Veritas Magazine No.3 - 2009: Phái Tính

PHAÙI TÍNH Lm. Hoaøi Baûn, O.P.

Con ngöôøi mang moät phaùi tính, nam hay nöõ. Chuyeän phaùi tính laø ñaàu ñeà cho nhieàu cuoäc tranh caõi. ÔÛ ñaây chuùng toâi chæ xin giôùi haïn vaøo vaøi vaán ñeà nhaân hoïc. Tröôùc khi ñi saâu vaøo vaán ñeà, thieát töôûng caàn löu yù ñeán vieäc dòch thuaät töø ngöõ. Danh töø sexuality (tieáng Anh); sexualiteù (tieáng Phaùp) ñöôïc hieåu vaø ñöôïc chuyeån dòch sang tieáng Vieät baèng nhieàu töø. - Coù khi ñöôïc hieåu nhö laø ñaëc tính nam nöõ cuûa con ngöôøi vaø ñöôïc dòch laø: phaùi hoaëc giôùi (nam nöõ, hay coù khi goïi noâm na laø gioáng: ñöïc hay caùi)a. - Coù khi ñöôïc hieåu nhö laø vieäc giao hôïp nam nöõ (tieáng Anh goïi taét laø sex), vaø ñöôïc dòch laø giôùi tính (hoaëc tính duïc) vaø khi traùi nghòch vôùi luaân lyù thì goïi laø tình duïc, daâm duïc, daâm oâ. Nhö vaäy, cuøng moät töø ngöõ sexuality (tieáng Anh hoaëc sexualiteù tieáng Phaùp) nhöng coù theå hieåu theo hai nghóa: "phaùi tính" hay "giôùi tính" (tính duïc). Moãi nghóa mang theo moät lòch söû rieâng cuûa noù. 1) Phaùi tính: Nhaân loaïi goàm coù hai phaùi nam nöõ. Treân thöïc teá, phaùi nöõ bò leùp veá do naõo traïng "troïng nam khinh nöõ", nhö coøn ghi laïi trong moät caâu tuïc ngöõ beân Ñoâng Phöông "Nhaát nam vieát höõu, thaäp nöõ vieát voâ". Caâu chuyeän phaùi tính trôû neân ñaàu ñeà cho cuoäc tranh ñaáu cuûa phong traøo "nöõ quyeàn" (feminism), ñoøi hoûi cho nöõ giôùi cuõng ñöôïc bình quyeàn vôùi nam giôùi. Vaán ñeà trôû thaønh gai goùc khi ñi vaøo cuï theå: bình quyeàn theo nghóa naøo? Phaûi chaêng chæ laø bình ñaúng veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï coâng daân, hoaëc laø trong taát caû moïi laõnh vöïc, töø vai troø trong hoân nhaân gia ñình cho ñeán caùc chöùc vuï xaõ hoäi? Phaûi chaêng caàn phaûi xoùa boû söï khaùc bieät giôùi tính ñeå dieät tröø söï baát bình ñaúng? 2) Giôùi tính: Thuaät ngöõ "cuoäc caùnh maïng giôùi tính" (sexual revolution) ñöôïc löu haønh trong khoaûng thaäp nieân 60 cuûa theá kyû XX, vôùi nhieàu yù nghóa khaùc nhau. Treân phöông dieän phaùp lyù, caùc saùch baùo phim aûnh veà tính duïc ñöôïc töï do löu haønh, khoâng coøn bò kieåm duyeät hoaëc tröøng phaït veà toäi "daâm oâ". Treân phöông dieän xaõ hoäi, phong traøo "töï do luyeán aùi" coå ñoäng xoaù boû nhöõng ngaên caám cuûa luaân lyù hoaëc tuïc leä lieân quan ñeán tính duïc (nam nöõ coù theå aên naèm vôùi nhau tröôùc hoân nhaân hoaëc ngoaøi hoân nhaân) cuõng nhö coå ñoäng söû duïng caùc phöông phaùp ngöøa thai, phaù thai. Tuy raèng hai yù nghóa vöøa roài thöôøng ñöôïc söû duïng traø troän vôùi nhau, nhöng chuùng ta neân phaân bieät ñeå hieåu roõ hôn baûn chaát cuûa chuùng. I. Phaùi tính Ngay töø nhöõng trang ñaàu, Kinh Thaùnh ñaõ noùi ñeán söï hieän dieän cuûa hai phaùi nam nöõ; hay noùi ñuùng hôn, con ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng neân nhö ngöôøi nam hoaëc ngöôøi nöõ. Phaùi tính gaén lieàn vôùi baûn tính con ngöôøi. A. Töø khaùc bieät ñeán baát bình ñaúng Kinh Thaùnh khaúng ñònh söï kieän cuûa phaùi tính nôi con ngöôøi, nhöng khoâng cung caáp nhöõng phaân tích tæ mæ veà phaùi tính nhö khoa hoïc nhaân vaên hieän ñaïi: caùi gì laøm neân nam tính? caùi gì laøm neân nöõ tính? Kinh Thaùnh khoâng nhöõng nhìn nhaän söï hieän höõu cuûa hai phaùi trong chöông trình cuûa Ñaáng Taïo hoùa, nhöng coøn khaúng ñònh söï bình ñaúng giöõa hai phaùi. Theo saùch Saùng theá (1,26-27) Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi "caû nam caû nöõ" theo hình aûnh cuûa Ngaøi. Ñieàu naøy xaùc nhaän khoâng nhöõng laø söï bình ñaúng giöõa nam vaø nöõ xeùt theo phaåm tính (hình aûnh Thieân Chuùa) nhöng coøn khaúng ñònh raèng söï khaùc bieät phaùi tính ñaõ naèm trong chöông trình taïo döïng ngay töø ban ñaàu. Trình thuaät thöù hai veà taïo döïng nhaân loaïi ôû chöông 2 cuûa saùch Saùng theá (2,20), tuy noùi ñeán baø Evaø ñöôïc döïng neân sau oâng "ñam, nhöng ñaõ nhìn nhaän cho baø söï ngang haøng cuøng vôùi moái töông quan caàn thieát, bôûi vì oâng ñaõ thoát leân khi gaëp baø: "ñaây laø xöông bôûi xöông toâi, thòt bôûi thòt toâi". Nam nöõ caàn phaûi soáng trong töông quan vôùi nhau. Tuy nhieân, chöa roõ vì lyù do gì daàn daàn naûy ra söï baát bình ñaúng giöõa hai phaùi nam nöõ ngay caû tröôùc

maët Chuùa. Trong daân Israel, duy chæ coù ngöôøi nam môùi chòu caét bì, moät daáu hieäu thuoäc veà daân Thieân Chuùa, vaø nhö vaäy hoï ñöôïc daønh choã öu tieân trong laõnh vöïc teá töï. Sang ñeán Taân öôùc, Phuùc aâm ñaõ tröng baøy nhieàu maãu göông cuûa caùc phuï nöõ raát gaàn guõi vôùi Chuùa Gieâsu, khaùc vôùi vò trí cuûa hoï trong caùc hoäi ñöôøng Do Thaùi. Nhieàu phuï nöõ ñaõ ñi theo Chuùa Gieâsu ngay töø buoåi ñaàu söù vuï (Lc 8,1-3) vaø hoï ñi theo Ngöôøi cho ñeán cuøng, treân nuùi Golgota vaø ñeán luùc an taùng (Mt 27,55). Ñoái laïi, Chuùa Gieâsu ñaõ traân troïng nöõ giôùi, khoâng coù daáu chæ naøo cho thaáy moät söï kyø thò ñoái vôùi hoï. Ngöôøi ñaõ saün saøng ñoái thoaïi vôùi hoï veà nhöõng chaân lyù cao sieâu, nhö tröôøng hôïp phuï nöõ Samaria (Ga 4,27). Thaùi ñoä cuûa thaùnh Phaoloâ hôi khoù hieåu. Moät ñaøng, oâng ñaõ tranh ñaáu ñeå baøi tröø tuïc caét bì (daønh rieâng cho nam giôùi). Taát caû moïi ngöôøi nam nöõ ñeàu thuoäc veà Daân Thieân Chuùa nhôø bí tích röûa toäi (chöù khoâng do pheùp caét bì nhö trong Cöïu öôùc). Bí tích röûa toäi xoùa boû heát moïi thöù ñoá kò do chuûng toäc vaø phaùi tính (xc Gl 3,28). Maët khaùc, trong caùc laù thö, ñoâi khi thaùnh Phaoloâ laïi döïa vaøo nhöõng ñoïan saùch Saùng theá ñeå noùi ñeán vieäc ngöôøi nöõ (vôï) phaûi tuøng phuïc ngöôøi nam (choàng). Phaûi chaêng ñaây laø yù kieán cuûa oâng, hay chæ phaûn aùnh tuïc leä ñöông thôøi? Caâu traû lôøi khoâng ñôn giaûn, bôûi vì nhieàu ñoaïn vaên coù theå giaûi thích theo chieàu höôùng bình ñaúng hoaëc theo chieàu höôùng tuøng phuïc. Thí duï nhö trong thö thöù nhaát göûi Corintoâ, chöông 11, caâu 3: "Toâi muoán anh em bieát raèng ñaàu cuûa ngöôøi nam laø Ñöùc Kitoâ, ñaàu cuûa ngöôøi nöõ laø ngöôøi nam, vaø ñaàu cuûa Ñöùc Kitoâ laø Thieân Chuùa"; vaø thaùnh toâng ñoà vieát tieáp ôû caâu 7 nhö theá naøy: "ngöôøi nam laø hình aûnh vaø vinh quang cuûa Thieân Chuùa, coøn ngöôøi nöõ laø vinh quang cuûa ngöôøi nam; khoâng phaûi ngöôøi nam töï ngöôøi nöõ maø coù, nhöng ngöôøi nöõ töï ngöôøi nam, cuõng chaúng phaûi ngöôøi nam ñöôïc döïng neân vì ngöôøi nöõ, nhöng ngöôøi nöõ vì ngöôøi nam". Ñoaïn vaên naøy baøn veà trang phuïc cuûa phuï nöõ, caùch rieâng khi tham döï caùc buoåi hoäi hoïp. Theo tuïc leä thôøi ñoù, caùc oâng ñeå ñaàu traàn, coøn caùc baø thì truøm khaên. Coù vaøi baø muoán thay ñoåi tuïc leä, laøm gai maét nhieàu ngöôøi. Vì theá maø thaùnh Phaoloâ can thieäp. Tuy nhieân, chuyeän caùc baø ñoäi khaên hay khoâng laø tuyø thuoäc vaøo vaên hoùa ñòa phöông chöù khoâng phaûi do luaät Chuùa truyeàn. Thaùnh Phaoloâ muoán duy trì tuïc leä, vaø ñöa ra nhöõng lyù leõ thuyeát phuïc vöøa trích daãn, theo ñoù caùc baø phaûi ñoäi khaên nhö laø bieåu töôïng cuûa söï suy phuïc. Tuy nhieân caùch ñoù maáy doøng, ôû caùc caâu 11-12, taùc giaû laïi vieát: "Trong Chuùa, khoâng coù nam thì chaúng coù nöõ, maø khoâng coù nöõ thì cuõng chaúng coù nam. Thaät theá, nhö ngöôøi nöõ töï ngöôøi nam maø coù, thì ngöôøi nam cuõng bôûi ngöôøi nöõ maø sinh ra, vaø moïi söï ñeàu töï Thieân Chuùa maø coù". Noùi khaùc ñi, trong moái töông quan nam nöõ, tieâu chuaån cuoái cuøng ñeå quy chieáu khoâng phaûi laø caùc baø cuõng chaúng phaûi caùc oâng, nhöng laø chính Thieân Chuùa. Chính Ñöùc Kitoâ cuõng suy phuïc Thieân Chuùa. Moät caùch töông töï nhö vaäy, trong thö göûi EÂpheâsoâ , chöông 5, caâu 22, oâng vieát: "ngöôøi laøm vôï haõy tuøng phuïc choàng nhö tuøng phuïc Chuùa, vaø choàng laø Ñaàu cuûa vôï cuõng nhö ñöùc Kitoâ laø Ñaàu cuûa Hoäi thaùnh..., vaø nhö Hoäi thaùnh tuøng phuïc Ñöùc Kitoâ theá naøo, thì vôï cuõng phaûi phuïc tuøng choàng trong moïi söï nhö vaäy"; nhöng tröôùc ñoù ôû caâu 21, chuùng ta ñoïc thaáy raèng: "vì loøng kính sôï Ñöùc Kitoâ, anh em haõy tuøng phuïc laãn nhau"; nhö vaäy söï tuøng phuïc mang tính caùch hoã töông, chöù khoâng phaûi moät chieàu. Keá ñoù, thaùnh Phaoloâ so saùnh moái töông quan vôï choàng vôùi töông quan giöõa Hoäi thaùnh vaø Ñöùc Kitoâ. Loái so saùnh naøy mang theo nhöõng lôïi haïi cuûa noù. Chaéc chaén laø Hoäi Thaùnh khoâng theå naøo ñoøi hoûi bình ñaúng vôùi Ñöùc Kitoâ ñöôïc, vaø vì theá xem ra caùc baø vôï cuõng bò thieät thoøi bôûi vì khoâng ñöôïc ñoái xöû ngang haøng vôùi choàng: ñaây laø moät ñieàu baát lôïi cho caùc baø! Tuy nhieân, ñeå buø laïi, söï so saùnh naøy coù lôïi cho caùc baø, ôû choã Ñöùc Kitoâ ñaõ yeâu thöông Hoäi Thaùnh, ñaõ hieán mình vì Hoäi Thaùnh, ñaõ nuoâi naáng vaø chaêm soùc Hoäi Thaùnh; caùc oâng choàng cuõng ñöôïc yeâu caàu haõy cö xöû nhö vaäy ñoái vôùi vôï cuûa mình. Duø sao, ñieàu ñaùng löu yù laø thaùnh Phaoloâ khoâng chæ giôùi haïn vai troø phuï nöõ trong coâng cuoäc teà gia noäi trôï. Treân thöïc teá, chuùng ta bieát raèng trong caùc thö cuûa thaùnh Phaoloâ, caùc phuï nöõ cuõng nhaän ñöôïc ôn ngoân söù (1 Cr 11,5) vaø hoï ñöôïc nhìn nhaän quyeàn ñöôïc thöïc haønh aân hueä naøy, nhaèm xaây döïng coäng ñoaøn (1 Cr 14, 26. 31). Saùch Toâng ñoà coâng vuï nhieàu laàn nhaéc ñeán teân cuûa baø Prisca, moät coäng söï vieân cuûa thaùnh toâng ñoà taïi Corintoâ, Epheâsoâ, Roâma (18,2.18-19.26). Teân baø cuõng xuaát hieän nhieàu laàn trong caùc thö cuûa thaùnh Phaoloâ (Rm 16,3; 1Cr 16,19; 2 Tm 4,19). Ngoaøi ra, ôû cuoái thö göûi caùc tín höõu Roâma (chöông 16, töø caâu 1 ñeán caâu 16), thaùnh Phaoloâ giôùi thieäu nhieàu phuï nöõ coäng söï vôùi mình (nhö laø chò Pheâbeâ) hoaëc laø göûi lôøi chaøo thaêm caùc phuï nöõ noåi tieáng ôû coäng ñoaøn Roâma (c. 6: chò Maria; c. 7: chò Giunia; c. 8: caùc chò Tripheâna, Perxiñeâ).

Trong lòch söû, Giaùo Hoäi ñaõ chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu neàn vaên hoùa "troïng nam khinh nöõ". Vaên hoùa naøy chòu aûnh höôûng khung caûnh kinh teá xaõ hoäi cuûa moät thôøi ñaïi naøo ñoù. Thöïc vaäy, tröôùc ñaây söï phaân chia coâng taùc khaù roõ reät: caùc baø lo vieäc nhaø, coøn caùc oâng ñi laøm vieäc beân ngoaøi. Töï noù söï phaân chia coâng taùc khoâng bao haøm moät söï kyø thò: tuy caùc baø khoâng giöõ quyeàn bính trong xaõ hoäi (nhö vaäy laø thua caùc oâng), nhöng ôû trong gia ñình thì caùc baø laø "noäi töôùng". Söï leùp veá cuûa caùc baø coù leõ baét nguoàn töø söï leä thuoäc kinh teá: coâng vieäc noäi trôï khoâng laøm ra tieàn; ñang khi caùc oâng ñi laøm thì mang tieàn veà. Tieàn vaø quyeàn thöôøng ñi ñoâi vôùi nhau. Dó nhieân, chuùng ta ñang noùi ñeán caùc xaõ hoäi theo cheá ñoä phuï heä, chöù trong xaõ hoäi maãu heä thì tình hình ngöôïc laïib. Duø sao, lòch söû Kitoâ giaùo chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä phuï heä, chöù khoâng bieát ñeán cheá ñoä maãu heä. Trong quaù khöù, ngöôøi ta bieän minh cho öu theá cuûa nam giôùi döïa treân söùc löïc thaân theå vaø söùc maïnh taâm lyù, hoaëc vai troø chuû ñoäng trong vieäc sinh saûn. Veà phía thaàn hoïc, ñoâi khi ngöôøi ta cho raèng nguyeân côù cuûa söï baát bình ñaúng laø toäi loãi. Caùc phong traøo tranh ñaáu cho nöõ quyeàn ñaõ chöùng minh raèng nhöõng lyù do aáy khoâng ñöùng vöõng. Moät caùch cuï theå hôn, taïi nhieàu xaõ hoäi tieàn tieán, nöõ giôùi cuõng ñaûm nhaän caùc chöùc vuï nhö nam giôùi; nhö vaäy khi gaëp moâi tröôøng thuaän tieän ñeå phaùt huy tieàm naêng thì nöõ giôùi khoâng thua gì nam giôùi. B. Bình ñaúng vaø khaùc bieät Maët khaùc, söï bình ñaúng giöõa hai phaùi khoâng coù nghóa laø xoùa boû söï khaùc bieät phaùi tính. Nhöõng ngaønh y hoïc vaø taâm lyù hoïc cho bieát raèng söï khaùc bieät giöõa nam nöõ khoâng chæ giôùi haïn vaøo boä phaän sinh duïc hoaêc caùc chöùc naêng sinh saûn, nhöng phaùi tính chi phoái toaøn theå cô caáu cuûa con ngöôøi: töø nhieãm saéc theå, hình dong thaân theå, caáu truùc noäi tieát (hormon) cho ñeán caùc ñöôøng höôùng suy tö haønh ñoäng. Ngöôøi ta thöôøng vaïch ra vaøi neùt so saùnh nhö sau: - Veà caûm giaùc vaø tri giaùc: Nöõ giôùi dieãn taû qua nhöõng neùt teá nhò duyeân daùng. Nam giôùi bieåu loä qua vieäc suy luaän vaø quyeát ñoaùn. - Veà caûm xuùc: Nöõ giôùi deã thay ñoåi tính khí, ñoâi khi do aûnh höôûng cuûa chu kyø, vaø deã boäc loä caûm xuùc (deã khoùc vaø deã cöôøi). Nam giôùi gaéng laøm chuû caûm xuùc. - Veà nghò löïc: Nôi nöõ giôùi, noù lan toûa khaép thaân theå, hoaït ñoäng chaäm raõi, vaø beàn bæ. Nôi nam giôùi, nghò löïc doàn vaøo vaøi cô quan vaø ñöôïc huy ñoäng nhanh choùng. - Veà nhaän thöùc trí tueä: Nöõ giôùi noåi veà tröïc giaùc vaø suy luaän baèng con tim, chuù yù ñeán chi tieát. Nam giôùi thuyeát phuïc baèng lyù luaän raønh maïch. - Veà tình caûm: Nöõ giôùi chuù yù söï tinh teá, dòu daøng, veû ñeïp. Nam giôùi höôùng tôùi saùng kieán, caùc phöông tieän höõu hieäu. - Veà nhaân sinh quan: Nöõ giôùi troïng tình nghóa, chung thuyû, baûo veä söï soáng. Nam giôùi nhaèm tôùi vieäc ñaït ñöôïc muïc tieâu saûn xuaát. - Veà toân giaùo: Nöõ giôùi bò thu huùt bôûi tình caûm vaø söï huyeàn nhieäm; thieân veà chieâm nieäm. Nam giôùi muoán naém baét caùi coát loõi cuûa toân giaùo, vaø dieãn ñaït caûm nghieäm toân giaùo ra hoaït ñoäng. Dó nhieân ñoù laø nhöõng nhaän xeùt chung, chöù khoâng ñoàng nhaát cho heát moïi ngöôøi, vaø chòu aûnh höôûng khoâng ít bôûi vaên hoaù giaùo duïcc. C. Khaùc bieät vaø hôïp taùc Söï khaùc bieät giôùi tính coù yù nghóa gì khoâng? Taïi sao coù nam giôùi vaø nöõ giôùi, chöù khoâng thuaàn nam hay thuaàn nöõ? Vaøo thôøi caän ñaïi, nhöõng caâu hoûi naøy ñöôïc neâu leân töø hai phong traøo: a) Phong traøo "nöõ quyeàn" ñaáu tranh cho söï bình quyeàn giöõa nam vaø nöõ. Caùc hoïc giaû khoâng nhaát trí trong vieäc ñaët khôûi ñieåm cho phong traøo nöõ quyeànd. Hieän nay nhieàu nöôùc treân theá giôùi daønh ngaøy 8 thaùng 3 laøm ngaøy Phuï nöõ, maëc duø nguoàn goác cuûa ngaøy naøy vaãn coøn tranh caõi: kyû nieäm ngaøy 8/3/1857 khi caùc nöõ coâng nhaân ngaønh deät taïi Nöõu öôùc ñình coâng vaø bò ñaøn aùp? Ngaøy 8/3/1917, cuoäc noåi daäy oân hoøa cuûa caùc nöõ coâng nhaân ôû Petrograd (beân Nga)? Ngaøy 8/3/1848, khi caùc phuï nöõ thaønh phoá Nöõu öôùc xuoáng ñöôøng ñeå ñoøi quyeàn chính trò? Duø sao, vieäc tranh

ñaáu cho söï bình quyeàn khôûi ñaàu töø quyeàn baàu cöû (ñöôïc nhìn nhaän naêm 1906 taïi Phaàn Lan, naêm 1909 beân Na Uy; 1915 beân Ñan Maïch vaø Islanda; 1917 beân Lieân Xoâ; 1918 beân Anh, 1919 taïi Aùo, Ñöùc, Ba-lan Luxembourg; 1920 taïi Hoa-kyø; maõi ñeán naêm 1946 quyeàn naøy môùi ñöôïc nhìn nhaän beân Phaùp), roài môû roäng ñeán caùc quyeàn lôïi chính trò, kinh teá (quyeàn sôû höõu taøi saûn). b) Phong traøo ñoàng tính luyeán aùie, tranh ñaáu xoùa boû söï khaùc bieät giôùi tính. Theo hoï, chính vì söï quan nieäm khaùc bieät phaùi tính maø nöõ giôùi bò kyø thò. Vì theá neáu muoán cho nöõ giôùi ñöôïc hoaøn toaøn bình quyeàn vôùi nam giôùi, thì phaûi xoaù boû söï khaùc bieät giöõa hai phaùi, bôûi vì söï khaùc bieät döïa theo sinh lyù chæ laø do aûnh höôûng cuûa vaên hoaù chöù khoâng ñuùng vôùi thöïc taïi. Chuû tröông naøy mang teân laø gender neutral, baét nguoàn vaøo khoaûng naêm 1970 beân Hoa kyø. Moät haäu quaû tröïc tieáp cuûa söï xoaù boû phaùi tính laø thöøa nhaän hoân nhaân ñoàng tính vaø söûa ñoåi quan nieäm veà gia ñình (töông quan vôï choàng cuõng nhö töông quan cha meï). Veà laâu veà daøi, ngöôøi ta hy voïng coù theå baøo cheá thaân theå khoâng phaùi tính (Tuyeân ngoân cuûa Donna Haraway, naêm 1993)f. Trong boái caûnh naøy, Toaø thaùnh ñaõ leân tieáng trình baøy quan ñieåm veà söï khaùc bieät vaø hôïp taùc giöõa hai phaùi, toùm laïi qua vaên kieän cuûa Boä Giaùo lyù ñöùc tin mang töïa ñeà "Veà söï hôïp taùc giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ trong Giaùo hoäi vaø trong theá giôùi" (31/5/2004)g. 1) YÙ nghóa söï phaân bieät phaùi tính nam nöõ Kinh thaùnh ñaõ khaúng ñònh raèng Thieân Chuùa ñaõ döïng neân con ngöôøi vôùi hai phaùi nam nöõ. Caû hai phaùi ñeàu laø hình aûnh Thieân Chuùa. Phaùi tính laø moät yeáu toá cô baûn laøm neân caên cöôùc cuûa con ngöôøi. Phaùi tính khoâng chæ lieân heä ñeán hình thuø cuûa thaân theå, nhöng aûnh höôûng ñeán laõnh vöïc taâm lyù vaø tinh thaàn nöõa. Caùch rieâng thaân theå dieãn taû ñaëc tính phu theâ (laøm vôï laøm choàng) giöõa hai phaùi. Kinh Thaùnh cuõng cho bieát raèng moái töông quan nam nöõ ñaõ bò toån thöông vì toäi loãi. Moät trong nhöõng veát thöông laø vieäc ñoái xöû baát bình ñaúng giöõa nam nöõ. Ngöôøi nöõ khoâng coøn ñöôïc coi nhö moät "coäng söï" cuûa ngöôøi nam. Söï toân troïng ñaõ nhöôøng choã cho khoáng cheá, chieám ñoaït, kyø thò (xc. St 3,16). Vaøo thôøi nay, söï tranh ñaáu cho nöõ giôùi ñöôïc bình quyeàn vôùi nam giôùi ñoâi khi ñöa ñeán nhöõng quan ñieåm ngöôïc laïi: nam nöõ coi nhau nhö nhöõng ñoái thuû caïnh tranh. Moät quan ñieåm khaùc ñoøi xoùa boû söï khaùc bieät phaùi tính. Nhöõng trang ñaàu tieân cuûa Saùch Thaùnh phaàn naøo ñaõ caûnh giaùc chuùng ta veà nguoàn goác cuûa tình traïng leäch laïc xaûy ra trong lòch söû. Vaøo luùc ñaàu, caû nam laãn nöõ ñeàu ñöôïc döïng neân theo hình aûnh Thieân Chuùa, vaø hoï soáng trong tình hieäp thoâng. Ñeán luùc hoï toa raäp vôùi nhau muoán "trôû neân ngang haøng vôùi Thieân Chuùa", gaït boû Thieân Chuùa ra ngoaøi, thì cuõng chính laø luùc hoï quay ra nghi ngôø maát tin töôûng laãn nhau. Tuy nhieân, chuùng ta cuõng xaùc tín raèng nhöõng veát thöông cuûa toäi loãi ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ chöõa laønh do ôn cöùu roãi maø Ngöôøi ñaõ mang laïi. Nhôø aân suûng, chuùng ta hy voïng coù khaû naêng duy trì moái töông quan cuûa tình yeâu laønh maïnh theo yù Ñaáng Taïo Thaønh, tình yeâu trao hieán vaø chung thuyû. 2) Vai troø cuûa phuï nöõ Tuy raèng töïa ñeà cuûa vaên kieän muoán ñeà caäp ñeán söï hôïp taùc hoã töông giöõa hai phaùi, nhöng hai chöông cuoái chuù yù caùch rieâng ñeán phaùi nöõ, xeùt vì caàn traû lôøi cho nhöõng thaùch ñoá do phong traøo nöõ quyeàn ñaët ra. Vai troø cuûa phuï nöõ khoâng chæ giôùi haïn vaøo vieäc sinh con ñeû caùi maø thieân nhieân ñaõ xeáp ñaët nôi thaân theå cuûa hoï. Ñaøng sau coâng taùc naøy, caàn khaùm phaù moät thieân chöùc cuûa nöõ giôùi laø trao ban söï soáng: ngöôøi phuï nöõ coù khaû naêng gôïi leân moät söï soáng môùi, che chôû söï soáng khi coøn non nôùt, giuùp cho noù taêng tröôûng, kieân trì baûo veä noù tröôùc nhöõng nghòch caûnh, nhaãn naïi duy trì söï soáng höôùng ñeán töông lai. Nhöõng ñöùc tính naøy taïo cho ngöôøi phuï nöõ moät thöù tröïc giaùc ñeå naém baét nhöõng nhu caàu cuûa tha nhaân, vaø tìm ra nhöõng giaûi phaùp cuï theå ñeå ñaùp öùng (thay vì nhöõng lyù luaän xa vôøi). Nöõ tính vaø maãu tính gaén lieàn vôùi nhau, tuy raèng chöùc vuï laøm meï khoâng chæ giôùi haïn trong laõnh vöïc cuûa gia ñình, nhöng coøn môû roäng ñeán nhieàu nhaõn giôùi khaùc, taïm goïi laø ôn goïi laøm "meï tinh thaàn", bao goàm caû nhöõng phuï nöõ daâng hieán ñôøi mình cho Thieân Chuùah. Lòch söû cho thaáy söï ñoùng goùp cuûa phuï nöõ vaøo ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi vaø Kitoâ giaùo. Thaät vaäy, söï ñoùng goùp cao quyù nhaát cuûa phuï nöõ cho xaõ hoäi laø ñaøo taïo nhöõng phaàn töû xaõ hoäi: con

ngöôøi hoïc bieát caùch yeâu thöông, phuïc vuï, toân troïng tha nhaân nhôø kinh nghieäm ñöôïc ñoùn nhaän, yeâu thöông maø mình caûm nhaän töø gia ñình, ñaëc bieät töø ngöôøi meï cuûa mình. Vì theá, caùc neàn phaùp lyù caàn tìm ra nhöõng giaûi phaùp caân xöùng nhaèm giuùp cho phuï nöõ laøm ñang khi laøm vieäc ngoaøi xaõ hoäi vaãn coù nhöõng öu tieân ñeå dung hoaø vôùi coâng taùc trong gia ñình, xeùt vì gia ñình vaãn ñöôïc coi laø teá baøo cuûa xaõ hoäi. II. Tính duïc Vaán ñeà tính duïc coù theå ñöôïc baøn döôùi nhieàu khía caïnh: taâm lyù, sinh hoïc, luaân lyù, xaõ hoäi. Chuùng toâi chæ giôùi haïn vaøo hai vaán ñeà: 1) quan heä nam nöõ; 2) ñoàng tính luyeán aùi. A. Quan heä nam nöõ Khoa nhaân hoïc (daân toäc hoïc, vaên hoùa ñoái chieáu) ñaõ cho thaáy raèng töø thuôû xa xöa, caùc daân toäc ñaõ yù thöùc söï khaùc bieät veà baûn naêng truyeàn sinh giöõa con ngöôøi vaø thuù vaät. Nhieàu phong tuïc, nghi leã ñöôïc ñaët ra chung quanh vieäc giao hôïp vaø sinh saûn: töø nhöõng ñònh cheá veà hoân nhaân gia ñình (luaät leä vaø caám kî lieân quan ñeán vieäc vôï choàng, sinh ñeû), cho ñeán nhöõng taäp tuïc gaây taùc duïng treân cô quan sinh duïc (caét bì, thieán hoïan). Khoâng deã gì tìm hieåu yù nghóa vaø muïc tieâu cuûa nhöõng ñònh cheá vaø tuïc leä aáy, vôùi nguoàn goác töø laâu ñôøi. Coù leõ ngöôøi ta thaáy raèng vieäc keát hôïp nam nöõ aûnh höôûng ñeán söï beàn vöõng cuûa coäng ñoøan (duø laø boä toäc hay daân toäc), vaø vieäc khoâng toân troïng caùc ñònh cheá seõ daãn tôùi söï tan raõ cuûa coäng ñoaøn. Moät ñieàu ñaùng ghi nhaän laø taïi caùc xaõ hoäi coå truyeàn, xem ra söï phoái hôïp nam nöõ nhaèm ñeán söï sinh saûn haàu taêng gia nhöõng thaønh phaàn hoïat ñoäng cuûa coäng ñoaøn (xaõ hoäi caàn nhieàu noâng daân ñeå canh taùc hoaëc nhieàu lính traùng ñeå chieán ñaáu). Theo doøng thôøi gian, theâm vaøo yù ñònh ra nhö thuoäc baûn naêng aáy, vaên chöông caùc daân toäc coøn ca ngôïi tình yeâu nam nöõ: coù yeâu nhau thì môùi laáy nhau laøm vôï choàng. Böôùc sang thôøi caän ñaïi, tình yeâu haàu nhö chieám vai troø chuû yeáu trong töông quan nam nöõ, coøn chuyeän sinh saûn coi nhö phuï thuoäc. Luaân lyù Kitoâ giaùo chaáp nhaän nhöõng giaù trò cuûa caùc xaõ hoäi coå truyeàn: gia ñình laø moät ñònh cheá cô baûn cuûa xaõ hoäi, vì theá caàn baûo ñaûm tính caùch vöõng beàn cuûa hoân nhaân. Söï chung thuûy vôï choàng laïi coøn caàn thieát cho vieäc giaùo duïc con caùi nöõa. Nhöõng yeâu saùch cô baûn naøy ñöôïc dieãn taû qua caùc ñònh cheá bieán ñoåi tuøy theo thôøi gian vaø khoâng gian. Nguyeân taéc "moät vôï moät choàng" ñöôïc Phuùc aâm ñeà ra nhö laø yù ñònh cuûa Ñaáng Taïo Hoùa ngay töø hoài taïo döïng (Mc 10, 5-9). Nhöng khoù khaúng ñònh raèng ñaây laø moät lyù töôûng hoaëc laø moät ñònh cheá baát bieán! Trong Cöïu öôùc, caùc toå phuï theo cheá ñoä ña theâ, cuõng nhö tuïc leä taïi nhieàu daân toäc (keå caû taïi Vieät Nam caùch ñaây khoâng laâu laém). Ngay caû trong caùc xaõ hoäi Kitoâ giaùo, luaät nhaát phu nhaát phuï thöôøng bò vi phaïm khoâng nguyeân vì toäi ngoaïi tình, nhöng thaäm chí bôûi nhieàu tuïc leä tö tình (concubinage: vôï leõ, naøng haàu), caùch rieâng nôi giai caáp quyù toäc phuù haøo. Duø sao, ngöôøi ta nhaän thaáy raèng phaùp luaät cuûa caùc nöôùc tieân tieán ñeàu chaáp nhaän cheá ñoä nhaát phu nhaát phuï, ñöôïc bieän minh khoâng vì lyù do toân giaùo nhöng vì lyù do nhaân hoïc. Cheá ñoä nhaát phu nhaát phuï laø moät yeâu saùch cuûa söï toân troïng nhaân phaåm cuûa ñoâi beân: ngöôøi phuï nöõ caàn ñöôïc ñoái xöû nhö moät nhaân vò, chöù khoâng phaûi nhö moät moùn ñoà taøi saûn (ôû nhieàu xaõ hoäi coå truyeàn, söï giaøu sang ñöôïc bieåu loä qua vieäc sôû höõu nhieàu vôï, ñaày tôù, noâ leä, traâu boø, ñaát ñai). Vieäc thaåm ñònh giaù trò cuûa tình yeâu thì phöùc taïp hôn. Khoâng phaûi laø caùc xaõ hoäi coå truyeàn khoâng bieát ñeán tình yeâu trong gia ñình; vaên chöông bình daân ñaõ ca ngôïi tình yeâu vôï choàng, vaø ñaëc bieät tình yeâu hy sinh cuûa ngöôøi meï hay ngöôøi cha ñoái vôùi con caùi. Tuy nhieân, nhieàu thi só coå ñieån vaø nhaát laø tö töôûng caän ñaïi ñeà cao tình yeâu nam nöõ ra nhö ñeán möùc tuyeät ñoái, vôùi haäu quaû laø moái daây lieân keát gia ñình trôû thaønh loûng leûo: khi coøn yeâu thì coøn ôû vôùi nhau, khi heát yeâu thì chia tay. Trong boái caûnh naøy, ta deã hieåu vì sao caùc nhaø luaân lyù deø daët khi noùi ñeán tình yeâu: caàn hieåu "yeâu" nhö theá naøo? Yeâu laø höôûng laïc trong choác laùt, hay yeâu laø trao ban chính mình vaø ñoùn nhaän ngöôøi khaùc caùch voâ ñieàu kieän? Khoâng ai choái ñöôïc söùc maïnh cuûa tình yeâu, nhöng tình yeâu coù theå mang laïi nghò löïc ñeå xaây döïng cuoäc ñôøi hoaëc coù theå mang laïi söï taøn phaù (tình yeâu cuoàng loaïn)i. Laøm theá naøo kieåm soaùt tình yeâu ñeå noù khoâng gaây ra haäu quaû huûy hoïai? Maët khaùc, taâm lyù chieàu saâu cho thaáy raèng moái quan heä nam nöõ khoâng chæ lieân quan ñeán hoân nhaân vaø sinh saûn. Söï lieân heä vôùi ngöôøi khaùc giôùi giuùp cho baûn thaân khaùm phaù ra giôùi tính cuûa mình: moät ñaøng, giôùi tính cuûa mình khaùc vôùi giôùi tính cuûa ngöôøi kia, nhöng ñaøng khaùc, mình caàn môû roäng ñeán giôùi beân kia. Söï lieân heä naøy ñaõ chôùm

nôû ngay töø thieáu thôøi, giöõa con trai vôùi cha, vaø con gaùi vôùi meï: nhöõng gì leäch laïc trong moái töông quan naøy seõ coù aûnh höôûng laâu daøi treân söï taêng tröôûng taâm lyù sau naøy. Ñaây laø vaán ñeà ñöôïc ñaët ra cho vieäc "giaùo duïc giôùi tính". Giaùo duïc giôùi tính khoâng chæ giôùi haïn vaøo vieäc cung caáp söï hieåu bieát caùc boä phaän giôùi tính vaø quan heä nam nöõ, nhöng coøn bao haøm vieäc huaán luyeän tình yeâu chaân chính, bôûi vì giôùi tính chæ laø phöông tieän ñeå ñaït ñeán tình yeâu. Noùi caùch khaùc, giaùo duïc giôùi tính caàn ñöôïc ñi keøm vôùi ñieàu khieån caùc baûn naêng baèng nhaân ñöùc khieát tònh (xc Saùch GLCG soá 2231-2347). Ngoaøi ra, Taân öôùc coøn môû ra vieãn töôïng môùi: giôùi tính nhaém ñeán tình yeâu, nhöng tình yeâu vöôït leân treân giôùi tính. Coù theå noùi ñeán moät tình yeâu tröôûng thaønh vöôït treân töông quan hoân nhaân. Ñaây laø yù nghóa cuûa söï "ñoäc thaân vì Nöôùc Trôøi", nhôø taùc ñoäng cuûa aân suûng, daønh tình yeâu cho Thieân Chuùa "vôùi con tim khoâng chia seû" (xc. saùch GLCG soá 2349). B. Ñoàng tính luyeán aùi Chuùng ta ñaõ noùi ñeán söï khaùc bieät giöõa hai phaùi nam nöõ cuõng nhö moái quan heä giöõa hai phaùi. Vaøo thôøi naøy, moät vaán ñeà soâi boûng ñöôïc ñaët leân, ñoù laø ñoàng tính luyeán aùi. Nhieàu cuoäc tranh caõi ñaõ xaûy ra, do nhieàu ñoäng löïc luaân lyù, chính trò, xaõ hoäi phöùc taïp. Maët khaùc, ñoâi khi töø ngöõ haøm hoà laïi caøng laøm cho cuoäc thaûo luaän trôû thaønh raéc roái. Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi ngay ñaàu ñeà: "ñoàng tính luyeán aùi". Töï noù, ñaàu ñeà muoán noùi leân söï haáp daãn veà tính duïc ñoái vôùi ngöôøi cuøng phaùi tính (homos goác tieáng Hy laïp coù nghóa laø moät, chung, cuõng gioáng nhö), ñoái laïi vôùi "dò tính aùi" (heterosexuality, haáp daãn vôùi ngöôøi khaùc phaùi tính). Khoa hoïc muoán tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa khuynh höôùng ñoàng tính aùi: caên nguyeân taâm lyù, hay sinh lyù (baåm sinh, di truyeàn), hay thoùi xaáu? Khoâng neân laãn loän vaán ñeà "ñoàng tính luyeán aùi" (homosexuality) vôùi vaán ñeà "löôõng tính" (hermaphrodism, nghóa laø ngöôøi aùi nam aùi nöõ), bôûi vì xeùt veà cô theå ngöôøi ñoàng tính aùi coù ñuû caùc boä phaän cuûa ngöôøi nam hoaëc ngöôøi nöõ. Ngoaøi ra, döôùi khía caïnh luaân lyù, caàn phaân bieät giöõa "khuynh höôùng" ñoàng tính luyeán aùi vaø "haønh vi" giao hôïp giöõa hai ngöôøi ñoàng tính. Ngöôøi mang khuynh höôùng ñoàng tính luyeán aùi khoâng phaûi laø moät ngöôøi toäi loãi; tính caùch luaân lyù ñöôïc ñaët ra ñoái haønh vi giao hôïp giöõa nhöõng ngöôøi ñoàng giôùi tính. Chuùng toâi coá gaéng phaân tích nhöõng goùc caïnh cuûa vaán ñeà: nhöõng lyù thuyeát giaûi thích nguyeân nhaân cuûa khuynh höôùng ñoàng tính, tính caùch luaân lyù cuûa haønh vi ñoàng tính; caên cöôùc giôùi tính. Ñeå loái haønh vaên ñöôïc goïn gaøng, chuùng toâi xin goïi taét laø "ñoàng tính" (thay vì "ñoàng tính luyeán aùi"). 1) Nguyeân nhaân cuûa khuynh höôùng ñoàng tính Vieäc ngöôøi nam höôùng ñeán ngöôøi nöõ xem ra laø chuyeän thöôøng tình, naèm trong baûn naêng baûo toàn chuûng loaïi, tuy raèng nôi con ngöôøi noù mang saéc thaùi cuûa tình yeâu, nhö vöøa trình baøy treân ñaây. Laøm sao giaûi thích khuynh höôùng cuûa nhöõng ngöôøi caûm thaáy loâi cuoán ñeán ngöôøi ñoàng giôùi hôn laø ngöôøi khaùc giôùi? Ít laø ñaõ coù ba traøo löu giaûi thích: baåm sinh, taâm lyù, thuû ñaéc. a) Nguyeân nhaân baåm sinh Xeùt veà lòch söû, thì traøo löu naøy xuaát hieän muoän nhaát, vaøo haäu baùn theá kyû XX. Coù theå coi khôûi ñieåm cuûa noù laø phuùc trình cuûa oâng Alfred C. Kinsey ñöôïc phaùt haønh naêm 1948, theo ñoù soá ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi leân ñeán 10 phaàn traêm daân soá nam giôùi. Taøi lieäu naøy ñaõ bò caùc nhaø khoa hoïc pheâ bình gay gaét, bôûi vì caùc thoáng keâ döïa treân moät cuoäc ñieàu tra thöïc hieän nôi nhöõng ngöôøi phaïm nhaân vaø taïi moät tröôøng trung hoïc, vaø vì theá thieáu tính khaùch quan. Töø ñoù, moät caâu hoûi ñöôïc ñaët leân: phaûi chaêng ñaõ coù moät ñoäng löïc naøo ñaøng sau vieäc leøo laùi caùc döõ kieän nhö vaäy? Duø sao, thì caùc phong traøo baûo veä söï hôïp thöùc hoaù söï ñoàng tính luyeán aùi ñaõ döïa treân phuùc trình cuûa Kinsey ñeå beânh vöïc cho moät tæ leä ñaùng keå cuûa daân soá. Tröôùc ñoù vaøo naêm 1897, oâng Magnus Hirschfeld (1868-1935) ñaõ ñöa ra giaû thuyeát veà söï ñoàng tính do baåm sinh. Gaàn moät theá kyû sau, giaû thuyeát naøy ñöôïc haâm laïi do oâng Simon Le Vay, moät nhaø sinh vaät hoïc Hoa Kyø, trong taùc phaåm The Sexual Brain (1991). Khi khaûo saùt boä naõo cuûa 41 töû thi (7 phuï nöõ, 19 ngöôøi nam ñoàng tính, 16 ngöôøi nam xem ra dò tính), ñaëc bieät laø ôû moät teá baøo keõ cuûa vuøng döôùi ñoài (hypothalamus) ñöôïc ñaët teân laø INAH-3 (Interstitial Nucleus of the Anterior Hypothalamus), oâng nhaän thaáy raèng chieàu kích cuûa noù ôû nôi nhöõng ngöôøi nam dò tính thì lôùn hôn laø ôû nôi nhöõng ngöôøi nöõ vaø nhöõng ngöôøi ñoàng tính. Vì theá coù theå ñoaùn raèng chính caùi teá baøo ñoù laø nguoàn goác cuûa khuynh höôùng ñoàng tính.

Tuy nhieân, giaû thuyeát cuûa oâng LeVay khoâng ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc chaáp nhaän, bôûi vì khoâng coù moái lieân heä chaët cheõ giöõa dung löôïng cuûa INAH-3 (coù theå taêng giaûm) vôùi khuynh höôùng giôùi tính. Naêm 1994, baùc só William Byne cho thaáy raèng boä naõo cuûa nhöõng ngöôøi nam ñoàng tính maø oâng LeVay khaûo cöùu laø nhöõng ngöôøi cheát vì beänh SIDA, vaø vì theá soá löôïng tinh hoaøn (testoteron) giaûm suùt, gaây ra söï bieán ñoåi dung löôïng cuûa vaøi haïnh nhaân cuûa vuøng döôùi ñoài. Duø sao, giaû thuyeát cuûa oâng khoâng theå giaûi thích hieän töôïng ñoàng tính nôi phuï nöõ. Thuyeát veà nguyeân nhaân sinh lyù cuûa khuynh höôùng ñoàng tính ñaõ bò coâng trình cuûa hai oâng Michael Bailey vaø Richard Paillard ñaùnh ñoå qua cuoäc nghieân cöùu treân nhöõng ñoâi song sinh ñoàng hôïp töûj. Nhöõng ñoâi naøy cuõng mang gen nhö nhau, cuøng haáp thuï moät neàn giaùo duïc gia ñình nhö nhau, nhöng 48% laïi coù khuynh höôùng phaùi tính khaùc nhau. Duø sao, neáu moät ngöôøi coù khuynh höôùng ñoàng tính thì ngöôøi anh em sinh ñoâi khoâng nhaát thieát cuõng mang khuynh höôùng töông töï. Nhö vaäy, khuynh höôùng ñoàng tính hay dò tính khoâng bò aûnh höôûng bôûi gen, nhöng laø do yeáu toá khaùc: hoaëc do söï töï yù choïn löïa, hoaëc do caùch caûm nhaän tình caûm veà phía cha meï, hoaëc do nhöõng taäp quaùn ñöa ñeán haønh ñoäng giôùi tính cuï theå. b) Nguyeân nhaân taâm lyù Töø naêm 1917, oâng Alfred Adler, moät nhaø phaân taâm ngöôøi Aùo (1870-1937), ñaõ moùc noái söï ñoàng tính vôùi maëc caûm töï ti ñoái vôùi giôùi tính cuûa mình. Naêm 1962, nhöõng cuoäc nghieân cöùu cuûa Irving Bieber vaø Toby B. Bieber cho thaáy raèng ñeå cho moät ngöôøi ñaùnh giaù ñuùng möùc phaùi tính cuûa mình thì ñöông söï caàn phaûi traân troïng ngöôøi cha (hay meï) cuøng giôùi vôùi mình (con trai ñoái vôùi cha, con gaùi ñoái vôùi meï), vaø caàn phaûi caûm nhaän tình thöông cuûa thaân sinh ñoàng giôùik. Ngoaøi ra, ngöôøi ñoàng tính vaøo tuoåi tröôûng thaønh thöôøng laø ngöôøi tröôùc ñaây khi coøn thieáu thôøi ñaõ khoâng ñöôïc hoaø nhaäp vôùi nhoùm ngöôøi cuøng phaùi. Kinh nghieäm thôøi thô aáu daãn ñöông söï ñeán choã bi ñaùt hoaù tình traïng cuûa mình, vaø theøm muoán tình caûm cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng phaùi maø tröôùc ñaây mình caûm thaáy bò haát huûi hoaëc gaït boû. OÂng Gerard J.M. van den Aarweg, moät chuyeân gia veà taâm thaàn ngöôøi Haø Lan, cho raèng chöùng ñoàng tính coù theå chöõa ñöôïc, nhöng nhaát laø noù coù theå vaø caàn ñöôïc phoøng ngöøa khi coøn thô aáu baèng moät neàn giaùo duïc ñöùng ñaén. Theo oâng, moät neàn giaùo duïc muoán xoaù boû söï khaùc bieät phaùi tính nam nöõ hoaëc thieáu soùt veà tình thöông cuûa ngöôøi cha vaø ngöôøi meï thì seõ gaây ra nhöõng maëc caûm daãn ñeán chöùng ñoàng tính. Tuy coù nhieàu loái giaûi thích veà nguoàn goác taâm lyù cuûa chöùng ñoàng tính, nhöng noùi chung ngöôøi ta ñaët teân cho moät maãu soá chung laø "söï khuûng hoaûng veà caên cöôùc phaùi tính". Döôùi khía caïnh naøy, taâm lyù hoïc phaân bieät nhieàu caáp ñoä: coù thöù khuynh höôùng xaûy ra vaøo löùa tuoåi tröôûng thaønh (vaø roài seõ bieán ñi)l, coù thöù khuynh höôùng xaûy ra vaøo löùa tuoåi ba möôi vaø dai daúng hôn. c) Nguyeân nhaân thuû ñaéc Coù theå noùi ñöôïc raèng ñaây laø chuû tröông laâu ñôøi nhaát, theo ñoù söï ñoàng tính luyeán aùi laø moät taät xaáu do thuû ñaéc. Ñoái laïi vôùi traøo löu thöù nhaát beânh vöïc nguoàn goác baåm sinh, traøo löu thöù ba quy gaùn caên nguyeân cho moät söï leäch laïc luaân lyù naøo ñoù (nghóa laø taät xaáu, toäi loãi). Tröôùc ñaây, nhieàu saùch luaân lyù lieät keâ chöùng ñoàng tính aùi vaøo haïng nhöõng toäi traùi ngöôïc vôùi töï nhieân (cuõng nhö chöùng thuù daâm, loaïn daâm), vaø ñaët teân laø toäi "Sodoma", moùc noái vôùi ñoaïn vaên saùch Saùng theá chöông 19 giaûi thích lyù do cuûa söï taøn phaù thaønh Sodoma nhö moät hình phaït cuûa Thieân Chuùa (St 19,5). Ngaøy nay, nhôø nhöõng ñoùng goùp cuûa khoa hoïc nhaân vaên hieän ñaïi, ngöôøi ta ñaõ phaân bieät nhieàu caáp ñoä khaùc nhau. - Khuynh höôùng thieân veà ngöôøi ñoàng phaùi khoâng nhaát thieát baét nguoàn töø moät taät xaáu, vaø vì theá khoâng nhaát thieát laø moät toäi loãi. Tuy nhieân, döôùi khía caïnh khaùch theå, xu höôùng naøy khoâng phaûi laø ñieàu thöôøng tình, vaø khoâng coù lyù do gì ñeå khuyeán khích söï phoå bieán coâng khai. - Moät haønh vi mang tính caùch luaân lyù khi noù ñöôïc choïn löïa quyeát ñònh töï do. Söï giaûm thieåu töï do cuõng giaûm thieåu traùch nhieäm cuûa haønh vi. 2) Tính caùch luaân lyù

Cuoäc tranh luaän veà nguoàn goác cuûa chöùng ñoàng tính ñaõ ñöa ñeán nhieàu söï phaân bieät quan troïng khi tìm hieåu vaán ñeà: a) Khuynh höôùng ñoàng tính thì khaùc vôùi haønh vi ñoàng tính. - Khuynh höôùng ñöôïc hieåu nhö laø moät söï haáp daãn ñaëc bieät (coù ngöôøi coù khuynh höôùng veà theå thao, aâm nhaïc, aên nhaäu). Khoâng theå khaúng ñònh raèng taát caû moïi khuynh höôùng ñeàu baåm sinh. Coù theå khi coøn naèm trong noâi, chuùng ta ñaõ ñöôïc nghe tieáng haùt meï ru, töø ñoù naûy ra naêng khieáu aâm nhaïc; nhöng khoâng phaûi heát moïi ngöôøi ñeàu coù thieân taøi nhaïc só. Khuynh höôùng aên nhaäu xem ra coù tính caùch baåm sinh neáu hieåu raèng noù naèm trong baûn naêng sinh toàn; tuy nhieân ñieàu naøy khoâng cho pheùp aên uoáng voâ ñieàu ñoä, neáu ta khoâng muoán sôùm ñi xuoáng moà. Rieâng veà khuynh höôùng ñoàng tính, ñaõ coù nhöõng giaû thuyeát cho raèng baåm sinh, nhöng khoâng ñöôïc chöùng minh theo khoa hoïc. Ñoái laïi, khuynh höôùng dò tính (höôùng ñeán ngöôøi khaùc phaùi) döïa treân cô sôû khaùch quan cuûa cô theå. - Khi noùi raèng khuynh höôùng ñoàng tính khoâng do baåm sinh, thì khoâng coù nghóa laø nhöõng ai mang khuynh höôùng naøy ñeàu laø ngöôøi xaáu xa toäi loãi! Vaán ñeà toäi loãi tuyø thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc, xeùt veà nguyeân nhaân vaø thöïc haønh. Chuùng ta mang trong ngöôøi nhieàu xu höôùng, coù ñieàu hôïp vôùi lyù trí coù ñieàu khoâng hôïp vôùi lyù trí; chuùng ta caàn duøng yù chí ñeå ñieàu khieån caùc xu höôùng ñoù. Xu höôùng aên nhaäu hoaëc xu höôùng yeâu ñöông ngöôøi khaùc phaùi naèm trong baûn naêng cuûa con ngöôøi, nhöng noùi theá khoâng coù nghóa laø ta coù theå ñeå cho chuùng maëc söùc thao tuùng. Xu höôùng muoán thuû tieâu ngöôøi ñòch thuø laø ñieàu khoâng hôïp vôùi lyù trí, vaø ta khoâng ñöôïc pheùp chieàu theo noù. - Ñoù laø lyù do maø ta neân phaân bieät giöõa "khuynh höôùng" vaø "haønh vi" ñoàng tính luyeán aùi. Khuynh höôùng ñoàng tính khoâng phuø hôïp vôùi baûn tính töï nhieân cuûa phaùi tính. Tuy nhieân ngöôøi coù khuynh höôùng naøy khoâng phaûi laø ngöôøi xaáu xa, bôûi vì nhieàu laàn khuynh höôùng naøy baét nguoàn töø moät nguyeân nhaân ngoaøi yù muoán cuûa ñöông söï. Tuy vaäy, khi ñöông söï thöïc hieän haønh vi ñoàng tính thì laïi laø chuyeän khaùc. b) Haønh vi ñoàng tính thì khaùc vôùi khuynh höôùng ñoàng tính Haønh vi ñoàng tính coù theå thöïc hieän bôûi nhöõng ngöôøi ñoàng tính hay bôûi nhöõng ngöôøi dò tính: noù laø moät haønh vi xaáum, tuy raèng möùc ñoä traùch nhieäm coù theå taêng hay giaûm tuyø theo ñieàu kieän cuûa chuû theå. Ñaây laø moät quy taéc chung cho vieäc thaåm ñònh luaân lyù cuûa moät haønh vi. Gieát ngöôøi laø moät ñieàu xaáu; nhöng moät ngöôøi phaïm toäi gieát ngöôøi do ñam meâ thuùc ñaåy (chaúng haïn vì thaáy ngöôøi baïn cuûa mình phaïm toäi ngoaïi tình) thì traùch nhieäm luaân lyù nheï hôn laø moät ngöôøi laïnh luøng gieát moät ngöôøi giöõ keùt tieàn ñeå aên cöôùp. - Khi vieäc thöïc hieän nhöõng haønh vi ñoàng tính ñaõ trôû thaønh thoùi quen, thì khoâng nhöõng noù thaønh moät taät xaáu, nhöng coù nguy cô seõ loâi cuoán theo nhöõng haäu quaû khaùc, töïa nhö söï tìm khoaùi laïc ích kyû, tính maát khaû naêng kieàm cheá ñam meâ. 3) Caên cöôùc giôùi tính Treân ñaây, chuùng ta ñaõ nhaän thaáy raèng söï khaùc bieät giöõa nam giôùi vaø nöõ giôùi khoâng chæ giôùi haïn vaøo caùc boä phaän sinh duïc, nhöng coøn aûnh höôûng ñeán toaøn theå taâm lyù vaø haønh vi. Cuoäc tranh luaän chung quanh xu höôùng ñoàng tính ñaõ ñaøo saâu hôn vieäc tìm hieåu yù nghóa vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa phaùi tính, qua nhöõng khaùm phaù cuûa caùc moân hoïc nhaân vaên. Thöïc vaäy, phaùi tính bao goàm nhieàu khía caïnh, theo nhö y khoa vaø taâm lyù hoïc cho thaáy. a) Trong ngaønh y khoa, ngöôøi ta phaân bieät nhieàu caáp baäc cuûa phaùi tính: di truyeàn (genetic), tuyeán sinh duïc (gonadic), thaân theå (somatic). (i) xeùt veà di truyeàn, phaùi tính ñöôïc xaùc ñònh vaøo luùc thuï thai bôûi nhieãm saéc theå (chromosome). Moãi teá baøo chöùa 23 caëp nhieãm saéc theå, trong ñoù 22 caëp mang teân laø nhieãm saéc theå thöôøng (autosome) vaø caëp thöù 23 laø nhieãm saéc theå giôùi-tính (sex chromosome): XX neáu laø nöõ vaø XY neáu laø nam. (ii) söï khaùc bieät di truyeàn daãn ñeán söï khaùc bieät veà tuyeán sinh duïc, söï phaùt trieån caùc kích thích toá (hormon) trong khoaûng thôøi gian töø 20 cho ñeán 90 ngaøy; (iii) söï khaùc bieät kích thích toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån caùc cô quan sinh saûn, vaø nhöõng ñaëc ñieåm khaùc cuûa moãi phaùi, keå töø tuaàn leã thöù taùm sau khi thuï thai. Söï khaùc bieät giôùi tính naøy chi phoái toaøn theå cô quan cuûa cô theå.

b) Trong ngaønh taâm lyù, ngöôøi ta löu yù raèng nam tính hay nöõ tính khoâng chæ giôùi haïn vaøo khía caïnh sinh lyù nhöng coøn chòu aûnh höôûng bôûi nhieàu yeáu toá giaùo duïc vaø vaên hoùa nöõa. Theâm vaøo ñoù, vieäc "tröôûng thaønh phaùi tính" laø moät tieán trình keùo daøi laâu naêm sau khi loït loøng meï. (i) Vaøo thôøi kyø 2 vaø 3 tuoåi, em beù caûm thaáy mình laø nam hoaëc nöõ, vaø muoán baét chöôùc thaân sinh ñoàng phaùi vôùi mình (trai baét chöôùc cha, gaùi baét chöôùc meï). Ñeå söï ñoàng hoùa ñöôïc toát ñeïp, em beù caàn phaûi coù aán töôïng toát (keå caû tình caûm) ñoái vôùi thaân sinh ñoàng phaùi. (ii) Trong khoaûng töø 3 ñeán 5 tuoåi, söï ñoàng hoùa vôùi thaân sinh ñoàng phaùi coøn bò chi phoái bôûi khuynh höôùng "meâ" thaân sinh khaùc giôùi (trai ñoái vôùi meï, gaùi ñoái vôùi cha). Theâm vaøo ñoù, caùc thieáu nhi (nam hay nöõ) chaáp nhaän (hay khöôùc töø) phaùi tính cuûa mình tuyø theo quy öôùc xaõ hoäi ñoái vôùi moãi phaùi. (iii) Trong giai ñoaïn tröôûng thaønh (töø 11 ñeán 16 tuoåi), ngöôøi treû nhaän thaáy thaân theå phaùt trieån cuõng nhö nhöõng caûm xuùc. Ñaây laø thôøi kyø khaúng ñònh baûn lónh: ngöôøi treû môû roäng nhöõng töông quan vôùi baïn beø vaø xaõ hoäi, vôùi nhöõng thaønh coâng vaø thaát baïi, ñöôïc ñoùn nhaän hay bò ruoàng boû. Nhöõng yeáu toá naøy coù theå ñöa ñeán thaùi ñoä côûi môû hay kheùp kín, trao ban hay naém giöõ. Nhöõng thaùi ñoä naøy khoâng ñoàng ñieäu, nhöng traûi qua nhieàu pha bieán thieân leân xuoáng. Nhöõng haønh vi thuû daâm hay ñoàng tính thöôøng laø bieän phaùp buø ñaép nhöõng thieáu soùt tình caûm. Neân bieát laø nhöõng thaùi ñoä vaø taâm tình naøy vaãn tieáp tuïc bieán ñoåi suoát ñôøi. Vieäc hieåu bieát vaø chaáp nhaän caên cöôùc giôùi tính laø moät trong nhöõng phöông phaùp phoøng ngöøa vaø trò lieäu cho chöùng ñoàng tínhn. (Endnotes) a) Trong nguyeân ngöõ latinh, sexus goác bôûi secare: taùch ra, phaân bieät; coù leõ noùi ñeán söï phaân bieät hai phaùi cuûa loaøi ngöôøi. b) Cheá ñoä maãu heä khoâng hoaøn toaøn thuoäc veà dó vaõng, nhöng coøn toàn taïi ôû vaøi daân toäc treân ñaát Vieät Nam. Neân löu yù laø neáu cheá ñoä phuï heä coå truyeàn keøm theo tuïc ña theâ, thì cheá ñoä maãu heä cuõng keøm theo cheá ñoä ña phu (taïi vaøi boä toäc Hymalaya, Tibet, nam Aán ñoä, Sri Lanka, vv). c) OÂng Karl Jung cho thaáy raèng moãi con ngöôøi chuùng ta ñeàu mang moät yeáu toá Nam (animus) vaø yeáu toá Nöõ (anima). d) Vaøi moác ñieåm: Tuyeân ngoân ñoøi hoûi quyeàn lôïi phuï nöõ cuûa baø Mary Wollstonecraft (Vindication of the Rights of Woman, London 1792); Hoäi nghò veà quyeàn lôïi nöõ giôùi (Women Rights Convention) taïi Seneca Falls, bang New York naêm 1948 do saùng kieán cuûa caùc baø Elisabeth Cady Stanton e Lucretia Mott. Hai thôøi ñieåm naøy thöôøng ñöôïc moùc noái vôùi caùc cuoäc caùch maïng 1979 vaø 1848 taïi chaâu AÂu. e) Vaøi moác ñieåm: Thaønh laäp hieäp hoäi baûo veä quyeàn lôïi nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi naêm 1897 do oâng Magnus Hirschfeld (18681935). f) Ngoaøi söï chaáp nhaän hoân nhaân dò tính (coå truyeàn) ngöôøi ta coøn tieán tôùi söï thöøa nhaän khoâng nhöõng laø hoân nhaân ñoàng tính (homosexual) maø coøn hoân nhaân song tính (bisexual) nghóa laø vôùi ngöôøi ñoàng phaùi vaø khaùc phaùi. g) Vaên kieän mang hình thöùc cuûa moät laù thö göûi caùc giaùm muïc. Ngoaøi nhaäp ñeà (soá 1) vaø keát luaän (soá 17), vaên kieän ñöôïc chia laøm ba phaàn: 1/ Vaán ñeà (soá 24-). 2/ Nhöõng döõ kieän Kinh Thaùnh veà nhaân hoïc (soá 5-12). 3/ Nhöõng giaù trò cuûa nöõ tính trong ñôøi soáng xaõ hoäi (soá 1314). 4/ Nhöõng giaù trò cuûa nöõ tính trong ñôøi soáng Giaùo hoäi (soá 15-16). Neân bieát laø vaên kieän trích daãn nhieàu laàn toâng thö Phaám giaù phuï nöõ (15/8/1988) vaø Thö göûi caùc phuï nöõ (29/6/1995) cuûa ñöùc Gioan Phaoloâ II. h) Xc. Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Ñôøi soáng thaùnh hieán, soá 58-59. i) Taâm lyù hoïc cuõng nhö thaàn hoïc luaân lyù ñeàu noùi ñeán nhöõng leäch laïc cuûa tính giôùi, chaúng haïn: cuoàng daâm, baïo daâm, thuù daâm, vv (xc. GLCG 2351-2356). j) A genetic study of male sexual orientation, Archives of General Psychiatry 48,1991 k) Noùi caùch khaùc, theo yù kieán naøy thì khuynh höôùng ñoàng tính cuûa ngöôøi nam baét nguoàn töø ba nguyeân nhaân: a) baø meï quyeàn theá; b) ngöôøi cha vaéng maët hoaëc thieáu thieän caûm; c) ñöông söï nhuùt nhaùt, höôùng noäi, nhaïy caûm. l) Coù theå keå theâm moät nguyeân nhaân xaõ hoäi cuûa söï ñoàng tính, ñoù laø moâi tröôøng sinh soáng, chaúng haïn nhö nhöõng hoïc sinh noäi truù, nhöõng ngöôøi soáng trong traïi lính, nhaø tuø, vv. m) Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc noùi trong Kinh thaùnh Cöïu öôùc vaø Taân öôùc (xc. St 19,1-25; Lv 18,22; 20,13; Rm 1,26-27; 1Cr 6,9-11; 1Tm 1,9-10). n) Caùc vaên kieän Toaø Thaùnh lieân quan ñeán vaán ñeà ñoàng tính luyeán aùi. Boä giaùo lyù ñöùc tin, Thö göûi caùc giaùm muïc coâng giaùo veà vieäc chaêm soùc muïc vuï cho nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi (1-10-1986). Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo, soá 2357-2359. Veà vieäc thaâu nhaän nhöõng ngöôøi coù xu höôùng ñoàng tính vaøo chuûng vieän ñöôïc ñeà caäp trong huaán thò cuûa Boä Giaùo duïc Coâng giaùo ngaøy 4-11-2005.