎΛ_ ¿ı √Ï÷ÂÌ· ‹˘Àflfiı ‰fl÷Î÷˘ ÁÎ‹Ì Ë‰Îfi˘ ’˛‰ÎË {Î{_ CÎÊ˝HÎ ’ıÿÎ ¿›Î˝ ‰√fl ÁÕÁÕÎÀ ‰ËÌ Ω› ±ı ‹ÎÀı ÷ıfi˘ ±Î√·˘ ÏËVÁ˘ ±ı¿oÿflı Á’ÎÀ fiÏË, ⁄·¿ı ŒÎ«flfiÌ …ı‹ ‹˘flÎ ÷flŒ ø‹Â— ÁÎ_¿Õ˘ ⁄fi÷˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. Œ˘@Á‰ı√fifiÌ ‹ÎŒ¿ ÷̉˛ œ˘‚Ή ·ı÷˘ ˢ› ÷ı ’HÎ fi «Î·ı. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ⁄Ì…ı ‰Êı˝ Œ˘@Á‰ı√fifiÌ ‹Î√ CÎÀ‰Î ·Î√Ì. ±Î ‹˘Àfl¿Îflfiı Ωı ¿ı flÎ÷˘flÎ÷ Ω¿Îfl˘ ‹‚Ì Ω› ±ı‰Î_ ÷ıfiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_ ¿Î«Î_ fi Ë÷Î_. »ı¿ 1955 ‹Î_ ÷ıHÎı 10,00,000 fi˘ ±Î_¿ ‰ÀÎ‰Ì fiÎA›˘ Ë÷˘, …ı ›fl˘’Ì ¿Îfl ‹ÎÀı flı¿˘ÕÛ Ë÷˘. ÏŒ√fl ÿÁı¿ ‰Ê˝‹Î_ fi˘Ó‘Λ˘ ±ı Ωı÷Î_ ‰Êı˝ÿËÎÕı ÁflıflΠ1,00,000 ⁄ÌÀSÁfi_ ’˛˘Õ@Âfi ◊›_ Ë÷_. ±Î√Î‹Ì ÁÌ‹ÎÏ«é ÁkÎfl ‰Ê˝ ’»Ì ±ÎT›_. Œ˘ÕÛfiÌ ‹˘Õı·-T fi_ ’˛˘Õ@Âfi 1908 ‹Î_ Âw ◊›Î ⁄Îÿ 1927 Á‘Ì‹Î_ ÷ıfiÎ ¿Îfl¬Îfiαı ÷ı ‹˘Õı·fiÌ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 1,50,07,033 ‹˘Àfl˘ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ’˛˘…ı@À Á‹ıÀu˘ Ë÷˘. Œı⁄˛±ÎflÌ 17, 1972 fiÎ Ïÿ‰Áı ⁄fiı·Ì 1,50,07,034 ‹Ì Œ˘@Á‰ı√fi ⁄ÌÀ·ı ÷ı flı¿˘ÕÛ ÷˘ÕÌ fiÎA›˘. ‰ÒSŒ˚Á⁄√˝ ¬Î÷ı ±Î‰ı·Î …√÷fiÎ Á˙◊Ì …_√Ì ‹˘Àfl ¿Îfl¬Îfi΋Î_ I›Îfl ’»Ì›ı ⁄ÌÀ·fi_ ’˛˘Õ@Âfi «Î· flèÎ_. ±Î ¿Îfl¬Îfiαı »ıS·Ì ‹˘Àfl ±ıÏ’˛·, 1979 ‹Î_ ⁄fiΉÌ, ’HÎ ⁄˛ÎÏ{·‹Î_ ±fiı ‹ı„@Á¿˘‹Î_ Œ˘@Á‰ı√fi ⁄fiΉ÷Î_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ Ë∞ ¿Î›˝fl÷˚ Ë÷Î_. CÎfl±Î_√HÎı ±fiı ⁄οÌfiÎ ›fl˘’‹Î_ ⁄ÌÀ·fiÌ ‹Î√fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı …‹˝fiÌ ÷ı‹fiÌ ‹˘Àfl˘ ±Î›Î÷ ¿fl‰Î ·ÎB›._ ‹ı 15, 1981 fiÎ fl˘… Œ˘@Á‰ı√fifi˘ ¿<· …\‹·˘ 2,00,00,000 fiÎ ÏŒ√flfiı ±Î_ÀÌ √›˘ ±fiı »ı‰Àı 2003 ‹Î_ ÷˘ 2,15,29,464 Á‘Ì ’ˢÓE›˘ ±fiı »ı‰Àı I›Îflı ⁄ÌÀ·fi˘ 65 ‰Ê˝ ·Î_⁄˘ ›√ ±Î◊Q›˘. ±Î ⁄‘Ì ‹˘Àfl˘fiı ⁄Q’fl-À<-⁄Q’fl √˘Ã‰Ì ÿı‰Î› ÷˘ Á‚_√ ¿÷Îfl 86,118 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ⁄fiı. ωÊ‰T≤kÎ Œfl÷ı ÷ıfiÎ ⁄ı ±Î_ÀÎ ◊›Î ’»Ì›ı ⁄Î¿Ì flËı÷Ì ·Î≥fi 5,968 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ±˘»Ì ˢ› fiÏË. ‹ı„@Á¿˘±ı »ıS·Ì ‹˘Àflfiı (µ’flfi˘ Œ˘À˘) …‹˝fiÌ ¬Î÷ı Œ˘@Á‰ı√fifiÎ Q›Ï{›‹‹Î_ ’˛ÿϽ÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹˘¿·Ì ±Î’Ì.

ÿÏfi›ÎfiÎ Á˙◊Ì …_√Ì ‹˘Àfl ¿Îfl¬ÎfiÎ ÷flÌ¿ı ‰Ò S Œ˚ Á ⁄√˝ ¬Î÷ı fi  _ Á_ ¿ < · ±Î…ı ’HÎ ‹˘…^ÿ »ı ±fiı ÷ıfiÎ 60,000 ±ı„L…Ïfi±fl˘ ÷◊Î ¿ÎflÌ√fl˘ ÿfl ±Ã‰ÎÏÕ›ı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ‹˘Õı·˘fiÌ ·√¤√ 4,000 ‹˘Àfl˘ ÷ˆ›Îfl ¿flı »ı. ¿Îfl¬ÎfiÎfiÌ ±ıVÀıÀ 1,878 ±ı¿fl‹Î_ ’◊flΛı·Ì »ı, F›Îflı ¿Îfl¬Îfi_ ’˘÷ı 371 ±ı¿fl‹Î_ ’◊flΛı·_ »ı. ±ıVÀıÀ‹Î_ 74 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Î ÷˘ flıS‰ı Àˇı¿ »ı. ±Î ¿Îfl¬Îfiαı 1974 ‹Î_ ⁄ÌÀ· ’fl … ±Ï‘¿Ú÷ fi‰Î ‹˘Õı·fiÌ Œ˘@Á‰ı√fi √˘SŒ ⁄fiΉ‰Îfi_ Âw ¿›Î˝ ’»Ì ±Î…ı √˘SŒ ’HÎ 2,50,00,000 fiÎ …\‹·Îfiı ’Îfl ¿flÌ «Ò¿Ì »ı ±fiı ÷ıHÎı ⁄ÌÀ·fi˘ flı¿˘ÕÛ ÷˘ÕÌ fiÎA›˘ »ı. ±ı¿ fiÏË ÷˘ ⁄Ì∞ ‹˘Àfl ‰Õı …‹˝ fi Àı@fi˘·˘Ï… …√÷‹Î_ ‹˘¬flı flËÌ »ı-±fiı ÷ı Àı@fi˘·˘Ï… ⁄ÌÀ· ¿fl÷Î_ ⁄Ë …\ÿÌ fi◊Ì. ±Î ’˛÷Ì¿ ±fiı ’˛÷Î’ »ı‰Àı ÷˘ ÏËÀ·flfiÎ √HΉÎ_ flèÎÎ_, …ıHÎı ŒÏÕÛfiÎLÕ ’˘Âı˝fiı ±ı‰Ì ‹˘Àfl ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı Œfl‹ÎT›_ ¿ı …ı ±ı …‹Îfi΋Î_ ¿S’Ì ’HÎ fi ¿Λ ±ıÀ·Ì Ëÿı ⁄fi‰Ì ‹U¿ı· Ë÷Ì--¿ı ’»Ì ±Â@› Ë÷Ì. ±·⁄kÎ, ÏËÀ·flfiÌ ·˘¬_ Õ Ì Áfl‹¬I›ÎflÂÎËÌ Ëı ⁄‘_ … Â@› Ë÷_ ±fiı ‹ÎÀı … ’Ëı·Î ωr›©‹Î_ ’Λ‹Î· ◊›ı·Î …‹˝fiÌfiı ÷ı ⁄Ì…\_ ωr›© ¬ı·‰Î ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl ¿flÌ Â@›˘ Ë÷˘. ωr›© fi˘÷fl‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ ÂÎÁfi¿Î‚ ÿflQ›Îfi Ωı ‹ÎhÎ ±˙z˘Ï√¿ ω¿ÎÁ ’fl K›Îfi ÿÌ‘_ ˢ÷ ÷˘ ±‹ıÏfl¿Î fiÏË, …‹˝fiÌ ±ÎÏ◊˝¿ Á’fl’Ήfl ⁄L›_ ˢ÷, ’HÎ ⁄ÿÏ¿V‹÷Ì …‹˝fi ’˛ΩfiÌ ¿ı ÏËÀ·flfi˘ Œ˘@Á‰ı√fi ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı √‰˝ ·ı‰Î’ÎhÎ ‰ÎflÁ˘ ÷ıfiı ‹Y›˘ fiÏË.á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

19

vfh:] gf z6uff0l #% jfqf: ;f]wfl afgfl4 ktff+ vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M ÁÎÕÎ hÎHÎ ÿΛ¿Î ’Ëı·Î_ …ıfiÌ w’flı¬Î O·ÒÏ’˛LÀ ’fl fiyÌ ¿flÎ≥ Ë÷Ì ÷ı ±…\˝fi ÀıL¿ ‰ÎV÷ω¿ V‰w’ ÷˘ ΩHÎı ’Î‹Ì »ı, ’HÎ ±ı V‰w’ ¤Îfl÷Ì› ¬U¿Ìÿ‚fiı ‹ÎŒ¿ ±Î‰ı ÷ı‰_ fi◊Ì. ±…\˝fi‹Î_ ÷ı‹fiı Á_A›Î⁄_‘ ¬˘Õ ÿı¬Î›

s[58gf Ljfhif sf{Lxfs

»ı. ±ËŸ Á_flZÎHÎ Àı@fi˘·˘Ï…fiÌ fi…flı ±…\˝fifi˘ ±ı@Á-flı …flÎ ÷’ÎÁ̱ı

±Î…◊Ì »ı¿ «˘ÓhÎÌÁ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ …ıfi˘ ’˛˘…ı@À ‹˘ÀÌ

±ÎÂÎ ÁÎ◊ı ËÎ◊ ‘flΛ˘ ÷ı ±…\˝fi fi΋fiÌ V‰ÿıÂÌ flHÎ√ÎÕÌ ±_√ı Ë‹HÎÎ_ ·ıÀVı À L›Ò{ ±ÎT›Î. ⁄˜Õ ·¿ ¿ı Á‹Î«Îfl ¬ÂηÌfiÎ fi◊Ì. ¬fl¬flÎfiÎ »ı. Ï›΂ΠÿflQ›Îfi flÎ…V◊ÎfifiÎ ¿Õ¿Õ÷Ì ÃoÕ̉΂ΠflıÏ√V÷ÎfiÌ ’˛ÿı‹Î_ ·ı‰Î›ı·Ì ÀˇÎ›· ‰¬÷ı ±…\˝fifi_ ÕÌ{·-’ΉÕÛ ±ı„L…fi ‰ÎflÎŒfl÷Ì Õ«¿Î_ ¬Î÷_ «Îfl ‰¬÷ ⁄_‘ ’Õu_ ÷ı ±√ε ’HÎ ±ı ÀıL¿fiÎ ·√¤√ ÿflı¿ ’ÎÁ΋Î_ ÁÎ_‘Î ±ıÀ·Î ‰Î_‘Î Ωı÷Î ±Î‰ı·Î ¬U¿Ìÿ‚ı ±…\˝fi ‹ÎÀı fi‰˘ ±Î˜ÕÛfl ‹Ò¿‰ÎfiÌ «˘A¬Ì fiÎ ’ÎÕÌ ÿÌ‘Ì. ¤Îfl÷Ì› ¬U¿Ìÿ‚ ’ÎÁı Ëη Œ@÷ 14 ±…\˝fi »ı, …ı ÷ıHÎı Á_flZÎHÎ ‹_hÎη›fiÎ ÿ⁄ÎHÎ Ëı ¬flÌÿ‰Ì ’ÕÌ »ı . (‰ı « fiÎfl

20 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

’ÎÀa ÏÕŒıLÁ ÏflÁ«˝ ±ıLÕ Õı‰·’‹ıLÀ ±˘√ı˝fiÎ≥{ıÂfi/DRDO »ı, …ı Áfl¿Îfl ËV÷¿fiÎ ΩËıfl ZÎıhÎfi_ ±ı¿‹ »ı.) ¬U¿Ìÿ‚ı I›Îfl ’»Ì ⁄Ì∞ 124 ±…\˝fi ‹ÎÀı ¿‹fiı ±Î˜ÕÛfl ‹Ò@›˘, ’HÎ flÎ…V◊Îfi ¬Î÷ı ÀˇÎ›· ·ı‰Î›Î ⁄Îÿ ˉı ÷ı ±Î‰Ì ‰‘ flHÎ√ÎÕ̱˘ ¬flÌÿ‰Î ÷ˆ›Îfl fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı wÎ. 325 ¿fl˘Õfi˘ ¬«˝ ◊›Î ⁄Îÿ ±Î…ı ÷ı V‰ÿıÂÌ flHÎ√ÎÕÌfi˘ ’˛˘…ı@À ÏhÎÂ_¿< ⁄L›˘ »ı. ¬U¿Ìÿ‚fiı ±…\˝fi ¬’÷Ì fi◊Ì, F›Îflı DRDO ’ÎÁı ÷ıfi˘ ⁄ÌΩı CÎflο fi◊Ì. ⁄ıµfiÌ ÿÂÎ ¿Œ˘ÕÌ »ı. ¬U¿Ìÿ‚fiÎ Ëη ‰‘ ⁄ÒflÎ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ_ ±fiı «ÌfifiÎ_ ⁄A÷Ïfl›Î ÿ‚˘fiÌ ‰‘Ì flËı·Ì ÷οÎ÷ Ωı÷Î_ ÷ıfiı 3,500 MBT/‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿fiÌ ÷οÌÿı …wflÌ »ı--±fiı ⁄ı› ÿU‹fi˘fiÌ «ı·ıL…fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ÷ı flHÎ√ÎÕ̱˘ ±Î‘Ïfi¿ ÷ı‹… ±z÷fi ˢ‰Ì Ωı≥±ı. …^fi‰ÎHÎÌ ÀıL¿˘fiı ÷˘

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

flÏÿ›˘ ±Î’‰Îfi˘ Á‹› @›Îflfi˘ ’Î¿Ì √›˘ ‹Y›Î ’»Ì ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı 53 ±…\˝fi »ı. ω…›L÷ flHÎ√ÎÕ̱˘ 48 ‰Ê˝ ’flÎHÎÌ »ı, ÷ÎÏ‹· fiÎÕ<‹Î_ ±‰ÎÕÌ ¬Î÷ı Ëı‰Ì ‰ÌÏË¿SÁ ‹ı≥Õ-≥fi-flÏ›ΠT-55 ÀıL¿˘ 46 ‰Ê˝ …^fiÌ Œı@ÀflÌfiÎ «˘√Îfi‹Î_ ÷ˆ›Îfl Ëη÷ı ’ÕÌ »ı, »ı, F›Îflı flÏ›fi T-72 ⁄L›Îfiı 36 ‰Ê˝ ’fl_÷ ¬U¿Ìÿ‚ (124 fi_√˘fi˘ ±Î˜ÕflÛ fi˘Ó‘ÎT›Î …ıÀ·˘ Á‹› ‰Ì÷Ì «Ò@›˘ »ı. ™‹fl‹Î_ ±Õ‘Ì »÷Î_) ÷ı‹fiÌ ÏÕÏ·‰flÌ ·ı‰Î ÷ˆ›Îfl fi◊Ì-ÁÿÌ ‰ÀÎ‰Ì «Ò¿ı·Ì ¡ıL« AMX-13 fiı ÷◊Î ±ı À ·Î ‹ÎÀı ¿ı ±…\ ˝ fi ÷ı H Îı …HÎΉı · Î flÏ›fi PT-76 fiı ÷˘ ¤Îfl÷Ì› ¬U¿Ìÿ‚ı V’ıÏÁÏŒ¿ıÂfi ‹…⁄ (ÏÕŒıLÁ Àı@fi˘·˘Ï…fi˘ Ïfl{‰˝ ¬Î÷ı ·¬Ì fiÎ¬Ì »ı. ÏËÁÎ⁄ ‹Î_Õ˘ ÷˘ ÂOÿ’˛›˘√ ‰Î’flÌfiı ¿Ë˘ ÷˘ General Staff …HÎΛ ¿ı hÎHÎ ±Î‹˝ÕÛ ÏÕω{fi˘ ±fiı fi‰ ±Î‹˝ÕÛ Qualitative Requirement/GSQR ‹…⁄) Ï⁄˛√ıÕ ‘flΉ÷_ ¤Îfl÷fi_ 92Ñ ⁄A÷Ïfl›Î ÿ‚ ⁄fiÌ fi◊Ì. À>_¿‹Î_, 21‹Ì ÁÿÌfi_ ›© ¬ı·‰Î ±ÎµÀÕıÀıÕ »ı. ‹ÎhÎ T-90S ’˛¿ÎflfiÌ 330 ‹ÎÀı ±…\˝fi ¬U¿Ìÿ‚fiÎ ‹÷ı ·Î›¿ fi◊Ì. flHÎ√ÎÕ̱˘fiı ‹˘Õfi˝ ÷flÌ¿ı ‰√a¿Ú÷ ¿flÌ Â¿Î› ¤Ï‰W›‹Î_ ›© ◊‰Îfi˘ Á_¤‰ ±Î…ı ·U¿flÌ ÷ı‹ »ı. (…\±˘, ⁄Î…\fi˘ ¿˘Ã˘.) ±Î‹ »÷Î_ ¿fl÷Î_ ±ÎÏ◊˝¿ ’Ïfl⁄‚fi_ ‰‘ ‹Ëk‰ Ωı÷Î_ …wÏfl›Î÷ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı F›Î_ ·√¤√ 4,000 ¿ÿΫ ±˘»˘ …HÎΛ, »÷Î_ ‘Îfl˘ ¿ı ◊›_ ÷˘ ±ı ÀıL¿˘fiÌ Ë˘› I›Î_ 330 ‰Õı ¤ÒÏ‹›© ∞÷Ì Â¿Î› fiÏË. Á˘ÏŒ„VÀ¿ıÀıÕ Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ Ωıflı ¬ı·Î‰Îfi_ »ı. ¬Î_ÏÕ›˘⁄Î_ÏÕ›˘ ±Î ¬˘À V‰ÿıÂÌ ±…\˝fi ‰Õı ’ÒflΛ ¬flÌ ? ¬U¿Ìÿ‚fi˘ œÎ_«˘ ‘flΉ÷Ì flHÎ√ÎÕÌ ÷ı‹Î_ ÁËı…ı ŒÎ‰ı fiÏË. ¿˘≥ ’HÎ ±ı¿ı› ÏÁÏfi±fl ±ŒÁfl ÷ı ‰Î÷ ‹Îfi‰Î ÷ˆ›Îfl fi◊Ì, ⁄·¿ı ›©‹Î_ Ωı flHÎ√ÎÕÌ fi ŒÎ‰ı ÷˘ ±ı ›© ∞÷Ì ’HΠ¿Λ fiÏË, ÿflı¿ı ±…\˝fifiı Ã˘Á ±√fl ÷˘ ÃΉ¿Î ÂOÿ˘‹Î_ ‰¬˘ÕÌ ¿ÎœÌ »ı. ¿ı‹ ¿ı ÿU‹fifiÎ ±‹¿ ’˛ÿıÂfiı ¿⁄…ı ·ı‰˘ ÷ı ›©fi˘ ±ı¿‹ÎhÎ ±√ε 94‹Ì ⁄A÷Ïfl›Î Ï⁄˛√ıÕfiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ flËÌ «Ò¿ı·Î ÷¿Îÿ˘ »ı. ±Î ¿Î‹ fi˙¿Îÿ‚fi_ ¿ı ‰Î›ÁıfiÎfi_ fi◊Ì. ⁄ıµfi_ Ï⁄˛√ıÏÕ±fl ÕÌ. ¿ı. ⁄O⁄flfiÎ ÂOÿ˘ — “±…\˝fi ÀıL¿fi_ ¿Â_ ¤Îω “flH΋ıÿÎfi” ±fiø‹ı Á‹ƒ ÷◊Î ±Î¿Î »ı. ·U¿flfiÌ ±ı ⁄Lfiı fi◊Ì. Áfl¬_ ÏfiÂÎfi ’HÎ ±ı ÷Î¿Ì Â¿÷Ì fi◊Ì. (flÏ›fi) T90S ËΩfl ÿflF…ı «ÏÕ›Î÷Ì flHÎ√ÎÕÌ »ı. ±…\˝fifi˘ ÷ı CÎÕ˘·ÎÕ‰˘ ¿flÌ fiάı ÷ı ‰ Ì »ı . ±…\˝fi ÀıL¿ ‰Õı ±Î’HÎı ÁflËÿflı ¬ Î ’HÎ fi ±˘‚_√Ì Â¿Ì±ı.” ¤Îfl÷Ì› ·U¿flfiÎ ¤÷’Ò‰˝ ÁıfiÎ’Ï÷ ‰Ì. ’Ì. ‹Ï·¿fiÎ ÂOÿ˘ — ¤Îfl÷ı 2001‹Î_ ¬flÌÿı·Ì ‹Ò‚ flÏ›fi ⁄fiΉÀfiÌ T-90S ‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿, …ıfiÌ Á‹¿ZÎ V‰ÿıÂÌ ±…\˝fi ±Î‰Ì fi Â¿Ì “¬ U ¿Ìÿ‚ı 124 ±…\˝fi ‹ÎÀı fi_√ÿÌà wÎ. 24 ¿fl˘ÕfiÎ ¤Î‰ı ±Î˜ÕÛfl ‹Ò@›˘ ’Î_¬˘ ω…› ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ¬U¿Ìÿ‚fiı ‹ÎhÎ ËÎ◊‰ÎÀ¿˘ ¿flΉı I›Îflı T-90S ‹ÎhÎ wÎ. 10 ¿fl˘ÕfiÎ ¤Î‰ı ‹‚÷Ì Ë÷Ì, ’fl_÷ »ı ±ı‹ ¿Ë˘ ÷˘ «Î·ı. flıS‰ıfiÎ Àˇı¿, ’·˘, ⁄_ÿfl√ÎË, ŒuÒ· Õı’˘, ÿÎw√˘‚ÎfiÎ ¤_ÕÎfl˘, ±˜fl⁄ı{fiÎ flfi-‰ı, ¿Q›ÒÏfi¿ıÂfifi_ ·U¿flfiÌ º„WÀ±ı ±…\˝fi Á_÷˘Ê¿Îfl¿ ÀıL¿ √HÎΛ fiÏË.” Ï⁄˛√ıÏÕ±fl √fl‹Ì÷ ¿o‰·fiÎ ÂOÿ˘ — “±…\˝fi ‹ı≥fi ⁄ıÀ· fiıÀ‰¿Û ‰√ıflıfi˘ ¬ÎI‹˘ ¿ÎœÌ ÿU‹fifiÌ ±Îø‹H΄@÷fiı ÷ı±˘ ÀıL¿fiÌ √fl… ÁÎflÌ Â¿ı fiÏË. ¿ıÀ·Î_¿ ‹Ëk‰fiÎ_ ’ÎÁÎ_ ÷ı‹Î_ fiÎ⁄Òÿ ¿flı »ı ±fiı ÷ı ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ CÎb_ ¬w_ Ωıfl ÷ı±˘ ±Îfl_¤fiÎ Á«‰Î›Î_ fi◊Ì. ¬U¿Ìÿ‚ı ⁄ı flıÏ…‹ıLÀ ’Òfl÷Ì ±ı V‰ÿıÂÌ ÀıL¿˘ … Ïÿ‰Á˘‹Î_ ¬«a fiάı »ı. Á‹ƒ ’fl …ËÎ∞ ±fiı ¤ÒÏ‹ ’fl ⁄Ì∞ ÿflı¿ ’fl‰ÃÎ ·Î≥fi ¿Î’‰Ì ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁM·Î› ·Î≥fi ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¬flÌÿÌ ¿ı ±‹ı ÷ıfiÌ «¿ÎÁHÎÌ ¿flÌ Â¿Ì±ı.” ±Î flÌ÷ı CÎHÎάflÎ ÏÁÏfi±fl ±ŒÁfl˘fi˘ Á_›@÷ Ω¿Îfl˘ ÁflÏZÎ÷ flά‰Ì ±ı … ÷ı‹fi_ ‹A› ¿Î›˝ »ı. 1965 fiÎ ¤Îfl÷…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

21

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

’ο ›© ‰¬÷ı ⁄L›_ ÷ı‹ fi˙¿Îÿ‚ ‹ÎÀı ÷˘ @›Îflı¿ Á‹ƒÌ ‹˘fl«˘ ¬Ò·÷˘ … fi◊Ì. 1971 ‹Î_ ’HÎ ¤Îfl÷Ì› fi˙¿Îÿ‚ı ¿flÎ_«Ì ⁄_ÿfl√ÎË‹Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ‰Õı ÷ÎflÎ∞ Œı·Î‰Ì ’ο ‹fi‰Îfl˘fiı Õ>⁄ÎÕÌ ±ı ’»Ì ‹‘ÿÏfl›ı ¤ÌÊHÎ Á_√˛Î‹˘ ¬ı·Î›Î fiÏË. ¤Îfl÷ı ¬¿flÌ fi΋fiÌ ±ı¿ Ï¡√ıÀ ÷◊Î ’ÎÏ¿V÷Îfiı √Î{Ì fi΋fiÌ ±ı¿ Á⁄‹Ïflfi √‹Î‰Ì--±fiı fi˙¿Î›© ±ıÀ·Î ’Òfl÷_ … ÁÌÏ‹÷ flèÎ_. ⁄Lfiı ÿı¢fiÎ_ ˉÎ≥ÿ‚˘ ’HÎ Âw±Î÷‹Î_ ¬Ò⁄ ⁄άÕuÎ_ ’»Ì Á΋Á΋ΠË‹·Îfi_ ’˛‹ÎHÎ ø‹Â— CÎÀ‰Î ·ÎB›_. ÏfiHÎν›¿ ›© »ı‰Àı ÏÁ›Î·¿˘À, »ÎQ⁄, ËÁˆfỉηÎ, ¿fl√œ ‰√ıflı ¬U¿Ì ‹˘fl«ı ΩQ›_. ≥flο Á΋ı 1991 ‹Î_ ⁄ËflÎWÀˇÌ› ÿ‚˘±ı ‹Î_Õı·Î ’˛◊‹ ±¬Î÷Ì ›©fi˘ ø‹ ’HÎ …\ÿ˘ fi Ë÷˘. ≥flοfiı ‹Î◊ı ’Ëı·ı … Ïÿ‰Áı 18,000 Àfi ⁄˘Q⁄√˘‚Î {Ÿ@›Î ’»Ì ·√¤√ ’¬‰ÎÏ՛ΠÁ‘Ì ⁄ËflÎWÀˇÌ› ÿ‚˘fiÎ_ ω‹Îfi˘ «˘‰ÌÁı ¿·Î¿ ±Îø‹HÎ ¿fl÷Î_ flèÎÎ_, »÷Î_ ËÎfl-∞÷fi˘ «¿Îÿ˘ ±ÎT›˘ fiÏË. ±Î¿ÎÂÌ ‘˘·‘’ÎÀfi_ Át΋ ËÁıfifiı ’HÎ ¿Â_ ‹Ëk‰ fi Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ¤ÒÏ‹›©fiı ÷ı±˘ “‹‘fl ±Î˜Œ ±Î˜· ⁄ıÀSÁ” √HÎ÷Î Ë÷Î. flHÎ√ÎÕÌ …ı‹Î_ flÎHÎÌfi_ M›Îÿ_ √HÎΛ ±ı‰Î ¤ÒÏ‹›© ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı √˘Ã‰ı·Ì Ëfl˘‚ ±I›_÷ Á_√Ìfi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ‹¿Î⁄·˘ Ωı ‰ÏÕ›ı ‰ ÏÕ›Îfi˘ ›˘Ω›˘ ˢ÷ ÷˘ Á‹√˛ ≥flοfiÎ ±Î¿Î‹Î_ ’˛¤I‰ …‹ÎT›Î ’»Ì›ı ±‹ıÏfl¿Î ¿ÿΫ ÷ı ›© ∞÷Ì Â¿÷ fiÏË. Áˆ Ï fi¿¬ ‰ ÎflÌfiÌ ⁄Ì¿ı

±‹ıÏfl¿Î Â@› ˢ› I›Î_ Á‘Ì ‹ıÿÎfiÌ …_√ À΂‰Î ‹Î√÷_ Ë÷_, ’HÎ …‹Ìfi ±_¿ı ¿›Î˝ ‰√fl ›©‹Î_ ∞÷ fi ‹‚ı ±ı‰˘ flHÎfiÌÏ÷fi˘ ±Œfl Ïfi›‹ ±Î¬flı ÷ıHÎı V‰Ì¿Î›ı˝ … »^À¿˘ ◊›˘. ’W¿‚ ΩfiËÎÏfi ‰ıÉÎfi_ Ωı¬‹ ¬ıÕÌfiı ’HÎ ±_÷ı ÷ıHÎı ·˘Ï˛΂ fỉÕÌ Â¿÷Î ÀıL¿›©‹Î_ {_’·ÎT›_. ¤Îflı ±‰œ‰ ’»Ì ±‹ıÏfl¿Î±ı …ı ÏfiHν› ·Ì‘˘ ÷ıfi_ ’ÏflHÎ΋ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı Œ@÷ ±Îfi_ÿ…fi¿ fiÏË, ⁄·¿ı fl‹Ò…’˛ıfl¿ ±ÎT›_. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ 800 ËÎ≥-Àı¿ ±⁄˛ÎË‹ ÀıL¿˘ ≥flοfiÎ ¿⁄Ω ËıÂfiÎ ¿<‰ˆ÷ ’fl C΢ÕÎ’ÒflfiÌ …ı‹ ŒflÌ ‰‚Ì ±fiı Át΋ ËÁıfifiı ÷ı‹fiÌ “‹‘fl ±Î˜Œ ±Î˜· ⁄ıÀSÁ” ·Õ‰Îfi˘ ’Òfl÷˘ ‹˘¿˘ ’HÎ ‹Y›˘ fiÏË. ËÎfl-∞÷fi˘ ŒıÁ Ó ·˘ ±Î’‰Î‹Î_ flHÎ√ÎÕÌ ±ı flÌ÷ı ÏfiHÎν›¿ ÂjΠˢ‰Îfi˘ Á⁄‚ ’flΉ˘ ‹Y›˘. 1991 fiÎ ±¬Î÷Ì ›©ı flHÎ√ÎÕÌfiı ŒflÌ ‰¬÷ ÏÂfl’Ή fi ±ÎM›˘ ˢ÷ ÷˘ ’HÎ «Î·÷, ¿ı‹ ¿ı …√÷fiÎ ›©ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ÏfiHÎν›¿ ÂjÎfi_ ÁÏÀÛÏŒ¿ıÀ ÷˘ @›Îflfi_ ·¬Ì fiÎA›_ »ı. ¿˘≥ ’HÎ ›©‹Î_ ÿU‹fifi˘ ’˛ÿı ¿⁄…ı ·ı‰Î ‹ÎÀı …ı ±Îø‹HÎ ¿fl‰Îfi_ ◊Λ ÷ı‹Î_ flHÎ√ÎÕÌ ÏÁ‰Î›fi_ ±ı¿ı› ÂjÎ ‹˘¬flı flËÌ Â¿÷_ fi◊Ì. ÁflËÿ fi∞¿ ÿU‹fi˘ ‹…⁄Ò÷ Ëfl˘‚ fl«Ìfiı √˘Ã‰Î›Î ˢ› »ı. ±Î ⁄A÷Ïfl›Î Ï¿S·ı⁄_‘Ìfiı ’√’΂Î

±¬Î÷Ì ›©‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ±⁄˛ÎË‹ ÀıL¿˘±ı (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ±ı‰˘ ÷fl¬ÎÀ ‹«ÎT›˘ ¿ı ≥flοfiÎ Át΋ ËÁıfiı ÀıL¿˘ ‰Õı fl«ı·Ì ⁄A÷Ïfl›Î Ï¿S·ı⁄_‘Ì ¤_√Îfl‰ÎÕ΋Î_ Œıfl‰Î≥ √≥

22 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

ÁˆÏfi¿˘ flΛŒ· ¿ı ‹ÂÌfi√fifiÎ ŒÎ›Ïfl_√ ‰Õı ¤ıÿÌ Â¿ı ±ı Â@› fi◊Ì. ÷˘’¬ÎfiÎfiÌ ’λ·Ì Ëfl˘‚fiı ’HÎ ÷˘ÕÌ Â¿ı fiÏË. ÷˘’¬ÎfiÎfiÌ ’»‰ÎÕı I›Îfl ’»Ì ÿU‹fifiÎ_ ⁄A÷Ïfl›Î ‰ÎËfi˘ ±fiı ’fl‰ÃΉÎËfi˘ ˢ› »ı. flıS‰ı·Î≥fi˘, ’·˘, flV÷α˘ ±fiı Á_ÿıÂÎT›‰ËÎflfiÎ ÷Îfl ¶ÎflÎ ±ı ‹˘fl«Îfiı ±ı¿‘ÎflÎ ÁM·Î›fi_ ÷◊Î Á_«Î·fifi_ ’ÌÃ⁄‚ ±’Λ »ı. Á˙◊Ì ‰‘ ‹Ëk‰ ±Î‰Î ’ÌÃ⁄‚fi_ »ı--±ıÀ·ı ¿ı ’fl‰ÃÎ ·Î≥fi˘fi_ »ı, …ı‹fiÌ ‹ÎflŒ÷ ÿU‹fi ·U¿flfiı fi‰Î_ Âj΢fi˘, ÿÎw√˘‚Îfi˘ ÷ı ‹ … ⁄‚÷HÎfi˘ …J◊˘ ‹Y›Î ¿flı »ı. ÿflı¿ ›©‹Î_ ‹A› µtı ‘˘flÌ fiÁ √HÎÎ÷Ì ±ı ·Î≥fi˘fiı ¿Î’Ì fiά‰Îfi˘ ˢ› »ı, …ı◊Ì ’fl‰ÃÎfiÎ ±¤Î‰ı (±fiı Á_ÿ ı ÎT›‰ËÎflfi_ fiıÀ‰¿Û ¿Î’Ì fiά˘ I›Îflı ÁıfiÎ’Ï÷ ¶ÎflÎ ±’Î÷Ì ÁÒ«fiα˘fiÎ ±¤Î‰ı) ÿU‹fi ·Î_⁄˘

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

Á‹› Á‘Ì Àyfl {Ì·Ì Â¿ı fiÏË. ±Î ‹ÎÀı ⁄A÷Ïfl›Î Ï¿S·ı⁄_‘Ì‹Î_ ’Ëı·Î_ ÷˘ √Î⁄Õ<_ ’ÎÕ‰_ Ωı≥±ı--±fiı ÷ı …‰Î⁄ÿÎflÌ ‹ÎhÎ flHÎ√ÎÕÌ ±ÿÎ ¿flÌ Â¿ı »ı. ’˛Î«Ìfi Á‹›‹Î_ √œfi˘ ‹…⁄Ò÷ ÿfl‰ÎΩı ÷˘ÕÌfiı ÁˆÏfi¿˘ ‹ÎÀı CÎÒÁHά˘flÌfi˘ flV÷˘ ‹˘¿‚˘ ¿fl‰Îfi _ …ı ¿Î‹ ¤ fl ΛΠ√…flÎΩı ⁄Ω‰÷Î ÷ı ˉı ±‰Î˝«Ìfi ›√‹Î_ @›Î_› ‰‘ ±Õ̬‹ flHÎ√ÎÕÌ Á_¤Î‚ı »ı. Àı„@fi¿· flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ ±ı ¿Î‹ Main Battle Tank/MBT fi_ »ı. „@÷ÂÎ‚Ì ·˘Ó√-flıL… ÷˘’, ‹…⁄Ò÷ ⁄A÷fl ±fiı VeÏ÷˝·Ì {Õ’fi˘ ±Œ·Î÷Ò fi Á‹L‰› ‘flΉ÷Ì ±Î‰Ì ¡LÀ·Î≥fi Àı L ¿ ±Îø‹HÎfiÎ ’Ëı·Î ‹˘Ω ÷flÌ¿ı ±Î√‚ ‰‘Ì ÿU‹fi Ëfl˘‚‹Î_ ’˛◊‹ ŒÎ_¿<_ ’ÎÕı ±ıÀ·ı ’»Ì ŒÎÀı·Î_ ±_√fl¬Î‹Î_ Œ@÷ ±Î_√‚Ì fiÎ¬Ì ÷ıfiı ‰‘ «ÌflÌ Â¿Î› ÷ı‹ ¿ÿΉfl MBT fiÌ ‰ÎΩı‰Î… ±Îø‹HÎfiÎ ⁄ÌΩ ‹˘Ωw’ı ±Î‰÷Ì ‹K›‹ ¿ÿfiÌ flHÎ√ÎÕ̱˘ ⁄οÌfi_ ¿Î‹ √˘·_ÿÎ∞ ‰Õı ’Òw_ ¿flı »ı; ±◊ν÷˚ ÷ı±˘ ÿU‹fi Ëfl˘‚‹Î_ ◊›ı·Î …¬‹fiı ‰‘ ’ˢ‚˘ ⁄fiΉı »ı. (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹.) ±Î flÌ÷ı Ë‹·Îfi˘ ‹Î√˝ ¬ÒS›Î ’»Ì ⁄A÷Ïfl›Î √ÎÕ̱˘ ÷ı‹fiÌ ’˛‹ÎH΋Î_ fiÎfiÌ ÷˘’ ±fiı ‹ÂÌfi√fi ‰Õı ÿU‹fi ÁˆÏfi¿˘fiÌ ¬⁄fl ·ı‰Î ‹Î_Õı »ı. Ë‹·Î‹Î_ hÎÌ…\_ ±fiı »ıS·_ ‹˘…\_ ÁˆÏfi¿‰ÎË¿ √ÎÕ̱˘fi_ ˢ› »ı. ±Î ‰ÎËfi˘‹Î_ ÁflÏZÎ÷ ⁄ıÃı·Î ÂjÎÁF… ÁˆÏfi¿˘ ›˘B› ÷¿ ¢‘Ìfiı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚ı »ı ±fiı ¤˙√˘Ï·¿ ±ÎÕ ’λ‚ ‰Îfl_ ‰ Îfl ·’Î÷Î flËÌfiı ⁄οÌfiÌ ÁÎŒÁÒ Œ Ì ’÷Ήı »ı . ωz÷‰ı√Ì ±Îø‹HÎ Ωı ‘Λν ‹…⁄ ◊›_ ˢ› ÷˘ flHÎ√ÎÕÌfiÌ ⁄A÷Ïfl›Î ÏÕω{fi ¿ı Ï⁄˛√ıÕ ÿU‹fi ’˛ÿı‹Î_ ¿‹ÎfiοÎflı ‰‚Ìfiı ’fl‰ÃÎ ·Î≥fi˘fi_ ⁄·Õ˘Ï{_√ ¿fl÷Ì Ω› »ı. ±Î ·Î≥fi˘ ¿’Λ I›Îflı ω…› fiyÌ Á‹…‰˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ÿU‹fi ’ÎÁı √‹ı ÷ıÀ·Ì ‹ÂÌfi√fi˘, ÷˘’˘ ±fiı flHÎ√ÎÕ̱˘ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ÿÎw√˘‚˘ ÷◊Î ⁄‚÷HÎ fi ‹‚ı ÷˘ ±ı Âj΢ fi¿Î‹Î_ »ı. (±_ÿÎ…ı 200 ÀıL¿˘fiÌ ⁄fiı·Ì ⁄A÷Ïfl›Î ÏÕω{fifiı ÷‹· ›© ‰¬÷ı fl˘…ıfl˘… 375 Àfi ⁄‚÷HÎfiÌ ±fiı 175 Àfi ÿÎw√˘‚ÎfiÌ …wfl ’Õı »ı.) ‰‘‹Î_ fiı’˘Ï·›fi ¿ËÌ √›˘ ÷ı‹ ÁˆÏfi¿˘ ’HÎ ¬˘flο ±fiı ’ÎHÎÌ ‰√fl ·ÕÌ Â¿ı fiÏË.

ω√˛ËfiÌ ±Î‰Ì T›ÒËfl«fiÎ ‰Õı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ±fiı¿ ›©˘ ¬ı·Î›Î_ ±fiı ·√¤√ ÿflı¿‹Î_ »ı‰Àfi˘ ‹ÿÎfl flHÎ√ÎÕÌ ’fl flè΢. ËÎfl-∞÷fi˘ «Ò¿Îÿ˘ ±_÷ı flHÎ√ÎÕ̱ı ±ÎM›˘. ±Î ⁄A÷Ïfl›Î ÂjÎfi_ T›ÒËÎI‹¿ ‹Ëk‰ Ωı÷Î_ ⁄ÌΩ ωr›© ÿflQ›Îfi ±ı¿‹ı¿fiÎ ’˛Ï÷V’‘a ÿı¢±ı ÷ıfi_ ¿ıÀ·Ì ‹˘ÀÌ Á_A›Î‹Î_ ’˛˘Õ@Âfi ¿›* ±ı ⁄÷Ή÷˘ µ’flfi˘ ¿˘Ã˘ ÷’ÎÁ˘. flHÎ√ÎÕÌfi_ VÀˇıÀıÏ…¿ ‹Ëk‰ ÏÁ© ¿fl÷Î ±‹¿ fi˘Ó‘’ÎhÎ ºWÀÎ_÷˘ ’HÎ ±…\˝fifiı ·√÷Ì ’Ò‰˝¤ÒÏ‹¿ÎfiÎ ¤Î√w’ı ΩHÎÌ ·˘ — á ÏËÀ·flfiÎ fiÎ{Ì ÁˆL›ı 3,332 flHÎ√ÎÕ̱˘ ‘flΉ÷Ì 150 ÏÕω{fi˘ ÁÎ◊ı …^fi 22, 1941 fiÎ Ïÿ‰Áı flÏ›Π’fl …_√Ì ±Îø‹HÎ ¿›* I›Îflı Á΋Π’ZÎı ·√¤√ 20,000 ÀıL¿˘ Ë÷Ì. ’ÎL{Îfl¿ıQŒ‰ı√fi ¿Ëı‰Î÷Ì …‹˝fi flHÎ√ÎÕ̱˘ ‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿ ÷flÌ¿ı ·Î…‰Î⁄ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı Âw±Î÷fiÎ Œ@÷ ’Î_« ‹ÏËfi΋Î_ …‹˝fi˘±ı flÏ›ÎfiÌ 14,287 ÀıL¿˘fiÎ ¤yÎ ¿ÎœÌ fiÎA›Î ±fiı ·Î¬˘ «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛ÿı ¿⁄…ı

…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

23

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

·Ì‘˘. ‰Ê˝fiÎ ±_÷ı flÏ›Π’ÎÁı Œ@÷ 2,000 ÀıL¿˘ ⁄«‰Î ’΋Ì, »÷Î_ ⁄Ì…ı ±fiı hÎÌ…ı ‰Êı˝ ÷ıHÎı ±fiø‹ı 24,446 ±fiı 24,089 flHÎ√ÎÕ̱˘ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ÷ı‹fiÎ Ωıflı fiÎ{Ì ÁˆL›fiı ‹ÎflÌ ËÀÎT›_. ±Î ÷‹· Á_√˛Î‹‹Î_ fi˙¿Îÿ‚fi˘ V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ¿Â˘ fl˘· fi Ë÷˘. ˉÎ≥ ‹˘fl«˘ ’HÎ ◊˘ÕÎ ‹ÏËfiÎ ’»Ì ÂÎ_÷ ’ÕÌ √›˘ Ë÷˘. ±Î¬flı …‹˝fi˘fiı ËflΉ‰Î‹Î_ flHÎ√ÎÕÌ … ÏfiHÎν›¿ ⁄fiÌ. á µkÎfl ±ÎÏ¡¿Îfi_ ⁄ıÀ· ±Î˜Œ ±· ±·Î‹Ìfi fi΋fi_ ›© ’HÎ …‹˝fi˘±ı flHÎ√ÎÕÌfiÌ ±˘»Ì Á_A›Îfiı ¿ÎflHÎı √‹ÎT›_. Ï⁄˛Àfi ±fiı ÷ıfiÎ Ï‹hÎÿı¢ ’ÎÁı ±ı ‹˘fl«ı ·√¤√ 1,000 flHÎ√ÎÕ̱˘ Ë÷Ì, F›Îflı ÏŒSÕ-‹Î½· fl˘‹ı·fi_ ÁˆL› Œ@÷ 500 ÀıL¿˘ ‘flΉ÷_ Ë÷_. Ï⁄˛ÀfifiÌ 500 ÀıL¿˘fiÎ fi¿ÁÎfi Á΋ı fl˘‹ı·ı 450 flHÎ√ÎÕ̱˘ √‹Î‰Ì ÿÌ‘Ì. ·ÕÎ≥fi_ ’ÏflHÎ΋ ±ı ±ÎT›_ ¿ı ÏËÀ·flfiÎ …‹˝fi̱ı ’flÎ…› ⁄Îÿ µkÎfl ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ

÷ı·¿>‰Î ’HÎ √‹Î‰‰Î ’ÕuÎ ±fiı ⁄‚÷HÎfiÎ ’Òfl÷Î ÁM·Î› ‰√fl ›fl˘’Ì ‹˘fl«ı ’HÎ ÷ı ±Áfl¿Îfl¿ flÌ÷ı ·ÕÌ Â@›_ fiÏË. ⁄ıÀ· ±Î˜Œ ±· ±·Î‹Ìfiı ÷ıfiÌ ±Îø‹H΄@÷ ËHÎÌ ·Ì‘Ì. á fiÎ{Ì …‹˝fiÌ‹Î_ 1944 ÿflQ›Îfi Âj΢fi_ µI’Îÿfi ’flοÎWÀαı Ë÷_. flHÎ√ÎÕ̱˘ ÷˘ fl˘…fiÌ 100-150 …ıÀ·Ì ⁄fi÷Ì Ë÷Ì. ⁄Ì∞ ÷flŒ ±Î‰Î ÂjÎfi_ ’˛Ï÷¿ÎI‹¿ …‹Î ’ÎÁ_ ±ı »ı ¿ı ÷ıfiÎ ’˘·ÎÿÌ fiıI≤I‰ Ëı ÁˆL›fiÌ ±Î√ı¿>« {Õ’Ì ◊Λ ±fiı À>_¿Î Á‹›‹Î_ ‰‘ ±_÷fl ¿Î’÷_ ÷ıfi_ ⁄A÷Ïfl›Î ÿ‚ ÂhÎfiı ‰‘ Âj΢ ⁄fiΉ‰Îfi˘ Á‹› ‹‚‰Î fi ÿı. Ï⁄˛Àfi±‹ıÏfl¿Î±ı ›fl˘’fiÎ fi˘‹˝LÕÌ ¿Î_Ãı …^fi, 1944 ‹Î_ ·√¤√ 20,000 ÀıL¿˘ µ÷Λν ’»Ì ±ı ¿ÎŒ·˘ fl˘…fiÎ ÁflıflΠ160 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’÷˘ …‹˝fiÌ ÷flŒ ‘ÁÌ √›˘ ±fiı ÷ı fiÎ{Ì ÿıÂfiı ŒflÌ ‹˘Àı ’Λı ÂjÎÁF… ◊‰Î fi ÿÌ‘˘. ±Î Ω÷fi˘ Á’ÎÀ˘ flHÎ√ÎÕÌ ‰√fl Â@› fi ⁄fiı. á flHÎ√ÎÕ̱˘ ‰Õı Á’ÎÀ˘ ⁄˘·ÎT›Îfi˘ gff[8af}sdff+ gff[+wfl ,ff[ ±fiı ÷ı ⁄A÷Ïfl›Î ÂjÎ ¶ÎflÎ ËÎfl-∞÷fi˘ á ÿÏfi›ÎfiÌ ’Ëı·Ì ‰Ëı‰Îv flHÎ√ÎÕÌ Ï⁄˛Àfiı ÁMÀıQ⁄fl 8, 1915 fiÎ fl˘… ⁄fiΉı·Ì ŒıÓÁ·˘ fiyÌ ◊›ÎfiÎ ⁄ÌΩ ÿά·Î ÀÎ_¿‰Î mother Ë÷Ì. ’˛◊‹ ωrω√˛Ë ÿflQ›Îfi ›fl˘’Ì ‹˘fl«ı ÷ıHÎı ›©‹ıÿÎfi ’fl …‰Îfi˘ ˢ› ÷˘ ±ı 1967 fiÎ ±Îfl⁄-≥{flΛı·Ì ›©fiÎ, 1973 ‹Î_ I›Î_ … ¬ı·Î›ı·Î ‰Îfl˘ Ωı ¿ı ±ı¿Îÿ ‰Ê˝ ’»Ì ÁMÀıQ⁄fl ›Î˜‹-Ï¿M’fl Á_√˛Î‹fiÎ ±fiı 1971 15, 1916 fiÎ Ïÿ‰Áı ±ÎT›˘. ±Î fiÌ ¤Îfl÷-’ο ·ÕÎ≥fiÎ »ı . flHÎ√ÎÕÌfiı (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘) 2.7 ±Îø‹HÎfiÎ ’Ëı·Î, ⁄ÌΩ ±fiı hÎÌΩ Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ √˘‚Î ŒıÓ¿Ì Â¿÷Ì ⁄ı ‹˘Ω_‹Î_ ‰ËıӫΛı·Ì T›ÒËfl«fiÎ ±ı … ÷˘’˘ ⁄Lfiı ’Õ¬ı Ë÷Ì. ‰‘‹Î_ ⁄ı ¿ı …ı fi  _ ‰Hν fi ±√εfiÎ ’Îfiı ‹ÂÌfi√fi Ë÷Ì. ±ı„L…fi Œ@÷ 105 ÕΛÎ√˛ Î ‹fiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ ¿›*. ˢÁ˝’Ήflfi_, F›Îflı ‰…fi 34 Àfi Ë÷_. ±ı„L…fi„@÷ ‰…fifiÎ ÏËÁÎ⁄ı ⁄Ë ±ı¿oÿflı Ωı÷Î_ ‰Hνfifiı ›©‹ıÿÎfi‹Î_ ¿Î˜’̱˘»Ì, ±ıÀ·ı mother ’˛Ï÷¿·Î¿ı ‹Î_Õ 6.5 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’Ì Â¿÷Ì Ë÷Ì. ⁄Ò¿ ºU›fi_ √HΉ_ flèÎ_. ω√˛ËfiÌ ’fl_’flÎ√÷ á Á˙◊Ì ¤Îflı flHÎ√ÎÕÌ ⁄ÌΩ ωr›©‹Î_ fiÎ{Ì …‹˝fi̱ı ⁄fiΉı·Ì 188 ÀfifiÌ T›ÒËfl«fiÎ ÂÌ flÌ÷ı √˘Ã‰Î› ÷ıfi˘ ±fiı ‹Ëk΋ 200 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl (20 Á΋ÎL› Ï«÷Îfl ÷ı‹Î_ ‹‚Ì Â¿ı, ’fl_÷ Áı„LÀ‹ÌÀfl) ΩÕÎ ⁄A÷fl‰Î‚Ì Maus Á_Ωı√˘ ’˛‹ÎHÎı ÿΉ’ı«fi_ ¨À …\ÿÌ II Ë÷Ì. Õı≥‹·fl-⁄ıL{fiÎ 1,500 ¿ÎÃ̱ı ⁄ıÁÌ Â¿ı »ı. ±Î‹ »÷Î_ √‹ı ˢÁ˝’ΉflfiÎ ±ı„L…fi ‰Õı ÷ı ¿·Î¿fiÎ ÷ı ÿΉ’ı«‹Î_ ‹˘¬flÎfi _V◊Îfi ÷˘ 19 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‰ı√ı Ëo¿Îfl÷Ì, ’fl_÷ ‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿/MBT ¿Ëı‰Î÷Ì 150 ‹Ì·Ì‹ÌÀflfiÎ T›ÎÁfiÌ ÷˘’‰Î‚Ì flHÎ√ÎÕ̱ı … Á_¤Î‚‰Îfi_ flËı »ı. Maus II (⁄Î…\fi_ Ï«hÎ) ÷ıfiÎ ‰‘ ’Õ÷Î Ë¿Ì¿÷‹Î_ MBT ±‹¿ ›Î ÷‹¿ ‰…fifiı ·Ì‘ı ›©‹˘fl«ı ±ÎÀÎ’ÎÀÎ ¬ı·‰Î ‹ÎÀı fi¿Î‹Ì Ë÷Ì. flHÎ√ÎÕÌfi_ ·ı⁄· fi◊Ì. ÿU‹fifiÌ Ï¿S·ı⁄_‘ á Á˙◊Ì ‰‘ Á_A›Î‹Î_ ⁄fiı·Ì ±fiı ⁄ıfi‹Òfi ’Òfl‰Îfl ◊›ı·Ì flHÎ√ÎÕÌ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ Ëfl˘‚‹Î_ ’˛◊‹ Ÿ√Õ<_ ¤flΉ‰Î ‹ÎÀı ¬U¿Ìÿ‚ı …ı flHÎ√ÎÕÌ ’fl ‹ÿÎfl flÎA›˘ ˢ› ±ı ÀıL¿fiı Âıfl‹Îfi Ë÷Ì. ±Î …_√Ì Á_A›Î ‰ÎV÷‰‹Î_ ⁄ÌΩ ωr›©fiı ±Î¤ÎflÌ Ë÷Ì. µI’Îÿfi ÷ıfiÎ ÂjΤ_ÕÎflfiÌ MBT √HÎÌ Â¿Î›, ’HÎ Âw ◊›Îfi_ ‰Ê˝ 1940 fi_ Ë÷_. Âıfl‹Îfi ’Ëı·Ì ±ı‰Ì ÀıL¿ ¿ı …ıfiÌ ÷˘’fi_ fi΂«_ Âfl÷ ±ı ¿ı ÷ı‹Î_ ±Îø‹H΄@÷, V‰flZÎHÎ ±¬Õÿ¬Õ ¤ÒÏ‹ ’flfiÌ ±Î√ı¿>« ‰¬÷ı ’HÎ Ëη¿Õ˘·¿ ◊›Î ‰√fl ÏfiÂÎfi ’fl ±fiı √Ï÷ÂÌ·÷Î ±ı hÎHÎ √H΢fi˘ ±Îÿ½ ±ı¿‘Îw_ ‹_ÕΛı·_ flËı÷_ Ë÷_. ±Î Ω÷fiÌ ·√¤√ 46,000 flHÎ√ÎÕ̱˘ ⁄fiÌ.á Á‹L‰› ◊›˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ÿU‹fi Á΋ı

24 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

ΩıflÿÎfl ±fiı ·˘Ó√-flıL… √˘·_ ÿ Î∞ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Îø‹H΄@÷ …wflÌ »ı. ÿU‹fifiÎ ‹…⁄Ò÷ √œ‹Î_ ÷ı fi Î ‰√fl √Î⁄Õ< _ ’ÎÕÌ Â¿Î› fiÏË. ±ı … flÌ÷ı Á΋˘ ’˛ËÎfl ÁËÌ ·ı‰Î ‹ÎÀı flHÎ√ÎÕÌfi_ ⁄A÷fl ±Îÿ½ flÌ÷ı «˘‰ÌÁ ¿ı fl ı À Á ‘ Ì flZÎHÎÎI‹¿ ˢ‰_ Ωı≥±ı. µ’flÎ_÷ ‹ıÿÎfiı …_√‹Î_ ’_√ ⁄÷¿ …ı‰Î ÏfiÂÎfi ⁄fiÌ …‰Îfi˘ ‰Îfl˘ fi ±Î‰ı ÷ı ‹ÎÀı flHÎ√ÎÕ̱ı «’‚÷Î’Ò‰˝¿ ±Î‹÷ı‹ «·¿«·Îb_ ’HÎ fl‹‰ _ flèÎ _ , …ı fi Î ‹ÎÀı √Ï÷ÂÌ·÷Îfi _ ’ÎÁ _ ±Ïfi‰Î›˝ »ı . À> _ ¿ ‹Î_ ±Îø‹H΄@÷/firepower, ’Ëı·_ ‹˘Õı· ⁄L›Î ’»Ì ’flÌZÎHÎfiÎ ÁıÓ¿Õ˘ ¿˘ÃÎ ±…\˝fiı ¤ıÿ‰ÎfiÎ ◊›Î, …ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ÷ıfiı ‹ÎÀı ±¤ız ÁÎÏ⁄÷ ◊›Î V‰flZÎHÎ/protection ±fiı Ï‹ÁÎ≥SÁ ⁄L›Î_ ’»Ì ·√¤√ 50Ñ ‰…fi ÷˘ ⁄A÷flfiı √Ï÷„@÷/mobility ±ı hÎHÎı› ’ÎÁÎ_ Áfl¬Î_ ‹Ëk‰fiÎ_ »ı. ±Î hÎHÎ Œfl‹Î≥¢ …ıÀ·Ì Áfl‚ ·Î√ı »ı ±ıÀ·_ ÷ı‹fi_ ŒÎ‚‰‰Îfi_ flËı »ı, F›Îflı 25Ñ ‰…fi ÕÌ{· ±ı„L…fi, ’ηfi ÁËı·_ fi◊Ì. ±ı¿ ’ÎÁÎfiı ‹fiΉ˘ ÷˘ ⁄Ì…\_ ’ÎÁ_ wÃı »ı. ÀˇÎLÁ‹ÌÂfi ±fiı ÁV’ıLÂfifiÎ ŒÎ‚ı Ω› »ı. ÷˘’fiÎ ±fiı ⁄ÌΩfiı Á_¤Î‚˘ ÷˘ hÎÌ…\_ ’ÎÁ_ Ωı¬‹Î› »ı. ÿά·Î ÷flÌ¿ı ‹ÂÌfi√fifiÎ ¬Î÷ı 5Ñ ±fiı ÿÎw√˘‚ÎfiÎ fi΋ı 7Ñ ‰…fi flHÎ√ÎÕÌfiÌ À˘«ı ±Î‰ı·Î ÀflıÀ ’fl ¿Î‚‹¬Ì ±fiı ¿ÿΉfl ‹_ÕΛ »ı. ±ı … flÌ÷ı ÿÎ_÷Ή΂Π¿ıÀflÏ’·fl ’|Î ±fiı ⁄‚÷HÎ ÷˘’ fi ⁄ıÁÎÕ˘ I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiÌ ±Îø‹H΄@÷‹Î_ ¤·Ì‰Îfl flHÎ√ÎÕÌfiÎ ‰…fi‹Î_ ±fiø‹ı 7Ñ ±fiı 4Ñ fi˘ ‰‘Îfl˘ ¿flı »ı. ±Î‰ı fiÏË, ’HÎ ±ı ÷˘’fi_ ‰…fi √Ï÷ÂÌ·÷Îfiı ËHÎÌ fiάı ⁄Î¿Ì flËı÷_ 2Ñ ‰…fi «Î·¿ À<¿ÕÌfi_ ±fiı ‰ÌΩb ÁΑfi˘fi_ »ı. ’˛ffi ±ı¿·Ì ÷˘’fiÎ ‰…fifi˘ ’HÎ fi◊Ì. ΩıflÿÎfl flÌ÷ı ˢ› »ı. Œ˘Q›· ˝ Î ÁÎflÌ »ı, ’fl_÷ ‰Ëı‰Îfl‹Î_ ÷ıfi˘ ‹ı‚ ⁄ıÁÎÕ‰Îfi_ ¬˘Ó¬Îfl˘ ¿fl÷Ì ÷˘’fiÌ ’˛Ï÷Ïø›Îfiı ¬Î‚‰Î ‹ÎÀı flHÎ√ÎÕÌfi_ ¿Î‹ ÁËı·_ fi◊Ì. ±Î ·Î_⁄Ì ’Ò‰˝¤ÒÏ‹¿Î ⁄Î_K›Î ’»Ì ‹tÎfi˘ ’˛ffi ±ı ¿ı «ıÏÁÁ ÁÏË÷fi_ ‹Î‚¬_ ±I›_÷ ‹…⁄Ò÷ ⁄fiΉ‰_ ’Õı »ı ±fiı ÷ıfiÎ √˘‚Î ’HÎ ¤Îflı¬‹ ˢ› »ı. ⁄A÷flfiı ’Î÷‚_ flάÌfiı V‰ÿıÂÌ ¿Ëı‰Î÷Ì ±…\˝fi flHÎ√ÎÕÌ‹Î_ ±Î‰Î ’ÒflΩfiÎ Á‹L‰› ±ı ⁄˘Ωfi˘ »ıÿ …flÎ ÷flÎ ¿Î’Ì Â¿Î›, …ıfiÎ ÁÌ‘Î ±fi’Î÷‹Î_ ‰Õı ±Îø‹H΄@÷/firepower, V‰flZÎHÎ/protection ±fiı √Ï÷ÂÌ·÷Î ‰‘ı »ı. ’fl_÷ ÷ıfiÌ Á΋ı ’Î÷‚_ ⁄A÷fl V‰flZÎHÎfiÎ √Ï÷ÂÌ·÷Î/mobility ±ı‹ hÎHÎ ±Ïfi‰Î›˝ ’ÎÁÎ_ ±Îÿ½ ·ı‰·ı ’ÎÁÎfiı ¿‹Ωıfl ⁄fiΉı »ı. ÿU‹fifi˘ ’Ëı·˘ … √˘‚˘ flHÎ√ÎÕÌfiı …‚‰Î›Î_ »ı ¬flÎ_ ? …‰Î⁄ ‹ÎÀı Ë∞ ◊˘Õ<_¿ Œ˚·ıÂ⁄˜¿ Ωı≥±ı. ∫ÕÎfiÌ …ı‹ ÷˘ÕÌ fiά‰Îfi˘ ˢ› ÷˘ ±Îø‹H΄@÷fi˘ ¿ı 1971 fiÎ ¤Îfl÷-’ο ›©‹Î_ ⁄A÷Ïfl›Î ÿ‚ı ¤…‰ı·˘ √Ï÷ÂÌ·÷Îfi˘ ‹÷·⁄ flËı÷˘ fi◊Ì. flHÎ√ÎÕÌfiı …ı±˘ ÷˘’‰Î‚˘ ÏfiHÎν›¿ flΘ· Ωı÷Î_ V‰ÿıÂÌ MBT ⁄fiΉ‰Îfi˘ ÏfiHν› ·ı‰Î›˘ ’˘·ÎÿÌ ÷ΛŒ˘ … Á‹…÷Πˢ› ÷ı‹HÎı ⁄Ì∞ ’HÎ ±ı¿ ‰Î÷ Ë÷˘ ±fiı ÷ı ‹ÎÀı Á_flZÎHÎ ‹_hÎη›ı 1974‹Î_ wÎ.15.5 ¿fl˘Õfi_ ΩHΉηΛ¿ »ı. ÁflıflΠflHÎ√ÎÕÌ ·√¤√ 40,000 »^À¿ ⁄…ıÀ ŒÎ‚T›_ Ë÷_. ±Î flHÎ√ÎÕÌ ⁄flÎ⁄fl »ßı ‰WÎı˝ ±‰ÎÕÌ ’ÒflΩ ‰Õı ⁄fiı »ı. ÿflı¿ ’ÒflΩfiÎ ¿ÿ‹Î’ ±fiı ¿Î›˝Z΋÷Î ¬Î÷ıfiÌ Ëı‰Ì ‰ÌÏË¿SÁ Œı@ÀflÌfi˘ ÿfl‰ÎΩı ‰ÀΉÌfiı ⁄ËÎfl flHÎ√ÎÕÌfiÎ_ hÎHÎ ’ˆ¿Ì ÿflı¿ ’ÎÁÎfiı Á‘ÎflÌ ¿ı ⁄√ÎÕÌ Â¿ı »ı. fiÌ¿‚ı ±ı‰˘ M·Îfi Ë÷˘, ‹ÎÀı ÷ıfi_ fi΋ ’HÎ 1980 fiΠωω‘ ’ÒflΩfi˘ ŒÎ‚˘ flHÎ√ÎÕÌfiÎ ¿<· ‰…fifiÎ ÏËÁÎ⁄ı ‰Ê˝fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ M-80 flά‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. 1980 fi_ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ±Î…ı ‰‘ ‹Îfl¿HÎÎ ÷˘’√˘‚Î ÷◊Î ±ı„LÀ-ÀıL¿ ‰Ê˝ ÷˘ O·ÒÏ’˛LÀ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰ÎfiÎ … ±I›_÷ ·_⁄Λı·Î ¿Î›˝‹Î_ …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

25

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

‰Ì÷Ì √›_ ±fiı M-80 fi΋fi˘ ¿Â˘ ‹÷·⁄ fi flè΢. ’ÏflHÎ΋ı ÷ıfiı «ı÷¿ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î‰‰Îfi_ fiyÌ ◊›_. ±Î fi΋ ‰Î›ÁıfiÎfiÎ ËıÏ·¿˘MÀflfi_ ’HÎ Ë÷_. ·ÕÎ≥ ‰¬÷ı Œ˙∞ Á_ÿıÂÎT›‰ËÎfl ÿflQ›Îfi ±ı ⁄Lfiı Âj΢ ‰E«ı √˘À΂˘ ◊‰Îfi˘ Á_¤‰ Ωı÷Î_ ±_÷ı flHÎ√ÎÕÌ ‹ÎÀı ±…\˝fi fi΋ ’Á_ÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_. fi΋ÎϤ‘Îfi ¿flfiÎfl Á_flZÎHÎ ‹_hÎη›fiÎ “Œ≥⁄Δfiı ¿ÿΫ I›Îflı ¿S’fiÎ fi Ë÷Ì ¿ı ‹ËΤÎfl÷fiÎ ±…\˝fifiÌ ‹ÎŒ¿ … ±ı flHÎ√ÎÕÌfiı ¿
26 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

÷◊Î Âj΢fiÎ V‰ÿıÂÌ¿flHÎfiı fi…fl Á΋ı flά‰_ Ωı≥±ı. ÁΈ ’Ëı·Î_ ÷˘ ¬U¿Ìÿ‚ı ±…\˝fi ’fl ÂÌ ⁄Î⁄÷˘±ı ÏfiÂÎfi ÷Î@›_ »ı ÷ıfiÌ À>_¿Ì ›ÎÿÌ ‰Î_«˘ — á ±ı„L…fi — ±Î ‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿ 1,500 ˢÁ˝’ΉflfiÎ V‰ÿıÂÌ ÕÌ{· ±ı„L…fi ‰Õı Ëo¿Îflı ±ı‰Ì ‘ÎflHÎÎ ÁÎ◊ı ÷ıfi_ ±Õ̬‹ ‹Î‚¬_ fl«‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. ÏfiHν› ±ı ‰¬÷ı ·ı‰Î›˘ ¿ı F›Îflı ±ÎÀ·Î_ ⁄‚‰Îfi ±ı„L…fi˘ ¤Îfl÷‹Î_ @›Î_› ⁄fi÷Î_ fi Ë÷Î_. ·Î¬ ’˛›ÎÁ˘ ¿fl‰Î »÷Î_ ±…˝fifi_ ’HÎ ±ı„L…fi ¿ÿÌ ⁄L›_ fiÏË. ω¿S’ ‹ÎÀı ‰ˆÏr¿ ‘˘flHÎı ÷’ÎÁ «Î·Ì. ±ı¿‹ÎhÎ ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ±ı„L…fi ‰ı«‰Î ÷ˆ›Îfl Ë÷_, ’HÎ ÷ı 1,500 ˢÁ˝’Ήflfi_ fiÏË. ·ı’ÕÛ-2 ¿Ëı‰Î÷Ì ÷ıfiÌ MBT ±ı ’˛¿Îflfi_ ±ı„L…fi ‰Î’fl÷Ì Ë÷Ì. ±Î◊Ì ¤Îfl÷ ÁÎ◊ıfiÎ T›Î’ÎflÌ ¿flÎfl ÷ıfiÌ º„WÀ±ı ’˛Ï÷⁄_Ï‘÷ ÂjÎÁ˘ÿ΋Î_ ¬’Ì Ω› ÷ı‹ Ë÷Î. ±_÷ı ¿ËıHÎÎ ‹Î‹Î ÷flÌ¿ı …‹˝fi ⁄fiΉÀfiÎ MTU-838 ÕÌ{· ±ı„L…fi ‰Õı ¤Îfl÷ı Á_÷˘Ê ‹Îfi‰Îfi˘ ◊›˘, ’HÎ ÷ıfiΠˢÁ˝’Ήfl 1,500 fiı ⁄ÿ·ı 1,400 Ë÷Î. ⁄Ì∞ ÷flŒ ±…\˝fifi˘ œÎ_«˘ 1,500 ˢÁ˝’Ήflfiı K›Îfi‹Î_ flÎ¬Ì CÎÕΛ˘ Ë÷˘. ±Î…ı ¬U¿Ìÿ‚fiÎ ⁄Ë‹÷Ì ±ŒÁfl˘fiı MTU-838 Á΋ı ⁄Ë ‹˘À˘ ‰Î_‘˘ »ı. ±Î‹ ÷˘ ’Ήfl ±ÎµÀ’À‹Î_ 6.67Ñ fi˘ ¿Î’ ¬ÎÁ √HÎfiÎ’ÎhÎ fi ·ı¬Î›, ’HÎ ÷¿·ÌŒ ±ı »ı ¿ı ›fl˘’Ì Ë‰Î‹Îfi‹Î_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰‰Îfiı ÁΩ˝›ı·_ ±ı„L…fi ¤Îfl÷fiÎ ‰Î÷ΉflHÎfiı ±fi w ’ fi◊Ì. µfi΂ΠÿflQ›Îfi 1,035 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì flÎ…V◊Îfi-’ο ÁflËÿı ÷Î’‹Îfi 500

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

Áı„S›Áı ’ˢӫı »ı. ±Î ÀıL¿˘‹Î_ ËÎ≥Õˇ˘L›Ò‹ıÏÀ¿fiı Àı Q ’˛ ı « flı MTU-838 ⁄ÿ·ı À˘Á˝fi ⁄Îfl ¿Ëı‰Î÷_ ’˘÷ÎfiÌ ¿Î›˝ Z ΋÷Îfi _ ÁÎÿÌ fl«fiΉ΂ _ ·ı‰· Ω‚‰Ì ¿÷_ fi◊Ì, ÁV’ı L Âfi ˢ› »ı . ±ıÀ·ı Á_A›Î⁄_‘ ’ÏflZÎH΢ ËÎ≥Õˇ˘L›Ò‹ıÏÀ¿ ‰’flΛ_ ‰¬÷ı …HÎΛ_ ÷ı‹ 40 ˢ› I›Îflı «Î·¿˘fiı {ÎÀ¿Î Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ V’ÌÕı ’˛‹ÎH΋Î_ ±˘»Î ·Î√ı ±fiı Ëo¿Îfl÷Ì ±…\˝fifi˘ ‰ı√ flHÎ√ÎÕÌ …flÎ ⁄ı à ΠCÎÀÌfiı ¿·Î¿fiÎ ‹ÎhÎ 8 CÎÎÀ‰Î‚Ì flËı , ±ı À ·ı Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ flËı »ı . ÿU‹fi ÷˘’«Ì ‹ÎÀı ÷ıfi_ › © ‹Î_ ÿ U ‹fi ÁÎ◊ı ÏfiÂÎfi ·ı‰Îfi_ …flÎ ‹U¿ı· flHÎ√ÎÕÌfiÎ ¿ı À flÏ’·fl ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ·˘¬_ Õ Ì ’|Î, …ı ±…\ ˝ fi fiÎ ¿ı Á ‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ¬ U ¿Ìÿ‚fiÎ «’‚÷Î’Ò‰˝¿fiÎ ±ÎÀÎ⁄fiı. ËÎ≥Õˇ˘L›Ò‹ıÏÀ¿‹Î_ Ωı ±ŒÁfl˘fiı …E›Î fi◊Ì. ’|Î …·ÿÌ ÷Ò À Ì …÷Πˢ‰Îfi _ ¿Ëı ‰ Λ »ı ’ÎÀÎ ¬ı·‰ÎfiΠˢ› I›Îflı ¿ı ·Ì¿ı… …ı‰Ì ¬flÎ⁄Ì flHÎ√ÎÕÌfiÌ √Ï÷ÂÌ·÷Î ÁΉ √˘¿‚√Λ …ı‰Ì ˢ› ÷ı ¿ı‹ ‰Îfl_‰Îfl ’ıÿÎ ◊Λ »ı. L›Ò‹ıÏÀ¿ ÏÁÏ·LÕflfiÎ @›Îflı¿ fiÌ¿‚Ì «Î·ı ? ±Î˜‰flËÌÏÀo√fi˘ ’˛ffi Ë· ◊Λ ±ı ‹ÎÀı …‹˝fi˘±ı ¿÷Î √ıÁfiÌ ±Î’ÒÏ÷˝ ‹ÎÀı ±…\˝fifiÎ «Î·¿˘±ı ÿ⁄ÎHΛ@÷ √‰fi˝flfi_ («Î˜¿fi_) ‹·‹’|Î …ı‰_ ±Î›˘…fi ¿flÌ ±ÎM›_, …ı◊Ì fiÎ≥Àˇ˘…fifiÎ ⁄ÎÀ·Î ÁÎ◊ı flά‰Î ’Õı »ı. ±Î ⁄ÎÀ·Îfiı fl¬ı ±ı„L…fi √fl‹Ìfiı ·Ì‘ı ÷’ı I›Îflı ŒuÒ· ÁM·Î› ±˘»˘ flËı ÿU‹fifi˘ ÷˘’√˘‚˘ ‰Î√ı ÷˘ ÷ı±˘ ’HÎ ⁄˘Q⁄fiÌ …ı‹ ŒÎÀı-±fiı flHÎ√ÎÕÌfiÌ V’ÌÕ 14 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ CÎÀı fiÏË. ¬S·Î ±fiı ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ ’Î≥’fiÌ ÷˘ Ï⁄·¿<· Á·Î‹÷Ì fiÏË. á ⁄A÷fl — ±…\˝fifiÎ ‹ı≥Õ-≥fi-≥„L՛Π⁄A÷fl ±_√ı flıÏ√V÷Îfi‹Î_ ±ÎÀ·Ì {Õ’ ’HÎ Ωı ¿ı ’Òfl÷Ì √HÎΛ fiÏË. ¬U¿Ìÿ‚fiÌ ⁄Ì∞ ŒÏfl›Îÿ˘ — flHÎ’˛ÿı‹Î_ …‹˝fi ÕÌ{· ‰Î÷ ¿fl÷Î ’Ëı·Î_ ±ı ¿‰«ı ›© ‰¬÷ı ¿ı‰Î ’˛¿ÎflfiÎ ÁHÎÁHÎ÷Î ±ı„L…fi flı÷Ì ¬ıÓ«ı »ı. ∂¤ı·Ì flHÎ√ÎÕÌ VeÏ÷˝¤›Î˝ accelera- ÷˘’√˘‚Îfi˘ ’˛ËÎfl ‰ıɢ ’Õı ÷ıfi_ ◊˘Õ<_ ‰Hνfi ±Î¿ÚÏ÷ ÁÎ◊ı ±Î’‰_ flèÎ_. flHÎ√ÎÕÌfi_ ⁄A÷fl ÷˘Õ‰Î ‹ÎÀı ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ tion/’˛‰ı√ ›Î ·’¿ ‰Õı ÷fl÷ µ’ÕÌfiı V’ÌÕ ’¿Õ÷Ì fi◊Ì. Á’fl¿>SÕ flËı‰Îfiı ÁΩ˝›ı·Ì fiÎ≥À ω{fi ÏÁVÀ‹ √fl‹Ìfiı ÷˘’√˘‚ÎfiÌ ‹ÎhÎ √Ï÷„@÷ (À>¿_ ‹Î_, {Õ’) ’fl ‹ÿÎfl fl¬Î÷˘, ¿ÎflHÎı ¬˘fl‰Î› »ı. ±ı„L…fifiı ÿÎ_÷Ή΂ΠV’˛˘¿ıÀ ’ˆÕÎ_ ÁÎ◊ı ’HÎ ±Î…ı High Explosive Anti-Tank/HEAT ¿Ëı‰Î÷Î ΩıÕ÷Ì ÀˇÎLÁ‹ÌÂfi T›‰V◊Î ¬Î‹Ì¤flÌ »ı, ±ıÀ·ı 547 ÷˘’√˘‚Î ±√fl ÷˘ ±ı … ⁄Îwÿ ‘flΉ÷Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ‰’flΛ Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ’_Ω⁄-’ο ÁflËÿı ‰Î‰HÎÌfiÎ Á‹›ı Ï’›÷ »ı. (’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ÂjÎÎ√Îfl‹Î_ ±‹ıÏfl¿fi ⁄fiΉÀfiÎ_ ±Î‰Î_ ¶ÎflÎ ’˘«Ì ◊›ı·Ì …‹Ìfi ’fl ±…\˝fi I‰Ïfl÷ ‰ı√ ’¿Õ÷Ì fi◊Ì. 10,500 ±ı„LÀ-ÀıL¿ HEAT Ï‹ÁÎ≥·˘ »ı.) Ï‹ÁÎ≥· ¿ı á ¿ıÀflÏ’·fl ’|Î — flHÎ√ÎÕÌfiÎ_ ’ˆÕÎ_ Œfl÷ı Ëo‹ıÂÎ_ ÷˘’√˘‚˘ ’˘÷ı ⁄A÷fl ’fl ¿ıÀ·Ì {Õ’ı À̫Λ ÷ıfi_ ±Î…ı ¿ıÀflÏ’·fl ’|˘ «ÕΉı·˘ ˢ›, …ıfi_ ¿Î‹ …‹Ìfi ’fl Á_√Ìfi ‹Ëk‰ fi◊Ì. ËÌÀfiÌ ¿Î›˝’˛HÎÎÏ· …\ÿÌ »ı. ’˛ËÎfl ◊Λ ±ı … ’¿Õ …‹Î‰Ì √‹ı ÷ı‰Ì µ⁄Õ¬Î⁄Õ Á’ÎÀÌ ’fl flHÎ√ÎÕÌfiı ZÎHÎı ÿËfi ’΋÷˘ VŒ˘À¿ ⁄Îwÿ …ıÀ’˛‰ÎËfiÌ ¿Î‚{΂ ÀÂfl ±Î√‚ ‘’Ή‰Îfi_ »ı. ±Î ¿ıÀflÏ’·fl ’|˘ ±ı¿‹ı¿ ÁÎ◊ı ¿Îœı »ı, …ıfi˘ ‰ı√ ’˛Ï÷Áı¿LÕı 8,500 ‹ÌÀflfi˘ ±◊ν÷˚ ¿·Î¿fiÎ ΩıÕΛı·Ì ±fiı¿ ’|̱˘ ‰Õı ⁄fiı·˘ ˢ› »ı. flHÎ√ÎÕÌfi˘ ÷‹Î‹ 30,700 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ˢ› »ı. ±Î ’˛ËÎfl flHÎ√ÎÕÌfiÎ ⁄A÷fl ¤Îfl ÷ı‹HÎı ¬‹‰Îfi˘ ◊Λ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ±ı¿⁄Ì∞ ’|Ìfiı ÁÎ_¿‚÷Ì Ï·L¿ Á¬÷ ÷HÎΉ ±fi¤‰ı »ı. ¬U¿Ìÿ‚ı General Staff Qualitative Requirement/GSQR ¿Ëı‰Î÷Î ‹Î√HÎÌ’h΋Î_ ‰Î…⁄Ì √HÎÌ Â¿Î› ±ı‰˘ ÷¿Îÿ˘ ±ı fl…^ ¿flı·˘ ¿ı ’|Î ÁflıflΠ5,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘ÌfiÎ ‰’flΠÿflQ›Îfi ÷ÒÀ‰Î fi Ωı≥±ı, ’fl_÷ ±…\˝fifi˘ ’|˘ 300 Ï¿·˘‹ÌÀflı ÷ÒÀuÎfiÎ Ï¿VÁÎ ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ ŒÏfl›Îÿ’h΋Î_ ÀÎ_@›Î »ı. ±Î flHÎ√ÎÕÌfi_ ËÎ≥Õˇ˘L›Ò‹ıÏÀ¿ ÁV’ıLÂfi ’HÎ ¬U¿Ìÿ‚fiı …«÷_ fi◊Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿ ±⁄˛ÎË‹, flÏ›ÎfiÌ T90S ±fiı …‹˝fiÌfiÌ ·ı’ÕÛ-2 flHÎ√ÎÕ̱˘ ÁÏË÷ CÎHÎÌ ¬flÌ …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

27

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

’fl ’˛I›ı¿ «˘flÁ Áı„LÀ‹ÌÀflı 310 Àfifi_ ÿ⁄ÎHÎ Á…ı˝, ±ıÀ·ı ÷ı ¿‰« ±I›_÷ ΩÕ<_ ˢ‰Î »÷Î_ ¤Îflı ÿ⁄ÎHÎ Ëı ÷ÒÀuÎ ‰√fl flËı÷_ fi◊Ì. (±√εfiÎ ’Îfiı ±Î¿ÚÏkÎ …\±˘.) flHÎ√ÎÕÌfiÎ ÷˘’√˘‚Îfi˘ ¤_ÕÎfl fl¬ı HEAT fiÎ Á’ÎÀ΋Î_ ±ÎT›˘ ÷˘ ±Î¬Ì ÀıL¿fiÎ ¤yÎ ⁄˘·Ì Ω› »ı. ±…\˝fifi_ ⁄A÷fl ¿ı‰_ »ı ? ¿o«fi ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ÷ı ⁄A÷flfiı ±Õ̬‹ ¿Ëı‰Î‹Î_ ¬ÎÁ ±Ï÷›˘„@÷ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ’ÏflZÎH΢ ÿflQ›Îfi ÷ı ±Î’HÎÌ T-72 ÀıL¿ ¶ÎflÎ À>_¿Ì flıL…ı »˘Õ‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ÷˘’√˘‚ÎfiÎ ’˛ËÎfl˘ Á΋ı ±÷ÒÀ flèÎ_ »ı. (±ËŸ ¿o«fi ±ıÀ·ı ¤ßÌfi˘ ÷Î’ ÁËÌ ·ı÷Î Á˘fiÎ …ı‰_ ⁄A÷fl fiÏË. ¿o«fi fi΋ ’Á_ÿ ◊›Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ±…\˝fifi_ ⁄A÷fl …ıHÎı ’˘·ÎÿÏ‹Ïl÷ ¬ÎÁ Ω÷fiÎ ¿Q’˘Ï{À ‹ÏÀÏfl±· ‰Õı ⁄fiÎT›_ ÷ı ΩËıfl ZÎıhÎfiÌ ‹ıÀηυ˝¿· ·ı⁄˘flıÀflÌ ËˆÿflÎ⁄Îÿ‹Î_ ¿o«fi ⁄Î√ ¬Î÷ı ±Î‰ı·Ì »ı.) ⁄A÷flfiÌ ±_÷√˝÷ ‹…⁄Ò÷Ì ⁄Î⁄÷ı ¬U¿Ìÿ‚fiı ÁËı… ’HÎ ŒÏfl›Îÿ fi◊Ì, ⁄·¿ı ÷ıfiı …√÷¤flfi_ ⁄ıVÀ ¿‰« √HÎΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±Î‹ »÷Î_ K›Îfi flËı ¿ı ±ı„LÀ-ÀıL¿ Ï‹ÁÎ≥·fi˘ ¿ı ÷˘’√˘‚Îfi˘ Ï⁄·¿<· ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌ‹Î_ ◊÷Î ’˛ËÎfl Á΋ı √‹ı ÷ıÀ·_ ‹…⁄Ò÷ ⁄A÷fl ’HÎ Á·Î‹÷ flËÌ Â¿÷_ fi◊Ì. ±Î Á_Ωı√˘‹Î_ flHÎ√ÎÕÌfi_ ¬ÎÁ ¿flÌfiı ÀflıÀ ±ıÀ·ı ¿ı ÷˘’ ÁÏË÷ CÎÒ‹Ì Â¿÷_ À˘«fi_ ‹Î‚¬_ ⁄Ë ‹fl˘ÕÿÎfl ˢ‰_ Ωı≥±ı--‘Î÷fiÎ ÕO⁄Î …ı‰_ “⁄Θ@ÁÌ” fiÏË. ‰‚Î_¿ ·ı÷_ ‹Î‚¬_ ÷ıfiÎ ’fl ÀÌ«Î÷Î ÷˘’√˘‚Îfiı ±√fl ÷˘ Ï‹ÁÎ≥·fiı …flÎ ±Î‹ ¿ı ÷ı‹ ŒoÀÎ‰Ì ÿı, ±ıÀ·ı ’˛ËÎfl …flÎ Ë‚‰˘ ⁄fiı. ±…\˝fifiÌ ¿Î›ÎfiÎ CÎHÎÎ ¬flÎ ‰‚Î_¿˘ ¿ÎÀ¬ÒHÎı »ı. 28 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

’ÏflHÎ΋ı ¬U¿Ìÿ‚fiÎ ‹_÷T› ±fiÁÎfl V‰flZÎHÎfi˘ ±Ïfi‰Î›˝ √HΑ‹˝ ±‹¿ Ëÿı Ωı¬‹Î›˘ »ı. á ÷˘’ — …√÷fiÎ CÎHÎÎ ¬flÎ ÿı¢ ÷ı‹fiÌ flHÎ√ÎÕÌ ‹ÎÀı V‹Ò‘ ⁄˘fl/smooth bore √fi ‰Î’flı »ı. ÷˘’fiÌ ±Î_÷Ïfl¿ Á’ÎÀÌ ’fl VøÒ …ı‰Î ¬Î_«Î ’ÎÕı·Î ˢ÷Î fi◊Ì, ‹ÎÀı ÷˘’√˘‚˘ CÎÒ‹flÌ ¬Î÷˘ ⁄ËÎfl ±Î‰÷˘ fi◊Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ MBT ±⁄˛ÎË‹, …‹˝fiÌfiÌ ·ı’ÕÛ-2, flÏ›ÎfiÌ T-90S, ¡ÎLÁfiÌ ·ı¿·ıfl ‰√ıflı ÀıL¿˘‹Î_ V‹Ò‘ ⁄˘fl ÷˘’ »ı, F›Îflı DRDO fiÎ Á_¢‘¿˘±ı ±…\˝fi ‹ÎÀı ¤Ì÷flÌ ¬Î_«Î‰Î‚_ flΛŒSÕ fi΂«_ ’Á_ÿ ¿›* »ı. V‹Ò‘ ⁄˘flfi˘ ŒÎ›ÿ˘ ±ı ¿ı fi΂«_ ’˛‹ÎH΋Î_ À>_¿<_ flËı, ÷˘’√˘‚˘ (¬Î_«ÎfiÎ ±¤Î‰ı) ÷ı fi΂«Î‹Î_ ωÂıÊ {Õ’ı ±Î√‚ ‰‘ı ±fiı ÷˘’fiÌ ±Î‰flÿÎ ’HÎ ‰‘Ì …‰Î ’΋ı. Á_¢‘¿˘±ı flΛŒSÕ ⁄ıfl· ±’fiÎT›Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı V‹Ò‘ ⁄˘fl ÷˘’ High Explosive Anti-Tank /HEAT ÷◊Î Armour Piercing FinStabilised Discarding Sabot/APFSDS ±ı‹ ⁄ı Ω÷fiÎ ÷˘’√˘‚Î »˘ÕÌ Â¿ı »ı, ’fl_÷ High Explosive Squash Head/HESH ’˛¿ÎflfiÎ √˘‚Î ÷ı‹Î_ ‰Î’flÌ Â¿Î÷Î fi◊Ì. ±…\fi ˝ HESH ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕÌ Â¿ı »ı, …ı ÷ıfi˘ ‹˘À˘ ·Î¤ »ı. ’ÏflZÎH΢ ÿflQ›Îfi Ωı ¿ı ±…\˝fifiÌ ÷˘’fi˘ ±Î_÷Ïfl¿ ¤Î√ »˘·Î÷˘ ˢ‰Îfi_ ¬U¿Ìÿ‚fiı …HÎΛ_ »ı. ±…\˝fifiÌ ŒÎ›fl ¿LÀˇ˘· ÏÁVÀ‹ ’HÎ ÷ıfiı e·’˛ÒŒ ·Î√Ì fi◊Ì. á ¿ÿ ±fiı ‰…fi — ±…\˝fifiÌ ÏÕ{Î≥fi …ı‹HÎı ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ±ı DRDO fiÎ Á_¢‘¿˘fiı «˘A¬Ì ÁÒ«fiÎ ±’Λı·Ì ¿ı flHÎ√ÎÕÌfi_ ‰…fi ⁄Ήfi Àfi ¿fl÷Î_ ‰‘‰_ fi Ωı≥±ı. ÿıÂfiÎ

vfh:] gf vfXjfdf[3f s[df gf afgfl M

CÎHÎÎ ¬flÎ ÁflËÿÌ ’·˘ ‹Ëk΋ 50 Àfifi_ ‰…fi ¬‹‰Îfiı ÁΩ˝›Î »ı. ⁄Ë ÷˘ ¿ÿΫ ⁄Ήfi Àfi, ’HÎ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fiÏË. ±…\ ˝ fi 58.5 Àfifi _ ÷˘V÷Îfi ⁄fiÌ »ı. ±Î ‰…fi ÁÎw_ ±ı‰_ √˛ÎµLÕ ’˛ıÂfl Á…ı˝, ‹ÎÀı ’_Ω⁄fiÎ_ ÏÁ_«Î≥‰Î‚Î_ ¬ı÷fl˘fiÌ ’˘«Ì …‹Ìfi‹Î_ flHÎ√ÎÕÌfiı ¬Ò’_ ÷Ì fl˘¿‰Î ±ıÀ·ı ¿ı ’˛I›ı¿ «˘flÁ Áı„LÀ‹ÌÀflı ÷ıfi_ √˛ÎµLÕ ’˛ıÂfl CÎÀÎÕ‰ÎfiÎ ±Î›ı ¿ıÀflÏ’·fl ’|Î ⁄Ë ’ˢ‚Î fl¬Î›Î »ı. flHÎ√ÎÕÌ ’˘÷ı ÁÎflÌ ±ı‰Ì ’ˢ‚Ì »ı. (¿˘Ã΋Î_ T-90S ÷◊Î ±…\˝fi ‰E«ıfiÎ ÷·fiÎI‹¿ ±Î_¿ÕÎ …\±˘.) ’ˢ‚Î≥fiÌ º„WÀ±ı ÷ıfiı flıS‰ı ¶ÎflÎ ÁflËÿı ‹˘¿·‰Îfi_ ¿’w_ »ı. flıS‰ıfiÎ VÀÎLÕÕÛ ‹…⁄ ⁄˛˘Õ √ı… ¤Îfl¬Îfi_ 3.20 ‹ÌÀfl ’ˢ‚_ ˢ›, F›Îflı ±…\˝fi 3.54 ‹ÌÀfl ’ˢ‚Ì »ı. ’ÏflHÎ΋ı ±…\˝fi ⁄ı› ÷flŒ 17-17 Áı„LÀ‹ÌÀfl ⁄ËÎfl Õ˘¿Î÷Ì flËı, ±ıÀ·ı ÷ıfiı ±fiw’ ¬ÎÁ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı Á_flZÎHÎ ‹_hÎη›ı ±·√ ⁄…ıÀ ŒÎ‚T›_ »ı. ±ı¿ √HÎ÷flÌ ‹…⁄ 31 ±…\˝fi ÁÎ◊ı Ëo¿Îfl÷Ì √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÌ {Õ’ ¿·Î¿fiÎ 12 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘Îflı ˢ› fiÏË. ±Î ⁄‘Ì ÷¿·ÌŒ˘ ΩH›Î ’»Ì ÁË… »Î’ ±ı‰Ì ’Õı ¿ı ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÌ ‹ı≥fi ⁄ıÀ· ÀıL¿/MBT ÷flÌ¿ı ±…\˝fi‹Î_ {Î{˘ ¿Á fi◊Ì, ’fl_÷ ±ı‰˘ …·ÿ ±Ï¤’˛Î› ⁄Î_‘÷Î ’Ëı·Î_ ±…\˝fifiÎ_ …‹Î ’ÎÁÎ_ K›Îfi‹Î_ ·ı‰Î_ Ωı≥±ı. Ï⁄˛ÀfifiÌ «ı·ıL…fl fi΋fiÌ flHÎ√ÎÕÌfiı ⁄Îÿ ¿fl˘ ÷˘ ⁄Ì∞ ±ı¿ı› ÀıL¿ HESH √˘‚Î »˘ÕÌ Â¿÷Ì fi◊Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ’˛A›Î÷ ±⁄˛ÎË‹ ¿ı flÏ›ÎfiÌ ·ıÀıVÀ T-90S ’HÎ fiÏË. V◊Ò‚¿Î› ¿Ëı‰Î÷Ì ±…\˝fifi_ ‰…fi ’HÎ ±⁄˛ÎË‹ ¿fl÷Î_ 11 Àfi ±˘»\_ »ı. ±…\˝fifi_ ⁄A÷fl T-72 ‰Õı ¿flΛı·Î ’˘≥LÀ O·ıL¿ ŒÎ›Ïfl_√ Á΋ı ±÷ÒÀ flèÎ_ »ı. ±Î flHÎ√ÎÕÌ ‹ÎÀı ’Á_ÿ ¿flΛı·Î ≥{flΛı·Ì ⁄fiΉÀfiÎ LaserHoming Anti-Tank/LAHAT Ï‹ÁÎ≥·fiÌ flıL… ¬ÎVÁÌ 8 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı, F›Îflı T-90S fi_ ÏflŒ˚·ı@Á ¿Ëı‰Î÷_ Ï‹ÁÎ≥· Œ@÷ 5 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ’˛ËÎfl‹›Î˝ÿÎ ‘flΉı »ı. ·˘Ó√-flıL…fi˘ ‹÷·⁄ ±ı ◊›˘ ¿ı ÂhÎ flHÎ√ÎÕÌ ±…\˝fifi_ ÏfiÂÎfi ÷Î¿Ì Â¿‰Î …ıÀ·Ì fi∞¿ ±Î‰ı ÷ı ’Ëı·Î_ ±…\˝fifi_ LAHAT Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiı e_¿Ì ÿı. ·ÕÎ≥ ÿflQ›Îfi ‹Îfi˘ ¿ı ÷ıfiı ŒuÒ· ÀıL¿‹Î_ ±Î√ Œı · Ή÷˘ √˘‚˘ ‰ÎB›˘, ÷˘ Ëı · ˘fi √ı Á »˘Õ÷Î_ ÷ı fi Î_ ±„BfiÂ΋¿ ›_h΢ Œ@÷ 0.2 Áı¿LÕ‹Î_ ±Î’˘±Î’ ÁÏø› ◊Λ

»ı. ±Î flHÎ√ÎÕÌ ‹ÎÀı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› »ı ¿ı 1.6 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ »ıÀıfiÎ_ ·Z›Î_¿˘fiı ÷ı Á«˘À÷Î’Ò‰˝¿ ‰Ÿ‘Ì Â¿÷Ì fi◊Ì, ’fl_÷ ÀıL¿›© Ëo‹ıÂÎ_ 1.6 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ±˘»Ì flıL…‹Î_ ¬ı·Î÷_ ˢ› »ı. ωÂıÊ ÿÒflfiÎ_ ·Z›Î_ ¿ ˘ ‹ÎÀı ÷˘ ±…\ ˝ fi LAHAT Ï‹ÁÎ≥· ‰Õı ÁF… »ı. ±…\˝fifiÌ ⁄Î⁄÷ı Ëo‹ıÂÎ_ ⁄L›_ ±ı‰_ ¿ı ÷ıfiÌ ¬Ò⁄̱˘ ±fiı ¬Î‹Ì±˘ ±_√ı Á΋Á΋ΠÿΉΠ«fl‹ÁÌ‹ÎfiÎ fl…^ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. DRDO/ÏÕŒıLÁ ÏflÁ«˝ ±ıLÕ Õı‰·’‹ıLÀ ±˘√ı˝fiÎ≥{ıÂfi ÷ıfiÌ ¬˘Õ¬Î_’H΢fiı »Î‰flÌ ÀıL¿fiı V‰Ì¿ÚÏ÷ ±’Ή‰Î ‹Î√ı »ı, F›Îflı ¬U¿Ìÿ‚ ±ı … ¬˘Õ¬Î_’H΢fiı ±Î√‚ ‘flÌ flHÎ√ÎÕÌfiÎ_ …‹Î ’ÎÁÎ_fiı ±‰√HÎı »ı. ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ı› ‰·H΋Î_ flÎWÀˇÏË÷ …‚‰Î÷_ fi◊Ì. ‰‘ ’Õ÷Πω‰Îÿfiı ¿ÎflHÎı ÁˆÏfi¿˘ flHÎ√ÎÕÌ‹Î_ ωrÎÁ √‹Î‰ı »ı. ’ÎÏ¿V÷Îfiı 1965 fiÎ ›©‹Î_ ‰Î’flı·Ì ’ıÀfifi_ ºWÀÎ_÷ ·˘. ±Î flHÎ√ÎÕÌ I›Îflı ±SÀˇÎ-‹˘Õfi˝ √HÎÎ÷Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ı‹Î_ ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı ÕÌ{·fiı ⁄ÿ·ı ’ıÀˇ˘· ‰’flÎ÷_ ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı ±Î√ ’¿ÕΉÎfiÌ ⁄Ì¿ı ’ο ÁˆÏfi¿˘±ı ÷ıfiı ±Îø‹¿ flÌ÷ı ‰Î’flÌ fiÏË. ±ı … flÌ÷ı 1971 fiÎ ›© ‰¬÷ı Á΋ÁÎ‹Ì ⁄‘Ì flHÎ√ÎÕ̱˘ ’ˆ¿Ì ⁄ıVÀ ±ı¿·T› ÷˘’ ±Î’HÎÌ Ï‰…›L÷ ÀıL¿fiÌ Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ıfiÎ ÁËı… ’Î÷‚Î ⁄A÷flfiÌ ◊›ı·Ì ‰‘ ’Õ÷Ì ⁄ÿfi΋ÌfiÎ ÏËÁÎ⁄ı …‰Îfi˘fi_ ¿˘„LŒÕLÁ ·ı‰· fiÌ«_ Ωı÷Î_ ¤Îfl÷Ì› ¬U¿Ìÿ‚ı ÷ıfiı ÀıL¿›©fiÎ ‹˘fl«Î ’fl ±√˛Ì‹ V◊Îfiı ‹˘¿·‰Îfi_ ÀÎY›_. ±…\˝fifiÎ ¿ıÁ‹Î_ ’HΠω‰ÎÿfiÌ …‰Îfi˘fiÎ ‹fi ’fl ω’Ïfl÷ ±Áfl ◊‰Îfi˘ Á_¤‰ »ı. ÁˆÏfi¿˘fiı …ı Âj΋Î_ ¤fl˘Á˘ fi ˢ› ÷ı »ı‰Àı fi¿Î‹_ ⁄fiı. ±Î ·Î_⁄Ì ««Î˝fi˘ Áfl‰Î‚ı fiÌ¿‚÷˘ ÁÎfl ⁄Ë V’WÀ »ı. ±…\˝fi ¤·ı ÁÎÕÎ hÎHÎ ÿÁ¿Î ’»Ì›ı ±r‹ıCÎ flHÎ√ÎÕÌ fi ⁄fiÌ, ’fl_÷ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ω¿ÁΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ËÎ≥-Àı@fi˘·˘Ï… ωÂı ⁄ı‹÷ fi◊Ì. ˉı ±ı Àı@fi˘·˘Ï… ·ÎÁ˝fi ±ıLÕ À<⁄˘˛ …ı‰Î_ ¬Îfi√Ì ZÎıhÎfiÎ_ ±ı¿‹˘fiı ÀˇÎLÁŒfl ¿flÌ ÷ı‹fiı fi‰Ì ±ÎT≤ÏkÎfiÌ flHÎ√ÎÕÌ ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Ëı‰_ Ωı≥±ı--±fiı ÷ı ¿Î‹ ÷ı±˘ ⁄Î_‘Ì ‹ÿ÷‹Î_ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ flÌ÷ı ¿flÌ ±Î’Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. ±‹ıÏfl¿Îfi_ ’ıLÀÎ√˘fi ±ı … flÌ÷ı ⁄˘∫√ ±fiı ·˘¿ËÌÕ …ı‰Ì ’˛Î≥‰ıÀ ¿o’fi̱˘ ’ÎÁı ±z÷fi Âj΢ ÷ˆ›Îfl ¿flΉı »ı. ÿ¤Î˝B›ı ¤Îfl÷‹Î_ ±ı‰_ ¿Â_ ⁄fi‰Îfi_ fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı Ωı ±ı‹ ◊Λ ÷˘ Âj΢z˘√ ’fl Áfl¿ÎflÌ ‹˘fi˘’˘·Ìfi_ Â_ ±fiı Á_flZÎHÎ ‹_hÎÌfiÎ ‹˘¤Îfi_ Â_?á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

29

cqf:,f 5f]qs6f:

±Î ‘Õο˘ ±ı„LÀ-‹ıÀflı ÁF›˘˝ ? ¿ı ’»Ì Ï‹Ïfi O·ı¿ ˢ·ı ±√fl ÷˘ ·CÎ√˛Ëı ¿ı ‘Ò‹¿ı÷±ı ? Á_¢‘¿˘ ’ÎÁı ÷ıfi˘ ¬·ÎÁ˘ fi◊Ì. ±ı¿ fi‰Ì Ï◊±flÌ Ë‰ı ’˛¿Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. ÁΫÌ-¬˘ÀÌ fl΋ ΩHÎı, ’fl_÷ ‰‘ ·˘Ï…¿· …HÎΛ »ı

±Î ‹ÏËfiı 100 ‰Wν ’ÒflÎ_ ¿fl÷˘ ⁄fiΉ ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_

‹Îfi‰Ω÷ı Ωı›ı·Ì ±¤÷’Ò‰˝ ˢfiÎfl÷ ÷flÌ¿ı ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ΩHÎÌ÷˘ »ı. (…\±˘, “⁄ıVÀ ±Î˜Œ ÁŒÎflÌ” fi_. 4.) Á_ÏZÎM÷‹Î_ ¿ıÀ·_¿ ’fiflΉ÷˝fi ÷ı‹ »÷Î_ ¿fl‰_ …wflÌ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±‰Áfl Â÷΄Oÿfi˘ ˢ‰Î ÁÎ◊ı ⁄fiΉ ’˘÷ı Ë∞ flËV›fiÎ ’ÕÿÎ ±˘◊ı œo¿Î›ı·˘ »ı ±fiı Á_¢‘¿˘ ÷ıfi˘ ¬·ÎÁ˘ ¢‘‰Î ‹ÎÀı fi‰ıÁflfiÎ ’˛›ÎÁ˘ ¿flÌ flèÎÎ »ı. ωiÎÎfifiÌ ÁΈ◊Ì ±¿‚ ÁV’ıLÁ¿◊Îfi_

±ËŸ ⁄ı-hÎHÎ Œ¿fl΋Î_ … ±ÎÀ˘’Î÷_ À>_¿<_ N˚·ıÂ⁄ı¿ ÷ı ⁄fiΉfiÎ ±Î…ı Áˆ¿Î ’»Ì›ı ÷fl˘÷ÎΩ ·ÎB›Î ‰√fl flËı‰Îfi_ fi◊Ì. ±Î…◊Ì Á˘ ‰Wν ’Ëı·Î_fi˘ Ïÿ‰Á …^fi 30,1908fi˘ »ı. ∫B·ıLÕ‹Î_ Á‹› I›Îflı flÎÏhÎfi˘ »ı, »÷Î_ ±˘Ï«_÷_ ÷ıfi_ ±Î¿Î {‚Ë‚ı »ı. µΩÁ ±ıÀ·˘ ¿ı CÎflfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì ±Î‰ı·Î ·˘¿˘ ‘Îflı ÷˘ ±ı ¿<ÿfl÷Ì ±…‰Î‚΋Î_ “‘ ÀÎ≥QÁ” ±¬⁄ÎflfiÎ Á‹Î«Îfl˘ ‰Î_«Ì ¿ı ÷ı‹ »ı. ›fl˘’fiÌ ‹A› ¤ÒÏ‹ ’fl …‹˝fiÌ‹Î_

÷_√V¿ÎfiÎ CÎÀÎÀ˘’ …_√·‹Î_ ±¿‚ ωVŒ˘Àı «˘÷flŒ …ı ’˛«_Õ ‰Î‰Î{˘Õ<_ Œı·ÎT›_ ÷ıHÎı Ωı÷Ωı÷΋Î_ ¿fl˘Õ˘ T≤Z΢fiı ‘flÎÂ›Ì ¿flÌ fiÎA›Î_

30 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

tf]+uf;sfgff zc;ifdfif wf0fsfgff+ ;ff[ jfqf::

’HÎ „V◊Ï÷ …\ÿÌ fi◊Ì. flÏ›΋Î_ ±ı ÿflQ›Îfi ¤Ò¿o’fiÎ Ë‚‰Î ±Î_«¿Î ‰fl÷Λ »ı ±fiı ’»Ì I›Î_fiÎ V◊ÎÏfi¿ Á‹› ±fi Á Îfl Á‰Îflı 7—17 ‰ÎB›ı ⁄Œa·Î ÁÎ≥Ï⁄Ïfl›Îfi˘ ’˛ÿı ¿Hν¤ıÿÌ ‘ÕοΠ‰Õı ‘HΑHÎı »ı. ωVŒ˘ÀfiÎ ’√·ı ÁÒÁ‰Î÷˘ √fl‹ ’‰fi ±ÎÂflı 2,150 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ZÎıhÎŒ‚‹Î_ √Îœ Â_¿<ƒ‹ …_√·fiÎ_ ·√¤√ 8 ¿fl˘Õ T≤Z΢fiı ‘flÎÂ›Ì ¿flÌ ÿı »ı. ωV÷Îfl ÁΉ Ïfi…˝fi »ı, ±ıÀ·ı Áÿ˚fiÁÌ⁄ı ΩfiËÎÏfi ◊÷Ì fi◊Ì. ¿o≥¿ ±…Ò√÷_ ⁄L›ÎfiÎ ¬⁄fl flÏ›ÎfiÎ {Îfl Ïfi¿˘·Áfiı ‹Y›Î, »÷Î_ ÷ıfiÎ ±_√ı ÷’ÎÁ ¿fl‰Î‹Î_ ÷ıfiı {Î{˘ flÁ fi◊Ì. ‹˘V¿˘◊Ì ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı À ı ±Î‰ı · Î CÎÀfiÎV◊‚fi˘ ’˛ÿı ÿ√˝‹ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ {Îfl ’˘÷ı ÏËoÁÎfi_ V‰w’ ’¿ÕÌ flËı·Î_ ÁÎQ›‰ÎÿÌ ±Î_ÿ˘·fi˘

ÿÎ⁄‰Î‹Î_ T›V÷ »ı. ωVŒ˘ÀfiÌ ÷’ÎÁ ωiÎÎfifiÎ º„WÀÏ⁄Lÿ±ı ¿fl‰Îfi˘ ‰¬÷ 1917‹Î_ ÁÎQ›‰ÎÿÌ ÂÎÁfi V◊’ΛΠ’»Ì›ı ±Î‰÷˘ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı 1918 Á‘Ì flÏ›Π’˛◊‹ ωrω√˛Ë‹Î_ Á_Õ˘‰Î›ı·_ flËı »ı. ·ıÏfififiÌ ÁflÿÎflÌ Ëı ‹˘V¿˘fiÌ ¿Q›ÏfiVÀ Áfl¿Îfl ⁄ÌΩ_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰W΢˝ {Îfl÷flŒÌ ÷k‰˘fi˘ ÁŒÎ›˘ ¿fl‰Î‹Î_ ±fiı ÁÎQ›‰ÎÿfiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_ …‹Î‰‰Î‹Î_ ¿ÎœÌ fiάı »ı. ωVŒ˘À ÂıfiÎ ·Ì‘ı ◊›˘ ÷ıfiÌ CÎÀfiÎV◊‚ı ’ˢӫÌfiı Ω÷÷’ÎÁ ¿flfiÎfl ’Ëı · ˘ Á_  ˘‘¿ flÏ›ÎfiÌ Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹Ìfi˘ ¬Ïfi…ÂÎjÎÌ Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿ »ı. ¬Ïfi…ÂÎjÎÌfiÌ ’Á_ÿ√Ì ◊›Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ±¿Îÿ‹ÌfiÌ ‘ÎflHÎÎ ‹…⁄ ±ı¿Îÿ ‹˘À˘ ±‰¿ÎÂÌ ’ÿÎ◊˝ ÷_√V¿Î ¬Î÷ı ’À¿Î›˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ‹ÎÀı ±ı ’ÿÎ◊˝fiÎ ±‰ÂıW΢ …ı‰Î fi‹ÒfiÎ ‹ı‚‰Ì ’˛›˘√Â΂΋Î_ ÷ı‹fi_ M≤J◊¿flHÎ ¿fl‰Îfi_ …wflÌ ⁄fiı. ·ıÏfifi√˛Îÿ◊Ì Àˇıfi ¶ÎflÎ

4,800 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿ ±fiı ÷ıfi˘ ‹ÿÿfiÌ Á_¢‘¿ Œı⁄˛±ÎflÌ 12,1927fiÎ fl˘… ÷Î…Áı÷ fi΋fiÎ √΋ı ’ˢӫı »ı, F›Î_◊Ì ’»ÕÎÀfi_ V◊‚ Ë∞ 650 Ï¿·˘‹ÌÀfl µkÎflı »ı. ’˛‰ÎÁfiÎ ±ı ÿ˘fl ‹ÎÀı flıS‰ıÁı‰Î fi◊Ì, ±ıÀ·ı C΢ÕÎ ’fl ⁄ıÁÌ ÷ı±˘ ’√ÌÀ<¿ÕÌ ÁÎ◊ı ÷_√V¿Î fiÿÌ ±˘‚_√Ìfiı ‰ÎfiΉÎflÎ √΋ı ’ˢӫı »ı. (…\±˘, fi¿Â˘.) ˉı flıS‰ı Àˇı¿ fi◊Ì ÷ı‹ flV÷˘ ›Î ¿ıÕÌ ’HÎ fi◊Ì. ÿÁ ‹ÌÀfl »ıÀı ’HÎ fi…fl ’ˢӫÎÕÌ fi ¿Λ ±ı‰_ √Ì« Â_¿<ƒ‹ …_√· »ı ±fiı …‹Ìfi ⁄Îflı› ‹ÎÁ ◊Ì…ı·Î flËı÷Î ⁄flŒ ‰Õı œo¿Î›ı·Ì »ı. ‹Î√˝‹Î_ ±Î‰÷Ì «ÎQ⁄Î fiÿÌ ’Îfl ¿flÌfiı ±Î¬flı ‹ı 20,1927fiÎ fl˘… ÷ı±˘ ’˛·›¿ÎflÌ Ë˘fiÎfl÷fiÌ ’ÏflÁÌ‹Î Á‘Ì ’ˢӫı »ı, F›Î_ ⁄À¿ı·Î_ ¿ı …Õ‹Ò‚ Á‹ı÷ fiÌ¿‚Ì √›ı·Î_ ËΩfl˘ T≤Z΢ ÿÏZÎHÎ ÏÿÂÎ ÷flŒ À˘« ‹Î_ÕÌfiı ’ÕuÎ_ »ı. ±‹¿ …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

31

tf]+uf;sfgff zc;ifdfif wf0fsfgff+ ;ff[ jfqf:

µI’Î÷ Á…˝÷Î O·ÎVÀfiÌ ‹Ëk΋ ±Áfl ÷ı‹fiı …HÎΛ, »÷Î_ ÷ı±˘ ¿ı‹ µ¬ÕuÎ_ fiÏË ? ‰‚Ì ÷ı‹Î_fiÎ ±ı¿ı› T≤ZÎfiÌ ±ı¿ı› Õ΂ Á·Î‹÷ fi ˢ‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ⁄‘Ì Õ΂˘ ÷ÒÀÌ, »÷Î_ T≤Z΢ ÁËı… hÎÎ_ÁÎ_ ’HÎ ¿ı‹ ◊›Î_ fiÏË ? Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿ı 1927 ’»Ì 1928 ‹Î_, 1929 ‹Î_ ±fiı »ıS·ı 1939 ‹Î_ ±ı‹ «Îfl ‰¬÷ ÷_√V¿ÎfiÌ ‹·Î¿Î÷˘ ·Ì‘Ì. ⁄ÌΩ ωr›© ’»Ì flÏ›ÎfiÌ Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹ÌfiÎ CÎHÎÎ Á_¢‘¿˘ I›Î_ √›Î, ’HÎ ¿›Î ¬·fiΛ¿ı ±Î_÷¿ ÁF›˘˝ ÷ıfi˘ ¤ıÿ ¬˘·Ì ±Î’÷Ì ¿ÂÌ fiyfl ‹ÎÏË÷Ì ÷ı‹fiı ‹‚Ì fiÏË. Á_ ¤ ω÷ ¬·fiΛ¿˘ CÎHÎÎ Ë÷Î, …ı‹fiı ±Îfl˘’ÌfiÎ ’Î_ … fl΋Î_ ¬ÕÎ ¿fl÷Ì CÎHÎÌ Ï◊±fḻ˘ I›Îfl ⁄Îÿ fl…^ ◊÷Ì flËÌ ±fiı Á˙‹Î_ fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ √Î⁄ÕÎ_ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ‰ÎflÎŒfl÷Ì ÿflı¿fiı flÏÿ›˘ ±’Î÷˘ flè΢. ±Î…fiÌ ·ı À ı V À Ï◊±flÌ ’fl ±Î‰÷Î ’Ëı·Î_ ⁄Ë À>_¿‹Î_ ÷ı‹fi_ «ı¿-Ï·VÀ Ωı≥±ı — á ±ı „ LÀ‹ı À fl — @·Î≥Õ ¿˘‰ıfi, ÁÌ. ±Îfl. ±˜À˚·flÌ ÷◊Î ÕOS›. ±ıŒ. Ï·O⁄Ì fi΋fiÎ hÎHÎ Á_  ˘‘¿˘±ı ±ı ‹ ÁÒ « T› _ ¿ı ÷_√V¿Îfi˘ ‘Õο˘ ±_÷ÏflZ΋Î_ ·Î_⁄˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌfiı ±Î‰ı·Î ’˛Ï÷’ÿÎ◊˝ ›Îfiı ±ı„LÀ‹ıÀfl ‰Õı ◊›˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ‹ıÀfl ¿fl÷Î_ ωfl˘‘Ì «Î…˝ (ÿÎ. ÷. fiı√ıÏÀ‰ ωfiÎÂfiÎ ’√·ı ±ÎÃı¿ ¿fl˘Õ T≤Z΢ œ‚Ì ’ÕuÎ_, »÷Î_ ˢfiÎfl÷fiÎ ¿ıLƒ ’ÎÁıfiÎ_ T≤Z΢±ı ÷ı‹fiÌ Õ΂˘ √‹Î‰Ì ÿÌ‘Ì, ’HÎ ÕB›Î_ ≥·ı@Àˇ˘fifiı ⁄ÿ·ı ’˘Ï{ÏÀ‰ fiÏË. ±Î‹ ÂÎ ‹ÎÀı ⁄L›_ ÷ı flËV› Ëo‹ı ‹ÎÀı ±¿⁄_‘ flËı‰Îfi_ Ë÷_ ‰Ì…¤Îflfi˘ ’˘Ï{Àˇ˘fi) ‘flΉ÷Î ±Îç›˝ ⁄ı ‰Î÷ı Á‹Î÷_ fi◊Ì. ‰ˆiÎÎÏfi¿ ±Ï¤›Îfi ËÎ◊ ‘fl÷Ì ±ı„LÀ‹ıÀflfi˘ ΩHÎÌ÷˘ √HΑ‹˝ ±ı ¿ı ‹ıÀflfiÎ Á_’¿Û‹Î_ ±ÎT›Î ‰¬÷ı ±fi‹Îfi ÷ıHÎı ±ı ¿flı·_ ¿ı ÷_√V¿Î ’fl ±ı¿Îÿ ⁄Îÿ ’˘÷ı ÷˘ ΩHÎı ËÎflοÌflÌ ¿flı, ’fl_÷ ‹ıÀflfiı ’HÎ Ï⁄·¿<· ⁄ÎèÎΉ¿ÎÂÌ ·‘√˛Ëfi˘ ’˛ËÎfl ◊›˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ’fl_÷ ±ı … flÌ÷ı E=Mc2 fiÎ ‘˘flHÎı ±ıfi∞˝‹Î_ Œıfl‰Ì fiάı. w’Î_÷fl ±ıÏ’ÁıLÀflfiÌ fi∞¿ ¿ı ÿÒfl ÷ıfiı ·CÎ√˛ËfiÎ ±‰ÂıWÎ ÷flÌ¿ı 100Ñ ◊Λ, ‹ÎÀı ÏhÎ’ÒÀÌfiÎ ±fi‹Îfi ‹…⁄ ÷_√V¿Îfi˘ ‘Õο˘ fiÎfi˘ Áfl¬˘ À<¿Õ˘ ’HÎ ËÎ◊ ·Î√÷˘ fi◊Ì. ’»ÕÎÀfi˘ ÷ıHÎı Á…˝‰Î ±ı„LÀ‹ıÀflfi˘ ‹ÎhÎ 450 √˛Î‹fi˘ «y˘ ’›Î˝M÷ √HÎΛ. ±_ÿÎ…ı·˘ 1,200 ‹ÌÀfl T›ÎÁfi˘ ¬ÎÕ˘ ’HÎ Ωı‰Î ‹‚÷˘ Ï◊±flÌfiı flÏÿ›˘ ‹‚÷Î_ ‰Îfl fi ·Î√Ì--±fiı ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı fi◊Ì, ⁄·¿ı ±ıÏ’ÁıLÀfl ’ÎÁı …‹Ìfi Ï⁄·¿<· Á’ÎÀ »ı. ±Îfi˘ ¬ÿ ¿˘‰ıfi, ±˜À˚·flÌ ÷◊Î Ï·O⁄Ìfi_ Á_¢‘fi ÷ıfiÎ ‹ÎÀı V’WÀ ±◊˝ ±ı ¿ı ÷ÎflÎ∞ Œı·Î‰fiÎfl ’ÿÎ◊˝ Ωı ±‰¿ÎÂÌ …‰Î⁄ÿÎfl fỉÕu_. Ïfi›‹ »ı ¿ı ‹ıÀfl ¤ı√_ ±ı„LÀ‹ıÀfl √˘‚˘ ˢ› ÷˘ ±ı …‹Ìfi Á‘Ì ’ˢÓE›˘ fiÏË. ’»ÕÎÀ ‰√fl ¤V‹Ì¤Ò÷ ◊Λ I›Îflı flıÏÕ±˘±˜„@À‰ ¿Î⁄˝fi ‰Î÷ΉflH΋Î_ ±Î÷_¿ ÁΩ˝›˘ ÂÌ flÌ÷ı ? ±Îç›˝fiÌ ⁄Ì∞ ‰Î÷ — Ï·±˘Ïfiÿ «˘‹ıfl ’˛Áflı ±fiı T≤Z΢ ÷ı ¿Î⁄˝fifiı ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flÌ ·ı. ¿<Ï·¿ı Ωı›_ ¿ı ±ıÏ’ÁıLÀfl Œfl÷ı fi…ÿÌ¿Ì Ï¿fiÎflı CÎHÎÎ_ T≤Z΢ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ F›Îflı ±ı hÎHÎ …HÎαı ±ıÏfl{˘fiÎ flÎF› ¬Î÷ı …‹Ìfiÿ˘V÷ ◊›Î_ fi◊Ì. Ë∞ À|Îfl ¬ÕÎ_ »ı. (…\±˘, Œ˘À˘.) «ÌÕfiÎ_ 300 ‰Ê˝ …^fiÎ_ T≤Z΢ ÷’ÎV›Î_ I›Îflı ±ı‹Î_ Ï¿flH΢IÁ√˝ T≤Z΢fiÌ ΩÕÌ »Î· Á©Î_ fiÌ¿‚Ì «Ò¿Ì »ı. ωiÎÎfifiÌ ¤ÎWÎ΋Î_ …ıfiı ‘ÕοÎfi_ ±ıÏ’ÁıLÀfl ¿Ëı‰Î› I›Î_ ºU› …^ÿ_ »ı. ωVŒ˘ÀfiÎ ±ı ¿ıLƒ ’ÎÁı ±ı¿ı› T≤ZÎfi_ ±„V÷I‰ flèÎ_ fi◊Ì. ⁄‘Î_fiı ±„BfiÿÎË ‹‚Ì «Ò@›˘ »ı. µkÎfl ÷flŒ „V◊Ï÷ ‰‚Ì ’Î»Ì …\ÿÌ »ı, ¿ı‹ ¿ı I›Î_fiÎ_ T≤Z΢fiÌ À˘« µkÎfl ÏÿÂ΋Î_ ‹_ÕΛı·Ì »ı. ’Ïç‹fiÎ_ T≤Z΢ ±ı … flÌ÷ı ’Ïç‹ ÷flŒ ±fiı ’Ò‰˝fiÎ_ T≤Z΢ ’Ò‰˝ ÷flŒ ·ıÀuÎ_ »ı. ≥ÂÎfi, ‰Î›T›, ±„Bfi ÷◊Î fiˆ∑I›‹Î_ ’HÎ ÁÎ◊fl˘ …ı ÷ı ÏÿÂ΋Î_ ’◊flΛ˘ »ı. ˢfiÎfl÷fiÎ_ ÷‹Î‹ ZÎıh΋Î_ ŒflÌ ‰Y›Î ’»Ì Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿fi_

32 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

tf]+uf;sfgff zc;ifdfif wf0fsfgff+ ;ff[ jfqf::

±ı„LÀ‹ıÀfl ÁÎ◊ı ‹ıÀflfi˘ Á_’¿Û ◊Λ I›Îflı E=mc2 ÁÒhÎ ‹…⁄ ±ıfi∞˝fi˘ ‘˘‘ fiÌ¿‚ı, ±ıÀ·ı 1965‹Î_ ÁÎ≥Ï⁄Ïfl›fi ±Î÷_¿ ‹ÎÀı ±ı„LÀ‹ıÀflfiı …‰Î⁄ÿÎfl Ãıfl‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_

…HÎΛ˘ fiÏË. ⁄Ì∞ ‰Î÷ ±ı ¿ı ±Î’HÎÎ fi…ÿÌ¿Ì ±_÷ÏflZ΋Î_ Œ@÷ ‹ıÀfl »ı. ±ı„LÀ‹ıÀfl @›Î_› fi◊Ì. ‘Îfl˘ ¿ı ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷ıfiÎ À<¿Õαı ±fiı¿ ’˛¿ÎÂ‰Ê˝fi˘ ·Î_⁄˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ M≤J‰Ì Á‘Ì ’ˢӫ‰Î ‹ÎÀı ‹Î√˝‹Î_ ËÎ≥Õˇ˘…fi-ÏËÏ·›‹fiÎ_ (±fiı ‹ıÀflfiÎ ⁄fiı·Î_) ‰Îÿ‚˘ ›Î ¿H΢ ¶ÎflÎ ’ÁÎfl ◊‰Îfi_ flËı, ±ıÀ·ı M≤J‰Ìfiı ±Î_⁄÷Î ’Ëı·Î_ … ±ı À<¿Õ˘ fiWÀ ’΋ı. M≤J‰ÌfiÎ_ flıÏÕ±˘ ÀıÏ·V¿˘’‹Î_ ±ı‰ı ‰¬÷ı ±ıfi∞˝fiÎ_ √΋ΠϿflH΢ ’¿ÕΛ, ’fl_÷ ±ı‰_ ’HÎ ¿Â_ ⁄L›_ fi◊Ì. À>_¿‹Î_, ±ı„LÀ‹ıÀflfiÌ Ï◊±flÌfiı ’Ïfl¿S’fiÎ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ·ı⁄· ±Î’Ì Â¿Î› fiÏË. á ·CÎ√˛Ë — ÷ _ √ V¿Îfi˘ ±Î÷_ ¿ ·CÎ √ ˛ Ë ı ‹«ÎT›ÎfiÎ ÷¿Ûfiı Âw±Î÷‹Î_ ⁄Ë T›Î’¿ Á‹◊˝fi ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ’˛ÎM÷ ◊›_ ¿ı ±Î‰Î Á_A›Î⁄_‘ ±Î‰ÎflÎ √˘‚Î M≤J‰ÌfiÌ ¤˛‹HοZÎÎfiı ¿Î’ı »ı. ±Î‹ »÷Î_ ’»ÕÎÀfiÎ V◊‚ı ωÂ΂ √˘⁄˘ fi ’Õu˘ ±ı ‰Î÷ fi˘ÓK›Î ’»Ì ·CÎ√˛Ë ±_√ıfiÎ ÷¿ÛfiÌ Ï‰w© …÷Ì ⁄Ì∞ fi¿ÎflÎI‹¿ ⁄Î⁄÷˘ ’HÎ CÎHÎÌ »ı. ±ı¿ ‰Î÷ ÷˘ ÁΉ ωfl˘‘ΤÎÁÌ …HÎΛ ÷ı‰Ì »ı. ±ıÏ’ÁıLÀfl ’fl √˘⁄Îfi˘ ±¤Î‰ ÿÂν‰ı »ı ¿ı ·CÎ√˛Ë …‹Ìfi Á‘Ì ’ˢӫı ±ı ’Ëı·Î_ ˉΠÁÎ◊ı CÎÊ˝HÎ ’΋Ìfiı flά‹Î_ Œıfl‰Î› ±ıÀ·˘ fiÎfi˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, F›Îflı ÷ÎflÎ∞fi_ ’˛‹ÎHÎ ⁄÷Ήı »ı ¿ı ÷ı ⁄Ë ‹˘À˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. µ’flÎ_÷ ·CÎ√˛Ë ¿ı µS¿Î ·√¤√ 80

Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı M≤J‰ÌfiÎ CÎ| ‰Î÷ΉflH΋Î_ fi ’˛‰ıÂı I›Î_ Á‘Ì ÷ı ±√fi√˘‚΋Î_ Œıfl‰Î› fiÏË--±fiı ’»Ì ÷ıfi˘ {⁄¿Îfl˘ ‹Î_Õ ⁄ı±ı¿ Áı¿LÕ ’Òfl÷˘ ÿı¬Î› »ı. ±Î‹ »÷Î_ Ï⁄˛Àfi‹Î_ ÷◊Î …‹˝fiÌ‹Î_ ·˘¿˘±ı ¿ıÀ·Ì¿ Ï‹ÏfiÀ˘ Á‘Ì ±Î¿Î‹Î_ ÃÌ¿ ÃÌ¿ ’˛‹ÎHÎfi_ ±…‰Î‚_ ÿÌÃ<_. ·CÎ√˛ËfiÎ ‹Î‹·ı ’˛ffi ±ı ’HÎ »ı ¿ı ±ıÏ’ÁıLÀflfiÌ Œfl÷ı fi…ÿÌ¿Ì T≤Z΢ ‹Ëk΋ ±ÎCÎÎ÷fiÎ_ ‹Î›Î* Ïÿ‰ÎÁ‚ÌfiÌ …ı‹ ∂ÕÌ …‰Îfiı ⁄ÿ·ı ∂¤Ì Ëη÷ı ¿ı‹ flèÎÎ_? á ‘Ò‹¿ı÷ — ·CÎ√˛Ë fiÏË ÷˘ ‘Ò‹¿ı÷ ÷_√V¿Îfi˘ ¬·fiΛ¿ ˢ‰Îfi˘ Á_¤‰ ¬fl˘ ? ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı Â_¿ÎfiÌ ÁΘ› ‘Ò‹¿ı÷ ÷flŒ ‹_ÕΛı·Ì »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ’Ò_»Ï՛Π÷ÎflÎfi˘ Ï’_Õ ÁflıflΠ·CÎ√˛ËfiÎ ÿ‚ …ı‰˘ Á˘Ï·Õ ˢ÷˘ fi◊Ì. ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥ÕfiÎ ⁄fiı·Î dry ice/ÁÒ¿Î ⁄flŒfiÌ …ı‹ ÷ı‹Î_ ’ÎHÎÌ ¤ı√Î Ï‹◊ıfi ÷ı‹… ±ı‹˘Ïfi›Î …ı‰Î ‰Î›±˘ ◊Ì…ı·Î ˢ› »ı, …ı±˘ Ï’_Õ fl«÷Î ⁄ÎflÌ¿ fl…¿H΢fiı ’¿ÕÌ flάı »ı. fi˘‹˝· Á_Ωı√˘‹Î_ Ï‹◊ıfi-±ı‹˘Ïfi›Î ⁄flŒfiÎ V‰w’ı flËı, ’HÎ ‘Ò‹¿ı÷ F›Îflı ’˘÷ÎfiÌ ·_⁄√˘‚ ¿ZÎÎfiÎ ’˛‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ÁÒ›˝fiÌ fi∞¿ ±Î‰‰Î ‹Î_Õı I›Îflı √fl‹Ì‹Î_ ±ı ⁄flŒ ’fl⁄Îfl˘ ‰Î›‹Î_ Œıfl‰Î› »ı ±fiı ‘Ò‹¿ı÷ ’Ò_»ÏÕ›˘ ◊Λ »ı. Ï’_Õ ⁄Ë ±˘»Ì CÎfi÷Îfi˘ ˢ‰Îfi_ K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ¿ıÀ·Î¿ Á_¢‘¿˘±ı ±fi‹Îfi ¿›* ¿ı ¤ÒÁ’ÎÀÌ Á‘Ì ’ˢӫ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ‰Î÷ΉflHÎ ÁÎ◊ı CÎÊ˝HÎ ’Î‹Ì ±‘‰E«ı … ÷ı fiWÀ ◊›˘ ±fiı ÷ıHÎı Á…ı˝·Î ‹ÎhÎ ±ÎCÎÎ÷fiÎ_ ‹˘Ω_ …‹Ìfi Á‘Ì ’ˢÓE›Î_. Ï◊±flÌ ÷flÌ¿ı ±fi‹Îfi ÁËı…ı ÷¿ÛÁ_√÷ …HÎΛ, ’fl_÷ ±ı ⁄Î⁄÷ ’HÎ K›Îfi‹Î_ ·ı‰Ì ’Õı ¿ı ‘Ò‹¿ı÷ M≤J‰Ì Á‹Ì’ ±Î‰ı ÷ıfiÎ_ ¿ıÀ·Î_› ÁM÷ÎË ’Ëı·Î_ ÷ı ±Î¿Î‹Î_ ÿı¬Î‰Î ‹Î_Õı »ı. …^fi 30, 1908 fiÎ fl˘… ‹«ı·Î ±Î_÷¿ ’Ëı·Î_ fiˢ÷˘ ÿı¬Î›˘ ±ı Ë¿Ì¿÷ »ı. ‘˘‚¿Î÷Ì ’Ò_»ÕÌ ·Î¬˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ±_Ï÷‹ CÎÕÌ Á‘Ì ÷ı ωfiÎÂfiÌ T›Î’¿÷Î Ωı›Î ’»Ì Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿ı ·CÎ√˛ËfiÌ ’»ÕÎÀfi˘ √˘‚˘ ⁄Ë ‹˘À˘ ˢ‰Îfi_ ‘Îflı·_, ’fl_÷ ÷ıfiı fiÎfi˘ ¬ÎÕ˘ ’HÎ Ωı‰Î fi ‹Y›˘

…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

33

tf]+uf;sfgff zc;ifdfif wf0fsfgff+ ;ff[ jfqf:

º„WÀ√˘«fl fi ◊Λ ±ı‰_ ¿ı‹ ⁄fiı ? á O·ı¿ ˢ· — Á_¤Ï‰÷ ¬·fiΛ¿˘fiÌ ÁÒÏ«‹Î_ ±Î√Î‹Ì fi_⁄fl O·ı¿ ˢ·fi˘ »ı. ±Î‹ ÷˘ Á’flfi˘‰Î ÷Îfl˘ ŒÎÀuÎ ’»Ì ÷ı fi Î Á¬÷ CÎfi÷Ή΂ΠÃÏ‚›Îfi _ ÿ‚ ’˛ « _ Õ √vI‰Î¿Ê˝HÎfiÎ Ωıflı Á_¿˘«fi ’΋ı I›Îflı O·ı¿ ˢ· …L‹ı, ’fl_÷ 1973 ‹Î_ ±ÎS⁄ÀÛ …ı@Áfi ±fiı ‹Î≥¿· flΛfi fi΋fiÎ ⁄ı ±‹ıÏfl¿fi ¤˙Ï÷¿ÏfiWHÎÎ÷˘±ı Ï‹Ïfi O·ı¿ ˢ·fiı ·√÷˘ ’˛V÷Ή fl…^ ¿›˘˝--±ı‰˘ O·ı¿ ˢ· ¿ı …ıfi_ ¿ÿ Á΋ÎL› ±b ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ˢ› fiÏË. “Ï‹Ïfi” ÂOÿ Ωı ¿ı ÁÎ’ıZÎ »ı. ±Î O·ı¿ ˢ· ÁÒZ‹ ¬fl˘, ’fl_÷ ÷ıfi_ √vI‰Î¿Ê˝HÎ ⁄‚ √…⁄fiο ˢ‰_ Ωı≥±ı. ±Î◊Ì …ı@ÁfifiÎ ±fiı flΛfifiÎ ¤˙Ï÷¿ÂÎjÎÌ›

÷¿Û ±fiÁÎfl ÷ı O·ı¿ ˢ·ı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ’˛‰ı ¿›Î˝ ⁄Îÿ ±ÎÁ’ÎÁfiÌ Ë‰Îfiı ’˘÷ÎfiÌ ÷flŒ ¬ıÓ«Ì, O·ı¿ ˢ·fiÌ ‰ÎΩı‰Î… …÷Ì ±ı ˉÎfi_ (…\±˘, …‹HÎÌ ÷flŒ ±Î’ı·_ Ï«hÎ) ÷Î’‹Îfi ‰K›_ ±fiı ⁄‘Ì √fl‹ ˉΠ⁄ıŒÎ‹ {Õ’ı ’Õ÷Î O·ı¿ ˢ·‹Î_ Á‹Î› ÷ı ’Ëı·Î_ Ï‹Ïfi ¤V‹ÎÁfl ’˘÷ı ÷_√V¿ÎfiÌ ¤ÒÏ‹‹Î_ √fl¿ ◊›Î ⁄Îÿ M≤J‰ÌfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì √›˘. ±Î ÷flŒ ˉÎfi˘ ‘√‘√÷˘ ÁÒÁ‰ÎÀ˘ ¤ÒÁ’ÎÀÌ Á‘Ì ’ˢÓE›˘. ˉı ÷ıfiı ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌ‹Î_ ±Î√‚ ‰‘‰Î ‹ÎÀı …B›Î fi Ë÷Ì. ±Î◊Ì ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ «˘÷flŒ ’˛Á›˘˝ ±fiı ·√¤√ 8,00,00,000 T≤Z΢fiı ⁄ΛÏÁ¿· TËÌ·fiÎ V’Θ¿fiÌ ’ıÀfi˝‹Î_ ‘flÎÂ›Ì ¿flÌ ÿÌ‘Î_. ±ıÏ’ÁıLÀflfiÌ Ï¿fiÎfl ’ÎÁıfiÎ_ T≤Z΢ À|Îfl „V◊Ï÷‹Î_ flèÎÎ_, ¿ÎflHÎ gff[8af}sdff+ gff[+wfl ,ff[ ¿ı ÷ı‹fiÎ ’fl ±ÎÕÌ ◊’ÎÀfiı ⁄ÿ·ı ‹Î◊Îfi˘ CÎÎ á ÷_√V¿ÎfiÌ Ë˘fiÎfl÷ ’»Ì Ïÿ‰Á˘ Á‘Ì M≤J‰Ìfi_ ‰Î÷ΉflHÎ flάfiÎ ÁÒZ‹ ¿H΢ ‰Õı ◊›˘ Ë÷˘. fiÎfl_√ÌfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì …÷Ì ¬flÕΛı·_ flèÎ_. ¨«ı ’◊flΛı·Î ÷ı‹fiÎ «_ÿfl‰Î ’fl ÁÒ›˝Ï¿flH΢ ÏflN˚·ı@À ◊‰Îfiı ⁄·ıÀ …ı‰Î O·ı¿ ˢ·ı ÷_√V¿Î ¬Î÷ı ’ÎÕı·_ Ï»ƒ ·Ì‘ı ›fl˘’fiÎ ±Î¿Î‹Î_ flÎÏhÎfiÎ Á‹›ı ’HÎ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ µΩÁ flè΢, ‹ÎÀı ±‹¿ ÁËı…ı ±b ¿fl÷Î_ ‹˘À<_ fi ˢ›, ‹ÎÀı Ï·±˘Ïfiÿ ÿı¢±ı flV÷Î ’flfiÌ √ıÁ·Î≥À˘ ¿ıÀ·Î¿ Ïÿ‰Á ⁄_‘ flάÌ. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‹ÎµLÀ ¿<·Ï¿fiı ±√fl ÷˘ ÷ıfiÎ ±fi√Î‹Ì ⁄ÌΩ ωSÁfi ±fiı „V‹◊Á˘Ïfi±fi ‰ı‘Â΂ÎfiÎ ¬√˘‚ωt˘ Ωı ¿ı ‘Ò_‘‚Î ’Àfiı ¿ÎflHÎı Á_¢‘¿˘fiı ÷ıfi˘ ’k΢ ·Î√‰Îfi˘ ’˛ffi fi flè΢. Ï◊±flÌ ‹fi˘Ëfl »ı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ Ï»ƒfiı ⁄ÿ·ı ±ıÀ·˘ ‰¬÷ ±Î¿ÎÂÿ½fi ¿flÌ Â@›Î fiÏË. ‹˘ÀÎ_ √Î⁄ÕÎ_ »ı. M≤J‰ÌfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì á ±Î÷_¿ Á…˝fiÎfl ’ÿÎ◊˝ Ωı ±‰¿ÎÂÌ Ë˘› ÷˘ ±ı ’ÿÎ◊˝ fl¬ı 4 ¿·Î¿ ±fiı 47 …fiÎfl Ï‹Ïfi O·ı¿ ˢ·ı ÷_√V¿Î‹Î_ …ı‰˘ ±Î÷_¿ Ï‹ÏfiÀ …ıÀ·˘ ‹˘Õ˘ hÎÎÀ@›˘ ˢ÷ ÷˘ flÏ›Îfi_ ÷I¿ÎÏ·fi ’ÎÀfi√fl ÁıLÀ Ï’ÀÁ˝⁄√˝ Œı·ÎT›˘ ±ı ’˛¿Îflfi˘ ÷fl¬ÎÀ ±ı F›Î_◊Ì ⁄ËÎfl ÷ıfi_ ¤˘√ ⁄L›_ ˢ÷, F›Î_ flÏ›fi {Îflı ωLÀfl ’ı·ıÁ fi΋fi˘ ±ÎÏ·ÂÎfi ‹Ëı· fiÌ¿‚ı I›Î_ Á΋Π»ıÕı ‹«‰˘ Ωı≥±ı. ±Î »ıÕı µkÎfl ±˜À·Î„LÀ¿ ‹ËÎÁÎ√fl »ı. ±√ε …ı‹ ÷ıHÎı ‰Î÷ΉflH΋Î_ ’˛‰ı ‰¬÷ı ˉÎfiÎ ’W¿‚ Á‹ÿΛfiı √vI‰Î¿Ê˝HÎ ‰Õı ¬ıEÓ ›˘ ±fiı ’ÎflΉÎfl ÷’ÎT›˘ ±ı … flÌ÷ı ‹ËÎÁÎ√flfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚‰ÎfiÎ Á‹›ı ËΩfl˘ CÎfi Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ÎHÎÌfi˘ …J◊˘ ÷’Ìfiı ÁΘ› ’λ‚ ÿ˘flÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ÷ıfi˘ ’Ì»˘ ¿fl÷˘ ‰fl΂w’ı ±Î¿Î‹Î_ ⁄_‘ÎT›˘ Ë÷˘. (µ’flfi˘ Œ˘À˘.) ±ÎÂflı 6,500 ‹Ëı‹Îfi˘fiı µ÷Îfl˘ ±Î’Ì Â¿÷Î @›Î_ › Á ‘ Ì «Õ‰˘ flè΢. ±˜ À ·Î„LÀ¿ 152 ‹ÌÀfl (500 ŒÌÀ) ·Î_⁄Î ±fiı 117 ‹ÌÀfl (385 ŒÌÀ) ’ˢ‚Î ±ı‰Î ÷ı ‹ËÎÁÎ√flfiÎ ±ı V◊‚ı flÌ÷Áflfi_ ÷Î_Õ‰ ‹«‰_ ÂÎËÌ ‹Ëı· µ’flÎ_÷ I›Î_ 1,800 ’V÷¿Î·›˘ ±fiı 50 Q›Ï{›‹ Ë÷Î_. flèÎ _ . …ËÎΩı fi Ì ±‰fl…‰fl 1908 fiÎ á ÷_√V¿ÎfiÌ Ë˘fiÎfl÷fiı ±‹ıÏfl¿Î±ı ÏËfl˘Ï‹Π’fl ŒıÓ¿ı·Î ±b⁄˘Q⁄ ΩıÕı Áfl¬Î‰˘ ±flÁ΋Î_ Ωı ¿ı ±˘»Ì ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷Î_Õ‰fi˘ _ V¿Î‹Î_ ¿Ï◊÷ O·ı¿ ˢ·fiÎ ÷˘ ÷ıfiÌ VŒ˘À¿Â„@÷ ±ı ’˛¿ÎflfiÎ ·√¤√ 1,000 ±b⁄˘Q⁄ …ıÀ·Ì Ë÷Ì. ±ÎÂflı ¿Hν¤ÿı Ì ±‰Î… (÷√ ±Î’Î÷ Á‹›ı 950 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ±_÷flı ’HÎ 10 ¿fl˘Õ ±⁄… …^· ±ıfi∞˝ ÷ıHÎı ‹@÷ ¿flÌ Ë÷Ì. Á_¤‚Λ˘ ÷ı‹) ⁄Ë »ıÀı Á‘Ì ’ˢӫ‰˘ Ωı≥±ı. á ±ı„LÀ‹ıÀfl ‰Õı fiÏË ÷ı‹ ±b⁄˘Q⁄ ‰Õı ’HÎ fiÏË, ’fl_÷ ËÎ≥-±ı@VM·˘Ï{‰ ¨«ı «Õ÷˘ ‰fl΂fi˘ ±Î¿ÎÂ÷flŒÌ ‘˘‘ ’HÎ ⁄Îwÿ ‰Õı Á˙◊Ì ‹˘À˘ ‘Õο˘ ±ıÏ’˛· 18, 1947 fiÎ Ïÿ‰Áı ±ıÀ·ı ¿ı ⁄ÌΩ ÿÒfl Á‘Ì ÿı¬Î‰˘ Ωı≥±ı. ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ı› flÌ÷ı ωr›© ’»Ì ‹Ò‚ fiÎ{Ì Á⁄‹Ïflfi˘fiÎ ‹◊¿fiÌ fiÎ⁄ÒÿÌ ‹ÎÀı ¿flΛ˘ Ë÷˘. ±ÎfiÎ Á‹ƒÌ÷Î_Õ‰fi˘ ±HÎÁÎfl fiˢ÷˘ ‹Y›˘. ‹ÎÀı ‰’flΛı·Î ÿÎw√˘‚Îfi_ ‰…fi 4,476 Àfi Ë÷_. Ï⁄˛ÏÀ ›©…ËÎ…ı Ï¿fiÎflÎ◊Ì ±ÎS⁄ÀÛ …ı@ÁfifiÎ ±fiı ‹Î≥¿· flΛfifiÎ 14.5 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı flËÌ ÷ıfi˘ ’·Ì÷˘ «Î_M›˘ Ë÷˘.á ±fi‹Îfi‹Î_ ⁄ÌΩı Õ¬˘ ±ıÏ’ÁıLÀfl Œfl÷ı À|Îfl

34 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

tf]+uf;sfgff zc;ifdfif wf0fsfgff+ ;ff[ jfqf::

„V◊Ï÷‹Î_ flËı·Î_ T≤Z΢fiı ·√÷˘ »ı. ∂¤˘ ’Θ{ Â@› … fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı O·ı¿ ˢ·fi_ ⁄‚‰Îfi √vI‰Î¿Ê˝HÎ ÷ı‹fiı ±ıÏ’ÁıLÀfl ÷flŒ ¬ıÓ«Ì ·ı. Ï¿fiÎfl ’»Ì ωÂıÊ »ıÀıfiÌ Ëfl˘‚˘fiÎ_ ±fiı¿ T≤Z΢fiÌ Á˘Õ ’HÎ O·ı¿ ˢ·‹Î_ ±Î’Î÷fiÌ Ï‰w© ÏÿÂÎfiı ⁄ÿ·ı ±ıÏ’ÁıLÀfl ÷flŒ ‹_ÕΛı·Ì ˢ› ±ı …wflÌ Ë÷,_ F›Îflı Ë¿Ì¿÷‹Î_ ÷Î_Õ‰ı ⁄‘Î_ T≤Z΢fiı ¿Ï◊÷ O·ı¿ ˢ·fiÌ Ï‰w© ÏÿÂ΋Î_ ·ıÀÎ‰Ì ÿÌ‘Î_. ±Î‹ ÿflı¿ ‰Î÷ı O·ı¿ ˢ·fi˘ ¿ıÁ ·Ò·˘ Ãflı »ı. á Ï‹◊ıfi — ±Î ‰Î›fiı ÷_√V¿Îfi˘ ¬·fiΛ¿ ’fl‰Îfl ¿fl‰Î ‹Î√÷˘ ÷¿Û ÁΉ …\ÿ˘ »ı. ±‰¿ÎÂÌ ’ÿÎ◊˝ ÁÎ◊ı ÷ıfiı ·ı‰Îÿı‰Î fi◊Ì. Ï‹◊ıfifiı ·√÷Ì Ï◊±flÌ 2002 ‹Î_ ‰SŒ√ıÓ√ ¿LÀ fi΋fiÎ …‹˝fi Á_¢‘¿ı ±ı‰Î ‹_÷T› ÁÎ◊ı fl…^ ¿flÌ ¿ı ±‰¿ÎÂÌ ‰Ø’Î÷ ÁÎ◊ı Ωı ÷_√V¿Îfi˘ ‹ı‚ fi ⁄ıÁ÷˘ ˢ› ÷˘ ¬·ÎÁÎ ‹ÎÀı ±ËŸ ‘fl÷Ì ’flfi_ ±ı¿Îÿ ’Ïfl⁄‚ ÷’ÎÁ‰_ flèÎ_. Á_¤Ï‰÷ ’Ïfl⁄‚ F‰·fiÂÌ· Ï‹◊ıfi ‰Î›fi˘ ‘Õο˘ »ı. M≤J‰ÌfiÎ ¤Ò√¤˝‹Î_ ±ı ‰Î›fi˘ ’W¿‚ ¤_ÕÎfl »ı ±fiı ¤ÒV÷flÌ› ŒÎÀ ¶ÎflÎ @›Îflı¿ ÷ı ‹˘ÀÎ ’˛ ‹ ÎH΋Î_ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚ı »ı . Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿ı Ωı›_ ÷ı‹ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi ÷_√V¿Îfi˘ ’˛ÿı bog/¿‚HÎfi˘ ⁄fiı·˘ »ı. ‰fiV’Ï÷fi˘ ¿˘Ë‰ÎÀ I›Î_ ¬ÎVÁ˘ Ï‹◊ıfi ’ıÿÎ ¿flı »ı, ‹ÎÀı ±ÎÏÿ¿Î‚‹Î_ I›Î_ ÿÀΛı·Î_ …_√·˘fi˘ ¬ÎVÁ˘ Ï‹◊ıfi ’ıÿÎ ◊›˘ ˢ› ±ı ⁄fi‰ÎΩı√ »ı. µkÎfl˘kÎfl ‰‘÷Î …J◊Î ¶ÎflÎ ‰‘ ΩıflÿÎfl ÿ⁄ÎHÎ ÁF›Î˝ ¿fl÷˘ CH4/Ï‹◊ıfi ¿‚HÎ fiÌ«ıfiÎ “œÎ_¿HÎΔ fiÌ«ı ‰Ê˘˝ Á‘Ì ±_¿<‹Î_ flè΢, ’HÎ ±_÷ı …^fi 30, 1908 fiÎ fl˘… ¿‚HÎfi_ ÁÌ· ÷ÒÀu_ ±fiı ‰ÒSŒ√ıÓ√ ¿LÀfiÎ ‹÷ı ±ÎÂflı 1 ¿fl˘Õ Àfi …ıÀ·˘ ‰Î› Ωı÷Ωı÷΋Î_ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì ±ÎT›˘. Ï‹◊ıfi ¿<ÿfl÷Ì

ˉΠ¿fl÷Î_ Ë‚‰˘ »ı, ±ıÀ·ı F‰Î‚΋¬Ì ŒÎÀu˘ ˢ› ±ı‹ ÷ıfi˘ …⁄fl…V÷ √⁄Îfl˘ 200 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ±Î¿Î‹Î_ «Õu˘. ωV÷›Î˝ ’»Ì ‰Î›fi_ ÷Î’‹Îfi ÂÒL› fiÌ«ı 1640 Áı„S›Á ˢ‰Î◊Ì Ë‰Îfi˘ ¤ı… Û˘˝ ±fiı ÏË‹VŒÏÀ¿˘ ⁄L›Î, …ı±˘ ’flV’fl CÎÁΛΠI›Îflı ±Î¿ÎÂÌ ‰Ì…‚Ìfiı …L‹ ±Î’÷˘ fiı√ıÏÀ‰ ‰Ì…¤Îfl ’ıÿÎ ◊‰Î ·ÎB›˘. »ı‰Àı ‰Ì…‚Ìfi˘ ¿Õο˘ ’HÎ ⁄˘S›˘. ÷_√V¿ÎfiÌ ‘fi ‰Ì…¤ÎflfiÌ ¤ÒÏ‹±ı Á΋˘ ’˘Ï{ÏÀ‰ ·ÌÁ˘À˘ fl‰ÎfiÎ ¿›˘˝ ¿ı ÷fl÷ ⁄‘˘ Ï‹◊ıfi 10 ‹ı√Î -ÀfifiÎ ±b⁄˘Q⁄fiÌ VŒ˘À¿Â„@÷fiÎ ‘ÕοΠÁÎ◊ı ŒÎÀu˘ ±fiı 2,150 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ’˛ÿ ı ‹Î_ ¿fl˘Õ˘ T≤Z΢ fiΠ’ÎQ›Î_. ‰ÒSŒ√ıÓ√ ¿LÀfi_ ±fi‹Îfi ÁΉ fiÎ¬Ì ÿı‰Î …ı‰_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı fiÎfiÎ ’Λı Ï‹◊ıfifi_ ±Î‰_ ÷Î_Õ‰ ⁄Ì…ı ’HÎ ‹E›_ »ı. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı V’ıfi ¬Î÷ı 1994 ‹Î_ V’ıfifiÎ ¿ıL¿˘ √΋ ’ÎÁı ◊›ı·Î ‘Õοαı ±ÎÁ’ÎÁfiÎ_ 20 ‹ÌÀfl ¨«Î T≤Z΢fiı œÎ‚Ì ÿÌ‘Î_. µS¿Î hÎÎÀ¿Ì ˢ› ±ı‰_ ’Ëı·Î_ ÷˘ ‘ÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_, ’fl_÷ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÷’ÎÁ ËÎ◊ ‘flΛΠ’»Ì ¤Ò√¤˝fiÎ Ï‹◊ıfi ‰Î›fi˘ «‰Î¿ ±ı ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl Û˘˝. ‰ÒSŒ√ıÓ√ ¿LÀfi˘ ¬·ÎÁ˘ Ï⁄˛Àfi-…‹˝fiÌ‹Î_ flÎÏhÎ ÿflQ›Îfi ±Î»Î ’˛¿ÎÂı·Î ±Î¿Î ÁÎ◊ı ’HÎ ⁄_‘⁄ıÁ÷˘ ±Î‰ı »ı. ¨«ıfiÎ ÏË‹VŒÏÀ¿˘ ’fl ÁÒ›˝fiÎ_ Ï¿flH΢ ’Õı ±ıÀ·ı ÷ı±˘ {‚Ë‚ÎÀ ‹Îflı ±fiı ÷ı ’˛¿ÎÂfi˘ ¿ıÀ·˘¿ µΩÁ ›fl˘’ Á‘Ì ’ˢÓE›˘ ˢ› ±ı Â@› ¬w_. ±·⁄kÎ, Ï‹◊ıfifiı ·√÷Ì Ï◊±flÌ ±ı ‰Î÷fi˘ ¬·ÎÁ˘ ±Î’Ì fi Â¿Ì ¿ı ‘ÕοÎfiÌ Œfl÷ıfiÎ_ Ïfi¿À‰÷a T≤Z΢ ‘flÎÂ›Ì ¿ı‹ fi ⁄L›Î_ ? ±fiı Á‚B›Î_ ’HÎ ¿ı‹ fiÏË ? ‰‘‹Î_ ÿflı¿ T≤ZÎı ’˘÷ÎfiÌ Õ΂˘ ¿ı‹ √‹Î‰Ì ÿÌ‘Ì ?

fiÎÁÎfiÎ ±_÷ÏflZΛÎfiı ‹˘¿·ı·Ì ÷Á‰Ìfl‹Î_ Ï‹◊Î≥SÕ ·CÎ√˛Ë ’flfi˘ ‰ÌÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl T›ÎÁfi˘ √˘⁄˘ V’WÀ ÿı¬Î› »ı, »÷Î_ √˘⁄Îfi˘ ¤_√Îfl @›Î_› ‰ıflΛı·˘ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì

±ı„LÀ‹ıÀfl, ·CÎ√˛Ë, ‘Ò‹¿ı÷, O·ı¿ ˢ·, Ï‹◊ıfi ‰√ıflıfiı Ω¿Îfl˘ ‹Y›Î ’»Ì ¿ıÀ·Î_¿ ‰Wν ’Ëı·Î_ fi‰Ì Ï◊±flÌ ««Î˝fi_ ¿ıLƒ ⁄fiÌ. CÎHÎÎ Á_¢‘¿˘±ı ÷ıfiı Á‹◊˝fi ’HÎ ±ÎM›_. ω·fi ÷flÌ¿ı ±ı‹Î_ ‰‚Ì ’λ˘ ·CÎ√˛Ëfi˘ fi_⁄fl ·ÎB›˘, ’fl_÷ ±ı ·CÎ√˛Ë Á΋ÎL› ±ıVÀıfl˘≥Õ …ı‰˘ fiÏË. ·Î≥fiÿ˘fl˘ …ıfiÎ ¶ÎflÎ ËÎ◊ ·ÎB›˘ ±ı Ï‹Âfi fiÎÁαı ËÎ◊ ‘flı·Î NearEarth Asteroid Rendezvous fi΋fiÎ ±_÷ÏflZΛÎfifi_ Ë÷_ …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

35

tf]+uf;sfgff zc;ifdfif wf0fsfgff+ ;ff[ jfqf::

±fiı ’˛‰ÎÁfi_ ‰Ê˝ 1997 fi_ Ë÷_. ±Î ›Îfiı 1997 ‹Î_ Ï‹◊Î≥SÕ/Mithilde ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ·CÎ√˛ËfiÌ Œ˚·Î∫√ ωÏ{À ·Ì‘Ì. ·CÎ√˛ËfiÌ …ı @·Î˜{-±’ ÷Á‰Ìfl˘ ÀˇÎLÁÏ‹ÏÀo√ ±ıLÀıfiÎ ¶ÎflÎ ÷ıHÎı fiÎÁÎfiı ‹˘¿·Ì ÷ı ±Îç›˝…fi¿ Ë÷Ì. Ï‹◊Î≥SÕfiÌ Á’ÎÀÌ ’fl ⁄ÌΩ ·CÎ√˛Ë˘ ÁÎ◊ı ’˛Á_√˘’Î÷ À¿flΉ ◊›Î ’»ÌfiÎ √˘⁄Î À̫Λı·Î Ë÷Î. ±Ï‘¿÷‹ ‹˘À˘ √˘⁄˘ ÷˘ 20 Ï¿·˘‹ÌÀfl T›ÎÁfi˘ Ë÷˘. (…\±˘, 35 ‹ı ’Îfiı Œ˘À˘.) ±Î Ω÷fi˘ ’˛ËÎfl ◊Λ I›Îflı ŒÀ¿˘ ÁËıfiÎfl ·CÎ√˛Ëfi˘ ÷ı‹… ŒÀ¿˘ ‹ÎflfiÎfl ·CÎ√˛Ëfi˘ ¿ıÀ·˘¿ ’ÿÎ◊˝ «˘÷flŒ ŒıӿΛ ±fiı √˘⁄Î Œfl÷ı ±ı ’◊flΛı·˘ Ωı‰Î ‹‚ı, ’fl_÷ ÷Á‰Ìfl˘‹Î_ fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘fiı ¿Î_¿fl˘ Á©Î_ ÿı¬Î›˘ fiÏË. ‹ıÿÎfi ÁÎŒ Ë÷._

Ï‹◊Î≥SÕ ’˛¿Îflfi˘ ±ı¿Îÿ ·CÎ√˛Ë …^fi 30, 1908fiÎ fl˘… ¿ÿΫ ±Î‰Ì flÌ÷ı M≤J‰Ì ÷flŒ ±Î√‚ ‰K›˘ ±fiı ÁÎ≥Ï⁄Ïfl›fi ÷_√V¿Î ’fl ÷ıfi˘ Ï‹Ω… ‰flV›˘

Á_¢‘¿˘fiı ±Îç›˝fi˘ ⁄ÌΩı Ë‚‰˘ ±Î_«¿˘ ’HÎ ‹Y›˘. ¿˘≥ ’HÎ ±_÷ÏflZΛÎfi F›Îflı ±‰¿ÎÂÌ √˘‚Î fi∞¿ ’ÁÎfl ◊Λ I›Îflı ±ı √˘‚˘ ’˘÷ÎfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎ ‰Õı ›ÎfifiÎ ’˛‰ÎÁ‹Î√˝fiı ÁËı… ⁄ÿ·Ì fiάı. Ï‹◊Î≥SÕı ’HÎ ±ı‰˘ ’˛¤Î‰ ÿάT›˘ ¬fl˘, ’HÎ ÷ıfi_ ¿ÿ Ωı÷Î_ Á_¢‘¿˘±ı ‘Îflı·˘ ±ıÀ·Ì Ëÿı fiÏË. ±Î ·CÎ√˛ËfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎ ±_√ı √HÎ÷flÌ ‹Î_ÕuÎ ⁄Îÿ ÷Îfl÷Q› ±ı fiÌ¿Y›_ ¿ı ÷ıfiÌ CÎfi÷Î ’ÎHÎÌfiÌ ÷·fiαı ‹Î_Õ 30 À¿Î ‰‘Îflı Ë÷Ì--±ıÀ·ı ¿ı ÷ıfi_ ⁄_‘ÎflHÎ ¿ÌÕ̱ı Œ˘·ı·Î «fl‹ÎfiÎ ·ÎÕ< …ı‰_ ¬˘¬·_ Ë÷_. ·CÎ√˛Ë Ëo‹ıÂÎ_ Á˘Ï·Õ ˢ›, ’HÎ Ï‹◊Î≥SÕ fi Ë÷˘. Ï»ƒ· Ë÷˘, ‹ÎÀı ±◊Õ΋HÎ ‰¬÷ı ÷ÒÀ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ‹ÎhÎ ÿ⁄Λ˘ Ë÷˘.

±Î ·CÎ √ ˛ Ë fi˘ ωÏÂWÀ ⁄_ ‘ ÎflHÎÌ› √ H Α‹˝ Ωı ÷ Î_ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ’Ëı·˘ ω«Îfl ÷_√V¿Îfi˘ ±ÎT›˘. ‘Îfl˘ ¿ı ±ı … ’˛¿ÎflfiÎ ·CÎ√˛Ëı ÷_√V¿Îfi_ ÏfiÂÎfi ÷Î@›_ ˢ› ÷˘ M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ’˛‰ıU›Î ⁄Îÿ ÷ıfi˘ Ï’_Õ Ë‰Îfi_ CÎÊ˝HÎ ÁËÌ Â¿ı fiÏË. ωÁ…˝fi ’΋÷˘ flËÌ ¤ÒÁ’ÎÀ̱ı ’ˢӫ÷Î Á‘Ì‹Î_ ±ı ’˘÷ı ±„V÷I‰ √‹Î‰Ì ⁄ıÁı, ’fl_÷ O·ÎVÀ ‰˜‰ ¿Ëı‰Î÷Î_ ÷ıfiÎ ±ÎCÎÎ÷Á…˝¿ ‹˘Ω_ Á’ÎÀÌ ÷flŒ ±Î√‚ ‰‘‰Îfi_ «Î· flÎ¬Ì ±_÷ı ÷_√V¿ÎfiÎ_ …_√·˘fiı ‹Î◊Îfi˘ CÎÎ ‹Îflı ±fiı ’»Ì Á’ÎÀÌ ±Î‰ı I›Îflı ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ «˘‹ıfl ’˛ÁflÌ T≤Z΢fiı ‘flÎÂ›Ì ¿flÌ ÿı. ∂¤Ì ·ÌÀÌ‹Î_ ±ıÏ’ÁıLÀflfiı ·Î√ı·˘ ’˛◊‹ ŒÀ¿˘ I›Î_fiÎ_ T≤Z΢fiı ∂¤Ì „V◊Ï÷‹Î_ … flËı‰Î ÿı, ’fl_÷ ÷ı‹fiÌ Õ΂˘fiı ⁄À¿Î‰Ì ÿı . Ï‹◊Î≥SÕ ’˛¿Îflfi˘ Ï»ƒ· ·CÎ√˛Ë ’˘÷ı Á·Î‹÷ fi flËı, ‹ÎÀı …‹Ìfi ’fl ÷ıfiÎ ¤_√Îflw’Ì À<¿ÕÎ ‹‚Ì ±Î‰‰Îfi˘ ’˛ffi fiÏË. Ï◊±flÌ ¿ı ‰ Ì ·Î√Ì ? ±I›Îflı ÷˘ ·ı À ı V À »ı . ⁄Ï©√Q› ’HÎ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ’˛ffi ±ı ◊Λ ¿ı O·ÎVÀ ‰˜‰ Ωı 2,150 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiΠωV÷Îfl‹Î_ 8 ¿fl˘Õ T≤Z΢fiı ¤˘Ó›¤ı√Î_ ¿flÌ ÿı‰Î …ıÀ·˘ ‰ı√Ì·˘ ±fiı Ωı  ̷˘ ˢ› ÷˘ ±Î’Î÷V◊‚ı ÷ıHÎı ¿‚HÎ‰Î‚Ì ’˘«Ì …‹Ìfi‹Î_ ¬ÎÕ˘ ¿ı‹ fi flE›˘ ? Ï⁄˛ À fi‹Î_ ±fiı …‹˝ fi Ì‹Î_ ¿·Î¿˘ ’Ëı · Î_ ±Î¿Î flÎÏhÎfiÎ Á‹›ı ±…‰ÎÏ‚›Î …ı‰_ ¿ı‹ flèÎ_ ? ωfiÎÂfiÎ Ïÿ‰Á˘ ’Ëı·Î_ ÷√ _ V¿ÎfiΠωV÷Îfl‹Î_ ¤Ò¿’o ◊÷˘ ˢ‰ÎfiÎ Á_¿÷ı ˘ ¿ı‹ ‹‚÷Î flèÎÎ ? ωfiο ÷Î_Õ‰ ’»Ì ±Î…ı 100 ‰Êı˝ ’HÎ ÷_√V¿Îfi˘ ⁄fiΉ …√÷fiÎ ¬√˘‚ÂÎjÎ̱˘ ÷ı‹… ¤ÎˆÏ÷¿ÂÎVhÎ̱˘ ‹ÎÀı CÎHÎÎ ±_Âı flËV› »ı--¿Ë˘ ¿ı ±ı‰Ì ÏÕÀı„@À‰ VÀ˘flÌ »ı ¿ı …ı‹Î_ ±’flΑ̱ı ’˘÷ÎfiÎ ¿ÎflV÷Îfifiı ·√÷Î Á√Õ flËı‰Î ÿÌ‘Î fi◊Ì. ¿˘≥ ’HÎ “@·Ò” 1927 ‹Î_ Ï·±˘Ïfiÿ ¿<Ï·¿fiı fi ‹‚Ì, ±ıÀ·ı ’»Ì ±Î…ı Áˆ¿Î ⁄Îÿ ‹‚‰Îfi˘ ÷˘ «ÎLÁ ·√¤√ ÂÒL› »ı. ±·⁄kÎ, flËV›fiÌ ’HÎ ±Î√‰Ì ‹Ω ˢ› »ı. flËV› ¬Ò·Ì Ω› ÷˘ ‹Ω …ı‰_ ¿Â_ flËı fiÏË. ÷_√V¿Îfi˘ ⁄fiΉ ÷ı º„WÀ±ı ÁÿÎ⁄ËÎfl »ı. ‰Ê˘˝◊Ì ««Î˝÷˘ ±ÎT›˘ »ı ±fiı ‰Ê˘ Á‘Ì ««Î˝‹Î_ flËı‰Îfi˘ »ı.á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

37

0lp vf[gfp sf{Lxfs

vf[;8mf[8o: O effztfgfl cf[sl 8ldf dff8[ afuf,ffgfl bflzyff/l afgf[,f]+ L;fgyf[L8s df[nfgf ˢ¿ÌfiÌ fl‹÷‹Î_ ±ı¿ Á‹›ı ¤Îfl÷fiÎı ÁÒfl… ‹K›ÎXfiı ÷’÷˘ Ë÷˘, ’HÎ »ıS·Î ±œÌ ÿΛ¿Î◊Ì ÁÒfl… ±V÷Ϋ·‹Î_ Õ>⁄Ì flè΢ »ı. ±ÎfiÎ ±fiı¿ ’ˆ¿Ì ±ı¿ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ¿Ëı‰Î÷Î ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁ ’fl ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì⁄ÎΩıfiı fl‹‰Îfi_ ŒÎ‰÷_ fi◊Ì. ÂÎ ‹ÎÀı fi◊Ì ŒÎ‰÷_ ÷ı ±ËŸ ‰Î_«˘

±Î˜Ï·„Q’¿ V’‘ν‹Î_ ⁄ÌΩ ±fiı¿ ÿı¢ Á‰Hν«_ƒ¿˘fi˘ ’Òfl˘ ±Lfi¿>À …‹ı I›Îflı ¤Îfl÷fiı ‹¬‰ÎÁ ÷flÌ¿ı ±ı¿Îÿ Á‰Hν«_ƒ¿ ‹‚‰ÎfiÌ ±ÎÂΠˢ› ÷˘ ÷ı ±ı¿‹ÎhΠˢ¿ÌfiÌ fl‹÷‹Î_ »ı. ±ŒÁ˘Á ¿ı ¤Îfl÷Ì› ˢ¿ÌflÏÁ¿˘ 2008fiÌ Ï⁄Ï…_√ ±Î˜Ï·„Q’¿ ’Òfl÷Ì ±ı‰Ì ±ÎÂÎ flÎ¬Ì Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ±Î˜Ï·„Q’¿fiΠˢ¿Ì ‹¿Î⁄·Î‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì⁄ÎΩıfiı fl‹÷Î ÷ı±˘ Ωı≥ ¿‰ÎfiÎ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ‹Î«˝, 2008‹Î_ «Ì·Ì ¬Î÷ı fl‹Î›ı·Ì ±Î˜Ï·„Q’¿ @‰Î˜Ï·ŒÎ›fl ˢ¿Ì ‹ı«‹Î_ Ï⁄˛Àfi Á΋ı 2 ωw© 0 √˘·ı ËÎflÌfiı ±Î’HÎÌ ÀÌ‹ Ï⁄Ï…_√ ±Î˜Ï·„Q’¿ ‹ÎÀı ÏÕV@‰Î˜Ï·ŒÎ› ’Òfl‰Îfl ◊≥ »ı. ±ıLÀˇLÁ ±ı@˚{΋‹Î_ Œı· ◊›Î ’»Ì ’ÏflZÎÎ◊a ‹ÎÀı ŒÎ≥fi· ±ı@˚{΋‹Î_ ⁄ıÁ‰ÎfiÌ √_Ω fi flËı ±ı flÌ÷ı @‰Î˜Ï·ŒÎ›fl ‹ı«‹Î_ ‘⁄Õ¿˘ ‰ÎY›Î ’»Ì ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì ÀÌ‹ı ±Î˜Ï·„Q’¿ V’‘ν‹Î_ ∂÷fl‰Îfi˘ «ÎLÁ flè΢ fi◊Ì. ±Îà ÿΛ¿Î ·Î_⁄Ì ¤Îfl÷Ì› ˢ¿ÌfiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ’Ëı·Ì ‰¬÷ ±Î‰_ ⁄L›_ »ı. ’˛Á_√ fi΋˘Â̤›˘˝ »ı, »÷Î_ ÿıÂfiÌ ⁄Ë‘Î ’˛Ωfiı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ¬ÎÁ ¿ÂÌ ÏfiV⁄÷ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ˢ¿Ì ÷ı‹fiı ‹ÎÀı ·√¤√ ÏfiflÁ ¬ı· »ı. Ïø¿ıÀ ÏÁ‰Î›fiÌ ⁄Ì∞ fl‹÷˘fiı ±Î’HÎı ±Î‹ı› ¿ÿÌ

38 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

fl‹÷fi˘ Á΋ÎL› ÿflFΩı ’HÎ ±ÎM›˘ fi◊Ì. ˢ¿ÌfiÌ ’HÎ ·√¤√ ±ı … ¿‹fiÁÌ⁄Ì »ı. ±Î fl‹÷‹Î_ ’‚ı ’‚ı ÷‹· flÁοÁÌ Ω‹ı »ı, µU¿ıflÎÀfi˘ ’Îfl˘ ÷ı‹Î_ Á÷÷ «Õ÷˘ flËı »ı, ËÎfl-∞÷fi_ ’S·_ Á΋ÁÎ‹Ì ⁄Î…\±ı ‰ÎflÎŒfl÷Ì {˘¿ ·Ì‘Î ¿flı »ı ±fiı ‹ıÿÎfi ’fl ±˜@Âfi fi ˢ› ±ı‰_ CÎÕÌ¿‰Îfl ‹ÎÀı ’HÎ ⁄fi÷_ fi◊Ì. »÷Î_ Ïø¿ıÀfiÌ ÷·fiαı ˢ¿Ìfiı Ï⁄·¿<· ÷E» ¬ı· √HΉ΋Î_ ±Î‰ı ±ı Àˇı…ıÕÌ »ı. ˢ¿ÌfiÌ ⁄Ì∞ Àˇı…ıÕÌ …\±˘ — ‰W΢˝ ’Ëı·Î_ ±Î’HÎÎ ’˛ıZο˘±ı ˢ¿Ì‹Î_ {Î{˘ flÁ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı fi ÿάT›˘ ¿ı ¤Îfl÷ ±ı fl‹÷‹Î_ ‹˘fi˘’˘·Ì ¤˘√‰÷_ Ë÷_. ËflÌŒ ÀÌ‹˘ ÁΉ “ÿËŸ-ÿÒ‘”fiÌ ÀÌ‹˘ …ı ‰ Ì Ë÷Ì, ‹ÎÀı ¤Îflı fl˘‹Î_« …√ÎÕı ÷ı ‰ ˘ ¬flάflÌfi˘ ‹ ¿ Î⁄·˘ ¿ÿÌ Ω‹÷˘ fi Ë÷˘. ’˛ıZο˘fiÌ ÏfiflÁ÷Îfi_ ±ı¿ µÿÎËflHÎ ±ËŸ ÀÎ_ ¿ ‰Î …ı ‰  _ »ı . 1928fiÌ ±Î˜Ï·„Q’¿‹Î_ ¤Î√ ·ı‰Î ¤Îfl÷Ì› ÀÌ‹

vf[;8mf[8o:gf]+ L;fgyf[L8s df[nfgf

…ËÎ… ¶ÎflÎ ±ÎQVÀflÕı‹ µ’ÕÌ I›Îflı ‹_⁄≥fiÎ ⁄ı·ÎÕÛ ’̱fl ⁄_ÿflı ‰Î÷ΉflHÎ µkÎı…fiÎfiı ⁄ÿ·ı µÿÎÁÌfi÷Îfi_ Ë÷_. ÀÌ‹fiı ‰‚Ή‰Î √HÎÌfiı hÎHÎ ‹ËÎfi¤Î‰˘ ‹ÎhÎ ±Îˆ’«ÎÏfl¿÷Îfiı ¬Î÷fl µ’„V◊÷ Ë÷Î. ˢ¿Ì V’‘ν‹Î_ ¤Îfl÷fi˘ ω…› ÏfiÏç÷ Ë÷˘, ±ıÀ·ı »ÎH΋Î_ ÷·‰Îfl (¿ı ˢ¿Ì VÀÌ¿) ¬˘Á‰Îfi_ ’flÎø‹ ¿fl‰Î …÷Ì ÀÌ‹fiÎ ËÎfl÷˘flÎ ¿fl‰Îfi˘ ‹÷·⁄ fi Ë÷˘. Ë¿Ì¿÷ı ⁄L›_ ’HÎ ±ı‰_ … ¿ı …ı ÿıÂfiÌ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÌ ’˛ Ω ±ı ‘Λ * Ë÷ _ . ±ÎQVÀflÕı ‹ ±Î˜Ï·„Q’¿‹Î_ ˢ¿Ì V’‘νfi˘ Á‰Hν«_ƒ¿ ±Î’HÎΠˢ¿Ì⁄ÎΩı fl‹÷‰Î÷‹Î_ ∞÷Ì ·ÎT›Î. «Îfl ‰Wν ’»Ì 1932fiÎ ±Î˜Ï·„Q’¿ ⁄˜{⁄˘·, eÀ⁄˘· ±fiı ˢ¿Ì …ı‰Ì fl‹÷˘ ¿ÚÏh΋ ›Îfiı ¿ı ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁ ’fl ¬ı·‰Îfi˘ ‘Îfl˘ ⁄fiÌ «Ò@›˘ fl‹÷˘IÁ‰‹Î_ ±Î’HÎÌ ÀÌ‹ ŒflÌ {‚¿Ì. Áı‹Ì- »ı. ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fi ’ÿÎ◊˝fiÌ ±⁄Ωı ¿>_’‚˘ (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘) ‰Õı ⁄fiı·Î ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁfiÎ flıÕÌ-‹ı≥Õ «yÎ ‹ıÿÎfi‹Î_ ’Î◊flÌ ÿı‰Î›, ±ıÀ·ı fl‹÷fi_ ‹ıÿÎfi Ωı÷Ωı÷΋Î_ ÷ˆ›Îfl ◊≥ Ω› »ı ŒÎ≥fi· ‹ı«‹Î_ ›…‹Îfi ±‹ıÏfl¿fi ÀÌ‹fiı 24 ωw© 1 √˘·ı ’flÎ…› ±Î’Ì ÷ıHÎı ≥Ï÷ËÎÁ ÁF›˘˝ ±fiı ’»Ì ŒÎ≥fi· ‹ı«‹Î_ Ω’Îfifiı ËflÎ‰Ì Á‰Hν«_ƒ¿ ‹ı‚T›˘. 1936fiÌ Q›Ïfi¿ ±Î˜Ï·„Q’¿ ‰¬÷ı ˢ¿ÌfiÎ ¤Îfl÷Ì› ¬ı·ÎÕÌ K›Îfi«_ÿı ÷˘ ±ı‰˘ ÷fl¬ÎÀ ‹«ÎT›˘ ¿ı ω…› ŒflÌ ¤Îfl÷fiÎ ’ZÎı ◊›˘. …‹˝fiÌfiÎ 1 √˘· Á΋ı ¤Îfl÷fi˘ V¿˘fl 8 Ë÷˘. ±Î˜Ï·„Q’¿ √ı Q Á‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì⁄ÎΩı fi ˘ ÷fl¬ÎÀ 1948‹Î_ , 1952‹Î_ , 1956‹Î_ ±fiı 1964‹Î_ ’HÎ Ωı‰Î ‹Y›˘ ¿ı F›Îflı ÷ı‹HÎı ‰‘ «Îfl √˘SÕ ‹ıÕ· ∞÷Ì ⁄÷ÎT›Î. ±Î˜Ï·„Q’¿ fl‹÷˘IÁ‰‹Î_ ¤Îfl÷ı ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ¿<· 11 «_ƒ¿˘ ‹ı‚T›Î »ı, …ı‹Î_ 8 Á‰Hν, 1 flΈM› ±fiı 2 ¿Î_V› »ı. ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì ÀÌ‹ 1980fiÌ ‹˘V¿˘ ±Î˜Ï·Ô„Q’¿ ‹¿Î⁄·Î‹Î_ »ıS·Ì ‰Îfl {‚¿Ì ±fiı Á‰Hν«_ƒ¿ ’οı CÎÕı I›Îfl ’»Ì ¿Î_ÃÎ «Õ÷Î_ fi◊Ì. ∞÷Ì ·Î‰Ì ±ı ’»Ì ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ±Î˜Ï·„Q’¿‹Î_ ±ı¿ı› «_ƒ¿fiı ’˘÷ÎfiÌ ⁄Ì∞ ÷flŒ V’ıfi, Ï⁄˛Àfi, ±Î˜VÀˇıÏ·›Î, »Î⁄ÕÌ‹Î_ ¬ıfl‰Ì Â¿Ì fi◊Ì. √≥ ¿Î·fiÌ “ÿËŸ-ÿÒ‘”fiÌ ÀÌ‹˘ ±Î…ı ˢ¿Ì‹Î_ fiı‘fl·ıLÕ, L›Ò Ï{·ıLÕ, ’˘·ıLÕ ‰√ıflı ’˘÷Îfi_ ±ÎÏ‘’I› ¤˘√‰Ì flËÌ »ı. ±Î „V◊Ï÷ ÁΩ˝‰Î ’λ‚ CÎHÎÎ_ ¿ÎflH΢ ÿı  ˘±ı ˢ¿Ìfi˘ ¬ı · (¤Îfl÷fiÌ …‰Î⁄ÿÎfl »ı, …ı ’ˆ¿Ì ±ı¿ ÿı¬Ì÷_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı ¿ı ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì⁄ÎΩıfiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ÷·fiαı) fi‰˘Á‰˘ ±’fiÎT›˘ »ı, ‹ÎÀı ¿Ëı‰Î÷Î ¿ÚÏh΋ CÎÎÁfiÎ ‹ıÿÎfi ’fl fl‹‰Îfi_ ŒÎ‰÷_ fi◊Ì. (‹Î«˝, 2008‹Î_ Âw±Î÷ ’HÎ ÷ı±˘ fi‰Î ÷flÌ¿Î ÁÎ◊ı ±Î˜Ï·„Q’¿fiÌ @‰Î˜Ï·ŒÎ›fl ˢ¿Ì ‹ı« «Ì·ÌfiÎ …ı ‹ıÿÎfi‹Î_ ¬ı·Î≥ Ë÷Ì I›Î_ ¿flı »ı. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ ’Î◊flb_ F›Î_ fi ˢ› ’Î◊flb_ ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁfi_ fiÏË, ⁄·¿ı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ Ë÷_.) M·Î„VÀ¿ ’ÿÎ◊˝fi_ ⁄fiı·_ ±ı‰Î ‹ıÿÎfi ’fl ÷ı±˘ fl‹÷Î … fi◊Ì. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ CÎÎÁ Ωı ÿflı¿ ¬ı·ÎÕÌfiı ±√‰Õw’ …HÎÎ÷_ ˢ› ÷˘ Á΋ÎL› flÌ÷ı ±ı ±Î ’Î◊flHÎÎ_ ÷ı‹fiı ’˘ÁΛ »ı ’HÎ ¬flÎ_. √ıfl·Î¤ ÿflı¿ ÀÌ‹ı ‰ıɢ ’Õı. ±Î‹ »÷Î_ ±Î’HÎΠˢ¿Ì⁄ÎΩıfiÌ ÿÂÎ ‰‘ ¿Œ˘ÕÌ 1988fiÌ ±Î˜ Ï ·„Q’¿‹Î_ ÷tfi ⁄fiı »ı, ¿ı‹ ¿ı ¤Îfl÷fiÎ ¬ı·ÎÕ̱˘ ‰Ê˘˝◊Ì ¿<ÿfl÷Ì ‹ıÿÎfi ’fl fl‹÷Î ±ÎT›Î »ı. ±Îç›˝…fi¿ flÌ÷ı …ıfiı √˘SÕ ‹ıÕ· ’˛ÎM÷ ˢ¿ÌfiÌ ¿ÎflÏ¿ÿafi˘ ±Îfl_¤ … ÷ı±˘ ±ı‰Î ‹ıÿÎfi‹Î_ ¿flı »ı ±fiı ±fi¤‰Ì ◊›Î ◊›˘ ±ı Ï⁄˛ À fi ÷ı fi Î CÎfl±Î_ √ HÎı ’»Ì flËÌ flËÌfiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ’fl fl‹‰Îfi˘ ‹ËΉfl˘ ·ı‰Îfi˘ ‹˘¿˘ ÷ı‹fiı ÁÎ_’Õı »ı. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfiÎ_ CÎHÎÎ_⁄‘Î_ ‹ıÿÎfi˘ ‘flΉı »ı, …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

39

vf[;8mf[8o:gf]+ L;fgyf[L8s df[nfgf

F›Îflı ¤Îfl÷‹Î_ ±fiı ’ÎÏ¿V÷Îfi‹Î_ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ «·HΠˉı flËÌ flËÌfiı ±‹·‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ’ÏflHÎ΋ı ˢ¿ÌfiÎ ‹ıÿÎfi‹Î_ À˘«fiÎ ’˛Ï÷V’‘a √HÎÎ÷Î ¤Îfl÷ ±fiı ’ÎÏ¿V÷Îfi »ıS·Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Wν◊Ì ±Î˜Ï·„Q’¿‹Î_ Ï⁄·¿<· ŒÎ‰÷Î fi◊Ì. ±Î ⁄Lfiı ÿı¢‹Î_ ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁfiÎ_ ‹ıÿÎfi˘fiÌ Á_A›Î ÁÌÏ‹÷ »ı, ¿ı‹ ¿ı ±Î‰Î_ ‹ıÿÎfi˘ ÷ı‹fiı ‹˘ÓCÎÎ_ ’Õı »ı. ˢ¿ÌfiÎ ‹ıÿÎfifiı ±Î‰flÌ ·ı÷_ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ ’Î◊flb_ 12 ◊Ì 15 ·Î¬ ÕΘ·flfiÎ ±ÎÁ‹ÎfiÌ ¤Î‰ı ‰ı«Î› »ı. ±Î ¿ÚÏh΋ CÎÎÁ ’λ\_ ›fl˘’, ±‹ıÏfl¿Î ÷◊Î ¿ıfiıÕÎ …ı‰Î ÿı¢‹Î_ … ⁄fiı »ı, ‹ÎÀı ¤Îfl÷ …ı‰Î ÿı¢±ı ’flÿıÂÌ ËÒ_Ï՛΋HÎ ¬«afiı ¨«˘ ¤Î‰ «Ò¿‰‰˘ ’Õı »ı. ±Î ¤Î‰ ‹Îfi˘ ¿ı «Ò¿‰Ì ’HÎ ÿ˘ ÷˘ ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì⁄ÎΩıfiÎ ‹˘œı ŒÏfl›Îÿ ⁄Ì∞ »ı. ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁ ÷ı‹fiı ·√Ìflı Áÿ÷_ fi◊Ì. ¿ÎflÏ¿ÿafiÎ_ ±fiı¿ ‰Wν …ı ˢ¿Ì⁄Î…ı ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁ ’fl ˢ¿Ì ¬ı·Ìfiı ‰Ì÷ÎT›Î_ ˢ› ÷ıfiı ¿ÚÏh΋ CÎÎÁfiÎ ‹ıÿÎfi ’fl ¬ı·‰ÎfiÎ ŒÎ_ŒÎ_ ’ÕÌ Ω› »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ˢ¿ÌfiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ‹¿Î⁄·Î ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁ ’fl … ¬ı·‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î ±Œfl Ïfi›‹fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ±fiı¿ ÿı¢ ’˘÷Îfiı I›Î_ ‹ıÿÎfi˘‹Î_ ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁfiÌ Ω…‹ Ï⁄»Î‰Ì «Ò@›Î »ı, ’fl_÷ ¤Îfl÷ ±ı ⁄Î⁄÷ı ’λ‚ flËÌ √›_ »ı. ‹˘ÓCÎÌ «Ì…fi_ ±Î¿Ê˝¿ ⁄Ωfl ±Î’‹ı‚ı fi ¬Ì·÷_ ˢ› ÷˘ ±ı «Ì…fi˘ ‰’flΠ·Î√‰√ ‰Î’flÌfiı ŒflÏ…›Î÷ ⁄fiΉ‰˘ flè΢. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ¿Ëı‰Î÷Î ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁfiÎ ¿ıÁ‹Î_ ¿o≥¿ ±_Âı ±ı‰_ … ⁄L›_ »ı. ±Î “øÎ_Ï÷¿ÎflÌ” ¢‘ ‹˘LÁÎLÀÎı ¿˘’˘˝flıÂfi fi΋fiÌ Ï⁄˛ÏÀÂ-±‹ıÏfl¿fi ¿o’fi̱ı ¿flÌ ±ı ’»Ì ÷ıfi_ ⁄Ωfl ∂¤_ ¿fl‰Î‹Î_ ÷ıHÎı ±fiı¿ ÷fl¿Ì⁄˘ ·ÕÎ‰Ì »ı. 40 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ‹Ò‚ ÷˘ T›Î’ÎflÌ ·ı⁄· »ı. ’fl_÷ “¿˘Õο” ÂOÿ …ı‹ Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ÏŒS‹fi˘ ’›Î˝› ⁄L›˘ »ı ±fiı “¿ıÕ⁄flÌ” fi΋ «Î˜¿·ıÀ ÁÎ◊ı ‰HÎΛ_ »ı ÷ı‹ ±Î…ı ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁfiÎ ÿflı¿ ’Î◊flHÎÎfiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ¿Ëı‰Îfi˘ ‘Îfl˘ ’ÕÌ √›˘ »ı. ±Î…¿Î·◊Ì fiÏË, ’HÎ 1965‹Î_ ±ı‰_ CÎÎÁ ‹˘LÁÎLÀ˘ ¿˘’˘˝flıÂfiı ’Ëı·‰Ëı·Ì ‰¬÷ ⁄fiÎT›_ I›Îfl◊Ì ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ ·ı⁄· ÷ıfiı ·Î√Ì «Ò@›_ »ı. ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁ “∂√ÎՉΔfi˘ ‹Ò‚ ±Î≥Ï՛Π‹˘LÁÎLÀ˘ ¿˘’˘˝flıÂfifi˘ fi◊Ì. ⁄Ë ±Î¿„V‹¿ ’˛Á_√ı ±Î≥ÏÕ›Îfi_ ω«Îfl⁄Ì… ¿ıÀ·Î¿ ¬ı·ÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ Ïÿ‹Î√‹Î_ fl˘’Λ_ Ë÷_. ‰Wν I›Îflı 1959fi_ Ë÷_. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ Œ˘ÕÛ ŒÎµLÕıÂfiı I›Î_fiÎ fl‹÷‰Ìfl˘fiı ’˛˘IÁÎËfi ±Î’‰Î ‹ÎÀı ¿fl˘Õ˘ ÕΘ·fl ŒÎ‚‰Ì ÷ı‹fiı ‹ÎÀı fl‹÷fiÎ_ ‹ıÿÎfi˘ ¬flÌzÎ_ Ë÷Î_. ±Î ŒÎµLÕıÂfifiÎ ±‹¿ ¬ı·ÏfiWHÎÎ÷˘±ı Ω÷±fi¤‰ı Ωı›_ ¿ı ±ÎÕı‘Õ ∂√Ì fiÌ¿‚÷Î ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁ ’fl fl‹÷ ⁄flÎ⁄fl Ω‹÷Ì fi◊Ì. ‹ÂÌfi ‰Õı CÎÎÁfiı ±ı¿Áfl¬_ ¿Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ’HÎ ‹ıÿÎfi ’fl CÎÎÁfiÎ ’Î_¬Î ±√fl ÷˘ CÎ| ŒÎ·fiı ⁄ÿ·Ì ¿Î÷˘ fi◊Ì. ±Îÿ½ flÌ÷ı ‹ıÿÎfifiÎ ±ı¿ »ıÕÎ◊Ì ⁄ÌΩ »ıÕÎ Á‘Ì CÎÎÁ ±ı¿Áfl¬_ ∂√‰_ Ωı≥±ı. √˛ÎµLÕ‹ıfifiÎ …HÎÎT›Î ‹…⁄ ±ı Â@› fi Ë÷_, ±ıÀ·ı Œ˘ÕÛfiÎ ¬ı·ÏfiWHÎÎ÷˘fiı fi‰˘ ÷y˘ ±ı Ve›˘˝ ¿ı ‹ıÿÎfi ’fl ±ı¿ÿ‹ Á‹Îfi flÌ÷ı »‰Î›ı·_ flËı ÷ı‰_ ¿ÚÏh΋ CÎÎÁ “∂√ÎÕu_” ˢ› ÷˘ ¿ı‹? ±Î ¿S’fiÎfl_√Ìfi ÏŒ÷Òfl fl‹÷…√÷fiÎ ZÎıhÎı ËÏfl›Î‚Ì øÎ_Ï÷‹Î_ ’ÏflH΋ı ±ı ÷ı‹HÎı V‰Mfiı› ¿SM›_ fi Ë÷_.

¿ÚÏh΋ CÎÎÁ ±_√ı ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¢‘fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı Œ˘ÕÛ ŒÎµLÕıÂfi ’ÎÁı Á√‰Õ˘ fi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ‹˘LÁÎLÀ˘ ¿˘’˘˝flıÂfifiı Á_¢‘fifi˘ ¿Î›˝¤Îfl Á˘Ó’Ì ÿÌ‘˘. Á_¢‘fi¬«˝ ’ıÀı 130 ·Î¬ ÕΘ·fl ’HÎ ‘Ì›Î˝. ‹˘LÁÎLÀ˘fiÌ Á_¢‘¿ ÀÌ‹‹Î_ ›˘√Îfi›˘√ı ¿ıÀ·Î¿ ÏfiWHÎÎ÷˘ ⁄˜{⁄˘·fiÌ fl‹÷fiΠ¢¬Ìfi Ë÷Î, …ı‹fiı ±ı¿ ¿Î›‹Ì ±HÎ√‹˘ ±ı ‰Î÷ı Ë÷˘ ¿ı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ¤Îflı ‰Êν ’»Ì ⁄˜{⁄˘· ‹ı« @›Îflı¿ ‹˘¿>Œ fl¬Î÷Ì Ë÷Ì ±fiı {Î’À<_ ’Òw_ ◊›Î ’»Ì Ωı ‹ı« ±Î√‚ fl‹Î› ÷˘ ¬ı·ÎÕ̱˘ ¿Îÿ‰-¿Ì«Õ‹Î_ ¬flÕÎ÷Î Ë÷Î. À>_¿‹Î_, fl‹÷¢¬Ìfi˘fiÎ fl_√‹Î_ ¤_√ ’Õ÷˘ Ë÷˘. ‹˘LÁÎLÀ˘fiÎ ⁄˜{⁄˘· ¢¬Ìfi Á_¢‘¿˘fiı ·ÎB›_ ¿ı ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁfi_ ‹ıÿÎfi ⁄fiÎ‰Ì ÿ˘ ÷˘ ’»Ì ‹ÎÀÌfiı Ëo‹ı ‹ÎÀı Ω¿Îfl˘ ‹‚ı ±fiı ‰flÁÎÿfi_ {Î’À<_ ’ÕuÎ ’»Ì ¬ı·ÎÕ̱˘±ı ¿Îÿ‰‹Î_ ‘Ò‚ıÀÌ ¬ı·‰Îfi˘ ’˛ffi fi flËı. ’Î_«ı¿ ‰WνfiÎ ÏflÁ«˝¿Î›˝fiÎ ±_÷ı ‹˘LÁÎLÀ˘ ¿˘’˘˝fl ı fifiÎ Á_¢‘¿˘±ı 1965 ‹Î_ ’Ëı·Ì ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ fiÎ¬Ì ±fiı ÷ıfi_ ’Î◊flb_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ’˛˘Ï‰ÕLÁ ÂËıflfiÎ ±ı¿ ‹ıÿÎfi

vf[;8mf[8o:gf]+ L;fgyf[L8s df[nfgf

√ı’) F›Î_ Á‘Ì fi ‹‚ı I›Î_ ’fl Ï⁄»ÎT›_, F›Î_ ⁄ÌΩ_ hÎÌÁ ‰Wν Á‘Ì ¬ı·ÎÕÌ 2”” ΩÕÌ Ë˘¿Ì Á‘Ì ÷ı Á_¿ı·Î‰Îfi_ fi Ë÷_. ±Î „VÀ¿ ◊¿Ì ÿÕÎfiı ±Î‹÷ı‹ ’Î◊flHÎÎfiÌ ¬Ò⁄Ì ±ı Ë÷Ì ¿ı ¿<ÿfl÷Ì fi«ÎT›Î ¿flı »ı (±Î Ïø›Îfiı CÎÎÁfiÌ ‹ÎŒ¿ ÷ıfiı ‹ÎÀÌfi˘ “⁄˜{” “ÏÕˇ⁄Ï·_√” ¿Ëı »ı) ±fiı fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ı‹Î_ ¤ı… ’¿ÕÎ÷˘ ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ¬ı·ÎÕÌ ÿÕÎfi˘ fi Ë÷˘. ±Î ·Ì·Ì Ω…‹fiÎ_ Ï»ƒ˘ ¿⁄Ωı ’˘÷Îfiı ËV÷¿ flάı ¶ÎflÎ ‰flÁÎÿfi_ ’ÎHÎÌ ÷fl÷ fiÌ«ı »ı. ±Î Á_Ωı√˘ ÿflQ›Îfi ÁflÌ …÷ _ Ë÷ _ ±fiı ‹ı ÿ ÎfifiÌ ‹ıÿÎfi ’fl Ωı @›Î_¿ “œÌ‹b_” «˘÷flŒÌ Ï¿fiÎflı √Àfl‹Î_ ‰ËÌ eÀı·_ ˢ› ±√fl ÷˘ @›Î_¿ fiÌ¿‚÷_ Ë÷_. ±Î‹, Ω…‹ Á÷÷ fiÎfi˘ Áfl¬˘ ¬ÎÕ˘ ’Õu˘ ¿˘flÌ flËı÷Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ‰flÁÎÿfi_ ˢ› ÷˘ ÿı Õ ¿ÎfiÌ …ı ‹ {Î’À<_ ’Òw_ ◊›Î ’»Ì ◊˘ÕÌ … ±HΑΛ˘˝ »À¿ı·˘ ÿÕ˘ ÷ıfiı Ï‹ÏfiÀ˘‹Î_ ±‘Òfl˘ ¬ı· ’λ˘ Âw ÀÎ_’Ì flËı·Î ËflÌŒ ¬ı·ÎÕÌfiÎ ¿flÌ Â¿Î÷˘ Ë÷˘. ±ı V Àˇ ˘ ÀŒÛ fi Ì ÏÁL◊ı Ï À¿ ¿> _ ’ ‚˘ ¿< ÿ fl÷Ì CÎÎÁfiÌ …ı ‹ ⁄À¿Ì ΩHÎ÷Ì fi◊Ì, ±ı À ·ı ËÎ◊‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì Ω› »ı. ±Î øÎ_ Ï ÷¿ÎflÌ Ω…‹‹Î_ ÀŒÛ ’fl CÎÁÕÎ÷Î ¬ı·ÎÕÌfiÌ I‰«Îfiı ÷ı ⁄ÒflÌ flÌ÷ı »˘·Ì fiάı »ı ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁ‰Î‚Î ‹ıÿÎfi ’fl ‹˘LÁÎLÀ˘±ı ·ÕΉı·˘ fiÁ¬˘ …flΠω√÷ı ÷’ÎÁ‰Î …ı‰˘ »ı. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ¿Ëı‰Î÷Î ¿ÚÏh΋ CÎÎÁ‹Î_ ÿflı¿ ¿>_’‚ CÎHÎÌ ‰¬÷ ±Î‰_ ⁄fiı, ’HÎ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fi fi΋fiÎ M·Î„VÀ¿’ÿÎ◊˝fiÌ ⁄fiı·Ì ˢ› »ı. ˢ¿ÌfiÎ, eÀ⁄˘·fiÎ ¿ı ’fl fl‹Î÷Ì ‹ı«‹Î_ ±ı Ωı¬‹ ·ı‹ÎhÎ flB⁄ÌfiÎ Á‹√˛ ‹ıÿÎfifiı ±Î‰flÌ ·ı‰Î ‹ÎÀı ¿fl˘Õ˘ fiÏË, ±⁄Ωı ¿>_’‚˘ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ‹Î_ flËı÷_ fi◊Ì. ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifiÌ ¿>_’‚˘fiΠˢ› »ı. ’ÏflHÎ΋ı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Î›˝ ¬«Î˝‚ ÷ı‹… ¬À’ÏÀ›_ ’Òfl‰Îfl √ÒE»Î ’HÎ ±ı¿Áfl¬Î ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ’Â, ◊Λ ÷ı‹Î_ ’HÎ ±Îç›˝ fiÏË. ÀŒÛfiÌ √Ò_◊HÎÌ ‰‘Îflı ±À’ÀÌ fỉÕı »ı. ±Î ¿Î‹ »ı „@·¿, VÀˇ˘¿ ‰√ıflı ÷flıË ÷flıËfiÎ ŒÀ¿Î ÷˘ V‰›_Á_«ÎÏ·÷ ›_h΢fi_, »÷Î_ Á’ÎÀÌfiı ±ı¿Áfl¬Ì Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı √HΉkÎÎfiÎ ‹Îfl÷Ì ‰¬÷ı ¬ı · ÎÕÌfiı ‹√…‹Î_ «˘yÁ ‘˘flHÎfiı ‰‚√Ì flËı‰_ ’Õı »ı. ÁflıflΠ5 Áı„LÀ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ¿>_’‚˘fiı ±ÕÁ|˘ ⁄ıÁÌ Ω› »ı ¿ı ÿÕ˘ ¿ıÀ·Ì {Õ’ı, ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifiÌ … ⁄fiı·Ì ΩÕÌ «ÀÎ≥ ÁÎ◊ı ¿Á˘¿Á √Ò_◊Ì ·ı‰Î› »ı. ¿>_’‚˘ ¿≥ ÏÿÂ΋Î_ ±fiı ¿ıÀ·Î ±_÷flı …‰Îfi˘. ±Î ŒÎ›ÿÎ Á΋ı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfiÎ ¿ıÀ·Î¿ Ëo‹ıÂÎ_ À|Îfl Ëη÷ı flËı ±ı ‹ÎÀı ⁄ı ¿>_’‚˘ ‰E«ı ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifiÎ_ „V◊Ï÷V◊Î’¿ √Ò_«‚Î_ …ÕÌ ÿı‰Î› »ı. «ÀÎ≥fiÌ Á’ÎÀÌ ’fl ¬Î·Ì ’Õı·Ì …B›Î‹Î_ ±ı ’»Ì √ıfl·Î¤ ’HÎ »ı, …ı‹fi_ √˛ËHÎ ‹A›I‰ı ¤Îfl÷fiΠˢ¿Ì⁄ÎΩıfiı ‰W΢˝ ◊›ı fiÕ÷_ flO⁄flfiÎ ÿÎHÎÎ (√˛ıL›±SÁ) Ï«’¿Î‰Ì ÿı‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î flÌ÷ı ÷ˆ › Îfl ◊›ı · Ì Ω…‹ I›Îfl ’»Ì ·Ì·Î CÎÎÁfi _ (±ı À ·ı ¿ı flèÎ_ »ı. ’Ëı·Ì ‰Î÷ ±ı ¿ı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfiÎ ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifiÌ ËÏfl›Î‚Ì Ï⁄»Î÷fi_) ¿Î›‹Ì ‹ıÿÎfi ⁄fiı »ı. …\ÿÌ flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ Á‹÷‚ ·ı‰· ’fl ÿÕ˘ …flÎ ‰‘ {Õ’ı ÀŒÛ ’˘÷ı flÎZÎÁÌ ¿ÿfiÎ ’√·Ò_»ÏHΛÎfi˘ ±Î¿Îfl ’¿Õı »ı. Á«˘À flÌ÷ı ’Î◊flı·Ì Áfl¿ı »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfi˘ ’Ì»˘ ¿flfiÎfl ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi˘ ‹A› ·Î¤ ±ı »ı ¿ı 100 ‰Îfl ·Î_⁄_ ±fiı 60 ‰Îfl ’ˢ‚_ ±Î¬_ ˢ¿Ì⁄Î…ı ’HÎ «Ïfl›ÎHÎfiÎ ÁÁ·ÎfiÌ ‹ıÿÎfi Ï⁄Ï·›ÕÛfiÎ Àı⁄· …ı‰_ Á‹÷‚ ˢ› »ı, ±ıÀ·ı ÿÕ˘ @›Îflı› ±HΑÎflÌ flÌ÷ı …ı‹ ¤Î√ÿ˘Õ ¿fl‰Ì ’Õı »ı. ’˛ıZο˘fiı µ»‚¿>ÿ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ˢ¿ÌfiÎ ¬ı·ÎÕÌ ‹ÎÀı ±ı „V◊Ï÷ ±Îÿ½ »ı. ±Î fl‹÷fiÌ fl‹÷‹Î_ ŒÎVÀ-Œ˘fl‰ÕÛ …ı‰˘ fl˘‹Î_«¿ ÷η ‹ı« ÿflQ›Îfi ÁflıflΠ¬ı·ÎÕÌ ’˘÷ÎfiÎ ÁÎ◊ÌÿÎfl ÷flŒ ÿÕÎfiı “’ÎÁ” ¿fl‰ÎfiÌ ÿı¬Î› ±ı ¬w_, ’HÎ ¬ı·ÎÕ̱˘ ‰Ëı·Î ‰ı÷flH΋Î_ ˢ› »ı. ÿÕÎfi˘ ˉη˘ ÁflÏZÎ÷ flÌ÷ı Á˘Ó’‰Îfi˘ ›˘B› ‹˘¿˘ (¿Ë˘ ¿ı ◊οı »ı. ¤Îfl÷fiΠˢ¿Ì⁄ÎΩı ’Ïç‹Ì

…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

41

vf[;8mf[8o:gf]+ L;fgyf[L8s df[nfgf

50,000 ·ÌÀfl …ıÀ·Î ’ÎHÎÌfi_ ÏÁ_«fi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifiÌ ¿>_’‚˘ ÷ıfiı ·Ì‘ı …flÎ fifl‹ ’HÎ ⁄fiı »ı. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ hÎÌ…\_ µ‘Îfl ’ÎÁ_ ±ı ¿ı ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifiÌ ¿>_’‚˘ ÷ÒÀÌ ¿ı ⁄À¿Ì fi ΩHÎı, ‹ÎÀı fl‹÷ ÿflQ›Îfi ¬ı·ÎÕÌ Ωı ⁄ı·LÁ √‹Î‰Ìfiı ÀŒÛ ’fl …flÌ¿ı CÎÁÕΛ ÷˘ M·Î„VÀ¿‹› ¿>_’‚˘ ÷ıfiÎ ËÎ◊-’√fiÌ I‰«Îfiı »˘·Ì fiάı »ı. ±Î ÷¿·ÌŒfiı Ïfi‰Îfl‰Îfi˘ ±ı … µ’Λ »ı. fl‹÷ Âw ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ ±Î¬Î ‹ıÿÎfi‹Î_ ’ÎHÎÌfiÎ ‘˘‘‹Îfl d‰ÎflÎ »˘ÕÌ ¿>_’‚˘fiı …flÎ fifl‹ ⁄fiÎ‰Ì ÿ˘. ±Î µ’Λ ±…‹ÎT›Î ’»Ì›ı …¬‹fi˘ ¤› Á΋ÁÎ‹Ì ⁄Lfiı ÀÌ‹˘fiÎ ¬ı·ÎÕ̱˘fiı flËı »ı. ‰‚Ì ’ÎHÎÌfi_ ⁄ÎW’̤‰fi ◊›Î ’»Ì ¿>_’‚˘ ‰‚Ì √fl‹Ì ’¿Õ‰Îfi_ Âw ¿flı »ı, ±ıÀ·ı ÁflıflΠ¬ı·ÎÕÌfiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ Ëo‹ıÂÎ_ ±¿‚΋HÎ ¿flΉı »ı. ±Î ⁄‘Ì Á‹V›Î±˘◊Ì ¬ı·ÏfiWHÎÎ÷˘ ⁄Ë ÁÎflÌ flÌ÷ı ‰Î¿ıŒ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ Á΋ı ÷ı‹fi˘ ±HÎ√‹˘ ÷ı‹fiÎ ’Òfl÷˘ … ‹›Î˝Ïÿ÷ flè΢ »ı. ‹˘LÁÎLÀ˘ ¿˘’˘˝flıÂfiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ⁄fiÎT›Î ’»Ì ÷ıfiÎ ’˛«Îfl ‹ÎÀı ‰Ê˘˝ Á‘Ì ’„O·ÏÁÀÌfiÎ_ …ı ωω‘ fiÁ¬Î ·ÕÎT›Î »ı ÷ıfiÎ ’ÏflHÎ΋ı ±Î…ı „V◊Ï÷ ±ı »ı ¿ı ˢ¿ÌfiÌ, ⁄˜{⁄˘·fiÌ ÷ı‹… eÀ⁄˘·fiÌ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ‹ı«˘ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ‰√fl fl‹Î÷Ì fi◊Ì. ±Î ‹ı«˘ ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁfiı ⁄ÿ·ı ÏÁL◊ıÏÀ¿ CÎÎÁ ’fl … ¬ı·Î› ±ı‰˘ Ïfi›‹ ⁄fiÌ «Ò@›˘ »ı. ’ÏflHÎ΋ı …√÷fiÎ CÎHÎάflÎ ÿı¢fiÎ_ VÀıÏÕ±‹˘‹Î_ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ ’Î◊flb_ Ï⁄»Î›ı·_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ¤Îfl÷‹Î_ CÎHÎÎ_¬flÎ_ VÀıÏÕ±‹˘fi_ ‹ıÿÎfi ±Î…ı ’HÎ ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁfi_ »ı. ±Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ›fl˘’±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ÿı¢ 1970fiÎ ±flÁ΋Î_ ’˘÷ÎfiÎ VÀıÏÕ±‹˘‹Î_◊Ì ¿<ÿfl÷Ì CÎÎÁfiı Ω¿Îfl˘ ÿ≥ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ±’fiÎ‰Ì flèÎÎ Ë÷Î I›Îflı ¤Îfl÷ Áfl¿Îflfiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi˘ ‰ˆ¤‰ Ï⁄fi…wflÌ ·Î√÷˘ Ë÷˘. fl‹÷ Âw ◊÷Î ’Ëı·Î_ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfiÎ ‹ıÿÎfifiı ’W¿‚ ’ÎHÎÌ ’Ή_ ’Õı »ı fl‹÷fiÎ ⁄ÿ·Î÷Î Ïfi›‹˘fiı ±fiw’ ◊‰Î ‹ÎÀı ±ı¿Îÿ ÏÁL◊ıÏÀ¿ VfiΛ±˘‹Î_ ◊¿Î‰À …HÎΛ »ı. ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ‹_√Ή‰Îfi˘ ’˛V÷Ή ‹Ò¿Î›˘ I›Îflı ¤Îfl÷ Áfl¿Îflı ËÒ_Ï՛΋HÎ »^À<_ ¿fl‰ÎfiÌ ’fl fl‹‰_ ˢ› ÷˘ ±ı VfiΛ ±I›_÷ ÁÎŒ fiÎ ’ÎÕÌ ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_ ˢ¿ÌfiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ‹¿Î⁄·Î‹Î_ ωÿıÂÌ ‹…⁄Ò ÷ ˢ‰Î Ωı ≥ ±ı , ’fl_ ÷  ±ı ‰ ˘ ÀÌ‹˘ Á΋ı ¤Îfl÷fiı ±HΑΛν ’flÎ…›˘ ‹Y›Î ’»Ì ±fiı ¬ÎÁ ÷˘ 1982 fi˘ ÂÎflÌÏfl¿ √HÎ ¤Îfl÷fiΠˢ¿Ì⁄ÎΩı‹Î_ ±ıÏ›ÎÕ fl‹÷˘IÁ‰ ›˘…‰Î ‹ÎÀı ÏÿSËÌfiÎ fiıÂfi· VÀıÏÕ›‹‹Î_ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ fi◊Ì. ’Ïç‹Ì ÀÌ‹˘ ±ı ⁄Î⁄÷‹Î_ ‹ıÿÎfi ’Î◊fl‰Îfi_ ŒflÏ…›Î÷ ⁄L›Î ’»Ì ¤Îfl÷ Áfl¿Îflı fi‹÷_ Ωı¬‰_ ’Õu_. ±‹ıÏfl¿Î◊Ì ‹ÎflÌ Ω› »ı ±fiı ¤Îfl÷fiı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfi_ ’Î◊flb_ flÎ÷˘flÎ÷ ⁄Λ-±˜fl ‹_√ΉΛ_ ±fiı fiıÂfi· VÀıÏÕ±‹‹Î_ Ï⁄»Î‰Ì ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ’HÎ ±ı … ⁄Î⁄÷‹Î_ ¤Îflı ’Õı »ı. ±Î˜Ï·„Q’¿ fl‹÷˘IÁ‰‹Î_ 1928 ◊Ì 1980 Á‘Ì Ë˘¿ÌfiÎ ZÎıhÎı ±ı¿‘Îfl˘ ±ıVÀˇ˘ÀŒÛfiÌ Ω…‹ ‘flΉ÷Î ‹ıÿÎfifi˘ ‰‘ ±ı¿ √ıfl·Î¤ ÷ıfi˘ ⁄ŒÎfl˘ »ı. Õo¿˘ ‰√ÎÕfiÎfl ¤Îfl÷fiÎ ¬ı·ÎÕ̱˘ 1982fiÌ Áη‹Î_ ’Ëı·Ì ‰Îfl ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fi ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı M·Î„VÀ¿ ’fl ’√ ‹Ò¿‰Îfi˘ ·ËΉ˘ ’ÎQ›Î, »÷Î_ ±ı ·ËΉ˘ ÷ı‹fiı ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î ⁄Îflı¿ ’ÿÎ◊˝ »ı, ±ıÀ·ı ¬ÒS·Î ‰Î÷ΉflH΋Î_ ‰Ê˝ ‹˘Õ˘ ’˛ÎM÷ ◊›˘ Ë÷˘. ±Î ¿ÚÏh΋ ‹ıÿÎfifi˘ ’˛ı„@À¿· ‹ËΉfl˘ ⁄ÌΩ ÿı¢fiı ÁÒ›˝fiÌ √fl‹Ì Ëı ÷’Ì µÃı »ı ±ıÀ·_ ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ‹‚‰Î ·ÎB›˘ Ë÷˘ ±fiı ÷ıfiÎ ’fl ˢ¿Ì fl‹‰ÎfiÌ ŒÎ‰À ’HÎ ÷ı‹fiı … fiÏË, √˛ËHÎ ¿flı·Ì √fl‹Ìfi_ µIÁ…˝fi ±Î‰Ì «Ò¿Ì Ë÷Ì. ’ÏflHÎ΋ı ’Ïç‹Ì ¬ı·ÎÕ̱˘ Á΋ı ¤Îfl÷fiΠˢ¿Ì⁄ÎΩıfi˘ √… ¿flÌ Á‹√˛ ‹ıÿÎfi‹Î_ ⁄ŒÎfl˘ Œı·Î‰Ì ÿı ‰ÎB›˘ fiÏË. ±Î˜Ï·„Q’¿‹Î_ ¿<· 8 ‰¬÷ √˘SÕ ‹ıÕ· ∞÷fiÎflÌ ¤Îfl÷Ì› ˢ¿Ì »ı. ¬ı·ÎÕÌfiÎ ’√ fi∞¿fi_ ÷Î’‹Îfi ÀÌ‹ ‰¬÷ …÷Î_ fi‰Î ÏfiÂÎÏ‚›Î ÿı¢ Á΋ı ËÎfl‰Î ·Î√Ì I›Îflı Ïø¿ıÀfiÎ ¿oÀ΂ı·Î @›Îflı¿ 50 ÏÕ√˛Ì Áı„S›Á …ıÀ·_ ˢ› flÏÁ¿˘fiı ’HΠˢ¿Ì ‹ÎÀı ±Î¿WνHÎ fi ΩB›_. Áfl‰Î‚ı ⁄L›_ ±ı‰_ ¿ı ¤Îfl÷fiÌ ±ı »ı, ±ıÀ·ı ÀŒÛfiı ÃoÕÌ flά‰Î ‹ÎÀı ÿflı¿ flÎWÀˇÌ› fl‹÷ ‹ÎhÎ fi΋ ’Òfl÷Ì “flÎWÀˇÌ›” flËÌ ±fiı Ïø¿ıÀ ÏÁ‰Î›fiÌ ¿˘≥ fl‹÷ ‹ı«fiÎ ±Îfl_¤ ’Ëı·Î_ ±Î¬Î ‹ıÿÎfi‹Î_ ¤Îfl÷ ‹ÎÀı flÎWÀˇÌ› ‹fi˘fl_…fifiÎ ÿflF…ı ’Ë˘Ó«Ì Â¿Ì fiÏË.á ¬ı·ÎÕ̱˘ …ı‰Î ¬Õ÷· fi◊Ì, ‹ÎÀı ±ıVÀˇ˘ÀŒÛ ’fl ÷ı±˘ ·⁄Õ‘yı ·ı‰Î› »ı ±fiı »ı‰ÀfiÎ ÷⁄y΋Î_ F›Îflı ¿À˘¿ÀÌfi˘ ¬ı· ΩQ›˘ ˢ› I›Îflı … ÷ı±˘ VeÏ÷˝ √‹Î‰ı »ı. ±ı¿ ‰Î÷ ›Îÿ flËı ¿ı ˢ¿Ìfi_ ‹ıÿÎfi 6,000 «˘flÁ ‰Îflfi_ ˢ› »ı, …ıfiÎ ’fl ⁄ı ¿·Î¿ Á‘Ì ÿ˘ÕuÎ ¿fl÷Î ¬ı·ÎÕÌfiÎ ’√‹Î_ ‹ıflı◊˘fifiÎ ÿ˘Õ‰Ìflfiı Âfl‹Î‰ı ±ıÀ·_ Ωıfl ˢ‰_ Ωı≥±ı. ‰‚Ì ’ΘϷ’˛˘’ıÏ·fifi_ ¿ÚÏh΋ CÎÎÁ ¬ı·ÎÕÌfiÎ ’√fiı ¿<ÿfl÷Ì ’¿Õ …‹Î‰‰Î ÿı÷_ fi◊Ì, ±ı À ·ı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’»Ì ÁÎ◊‚fiÎ

42 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

Q u e s t i o n s

Q √˘‰ÎfiÌ ‹·Î¿Î÷ ÿflQ›Îfi Œ‚ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î ¿Î…\ …ı‹fiÎ ÷ı‹ ¿Î«Î ¬Î‘Î ÷˘ ‹˘œ<_ ««fl‰Î ·ÎB›_. ±Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ’˛ÿÌ’¿<‹Îfl ±ı. Á˘œÎ ±fiı Ï‹h΢, ¿Î_Ïÿ‰·Ì (’Ïç‹), ‹_⁄≥

A ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ¿Î…\fiı ±Î‰flÌ ·ı÷Î_ ⁄ÿÎ‹Ì fl_√fiÎ_ ⁄ı ’Õ˘ ‰E«ı «Ì¿b_ ÏŒfi˘Ï·¿ flıÏ{fi ˢ› »ı, …ıfiÎ_ ±ıfiοÎÏÕÛ¿ ±ıÏÁÕ ÷◊Î ¿ÎÕ˘˝· …ı‰Î_ flÁΛH΢ ‹˘œÎfiÌ I‰«Îfiı ÿÎË ·√ÎÕı »ı. flıÏ{fi fiÎ⁄Òÿ ◊Λ ±ı ‹ÎÀı ¿Î…\fiı ÷ıfiÎ_ ’Õ˘ ÁÏË÷ 1850 ◊Ì 1900 fiÎ ÷Î’‹Îfiı Âı¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. Âı¿‰Î◊Ì ¿Î…\fiÎ_ ’Õ˘ ÁÒ¿Î_ Œ˘÷flÎ_fi_ V‰w’ ’¿Õı, ±ıÀ·ı ÷ı ’Õ˘fiı µ¬ıÕÌ ¤Ì÷flÌ ¿Î…\fiı ±ıÀ·ı ¿ı Œ‚fiı ¿ÎœÌ ·ı‰Î‹Î_ ¬ÎÁ ‹U¿ı·Ì ’Õ÷Ì fi◊Ì. (‰fiV’Ï÷ÂÎjÎ ‹ … ⁄ ÁÒ ¿ ˘ ‹ı ‰ ˘ √HÎÎ÷Î ¿Î…\ …ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î ˢ› ±ı fiÎÁ’÷Ì ±Î¿Îflfi˘ √·ÿÎfl ÏËVÁ˘ Œ‚ fi◊Ì. ¿Î…\ ’˘÷ı Œ‚ »ı.) ⁄Ωfl‹Î_ ¿Î«Î ‰ı«Î÷Î ¿Î…\ Ë¿Ì¿÷ı Âı¿Î›ı·Î ˢ› »ı, F›Îflı ¬flı¬fl roasted ±fiı salted …HÎΛ ±ı ¿Î…\fiı Œ˘÷flÎ_ ¿ÎœuÎ_ ’»Ì ŒflÌ 1630 fiÎ ÷Î’‹Îfiı Âı¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.á Q ÕÌ{· ŒuÒ·fi˘ ‘Ò‹ÎÕ˘ ±˘¿÷Ì ⁄Á ¿ı Àˇ¿ ’ÁÎfl ◊Λ ±ı Á‹›ı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ‹ÎÀı rÎÁ fl˘@›˘ ˢ› ÷˘ ’ΘS›ÒÂfifiÌ ‹ÎÃÌ ±Áfl◊Ì ‹@÷ flËÌ Â¿Î› ¿ı fiÏË ? Á_ÿÌ’ CÎÏ՛΂Ì, ’˛¿Î √F…fl ±fiı Ï‹h΢, ¤w«

A ÕÌ{·fiÎ ‘Ò‹ÎÕÎ ‰Õı ◊÷Î ’˛ÿÒÊHÎ Á΋ı ’˛ÎHÎΛ΋ ‰Õı ÁflÏZÎ÷ flËı‰_ ‹U¿ı· »ı, ¿ı‹ ¿ı ‘Ò‹ÎÕ˘ fl«÷Î ±I›_÷ ÁÒZ‹ ±fiı Œ˘flÎ ¿H΢ ·Î_⁄˘ Á‹› ˉ΋Î_ ÷˘‚Λı·Î flËı »ı. µ’flÎ_÷

&

A n s w e r s

⁄ÁfiÎ ¿ı Àˇ¿fiÎ ÁΛ·ıLÁflı ÷ı‹fiı ‰ı√’Ò‰˝¿ ⁄ËÎfl ‘¿ıS›Î ˢ› »ı, ±ıÀ·ı √Ï÷ÂÌ· ±‰V◊Î ÷ı‹fiı CÎÕÌ¿‹Î_ …‹Ìfi ’fl ◊΂ı ’ՉΠÿı÷Ì fi◊Ì. ‘Ò‹ÎÕ˘ ‰‘ ¤Î√ı ±ı‰Î ¿H΢fi˘ ⁄fiı·˘ ˢ› ¿ı …ı‹fi˘ T›ÎÁ 2 ‹Î≥ø˘fi (0.002 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl) ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ˢ÷˘ fi◊Ì. ‹ÎHÎÁfi_ ±Î_÷Ïfl¿ ‰Î‚ ‘flΉ÷_ fiο ±Î‰Î ⁄ÎflÌ¿ ¿H΢fiı ÏŒSÀfl fi ¿flÌ Â¿ı, ±ıÀ·ı ÷ı±˘ rÎÁfi‚Ì ‹ÎflŒ÷ ŒıÓŒÁÎ_‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì I›Î_ …‹Î ◊Λ »ı. ¿H΢ ‹ A ›I‰ı fiÃÎflÎ ¿Î⁄˝ fi fiΠˢ‰Î µ’flÎ_ ÷ ÷ı ‹ fiÌ ÁÎ◊ı µ~›fiÂÌ· ±ı‰Î_ Á_›˘…fi˘ ΩıÕΛı·Î_ ˢ› »ı. ±ı¿ Á_›˘…fi ’˘Ï·ÁÎ≥„@·¿ ±˜fl˘‹ıÏÀ¿ ËÎ≥Õˇ˘¿Î⁄˝fi/PAH »ı, …ı

ŒıÓŒÁÎ_fiÎ ¿ıLÁfl ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl fỉÕÌ Â¿ı »ı. ¿ıLÁfl fi ◊Λ ÷˘ ’HÎ ŒıÓŒÁÎ_fiÌ fiÎ…^¿ f·ıW‹I‰«Î ‰¬÷ …÷Î_ ±Î‚Ì ⁄fiı. ’˛ÿÒÊHÎ◊Ì ⁄«‰Îfi˘ ÁÎfl˘ ‹Î√˝ fiο ’fl w‹Î· ±√fl ÷˘ ‹ÎV¿ ⁄Î_‘Ì flά‰Îfi˘ »ı.á Q ‹IV›˘z˘√ «Î·÷˘ ˢ› ±ı‰Î ⁄_ÿflı «˘‹ıfl ‹Î»·ÌfiÌ ÿ√*‘ ¿ı‹ ‰fl÷Λ »ı ? ±Î ⁄ÿ⁄˘ Âıfiı ±Î¤ÎflÌ »ı ? «ı÷fi Á˘flÏÛÎ, ’˛¤ÎÁ ’ÎÀHÎ; flÎ…ıfi T›ÎÁ, Áfl÷

A ‹Î»·ÌfiÎ ÂflÌflfiÌ ‹Î_Á’ıÂÌ‹Î_ trimethylamine oxide fi΋fi_ ¿ıÏ‹¿· »ı. ’ÎHÎÌfiÌ ⁄ËÎfl ¿œÎ÷Ì ‹Î»·Ì …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

43

÷flŒÕÌfiı ÿ›Î…fi¿ flÌ÷ı ‹flı ±ı ’»Ì ¬S·Ì ˉÎfi˘ Á_Á√˝, ¬ÿ ‹Î»·ÌfiÎ Ï¿H‰˘ ±fiı ⁄˜@ÀÌÏfl±Î ÷ı ±Î˜@ÁÎ≥Õfiı ¿Î⁄˘˝„@Á·ıÂfi ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì ’˛Ïø›Î ¶ÎflÎ amines ‹Î_ Œıfl‰Ì fiάı »ı. ±ı‹Î≥LÁ µ~›fiÂÌ· »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ µ⁄¿Î «Õı ±ıÀ·Ì Ëÿı √_‘Λ »ı.á Q ËÎ◊ÌfiÎ ’√‹Î_ ËÎÕ¿Î_ ¿ı‹ ˢ÷Î_ fi◊Ì ? ÿÌT›¿<‹Îfl Á˘ÁÎ, ‹ËıÁÎHÎÎ; ±‰fiÌ ’Îflı¬, ⁄˘fl̉·Ì (’Ïç‹), ‹_⁄≥

A ˢ› »ı, ’fl_÷ CÎÒ_ÀHÎ fiÌ«ıfiÎ ¤Î√ı ⁄‘ı fiÏË. ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹ … ⁄ ËÎÕ¿Î_ ÁËı … ±Î√‚ ÷flŒ ‰‚ı·Î_ »ı. ËÎ◊Ì ±ı‰Ì fl«fiÎfiı ¿ÎflHÎı ’√· _ ËÎÕ¿Î_ ‹Î_ Õ ÷Ì ‰¬÷ı tiptoe VÀÎ≥· ±’fiΉı »ı ±fiı ’Ëı·˘ ¤Îfl ±Î√‚fiÎ ’ıÏÕo√ ¤Î√ı ±Î’ı »ı. ’λ‚ ÷flŒ ÏÂ_ √ ÕÎ …ı ‰ Î ’ÿÎ◊˝fi_ ⁄fiı·_ ’ıÏÕo√ »ı. ËÎ◊Ìfi˘ CÎH΢ ¬fl˘ ⁄˘Ωı ±ı ’ıÏÕo√fiÎ ⁄ˢ‚Î ZÎıhÎŒ‚‹Î_ ‰ËıӫΛ »ı, ‹ÎÀı ’˛I›ı¿ «˘flÁ Áı„LÀ‹ÌÀflı ÷ıHÎı {Î{_ ‰…fi ¬‹‰Îfi_ flËı÷_ fi◊Ì. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı 2.9 ‹ÌÀflfiÌ (9.5 ŒÌÀfiÌ) ¿ÎÃÌfiÎ ¤Îfl÷Ì› ËÎ◊Ìfi_ ‰…fi 4,200 Ï¿·˘√˛Î‹ ˢ‰Îfi_ ‘ÎflÌ ·˘. ±Î √…flÎ…fiÎ ’√ ÿfl «˘flÁ Áı„LÀ‹ÌÀflı Œ@÷ 600 √˛Î‹fi_ ‰…fi ±fi¤‰ı »ı. ±ı¿ ¬ÎÁ ‹t˘ — ËÎ◊ÌfiÎ CÎÒ_ÀHÎ ‹fiW›fiÎ CÎÒ_ÀHÎfiÌ …ı‹ ⁄Ë ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ ‰‚Ì Â¿ı »ı. ËΩfl˘ Ï¿·˘√˛Î‹fi_ ¤ÎflHÎ ÷ı‹fiı @›Îflı¿ ⁄Ë ÁË… flÌ÷ı ±˘Ï«_÷Î ‰Î‚Ì fiάı »ı. ±Î fl«fiÎ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ±‹¿ Á_Ωı√˘‹Î_ ⁄Α΅fi¿ fỉÕı »ı. ±ËŸ

44 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

Œ˘À΋Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ @›Îflı¿ ‹ÿÏfi›_ ÷ıfiÎ CÎÒ_ÀHÎ ±ı¿Î±ı¿ ‰‚Ì …÷Î_ ±Î√‚ ÷flŒ fi‹Ìfiı ¤˘Ó›¤ı√_ ◊Λ »ı. ËÎ◊ÌfiÎ ¿ıÁ‹Î_ ’HÎ @›Îflı¿ ±ı‰_ ⁄fiı. ¨«Î Àı¿flÎfi_ ±Îfl˘ËHÎ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ËÎ◊Ìfiı ¬ÎÁ ‹U¿ı·Ì ‰fl÷Λ fiÏË, ’fl_÷ œ˘‚Ή ’fl fiÌ«ı ±Î‰‰ÎfiÎ Á‹›ı CÎÒ_ÀHÎ ‰‚Ì …‰ÎfiÌ ⁄Ì¿ı ÷ı Â@› ˢ› I›Î_ Á‘Ì ·Áfl‰Îfi_ ’Á_ÿ ¿flı »ı.á Q ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ «Îfl ‹Ò‚¤Ò÷ ’Ïfl⁄‚˘ ±fiø‹ı VÀˇ˘Ó√ Œ˘Á˝, ‰Ì¿ Œ˘Á˝, √vI‰Î¿Ê˝HÎ ±fiı ωz÷«_⁄¿I‰ ±ı¿‹ı¿fiÎ Á_ÿ¤ı˝ ¿ıÀ·Î_ ⁄‚‰Îfi »ı? ’Ïfl⁄‚˘fiÌ Grand Unified Theory Â_ »ı? Ëı‹· ±ı‹. flÎHÎÎ ±fiı ËÎÏÿ˝¿ …ı. ’˛Ω’Ï÷, flÎ_ÿıfl fl˘Õ, Áfl÷; Ïfi·ı …ı. w‘ÎHÎÌ, √˘ÁÎ, ’˘fl⁄_ÿfl; Á_…› «˙ËÎHÎ, ¬ÌflÁflÎ, ÷Î. ·˘Ï‘¿Î, Ï…. flÎ…¿˘À; ∞÷ıLƒ ¤ÏÕ›Î, ¤…, ¿E»; ’˛¿Î ÏÁ›ÎHÎÌ, ‹Î‘Î’fl, ¿E»

A Á˙◊Ì ΩHÎÌ÷_ ’Ïfl⁄‚ ÷˘ ÁËı…ı √vI‰Î¿Ê˝HÎ »ı. ±Î’HÎfiı ÷ıfi˘ ±fi¤‰ Á÷÷ ◊Λ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ⁄·¿ı ÷ÎflÎ, √˛Ë˘, «_ƒ˘ ÷ı‹… ±Î¿ÎÂ√_√α˘ ’HÎ ÷ıfiı ±ÎÏ‘fi »ı. ωz÷«_⁄¿I‰fi˘ ’˛¤Î‰ ¬ÎÁ K›Îfi ’fl ±Î‰÷˘ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ωz÷ ’˘Ï{ÏÀ‰ «Î…˝ ÷◊Î fiı√ıÏÀ‰ «Î…˝ ±fiı ÿÏZÎHÎ

«_⁄¿Ì› ‘˛‰ ÷◊Î µkÎfl «_⁄¿Ì› ‘˛‰ ±ı¿‹ı¿fi_ ⁄ı·ı„LÁ_√ ¿flÌ fiάı »ı. ±Î‹ »÷Î_ ’ÿÎ◊˝fiÎ ⁄ı ¿H΢ ‰E«ıfi_ √vI‰Î¿Ê˝HÎ …ıÀ·_ ’˛¤Î‰ÂÎ‚Ì Ë˘› ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ’˛˘À˘fi ±fiı ÷ıfiÌ ’˛ÿÏZÎHÎÎ ·ıfiÎflÎ ≥·ı@Àˇ˘fi ‰E«ıfi_ ¿<ÿfl÷Ì Ï‰z÷«_⁄¿I‰ ±ÎÂflı 1039 √b_ (1 ’λ‚ 39 ‹ŸÕÎ_ «ÕΉ˘ ±ıÀ·_) ⁄‚‰Îfi »ı. VÀˇ˘Ó√ Œ˘Á˝fiÌ ±fiı ‰Ì¿ Œ˘Á˝fiÌ ’ˢӫ ·Î_⁄Ì fi◊Ì. ⁄ıµfiÎ ’˛¤Î‰fi_ ZÎıhÎ 10-15 ‹ÌÀfl (ÿÂÎ_ÂfiÎ À’¿Î ’»Ì 14 ‹ŸÕÎ_ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ 1) ±fiı 10-16 ‹ÌÀfl Á‘Ì Œı·Î›_ »ı, …ıfi˘ ±◊˝ ±ı ◊›˘ ¿ı ÷ı±˘ ±bfiÎ ·ı‰·ı … ±Áfl ÿά‰ı »ı. VÀˇ˘Ó√ Œ˘Á˝fi_ ÂW¿ ·ı⁄· ’΋ı·_ ¿<ÿfl÷Ì ’Ïfl⁄‚ ±bfiÎϤ‹Î_ Á‹Îfi «Î…˝ ‰Õı ’ÎflV’Ïfl¿ ±’Î¿Ê˝HÎ …L‹Î‰÷Ì ’˛˘À˘fifiÌ √ÃÏfl›Îfiı »^ÀÌ ’ՉΠÿı÷_ fi◊Ì. ±·⁄kÎ, ‰Ì…¤ÎflflÏË÷ L›ÒÀˇ˘fi ’HÎ ±ı √Î_ÁÕÌfiı

⁄Î_‘Ì flά‰Î‹Î_ ÁËΛ¤Ò÷ fỉÕı »ı. ωfl˘‘Ì √HΑ‹˝ ‘flΉ÷_ ‰Ì¿ Œ˘Á˝ fi΋fi_ ’Ïfl⁄‚ flıÏÕ±‹ …ı‰Î ’ÿÎ◊˝fiÌ ±bfiÎϤfi_ ø‹Â— ωÁ…˝fi ¿flı »ı. flıÏÕ±‹fi˘ …J◊˘ ÁflıflΠ1,622 ‰Êı˝ ±Õ‘˘ ◊Λ »ı. ˉı «Îflı› ¿<ÿfl÷Ì ’Ïfl⁄‚˘fi˘ Á_ÏZÎM÷ Ï«÷Îfl ±Î’÷˘ ¿˘Ã˘ Á΋ıfiÎ ’Îfiı …\±˘. ¿˘Ã΋Î_ VÀˇ˘Ó√ Œ˘Á˝fiı 1 √HÎÌ ⁄οÌfiÎ_ ’Ïfl⁄‚˘fiÌ ÷·fiÎ ¿flÌ »ı. ¤˙Ï÷¿ÏfiWHÎÎ÷˘ ‹Îfiı »ı ¿ı «Îfl ’Ïfl⁄‚˘fiı ±ı¿⁄ÌΩ ÁÎ◊ı √Îœ Á_⁄_‘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ‹ÎÀı ÷ı±˘ ⁄‘Î_fiı ÁÎ_¿‚÷Ì Grand Unified Theory/GUT CÎÕ‰Îfi˘ ’˛›Ifi ¿flÌ flèÎÎ »ı. √HΑ‹˘˝fiÌ º„WÀ±ı ’Ïfl⁄‚˘ ±ıÀ·Î_ …\ÿÎ_ »ı ¿ı ÷ı‹fiÌ ‰E«ı ‹ı‚ ⁄ıÁÎÕ‰˘ ÁËı·˘ fi◊Ì. flı÷Ì ’Ì·Ìfiı ÷ı· ¿Îœ‰Î …ı‰_ ¿Î‹ »ı, …ı‹Î_ ¿ÎÏ‹›Î⁄Ì ‹‚‰Îfi˘ «ÎLÁ ·√¤√ ÷˘ ÂÒL› »ı.á Q ¨«ı◊Ì ’Õ÷Ì Ï⁄·ÎÕÌ ÷ıfiÌ ’»ÕÎÀfi˘ ±ÎCÎÎ÷ ‰ıÃÌfiı ÂÌ flÌ÷ı ∞‰÷Ì flËÌ Â¿ı »ı ? ±fiı ÿfl ‰¬÷ı ÷ıfiÎ «Îflı› ’√ …‹Ìfi ’fl ¬˘ÕΛ ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ωfi˘ÿ ±Î«Î›˝ ÷◊Î ’˛dS· ±Î«Î›˝, fi‰fl_√’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ; Ïfl÷ı √F…fl, ⁄˘fl̉·Ì (’Ò‰˝), ‹_⁄≥; ±_Ï¿÷ ’Îflı¬ ±fiı Ï‹h΢, µCÎfiÎ, Áfl÷

A Ï⁄·ÎÕÌfiı fi‰ Ï…_ÿ√Ì Ë˘› ±ı ¿Ëı‰÷ ÷ıfiÎ ±Î‰Î Á·Î‹÷̤›Î˝ ’÷fifiı ±Î¤ÎflÌ »ı. ±fiı¿ ⁄Î⁄÷˘ ÷ıfiÎ ’÷fifiı ∞‰·ıHÎ ⁄fi÷_ fl˘¿ı »ı. ’˛◊‹ ‰Î÷ ±ı ¿ı ÀuÒ⁄ …ı‰Î_ ’˘·Î_ ËÎÕ¿Î_ ‘flΉ÷Ì Ï⁄·ÎÕÌfi_ ÁflıflΠ‰…fi 6 Ï¿·˘√˛Î‹◊Ì ‰‘Îflı ˢ÷_ fi◊Ì. ‹ÎÿÎ Ï⁄·ÎÕÌfi_ ÷˘ 4 Ï¿·˘√˛Î‹◊Ì ‰‘ fiÏË. µ’flÎ_÷ Ω›fl˘V¿˘Ï’¿ „V◊Ï÷ÁÎ÷I› Ω‚‰‰ÎfiÌ ÷ıfiı ¿<ÿfl÷Ì ±Î‰Õ÷ »ı, ‹ÎÀı ’Ëı·_ ¿Î‹ …‹ÌfifiÌ ÏÿÂ΋Î_ «Îflı› ’√ Œı·Î‰‰Îfi_ ¿›Î˝ ’»Ì ÷ıfiÌ ±ı „V◊Ï÷ ⁄ÿ·Î÷Ì fi◊Ì. ∂Õ÷Ì Ï¬Á¿˘·ÌfiÌ …ı‹ Ï⁄·ÎÕÌ ’HÎ ÷ıfi_ ÂflÌfl …flÎ Œı·Î‰Ì ÿ≥ ’ı À ΂fi _ ZÎı h ÎŒ‚ ‰‘ÎflÌ ÿı »ı, ‹ÎÀı ÂflÌflfiı ‰‘ ’˛ ‹ ÎH΋Î_ fiÕ÷˘ ±‰fl˘‘ ÷ıfiÎ ¤ÒÏ‹√Î‹Ì ‰ı√fiı ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ‘Ì‹˘ ’ÎÕÌ ÿı »ı. Á˙◊Ì ‹Ëk‰’ÒHν ⁄Î⁄÷ ±ı ¿ı Ï⁄·ÎÕÌ ’√fiÎ VfiΛ±˘ œÌ·Î flάı »ı, ±ıÀ·ı ’»ÕÎÀfiÎ Á‹›ı ÷ı±˘ Á_¿˘«fi ’Î‹Ì „V’˛√ _ ±˜@Âfi ‰Õı ±ÎCÎÎ÷ ¢ÊÌ ·ı »ı. «Îfl ¤Î√ı ‰ËıÓ«Ì ’HÎ ·ı »ı.á

Q ÿÏfi›ÎfiÌ ’˛◊‹ 10 ‹˘ÀÌ ¿o’fi̱˘ ±I›Îflı ¿≥ »ı ? ωfi› ÷◊Î ¤Îω¿Î »˘Õ‰Ï՛Π±fiı ¤Îω¿ √…ıflÎ, Áfl÷

A Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ ¿o’fiÌ 1882 ‹Î_ VÀÎLÕÕÛ ±Î˜≥· ¿o’fiÌ ±ı‰Î ‹Ò‚ fi΋ı V◊’Λı·Ì ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ Exxon/±ı¿˚{˘fi ¿˘’˘˝ fl ı  fi »ı . ’ı À ˇ ˘ Ï·›‹fiÎ_ ÷ı · ZÎıh΢, ÏflŒÎ≥fifḻ˘, ÷ı · ‰ÎË¿ …ËÎΩı ±fiı ·Î¬˘ ’ı À ˇ ˘ · ’Q’ ‘flΉ÷Ì ±ı ⁄Ë fl ÎWÀˇ Ì › ¿o ’ fiÌ ±…√fl »ı , ¿ı ‹ ¿ı ¤Ò ÷ ¿Î‚‹Î_ ‹˘Ï⁄· ±Î˜≥· …ı‰Ì ±fiı¿ fiÎfiÌ ‹˘ÀÌ ¿o’fi̱˘fiı T›Î’ÎflÌ Á˘ÿÎ ¶ÎflÎ ¤fl¬Ì «Ò¿Ì »ı. (‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ¤Îfl÷‹Î_ ÷ıfi˘ ‹˘fi˘’˘·Ì …ı‰˘ ¿Îfl˘⁄Îfl Esso/±ıVÁ˘fiÎ fi΋ı «Î·÷˘, ’HÎ 1977 ‹Î_ ÁkÎÎ ’fl ±Î‰ı·Ì …fi÷Î Áfl¿Îflı ÷ıfiı ’ÎHÎÌ«_ ±Î’Ì ÏËLÿV÷Îfi ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÌ V◊Î’fiÎ ¿flÌ.) ¿˘Ã΋Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ Á’fl‹Î¿ı˝Àfi˘ ‘_‘˘ ¿fl÷Ì ‰Î˜·-‹ÎÀÛ Ëη ±ı¿˚{˘fifiÌ ·√˘·√ »ı ±fiı À>_¿ Á‹›‹Î_ ÷ıfi˘ fi_⁄fl ’Ëı·˘ ◊Λ ±ı‰˘ Á_¤‰ »ı.á Q ±_÷ÏflZ΋Î_ ÂÒL›Î‰¿Î »ı, ÷˘ V’ıÁ ÂÀ·fiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì Ï‹Âfi¿Î›˝ ⁄Ω‰÷Î ›ÎhÎÌfi˘ Á‹ÿ⁄Ή ’˘Âο ±Î_÷Ïfl¿ ÿ⁄ÎHÎfiı ·Ì‘ı ŒÎÀÌ ¿ı‹ …÷˘ fi◊Ì ? «_ƒı µ’ÎK›Î›, «ÌflΛ ’Àı· ±fiı Ï‹h΢, ‰Õ˘ÿflÎ; V‰ÎÏ÷ fiΛ¿, ‰·ÁÎÕ; Ëı÷· ¿ı. ÂÎË, ‰flÁ˘‰Î, ±_‘ıflÌ (’Ïç‹), ‹_⁄≥

A ÏÁQ’· ¿ÎflHÎ »ı — ±‰¿Î›ÎhÎÌfi˘ Á‹ÿ⁄Ή ’˘Âο ÿfl «˘flÁ ∫«ı 14.7 fl÷·fiÎ ⁄ÎèΉ÷a ÿ⁄ÎHÎ ‰Õı ŒÎÀÌ fi Ω› ±ıÀ·˘ ‹…⁄Ò÷ ˢ› »ı. ±Î ’˘Âο ’˘H΢ Õ{fi ’Õ˘fi˘ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, …ı◊Ì ±ı¿Îÿ ’Õ Ωı¬‹Î› ÷˘ ’HÎ ±‰¿Î›ÎhÎÌfiÌ Á·Î‹÷Ì Ωı¬‹Î› fiÏË. Á˙◊Ì ‹…⁄Ò÷ ±ı‰_ ⁄ÎèÎ ’Õ ÀıŒ·˘fifiÎ ±fiı ¿ı‰·flfiÎ ÷ÎHÎÎ-‰ÎHÎÎfi_ ⁄fiı·_ ˢ› »ı. ⁄ÌΩ ·ı›fl ‹ÎÀı fiÎÁαı ±ıS›Ï‹Ïfi±‹ …ı‰Î …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

45

‹Î›·fl ÁÎ◊ı Õıø˘fifi_ ‰HÎÎÀ ¿flÎT›_ »ı. hÎÌΩ‹Î_ Ïfi±˘Ï’˛fi ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î M·Î„VÀ¿ ’ÿÎ◊˝fiÎ ¿˘ÏÀo√‰Î‚_ fiΛ·˘fi ‰’flΛ_ »ı. «˘◊_ ‰‚Ì ’λ\_ Õıø˘fifi_ »ı, F›Îflı ’Î_«‹Î ‹ÎÀı ’˘Ï·›◊ıÏflfifiÎ ŒÎ≥⁄fl ‘flΉ÷_ fiΛ·˘fi ±fiı »ßÎ ‹ÎÀı Œ@÷ ’˘Ï·›◊ıÏflfifi_ ¿Î’Õ ’Á_ÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ÁÎ÷‹_

’Õ ‹„SÀ-ÏŒ·Î‹ıLÀ VÀˇ« ı fiΛ·˘fifi_ ⁄fiı·_ »ı. ±ÎËΠ·ı›flfiı ⁄οÌfiÎ_ ’Õ˘ ÁÎ◊ı ⁄Ë ÁÎQ› fi◊Ì. ≥Ï◊Ï·fi ωfiÎ≥· ±ıÏÁÀıÀfiÌ ÁÒZ‹ fiÏ·¿Î±˘ ÷ı‹Î_ √Ò_◊Ì ·ı‰Î›ı·Ì »ı, …ı‹fiÌ ±_ÿfl ÃoÕ<_ ’ÎHÎÌ Œfl÷_ flËı »ı. ±‰¿Î›ÎhÎÌ ’fl ÁÒ›˝fiÎ_ ’˛¬fl 5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á fiÎ≥À ω{fi ÏÁVÀ‹fiÌ fl«fiÎ ¿ı‰Ì ˢ› »ı ? ÷ÊÎfl ±ı·. ‹¿‰ÎHÎÎ, ÁflıLƒfi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 159 (’ÎfiÎ fi_. 46) á ‰fiV’Ï÷ ¿ÿÌ ‹Î_ÁÎËÎflÌ Ë˘› ¬flÌ ? ¿<‹Îfl ±ı. Õ˘ÏÕ›Î, ¤Î‰fi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 168 (…\±˘, “Á’flÁ‰Î·”) á ÏËMfi˘ÏÀ{‹ Â_ »ı ? ±fiı ÷ıfiÎ ±_√ı ¿flÎ÷Î ÿΉ΋Î_ ÷J› ¿ıÀ·_ ? Ï·Ïfl· ÏÁS‰Ì, ’ηfi’fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 129 (’ÎfiÎ fi_. 43) á ±Î˜SÀflfiıÏÀo√ ¿flLÀfiÎ ‰Î˜SÀı…‹Î_ CÎÀÎÕ˘ ¿ı ‰‘Îfl˘ ¿flÌ ±Î’÷Î ÀˇÎLÁŒ˘‹˝flfiÌ fl«fiÎ ¿ı‰Ì ˢ› »ı ?

Ï¿flH΢ ’fl⁄ÎflÎ_ {Ì·Î÷Î_ ˢ› I›Îflı ±ı ’ÎHÎÌ ÷ıfiÎ ÂÎflÌÏfl¿ ÷Î’‹Îfifiı Ωı¬‹Ì Ëÿı ‰‘‰Î ÿı÷_ fi◊Ì. √fl‹Ìfiı ÷ı ¢ÊÌ ·ı »ı. ¿ıÀ·Ì¿ Ï‹ÏfiÀ˘ ⁄Îÿ M≤J‰ÌfiÌ ±˘◊ ‹‚ı, ÁÒ›˝ œo¿Î› ±fiı ÿflQ›Îfi ±_÷ÏflZÎfi_ ÷Î’‹Îfi ÂÒL› fiÌ«ı flËı I›Îflı ±ı ’ÎHÎÌ ±‰¿Î›ÎhÎÌfiÎ ÂflÌflfiı ËÒ_ŒÎ‚_ flάı »ı ±fiı ¤ı√Τı√ ÃoÕ<_ ’Õ÷_ Ω› »ı. ÂflÌflfiı V’½÷_ fi‰‹_ ’Õ fiΛ·˘fi ÏÂŒ˘fifi_ »ı. ±‰¿Î›ÎhÎÌfiı ÷ı ÁÎÿo ‰jÎ ’Ëı›Î˝ …ı‰˘ ±Îfl΋ÿΛ¿ ¿<ÿfl÷Ì ±fi¤‰ ¿flΉı »ı. ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı Ωı÷Î_ fiÎÁαı ±‰¿Î›ÎhÎÌ ‹ÎÀı ±Î‰Î ‹„SÀ-·ı›fl ’˘Âοfi_ Á…˝fi ±_÷ÏflZÎfiÎ ÂÒL›Î‰¿ÎÂfiı fi…fl Á΋ı flάÌfiı ¿›* fi◊Ì. ÂÒL›Î‰¿ÎÂfi_ Ωı¬‹ ÷˘ ΩHÎı ¬w_, ’HÎ ‰‘ ‹˘À˘ ¬÷fl˘ ÁÒ›˝fi˘ ÷Î’ {Ì·‰Îfi˘ ◊Λ ±fiı M≤J‰ÌfiÌ ±ÎÕÂı flËı‰Îfi_ ◊Λ I›Îflı ÷Î’‹Îfi‹Î_ »Î‰Îflı ÁıÓ¿Õ˘ ±_ Áı„S›Áfi˘ …ı ÷ŒÎ‰÷ ’Õı ÷ıfi˘ »ı. ⁄ıÁ‹Îfl √fl‹Ì ±fiı ⁄ıÁ‹Îfl ÃoÕÌ ¶ÎflÎ ◊÷_ Ëÿ’flÎ_÷fi_ ωV÷flHÎ-Á_¿˘«fi ÏÁ_√· ’Õ ‘flΉ÷Î ’˘Âοfiı @›Îflı¿ «ÌflÌ fiάı. ⁄ÌΩı ¤› ⁄ÎflÌ¿ µS¿Î¿H΢fiÎ ’˛ËÎflfi˘ »ı. ⁄Lfiı ¿ıÁ˘‹Î_ ’˘Âο ‹Î_èÎ·Ì Ë‰Î fiÌ¿‚Ì …÷Î_ ±‰¿Î›ÎhÎÌ depressurisation fiı ·Ì‘ı Q≤I› ’΋ı. ±Î_÷Ïfl¿ ’˛ıÂflfiı ›˘B› Á’ÎÀ̱ı Ω‚‰‰Îfi_ ÷◊Î ›ÎhÎÌfiı ’˛ÎHΉΛ ±Î’Ì CO2 √˛ËHÎ ¿flÌ ·ı‰Îfi_ ¿Î‹ ›ÎhÎÌfiÌ ’ÌÃı ⁄Î_‘ı·Î ›Î_Ïhο ÷◊Î ‰ÌΩb Áfl_Ω‹fi_ »ı.á Q ±‹¿ ·˘¿˘ ¬ÀÎÂ‰Î‚Ì ¬ÎzÁ΋√˛Ì ¬Î› I›Îflı ÂflÌflı Á˘Ω ¿ı‹ «Õı »ı ? ‹ıË· ÿıÁÎ≥, ‰·ÁÎÕ; ‹_ÿÎÏ¿fiÌ ÂÎjÎÌ, fiÎflHÎ’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ; ÿÌ’¿ ±ı‹. ¿M÷Î, ⁄˘’· fl˘Õ, ±‹ÿΉÎÿ

A ‹Îfi‰ÂflÌfl‹Î_ ·˘ËÌfiÌ ±Q·÷Îfi˘ pH ±Î_¿ 7.4 »ı --±ıÀ·ı ¿ı ·˘ËÌ ±ıÏÁÏÕ¿fiı ⁄ÿ·ı ◊˘Õ<_¿ ±ÎS¿·Î≥fi »ı. (fiÏË ±ıÏÁÏÕ¿ ¿ı fiÏË ±ÎS¿·Î≥fi „V◊Ï÷ ÿÂν‰÷˘ L›ÒÀˇ·

‘Ìw¤Î≥ ±ıÁ. Ωÿ‰, ‹. Áfi¬ıÕÎ, ÷Î. ∂fiÎ, Ï…. …^fiÎ√œ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 138 (’ÎfiÎ fi_. 43) á ‹Î≥ø˘Ï«’ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿Î›˝ ⁄Ω‰ı »ı ? ¿o… ⁄Ì. ’Àı·, ⁄Ì·Ì‹˘flÎ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 143 (…\±˘, “Á’flÁ‰Î·”) á ±_÷ÏflZ΋Î_ Ëη ¿ıÀ·Î ÁıÀı·Î≥À˚Á ¿Î›˝fl÷˚ »ı ? Ï¿Â˘fl ±ı. ’Àı·, ±_¿·ırfl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 145 (…\±˘, ’ÎfiÎ fi_. 47) 46 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

pH fi˘ ±Î_¿ 7 »ı.) ÂflÌfl÷_hÎ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ¶ÎflÎ,

‹ÒhÎÏ’_ÕfiÎ ¿Î›˝ ‰Õı ±fiı ‰‘‹Î_ ¿ıÀ·Ì¿ ⁄Λ˘¿ıÏ‹¿· ’˛Ïø›Î ◊¿Ì ·˘ËÌfiÎ ±Î_¿fiı 7.4 fiÎ ·ı‰·ı Ω‚‰ı »ı. ¬ÎÀÌ ‰V÷

¬ÎfiÎfl ±fiı ‰‘ ’Õ÷_ ‹ÌÃ<_ ’HÎ ¬ÎfiÎfl T›„@÷fi_ ÂflÌfl ·˘ËÌfi_ ‹_ÿÌ¿flHÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’ÎHÎÌfi˘ ¿ıÀ·˘¿ …J◊˘ ±fi΋÷ Ω‚‰Ì flάı »ı, ‹ÎÀı ¬ÎÁ ¿flÌfiı ËÎ◊ı-’√ı Á˘Ω «Õı »ı.á Q ÀıϷω{fifiÎ ±fiı flıÏÕ±˘fiÎ ¿Î›˝ø‹˘ ‹ÎÀı ’˛ÁÎÏfl÷ ¿flÎ÷Î_ flıÏÕ±˘ ÏÁBfi·˘ ±_÷ÏflZ΋Î_ Ω› »ı ? ¿ıÀ·ı ÿÒfl Á‘Ì ’ˢӫı? ¿‹·ı ’ΩflÎ, ±Ï√˛‹ Â@· ÷◊Î ‹fi˘… ÿ‰ı, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥

A ÏÁBfi·˘ ±_÷ÏflZÎ ÷flŒ ‰Ëı »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı±˘ ’˛¿ÎÂfiÌ …ı‹ ωz÷«_⁄¿Ì› ‹˘Ω_ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ÷ı‹fiı ’˛¿Î‰ı√ ·Î√ ’Õı »ı. ±ı¿ ‰Ê˝‹Î_ ›Îfiı ¿ı 365.242 Ïÿ‰Á˘‹Î_ ÷ı±˘ 94,60,52,84,05,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’Ì fiάı »ı ±fiı ÷ı ±_÷fl ’˛¿ÎÂ‰Ê˝ ¿Ëı‰Î› »ı. (’˛¿ÎÂ‰Ê˝ ±_÷flfi_ ‹Î’ »ı, Á‹›fi_ fiÏË.) ±Î…◊Ì 60 ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ‹Îfi‰Ω÷ı flıÏÕ±˘fiÎ_ ±fiı ÀıϷω{fifiÎ_ …ı ωz÷«_⁄¿Ì› ‹˘Ω_ ‰Ëı÷Î_ ‹Ò@›Î_ ÷ı±˘ ±Î…ı 60 ’˛¿ÎÂ‰Ê˝ »ıÀı Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì «Ò@›Î_ »ı. …Q⁄˘ ±Î_¿Õ˘ ÀÎ_¿Ìfiı ¿Ë˘ ÷˘ ÷ı ‹ HÎı 56,76,31,70,00,00,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ±‰¿ÎÂÌ ‹…· ¬ıÕÌ fiÎ¬Ì »ı. ’ÒflÎ 60 fiı ⁄ÿ·ı ‹ÎhÎ ’_ÿfl ’˛¿ÎÂ‰Ê˝fi˘ Œ·¿ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ «˘÷flŒÌ ±_ ÷ ÏflZ΋Î_ fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ 59 ÷ÎflÎ »ı. (…\±˘, ◊˛ÌÕÌ ÕΛÎ√˛Î‹.) ±Î‹Î_ 18 ›B‹/binary ÷ÎflÎ »ı, 12 fiÌ ÏhÎ’ÒÀÌ/triplet fl«Î›ı·Ì »ı ±fiı 29 ±ı¿Î¿Ì »ı. M≤J‰ÌfiÌ «˘÷flŒfiÎ ±_÷ÏflZÎfiı 60 ’˛¿ÎÂ‰Ê˝ Á‘Ìfi˘ √H΢ ÷˘ ±ı Œ·¿‹Î_ ÷ÎflÎfi˘ ’Îfl fi◊Ì. ÁıÓ¿Õ˘ »ı, …ı ’ˆ¿Ì ±‹¿fiı √˛Ë˘ ’HΠˢ‰Î Ωı≥±ı--±fiı »ı. ±Î‹ »÷Î_ ÷ı √˛Ë˘ ’fl ‹Îfi‰Ω÷fiÌ ÷˘·ı ±Î‰Ì ¿÷Î Á∞‰˘ ‰Áı »ı ¿ı ¿ı‹ ÷ı ±Î’HÎı ΩHÎ÷Î fi◊Ì. ‹Îfi˘ ¿ı ÷ı‹fi_ ±„V÷I‰ ˢ› ÷˘ ’HÎ ø‹Â—

ωV÷flÌfiı ‹_ÿ ’Õı·Î_ ωz÷«_⁄¿Ì› ÏÁBfi·˘ {Ì·‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ±ÎÂflı 75 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ T›ÎÁfi_ flıÏÕ±˘ ÀıÏ·V¿˘’ ‰Î’fl‰_ Ωı≥±ı ±fiı ÷ı ÀıÏ·V¿˘’fiı Á«˘À Ï¡@‰LÁÌ ’fl “ÀuÒfi” ¿flÌ flά‰_ Ωı≥±ı.á Q ‹Îfi‰ÂflÌflfi_ fi˘‹˝· ÀıQ’˛ı«fl 370 Áı„S›Á »ı. ±Î≥Á øÌ‹ ¬Î‘Î ’»Ì ‹‚÷Ì ÃoÕ¿fiı ·Ì‘ı ÀıQ’˛ı«flfi˘ …ı CÎÀÎÕ˘ ◊Λ ÷ı Áı„S›Á‹Î_ ¿ıÀ·˘ ? flω ’Îflı¬, ∞√fl w’ηΠ±fiı fiÌfl‰ √˘ÏË·, ¤Î‰fi√fl; Ï’˛÷ı ÿ·Î· ÷◊Î ’˛ÌÏ÷ ÿ·Î·, ‹ÏHÎfi√fl, ±‹ÿΉÎÿ

A ∂fi΂ÎfiÌ √fl‹Ì‹Î_ ±Î≥Á øÌ‹ ¶ÎflÎ ÂflÌflfiı ÃoÕ¿ ‹‚ı ±ı A›Î· ⁄Ë T›Î’¿ »ı, ’fl_÷ ÁÒZ‹ √HÎ÷flÌ ‹Î_Õ˘ ÷˘ ±ı‹Î_ ⁄Ë ‰…^ÿ fi◊Ì. ‹fiW› √fl‹ ·˘ËÌfi_ ’˛ÎHÎÌ »ı, …ıfiÎ ‹√…fi_ ◊‹˘˝VÀÎÀ ÂÎflÌÏfl¿ ÷Î’‹Îfifiı 98.6 ŒıflfiËÌÀfiÎ (370 Áı„S›ÁfiÎ) ·ı‰·ı Á÷÷ Ω‚‰ı »ı. ÂflÌfl ‹ÎÀı “¿>Ï·_√ Ï‹¿ıÏfi{‹” ’˛V‰ıÿ √˛_Ï◊±˘ »ı. ‰‘ ’Õ÷Ì √fl‹Ì ‰¬÷ı ’flÁı‰˘ ◊Λ ±fiı ÷ıfi_ ⁄ÎW’̤‰fi ‰‘ı·Î ÀıQ’˛ı«flfiı

…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

47

Q. Ïÿ‰Áfi_ ‹Ëk΋ ÀıQ’˛ı«fl ‰ı‘Â΂ÎfiÎ ◊‹˘˝‹ÌÀfl‹Î_ Á΋ÎL› flÌ÷ı ¿ıÀ·Î ‰ÎB›ı fi˘Ó‘Î÷_ ˢ› »ı ? ’˛ÁÒLfi ΩfiÌ ±fiı flÌ÷ı ¿ı. ÿ·Î·, fi‰fl_√’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ

A. ·˘Ï…¿· ‘ÎflHÎÎ ¿fl÷Î_ …‰Î⁄ ÁËı… …\ÿ˘ »ı. ∂fi΂΋Î_ ‹K›Îéı 12—00 ‰ÎB›ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚˘ ÷˘ Á¬÷ ÷Î’ ‰fl÷Λ, ’fl_÷ »Î_ › Õ΋Î_ ‹Ò ¿ ı ·  _ ‰ı ‘ Â΂Îfi _ ◊‹˘˝‹ÌÀfl I›Îflı ’ÎflÎfiı ‹Ëk΋ ·ı‰·ı «ÕΉ÷_ fi◊Ì. ‹˘ÕÌ Á‰Îflı Âw ¿flÌfiı fi‹÷Ì ⁄’˘fl Á‘Ì ÷M›Î ¿fl÷Ì …‹Ìfi ’˘÷Îfi˘ ⁄ŒÎfl˘ ¿Îœı ±ı ‰¬÷ı 4—00 ‰ÎB›ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ ◊‹˘˝ ‹ ÌÀfl‹Î_ ‹Ëk΋ ÷Î’‹Îfi fi˘Ó‘Λ »ı. ±Î Á‹›ı ’‰fi fi e_¿Î÷˘ ˢ› ±fiı ±Î¿Î ‰Îÿ‚»Î›_ fi ˢ› ÷˘ ÷Î’‹Îfifi˘ Ï⁄·¿<· Á«˘À ±Î_¿ ‹‚Ì Â¿ı »ı. Q. ≥Áfl˘fi˘ «_ƒ›Îfi ’˛˘…ı@À ¿ıÀ·ı ’ˢÓE›˘ ? …ı. ’Ì. ÕÎ¤Ì ±fiı Ï‹h΢, ¤Î‰fi√fl

A. «_ƒ›Îfi ·˘L« ¿fl‰Î ‹ÎÀı «Î· ‰Ê˝fi˘ ±ıÏ’˛· ‹ÏËfi˘ fiyÌ ◊›ı·˘, ’fl_÷ fi‰Î ¿Î›˝ø‹ ±fiÁÎfl …\·Î≥ ¿ı ±Î˜√VÀ‹Î_ ÷ı ›Îfi «_ƒfiÌ ‹·Î¿Î÷ı …‰Îfi_ »ı. ’˛˘…ı@À ±_ÿÎ…ı wÎ. 400 ¿fl˘Õfi˘ »ı. Q. ±Ï÷ ·_⁄√˘‚ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ Œfl÷˘ ÁıÀı·Î≥À ÷ı ¿ZÎÎfiÎ ÏÂfl˘Ï⁄Lÿ±ı 35,786 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ˢ›, ÷˘ ÏfiQfiÏ⁄Lÿ±ı M≤J‰ÌfiÌ 250 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì fi∞¿ ±Î‰ı I›Îflı ’÷fi fi ’΋ı? ‹Ëı ±ı‹. ’_ÕuÎ, ‹. ’˘. ¿oÕÎflÌ, ÷Î. ¿fl…HÎ, Ï…. ‰Õ˘ÿflÎ

A. ΩıËÎÏfiÁ ¿ı’·flfiÎ ÏÁ©Î_÷ ’˛‹ÎHÎı ±ı‰_ fi ⁄fiı, ¿ı‹ ¿ı I›Îflı ÁıÀı·Î≥Àfi˘ ‰ı√ ¿·Î¿fiÎ 11,070 Ï¿·˘‹ÌÀflfiı ⁄ÿ·ı 27,900 Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·˘ ˢ›

48 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

ŒflÌ fi˘‹˝· Á’ÎÀ̱ı ·Î‰Ì ÿı. ±Î≥Á øÌ‹ ¬Î‰ I›Îflı ∞¤ ÷◊Î …Õ⁄_ ÃoÕ¿ ±fi¤‰ı, ’HÎ ⁄οÌfi_ ÂflÌfl fiÏË. ±Î≥Á øÌ‹fiı ⁄ÿ·ı ±ı‰Î fi¿flÎ ⁄flŒfi_ ºWÀÎ_÷ ·˘ ¿ı …ıfi_ ÷Î’‹Îfi ÂÒL› fiÌ«ı 180 Áı„S›Á »ı. ⁄flŒ 1””fi˘ «˘Á·˘ ˢ› ÷˘ ‹˘œÎ‹Î_ ’Ì√‚÷Ì ‰¬÷ı Áfl‰Î‚ı ÷ı 1.3 ¿ı·flÌ◊Ì ‰‘ ÂÎflÌÏfl¿ √fl‹Ìfiı ¢Êı fiÏË. ‘Îfl˘ ¿ı ‹ÎHÎÁfi_ ‰…fi 68 Ï¿·˘√˛Î‹ »ı, ÷˘ ⁄ΘÕÌ ÀıQ’˛ı«fl‹Î_ 0.0040 Áı„S›Á ¿fl÷Î_ ‰‘ ‘ÀÎÕ˘ ◊Λ fiÏË.á Q fiÎfl_√Ì ¿·fl ‹ÎÀı ±_√˛ı∞‹Î_ orange ÂOÿ ÷ı Œ‚fiÎ ±Î‘Îflı ‰’flÎ÷˘ ◊›˘, ’fl_÷ ¤Îfl÷Ì› Œ‚ ±_√˛ıΩıfiÎ ÿı Á‘Ì ’ˢÓE›_ ±ı ’Ëı·Î_ ¿ıÁflÌ fl_√ ‹ÎÀı ¿›˘ ÂOÿ ‰Î’fl÷Î ? µ‹_√ ’fl‹Îfl, ∞÷ ¬_ÕıÏfl›Î, ’˛¿Î √F…fl ±fiı Ï‹h΢, fi¬hÎÎHÎÎ, ¿E»

A ‹Îfi‰Î …ı‰_ fi ·Î√ı, ’HÎ Ï⁄˛Àfi‹Î_ ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ÁıLÀ ’flÁıLÀ ±˘flıL… ¿·fl ‰’flÎ÷˘ … fiÏË. ±_√˛ı∞ ΩıÕHÎÌ¿˘Â‹Î_ orange ÂOÿ ’HÎ fi Ë÷˘, ¿ı‹ ¿ı ±ı ÂOÿfi_ ‹Ò‚ ±Î’HÎÌ ÿı‰¤ÎÊÎ Á_V¿Úk΋Î_ »ı ±fiı I›Îfl ’»Ì ±ı ÏËLÿÌ ÷◊Î ⁄Ì∞ …ı ÷ı ’˛ÎL÷Ì› ¤ÎÊ΋Î_ Á΋ı· ◊›˘ »ı. ÿflQ›Îfi ±_√˛ıΩı flÎ÷Ì {Î_›‰Î‚Î ’Ì‚Î fl_√ ‹ÎÀı yellowish-red ±fiı light amber …ı‰Î ÂOÿ˘ ‰Î’fl÷Î flèÎÎ. ‰Ê˘˝ ’»Ì ¤Îfl÷Ì› fiÎfl_√Ì Á˘ÿÎ√fl˘ ‹ÎflŒ÷ ±Îfl⁄…√÷‹Î_ ’ˢӫÌ. ±ÎÃ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ±Îfl⁄˘±ı V’ı fi ∞I›_, ±ıÀ·ı ‰¬÷ …÷Î_ ÷ı Ï⁄˛ À fi ’Ë˘Ó « Ì. fiÎfl_√ÌfiÎ T≤ZÎfiı Á_V¿Úk΋Î_ fiÎfl_√ ¿Ëı‰Î›, …ıfi_ ±_√˛ıΩı±ı ÂOÿfiÎ ±’¤˛_ ¶ÎflÎ fiÎfl_… ¿›* ±fiı ’»Ì fi˘flıL… ¿›*. ±ÎÏÀÛ¿· a ·√ÎՉ΋Î_ ±ÎT›˘ I›Îflı ±ı ÂOÿ a norange ⁄L›˘. ÂOÿ˘E«Îfl ±ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ¿ı “±ıfi˘flıL…” …ı‰˘ ±Î¤ÎÁ …L‹ı, ‹ÎÀı ‰‘ ¿ıÀ·˘¿ Á‹› ‰ÌI›Î ⁄Îÿ n ‹Ò‚ÎZÎflfiı »^À˘ ’ÎÕÌ a ÁÎ◊ı ΩıÕÌ ÿı‰Î›˘ ±fiı an orange ÂOÿ’˛›˘√ «·H΋Î_ ±ÎT›˘.á Q ⁄·ıÀ’˛ÒŒ …˜¿ıÀ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î ¿ı‰·flfiÌ ‹…⁄Ò÷Ì Âıfiı ±Î¤ÎflÌ »ı ? ‹Î·÷Ì, V‰ÎÏ÷ ±fiı ·Î·∞, ω_{‰ÎÕÎ, ÷Î. ‹Î_Õ·, Ï…. ±‹ÿΉÎÿ

A ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ Õ< ’ΘLÀ ¿o’fiÌfiÎ ÕΘ. VÀıŒÎ≥fiÌ ‰Î˜·ı¿ı 1965 ‹Î_ …ıfi_ flÎÁΛÏHο ⁄_‘ÎflHÎ flE›_ ±ı ¿ı‰·fl ¬ÎÁ Ω÷fi˘ M·Î„VÀ¿’ÿÎ◊˝ »ı. fiΛ·˘fi …ı‰_ M·Î„VÀ¿ ‹˘fi˘‹fl ¿Ëı‰Î÷Î flıb±˘fiÌ f≤_¬·Î ±ıÀ·ı ¿ı ’˘Ï·‹fl ‰Õı ⁄L›_ ˢ› »ı. (√˛Ì¿ ¤ÎÊ΋Î_ ‹˘fi˘ = ±ı¿; ’˘Ï· = ±fiı¿.) ‹˘fi˘‹fl Ωı

±_¿˘Õ˘ ˢ› ÷˘ ’˘Ï·‹fl ±ı‰Î Á_ A ›Î⁄_ ‘ ±_ ¿ ˘ÕÎfiÌ ⁄fiı · Ì ÁÎ_ ¿ ‚ »ı . µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı ’˘Ï·Ï◊Ï·fi‹Î_ ¿Î⁄˝fifiÎ ±fiı¿ ‹˘fi˘‹fl ’flV’fl ΩıÕΛı·Î flËÌ ’˘Ï·‹fl fl«ı »ı. ¿ı‰·flfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ±ı ¿o’fi̱ı phenylene terephthalamide ¿Ëı ‰ Î÷Î flÁΛHÎ ‰Õı ⁄fiı·Î ’˘Ï·‹fl fiıÀ‰¿Ûfi_ flÏ…VÀÕÛ ⁄˛ÎLÕ fiı‹ »ı. ¿ı‰·fl‹Î_ hÎÎ_ÁÌ √˘Ã‰Î›ı·Ì ’˘Ï·‹flfiÌ ÁÎ_ ¿ ‚fi˘ ÿflı ¿ ’˘Ï·‹fl flıb ±Õ¬ı’Õ¬ıfiÌ ⁄ı ÁÎ_ ¿ ‚˘fiÎ ‹˘fi˘‹fl ÁÎ◊ı ËÎ≥Õˇ˘…fi (H) ⁄˘LÕ ◊¿Ì ΩıÕΛı·˘ ˢ› »ı. µ’fl ±Î¿ÚÏ÷‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ÷ı ËÎ◊¿ÕÌ ±Î˜„@Á…fifiÎ (O) ÷◊Î fiÎ≥Àˇ˘…fifiÎ (N) ±bfiı »^ÀÎ ’ՉΠÿı÷Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı ’˘Ï·‹flfiÌ ÁÎ_¿‚˘ ’˘÷ı ±·√ ’Õ÷Ì fi◊Ì. ¿ı‰·flfi_ ÷ÎHÎÁ΋J›˝/tensile strength ±Î˜ÏÕÛfiflÌ fiΛ·˘fi ŒÎ≥⁄fl ¿fl÷Î_ 4.5 √b_ ‰‘Îflı »ı. Ï⁄·¿<· ±ı … flÌ÷ı ‰ı≥À-À<-‰ı≥À Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ¿ı‰·flfi˘ ÷Îfl ’˘·ÎÿfiÎ ÷Îfl ¿fl÷Î_ ’Î_« √H΢ ‰‘ ‹…⁄Ò÷ »ı. ’ÏflHÎ΋ı ⁄·ıÀ’˛ÒŒ …˜¿ıÀ (…‹H΢ Œ˘À˘) ‹ÎÀı ¿ı‰·fl …ı‰_ flZÎHÎÎI‹¿ ‹ÏÀÏfl±· ⁄Ì…_ ±ı¿ı› fi◊Ì. fi‰Î≥ ±ı »ı ¿ı ÕΘ. VÀıŒÎ≥fiÌ ‰Î˜·ı¿ı (µ’flfi˘ Œ˘À˘) 1965‹Î_ ¿ı‰·fl ¢K›_ I›Îflı ÷ı ÂıfiÎ ‹ÎÀı ‰Î’flÌ Â¿Î› ÷ıfi˘ ±»Õ÷˘ A›Î· ’HÎ Õ< ’˘LÀ ¿o’fiÌfiı fi Ë÷˘, ’HÎ ±Î…ı ÷ı ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ flıÏÕ±· ÀΛfl‹Î_, ’ıÁıL…fl M·ıfi‹Î_ ±fiı VÀÌ‹fl˘fiÎ ‹Î‚¬Î‹Î_ T›Î’¿ flÌ÷ı ‰’flΛ »ı. À>_¿‹Î_, ¢‘fiÌ ‹Î÷Î √HÎÎ÷Ì …wÏfl›Î÷ ’»Ì …L‹Ì ±fiı ¢‘fi˘ ‰Îfl˘ ’Ëı·˘ ±ÎT›˘.á Q ¿QM›ÒÀflfiÌ Ï«’‹Î_ Ë·fi«·fi ¿fl÷˘ ±ı¿ı› ’ÎÀÛ Ë˘÷˘ fi◊Ì, ÷˘ Â_ ±ı Ëo‹ı ‹ÎÀı ¿Î‹ ±Î’ı ? √Ωfifi ¿ı. ÏhΉıÿÌ, ⁄˘fl̉·Ì (’Ïç‹), ‹_⁄≥

A ‹Î≥ø˘Ï«’‹Î_ ¤·ı ‹Òω_√ ’ÎÀÛ fi ˢ›, »÷Î_ ÷ı‹Î_ ≥·ı@Àˇ˘LÁfi˘ ÀˇÎÏŒ¿ Á÷÷ «Î·÷˘ flËı »ı ±fiı ÷ı ’Ïfl‰Ëfi ·Î_⁄ı √΂ı @›Îflı¿ Ï«’fiÌ “±ı@V’ΛflÌ ÕıÀ” ·Î‰Ì ÿı »ı. „V◊fl ωz÷fiı ·Ì‘ı ’HÎ Ï«’ Á_¤Ï‰÷’HÎı ¢ÀÛ ◊Λ ±fiı fi¿Î‹Ì ⁄fiı. ‰‘‹Î_ ÷ıfiÎ ’fl ⁄Î{÷_ ±Î˜@ÁÎ≥Õfi_ ’Õ CÎHÎÌ ‰Îfl fi¿ÁÎfi¿Îfl¿ ÁÎÏ⁄÷ ◊Λ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ¿QM›ÒÀfl fl˘…fiÎ ÁflıflÎÂ

»ı. ±Î {Õ’ ¶ÎflÎ ÷ı M≤J‰ÌfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎfiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚ı »ı. Q. ‰Ì…‚ÌfiÌ ⁄«÷ ‹ÎÀı ÿflfl˘… flÎÏhÎfiÎ Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi flıÏ¡…flıÀfl ⁄_‘ flÎA›_ ˢ› ÷˘ …÷ı ÿËÎÕı ¿˘Q’˛ıÁfl ⁄√Õ‰Îfi˘ Á_¤‰ ¬fl˘ ? ¤fl÷¤Î≥ ÁflıΩ, √˘ÓÕ· fl˘Õ, flÎ…¿˘À

A. ¿˘Q’˛ıÁfl fi ⁄√Õı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î‹ı› ÷ı Ïÿ‰Á‹Î_ ±fiı¿ ‰¬÷ ±Î˜fi-±Î˜Œ ◊›Î ¿fl÷_ ˢ› »ı. ±·⁄kÎ, flıÏ¡…flıÀfl‹Î_ ‹Ò¿·ı Ì ¬ÎzÁ΋√˛Ì ⁄√ÕuÎ ‰√fl flËı fiÏË. µWHÎ÷΋Îfi 180 Áı„S›Á ¿fl÷Î_ ¨«_ Ω›, ±ıÀ·ı ⁄˜@ÀÌÏfl±Î ‹˘Àı ’Λı T≤Ï© ’΋‰Îfi_ Âw ¿flÌ ÿı »ı. Q. ¤Îfl÷fi_ ’Ëı·_ V‰ÿıÂÌ ÏÕÏ…À· ¿QM›ÒÀfl @›Îflı ⁄L›_ ? √˙÷‹ ΩfiÌ, flÎ_ÿıfl fl˘Õ, Áfl÷; ¤Î‰ı ‰˘flÎ, ÿı‰ı ‰˘flÎ, ‰Î’Ì

A. ±ıfiı·˘√ fiÏË, ’HÎ ÏÕÏ…À· flÌ÷ı √HÎ÷flÌ ¿fl÷_ ’˛◊‹ ¤Îfl÷Ì› ¿QM›ÒÀfl 1962 ‹Î_ ‹_⁄≥fiÌ ÷Î÷Î ≥„LVÀÀuÒÀ ±Î˜Œ ŒLÕ΋ıLÀ· ÏflÁ«˝fiÎ ÕΘ. fl_√ÎV‰Î‹Ì fiflÏÁ_Ëfiı ⁄fiÎT›_. ±Î…ı ÷ıfi˘ ’k΢ fi◊Ì. ’˛Ï÷¿ÚÏ÷ …ı‰_ ÷ıfi_ fi¿·Ì ‹˘Õı· ÏÿSËÌfiÎ Q›ÒÏ{›‹‹Î_ »ı. ÕΘ. fiflÏÁ_Ëfi ’˘÷ı ÁMÀıQ⁄fl, 2007 ‹Î_ ±‰ÁÎfi ’ÎQ›Î. Q. ‹fiW›fiÌ …ı‹ ’˛ÎHÎ̱˘ ÕÎ⁄ıflÌ ¿ı …‹HÎıflÌ Ë˘› »ı? ±Îf·ıÊ CÎÏ՛΂Ì, ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl; ÿ·’÷ÏÁ_Ë ‰ÎCÎı·Î, ¿Î·Î‰Õ, flÎ…¿˘À

A. ±fiø‹ı Ωı÷Î_ ‹fiW›fiÎ ¿ıÁ‹Î_ …‹HÎıflÌ-ÕÎ⁄ıflÌfi˘ √H΢kÎfl/ ratio 90—10 fi˘ »ı . Á_¢‘¿˘fiÎ ‹÷ı »ıS·Î_ 5,000 ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ÷ı ⁄ÿ·Î›˘ fi◊Ì. ÏÁ_Ë ±fiı ‰ÎCÎ ÁÏË÷fiÎ_ CÎHÎÎ_ ¬flÎ_ …fiΉfl˘ ÷ı‹fi˘ …‹H΢ ÷◊Î ÕÎ⁄˘ ’_Ωı 50—50 fiÎ flıϱ˘‹Î_ ‰Î’flı »ı, ±ıÀ·ı ÷ı±˘ …‹HÎıflÌ fi◊Ì ÷ı‹ ÕÎ⁄ıflÌ ’HÎ fi◊Ì. ‹fiW›fi˘ fi…ÿÌ¿Ì Á√˘ Ï«Q’ÎL{Ì 60—40 fiÎ √H΢kÎfl ÁÎ◊ı ±’‰Îÿ »ı. ÕÎ‚Ì ÷˘Õ‰Î ‹ÎÀı ÷ı …‹H΢ ËÎ◊ ‰Î’fl‰Îfi_ ’Á_ÿ ¿flı »ı.á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

49

±Îà ¿·Î¿ …ıÀ·_ ‰Î’fl‰Îfi_ ◊÷_ ˢ› ÷˘ Ï«’ ÿÁı¿ ‰Ê˝ ÷˘ «Î·ı. ÿÁ ‰Ê˝ ±Î‹ı› ⁄Ë ◊›Î_, ¿ı‹ ¿ı ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ·˘¿˘ ±ı ’Ëı·Î_ …^fi_ ‹˘Õı· ¿ÎœÌ ‰‘ ’Ήfld· ¿QM›ÒÀfl ¬flÌÿÌ ·ı÷Πˢ› »ı.á Q M≤J‰ÌfiÎ ¤ÒV÷flÌ› ’˘’Õ΋Î_ ¤Ò¿o’ ÁΩ˝÷Î_ ¤_√ÎH΢ ’Õı »ı. fl¬ı ÁÎ√fl÷Ï‚›Îfi˘ ’˘’Õ˘ «ÌflΛ ±fiı ‹ËÎÁÎ√fl˘fi_ ¬ÎVÁ_ ’ÎHÎÌ ±ı ŒÎÀ‹Î_ √fl¿ ◊Λ ÷˘ Â_ ⁄fiı ? «ı÷fi ’fl̬, ÏfiI› ±˘{Î, ¿˙· flÎ…ÕÎ ±fiı Ï‹h΢, fiÎflHÎ’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ; rı÷Î ’Àı·, ±‹ÿΉÎÿ

A ‹›Î˝Ïÿ÷ Ëÿı ±Î‰_ CÎHÎÌ ‰Îfl ◊÷_ ˢ› »ı. ÁÎ√fl÷Ï‚›ı ’Õ÷Ì Ï÷flÎÕ˘ ¶ÎflÎ Á‹ƒfi_ ¿ıÀ·_¿ ’ÎHÎÌ ¤Ò√¤˝‹Î_ ’˛‰ıÂı »ı ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ F‰Î‚΋¬Ì ’‰˝÷˘ ÷ıfiı ‰fl΂fiÎ V‰w’ı ⁄ËÎfl ±˘¿Ì ¿Îœı »ı. ’ÎHÎÌfi˘ …J◊˘ ’W¿‚ ‹ÎhÎ΋Î_ √fl¿ ◊Λ ±ı ÷˘ Â@› fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiı Á‹Î‰‰Î ‹ÎÀı M≤J‰ÌfiÌ ¤Ì÷fl‹Î_ ¬Î·Ì …B›Î fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ Œ@÷ ¿S’fiÎ ÿ˘ÕΉ‰Îfiı ¬Î÷fl ±ı‹ ‘Îfl˘ ¿ı M≤J‰ÌfiÎ Ãflı·Î (±fiı ‹Ëÿ˚ ±_Âı ÃoÕÎ) ’˘’ÕÎfiÌ Ï⁄·¿<· ±Õ˘±Õ fiÌ«ı ’W¿‚ ¿<ÿfl÷Ì √ıÁ ¤›˘˝ »ı, ÷˘ ‰…fiÿÎfl ’ÎHÎÌ ÷ıfiı Ω›LÀ ’fl’˘ÀÎ ÷flÌ¿ı ÁÎ√flÁ’ÎÀÌ ÷flŒ ’ÎHÎÌ«_ ±Î’Ì ’˘÷ı ÷ıfiÌ …B›Î ’«Î‰Ì ·ı. ’˘’Õ˘ I›Îfl ’»Ì ±ı¿Ì⁄ı¿Ì fl‹‰Îfiı ⁄ÿ·ı …flÎ ±Õ√ ⁄fiı--±ıÀ·Î ‹ÎÀı Á_¿˘«Î‰Îfiı ’ÎhÎ ±ı‰˘ √ıÁ ¤ÒV÷flÌ› ’˘’ÕÎfiı ‹…⁄Ò÷ ±Î‘Îfl fi ±Î’Ì Â¿ı, F›Îflı ’ÎHÎÌ ÷ıfiÎ √HΑ‹˝ ‹…⁄ ¿˘Q’˛ıÏÁ⁄· fi◊Ì. ’ÎHÎÌ ¿ÿÌ Á_¿˘«Î› fiÏË. ±ËŸ ‘ÎflHÎÎ ±ı ¿flÌ »ı ¿ı ŒÎÀ‹Î_ ∂÷flı·_ ’ÎHÎÌ ⁄Ë ¨Õı Á‘Ì ’«÷_ fi◊Ì, ‹ÎÀı ’ÎHÎÌfiÌ ‰fl΂ ◊Λ ±ıÀ·_ I›Î_ µWHÎ÷΋Îfi fi◊Ì. ‹Îfi˘ ¿ı ±ı …‚fiÌ Á‹ÎÏ‘ ÷ıfiı ‰‘ ¤Ì÷flÌ ‘√‘√÷Î ·Î‰Î Á‘Ì ’ˢӫÎÕÌ ÿı ±fiı ŒÎÀŒÎÀ ◊÷Ì ‰fl΂‹Î_ ’HÎ ÷I¿Î‚ Œıfl‰Ì ÿı ÷˘ Â_ ⁄fiı? ⁄ı¿ fi ⁄fi‰Îfi_ … ⁄fiı. ≥LÕ˘fiıÏ›ÎfiÎ ’ı·Î fi΋«Ìfi F‰Î‚΋¬Ì ø¿÷Ήfi_ 50 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

ºWÀÎ_÷ ·˘. ÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ ±_ÿÎ… ’˛‹ÎHÎı ø¿÷ΉfiÎ ÀÎ’ ’ÎÁı ÁÎ√fl’ıÀ΂fiÎ ¤Ò ¿ o ’ ’»Ì Á‹ ƒ fi _ Œ@÷ 2 CÎfi Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ÎHÎÌ ≥LVÀLÀ ‘˘flHÎı 3,340 CÎfi ‹ÌÀfl ‰fl΂‹Î_ Œıfl‰Î›_ ±fiı F‰Î‚΋¬Ìfi˘ ±ı‰˘ ‘Õο˘ ◊›˘ ¿ı 2/3 ÀÎ’fiÎ dfl«Î fiÌ¿‚Ì √›Î. ‹ËÎÁÎ√flfi_ ËΩfl˘ CÎfi ‹ÌÀfl ’ÎHÎÌ ÁÎ√fl’ıÀ΂fiÌ ŒÎÀ‹Î_ ¬ÎVÁ_ ±_ÿfl Á‘Ì √fl¿ ◊Λ ±fiı ’»Ì ‰fl΂ ◊Λ ÷˘ ÷I¿Î‚ √Ï÷„@÷‹Î_ Œı fl ‰Î÷Ì √fl‹Ì„@÷ M≤J‰ÌfiÎ √˘‚Îfiı Ω‹√flÌ «Î_’ı·Î ⁄˘Q⁄fi_ V‰w’ ±Î’Ì ÿı.á Q ±Î’H΢ ÿı  ±Î_ ÷ flflÎWÀˇ Ì › V÷flı ≥„L՛Π÷flÌ¿ı ±fiı CÎfl±Î_√HÎı ¤Îfl÷ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. ¿˘≥ ⁄ÌΩ ÿı¢ ±ı flÌ÷ı ⁄ı fi΋˘ ‘flΉı »ı ? ÷·ÁÌ ±Îfl. ⁄Îflˆ›Î, ΩŒflÎ⁄Îÿ

A ÿÏfi›ÎfiÎ CÎHÎÎ ¬flÎ ÿı  ˘fiı ÷ı ‹ fiÌ flÎWÀˇ Ì › ¤ÎÊÎ ‹…⁄fiÎ_ ±·√ fi΋˘ »ı . ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Îfiı ⁄ı ÷◊Î „V‰I{fl·ıLÕfiı ÷˘ «Îfl fi΋˘ »ı, ¿ı‹ ¿ı ±fiø‹ı ⁄ı ±fiı «Îfl ¤ÎÊα˘ I›Î_ ⁄˘·Î› »ı. ⁄‘Î ÿı¢fiÎ_ flÎWÀˇ Ì › fi΋˘ ±ËŸ ÀÎ_¿‰Îfi_ Â@› fi◊Ì, ‹ÎÀı ¿ıÀ·Î_¿ ‹Ëk‰fiÎ_ ºWÀÎ_÷˘ ÕÎ⁄Ì ÷flŒ ±Î’ı · Î ¿˘Ã΋Î_ Ωı ≥ ·˘. ÏÁ·˘fifi_ …ı‹ lÌ ·_¿Î ◊› _ ±fiı ⁄˛ õ ÿı  fi _ Q›Îfi‹Îfl ◊›_ ÷ı‹ ⁄‘_ ‹‚Ì 46 ÿı¢±ı ’˘÷ÎfiÎ_ fi΋˘ ⁄ÿS›Î_ »ı ±√fl ÷˘ V‰÷_hÎ÷Î ‹ı‚T›Î ’»Ì fi‰Î_ ±’fiÎT›Î_ »ı.á

PSLV

fl˘¿ıÀ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ?

‰V÷̉΂Π±ı √΋‹Î_ ¿˜◊Ï·¿ ««˝ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ’ο<_ ‹¿Îfi fi Ë÷_, ±ıÀ·ı ‰ˆiÎÎÏfi¿ À<¿Õ̱ı ÷ı Ϭ˛V÷Ì ÿı‰‚‹Î_ ±Î›Î÷Ì ’ÒflΩ ΩıÕÌ 728 Ï¿·˘√˛Î‹fi_ fiÎ≥¿-±’Î«Ì ⁄fiÎT›_. V‰Î¤Îω¿ »ı ¿ı ±Î‰_ Ï‹Ïfi fl˘¿ıÀ ÁıÀı·Î≥À ·˘L«flfi_ ¿Î‹ ÷˘ ÁËı…ı ±ÿÎ ¿flÌ Â¿ı fiÏË. ¨«Î≥ ’˛ÎM÷ ¿fl‰Î‹Î_ 200 Ï¿·˘‹ÌÀflı ÷ıfiÌ Ï·Ï‹À ±Î‰Ì Ω›, ÷˘ ⁄Ì∞ ÷flŒ ⁄˘…‰Ëfi„@÷ 36 Ï¿·˘√˛Î‹◊Ì ‰‘Îflı fi Ë÷Ì. µ’·Î ‰Î÷ΉflH΋Î_ Á˘ÏÕ±‹fi_ ‰Îÿ‚ ’Î◊fl÷_ fiÎfi_ ’˜¿ı… ÷ıfiÎ ’˜·˘Õ ÷flÌ¿ı À˘«fiÎ ¤Î√ı √˘Ã‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_ ±fiı ÷ı ’˜¿ı… ‰‚Ì ¡ıL« ⁄fiΉÀfi_ Ë÷_. ‰Î÷ΉflHÎfiÎ µ’·Î V÷flı ’‰fifi˘ ÏÿÂ΋Î√˝ ±fiı ‰ı√ ΩHΉΠµ’flÎ_÷ ˉ΋Îfi ±_√ı ⁄ÌΩı ¿ıÀ·˘¿ ÕıÀÎ ‹ı‚‰‰Îfi˘ Ë÷˘. ‰ˆiÎÎÏfi¿ À<¿Õ̱ı ËÎ◊ ‘flı·Î Ï‹Âfifiı ±ı ºÏWÀ±ı ±‰¿ÎÂωiÎÎfi fiÏË, ⁄·¿ı ±Î¿ÎÂωiÎÎfifiı ·√÷_ √HΉ_ Ωı≥±ı. √‹ı ÷ı‹, ’HÎ ±_÷ÏflZÎ ÷flŒfiÎ Á‰˝’˛◊‹ ’√·Î ÷flÌ¿ı ’˛›˘√ ÁŒ‚ flè΢. fi‰ıQ⁄fl 21,1963fiÎ fl˘… ‰Ëı·Ì ÁÎ_…ı fiÎÏ‚›ıflÌfiÎ_ T≤Z΢fiÌ «˘÷flŒÌ ËÎfl‹Î‚Î ‰E«ı ¬S·Î ‹ıÿÎfi‹Î_ fiÎ≥¿-±’ΫÌfiı ¨ÀÕÎ (øıfi) ‰Õı ¨«¿Ì ·˘„L«_√ ’˜Õ ’fl ‹Ò¿÷Ì ‰¬÷ı øıfi‹Î_ ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ ·Ì¿ı… ◊›_, ±ıÀ·ı ¿ÎflÌ√fl˘±ı ÷ıfiı ¨«@›_ ±fiı ∂¤_ √˘ÃT›_. ÁÎ_…ı ⁄flÎ⁄fl 6—25 ‰ÎB›ı fl˘¿ıÀ √fl‹ ‰Î›fi˘ »^_¿Îfl˘ ¿Îœ÷_ ±Î¿Î‹Î_ «Õu_. ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’»Ì ÷ıHÎı Á˘ÏÕ±‹fi_ ¿ıÁflÌ ‰Îÿ‚ Œı·ÎT›_, …ıfiÌ ·_⁄Î÷Ì Áıfl˘ ’‰fifiÌ ÏÿÂÎ ±fiı {Õ’ ÿÂν‰÷Ì Ë÷Ì. ±Î ÁŒ‚ ’˛›˘√fiı ¤Îfl÷fi˘ ±‰¿ÎÂ’˛‰ı ¤ÎB›ı … ¿ËÌ Â¿Î›, »÷Î_ ±ıÀ·_ ÁΫ_ ¿ı ¤Îfl÷fi˘ ±‰¿ÎÂÌ ¿Î›˝ø‹ ±ı Ïÿ‰Áı ÁkÎΉÎfl flÌ÷ı Âw ◊›˘. Á‰˝’˛◊‹ ±¬÷flÎ ’»Ìfi˘ ÿ˘fl fl˘¿ıÀ Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ V‰ÿıÂÌ¿flHÎfi˘ Ë÷˘. ωÿıÂÌ fl˘¿ıÀfiÎ ÿflı¿ ’ÒflΩfi˘ ±fiı ¿Î›˝’˛HÎÎÏ·fi˘ ’ı·Î ¿˜◊Ï·¿ ««˝‹Î_ ±P›ÎÁ ¿›Î˝ ’»Ì ÷ı ±fi¤‰fiÎ ’√·ı ±Î√‰Ì ÏÕ{Î≥fi ‹…⁄ V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀ ⁄fiΉ‰Îfi_ Ë÷_. ’Òflı’Òw_ ¤Îfl÷Ì› ±ı‰_ ’Ëı·_ fl˘¿ıÀ «Îflı¿ ‰Wν ’»Ì ⁄L›_. ÕΘ. ωø‹ ÁÎflΤÎ≥±ı ’Á_ ÿ ¿flı ·  _ fi΋ fl˘ÏËHÎÌ Ë÷_. ‰¬÷ …÷Î_ ⁄ÌΩ_ fl˘ÏËHÎÌ V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀ ’˛˘√˛Î‹fiÎ Ï’÷Î‹Ë √HÎÎ÷ΠωiÎÎfiÌ ÕΘ. ωø‹ ÁÎflΤÎ≥

(±fiÁ_‘Îfi ±_¿fiÎ »ıS·Î ¿‰flfi_ «Î·)

◊Q⁄Î ¬Î÷ıfi_ ««˝, F›Î_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ À<¿ÕÌ fiÎ≥¿-±’ΫÌfi_ ±ıÁıQO·Ÿ√ ¿fl÷Ì Ë÷Ì

’HÎ ⁄fiΉΛÎ, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ ‰E«ı √˘À΂˘ À΂‰Î ±ı ’˛◊‹ V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀfiı RH-75 ±ı‰_ ·ı⁄· ±’Λ_ Ë÷_. À>_¿ÎZÎfl˘ ’»Ì 75 fi˘ ±Î_¿Õ˘ ‹Ì·Ì‹ÌÀfl‹Î_ fl˘¿ıÀfi˘ T›ÎÁ ÁÒ«‰÷˘ Ë÷˘. Áı„LÀ‹ÌÀfl‹Î_ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ‹Î’ 7.5 ¿fl÷Î_ ‰‘ fiˢ÷_, ‹ÎÀı fl˘¿ıÀfiı Á˘ÏŒ„VÀ¿ıÀÕ ŒÀÎ¿Õ˘ ¿Ë˘ ÷˘ ¬˘À<_ fiÏË. ±Î «˘yÁ T›ÎÁ ’Á_ÿ ¿flΛ˘ ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ÁÎ_‘ÎflÏË÷ ⁄Ωw ±ıS›Ï‹Ïfi›‹ ÀuÒ⁄ ±ıÀ·Î ‹Î’‰Î‚Ì ‰ı«Î÷Ì Ë÷Ì. ωiÎÎfi̱˘ ’ÎÁı ÁΑfi˘ ÀÎ_«Î_ Ë÷Î_ ±fiı fl˘¿ıÀ Àı@fi˘·˘Ï… ±_√ı ¬ÎÁ ¿Â˘ ±fi¤‰ fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı µI’Îÿ¿˘±ı ⁄ÌΩ µ’›˘√˘ ‹ÎÀı ⁄fiΉı·Ì …ı «ÌΩı ⁄Ωfl‹Î_ µ’·O‘ ˢ› ÷ı‹fiÎ ‰Õı … ¿Î‹ «·Î‰‰Îfi_ Ë÷_. fl˘¿ıÀfiÌ ÀuÒ⁄‹Î_ ¤flÎ÷Î propellant/⁄‚÷HÎ ‹ÎÀı ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÀÌ‹ı ÷ÎÏ‹· fiÎÕ<‹Î_ ±Î‰ı·Ì ¿˘Õν≥À Œı@ÀflÌfi˘ Á_’¿Û ¿›˘˝, …ıHÎı fiÎ≥Àˇ˘„B·ÏÁÏflfi ±fiı fiÎ≥Àˇ˘ÁıS›·˘{fiÎ ⁄fiı·Î cordite/¿˘Õν≥ÀfiÎ fi‚οÎfl «yÎw’ı Á˘Ï·Õ NuÒ· ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ±ÎM›_. fiÎ≥Àˇ˘„B·ÏÁÏflfi ±ı … flÁΛHÎ ¿ı 1864‹Î_ ±ÎS¡ıÕ fiΘ⁄ı·ı ÕΛfi΋Î≥À ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ‰Î’›* Ë÷_. ±Î VŒ˘À¿ ¿ıÏ‹¿· ‘flΉ÷_ ¿˘Õν≥À ¬ÎÕÎ-Àı¿flΉ΂ΠflV÷ı …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

51

∞’√ÎÕÌ ‹ÎflŒ÷ ◊Q⁄Î ·Î‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷_, …ı ±I›_÷ Ωı¬‹Ì flÌ÷ Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÀÌ‹fiÎ ‰Á_÷ √˘‰ÎflÌ¿fl ÷◊Î ±Oÿ· ¿·Î‹ ÁÏË÷fiÎ ⁄‘Î ÁP›˘ I›Îflı ›‰Îfi ±fiı Ï⁄fi±fi¤‰Ì Ë÷Î, ±ıÀ·ı ›˘B› ÷¿ıÿÎflÌ ·ı‰Îfi_ ÷ı‹fiı ÁÒ{›_ fiÏË. ±_÷ı ÷ˆ›Îfl ◊›ı·_ RH-75 ¿ı‰_ Ë÷_ ? ¿˘≥ hÎÎ…‰_ ±Î…fiÎ PSLV Á΋ı ÷ıfiı Ωı¬Ì ¿ı ÷˘ hÎÎ…‰Îfiı Á‹÷˘· ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı Á΋Π’S·Î‹Î_ 42,000 …ıÀ·Î_ RH-75 ¬Õ¿‰ÎfiÎ_ flËı, ¿ÎflHÎ ¿ı ·√¤√ ’Î_«ı¿ ŒÌÀ (1.5 ‹ÌÀfl) ·Î_⁄Î ±ı fl˘¿ıÀfi_ ‰…fi ‹Î_Õ 7 Ï¿·˘√˛Î‹ Ë÷_. fi‰ıQ⁄fl 20, 1967 fiÎ Ïÿ‰Áı ’Ëı·_ RH-75 ±‰¿ÎÂı ÷˘ fiÏË, ’HÎ ±Î¿ÎÂı ÁŒ‚÷Î’Ò‰˝¿ «Õu_. ¿˘Õν≥À 2.5 Ï¿·˘√˛Î‹ …ıÀ·˘ Ë÷˘. ⁄ı±ı¿ Áı¿LÕ‹Î_ ÷ı ’fl‰Ã˘ Á’ÎÀÎ⁄_‘ ÿËfi ’΋Ìfiı ¬÷‹ ◊›˘, ’fl_÷ fl˘¿ıÀfiı ÷ıHÎı ‰Îÿ‚˘fiÌ ±Îfl’Îfl 7 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’ˢӫÎÕÌ ÿÌ‘_. ±Î ’flÎø‹ »Î’flı «ÕÌ ’˘¿Îfl‰Î …ı‰_ ÷˘ fi Ë÷_, »÷Î_ ‹Ëk‰ ±ı ‰Î÷fi_ ¿ı RH-75 ’flÿıÂÌ Àı@fi˘·˘Ï…¿· ÁËΛ ¿ı Áfl_Ω‹ ‰√fl ⁄fiı·_ ’˛◊‹ V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀ Ë÷_. fl˘ÏËHÎÌ ÏÁÏfl{‹Î_ … I›Îfl ’»Ì ø‹Â— ‰‘ ‹˘ÀÎ_ fl˘¿ıÀ˘ ⁄fi÷Î_ √›Î_, …ı‹Î_ ¡ıL« Àı@fi˘·˘Ï… ‰Õı ÷ˆ›Îfl ◊›ı·Î ÁıLÀ<flfiı ⁄Îÿ ¿fl˘ ÷˘ ⁄‘Î_ fl˘¿ıÀ˘ V‰ÿıÂÌ Ë÷Î_. ωV÷Îflı·Ì ±ÎT≤ÏkÎfi_ ’Ëı·_ fi˘Ó‘’ÎhÎ fl˘¿ıÀ RH-125 Ë÷_. 1968‹Î_ ‹ıfi¿Î-l ±fiı 1970‹Î_ ‹ıfi¿Î-2 ⁄L›Î_, F›Îflı ’«ÎÁ Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ’˜·˘Õfi_ ‰Ëfi ¿flÌ Â¿÷_ RH-300 fi΋fi_ ÏÁ_√· VÀı… fl˘¿ıÀ 1971‹Î_ ⁄L›_. 1983‹Î_ ⁄ı VÀı…fiÎ RH-300 B fi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÀÌ‹ı ÿflQ›Îfi ¿˘Õν≥Àfiı ⁄ÿ·ı ±ıS›Ï‹Ïfi›‹ ’ΉÕfl ±…‹ÎT›˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ’˛˘’ı·LÀ ⁄Îwÿ ÁÎ◊ı ¤ı‚‰Î÷Î ±ı ’ΉÕflfi_ ÿËfi @›Î_› ‰‘ ◊˛VÀ ’ıÿÎ ¿fl÷_ Ë÷_. ±Î Ω÷fi_ Á˘Ï·Õ NuÒ· ⁄ı VÀı…fiÎ RH-560 ‹ÎÀı ‰Î’fl‰Î‹Î_ ±ÎT› _ . ÁΈ ◊ Ì ‹˘À< _ fl˘¿ı À 2,245 Ï¿·˘√˛Î‹fi_ ±fiı 420 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ±Î¿ÎÂÌ »·Î_√ ‹ÎflÌ Â¿÷_ RH-560 B Ë÷_. (…\±˘, hÎÌΩ fl_√Ìfi ¿‰fl ’flfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹.) µS·ı¬fiÌ› ⁄Î⁄÷ ±ı ¿ı ÿflı¿ ±ÎT≤ÏkÎfiÎ_ fl˘¿ıÀ ‹˘ÀÌ Á_A›Î‹Î_ ·˘L« ¿flΛÎ_ ±fiı 20 ‰Wν‹Î_ …\‹·˘ 2,000fiÎ ±Î_¿fiı ’Îfl ¿flÌ √›˘. ·˘„L«_√fi˘ ¿<· V¿˘fl ±ÎÀ·˘ ‹˘À˘ ˢ› I›Îflı ⁄‘Î Ï·N˚À-±Î˜Œ ÁŒ‚ flËı ±ı ‰  _ ’HÎ fi ⁄fiı . ±’fiÎ ËÎ◊ …√LfiÎ◊ ! V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀfiÎ À˘«¿Î‹Î_ ’˜·˘Õ √˘Ã‰Ì flËı·Î ±Îfl. ±flΉ΋ÿfi ÁÎ◊ı ±Oÿ· ¿·Î‹ (…‹HÎı)

52 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

·˘L«-’˜Õ ’fl √˘Ã‰Î›ı·_ 1.5 ‹ÌÀfl ¨«_ ±fiı 7.5 Áı.‹Ì. T›ÎÁfi_ RH-75

¤Îfl÷fiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÀÌ‹ı ±fi¤‰ı·Î ¿ıÀ·Î¿ »⁄flÕÎ ÷˘ fl‹Ò…’˛ıfl¿ Ë÷Î. ±ı¿ fl˘¿ıÀfiÎ Ï·Œ˚À-±Î˜Œ ‰¬÷ı ÷ıfi_ ’˜·˘Õ ÁÏË÷fi_ À˘«¿<_ fiÌ«ı ÿÕÌ ’Õu_ ±fiı ÷ı Á_’ı÷flÎ ‰√flfi_ ±ı¿·_ fl˘¿ıÀ ±Î¿Î‹Î_ «Õu_. ⁄ÌΩ ’˛Á_√ı fl˘¿ıÀ ±ÎÕ<_ ŒoÀΛ_, fi∞¿fiÎ ±fl⁄Ì Á‹ƒ‹Î_ ¬Î⁄¿›_ ±fiı ÁΈfiÎ ±«fl… ‰E«ı ’λ\_ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì ±Î¿Î ÷flŒ ±Îfl˘ËHÎ ¿fl‰Î ·ÎB›_. hÎÌ…\_ fl˘¿ıÀ ‰‚Ì ÏfiÏç÷ ‹Î√ı˝ ’Ïç‹ı …‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÿÏZÎHÎ ÷flŒ ±Î√‚ ‰K› _ . ¿ı À ·Î¿ Ïÿ‰Á ⁄Îÿ ÏhΉı L ƒ‹ ±ı„L…Ïfi±Ïfl_√ ¿Î˜·ı… fi∞¿ ÷ıfi_ ¬˘¬_ ‹‚Ì ±ÎT›_. CÎHÎÎ_ fl˘¿ıÀ ·˘„L«_√ ’˜Õ ’fl … ŒÎÀuÎ_. ≥Áfl˘fiΠωiÎÎfi̱˘ ‹ÎÀı ÿflı ¿ ÏfiWŒ‚÷Î ‰‘ ¿ÎÏ‹›Î⁄Ì ÷flŒ ÿ˘flÌ …÷Ì ¿ıÕÌ Ë÷Ì ±fiı F›Îflı RH-560 B ÁÎ◊ı ±Î‰Î_ sounding/Áε„LÕo√ (‰Î÷ΉflHÎfi˘ ±P›ÎÁ ¿flfiÎflÎ_) fl˘¿ıÀ˘fi˘ ÿ˘fl Á‹ÎM÷ ◊›˘ I›Îflı Á˘Ï·Õ ŒuÒ· Àı@fi˘·˘Ï… ’fl ÷ı‹fi˘ ËÎ◊ ⁄ıÁÌ «Ò@›˘ Ë÷˘. ÁıÀı·Î≥À

À|Îfl „V◊Ï÷‹Î_ flάı. ¨«Î≥ ’˛ÎM÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±˘√HÎÌÁ·˘L« ‰ÌÏË¿·/SLV ’˛¿Îflfi_ fl˘¿ıÀ ⁄fiΉ‰Î …ıÀ·_ iÎÎfi ‰ÌÁ …ıÀ·Ì ¿Áfl flËÌ Ω› ÷˘ ±ı ‰Î÷fi_ ’HÎ ¬ÎÁ ‹Ëk‰ ÷ı‹HÎı ‹ı‚‰Ì ·Ì‘_ Ë÷_. fiÏË. ⁄Ì∞ ÷flŒ SLV-3 …ı‰Î ÁıÀı·Î≥À ·˘L« ‰ÌÏË¿· ±ı¿ ’˛ffi ω«Îfl‰Î …ı‰˘ ¬fl˘ ¿ı ¤Îfl÷Ì› ωiÎÎfi̱˘ fl˘¿ıÀ µ’√˛Ëfiı ›˘B› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ÷fl÷˘ ‹Ò¿‰Îfi˘ ˢ›, Á˘Ï·Õ NuÒ·fiı ⁄ÿ·ı ‰‘ ¿Î›˝Z΋ ±ı‰Î Ï·„@‰Õ NuÒ· ‹ÎÀı ÷ıHÎı «˘yÁ √Ï÷‹Î√ı˝ ±Îfl˘ËHÎ ¿flÌ ÷ı‹… ‘Λν ÷flŒ ¿ı‹ fi ‰Y›Î ? ‰…fifiÌ √HÎ÷fḻı Ωı÷Î_ ’˛‰ÎËÌ Á‹›‹Î_ M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflHÎfiı ’Îfl ¿flÌ «˘yÁ ·ı‰·ı ⁄‚÷HÎ CÎfi ⁄‚÷HÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ ◊˛VÀ ’ıÿÎ ¿flı »ı. fl˘¿ıÀfiı ’ˢӫ‰_ flèÎ_. ±ÎfiÎ ‹ÎÀı ’flŒı@À √Î≥ÕLÁ ÏÁVÀ‹ ±fiı 1 Àfifi˘ ◊˛VÀ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ’˛Ï÷Áı¿LÕı 3.8 Ï¿·˘√˛Î‹ CÎfi ¿LÀˇ˘· ÏÁVÀ‹ Ωı≥±ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ Á˘Ï·Õ NuÒ· ⁄‚÷HÎfi_ ÿËfi ◊‰_ Ωı≥±ı, ’fl_÷ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ’˛‰ÎËÌ ⁄‚÷HÎ ‰Î’flÌ ¬Î÷˘ ÿflı¿ ÷⁄y˘ Ïfi›÷ ÀÎ≥‹ı ⁄οÌfiÎ fl˘¿ıÀ ‰Î’›* ˢ› ÷˘ 3.5 Ï¿·˘√˛Î‹◊Ì ’HÎ ÁËı… ±˘»Î ’fl‰ÃÎ ÁÎ◊ıfi_ ⁄_‘fi »˘ÕÌ Áfl‚÷Î’Ò‰˝¿ ¬flÌ ’Õ‰˘ Ωı≥±ı. ‰Õı ¿Î‹ «Î·Ì Ω› »ı. ÏËÁÎ⁄ ÁıÓ¿Õ˘ fiÏË, ’HÎ ËΩfl˘ »ı‰Àı 1970fiÎ ÿÁ¿Îfiı ±_÷ı ÷ı‹… wÎ.20 ¿fl˘ÕfiÎ ÀfifiÎ ◊˛VÀ‹Î_ √HÎÎ÷˘ ˢ› ±fiı ÿËfi Áı¿LÕfiÌ …B›Î±ı ‹Î‹Ò·Ì ’˛˘…ı@À¬«˝fiÎ ±_÷ı …ı SLV-3 Ï‹ÏfiÀ˘ Á‘Ì ◊÷_ ˢ› I›Îflı ÷˘ »ı‰Àfi˘ ⁄L›_ ÷ı 44 ‹A› ¿Î›˝’˛HÎÎÏ·±˘/sub÷ŒÎ‰÷ ⁄Ë ‹˘À˘ ⁄fiı. systems, ·√¤√ 7,000 ≥·ı„¿Àˇ¿· ±Î ÷ŒÎ‰÷ Á΋ı ÷¿·ÌŒ ˢ› ÷˘ ±ı ¿Q’˘fiLÀÁ, ¿<· 25 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄_ ¿ı ’˛‰ÎËÌ NuÒ· ⁄΂÷_ fl˘¿ıÀ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰_ ‰Î›Ïfl_√ ±fiı 40,000 ΩıÕÎH΢ ‘flΉ÷_ ÁËı·_ fi◊Ì. ±Î_÷Ïfl¿ fl«fiÎ ⁄Ë ±À’ÀÌ Ë÷._ …Q⁄˘ ’ı„LÁ· …ı‰Î ÿı¬Î÷Î ±ı fl˘¿ıÀfiÌ Ë˘› »ı. ⁄ı …\ÿÎ ’˛‰ÎËÌ ‹ÎÀı ⁄ı ±·√ …À΋Î_ Œ@÷ 40 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ fl˘ÏËHÎÌ ÀÎ_¿Ì±˘, ’Q’, ‰ÎS‰, flıB›·ıÀfl, M·„Q⁄_√, fi΋fi˘ ÁıÀı·Î≥À Ï⁄flÎF›˘ Ë÷˘. fl˘¿ıÀfiÎ ÿËfi «ıQ⁄fl ±fiı »ıS·ı ◊˛VÀ ‹ÎÀı √fl‹ ‹Î‚¬Îfiı fiÎHÎÎ_¿Ì› flÌ÷ı “’Ή·Îfi_ w ±fiı ‰Î›fi˘ e_ŒÎÕ˘ ¿Îœ÷Î_ fiÎı{· ±Î‰Î fl˘¿ıÀfiı ’˘H΢ ’ŸΩ‹HΔ …ı‰_ ¿ËÌ Â¿Î›, ¿ı‹ ¿ı ¬ÎVÁ_ Á_¿ÌHν ¿flÌ ‹Ò¿ı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ CÎfi ‰ı≥À-À<-‰ı≥À √HÎ÷Î_ «Î·ÌÁ Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ⁄‚÷HÎfiÌ ·Ò√ÿÌ fl˘¿ıÀ‹Î_ ¤flÌ ÿı‰Î› fi∞‰˘ ¤Îfl˘ ±_÷ÏflZ΋Î_ ’ˢӫÎՉΠ‹ÎÀı ±ıÀ·ı ’»Ì ÷ıfiÌ Á΋ı Ωı‰Î’b_ fiÏË. ÁıÀı·Î≥À ¿fl÷Î_ 425 √b_ ‰…fiÿÎfl ±ı‰_ ’Q’, ‰ÎS‰ ±fiı flıB›·ıÀfl …ı‰_ ±ı¿ı› ›_hÎ ‰ÎËfi ⁄fiΉ‰_ ’Õu_ Ë÷_. ≥Áfl˘±ı ¿<· fi Ωı≥±ı. fl˘¿ıÀ ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Î‹ {Õ’Ì 17 ÀfifiÎ SLV-3 fl˘¿ıÀ‹Î_ ·√¤√ 13 ◊Λ ±ı ŒÎ›ÿ˘ ’HÎ ¬fl˘. Àfi …ıÀ·_ ÷˘ CÎfi ⁄‚÷HÎ ¤›* Ë÷_. ±Î‹Î_ ≥Áfl˘fi_ ’Ëı·_ Á˘Ï·Õ NuÒ· ÁıÀı·Î≥À 70Ñ ’˛‹ÎHÎ ÿËfi ‹ÎÀı ±Î˜„@Á…fi ‹@÷ ·˘L« ‰ÌÏË¿· «Îfl ÷⁄y΋Î_ ‰ËıӫΛı·_ SLV-3 Ë÷_. ÁΈ◊Ì fiÌ«ıfi˘ ’˛◊‹ ÷⁄y˘ ¿fl÷Î ±ı‹˘Ïfi±‹ ’@·˘˝flıÀfi_, ÷˘ ⁄οÌfi_ ‰Á_÷ √˘‰ÎflÌ¿flfiÌ ÀÌ‹ı ⁄fiÎT›˘ Ë÷˘, 30Ñ Poly-Butadiene-acrylic Acid⁄ÌΩ ÷⁄yÎfiÎ «Î…˝ ‹ Î_ ±ı . ≥. acryloNitrile/PBAN fi΋fiÎ ’˛˘’ı·LÀ ⁄‚÷HÎfi _ , ±ı S › Ï ‹Ïfi›‹ ’ΉÕflfi _ , ‹◊fi›√‹ Ë÷Î, hÎÌΩfi˘ ˉη˘ ±ı. ⁄Î≥LÕflfi_ ±fiı ⁄ÌΩ_ ¿ıÏ‹¿SÁfi_ Ë÷_. ±Îfl. ¿
á

53

«¿flΉΠ·ı »ı ±fiı √›_--±◊ν÷˚ ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı ÁŒ‚ ’HÎ flèÎ_, ¿ÎflHÎ ¿ı 63 ¤Ò „ V◊fl ¿ZÎÎfiÎ Áı¿LÕ ’»Ì CÎÒ‹flÌ ¬Î‰Î ‹Î_Õı·Î SLV-3 fl˘¿ıÀ ÁıÀı·Î≥Àfiı µ’√˛ Ë ˘fi˘ ⁄flÎ⁄fl 183 É 426 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ fiÌ«Ì ¤˛‹HοZÎ΋Î_ «ÕÎT›˘. ¤˛‹HοZÎÎ »Ì»flÌ Ë÷Ì, ‹ÎÀı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflHÎ ΩıÕı ◊÷Î_ ωWÎ ‰ T≤kÎ µ’fl flËÌ CÎWνHÎfiı ·Ì‘ı ÁıÀı·Î≥À fi‰ Ïÿ‰Á ¿fl÷Î_ ‰‘ ±Î‰flÿÎ M≤J‰ÌfiÎ ‘fl̤˛‹HÎ ÁÎ◊ı ÷η Ï‹·Î‰ı »ı. ’˘·Îfl ¤˘√‰Ì Â@›˘ fiÏË. ÁΈ◊Ì ¿ÎÏ‹›Î⁄ ·˘„L«_√ ±ıÏ’˛· Áı À ı · Î≥À ‰ÌÏË¿·/ 17,1983fiÎ fl˘… ›˘Ω›_, F›Îflı fl˘¿ıÀı ÁıÀı·Î≥Àfiı 388 PSLV fi _ ¿Î‹ Áı À ı É 852 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ Á_÷˘WοÎfl¿ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ’ˢӫÎÕu˘. ·Î≥Àfiı ‘˛Ò‰Ì›/ polar ±Î «Îfl ·˘„L«_√ ÁÎ◊ı SLV-3 fi˘ ’˛˘…ı@À Á‹ıÀÌ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. ≥Áfl˘fiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÀÌ‹fiÎ ÁP›˘ ‰‘ ‹˘À<_ fl˘¿ıÀ ¤˛ ‹ HοZÎ΋Î_ Œfl÷˘ ⁄fiΉ‰ÎfiÎ ¿Î‹ı ·ÎB›Î. ¿fl‰Îfi_ »ı, F›Î_ ÷ı ’Ò‰˝±Î fl˘¿ıÀ ASLV/Augmented Satellite Launch ’Ïç‹fiı ⁄ÿ·ı µkÎflVehicle Ë÷_. ¨«Î≥‹Î_ 24 ‹ÌÀflfiÎ ±fiı ‰…fi‹Î_ 41.8 ÿÏZÎHÎfiÎ ‹Î√ı˝ M≤J‰ÌfiÌ ÀfifiÎ ÷ı fl˘¿ıÀfiı ±Î˜√‹ıLÀıÕ (ωV÷Îflı·_) ±ı‰_ ωÂıWÎHÎ ’˛ÿÏZÎHÎÎ ¿flı »ı. (…\±˘, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±’Λ_ ¿ı SLV-3 fiÎ ’Ëı·Î ÷⁄yÎ …ı‰Î 1 ⁄Î…\ fi ˘ ÕΛÎ√˛ Î ‹). ‹ÌÀfl T›ÎÁfiÎ_ ⁄ı fl˘¿ıÀ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕÌ ÿı‰Î›Î Ë÷Î. Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ‹ÎÀı ±fiı Àı„@fi¿· ¤ÎWÎ΋Î_ ¿Ë˘ ÷˘ ⁄Lfiı fl˘¿ıÀ˘ VÀˇı’-±Î˜fi Ë÷Î_, ˉ΋Îfi ±P›ÎÁ ‹ÎÀı …ı‹fi˘ ŒÎ‚˘ ASLV fiı ¿<· 15.4 Àfifi˘ ◊˛VÀ ±’Ή‰Î‹Î_ ⁄fiı · Î Áı À ı · Î≥ÀfiÌ ÁËΛ¤Ò÷ ⁄fi÷˘ Ë÷˘. ⁄‘_ ‹‚Ì 33 Àfi …ıÀ·Î CÎfi ¤˛‹HοZÎÎ Ëo‹ıÂÎ_ ‘˛‰Ì› ⁄‚÷HÎ ‰Õı ’ıÿÎ ◊÷Î ±ı ◊˛VÀfiÎ Ωıflı 35 ◊Ì 40 … ˢ‰Ì Ωı≥±ı, ¿ÎflHÎ Ï¿·˘√˛Î‹fiı ⁄ÿ·ı 150 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ÁıÀı·Î≥À ±_÷ÏflZ΋Î_ ¿ı fiÌ«ı M≤J‰Ì …ı‹ ‘fl̤˛‹HÎ ¿fl÷Ì Ω› ÷ı‹ fl˘… fi‰Î «ÕΉ‰Îfi˘ M·Îfi Ë÷˘. ’˛ÿı¢fiı ±‰·˘¿Ì ÷ı ÁıÀı·Î≥À ⁄ΉÌÁı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ ±Î¬Î ÏfiWŒ‚÷Îfi_ ±fiı ÁŒ‚÷Îfi_ «yfl Ωı ¿ı SLV-3 fiÌ …√÷fiı ±Î‰flÌ ·ı. ωω‘ ’˛¿ÎflfiÎ_ ›Î_Ïhο ±fiı ‰ÌΩb …ı‹ ASLV fiÎ ‹Î‹·ı ’HÎ «ÎS›_. 1987‹Î_ ’˛◊‹ ⁄ı ÁΑfi˘ ‘flΉ÷˘ ÁıÀı·Î≥À ·√¤√ 1,000 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ·˘„L«_ √ ‰¬÷ı ’Î_ « VÀı … fiÎ_ ASLV ˢ› ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı …wflÌ ⁄fi÷_ ±_÷ÏflZÎfi˘ ‹Î√˝ ¤Ò·Ì ⁄_√΂fiÎ µ’ÁÎ√fl‹Î_ ¤˛‹HοZÎÎfi_ ·ı‰· ¬ÎVÁ_ 900 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ …‚Á‹ÎÏ‘ ’ÎQ›Î_. ≥Áfl˘fiÎ “ÁÎ√fl’˛ı‹Ì” ˢ› »ı. V‰Î¤Îω¿ »ı ¿ı fl˘¿ıÀ …_√Ì ¿ÿfi_ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î‰Î ·Î√ı·Î_ fl˘¿ıÀ˘ ±ı ·ı⁄· fiÌ«ı ±fiı …⁄fl…V÷ ◊˛VÀ ’ıÿÎ ¿flı ±ı ’˛¿Îflfi_ ˢ‰_ ±˘fl ⁄ÿfi΋ ◊›Î_ ˢ÷, ’HÎ ±ı‰Ì fi˘⁄÷ Ωı≥±ı, ‹ÎÀı ÷ıfiÎ ⁄‘Î ÷⁄yÎ ’˛‹ÎH΋Î_ ±˘»˘ ±Î‰ı ÷ı ’Ëı·Î_ 1992‹Î_ ASLV ’fl Á‰Îfl ◊˛VÀ ±Î’ı ÷ı‰Î Á˘Ï·Õ ŒuÒ·fiΠˢ› ÷ı ’HÎ ◊›ı · ˘ 106 Ï¿·˘√˛ Î ‹fi˘ ÁËı … Ë‚‰Î fi «Î·ı. Á˘Ï·Õ ŒuÒ· ±ıÀ·ı ¿ı CÎfi ⁄‚÷HÎ ‰…fifi˘ ÁıÀı·Î≥À ±_÷ÏflZ΋Î_ ’ˢÓE›˘ ±fiı ‘flΉ÷Î fl˘¿ıÀfi˘ ⁄ÌΩı Õ¬˘ ±ı ¿ı ÿËfi Âw 1994‹Î_ ±ı fl˘¿ıÀı 113 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ⁄ÌΩ ◊›Î ’»Ì ÷ıfiı „V‰«-±Î˜Œ ¿flÌ Â¿Î÷_ fi◊Ì. ÁıÀı·Î≥Àfiı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘˘. ±Î «Îfl ÿËfifiÌ ‹ÎhÎÎ ±Î‰U›¿÷Î ‹…⁄ ‰‘ÎflÌ ¿ı ·˘„L«_√ ’»Ì ±fiı wÎ.43 ¿fl˘ÕfiÎ ’˛˘…ı@À¬«˝ CÎÀÎÕÌ Â¿Î÷Ì fi◊Ì. fl˘¿ıÀfiı ›˘B› ÏÿÂαı ⁄Îÿ ASLV fiÎ ¿Î›˝ø‹fiı ’HÎ Á‹ıÀÌ ·ı‰Î‹Î_ ‰Î‚‰Î ÿËfifiÎ ΩıÂÌ·Î »^_¿ÎflÎfi˘ ±ıL√· ’HÎ ±ÎT›˘. ˉı ‰Îfl˘ √_Ω‰fl ¿ÿfiÎ PSLV/ ⁄ÿ·Ì ¿Î÷˘ fi◊Ì. Ï·„@‰Õ ŒuÒ·fi_ fl˘¿ıÀ ’˘·Îfl ÁıÀı·Î≥À ·˘L« ‰ÌÏË¿·fi˘ Ë÷˘. ±ı„L…fi ‰Î’›* ˢ› I›Î_ … ±ı ⁄‘_ Â@› »ı. ±Î fl˘¿ıÀfi_ fi΋ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı fiyÌ ◊›ı·Î ≥Áfl˘ ‹ÎÀı …÷ı ÿËÎÕı ¤Îfl‰ÎË¿ ±fiı ¿Î‹ ‹…⁄ Ωı÷Î_ ÁÒ«¿ »ı. µ’√˛Ë˘fiı Á΋ÎL› ¤fl˘ÁÎ’ÎhÎ ±‰¿ÎÂÌ ‰ÎËfi ÁÎÏ⁄÷ ◊fiÎfl PSLV ⁄L›_ ÷ı ’Ëı·Î_ ωiÎÎfi̱˘ ‹ÎÀı ’Õ¿Îfl flÌ÷ı ’Ò ‰ ˝ - À< - ’Ïç‹ »˘Õ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı . ωWÎ‰T≤kÎÌ› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ÷ı±˘ M≤J‰Ì Œfl÷ı ⁄Ì∞ ’ıœÌfi_ V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀ ASLV ⁄L›_. ωω‘ ‹Î‚¬Î¿Ì› fl«fiα˘ ÁÒ«‰÷Ì 54 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

⁄‘_ ‹‚Ìfiı 35 O·ÒÏ’˛LÀ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì, …ı ’ˆ¿Ì «Îfl ÏÕ{Î≥fi˘ ±ı¿oÿflı ‰Ëı‰Îw …HÎÎ÷Ì Ë÷Ì. ±_÷ı …ı ÏÕ{Î≥fi ±’fiΉ‰Îfi_ fiyÌ ◊›_ ÷ı Á‰˘˝k΋ ˢ‰Î »÷Î_ ±I›_÷ Á_¿ÌHν Ë÷Ì. fl˘¿ıÀfi˘ ’Ëı · ˘ (fiÌ«ı fi ˘) ÷⁄y˘ Á˘Ï·Õ NuÒ·fi˘ Ë÷˘, …ıfiÌ Œfl÷ı ±ı‰Î … CÎfi ⁄‚÷HÎfiÎ_ 6 VÀˇı’-±Î˜fi fl˘¿ıÀ˘ ΩıÕÌ ÿı ‰ ÎfiÎ_ Ë÷Î_ . ±√ε ÷ı ±¬÷fl˘ ASLV ‹ÎÀı ¿flΛ˘ I›Îflı fl˘¿ıÀfiÎ Á_÷·fi ±_√ı CÎHÎÌ Á‹V›Î±˘ Ω√Ì Ë÷Ì. ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ »ı ¿ı ⁄‘Î_ VÀˇı’±Î˜fifiÎ ⁄‚÷HÎfi_ ÿËfi ±ı¿Áfl¬_ fi ◊Λ ¿ı ’»Ì ±ı¿Îÿfiı ⁄ıÁ‹Îfl √Ï÷±ı ◊÷Î ±Îfl˘ËHÎ ‰¬÷ı ˉÎfi˘ ±‰fl˘‘ ÁËı… ‰‘ fiÕı ÷˘ fl˘¿ıÀfi˘ À|Îfl ’Θ{ …‚‰Î› fiÏË. ∂¤Ì ‘flÌ ’fl ±ı fl˘¿ıÀ Roll ◊Λ ±ıÀ·ı ¿ı CÎÒ‹flÌ ¬Î›, ±ÎÕÌ ‘flÌ ’fl Yaw ¿Ëı‰Î÷Πω«·fi ‹…⁄ ±Î√‚ ¿ı ’λ‚ fi‹ı ±◊‰Î ÷˘ ÷ıfiÌ Pitch ⁄ÿ·Î› ±fiı ÷ı ÕÎ⁄ı ¿ı …‹HÎı {˘¿ ·ı. (…\±˘, hÎÌΩ fl_√Ìfi ¿‰fl ’flfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹). ω«·fifi˘ ±ı ÿflı¿ ’˛¿Îfl ÷ıfiÎ √Ï÷‹Î√˝fiı ⁄ÿ·Ì fiάı ±fiı ‘ÎflÌ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ÷ı ’ˢӫı fiÏË. ÁıÀı·Î≥À Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fi˘ ˢ› ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ¤˛‹HοZÎÎfiÌ ⁄Î⁄÷ı {Î{Ì »^À»ÎÀ ‹ÎÀı √_Ω flËı÷Ì fi◊Ì. ¨«Î≥‹Î_ ⁄Ë ÷˘ 15 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ (1.6Ñ fi˘) Œfl¿ flËı I›Î_ Á‘Ì «Î·ı, ’HÎ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fiÏË. µkÎflÿÏZÎHÎfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ µ’√˛ËfiÌ ¤˛‹HÎflı¬Î ±ı … flÌ÷ı ÏfiÏç÷ flı¬Îfiı ±fi·ZÎÌ 0.10 ¿fl÷Î_ ‰‘ hÎÎ_ÁÌ fi ˢ‰Ì Ωı≥±ı --±ıÀ·ı ¿ı µ’√˛Ëı M≤J‰ÌfiÎ µkÎfl-ÿÏZÎHÎ flı¬Î_ÂfiÌ ⁄flÎ⁄fl µ’fl flËÌ ÷ıfiÎ «Ì·ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ‰˘ Ωı≥±ı. ¤˛ ‹ HοZÎÎfiı ·√÷Ì ’Ò ‰ ˝  fl÷˘ ±ÎÀ·Ì ¿Õ¿ ˢ‰Îfi _ ¿ÎflHÎ Â _ ? ±ı¿‹ÎhÎ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷˘ ±fiı fi˘◊˝-Áε◊ CÎÒ‹÷˘ ÁıÀı·Î≥À M≤J‰ÌfiÌ ±Î√·Ì ’˛ÿÏZÎHÎÎ

á ·˘„L«_√ ’˜Õ ’fl Ï·Œ˚À-±Î˜Œ ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl fl¬Î÷Î PSLV fi_ ¿ÎµLÀÕεfi 72 ¿·Î¿ ’Ëı·Î_ Âw ◊Λ »ı. ŒÎ≥fi· ¿ÎµLÀÕεfi 10 Ï‹ÏfiÀ ’Ëı·Î_ ±Îfl_¤Î› ¿ı F›Îflı fl˘¿ıÀfiÌ ·√΋ Á_¤Î‚Ì ·ı÷_ ¿QM›ÒÀfl 50 Ω÷fiÎ ¿‹ÎLÕ ±Î’Ì …\ÿÌ …\ÿÌ 500 ¿Î›˝’H˛ ÎÎÏ·±˘ «¿ÎÁÌ ·ı »ı. Ï·Œ˚À-±Î˜ŒfiÌ hÎHÎ Ï‹ÏfiÀ ’»Ì ¬⁄fl ’ÕÌ Ω› »ı ¿ı ·˘„L«_√ ÁŒ‚ ◊›_ ¿ı fiÏË. á 1996 ‹Î_ ’›Î˝M÷ Á_A›Î‹Î_ PSLV fiˢ÷Î_ ⁄L›Î_ I›Îflı ≥Áfl˘ 1 Àfifi˘ ÁıÀı·Î≥À «ÕΉ‰Î ‹ÎÀı flÏ›Îfiı 4 ¿fl˘Õ ÕΘ·fl «Ò¿‰÷_ Ë÷_, F›Îflı ›fl˘Ï’›fi V’ıÁ ±ı…LÁÌfi˘ «Î…˝ 5 ¿fl˘Õ ÕΘ·fl Ë÷˘. ⁄Ì∞ ÷flŒ PSLV fi˘ ÿfl Œ@÷ 1.7 ¿fl˘Õ ÕΘ·fl flËı÷˘ ±fiı ÷ı fiÎHÎÎ_ ’flÿı Â Ì ËÒÏ_ ՛΋H΋Î_ «Ò¿‰‰ÎfiÎ ◊÷Î_ fi Ë÷Î_. á lÌËÏfl¿˘ÀÎ ¬Î÷ı PSLV ±_÷ÏflZÎ ÷flŒ ±Îfl˘ËHÎ Âw ¿flı ±ı ‰¬÷ı 2,5000 ◊Ì 3,000 0 Áı „ S›Áfi _ ÷Î’‹Îfi Á…˝ ÷ Î_ ÷ı fi Î_ ±ı„L…fi˘fiÌ ‘‹‘‹ÎÀÌ 20 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı Á_¤‚Λ »ı. ’˛◊‹ ⁄ı ·˘„L«_√ ‰¬÷ı ÷˘ ’˜Õ fi∞¿fiÌ Œ˚·Õ·Î≥ÀfiÎ ¿Î« ±fiı ÏŒ·Î‹ıLÀ ’HÎ ÷Ò À Ì √›Î Ë÷Î. ¤Îω ’flÌZÎHÎ ‹ÎÀı ·˘„L«_√fiÌ @·Î˜{-±’ ωÏÕ±˘√˛ÎŒÌ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î ¿ı‹ıflÎfiı ’˜Õ fi∞¿fiÌ ’Îflÿ½¿ ⁄·ıÀ’˛ÒŒ B·ÎÁfiÌ ¿ıÏ⁄fi‹Î_ ÁflÏZÎ÷ fl¬Î› »ı. á ≥Áfl˘fiÎ PSLV ¶ÎflÎ »˘ÕÎ÷Î Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ ±fiı ‹ıÏ’_√fiÎ ÁıÀı·Î≥ÀfiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ‹ÎÀı ‘Ì¿÷_ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ⁄Ωfl »ı. ≥Áfl˘±ı ⁄ÌΩ ÿı¢fiı ±ı ÷Á‰Ìfl˘ ‰ı«‰Î ‹ÎÀı ±fiı ’Îfl¿Î ÁıÀ· ı Î≥ÀfiÎ ·˘„L«_√fi_ ¤ÎÕ<_ ¿‹Î‰Î ‹ÎÀı Antrix (±_÷ÏflZÎ) Corporation fi΋fiÌ T›Î’ÎflÌ ÂάΠV◊Î’Ì »ı. ±Î Á_V◊αı 2006-07 ‹Î_ ¿<· wÎ. 664 ¿fl˘Õfi˘ ‰¿fl˘ ¿›˘˝, F›Îflı 200708 ‹Î_ ÷ıfiı wÎ. 900 ¿fl˘Õ ‹‚‰Îfi˘ ±_ÿÎ… »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ PSLV fl˘¿ıÀfiÎ Õı‰·’‹ıLÀ ’λ‚ ◊›ı·˘ ¬«˝ — wÎ. 450 ¿fl˘Õ.á

ÿflQ›Îfi …ı Á‹›ı …ı V◊‚fiı ±‰·˘¿Ì √›˘ ˢ› ±ı Á‹›ı ±ı … V◊‚fiÎ ‹Î◊ı ÷ı ⁄Ì∞ ’˛ ÿ ÏZÎHÎÎ ‰¬÷ı Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ‹ÎÀı ±Î‰‰˘ Ωı≥±ı. ⁄Lfiı ‰¬÷ı ÁÒ›˝fiÎ_ ·√¤√ Áfl¬Î_ Ï¿flH΢ ±Î’Î÷ ◊÷Î_ ˢ› »ı ±fiı infrared/ ±‘˘fl@÷ ÷◊Î ⁄ÌΩ ’˛¿ÎflfiÎ_ ‹˘Ω_ Áfl¬Ì ‹ÎhÎ΋Î_ Áı À ı · Î≥À ÷flŒ ’flΉÏ÷˝÷ ◊÷Î_ ˢ› »ı. ±Î◊Ì ⁄ı ÷Á‰Ìfl˘ ‰E«ı Áfl¬Î‹HÎÌ ¿fl‰Îfi_ Á√‹ fỉÕı »ı. ÿÎ. ÷. ¿˘≥ ¬ı÷fl Ïÿ‰Á˘ ’Ëı·Î_fiÎ ÏÕÏ…À· Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ fi¿·Ì ·Î· fl_√ı ÷Î…\_‹Î…\_ …HÎΛ, ’fl_÷ Ïÿ‰Á˘ ’»ÌfiÎ Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ¿Î‚Π’Õ÷Î_ ‘Î⁄Î_ ÿı¬Î› I›Îflı ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı ¿ı ¬ı÷flfiÎ ‹˘·fiı e√ ·Î√Ì »ı--±fiı ÷ı ‘Î⁄Î_ …\ÿÎ Á‹›ı …\ ÿ Î ±ı L √·ı ’Õı·Î_ ÁÒ›˝Ï¿flH΢fiı ±Î¤ÎflÌ fi◊Ì. ÀÎ≥‹Àı⁄·fi_ ±Î‰_ ¿Õ¿ ’ηfi …wflÌ Ë˘› I›Î_ ÁıÀı·Î≥Àı «˘yÁ flÌ÷ı ±_ ¿ Λı · Ì √˘‚οÎfl ¤˛ ‹ HοZÎÎfiı ‰‚√Ì flËı ‰  _ Ωı ≥ ±ı . ±Î ¿ZÎÎ ÁıÀı·Î≥À‹Î_ flËı·Î ¿ı‹ıflÎfiÌ Œ˘¿· ·ıL◊ ‰Õı fiyÌ ◊Λ »ı. ÁıÀı·Î≥À Ωı ‰‘Îflı µ’·Ì ¿ı fiÌ«·Ì ¿ZÎ΋Î_ Ω› ÷˘ Œ˘À˘√˛ÎN˚Á ±ÎµÀ-±Î˜Œ-Œ˘¿Á ⁄fiı. ÏfiÏç÷ ◊›ı·Ì ¿ZÎÎ …ı ˢ› ÷ı, ’fl_÷ fl˘¿ıÀı ¿ÂÌ ‹Ìfi‹ı¬ ‰√fl ÷ıfiı ±ı … ‹¿Î‹ı ’ˢӫÎÕ‰˘ flè΢. ±Î ¿Î‹ …ıfiÎ ÿËfifiı ±Î˜fi-±Î˜Œ ¿ı M·Á-‹Î≥fiÁ fi ¿flÌ Â¿Î› ±ı‰Î Á˘Ï·Õ ŒuÒ· fl˘¿ıÀ ‹ÎÀı Â@› fi Ë÷_. ∂Õ÷Î ¿⁄Ò÷flı ΩHÎı ¤fl±Î¿ÎÂı «ÕuÎ ⁄Îÿ I›Î_fiÎ Á‚_√ ·Î_⁄Î ±fiı ÁÎ_¿ÕÎ fi‚οÎfl‹Î_ ŒVÀÛ ÀˇÎ›·ı ’˛‰ıÂÌ ÷ıfiÌ …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

55

±_ÿfl Œ˚·Î∫√ ¿fl‰Îfi_ Ë÷_--¿ı ’»Ì ±ı‹ ¿Ë˘ ¿ı ¿Õ¿ ÿ˘flÎfiı ·_⁄Î‰Ì ÷ıfiı ±fiı¿ ‹ÌÀfl »ıÀıfiÌ ÁΘ›fiÎ fiο΋Î_ ’fl˘‰‰Îfi˘ Ë÷˘. √Ï÷fiÎ ±fiı ‹Î√˝fiÎ ŒÎ≥fi ÀuÒÏfi_√ ‰√fl ±ı Â@› fi ⁄fiı--±ıÀ·ı ÷ı ¿Î›˝ ‹ÎÀı ±Î_iÎÎÏ¿÷ Ï·„@‰Õ ŒuÒ· fl˘¿ıÀ ‰Î’fl‰_ flèÎ_. ¿o≥ fiÏË ÷˘ «Îfl ’ˆ¿Ì ⁄ı ÷⁄yÎ Ï·„@‰Õ ŒuÒ · fiÎ ±ı À ·ı ¿ı ’˛ ‰ ÎËÌ ⁄‚÷HÎfiΠˢ› ±ı …wflÌ ⁄L›_. ’ÏflHÎ΋ı PSLV ‹ÎÀı ±_÷ı fiyÌ ◊›ı·Ì ÏÕ{Î≥fi‹Î_ ’Ëı·˘ (fiÌ«ıfi˘) ÷⁄y˘ Á˘Ï·Õ, ⁄ÌΩı Ï·„@‰Õ, hÎÌΩı Á˘Ï·Õ ±fiı «˘◊˘ ŒflÌ Ï·„@‰Õ ŒuÒ·fi˘ Ë÷˘. ÏÕ{Î≥fi ±Î¿Ê˝¿ Ë÷Ì, ’HÎ ÷ıfiı ÁοÎfl ¿fl‰Ì ±ı …\ÿ˘ ’˛ffi Ë÷˘. ’˛ffi ±ı¿Îÿ fiÏË, CÎHÎÎ Ë÷Î. ±√ε SLV-3 ‹Î_ ÷◊Î ASLV fiÎ_ ’˛◊‹ ⁄ı ·˘L«Á˝‹Î_ Poly-Butadiene-acrylic AcidacrylonNitrile/PBAN fi΋fi_ ±‹ıÏfl¿Ì

⁄fiΉÀfi_ CÎfi ⁄‚÷HÎ ‰’flΛ_ Ë÷_. ¤Îfl÷fi˘ Á˘Ï·Õ ŒuÒ· ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ Ï‹ÁÎ≥· ¿Î›˝ø‹ Ωı÷Î_ ±ÎÏ◊˝¿ ’˛Ï÷⁄_‘˘ Ëı ±‹ıÏfl¿Î±ı ÷ı ⁄‚÷HÎfi˘ ÁM·Î› ±˘Ï«_÷˘ ⁄_‘ ¿flÌ ÿÌ‘˘. ≥Áfl˘ ‹ÎÀı I›Îflı ‹‘ÿÏfl›ı ¬Îfl‰Î ¬Ò À uÎ …ı ‰ Î ¿Œ˘ÕÎ Á_Ωı√˘ ’ıÿÎ ◊›Î, »÷Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ËÎ◊ı «HÎ ¬Î‰Î fi ‹Î√÷Î ÷ıfiΠωiÎÎfi̱˘ ⁄Ë À>_¿Î √΂΋Î_ ‰ˆ¿„S’¿ ⁄‚÷HÎ ÷ˆ›Îfl ¿flÌfiı …_M›Î. ±Î ⁄‚÷HÎ Hydroxyl Terminated Poly-Butadiene/HTPB ±ı‰Î fi΋ı ±˘‚¬Î÷_ Ë÷_. ’Î_« ÷⁄yÎ ‘flΉ÷Î ASLV fiÎ hÎÌΩ ±fiı «˘◊Î ·˘L«Á˝‹Î_ ±ı ⁄‚÷HÎ ÷ı‹HÎı ‰Î’›*. ±Î‹ »÷Î_ ASLV fi_ Á˘Ï·Õ ŒuÒ· ÁÏË÷fi_ ÷‹Î‹ ‹Î‚¬_ Œ@÷ 40 Àfifi_ Ë÷_, F›Îflı PSLV fiÎ ±ı¿·Î ’˛◊‹ ÷⁄y΋Î_ ’ÒflÎ 138 Àfi HTPB ¤fl‰Îfi_ ◊÷_ Ë÷_. ≥Áfl˘±ı ’˛˘Õ@Âfi {Õ’Ì ⁄fiΉ‰Î ±ı Àı@fi˘·˘Ï… fiıÂfi· ±˘√ı˝Ïfi¿ ¿ıÏ‹¿· ≥LÕVÀˇ Ì { Ï·Ï‹Àı Õ / NOCIL ¿o ’ fiÌfiı ÀˇÎLÁŒfl ¿flÌ ÿÌ‘Ì, …ıHÎı ‹˘Àı ’Λı ÷ıfi_ ’˛˘Õ@Âfi Âw ¿›*. fl˘¿ıÀfiÎ hÎÌΩ Á˘Ï·Õ 56 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

ŒuÒ· VÀı…‹Î_ ’HÎ 7 Àfi …ıÀ·_ ±ı … ⁄‚÷HÎ ‰’flΉÎfi_ Ë÷_. Á˙◊Ì ‹Ëk‰fi _ VÀı … 138 Àfi ⁄‚÷HÎfiı Á‹Î‰÷_ ±fiı 2.8 ‹ÌÀflfi˘ (·√¤√ 10 ŒÌÀfi˘) T›ÎÁ ‘flΉ÷_ ’Ëı·_ Ë÷_. ±Î ⁄‚÷HÎfi_ …J◊Î⁄_‘ ÿËfi ◊Λ I›Îflı ±_ÿfl¬Îfiı ’˛I›ı¿ «˘flÁ ∫«ı 780 fl÷·fi_ ÿ⁄ÎHÎ …L‹ı ±fiı ÷ı ’˘·ÎÿÌ ±Î‰flHÎfiı ⁄Ë ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ ÷˘ÕÌ fiάı. ·˘„L«_√ ’˜Õ ’fl … fl˘¿ıÀ ’˛«_Õ ‘ÕοΠÁÎ◊ı ŒÎÀı--±fiı ÷ı fi˘⁄÷fiı À΂‰Î ‹ÎÀı ΩÕ<_ ’˘·Îÿ Ωı ‰Î’›* ˢ› ÷˘ ‰…fifiı ·Ì‘ı fl˘¿ıÀ ±_÷ÏflZÎ ÷flŒ ‘ÎflÌ √Ï÷±ı ±fiı ‘Λν ·ı‰·ı «Õı fiÏË. ’˛◊‹ VÀı…fi_ ±ÎÂflı 20 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Î ¬˘¬Î ‹ÎÀı ±ı¿‹ÎhÎ ›˘B› ’˘·Îÿ ‹ıflıÏ…_√/maraging VÀÌ· Ë÷_. ÁΫΠ±◊˝‹Î_ Ωı÷Î_ ÷ıfiı ’˘·Îÿ fi ¿Ëı‰_ Ωı≥±ı. ’˘·Îÿ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ·˘¬_Õ ÁÎ◊ı ‹A›I‰ı ¿Î⁄˝fi ±fiı ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı ⁄ÌΩ_ ÷k‰˘fi˘ ¤ı√ ¿flΛ, F›Îflı ‹ıflıÏ…_√ VÀÌ· ·˘¬_Õ‹Î_ ‹˘Ï·⁄Õıfi‹, ¿˘⁄ÎSÀ, Ïfi¿· ±fiı ◊˘Õ< _ CÎb_ ÀÎ≥Àı Ï fi›‹ ÷◊Î ±ıS›Ï‹Ïfi›‹ ¤ı‚T›Î ’»Ì ⁄fiı. ¿Î⁄˝fifi_ ’˛‹ÎHÎ ¬ÎÁ fiÏË. ±Î ⁄‘Î ’ÿÎ◊˘˝ ⁄flÎ⁄fl ‹Î’ı ˢ‰Î Ωı≥±ı. ‹ıflıÏ…_√ Àı@fi˘·˘Ï… ±‹ıÏfl¿Î …ı‰Î ±‹¿ ÿı¢ ’ÎÁı … Ë÷Ì. ±ÎÏ◊˝¿ ’˛Ï÷⁄_‘˘ Ωı÷Î_ ¤Îfl÷fiı ÷ı ‹‚ı ÷ı‹ fi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı CÎfi ⁄‚÷HÎfiÌ …ı‹ ‰‚Ì ÷ıfiÎ ±_√ı Á_¢‘fi «ÎS›_. Ï‹l ‘Î÷ Ïfi√‹/ MIDHANI Ï·Ï‹Àı Õ ı ±_ ÷ ı ‹ıflıÏ…_√ VÀÌ· ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ⁄÷ÎT›_ ±fiı ÷ıfiÎ ‰Õı PSLV fiÎ ’˛ ◊ ‹ VÀı … fi˘ CÎÎÀ ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Î‹ ·ÎÁ˝fi ±ıLÕ À<⁄˛˘±ı ÷◊Î ‰Î·«_ÿfi√fl ≥LÕVÀˇÌ{ı ‹Î◊ı ·Ì‘_. ±Î ’˛◊‹ VÀı… Œfl÷ıfiÎ_ 6 VÀˇı’-±Î˜fi fl˘¿ıÀ˘ ’HÎ ‹ıflıÏ…_√ VÀÌ· ‰Õı ⁄L›Î_. Ï·„@‰Õ ŒuÒ·‰Î‚_ PSLV fi_ ⁄Ì…\_ VÀı … ’HÎ Àı @ fi˘·˘Ï…¿· º„WÀ±ı ’Õ¿Îfl…fi¿ fỉÕu_. ≥Áfl˘fi˘ SLV-3 fiı ÷◊Î ASLV fiı ·√÷˘ ¿Î›˝ø‹ Á˘Ï·Õ ŒuÒ · fiÎ ’ÎÀı «ÎS›˘ Ë÷˘. ≥Áfl˘fiÌ Áÿ˚fiÁÌ⁄Ì ±ı ¿ı ±ÎÏ◊˝¿ ’˛Ï÷⁄_‘˘ ‹Ò¿Î›Î

÷ıfiÎ CÎHÎÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ ÷ıHÎı ¡ÎLÁfiÎ ’˛‰ÎËÌ ⁄‚÷HÎfiÎ ‰Î≥Ï¿o√ ±ı„L…fifiÌ Àı@fi˘·˘Ï… ¬flÌÿÌ ·Ì‘Ì Ë÷Ì. ‰Î≥Ï¿o√fiÎ ±Î‘Îflı ÷ıfiÎ Á_¢‘¿˘±ı ω¿ÎÁ fi΋fi_ ±ı„L…fi ÷ˆ›Îfl ¿flÌ fiÎA›_, …ı ’˛˘…ı@À‹Î_ √˘ÿflı… ±fiı ⁄˘≥Á …ı‰Ì ¿o’fi̱˘ Á΋ı· Ë÷Ì. ‰Î≥Ï¿o√fiÎ ±P›ÎÁ ‹ÎÀı ±√ε 50 fl˘¿ıÀ ±ı„L…Ïfi±fl˘ ¡ÎLÁ √›Î Ë÷Î. ω¿ÎÁ ⁄L›Î ’»Ì ÷ıfiÎ Àı„VÀo√ ‹ÎÀı ’λΠ¿ıÀ·Î¿fiı ¡ÎLÁ ‹˘¿·Î›Î I›Îflı ±ı Á˙fi˘ ∞‰ ÷΂‰ı Ë÷˘. ·√¤√ ÷‹Î‹ V‰ÿıÂÌ ’ÒflΩ‰Î‚_ fl˘¿ıÀ ¿Á˘ÀÌ‹Î_ ’Îfl ’Õı ¿ı ¿ı‹ ÷ıfiÎ ±_√ı ŒŒÕÎÀ Ë÷˘--±fiı ÷ı ’HÎ ±ıÀ·Ì Ëÿfi˘ ¿ı ’˛◊‹ Àı„VÀo√ ÁŒ‚ ◊›Î ’»Ì ⁄οÌfiÎ_ ’flÌZÎH΢ ‰¬÷ı Á˙±ı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ⁄ıÿ˘fi˘ ø‹ …ı‹fi˘ ÷ı‹ Ω‚T›˘. fl¬ı ±’Â¿fi ◊Λ ±ı‰Ì ⁄Ì¿ı ÁÌÏÀo√ ±flıL…‹ıLÀ ⁄ÿ·Ì fiÏË, ¿ı‹ ¿ı ±Î√·Ì ⁄ıÿ T›‰V◊Î Â¿Ïfi›Î‚ fỉÕÌ Ë÷Ì. ω¿ÎÁ ±ı„L…fi Ï·„@‰Õ ŒuÒ·fi_ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı …flÎ ±À’ÀÌ fl«fiΉ΂_ »ı, ’fl_÷ ÷ıfi˘ ¿Î›˝’˛¿Îfl Á‹…‰˘ ‹U¿ı· fi◊Ì. ¿<· ‹‚Ìfiı 37.5 Àfi …ıÀ·Î_ ⁄ı Ω÷fiÎ_ ⁄‚÷H΢ ÷ı‹Î_ ‰’flΛ »ı. ±ı¿ ÀÎ_¿Ì‹Î_ Unsymmetrical DiMethyl Hydrazine / UDMH ¤flı ·  _ ˢ› »ı , …ı ⁄_‘ÎflHÎÌ› flÌ÷ı ⁄‚÷HÎ »ı. ⁄Ì∞ ÀÎ_¿Ì Nitrogen Tetroxide/N2O4 ‘flΉı »ı, …ıfi_ ¿Î‹ ±Î˜„@ÁÕÎ≥{fl ÷flÌ¿ı ⁄‚÷HÎfiÎ ÿËfi ‹ÎÀı ±Î˜„@Á…fi ‹@÷ ¿fl‰Îfi_ »ı. ¿ıÏ‹„VÀˇfiÌ º„WÀ±ı ⁄Lfiı ’ÿÎ◊˘˝ ËÎ≥’fl√˘Ï·¿ »ı-±ıÀ·ı ¿ı ÿËfiÏø›Î Âw ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹fi_ Ï‹lHÎ ◊Λ ±ı ’Òfl÷_ »ı. Ï«fi√ÎflÌfiÌ …wfl ’Õ÷Ì fi◊Ì. Âw±Î÷ı ÷ı‹fi˘ fi∞‰˘ …J◊˘ √ıÁ …fiflıÀfl‹Î_ ’˛‰ıÂı »ı. ’Ëı·Ì ÿËfiÏø›Î I›Î_ ◊Λ »ı ±fiı ‰Î˜Àfl ÀıL¿ ¶ÎflÎ ±Î‰÷Î ’ÎHÎÌfi_ ÷ı ‰fl΂‹Î_ w’Î_÷fl ¿flÌ fiάı »ı. ±Î ‰fl΂ ◊¿Ì À⁄ν≥fi Œfl÷_ ◊Λ ±fiı À⁄ν≥fi ⁄ı ŒuÒ· ’Q’fiı Œfl÷Î ¿flı, ±ıÀ·ı ’˛I›ı¿ Áı¿LÕı 250 Ï¿·˘√˛Î‹ UDMH ±fiı N2O4 ÿËfi «ıQ⁄fl‹Î_ ’˛‰ıÂı »ı. (…\±˘, hÎÌΩ fl_√Ìfi ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹). ⁄Lfiı ’˛˘’ı·LÀfi˘ »^À÷˘ V’˛ı ‘ÕοΤıfl Á‚√ı »ı. L›ÒÀfifiÎ hÎÌΩ √Ï÷ÏÁ©Î_÷ ‹…⁄ PSLV fiı ±ı ‰¬÷ı ‹‚÷˘ ◊˛VÀ 72 Àfi ¿fl÷Î_ ±˘»˘ ˢ÷˘ fi◊Ì. ±·⁄kÎ, ÿËfifiÌ Ïø›Î Ï·Œ˚À-±Î˜ŒfiÌ 44 Áı¿LÕ ’»Ì Âw ◊Λ »ı, F›Îflı ’Ëı·˘ ÷⁄y˘ ’˘÷Îfi_ CÎfi ⁄‚÷HÎ ’Òflı’Òw_ ‰Î’flÌfiı ¬flÌ ’Õı »ı. ω¿ÎÁ ±ı„L…fi I›Îfl ⁄Îÿ 158 Áı¿LÕ ·√Ì ’˘÷ÎfiÎ ÁÏË÷ hÎHÎ VÀı…fiı ⁄ÒVÀ ±Î’ı »ı. ω¿ÎÁ ±ı„L…fi ÷˘ ΩHÎı ¡ıL« ‰Î≥Ï¿o√fiÌ V‰ÿıÂÌ ±ÎT≤ÏkÎ ÷flÌ¿ı ⁄L›_, ’fl_÷ ÷ıfiÎ_ ’˛˘’ı·LÀ Á˘ À¿Î V‰ÿıÂÌ Ë˘› ÷ı …wflÌ Ë÷_. µI’Îÿfifi˘ ¿˘LÀˇÎ@À ±ËŸ ’HÎ ¬Îfi√Ì ±fiı ΩËıfl ZÎıhÎfiÌ ¿o’fi̱˘fiı Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. ≥Áfl˘fiı

Âw±Î÷‹Î_ …flÎ Õ¬˘ fiÕu˘, ¿ÎflHÎ ¿ı UDMH ‹ÎÀı ˈÿflÎ⁄ÎÿfiÌ ≥„LÕ›fi ÕˇBÁ ±ıLÕ ŒÎ‹Î˝V›ÏÀ¿· Ï·Ï‹ÀıÕfiı ÷ıHÎı wÎ. 60,00,000 fiÌ ‹ÂÌfiflÌ ±’ÎT›Î »÷Î_ ‘Λ* ’˛˘Õ@Âfi ‹Y›_ fiÏË. ≥Áfl˘±ı ¿˘LÀˇÎ@À flÿ ¿›˘˝ ±fiı ‹ÂÌfiflÌ ’Î»Ì ·Ì‘Ì. »ı‰Àı ±Î_‘˛ Â√Á˝ Ï·Ï‹ÀıÕı …J◊Î⁄_‘ UDMH ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ±ÎM›_, F›Îflı ±Î˜„@ÁÕÎ≥{fl ÷flÌ¿ı ‰’flÎ÷_ N2O4 ÏËLÿV÷Îfi ±˘√ı˝Ïfi¿ ¿ıÏ‹¿SÁı ⁄fiÎT›_. ·˘„L«_√ ’»Ì 202 Áı¿LÕı ¿Î›˝fl÷˚ ⁄fi÷˘ hÎÌΩı ÷⁄y˘ Á˘Ï·Õ ŒuÒ·fi˘ Ë÷˘, …ı‹Î_ 8 Àfi HTPB ¤flı·_ Ë÷_. ±Î ÷⁄y˘ 83 Áı¿LÕ ‹ÎÀı ◊˛VÀ ±Î’÷˘ flËı ±fiı ÷ı ’˘÷Îfi_ CÎfi ⁄‚÷HÎ ‰Î’flÌfiı ¬flÌ ’Õı, ±ıÀ·ı 2.5 Àfi Ï·„@‰Õ ŒuÒ·‰Î‚˘ «˘◊˘ ÷⁄y˘ 425 Áı¿LÕ ‹ÎÀı ÁÏø› ⁄fiı. Á˙◊Ì ‰‘ ‹Ëk‰ ±ı ÷⁄yÎfi_ √HÎΛ, ¿ÎflHÎ ¿ı ±√εfiÎ hÎHÎ ÷⁄yαı «˘yÁ ÏÿÂ΋Î√˝ ’¿ÕÌ flά‰Î‹Î_ ¿ı ’»Ì PSLV fiı «˘yÁ √Ï÷ ’˛ÿÎfi ¿fl‰Î‹Î_ ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ …ı ¿«Î flÎ¬Ì Ë˘› ÷ıfiı Á‘ÎflÌ ·ı‰Îfi_ ¿Î‹ À˘«fiÎ «˘◊Î VÀı…fi_ Ë÷_. ±Î ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ⁄ı fiÎfiÎ_ ±ı„L…fi˘ Ë÷Î_, …ı‹fi˘ ±ı¿˚{˘VÀ ¿Îœ÷Î_ fi˘{·fiı pitch, yaw ÷◊Î roll fiı ±fi·ZÎÌ ÏÿÂÎ ÷ı‹… „V◊Ï÷ ⁄ÿ·‰Î ‹ÎÀı 30 …ıÀ·Î ±Î‹ ÷ı‹ ‰Î‚Ì Â¿Î÷Î_ Ë÷Î_. ÿËfi ’΋÷Î ⁄‚÷HÎfi˘ …J◊˘ ’HÎ ‰‘ ¿ı ±˘»˘ ¿flÌ Â¿Î÷˘ Ë÷˘. ±Î VÀı…‹Î_ ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı UDMH fiÏË, ’fl_÷ Mono-Methyl Hydrazine / MMH ‰’flΛ_ Ë÷_ ±fiı ÷ı ’HÎ ±Î_‘˛ Â√Á˝ Ï·Ï‹ÀıÕ ⁄fiΉ÷Ì Ë÷Ì. ±Î ⁄‚÷HÎfiı ±Î˜„@Á…fi ’Òw_ ’ÎÕ÷_ ¿ıÏ‹¿· Mixed Oxides of Nitrogen/MON-3 Ë÷_. ≥Áfl˘±ı ÷ÎÏ‹· fiÎÕ<‹Î_ ‹ËıLƒ√ÌflÌ ¬Î÷ı V◊Î’ı·Î M·ÎLÀ‹Î_ ÷ıfi_ ’˛˘Õ@Âfi ◊÷_ Ë÷_. ±ı¿ ⁄Î⁄÷ fi˘Ó‘‰Ì flËÌ ¿ı ⁄‚÷HÎfiı ·√÷Î ⁄‘Î ±Î_¿ÕÎ ÁıÀı·Î≥ÀfiÎ ‰…fi ÷◊Î ¤˛‹HοZÎÎfiÎ ·ı‰· ‹…⁄ ⁄ÿ·Î‰Îfiı ’ÎhÎ Ë÷Î ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ PSLV fiÎ fiÌ«·Î ¤Î√ı VÀˇı’-±Î˜fi fl˘¿ıÀ˘fiÌ Á_A›Î‹Î_ ‰‘CÎÀ ¿flÌ Â¿Î÷Ì Ë÷Ì. ≥Áfl˘±ı ⁄ı Á˘Ï·Õ ±fiı ⁄ı Ï·„@‰Õ ±ı‹ «Îfl ÷⁄yÎ ⁄fiÎT›Î ’»Ì ÷ı‹fiı ‰fi-’ÌÁ fl˘¿ıÀfiÎ V‰w’ı ¿ı‹ ΩıՉΠ±ı ’ËÎÕ …ı‰Õ˘ ’˛ffi Ë÷˘. ¿ÿ‹Î_ PSLV ±√ε ⁄fiı·Î_ fl˘¿ıÀ˘ ¿fl÷Î_ ±I›_÷ √_Ω‰fl Ë÷_. ¨«Î≥ 44 ‹ÌÀfl ±ıÀ·ı ¿ı ·√¤√ 16 ‹…·Î ‘flΉ÷Î ‹¿Îfi …ıÀ·Ì Ë÷Ì ±fiı ‰…fi 294 Àfi Ë÷_. ·Î_⁄Î M·ıÀŒ˘‹˝ ’fl «Îfl ÷⁄yÎfiı ΩıÕuÎ ’»Ì ÷ˆ›Îfl ◊÷Î ±Î‰Î ¤Îflı¬‹ ‹Î‚¬Îfiı À|Îfl ’Θ{‹Î_ ¬Õ<_ ¿flÌ Â¿Î› fiÏË, ‹ÎÀı ±ıÁıQ⁄·Ì …ı ±ı¿ ’fl ±ı¿ VÀı… √˘Ã‰Ìfiı ’fl⁄ÎflÌ À|Îfl ’Θ{‹Î_ ¿flΛ ÷ı ±Ïfi‰Î›˝ Ë÷_. ±ÎfiÎ ‹ÎÀı Áω˝Á ÀΉfl ¿Ëı‰Î÷_ ‹Î‚¬_ ⁄fiΉ‰_ flèÎ_. ÿflı¿ VÀı…fiÎ ·ı‰·ı …\ÿ˘ ‹Î‚ ±fiı …\ÿÌ øıfi ‘flΉ÷Î …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

57

±ı ÀΉflfiı … ±ıÁıQ⁄·Ì ·Î≥fi √HÎÌ ·˘. fiÌ«ı ·˘„L«_√ ’˜Õ ˢ› ±fiı ÀΉflfiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ ·ı‰·ı ±ı„L…Ïfi±fl˘ …ı ÷ı VÀı… ΩıÕ÷Î flËÌ PSLV fi_ ‹Î‚¬_ ø‹Â— ⁄Î_‘÷Î flËı ±ı Ω÷fi_ ±Î›˘…fi …wflÌ Ë÷_. hÎHÎ ÷flŒ ⁄_‘ ±fiı ‹ÎhÎ ±Î√·Ì ÁÎ≥Õı ¬S·˘ ±ı‰˘ Áω˝Á ÀΉfl 3,200 Àfi ’˘·Îÿ ‰Õı ¤Îflı ‹Ëıfi÷ı ⁄L›˘. ¨«Î≥ 74 ‹ÌÀfl ±◊ν÷˚ 26 ‹…·Î ‘flΉ÷Î ‹¿Îfi …ıÀ·Ì Ë÷Ì. fl˘¿ıÀ ⁄L›Î ’»Ì ÀΉflfiı ¬ÁıÕÌ Â¿Î› ±ı ‹ÎÀı ’ˆÕÎ_‰Î‚˘ ‹˘⁄Î≥· ˢ‰˘ Ωı≥±ı ±fiı Àˇı¿ flıS‰ıfiΠˢ‰Î Ωı≥±ı. ±ÎfiÎ ‹ÎÀı fiÌ«ıfiÌ …ı «Îfl ⁄˘√Ì ÷ıfi_ V◊‚Î_÷fl ¿flı ±ı ÿflı¿fiı O·ÒÏ’˛LÀ ‹…⁄ 32 ’ˆÕÎ_ Ë÷Î_ ±fiı ÿflı¿ ’ˆÕαı 25 Àfifi_ ‰…fi ¬‹‰Îfi_ Ë÷_. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı ’ÎÁı ±ı‰Ì ⁄˘√Ì ÷ˆ›Îfl ¿fl‰ÎfiÌ Àı@fi˘·˘Ï… fi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ±‹ı Ï fl¿fi ¿o ’ fiÌfi˘ Á_ ’ ¿Û ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. ¤Îfl÷ ±_÷ÏflZÎfiÎ ZÎıhÎı ¿ÎÃ<_ ¿Îœı ÷ı ±‹ıÏfl¿Îfiı ’Á_ÿ fi Ë÷_, ±ıÀ·ı ⁄˘√ÌfiÎ ‰ı«ÎHÎ ’fl ÷ıHÎı ’˛Ï÷⁄_‘ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘˘. ≥Áfl˘±ı »ı‰Àı V‰ÿıÂÌ Àı@fi˘·˘Ï… ‰Õı … ¿Î‹ ’÷ÎT›_. ≥Áfl˘fiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÷◊Î ±ı„L…Ïfi±Ïfl_√ ÀÌ‹fiÎ ¤Îflı ’Ïfll‹ ‰Õı ±fiı √‹ı ÷ı‰˘ ¿’fl˘ ’Õ¿Îfl {Ì·Ì ·ı‰ÎfiÎ ±Ï¤√‹ ‰Õı ±_÷ı PSLV ⁄L›_. ±√εfiÎ SLV-3 ¿fl÷Î_ ÷ı ÁkÎfl √b_ ±fiı ASLV ¿fl÷Î_ ±ÎÃı¿ √b_ ‰…fiÿÎfl Ë÷_. ·˘„L«_√ ‰¬÷ı ÷ıfi˘ ’˛◊‹ ÷⁄y˘ ±fiı «Îfl VÀˇı’±Î˜fi fl˘¿ıÀ˘ 728 Àfifi˘ ±ıÀ·ı ¿ı Àı¿-±Î˜Œ ¿fl÷Î ⁄˘∫√747 …Q⁄˘ …ıÀfiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı » √H΢ ωÂıÊ ◊˛VÀ ’ıÿÎ ¿fl÷Î_ Ë÷Î_. (⁄Î¿Ì flËı÷Î_ ⁄ı VÀˇı’-±Î˜fi fl˘¿ıÀ˘‹Î_ Ï·Œ˚À±Î˜Œ ’»Ì ÿËfi Âw ◊÷_ Ë÷_.) M≤J‰Ì Œfl÷ı …ı ±Î˜flÏ⁄À‹Î_ SLV-3 ‹Î_ Õ 40 Ï¿·˘√˛ Î ‹fi˘ ±fiı ASLV 110 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ÁıÀı·Î≥À ‹˘¿·Ì ¿ı ÷ı‹Î_ PSLV 3,000 Ï¿·˘√˛Î‹fi_ ’ÎÁ˝· «ÕÎ‰Ì ÿı‰Î ‹ÎÀı „@÷‹Îfi Ë÷_. ±Î fl˘¿ıÀfi_ fi΋ ’˘·Îfl ÁıÀı·Î≥À ·˘L« ‰ÌÏË¿·, ±ıÀ·ı fi˘◊˝-Áε◊ ‘˛Ò‰Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ÁıÀı·Î≥Àfiı Œfl÷˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı lÌËÏfl¿˘ÀÎ◊Ì ÿÏZÎHÎ ¿ı µkÎfl ÷flŒfi˘ ‹Î√˝ ·ı‰˘ Ωı≥±ı. µkÎfl ÷flŒfi˘ ‹Î√˝ ·ı‰Î …÷Î_ ÷ıfiÎ ‰’flΛı·Î ÷⁄yÎ ¤Îfl÷ ’fl ¬flı ±fiı ÿÏZÎHÎ ÷flŒ lÌ ·_¿Î ’fl ’Õı ±ı ‹ÁÌ⁄÷ Ë÷Ì. (lÌ ·_¿Îfiı …ı fi¿ÁÎfi ◊Λ ÷ı ¤Îfl÷ı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ¿Î›ÿÎ ‹…⁄ ¤fl’Î≥ ¿fl‰_ flèÎ_.) ≥Áfl˘±ı ’˛Îfl_¤fi˘ ‹Î√˝ ±„Bfi ÏÿÂÎfi˘ ±Î_¿‰˘ ’Õu˘ ±fiı ‹A› ÷⁄y˘ ¬›Î˝ ⁄Îÿ fl˘¿ıÀfiı ÿÏZÎH΋¬Ì ¿fl‰Îfi_ …wflÌ ⁄L›_. ≥Áfl˘fiΠωiÎÎfi̱˘ ÷ı Á‹V›Îfiı ’HÎ ¬ÎÁ ‹U¿ı·Ì ‰√fl ’Ë˘Ó«Ì ‰Y›Î. ’Ëı·_ PSLV ¤Îfl÷Ì› ⁄fiΉÀfiÎ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ µ’√˛Ëfiı ‘˛Ò‰Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ V◊ÎÏ’÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÁMÀıQ⁄fl 58 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

20, 1993 fiÎ fl˘… µ’Õu_--±fiı I›Îflı Á‚Ì ‹ÎÀı lΩ ±À@›_. fl˘¿ıÀ‹Î_ ¿ÂÌ ¬flÎ⁄Ì fi Ë÷Ì, ’HÎ ÷ıfiÎ Á_«Î·¿ ¿QM›ÒÀflfiÎ Á˘Œ˚À‰ıfl‹Î_ fi∞‰Ì ZÎÏ÷ flËÌ …‰Î ’Î‹Ì Ë÷Ì. ·˘„L«_√fiÌ 700 Áı¿LÕ ’»Ì fl˘¿ıÀ ⁄_√΂fiÎ µ’ÁÎ√fl‹Î_ …‚Á‹ÎÏ‘ ’ÎQ›_. ≥Áfl˘fiÎ ‹Î◊ı ¤Îfl÷fiÎ ‹ÌÏ՛Π¶ÎflÎ ‹Î»·Î_ ‘˘‰Î›Î_, ’fl_÷ CÎHÎÎ ¬flÎ À̿ά˘fl ’hοÎfl˘ ±ı‰Î ¿ı …ı±˘ fl˘¿ıÀ Àı@fi˘·˘Ï…fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ±˙fl_√{ı⁄ Ë÷Î. ±Î ’Ëı·Ì ÏfiWŒ‚÷Î ’»Ì ⁄ı ·˘„L«_√ ÁŒ‚ ◊›Î_, ÷˘ «˘◊_ ÏfiWŒ‚ flèÎ_. ≥Áfl˘±ı I›Îfl ’»Ìfi_ ÿflı¿ ·˘„L«_√ Á˘ À¿Î ¿ÎÏ‹›Î⁄Ì ÁÎ◊ı ¿flÌ ⁄÷ÎT›_. ±Î… Á‘Ìfi_ V¿˘fl-¿ÎÕÛ — 11 Ï‹Âfi˘ ÁŒ‚ ±fiı Œ@÷ 2 Ï‹Âfi˘ ÏfiWŒ‚. Á˙◊Ì ±Îç›˝…fi¿ ÏÁÏ© ˢ› ÷˘ ±ı ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ ±ıÏ’˛· 28, 2008 fiÎ fl˘… ËÎ◊ ‘flΛı·Î Ï‹Âfi ‰¬÷fiÌ, F›Îflı Á΋ÀÎ 10 ÁıÀı·Î≥À ÷ı‹fiÌ …ı ÷ı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ Á«˘À flÌ÷ı «ÕΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ¤Îfl÷fiÎ ‹ıÏ’_√ ÁıÀı·Î≥À ¿ÎÀ˘˝ÁıÀ-2A fi˘ ’HÎ ÷ı‹Î_ Á‹Î‰ı ◊÷˘ Ë÷˘. ¿ÿ‹Î_ ÷ı ‰‘ ‹˘À˘ Ë÷˘, F›Îflı ⁄οÌfiÎ fiıfi˘ ÁıÀı·Î≥À Ë÷Î. ⁄‘Îfi_ ¿<· ‰…fi 1 Àfi ¿fl÷Î_ ±˘»\_ Ë÷_ ±fiı fiyÌ ◊›ı·Ì ¤˛‹HοZÎÎ 635 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı PSLV ‹ÎÀı VÀˇı’-±Î˜fi fl˘¿ıÀ˘fiÌ ’HÎ …wfl ’ÕÌ fiÏË. ‰…fi ±˘»\_ ÷ı‹… ¤˛‹HοZÎÎ fiÌ«Ì, ‹ÎÀı fl¬ı ±ı‹ ‘ÎflÌ ·ı‰Î› ¿ı ωiÎÎfi̱˘ ‹ÎÀı ¿Î‹ Áfl‚ Ë÷_. Ë¿Ì¿÷ı ‰‘ ‹U¿ı· Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ÿflı¿ ÁıÀı·Î≥Àfiı «˘yÁ Á‹›ı ‹@÷ ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘. ’˛◊‹ ÷˘ 885.06 Áı¿LÕ ⁄Îÿ ¿ÎÀ˘˝ÁıÀ-2A ‹@÷ ◊›˘ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ⁄Ì∞ 45 Áı¿LÕ ’»Ì IMS-1 fi΋fiÎ ⁄ÌΩ ÁıÀı·Î≥Àfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. »ı‰Àı ÿfl 20 Áı¿LÕfiÎ ±_÷flı ⁄οÌfiÎ ±Îà ÁıÀı·Î≥À ‰ÎflÎŒfl÷Ì ‹@÷ ◊÷Î ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ’˛‰ıU›Î. ·˘„L«_√ ÿflı¿ ‰Î÷ı ’flŒı@À Ë÷_. ±‹ıÏfl¿Î±ı ¿ı ›fl˘Ï’›fi V’ıÁ ±ı…LÁ̱ı ’HÎ ¿ÿÌ Á΋ÀÎ ±ÎÀ·Î ÁıÀı·Î≥À ¿ÿÌ «ÕÎT›Î fi Ë÷Î. ±ı¿‹ÎhÎ flÏ›αı 13 ÁıÀı·Î≥À «ÕÎT›Î Ë÷Î, ’fl_÷ ±ı Ï‹Âfi ÷ıHÎı ›øı≥fifiÎ ÁË›˘√‹Î_ ËÎ◊ ‘›* Ë÷_. ≥Áfl˘fi_ ’flÎø‹ ‹ÎhÎ ≥Áfl˘fi_ Ë÷_. ±‰¿ÎÂÌ ⁄·_ÿÌ ËÎ_Á· ¿flfiÎfl PSLV ±ı‰Î 4,000 ωiÎÎfi̱˘fi_, ±ı„L…Ïfi±fl˘fi_ ±fiı ¿‹˝«Îfḻ˘fi_ Á…˝fi »ı ¿ı ¬ÿ …ı‹fiÌ ’ÎÁı fl˘…ıfl˘…fiÌ ÕuÒÀÌ ’fl ËÎ…fl ◊‰Î ‹ÎÀı ÁΛ¿· ¿ı ‹˘Àfl ÁΛ¿· ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ‰ÎËfi fi◊Ì. ⁄Ì∞ ÷flŒ ‹ıÿÎfi ’fl ⁄ıÀ ‰Ÿ{Ì ΩHÎ÷Î Ïø¿ıÀfl˘ ±fiı ‰Î_ÿflλΒ L≤I› ¿fl÷Î ÏŒS‹ VÀÎfl˘ ‰Êı˝ÿËÎÕı ¿fl˘Õ˘ wÏ’›Î ’ÎÕı »ı. ≥Áfl˘fiÌ ÀÌ‹ı ±Î‰Î Ï⁄V‹Îfl Á_Ωı√˘‹Î_ ÷◊Î ±Î‰Ì ’»Î÷ Á_V¿ÚÏ÷‹Î_ ⁄Î_‘ı·Î ËÎ◊ı-’√ı ‹ËÎÁÎ√fl ÷flÌ ÿı¬ÎÕu˘ ±ı‹ ¿Ëı‰_ Ωı≥±ı.á

ef},fefz[,fl 8f<5fV8[gf 85ff,fL8Ls8f[ ±ı¿ …‹Îfi΋Î_ À’ηÁı‰Î ±Î…fiÎ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ flÌ÷ı «Î·÷Ì Ë÷Ì. À’η …ıfiÎ fi΋ı ·¬Î›ı·Ì ˢ› ±ı T›„@÷±ı ÏÕÏ·‰flÌ ·ı÷Ì ‰¬÷ı ’˘VÀı… «Î…˝ «Ò¿‰‰Îfi˘ flËı÷˘ Ë÷˘. ‰Ê˘˝ ⁄Îÿ pre paid À’ηfi˘ ‘Îfl˘ Âw ◊›˘, ±ıÀ·ı ÏÀÏ¿À …wflÌ ⁄fiÌ. Ï⁄˛ÏÀÂflÎ…fiÎ ‹˘ÏflÏ›Áı 1847 ‹Î_ ±Î‰Ì 1 ’ıfiÌfiÎ ‹ÒS›‰Î‚Ì ÏÀÏ¿À »Î’Ì I›Îflı »⁄flÕÎfiÎ ÏÁ·ÏÁ·Îfi˘ ±Îfl_¤ ◊›˘, ¿ı‹ ¿ı ‹˘ÏflÏ›ÁfiÌ ±ı ÏÀÏ¿À ’fl post paid fiı ⁄ÿ·ı ¤Ò·‹Î_ post office ÂOÿ˘ »’ΛΠË÷Î. ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ ±ı ÏÀÏ¿À 38,29,500 ÕΘ·flfiÎ ¤Î‰ı ·Ì·Î‹ ’΋Ì. ±Î Á’fl„@‰{‹Î_ ¤Ò·¤flı·Ì ⁄Ì∞ ÏÀÏ¿À˘ ±_√ı ‰Î_«˘.

1 ¤Îfl÷fiı V‰÷_hÎ÷Î ‹Y›ÎfiÎ 94 ‹ı Ïÿ‰Áı fi‰ıQ⁄fl 17, 1947 fiÎ fl˘… ’˘VÀ ±ıLÕ ÀıÏ·√˛ÎŒ ¬Î÷αı ÁÎÕÎ hÎHÎ ±ÎfiÎfi_ ‹ÒS› ‘flΉ÷Ì ’˛◊‹ À’η ÏÀÏ¿À ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ Ë÷Ì, …ı‹Î_ ÏhÎfl_√ÎfiÎ ⁄ı¿√˛ÎµLÕ‹Î_ ±Î{ÎÿÌfi_ fi‰_ ’˛¤Î÷ ¬ÌS›ÎfiÌ √˛ÎÏŒ¿· fl…^±Î÷ Ë÷Ì. (…\±˘, fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ.) ΩL›±ÎflÌ, 1948‹Î_

fiÎÏÁ¿fiÎ ÏÁ@›˘ÏflÀÌ ’˛ ı Á fiı √Î_ ‘ Ì∞fiÌ ‹¬Î¿ÚÏ÷ ÁÎ◊ıfiÌ À’η ÏÀÏ¿À˘ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ÁÒ«fiÎ ‹‚Ì, ’fl_÷ ¿·Î¿Îfl˘ ÏÕ{Î≥fi ŒÎ≥fi· ¿flı ±ı ’Ëı·Î_ √Î_‘Ì∞ Q≤I› ’ÎQ›Î. ’_ Ï Õ÷ fiıËv±ı VÀıQ’ ’fl “⁄Î’Ò ” ÂOÿ ‹ÎhÎ ¤Îfl÷fiÌ flÎWÀˇ ¤ ÎÊÎ ÏËLÿÌ‹Î_ … fiÏË, ⁄·¿ı ’Õ˘ÂÌ ÿı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ flÎWÀˇ¤ÎÊÎ ∂ÿÒ˝‹Î_ ’HÎ ·¬‰Îfi˘ ±Î√˛ Ë flÎA›˘. ±ËŸ ±Î’ı·_ VÀıQ’fi_ Ï«hÎ ±‰·˘¿Ìfiı ¿Ë˘ ¿ı ÷ı‹Î_ …ı ¤Ò· flËÌ …‰Î ’Î‹Ì ÷ı ¿≥ ? ±fiı VÀıQ’ ⁄ÌΩ ÂÎ ¿ÎflHÎı ÿ·˝¤ ⁄fiÌ ?á

2 À’η ÏÀÏ¿À˘ ’fl Ωı‰Î ‹‚÷Î ±‹¿ »⁄flÕÎ ÷˘ fiÏË, ⁄·¿ı «Ì÷flÕÎ ’HÎ ÷ı‹fiı CÎHÎÌ ‰Îfl ÿ·˝¤ ⁄fiÎ‰Ì ÿı »ı. ±ËŸ ÿı¬ÎÕı·Ì À’η ÏÀÏ¿À …\±˘. ¿o≥ … ÿı¬Î÷_ fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄ÌΩ ωr› © ’»Ì ÷fl÷fiÎ √΂΋Î_ ‰’flΛı·Ì ±ı ÏÀÏ¿À ’flfiÎ_ «Îfl ¿Î‚Î_ ‘Î⁄Î_±ı ‹Ò‚ ÏÕ{Î≥fifiı œÎ_¿Ì ÿÌ‘Ì »ı. ±Î…ı ÿ · ˝ ¤ √HÎÎ÷Ì ±ı ÏÀÏ¿À˘fi˘ ⁄Ì…\_ ωr›© ’Òw_ ◊›Î ’»Ì ÷I’fl÷˘ ‰’flΠ¿›Î ÿı‹Î_ ◊÷˘ flè΢ ?á 3 Ï⁄˛ÏÀÂÏËLÿfiÌ ÁΈ◊Ì ‹˘ÓCÎÌ VÀıQ’ 4 ±ÎfiÎ‰Î‚Ì Ë÷Ì. ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fi̱ı 1854 ‹Î_ ’˛√À ¿flı·Ì ±ı VÀıQ’ À<-¿·fl Ë÷Ì, ’HÎ Âw±Î÷fiÌ ’˛◊‹ ¿ıÀ·Ì¿ VÀıQMÁ‹Î_ ⁄ÌΩ ¿·flfiÎ Ï’˛„LÀo√ ‰¬÷ı √˘À΂˘ ◊›˘ ±fiı ‰Ê˘˝ ’»Ì ±ı‰Ì ÏÀÏ¿À L›Ò Ï{·ıLÕ‹Î_ flËı÷Ì Á_√˛Ë¢¬Ìfi ωzÎ◊afiÌ ‹˜flÌ Ï·L«fiÎ ËÎ◊‹Î_ ’ˢӫÌ. Ï·L«ı ÷ıfiÎ 725 ÕΘ·fl µ’ΩT›Î. ±Î…ı “¿·ı@ÀÁ˝ ±Î≥À‹” √HÎÎ÷Ì ±ı ÏÀÏ¿À ¿≥?á 4 ›fl˘’‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹˘fiο˘ fi΋fiÎ 1.95 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ À«Ò¿ÕÎ ÿıÂı (¬w_ ’Ò»˘ ÷˘ ÿflÎ÷ı) 1947 ‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ Áÿ˚√÷ ’˛‹¬ ¡ı L ¿Ï·fi w{‰ı S Àfiı Ï⁄flÿΉ÷Ì ±˜fl‹ı· À’η ÏÀÏ¿À ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ Ë÷Ì. …‹HÎÌ ÷flŒ ±Î’ı ·  _ ÷ı ÏÀÏ¿Àfi_ Ï«hÎ ⁄ÎflÌ¿ fi…flı ±‰·˘¿Ìfiı (÷◊Î …‰Î⁄ ‰Î_«‰Îfi_ …flÎ ‹˘¿>Œ flάÌfiı) ¿Ë˘ ¿ı ±ÎÏÀÛVÀı Ï«hÎ ÿ˘fl‰ÎfiÎ Á‹›ı ÂÌ ⁄Î⁄÷ı ¿Î«_ ¿ÎM›_ Ë÷_ ?á …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

59

5 ¤Îfl÷fiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ’Ëı·‰Ëı·Ì Àˇıfiı ±ıÏ’˛· 16, 1853 fiÎ fl˘… 400 ‹ÁÎŒfl˘ ÁÎ◊ı ‹_⁄≥-À<-◊ÎHÎıfi˘ 33 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄˘

’˛‰ÎÁ ¬ıÕu˘. µ’Õ÷Ì ‰¬÷ı 21 ÷˘’˘fiÌ Á·Î‹Ì {ÌS›Î ⁄Îÿ 57 Ï‹ÏfiÀı ÷ı ◊ÎHÎı ’Ë˘Ó«Ì Ë÷Ì. ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ √HÎÎ÷Î ±ı ’˛Á_√fiı 100 ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ◊›Î_ I›Îflı ⁄ı ›√˘fiÎ_ flıS‰ı ±ı„L…fi˘fiı ÁÎ≥Õ-⁄Λ-ÁÎ≥Õ «‹¿Î‰÷Ì ⁄ı ±ÎfiÎ‰Î‚Ì À’η ÏÀÏ¿À (µ’flfi_ Ï«hÎ) ’˘VÀ· ω¤Î√ı ’˛√À ¿flÌ, …ıfiÎ ±_√ı ·˘¿˘ I›Îflı ΩHÎ÷Î fi Ë÷Î ¿ı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ‹˘ÀÌ ¤Ò· flËÌ …‰Î ’Î‹Ì Ë÷Ì. ±ËŸ ÁıQ’· ÷flÌ¿ı ⁄÷Ήı·Ì ±ı ÏÀÏ¿À …\±˘. A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı ±Î…ı Á_√˛ÎË¿˘ ‹ÎÀı ÏÀÏ¿Àfi_ ‹ÒS› ‰‘ÎflÌ ÿıfiÎfl ¤Ò· ¿≥ ?á 6 1961 ‹Î_ ±ÎÏ¡¿Ì ÿı  ¿˘Ó √ ˘fi˘ ±Î_ ÷ flω√˛ Ë ·˘Ï˛΂ ⁄L›˘ I›Îflı fl@÷’Î÷fi˘ ±_÷ ·Î‰‰Î ›fi˘fiÎ ÷I¿ÎÏ·fi ‹Ë΋_hÎÌ ÕÎ√ Ëı‹flÏÂSÕ Á·ıË ‹ÎÀı ±ı ÿıÂfiÌ ‹·Î¿Î÷ı …‰Î fiÌ¿Y›Î, ’HÎ ±‘‰E«ı M·ıfi ÷ÒÀÌ ’Õu_ ±fiı ÷ı±˘ ‹Î›Î˝ √›Î. Ëı‹flÏÂSÕfiÌ

›Îÿ‹Î_ ±‹ıÏfl¿Î±ı À’η ÏÀÏ¿À˘ ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ, ’fl_÷ …ı ’˛◊‹ ÂÌÀ »’ΛÎ_ ±fiı ‰ı«Î›Î_ ÷ı‹Î_ ’Ì‚Î fl_√fi_ ⁄ı¿√˛ÎµLÕ ±’ÁÎ≥Õ Õεfi Ï’˛LÀ ◊› _ Ë÷ _ . Áı Ï ’›Î ¿·fl‹Î_ I›Îfl ’»Ì Ëı‹flÏÂSÕfiÌ ÷Á‰Ìfl ±fiı ›fi˘fiÎ ‹¿Îfifi_ 60 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

Ï«hÎ »’Λ_ I›Îflı ⁄ı fl_√˘ ‰E«ı ‹ı‚ fi ⁄ıÃ˘, ±ıÀ·ı ÏÀÏ¿À (50 VÀıQMÁfiÎ ±_ÿÎ…ı 3,50,000 fiÎ ÿflı) ‹ÒS›‰Îfi ⁄fiÌ. ±Î ‹ƒHÎÿ˘Ê fiÌ«ı fi‹Òfi΋Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ Á‘ÎflÌ ·ı‰Î›˘, »÷Î_ „@‰{ ±ı »ı ¿ı ÷√ÕÎ Á˘ÿÎ ’ÎՉΠ‹Î√÷Î …^… Á_√˲ ¢¬Ìfi˘ ±_÷ı ËÎ◊ CÎÁ÷Î ¿ı‹ flËÌ √›Î?á 7 ˉı ⁄Ë ÏÁQ’· „@‰{ — ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ’Ò‰˝-À<-’Ïç‹ ÷flŒ ±fiı ’Ïç‹À<-’Ò‰˝ ÏÿÂαı Ï⁄»Î‰Î÷Ì flıS‰ı·Î≥fifi_ 1869 ‹Î_ ΩıÕÎHÎ ◊›_ ±ı ’»Ì 75 ‹ı ‰Êı ˝ 1944 ‹Î_ I›Î_ fi Î À’η¬Î÷αı 3 ÁıLÀfiÌ ÏÀÏ¿À ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ Ë÷Ì. (…‹HÎ _ Ï«hÎ). ÏÕ{Î≥fiflı ±ı ÏÀÏ¿Àfi_ Ï«hÎ ÿ˘fl÷Ì ‰¬÷ı ¿flı·Ì ¤Ò· ¿≥? ¤Ò· ±ı‰Ì ¿ı Ï«hÎ Ωı÷ΉıÓ÷ K›Îfi ’fl ±ÎT›Î ‰√fl flËı fiÏË.á 8 Ï⁄˛Àfiı F›Îflı ±‹ıÏfl¿Î ’fl ‰«˝V‰ …‹ÎT›_ I›Îflı ÏÕÁıQ⁄fl 16, 1773 fiÎ fl˘… ¿ıÀ·Î¿ ±‹ıÏfl¿fi øÎ_Ï÷¿Îfl˘±ı ⁄ÎıVÀfi fi΋fiÎ ⁄_ÿflı ±_√˛ıΩıfiÎ ‰ËÎHÎ ¶ÎflÎ ±Î‰ı·Ì «ÎfiÌ 340 ±Î›Î÷Ì ’ıÀ̱˘ Á‹ƒ‹Î_ ŒıÓ¿Ì ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ±Î Ï¿VÁ˘ “⁄˘VÀfi ÀÌ ’ÎÀa” ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷˘ ◊›˘ Ë÷˘. Ï¿VÁÎfiÌ ¶ÌÂ÷΄Oÿ ÏfiÏ‹kÎı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’˘VÀ· ω¤Î√ı ±ı ‰¬÷fiÎ ºU›fiı «Îfl ¤Î√ı ‰ËıÓ«Ì ÿı÷Ì ÏÀÏ¿À˘fiÎ ÁıÀ ⁄ËÎfl ’ÎÕuÎ Ë÷Î. (fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ.) µ’flfiÌ …‹HÎÌ ÏÀÏ¿À‹Î_ ⁄Ë ‹˘ÀÌ ¤Ò· flËÌ …‰Î ’Î‹Ì Ë÷Ì, »÷Î_ ÏÀÏ¿À ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÿ·˝¤ flËÌ ¿ı »⁄flÕ˘ K›Îfi ’fl ±ÎT›˘ I›Î_ Á‘Ì‹Î_ ’˛ıÁı ·Î¬˘ ÏÀÏ¿À˘fi_ Ï’˛„LÀo√ ¿flÌ fiÎA›_ Ë÷_. Ï«h΋Î_ ±ı ¤Ò· ±˘‚¬Î› »ı ? fiÏË÷fl „@‰{fiÎ …‰Î⁄‹Î_ ÏÀÏ¿Àfiı ‹˘ÀÎ V‰w’ı Ωı≥ ·˘. ŒflÌ …HÎΉ‰Îfi_ ¿ı ⁄ÎflÌ¿ fi…flı Ï«hÎfi_ ’Òflı’Òw_ ±‰·˘¿fi fi ¿flÌ flˢ I›Î_ Á‘Ì …‰Î⁄ ‰Î_«‰ÎfiÌ ÷ηΉı·Ì fl˘¿Ωı.á

9 ±Î „@‰{ ŒflÌ ‰¬÷ √Î_‘Ì∞fiı ·√÷Ì »ı. ‹Î‹·˘ Ωı ¿ı VÀıQ’fi˘ fiÏË, ŒVÀÛ Õı ¿‰flfi˘ »ı. ⁄Lfiı ‹ÎÀı ÏÕ{Î≥fi ⁄fiΉfiÎflÎ ¿·Î¿Îfl˘fiÌ ÀÌ‹ ÏÿSËÌ‹Î_ »ı, F›Î_◊Ì ÷ı±˘ ‹_…fl^ ÌfiÎ ±Îÿı ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÌ ÏÕ{Î≥fi Áfl¿ÎflÌ ‹_hÎη›fiı ÷fl÷ ‹˘¿·Ì ¿ı »ı. ±Î{ÎÿÌ ’»Ì ·√¤√ 1,800 VÀıQMÁ ⁄fiÎ‰Ì «Ò¿ı·Ì ¿·Î¿Îfl ÀÌ‹ı 1980 ‹Î_ √Î_‘Ì∞fi_ ±ËŸ …‹HÎÌ ÷flŒ ⁄÷Ήı·_ ŒVÀÛ Õı ¿‰fl ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ¿›˘ »⁄flÕ˘ ‰Î‚Ì fiÎA›˘ ?á 10 »ıS·ı ≥L‰Àı˝Õ …˜fiÌ/Inverted Jenny ¿Ëı‰Î÷Ì ±ı A›Î÷fi΋ (±fiı ¬Î‹Ì¤flÌ) À’η ÏÀÏ¿À ±_√ı ‰Î÷ ¿ı …ıfi˘ ÷√ÕÎ ¤Î‰ı ◊›ı·˘ Á˘ÿ˘ ÏÕÁıQ⁄fl 28, 2007 fiÎ fl˘… Á‹Î«Îfl˘‹Î_ «‹@›˘. ±ı¿ ÏÀÏ¿À ‹ÎÀı

÷ıfiÎ ¬flÌÿÿÎflı 8,25,000 ÕΘ·fl «Ò¿T›Î, ’fl_÷ ±ı ¬flÌÿÌfiÎ ±ı¿Îÿ ‹ÏËfiÎ ’Ëı·Î_ …ı ·Ì·Î‹ ◊›_ ÷ı‹Î_ ±Î‰Ì ⁄Ì∞ ÏÀÏ¿Àfi˘ Á˘ÿ˘ 9,77,500 ÕΘ·fl‹Î_ ’Õu˘ Ë÷˘. 1918 ‹Î_ ’˛√À ◊›ı·Ì ±Î‰Ì 24 ÁıLÀfiÎ ‹ÒS›‰Î‚Ì ¿<· 100 ÏÀÏ¿À˘ ’fl Curtiss JN-4 ‘Jenny’ ’˛¿ÎflfiÎ M·ıfifi_ (…\±˘, ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) Ï«hÎ ±’ÁÎ≥Õ Õεfi »’Λ_ Ë÷_. ωϷ›‹ flΘ⁄Ì fi΋fiÎ …ı ±‹ıÏfl¿fiı ’˛◊‹ ÂÌÀ ¬flÌÿ ¿›* ÷ıfiı ¿ı‰˘ ¬Ωfi˘ ËÎ◊ ·ÎB›˘ ±ı ‰Î÷fi˘ ±_ÿÎ… fi Ë÷˘. ZÎÏ÷‰Î‚Ì ÏÀÏ¿À˘ ⁄ÿ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı ’˘VÀ ±Î˜ÏŒÁı √›˘ I›Îflı ’˘VÀ· @·Î¿ı˝ ¢ …‰Î⁄ ±ÎM›˘ ÷ı ‹ÎhÎ ¿S’fiÎ ÿ˘ÕΉÌfiı …HÎÎ‰Ì Â¿˘ »˘ ? ÏŒ·ÎÀıÏ·fiÌ ±ıÀ·ı ¿ı ÏÀÏ¿ÀÁ_ √ ˛ Ë fiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ±ˆ Ï ÷ËÎÏÁ¿ fỉÕı·_ ¿›_ ‰Î@› ÷ı ⁄˘S›˘ ?á

hjffaff[ 1 ¿ıLƒ Áfl¿ÎflfiÎ ¿ÚÏÊ‹_hÎÌ ÷flÌ¿ı {‚¿ı·Î flŒÌ ±Ë‹ÿ Ï¿Õ‰Î≥±ı ±Î√˛Ë flÎA›˘ ¿ı √Î_‘Ì∞fiÌ ’Ëı·Ì VÀıQ’ ’flÿıÂfiÎ ±ı¿Îÿ ’˛ıÁ‹Î_ »Î’‰Ì Ωı≥±ı, …ı◊Ì Ï’˛„LÀo√ @‰Î˜Ï·ÀÌfiÌ ⁄Î⁄÷ı Ï«_÷Î fiÏË. fiÎÏÁ¿ ÏÁ@›˘ÏflÀÌ ’˛ıÁfiÎ ‹ÎVÀfl Ï’˛LÀflı ÷ı ŒıÓÁ·Î Á΋ı ‰Î_‘˘ µÃÎT›˘. Ëo‹ıÂÎ_ V‰ÿıÂÌfi˘ ±Î√˛Ë flά÷Î √Î_‘Ì∞fiÌ ’˛◊‹ VÀıQ’ ωÿı‹Î_ »’Λ ÷ı ›˘B› fi Ë÷_. ±Î‹ »÷Î_ 1948 ‹Î_ Ï¿Õ‰Î≥ Á_ÿıÂÎT›‰ËÎfl ¬Î÷ÎfiÎ ’˛‘Îfi Ë÷Î, ±ıÀ·ı ÷ı‹fi˘ ¿y˘ ÁΫ˘ Û˘˝ ±fiı Helio Courvoisier ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì „V‰Á ¿o’fiÌfiı Ï’˛„LÀo√fi_ ¿Î›˝ Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ÏÕ{Î≥fifl˘ ’HÎ ±ı … ¿o’fiÌfiÎ Ë÷Î, …ı‹HÎı √Î_‘Ì∞fiı ÷ı‹fiÎ fi˘‹˝· ’˘Âο‹Î_ ÿı¬ÎÕ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ¬¤Î Á‘Ì ±_√‰jÎ ’ËıflÎT›_--±fiı ÷ı ’HÎ √Î_‘Ì∞ @›Îflı¿ Ï›΂ΠÿflQ›Îfi ’Ëıfl÷Î ±ı flÌ÷ı fiÏË. ±_√‰jÎfi˘ »ıÕ˘ ωw© ÏÿÂ΋Î_

·’ıÀΛı·˘ Ë÷˘. fiÎÏÁ¿fiÎ ÏÁ@›˘ÏflÀÌ ’˛ıÁı I›Îfl ⁄Îÿ Á‘Îflı·Ì ÏÕ{Î≥fifiÌ À’η ÏÀÏ¿À ’˛√À ¿flÌ. (⁄Î…\ fi  _ Ï«hÎ.) ¤Ò·¤flı·Ì „V‰Á ÏÀÏ¿Àfi_ ‹ÒS› ‰‚Ì wÎ. 10 Ë÷_. ’ÏflHÎ΋ı 1948 fiÎ ±flÁ΋Î_ Á΋ÎL› fiÎ√Ïfl¿˘ ÷˘ ÃÌ¿, ¿ıÀ·Î› ÏÀÏ¿ÀÁ_√˛ÎË¿˘ ’HÎ ±ı VÀıQ’ ¬flÌÿÌ Â@›Î fiÏË. ±Î ‹˘Ó C ÎÌÿÎÀ ÏÀÏ¿À ÁËı…ı ÿ·˝¤ ⁄fiÌ. …^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

61

2 ⁄ÌΩ ωr›© ÿflQ›Îfi fiÎ{Ì …‹˝fi̱ı ÏËÀ·flfiÌ ‹¬Î¿ÚÏ÷ ‘flΉ÷Ì ¿fl˘Õ˘ À’η ÏÀÏ¿À˘ ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ Ë÷Ì. ±ıÏ’˛· 30, 1945 fiÎ fl˘… ÏËÀ·flı ±ÎI‹ËI›Î ¿›Î˝ ’»Ì ±fiı …‹˝fiÌfi˘ ’flÎ…› ◊›Î ⁄Îÿ ±ı ÿıÂfi˘ ’Ò‰a› ÏËVÁ˘ ÁÎQ›‰ÎÿÌ flÏ›ÎfiÎ Á¿oΩ‹Î_ √›˘ ±fiı flÏ›αı ’Ëı·_ ¿Î‹ ÏËÀ·flfiı «‹¿Î‰÷Ì ’˘VÀ· VÀıQ’fiÎ Ï’˛LÀıÕ VÀΘ¿ ’fl ⁄Ò«fiÌ ÿÎ_ÕÌfiÎ ¿˘÷flı·Î Àıfl‰Î ‰Õı ¿Î‚Î ‘O⁄Î ‹flΉ‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ÷◊Î ⁄ÌΩ Ï‹hÎÿı¢fiÌ Allied Military / AM / Á_›@÷ Œ˘…fiÎ ¿⁄Ω Ëı ±ÎT›_. …‹˝fi À’η ÏÀÏ¿À˘ ⁄ÿ·‰Î ‹ÎÀıfi_ ±Î›˘…fi Ï⁄˛Àfiı ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î±ı »ı‰ÀfiÎ ±Îø‹HÎ ’Ëı·Î_ … ¿flÌ fiÎA›_ Ë÷_. ‹◊΂ı AM POST, ‰E«ı Ï‹Ï·ÀflÌfi˘ M ÷◊Î fiÌ«ı …‹˝fiÌfi_ fi΋ DEUTSCHLAND ·¬ÎHÎ‰Î‚Ì ÏÀÏ¿À˘ ÷ı‹HÎı »Î’Ìfiı ÷ˆ›Îfl flÎ¬Ì Ë÷Ì. (µ’flfi_ Ï«hÎ.) ±Î…ı Á_√˛ÎË¿˘ ‹ÎÀı “¿·ı@ÀÁ˝ ±Î≥À‹” √HÎÎ÷Ì ÷ı ÏÀÏ¿À˘fi˘ ‰’flΠŒı⁄˛±ÎflÌ, 1946 Á‘Ì «Î· flè΢. fiÎ√Ïfl¿ Áfl¿Îflı I›Îfl ’»Ì …‹˝fiÌfi_ À’η÷_hÎ Á_¤Î‚Ì ·Ì‘_. 3 ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fi̱ı Ï⁄˛ÏÀ À’η¬Î÷ÎfiÌ Â÷΄Oÿ ÏfiÏ‹kÎı ¤Îfl÷‹Î_ »Î’ı·Ì ¬Î‹Ì¤flÌ ÏÀÏ¿À ’fl ¨‘_ ±ı ⁄Î⁄÷ı ‰ÎB›_ ¿ı flÎHÎÌ Ï‰@À˘Ïfl›Îfi˘ «Ëıfl˘ ¨‘˘ »’Λ˘ (⁄Î…\fi_ Ï«hÎ) ±fiı flËÌ flËÌfiı 20 ‰Ê˝ ’»Ì ±ı ‹ƒHÎÿ˘Ê ’˛¿Î‹Î_ ±ÎT›˘. Ï⁄˛Àfi ¬Î÷ı ‹ı 10, 1988 fiÎ fl˘… ±Î‰Ì ÏÁ_√· ÏÀÏ¿Àfi˘ Á˘ÿ˘ 52,800 ÕΘ·fl‹Î_ ◊›˘ I›Îflı …√÷¤fl‹Î_ ÷ıfiÎ 30 ¿fl÷Î_ ±˘»Î fi‹ÒfiÎ ‹˘…^ÿ ˢ‰Îfi_ ‹fiÎ÷_ Ë÷_. 62 á ÁŒÎflÌ á …^fi 2008

4 ‹˘fiο˘fiÌ ÏÀÏ¿À‹Î_ ’˛‹¬ ¡ıL¿Ï·fi w{‰ıSÀfi˘ ÕÎ⁄˘ ËÎ◊ …\±˘. ’_ΩfiÌ ±Î_√‚̱˘ «Îfl ˢ‰Ì Ωı≥±ı, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ’Î_« »ı--±fiı ‹ÎÀı ±_√ÒÃÎ ÁÏË÷ À˘À· ’ÒflÎı ±Õ‘˘ Õ{fi ◊Λ »ı. ±ÎÏÀÛVÀ ‰‚Ì ’˛‹¬fiı …‹HÎÎ ËÎ◊‹Î_ ÁÒZ‹ÿ½¿ ¿Î« ’¿ÕΉ‰Îfi_ «Ò@›˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ÏÕ{Î≥fi ⁄fiÎT›Î ’»Ì ±ıHÎı ’˘÷ı ÷ıfiı ÁÒZ‹ fi…flı ±‰·˘¿Ì ˢ› ±ı‹ ·Î√÷_ fi◊Ì. 5 µÿ˚CÎÎÀfi ‰¬÷ı 1853 ‹Î_ …ı Àˇıfi ÿ˘ÕÌ ÷ıfi_ ±ı„L…fi √˛ıÀ ≥„LÕ›fi ’ıÏfiLV›Ò·fl flıS‰ıfi_ Ë÷_ ±fiı GIP No. 1 ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷_ Ë÷_. (‰ÎV÷‰‹Î_ ±ı‰Î_ hÎHÎ ±ı„L…fi˘ Ë÷Î_.) Ï⁄˛Àfi ¬Î÷ı ±ı 1853 ‹Î_ … ⁄L›_. ÏÀÏ¿À ’fl …ı ±ı„L…fi fl…^ ¿flΛ_ ÷ı ±Î… Á‘Ì ‰’fl΋Î_ flËı·Î “ŒıflÌ @‰Ìfi”fiÎ ’˛¿Îflfi_ Ë÷_. ’˛◊‹ Àˇıfi ÿ˘ÕuÎfiÎ_ ⁄ı ‰Ê˝ ’»Ì ÷ı 1855 ‹Î_ ⁄L›_ Ë÷_. 6 ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’˘VÀ ‹ÎVÀfl …fifl·ı “±‹ı ·˘ÀflÌfi˘ ‘_‘˘ «·Î‰÷Î fi◊Ì !” ±ı‹ …HÎÎ‰Ì ÕÎ√ Ëı‹flÏÂSÕfiÌ Ï⁄·¿<· ±ı … ‹ƒHÎÿ˘Ê ‘flΉ÷Ì ‰‘ 1,20,00,000 ’˘VÀ VÀıQMÁ Ï’˛LÀ ¿flÌ fiάÌ. ⁄Ì…ı ‰Êı˝ ◊›_ ±ı‰_ ¿ı ±ı … ’˘VÀ ‹ÎVÀfl …fifl·fiÎ ‰Ë̉À ÿflQ›Îfi À’η¬Î÷αı ’fi΋Πÿı‹Î_ ±Î‰ı·Î fiËıflωV÷ÎflfiÎ ºU›‰Î‚Ì ÏÀÏ¿À˘ »Î’Ì, …ı‹fiÎ ’˛◊‹ ÂÌÀ‹Î_ fiËıflfiÎ ⁄ı ¿Î_ÃÎfiı ΩıÕ÷˘ ◊ı«fl ŒıflÌ Ï⁄˛… fi΋fi˘ ’· √Λ⁄ Ë÷˘. ’˘VÀ ‹ÎVÀfl …fifl·ı ±√εfiÌ …ı‹ ‰‚Ì ’λ˘ ¤Ò·‰Î‚Ì ·Î¬˘ VÀıQMÁ »Î’‰Îfi˘ ±Î˜ÕÛfl ΩflÌ ¿›˘˝, ’fl_÷ Ëıfi˛Ì ËıÏflÁ fi΋fiÎ VÀıQMÁ-Á˘ÿÎ√flfiı (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰ı·˘ ¬Ωfi˘ ¿˘ÕÌfi˘ ◊Λ ±ı ‹_…^fl fi Ë÷_. ±ÿη÷‹Î_ ÷ı ·Õu˘, ∞I›˘ ±fiı À’η¬Î÷αı ¤Ò·‰Î‚Ì ⁄Ì∞ VÀıQMÁfi˘ fiΠ¿flÌ ÿı‰˘ ’Õu˘. Ï⁄˛…flÏË÷ VÀıQ’ ÿ·˝¤ ⁄fiÌ. 7 Ï«h΋Î_ Àˇıfi ÁÎ‹Ì ÀˇıfifiÎ ±Î√‹fifiÌ flÎË Ωı‰Î‹Î_ V◊Ï√÷ »ı ±fiı ˉÎfiÌ ·Ëıfl¬Ì±˘ ÷ıfiÎ ‘Ò‹ÎÕÎfiı …‹HÎÌ ÷flŒ ‘¿ı·ı »ı, F›Îflı ±‹ıÏfl¿Îfi˘ flÎWÀˇK‰… ÕÎ⁄Ì ÷flŒ ·ËıflΛ »ı. ±Î À’η ÏÀÏ¿À ÿ·˝¤ ·ı¬Î› »ı, ’fl_÷ Õˇ˘∫√fiÎ ‹Î‹·ı ±ı‹Î_ flËı·Ì ÏÕŒı@Àfiı ¿ÎflHÎı fiÏË. ‰ÎV÷‰‹Î_ ±Î…ı ÷ı ÏÀÏ¿ÀfiÎ {Î{Î fi‹ÒfiÎ ⁄E›Î fi◊Ì.

8 ±ËŸ …‹HÎÌ ÷flŒ ÿÂν ‰ ı · Ì “⁄˘VÀfi ÀÌ ’ÎÀa”fiÌ …‹HÎÎ ¿˘fi˝fl‰Î‚Ì ÏÀÏ¿Àfi_ Õˇ˘∫√ ·√¤√ ÿflı¿ flÌ÷ı ⁄flÎ⁄fl »ı, ’fl_÷ ÏÀÏ¿À‹Î_ «_ƒfi_ V◊Îfi ·˘«Î‰Î‚_ »ı. ‰ËÎHÎfiÌ ±Î·Î÷fiÎ_ ⁄ı ÿ˘flÕÎ_ «_ƒfiÌ ’λ‚ flËÌfiı ’ÁÎfl ◊Λ »ı, F›Îflı ‰ËÎHÎfiÎ ¬Ò‰ÎV÷_¤fiÌ ±ÎÕÌ ¿ÎÃÌ ›˘B› flÌ÷ı «_ƒfiÌ ±Î√‚ »ı. ±Î‹, «_ƒfi˘ ±ÏHΛ΂˘ »ıÕ˘ …ËÎ…fiÎ ‹Î‚¬Î ‰E«ı CÎÒÁÌ ±ÎT›˘ »ı. 9 ŒVÀÛ Õı ¿‰fl 1930 ‹Î_ ›˘Ω›ı·Ì 388 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ÿÎ_ÕÌ ¿>«fiÌ √˘SÕfi F›Ï⁄·Ì ±_√ıfi_ Ë÷_, …ıfiÎ ’fl √Î_‘Ì∞fiÎ … ËV÷ÎZÎfl‹Î_ I want world sympathy in this battle of right against might ±ı‰_ ·¬ÎHÎ Ï’˛LÀ ◊›ı·_ Ë÷_. ±Î¬_ ¿˘‚_ Âο‹Î_ √›_ ˢ› ÷˘ ±ı ‰Î÷ı ¿ı √Î_‘Ì∞fiÎ …‹HÎÎ ’√‹Î_ ÕÎ⁄Î ’√ ¿fl÷Î_ …\ÿÎ ’˛¿ÎflfiÌ «_’· Ë÷Ì.

plane before.” ±ı¿ ÁM÷ÎË

’»Ì ωϷ›‹ flΘ⁄̱ı ¿<· 24 ÕΘ·flfiÌ »Î’ı·Ì Inverted Jenny ¿Ëı‰Î÷Ì (fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ) 100 ÏÀÏ¿À˘fi_ ÂÌÀ 14,976 ÕΘ·fl‹Î_ ‰ıE›_. ÏÀÏ¿À˘ I›Îfl ⁄Îÿ ±·√ ’ÎÕÌfiı ÿflı¿fi˘ »^À¿ Á˘ÿ˘ ◊÷˘ flè΢, ’HÎ ±ı ’»ÌfiÎ_ ·√¤√ fiı‰_ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ±‹¿ ÏÀÏ¿À˘ ·Î’kÎÎ ⁄fiÌ ±fiı ÂıÊ ⁄«ı·Ì ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ ÏÀÏ¿À˘ ±I›_÷ ‹ÒS›‰Îfi ⁄fiÌ.á

10 ’˘VÀ· @·Î¿ı˝ ÏÀÏ¿À fi ⁄ÿ·Ì ±Î’‰Î ‹ÎÀı ±Î‰_ ⁄ËÎfi_ fl…^ ¿›* — “How was I to know that the thing was upside down? I never saw a

…^fi 2008 á ÁŒÎflÌ

á

63