Kesantunan Berbahasa

BAB 10

KESANTUNAN BAHASA

PENGUNAAN BENTUK SAPAAN • Pengunaan bentuk sapaan yang betul penting dalam kesantunan bahasa. • Bentuk sapaan mesti berpadanan dengan kedudukan atau taraf orang yang disapa.

Orang yang disapa Yang di-Pertuan Agong Sultan Syed Tan Sri,Puan Sri Yang Di Pertua Dewan Rakyat Setiausah Kerajaan Negeri Senator Pembesar Asing Duta

Bentuk sapaan lisan kepada yang disapa Tuanku Tuanku Tuan Syed Tan Sri,Puan Sri Tuan Yang Dipertua Yang Berhormat Yang Berhormat Tuan Yang Terutama Tuan Yang Terutama

Selain bentuk sapaan, rujukan kehormat juga digunakan dalam sistem sapaan dalam bahasa melayu Orang yang disapa Yang di-Pertuan Agong Sultan Undang (di N.9) Raja Muda / Tengku Mahkota P.M , T.P.M, M.B Menteri, setiausaha parlimen, ahli Parlimen, ADUN Tun,Toh Puan Hakim kadi Mufti dan pemimpin islam Ketua jabatan tanpa gelaran

Rujukan Kehormat Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Duli Yang Maha Mulia Duli Amat Mulia Duli Yang Teramat Mulia Yang Amat Berhormat Yang Berhormat Yang Amat Berbahagia Yang Arif Sahibul Fadilah Sahibul Samahah Yang berusaha

PENGUNAAN GELARAN • • • • • •

Gelaran kekeluargaan Gelaran pergaulan biasa Gelaran pergaulan tak bersahaja Gelaran warisan Gelaran kurniaan Gelaran keagamaan

Nama Kekeluargaan asas Nama kekeluargaan

Pengunaanya mengikut umur dan pangkat

Pak

-Untuk lelaki yang lebih kurang sebaya dengan ayah kendiri. -Untuk perempuan yang lebih kurang sebaya dengan emak kendiri. -Untuk lelaki / perempuan yang lebih kurang sebaya dengan datuk & nenek. -Untuk lelaki yang tidak setua ayah & tidak semuda kendiri. -Untuk perempuan yang tidak setua emak & tidak semuda kendiri. - Untuk lelaki / perempuan yang lebih muda dari kendiri.

Mak Tok Abang Kakak Adik

Jenama Kekeluargaan • • • • • • • •

Long/Along – anak pertama Ngah/Angah – anak kedua Lang/Alang – anak ketiga Anjang – anak keempat Andak -- anak kelima Teh – anak keenam Cik – anak sebelum anak bongsu Busu / usu – anak bongsu

Gelaran pergaulan biasa

• Cik digunakan untuk perempuan yang belum berkahwin • Encik untuk lelaki sahaja

Gelaran pergaulan tak bersahaja (form Gelaran • Tuan

Pengunaan -Pada lelaki yang lebih tinggi pangkatnya dari kita dan pada lelaki yang bergelar haji, doktor dll •Encik/ci -pada lelaki yang lebih tinggi pangkatnya dari kita, k Encik/cik Fadli. • Puan -pada perempuan yang lebih tinggi pangkatnya dari kita. Cth Puan Doktor Aishah., Puan Hajah Fatimah . •Saudara -pada L/P yang seusia / lebih muda darioada kendiri. Sebagai rujukan kepada ahli-ahli mesyuarat, perbahasan dll. •Tetuan -Dalam surat rasmi yang ditujukan kepada para pemilik pentadbir syarikat perniagaan.

Gelaran warisan a) Gelaran warisan daripada keturunan raja memerintah Gelaran Raja Tunku/Ungku Tuanku Tengku/Engku Pangeran,Pangeran Anak & Pengeran Muda

Negeri Perak & selangor Johor & Kedah Negeri Sembilan Kelantan ,Pahang & Terengganu Negara Brunei Darussalam

•Gelaran warisan daripada keturunan orang-orang besar Gelaran

Negeri

Abang Awangku,Pengeran,dayangku Datu Megat & Puteri Meor Nik Tan Tuan Wan

Sarawak Negara Brunei Darussalam Sabah Perak Perak Kelantan Kedah Terengganu Kelantan & Terengganu

Gelaran Kurniaan Gelaran Kurniaan 1.Tun 2.Toh Puan 3. Tan Sri 4.Datuk 5. Datuk Patinggi, Datuk Amar 6.Datin Paduka 7. Tok Puan

Catatan -Gelaran kerajaan persekutuan yang tertinggi kepada L/P. -Gelaran untuk isteri Tun. -Gelaran (di bawah Tun) kurniaan kerajaan persekutuan kepada L/P. -Gelaran kurniaan kerajaan neger kepada L/P -Gelaran kurniaan kerajaan Serawak - gelaran kurniaan kerajaan Selangor kepada orang perempuan - gelaran untuk isteri datuk di Terengganu

Gelaran Kurniaan Ikhtisas 1. Professor Diraja – untuk L/P yang sudah mencapai kemuncak dalam lapangan akedemik. 2. Professor Emeritus- untuk professor yang telah bersara tetapi mengekalkan gelaran itu sebagai suatu penghormatan. 3. Professor – untuk L/P yang telah mencapai pangkat paling tinggi dalam bidang akedemiknya.. 4. Professor Madya – L/P yang sudah mencapai taraf akedemik satu tingkat bawah Professor. 5. Doktor – L/P yang berkelulusan Doltor Falsafah,ilmu Perubatan veterinary dan Doktor Kehormat. 6. cikgu – L/P yang menjadi guru. 7. ustaz / Ustazah- orang yang menjadi guru agama islam

Gelaran Keagamaan

• • • • •

biasa diberi kepada lelaki yang telah menunaikan haji dan berpengetahuan dalam agama Islam. Lelaki- haji Perempuan – hajah Lelaki berpengetahuan dalam agama – Lebai Tuan mesti digunakan sebelum Haji / Lebai

1.Dalam hal gabungan gelaran, gelaran kurniaan kerajaan mestilah mendahului semua gelaran lain. 2. Gelaran boleh digabungkan menurut urutan berikut: -kekeluargaan + keagamaan = Mak Haji, Pak Haji -pergaulan formal + keagamaan = Tuan Haji, Tuan Lebai, Puan Hajah -Kekeluargaan + warisan = Pak Ungku, Mak Wan, Pak Nik -Pergaulan formal + keagaman + warisan = Tuan Haji Nik -Warisan + kegamaan = Tengku Hajah, Raja Haji -Kurniaan kerajaan + akedemik + warisan+ keagamaan = Tan Sri Prof. Dr. Ungku haji Omar

DARI: FAHMI SAIFUDIN FADLI