Coursebook

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Aικατερίνη Πλακίτση

Άλκηστις Kοντογιάννη

Eιρήνη Σπυράτου

Bάια Mανώλη

Mελέτη Περιβάλλοντος

Mελέτη Περιβάλλοντος

A΄΄ ∆ηµοτικού

A΄ ∆ηµοτικού

EP°O ™Y°XPHMATO¢OTOYMENO 75% A¶O TO EYPø¶A´KO KOINøNIKO TAMEIO KAI 25% A¶O E£NIKOY™ ¶OPOY™

ISBN 960-06-1800-3

OPΓANIΣMOΣ EK∆OΣEΩΣ ∆I∆AKTIKΩN BIBΛIΩN AΘHNA

Mελέτη Περιβάλλοντος A΄ ∆ηµοτικού

ΣYΓΓPAΦEIΣ

KPITEΣ-AΞIOΛOΓHTEΣ

EIKONOΓPAΦHΣH ΦIΛOΛOΓIKH EΠIMEΛEIA YΠEYΘYNH TOY MAΘHMATOΣ KATA TH ΣYΓΓPAΦH YΠEYΘYNH TOY YΠOEPΓOY EΞΩΦYΛΛO ΠPOEKTYΠΩTIKEΣ EPΓAΣIEΣ

Aικατερίνη Πλακίτση, Λέκτορας του Πανεπιστηµίου Iωαννίνων Άλκηστις Kοντογιάννη, Eπίκουρος Kαθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας Eιρήνη Σπυράτου, Eκπαιδευτικός Bάια Mανώλη, Eκπαιδευτικός Iωάννης Σαλβαράς, Aναπληρωτής Kαθηγητής του Πανεπιστηµίου Aθηνών Oυρανία Kυριαζή, Σχολική Σύµβουλος Zωή Bιτσάκη, Eκπαιδευτικός Παναγιώτα Φούρκα-Tαταράκη, Σκιτσογράφος - Eικονογράφος Xριστίνα Σπυροπούλου, Φιλόλογος Αλεξάνδρα X. Κουλουµπαρίτση, Σύµβουλος του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου Eιρήνη Kανακουσάκη, Eκπαιδευτικός Mιχάλης Mακρουλάκης, Eικαστικός Kαλλιτέχνης

ACCESS Γραφικές Tέχνες A.E.

Στη συγγραφή του πρώτου µέρους έλαβαν µέρος και οι εκπαιδευτικοί: Eυαγγελία Mπάλλα (κατά το 1/3) και Iωάννης Σταράκης (κατά το 1/5)

Γ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων» ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Μιχάλης Αγ. Παπαδόπουλος Οµότιµος Καθηγητής του Α.Π.Θ Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Πράξη µε τίτλο:

«Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού µε βάση το ∆ΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το ∆ηµοτικό και το Nηπιαγωγείο» Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Τύπας Mόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αναπληρωτής Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Οικονόµου Mόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Έργο συγχρηµατοδοτούµενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και 25% από εθνικούς πόρους.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Aικατερίνη Πλακίτση

Άλκηστις Kοντογιάννη

Eιρήνη Σπυράτου

Bάια Mανώλη

ANA∆OXOΣ ΣYΓΓPAΦHΣ:

Mελέτη Περιβάλλοντος A΄ ∆ηµοτικού

OPΓANIΣMOΣ EK∆OΣEΩΣ ∆I∆AKTIKΩN BIBΛIΩN AΘHNA

¶ÚԤϢÛË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ * H ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ ¤ÁÈÓ Ì ¢ı‡ÓË ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜. ŸÛ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ·Ú¯Â›Ô ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘, Ë ÔÔ›· Î·È Â˘¯·ÚÈÛÙ› ıÂÚÌ¿ fiÛÔ˘˜ Û˘ÓÂÈÛ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡. H ·Ú›ıÌËÛË ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ Á›ÓÂÙ·È ·fi ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ Î·È ·fi ¿Óˆ ÚÔ˜ Ù· οو. «MÈ· ˙ˆ‹ Û·Ó ÙË ‰È΋ ÌÔ˘», Unicef, EΉfiÛÂȘ ¶·Ù¿ÎË [ÛÂÏ. 12: (1), (2), (3), ÛÂÏ. 28: (1), (2), ÛÂÏ. 42: (2), (3), ÛÂÏ. 76: (2), (3)], MÔ˘ÛÂ›Ô IÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ¶·È‰Â›·˜, [ÛÂÏ. 15: (1)], OÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ™¯ÔÏÈÎÒÓ KÙÈÚ›ˆÓ (O™K), [ÛÂÏ. 17: (1), (2), ÛÂÏ. 19: (3), (5), ÛÂÏ. 100: (3)], ¶ÔÏÂÌÈÎfi MÔ˘ÛÂ›Ô Aı‹Ó·˜, [ÛÂÏ. 17: (3), ÛÂÏ. 23: (1)], ·Ú¯Â›Ô MÂÏÂÙ˙‹ ™. [ÛÂÏ. 17: (3)], OÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ AÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎÔ‡ ™¯Â‰È·ÛÌÔ‡ Î·È ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜ (OA™¶), ¤ÓÙ˘Ô ™EI™MO™ [ÛÂÏ. 21: (1)], «§ÂÍÈÎfi EÏÏ‹ÓˆÓ K·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ», EΉfiÛÂȘ M¤ÏÈÛÛ·, [ÛÂÏ. 34: (2), (3), (4), (5), ÛÂÏ. 47: (1), ÛÂÏ. 54: (1), ÛÂÏ. 67: (1)], «ŒÏÏËÓ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ», EΉfiÛÂȘ M¤ÏÈÛÛ·, [ÛÂÏ. 41: (2), ÛÂÏ. 84: (1), (2), (3), (4), ÛÂÏ. 106: (1), ÛÂÏ. 109: (4), ÛÂÏ. 112: (1), ÛÂÏ. 115: (1), ÛÂÏ. 153: (1)], «EÙ¿ H̤Ú˜», EΉfiÛÂȘ K·ıËÌÂÚÈÓ‹, [ÛÂÏ. 41: (1)], «¶‹ÏÈÓ· Î·È °‡„ÈÓ· ·È¯Ó›‰È·», M. AÚÁ˘ÚÈ¿‰Ë, M. MÂÓ¿ÎË, [ÛÂÏ. 41: (3), ÛÂÏ. 107: (1), (3), (4)], «Art Gallery», EΉfiÛÂȘ Deagostini Hellas, [ÛÂÏ. 45: (1), (2), ÛÂÏ. 112: (2)], «EÏÏËÓÈ΋ M˘ıÔÏÔÁ›·», EΉÔÙÈ΋ AıËÓÒÓ, [ÛÂÏ. 46: (2)], ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °Eø, EΉfiÛÂȘ §·ÌÚ¿ÎË, [ÛÂÏ. 53: (1), ÛÂÏ. 66: (4)], EÏÏËÓÈÎfi˜ OÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ TÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ (EOT), [ÛÂÏ. 63: (1), (2), (4), (5), ÛÂÏ. 64: (1), ÛÂÏ. 65 (1), (2), ÛÂÏ. 66: (1), (5), ÛÂÏ. 71: (2), ÛÂÏ. 109: (2), ÛÂÏ. 110: (2), (3), (4), ÛÂÏ. 113: (1), (2), ÛÂÏ. 114: (2), (4), (5), ÛÂÏ. 120 (1), AÚ¯Â›Ô K. K˘Ú¿ÓË, [ÛÂÏ. 63: (3), ÛÂÏ. 65: (3), (4), ÛÂÏ. 70: (1), ÛÂÏ. 71: (1), (3), ÛÂÏ. 76: (1), ÛÂÏ. 128: (2), ÛÂÏ. 135: (1)], «◊ÂÈÚÔ˜», K. M·Ï¿Ê·˜, EΉfiÛÂȘ ¶ÔÙ·Ìfi˜, [ÛÂÏ. 74: (1), ÛÂÏ. 113: (4), ÛÂÏ. 147: (4)], OÌÔÛÔÓ‰›· KˆÊÒÓ EÏÏ¿‰Ô˜, EÏÏËÓÈÎfi ¢·ÎÙ˘ÏÈÎfi AÏÊ¿‚ËÙÔ, [ÛÂÏ. 78: (1)], «25 ¯ÚfiÓÈ· ÌÈÎÚ‹ fiÚÙ·», •. K·ÏÔÁÂÚÔÔ‡ÏÔ˘, [ÛÂÏ. 81: (1)], «EÏÏËÓÈο MÔ˘Û›·», EΉÔÙÈ΋ AıËÓÒÓ, [ÛÂÏ. 83: (1), ÛÂÏ. 93: (4), ÛÂÏ. 100: (1), ÛÂÏ. 116: (1)], MÔ˘ÛÂ›Ô K˘ÎÏ·‰È΋˜ T¤¯Ó˘, [ÛÂÏ. 83: (2)], «ÕıÏ· AıÏËÙ¤˜ Î·È Œ·ıÏ·», ¶. B·Ï·‚¿Ó˘, EΉfiÛÂȘ EÚ¢ÓËÙ¤˜, [ÛÂÏ. 91: (1)], «OÏ˘ÌÈ·ÎÔ› AÁÒÓ˜», Aı‹Ó· 2004, [ÛÂÏ. 93: (1), (2), (3)], «EÈÎÔÈÓˆÓ›·», EΉfiÛÂȘ EÚ¢ÓËÙ¤˜, [ÛÂÏ. 100: (4), (5), (6), (7), ÛÂÏ. 101: (1), (2), (3), ÛÂÏ. 102: (1), (2), (3), (4)], National Geographic, EΉfiÛÂȘ §·ÌÚ¿ÎË, [ÛÂÏ. 101: (5)], «HPA», ◊Ú· TÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ›‰Ë, [ÛÂÏ. 107: (2)], «£ËÛ·˘ÚÔ› ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ŸÚÔ˘˜», EΉÔÙÈ΋ AıËÓÒÓ, [ÛÂÏ. 109: (5)]. «H AÎÚfiÔÏË Î·È ÙÔ MÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘», EΉfiÛÂȘ K§EIø, [ÛÂÏ. 109: (1)], «™·Ú¿ÓÙ· EÏÏËÓÈο KÔ¯‡ÏÈ·», EΉfiÛÂȘ K·ÛÙ·ÓÈÒÙË, [ÛÂÏ. 114: (4)], £Â·ÙÚÈ΋ EÙ·ÈÚ›· ™TOA, [ÛÂÏ. 115: (3)], NÔÌÈÛÌ·ÙÈÎfi MÔ˘Û›Ô, [ÛÂÏ. 115: (4)], MÔ˘ÛÂ›Ô °Ô˘Ï·Ó‰Ú‹ º˘ÛÈ΋˜ IÛÙÔÚ›·˜, [ÛÂÏ. 114: (1), ÛÂÏ. 115: (5), ÛÂÏ. 136: (4)], «§·˚΋ T¤¯ÓË», M. K˘ÓËÁÔ‡ ºÏ¿ÌÔ˘Ú·, [ÛÂÏ. 115: (2), ÛÂÏ. 136: (7)], EıÓÈ΋ §˘ÚÈ΋ ™ÎËÓ‹, [ÛÂÏ. 117: (1), ÛÂÏ. 152: (1)], ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ME§INA, ¶ÂÏ. §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì·, [ÛÂÏ. 121: (1)], «H EÏÏËÓÈ΋ Xψڛ‰·», M¿Ô˘Ì·Ó E., EÏÏËÓÈ΋ EÙ·ÈÚ›· ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜ Ù˘ º‡Û˘, [ÛÂÏ. 123: (1), (3), ÛÂÏ. 124: (4), ÛÂÏ. 157: (›Ó·Î·˜ Ê˘ÙÒÓ), (3), (4), (5), (7), 12)], «BÈfiÙÔÔÈ Ù˘ EÏÏ¿‰·˜», ™Ê‹Î·˜ °., EΉfiÛÂȘ ¶·Ù¿ÎË, [ÛÂÏ. 124: (3), (7), (9), ÛÂÏ. 137: (1), ÛÂÏ. 157: (›Ó·Î·˜ Ê˘ÙÒÓ), (2), (9), (›Ó·Î·˜ ˙ÒˆÓ): (3), (6), (9), 16), «T· ‰¿ÛË ÙˆÓ ¯·ÌËÏÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ», ™Ê‹Î·˜ °., EΉfiÛÂȘ ¶·Ù¿ÎË, [ÛÂÏ. 124: (2), (6), ÛÂÏ. 125: (1)], «T· AÁÚÈÔÏÔ‡ÏÔ˘‰·», °. ™Ê‹Î·˜, EΉ. ¶·Ù¿ÎË, [ÛÂÏ. 124: (5), ÛÂÏ. 140: (2), ÛÂÏ. 157: (›Ó·Î·˜ Ê˘ÙÒÓ), (1)], «£ËÏ·ÛÙÈο Î·È ÂÚÂÙ¿ Ù˘ EÏÏ¿‰·˜», EχıÂÚÔ˜ T‡Ô˜, [ÛÂÏ. 130: (4), ÛÂÏ. 140: (1), ÛÂÏ. 157: (›Ó·Î·˜ ˙ÒˆÓ), (1), (10], EÏÏËÓÈ΋ OÚÓÈıÔÏÔÁÈ΋ EÙ·ÈÚ›·, [ÛÂÏ. 130: (6), ÛÂÏ. 135: (4), ÛÂÏ. 136: (5), ÛÂÏ. 137: (3), ÛÂÏ. 140: (3), ÛÂÏ. 157: (›Ó·Î·˜ ˙ÒˆÓ): (12)], EÙ·ÈÚ›· MÂϤÙ˘ Î·È ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜ Ù˘ MÂÛÔÁÂȷ΋˜ ºÒÎÈ·˜ MOm [ÛÂÏ. 139: (1), (2), (3)], °ÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ˘ÁÚfiÙÔÔ˘˜, Y¶EXø¢E, [ÛÂÏ. 136: (6), ÛÂÏ. 157: (›Ó·Î·˜ ˙ÒˆÓ), (4)], WWF, ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ T·ÌÂ›Ô ÁÈ· ÙË º‡ÛË, [ÛÂÏ. 140: (3)].

¶ÂÚȯfiÌÂÓ· H ÔÌ¿‰· EÓfiÙËÙ· 1: H Ù¿ÍË ÌÔ˘ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2 Κεφάλαιο 3

Πώς είναι η τάξη µου;.......................................................................................................10 H οµάδα µια αγκαλιά, δάσκαλοι µε τα παιδιά .................................................................13 Πώς ζούµε στην τάξη; ......................................................................................................14

EÓfiÙËÙ· 2: TÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔ˘ Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο

1 2 3 4

Πώς είναι το σχολείο µου; ...............................................................................................18 Πώς ζούµε στο σχολείο; ..................................................................................................20 Eκδροµές µε το σχολείο, εκδηλώσεις και γιορτές .........................................................22 28η Oκτωβρίου 1940 ........................................................................................................23

EÓfiÙËÙ· 3: H ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2 Κεφάλαιο 3

H οικογένεια .....................................................................................................................26 Πώς ζούµε στην οικογένεια; ............................................................................................29 Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον; ...................................................................31

O ¯ÚfiÓÔ˜ EÓfiÙËÙ· 1: O ¿ÓıÚˆÔ˜ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο

1 2 3 4 5 6

H οικογένειά µου έχει ιστορία .........................................................................................34 H δική µου ιστορία............................................................................................................37 Πώς µετράω το χρόνο; .....................................................................................................38 Πώς αλλιώς µετράω το χρόνο; ........................................................................................40 Xριστούγεννα, Πρωτοχρονιά ...........................................................................................41 Πώς περνάω τον ελεύθερο χρόνο µου;...........................................................................42

EÓfiÙËÙ· 2: O ‹ÏÈÔ˜ Î·È Ë ˙ˆ‹ Ì·˜ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

O Ήλιος, ο Hλιάτορας, ο Πετροπαιχνιδιάτορας ..............................................................45 Tι µας προσφέρει ο ήλιος;................................................................................................47

O ÙfiÔ˜ ÌÔ˘ EÓfiÙËÙ· 1: TÔ Û›ÙÈ ÌÔ˘ Κεφάλαιο 1

Στο σπίτι µου ....................................................................................................................50

EÓfiÙËÙ· 2: H ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÌÔ˘ Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο

1 2 3 4

Πώς είναι η γειτονιά µου;.................................................................................................53 Oι άνθρωποι της γειτονιάς µου........................................................................................55 Πώς ζούµε στη γειτονιά; ..................................................................................................57 H γειτονιά και το περιβάλλον ..........................................................................................59

EÓfiÙËÙ· 3: O ÙfiÔ˜ Ô˘ ˙ˆ Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο

1 2 3 4 5

Aκτές και θάλασσα ...........................................................................................................64 Nησιά.................................................................................................................................66 Ποτάµια, λίµνες, κάµποι ...................................................................................................68 Bουνά ................................................................................................................................70 Πώς οι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν;.............................................................72

OÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ EÓfiÙËÙ· 1: OÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

Ποιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου;............................................................................75 Άνθρωποι µε ειδικές ανάγκες ..........................................................................................78

EÓfiÙËÙ· 2: °ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘ Κεφάλαιο 1

Γνωρίζω το σώµα µου.......................................................................................................81

5

Κεφάλαιο 2 Κεφάλαιο 3

Γνωρίζω τον κόσµο µε τις αισθήσεις ...............................................................................85 Πώς φροντίζω το σώµα µου για να είµαι υγιής; ............................................................87

EÓfiÙËÙ· 3: O ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì·˜ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

Oι αθλητικές δραστηριότητες στο σχολείο µας ..............................................................90 Kανόνες και αθλήµατα .....................................................................................................92

EÓfiÙËÙ· 4: AÁ·ı¿ Î·È Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Κεφάλαιο 1

Aγαθά και επαγγέλµατα ...................................................................................................96

¶Ò˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡ÌÂ; EÓfiÙËÙ· 1: EÈÎÔÈÓˆÓ›· – ÂÓË̤ڈÛË – M¤Û· M·˙È΋˜ EÓË̤ڈÛ˘ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

H επικοινωνία άλλοτε και σήµερα .................................................................................101 Mέσα Mαζικής Eπικοινωνίας και Eνηµέρωσης ..............................................................103

O ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Ì·˜ EÓfiÙËÙ· 1: T· ·È¯Ó›‰È· ¿ÏÏÔÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ· Κεφάλαιο 1

Tα παιχνίδια άλλοτε και σήµερα ....................................................................................106

EÓfiÙËÙ· 2: ¶Ò˜ ·Ó·Î·Ï‡Ùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘; Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

Πώς ανακαλύπτω την ιστορία του τόπου µου; ..............................................................110 25η Mαρτίου: διπλή γιορτή ............................................................................................112

EÓfiÙËÙ· 3: TÈ Â›Ó·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜; Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο

1 2 3 4 5 6 7

O πολιτισµός του τόπου µας..........................................................................................114 Mια επίσκεψη στο Mουσείο............................................................................................116 Tι συµβαίνει στην περιοχή µας; .....................................................................................117 Kάθε τόπος τα έθιµά του... και ο χρόνος τα δικά του...................................................118 Tο βιβλίο των παροιµιών ................................................................................................119 Aπόκριες .........................................................................................................................120 Πάσχα .............................................................................................................................121

EÚ¢Óԇ̠ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ EÓfiÙËÙ· 1: T· Ê˘Ù¿ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2 Κεφάλαιο 3

Ποια φυτά ζουν στον τόπο µου; ....................................................................................124 Ποια είναι τα µέρη των φυτών; ......................................................................................126 Oι εποχές και τα φυτά....................................................................................................128

EÓfiÙËÙ· 2: T· ˙Ò· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘ Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο Κεφάλαιο

1 2 3 4 5

Ποια ζώα ζουν στον τόπο µου; ......................................................................................131 Ποια είναι τα µέρη ενός ζώου;.......................................................................................133 Oι οικογένειες των ζώων ...............................................................................................134 Tα ζώα και το περιβάλλον ..............................................................................................136 Πώς φροντίζουµε τα φυτά και τα ζώα;..........................................................................137

EÓfiÙËÙ· 3: AÓÙÈΛÌÂÓ· ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÌÔ˘ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

Aπό τι είναι φτιαγµένα τα αντικείµενα στην τάξη µου; ................................................142 Πόσα είδη υλικών υπάρχουν γύρω µου; ........................................................................144

EÓfiÙËÙ· 4: H ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2

H ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή µας ...............................................................................147 Kάνουµε οικονοµία στην ηλεκτρική ενέργεια ..............................................................149

EÓfiÙËÙ· 5: TÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ Κεφάλαιο 1

Tο ταξίδι του ήχου..........................................................................................................151

6

°ÂÈ· Û·˜ ·È‰È¿. TÔ fiÓÔÌ¿ ÌÔ˘ Â›Ó·È §¤ˆÓ §·Ï¤ˆÓ.

∫È ÂÁÒ Â›Ì·È Ë ªËÏÒ ∫·ÌËÏÒ. TÔ ‰ÈÎfi ÛÔ˘ fiÓÔÌ·;

ŸÓÔÌ·: _____________________ ___________

ŒÏ· Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘ÌÂ: ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÔ˘, ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì·˜ Î·È Ï›ÁÔ ·Ú·¤Ú·. ª·˙› ı· Ù·Íȉ¤„Ô˘Ì ÛÙË ÁË Î·È ÛÙÔÓ ·¤Ú·…

7

¶Ò˜ ÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙÂ: §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

ƒˆÙ¿ÌÂ

¶·›˙Ô˘ÌÂ

∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

∫fi‚Ô˘ÌÂ Î·È ÎÔÏÏ¿Ì ∫·Ù·Û΢¿˙Ô˘ÌÂ

∂Ú¢Óԇ̠¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË

EÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ ÛÙÔ ÙÂÙÚ¿‰ÈÔ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ

8

∏ Ù¿ÍË ÌÔ˘ 1. Πώς είναι η τάξη µου;

2. H ÔÌ¿‰· ÌÈ· ·ÁηÏÈ¿, ‰¿ÛηÏÔÈ Ì ٷ ·È‰È¿

3. Πώς ζούµε στην τάξη;

9

1. ¶Ò˜ Â›Ó·È Ë Ù¿ÍË ÌÔ˘; ¶Ò˜ Â›Ó·È Ë Ù¿ÍË ÛÔ˘;

¶·›˙Ô˘ÌÂ:

Γνωρίζω την τάξη µου.

M˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÚ·ÙÒ. °‡Úˆ ÌÔ˘ ·Ú·ÙËÚÒ. ¢È·Ï¤Áˆ οÙÈ. MÈÏÒ ÁÈ· ·˘Ùfi. Παρατηρώ προσεκτικά την τάξη µου. Ποια πράγµατα υπάρχουν γύρω µου; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¿Óˆ; ·ÚÈÛÙÂÚ¿; Tι βλέπω

οو; Tι άλλο θα ήθελα να έχει η τάξη µου; Γιατί; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

10

‰ÂÍÈ¿;

¶Ò˜ Â›Ó·È Ë Ù¿ÍË ÌÔ˘;

Πόσα

είναι ο

;

Πόσες

Πόσες

είναι το

είναι ο

;

; Mετράω και µε µια

το

µου.

Πώς αλλιώς µετράµε; Tι άλλο θα ήθελες να µετρήσεις; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Kλείνω τα µάτια µε ένα

σε ένα

ή σε ένα

¶·›˙Ô˘ÌÂ: ∆ίνω οδηγίες για να πάει στην

.

H τάξη µου είναι ένας χώρος που έχει πολλά πράγµατα. Έχει πίνακα, θρανία, καρέκλες, βιβλιοθήκη.

11

.

¶Ò˜ Â›Ó·È Ë Ù¿ÍË ÌÔ˘;

Σε τι µοιάζει η τάξη µου µε τις άλλες τάξεις; Σε τι διαφέρει; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

1–2

12

2. H ÔÌ¿‰· ÌÈ· ·ÁηÏÈ¿, ‰¿ÛηÏÔÈ Ì ٷ ·È‰È¿ E›Ì·È Ë ÕÓÓ· Î·È ÌÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ... ¶·›˙Ô˘ÌÂ: Aς γνωριστούµε.

¶·›˙Ô˘ÌÂ: Aναγνωρίζω τους συµµαθητές µου.

Τι θα ήθελες να ρωτήσεις τα

, το

ή τη

;

ƒˆÙ¿ÌÂ

Afi Ê›ÏÔ˘˜ ͯÂÈÏ›˙ÂÈ Î·È fiÏÔ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì˘Ú›˙ÂÈ*. TÈ Â›Ó·È;

H τάξη µου είναι µια οµάδα.

3

* P. Kαρθαίου 13

3. ¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙËÓ Ù¿ÍË;

Γινόµαστε οµάδες και συζητάµε τι κάνουν τα παιδιά στις εικόνες. Tι άλλο κάνουµε στην τάξη; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

14

¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙËÓ Ù¿ÍË; °È· ÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜ ηÓfiÓ˜ ·Ó ı· ‚Ú›ÙÂ, fiÏÔÈ Ì·˙› ηχÙÂÚ· ı· ˙›ÙÂ.

Σκεφτόµαστε τρόπους για να ζούµε καλά στην τάξη. Mε το δάσκαλο ή τη δασκάλα µας συµφωνούµε για τους κανόνες που θα έχουµε στην τάξη µας. §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Γινόµαστε ζευγάρια ή οµάδες. Παίζουµε έναν κανόνα της τάξης. Στην τάξη µας έχουµε κανόνες!

¶·›˙Ô˘ÌÂ

H Ù¿ÍË Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ ÌÔ˘

4 15

∏ Ù¿ÍË ÌÔ˘ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Tι σηµαίνει για σένα η τάξη σου; Nα ζωγραφίσεις εικόνες από την τάξη σου.

16

To Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔ˘ 1. Πώς είναι το σχολείο µου;

2. Πώς ζούµε στο σχολείο;

3. EΉÚÔ̤˜ Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂΉËÏÒÛÂȘ Î·È ÁÈÔÚÙ¤˜...

4. 28η Oκτωβρίου 1940

17

1. ¶Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔ˘;

TÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ú¯›˙ÂÈ!

∂Ú¢Óԇ̠¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Aς γνωρίσουµε το σχολείο µας!

∆È ‚ϤÂȘ;

∆È ·ÎÔ‡˜;

∆È È¿ÓÂȘ;

∆È Ì˘Ú›˙ÂȘ;

∆È ÓÈÒıÂȘ;

Γινόµαστε οµάδες. Eρευνούµε τους χώρους του σχολείου.

18

¶Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔ˘; BϤˆ Û¯ÔÏ›· ÌÂÁ¿Ï·, ‚Ϥˆ Û¯ÔÏ›· ÌÈÎÚ¿, ÛÙËÓ fiÏË, ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi, ÛÙÔÓ Î¿ÌÔ, ÛÙ· ÓËÛÈ¿.

Tι άλλο θα θέλαµε να έχει το σχολείο µας; Yπάρχει κάτι που δε µας αρέσει; Γιατί; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

To σχολείο µας έχει πολλούς χώρους. Έχει αίθουσες, γραφεία, αυλή.

1–2

19

2. ¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô;

Tι άλλο κάνουµε στο σχολείο; Tι σου αρέσει πιο πολύ;

¶Ô‡ Â›Ó·È Ô Î¿‰Ô˜;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶Ô‡ ı· χӈ Ù· ¯¤ÚÈ· ÌÔ˘;

Tι θα έλεγες σε έναν συµµαθητή σου που πετάει τα σκουπίδια κάτω; Ποιους κανόνες χρειαζόµαστε για να ζούµε καλά κάθε µέρα, όταν είµαστε στο σχολείο; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

20

¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô; Tι θα κάνουµε αν γίνει σεισµός στο σχολείο;

K¿ÓÔ˘Ì ¤Ó· ·È¯Ó›‰È ÂÙÔÈÌfiÙËÙ·˜. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

OAΣΠ

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Παρατηρούµε προσεκτικά το φυλλάδιο οδηγιών. Tι θα κάνουµε αν γίνει σεισµός και είµαστε στο σπίτι;

OÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ AÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎÔ‡ ™¯Â‰È·ÛÌÔ‡ Î·È ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜

Στο σχολείο µαθαίνουµε πολλά πράγµατα. Mαθαίνουµε τι πρέπει να κάνουµε την ώρα του σεισµού. 3

21

3. EΉÚÔ̤˜ Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂΉËÏÒÛÂȘ Î·È ÁÈÔÚÙ¤˜

Tι κάνουν τα παιδιά στην πάνω εικόνα; Πού πηγαίνουν οι µαθητές και οι µαθήτριες της Πρώτης τάξης µε το σχολικό; Πού θα ήθελες να πας µε το σχολείο σου; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

TÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ¤¯ˆ Ì·˙› ÌÔ˘ fiÙ·Ó ËÁ·›Óˆ ÂΉÚÔÌ‹;

TÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ:

«◊Ù·Ó ¤Ó· ÌÈÎÚfi ηڿ‚È...» Mε το σχολείο πηγαίνουµε εκδροµές, κάνουµε εκδηλώσεις και γιορτές.

22

4-5

4. 28Ë OÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1940

A. Aλεξανδράκης, Έλληνες στρατιώτες στην Πίνδο, 1940-1941

OÈ ·Ô‡‰Â˜ Ì·˜ Ô˘ ÙÒÚ· ¤¯Ô˘Ó ¯ÈfiÓÈ· ÛÙ· Ì·ÏÏÈ¿ ÔÏÂÌ‹Û·Ó ÚÈÓ ¯ÚfiÓÈ· ̘ ÛÙÔ ÎÚ‡Ô Î·È ÛÙ· ¯ÈfiÓÈ· ÁÈ· ÙÈÌ‹, ÁÈ· Ï¢ÙÂÚÈ¿. Γ. Bρεττός

Pωτάµε τους παππούδες και τις γιαγιάδες µας να µας πουν τι έγινε την 28η Oκτωβρίου 1940. ƒˆÙ¿ÌÂ

¶·È‰È¿, Ù˘ EÏÏ¿‰Ô˜ ·È‰È¿, Ô˘ ÛÎÏËÚ¿ ÔÏÂÌ¿ÙÂ, ¿Óˆ ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿... M. Tραϊφόρος, M. Σουγιούλ

23

TÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔ˘ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ì TÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔ˘

Tι σηµαίνει για σένα το σχολείο σου; Nα ζωγραφίσεις εικόνες από το σχολείο σου στα πέταλα του λουλουδιού.

24

∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘ 1. Η οικογένεια

2. Πώς ζούµε στην οικογένεια;

3. Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον;

25

1. ∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ¡· Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘!

Θέλεις να µιλήσεις για τη δική σου οικογένεια; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

¡· Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ Ê›Ï˘ ÌÔ˘, Ù˘ ÕÓÓ·˜.

∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ ÕÓÓ·˜

Ô ·‰ÂÚÊfi˜ Ù˘

Ë ·‰ÂÚÊ‹ Ù˘

Ë ÕÓÓ·

Ë Ì·Ì¿ Ù˘

o Ì·Ì¿˜ Ù˘

Ô ·Ô‡˜ Ù˘

Ë ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘

26

∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ √Ì¿Ú

Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘

∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ ∆¿ÎË

Ô Ì·Ì¿˜ ÙÔ˘

Ô √Ì¿Ú

Ô ∆¿Î˘

Τι θα ήθελες να ρωτήσεις την Άννα, τον Oµάρ και τον Tάκη για τις οικογένειές τους; ƒˆÙ¿ÌÂ

∏ ‰È΋ ÌÔ˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ¿ÏÏ·ÍÂ!

Πώς µπορεί να αλλάξει µια οικογένεια; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Kάθε παιδί έχει τη δική του οικογένεια. Όλες οι οικογένειες δεν είναι όµοιες.

27

∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÕÏϘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ

Oικογένεια Κινέζων

Oικογένεια Ινδών

µ¿Ï ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÛÔ˘

Παίζουµε το παιχνίδι Μοιάζω-∆ιαφέρω. Σε τι µοιάζουν οι οικογένειες που φαίνονται στις φωτογραφίες; Σε τι διαφέρουν; ™˘˙ËÙ¿Ì O O O O O O O O O O

γιος της µαµάς µου είµαι εγώ. γιος του µπαµπά µου είµαι εγώ. αδελφός του αδελφού µου είµαι εγώ. αδελφός της αδελφής µου είµαι εγώ. εγγονός της γιαγιάς µου είµαι εγώ. εγγονός του παππού µου είµαι εγώ. ανιψιός του θείου µου είµαι εγώ. ανιψιός της θείας µου είµαι εγώ. ξάδελφος του ξαδέλφου µου είµαι εγώ. ξάδελφος της ξαδέλφης µου είµαι εγώ. Ποιος είµαι πια εγώ!!!!

∞Ó Â›Û·È ÎÔÚ›ÙÛÈ, Ò˜ ı· ÙÔ ÂȘ;

1–2

28

2. ¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·; ¢Â›Ù Ò˜ ˙Ô˘Ó ÔÈ Ê›ÏÔÈ ÌÔ˘.

Ποιες από τις εικόνες σού θυµίζουν την οικογένειά σου; Τι άλλο κάνετε µε τη δική σου οικογένεια; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Βοηθάµε ο ένας τον άλλον.

Tώρα είµαστε µια συντροφιά.

Tι µας προσφέρει η οικογένειά µας; Tι προσφέρουµε εµείς στην οικογένειά µας; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

29

¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·;

À¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Μπορούµε να κάνουµε πάντα αυτό που θέλουµε; Γιατί;

¶·›˙Ô˘ÌÂ

Γινόµαστε ζευγάρια. Παίρνουµε ρόλους. Συζητάµε για ένα πρόβληµά µας. ∆ίνουµε λύση σε αυτό.

Όλοι κάνουν κάτι µέσα στην οικογένεια, δηλαδή έχουν ρόλους. Kάθε οικογένεια έχει κανόνες. Όλοι βοηθάνε σε µια οικογένεια.

∑ËÙ¿ˆ ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi οÔÈÔÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Áڿʈ ¤Ó·Ó ηÓfiÓ· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÌÔ˘. ŒÓ·˜ ηÓfiÓ·˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÌÔ˘

3–4 30

3. ¶Ò˜ Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ; EÁÒ Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘ ÚÔÛ¤¯Ô˘ÌÂ...

Παρατηρώ τις παραπάνω εικόνες. Ποιες εικόνες δείχνουν τη φροντίδα µας για το περιβάλλον; ∆ικαιολογώ την απάντησή µου.

Τι µπορεί να κάνει µια οικογένεια για το περιβάλλον;

™˘˙ËÙ¿Ì Kάθε οκογένεια µπορεί να κάνει πολλά για να προστατεύει το περιβάλλον.

5–6 31

H ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘ Ζωγραφίζω ένα µήνυµα για το περιβάλλον. Tο δείχνω στην οικογένειά µου και συζητάµε για αυτό. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

£· Ì·˜ ÌÈÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÛÔ˘;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

H ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘

32

O ¿ÓıÚˆÔ˜ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ 1. H οικογένειά µου έχει ιστορία

2. H δική µου ιστορία

Nα κολλήσεις δύο δικές σου φωτογραφίες.

3. Πώς µετράω το χρόνο;

5. Xριστούγεννα – Πρωτοχρονιά

4. Πώς αλλιώς µετράω το χρόνο;

6. Πώς περνάω τον ελεύθερο χρόνο µου;

33

1 O .¿HÓıoÚÈΈÔÁÔ¤˜ÓÂÎÈ·¿È ÌÔÔ˘¯Ú¤fi¯ÓÂÔȘÈÛÙÔÚ›· «H ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ Ì·Ì¿˜ ÌÔ˘» Στην κουζίνα του σπιτιού αρχηγός ήτανε η µαµά της µαµάς της µαµάς µου, η γιαγιά της µαµάς µου, η δική µου προγιαγιά. Σ. Zαραµπούκα

∆άβης ∆.

Bαλαβανίδη M.

Bασιλείου Σ.

∆άβης ∆.

Bάζω αριθµούς στους κύκλους και στις φωτογραφίες. Ξεκινάω από την προγιαγιά.

Kαι η οικογένειά σου έχει ιστορία. Θα µας διηγηθείς κάτι από αυτήν; ™˘˙ËÙ¿Ì 34

HO ¿oÈÓÎıÔÚÁˆ¤ÓÂÔȘ¿ ÎÌ·ÔÈ˘Ô¤¯ÚÂÈfiÓÈÛÔÙ˜ÔÚ›· Όνοµα:

Koλλάω φωτογραφίες µε τα πρόσωπα της οικογένειάς µου. Γράφω τα ονόµατά τους στις γραµµές.

Afi Ô‡ Â›Ó·È Ë Ì·Ì¿ ÛÔ˘, Ô Ì·Ì¿˜ ÛÔ˘, Ô ·Ô‡˜ ÛÔ˘, Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÛÔ˘;

35

HO ¿oÈÓÎıÔÚÁˆ¤ÓÂÔȘ¿ ÎÌ·ÔÈ˘Ô¤¯ÚÂÈfiÓÈÛÔÙ˜ÔÚ›·

TÈ ¿ÏÏ·Í ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·;

PÒÙËÛÂ ÙË Ì·Ì¿, ÙÔÓ Ì·Ì¿, ÙÔÓ ·Ô‡, ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÁÈ·...

ÙÔ

‰ÚfiÌÔ˘˜

ÚÔ‡¯·

Û›ÙÈ

,

Ù·

¯ˆÚÈfi

,

ÙÔ˘˜

,

ÙÔ

,

fiÏË

ÙËÓ

ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ·È‰È¿.

Mια φορά κι έναν καιρό, κάπου πέρα, κάπου εδώ, ο παππούς και η γιαγιά κάνανε πολλά παιδιά. ― Kαι µετά, και µετά; ― Tα παιδιά κάναν παιδιά. ― Kαι µετά, και µετά; ― E! Γεννήθηκα εγώ. Γεια σας παιδιά! 1 36

O .¿HÓı‰ÚÈΈ‹ÔÌ˜Ô˘Î·ÈÛÈ ÙÔÔÚ¯›Ú·fiÓÔ˜ 2 N· ˙‹ÛÂȘ, EϤÓË, Î·È ¯ÚfiÓÈ· ÔÏÏ¿, ÌÂÁ¿ÏË Ó· Á›ÓÂȘ Ì ¿ÛÚ· Ì·ÏÏÈ¿!

Πώς ήταν η Eλένη όταν γεννήθηκε; Πώς είναι έξι χρονών; ™˘˙ËÙ¿Ì Γράφω

X·ÚÔ‡ÌÂÓ· °ÂÓ¤ıÏÈ·

σε µια άλλη γλώσσα.

Kλείνω τα µάτια και θυµάµαι... όταν ήµουν πιο µικρός ή πιο µικρή.

Πώς ήµουν; Tι µπορούσα να κάνω;

Γεννήθηκα πριν από ........... χρόνια. Γιορτάζω τα γενέθλιά µου το µήνα ............................

2 37

3 O .¿¶ÓÒıÚ˜ˆÌÂÔ٘ڿΈ·ÈÙÔ ¯ÚfiÓÔ˜;

PÒÙ· ÙÔÓ ◊ÏÈÔ, ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÚÔÏfiÈ! TÈ ÒÚ· ›ӷÈ;

™ÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ ÚÔÏÔÁÈÒÓ

Παρατηρώ τις εικόνες. Πώς µετράµε το χρόνο; Πώς µπορούµε να µετρήσουµε το χρόνο χωρίς ρολόι; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Mε το ρολόι µετράµε το χρόνο που περνάει.

TÈÎ Ù·Î, ÙÈÎ Ù·Î, ÙÈÎ Ù·Î

38

O Ò¿˜ÓıÌÚˆÙÚ¿Ôˆ˜ ÎÙ·ÔȯÔÚfi¯ÓÚÔfi;ÓÔ˜ ¶ OÈ ÒÚ˜ ΢ÏÔ‡Ó, ÔÈ Ì¤Ú˜ ÂÚÓÔ‡Ó. TÈ Ì¤Ú· Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ·; Γράφω το όνοµα κάθε µέρας.

H ¢Â˘Ù¤Ú· Ì ÙËÓ TÚ›ÙË ÛÙ˘ TÂÙ¿ÚÙ˘ ·Ó ÙÔ Û›ÙÈ.

¢Â˘Ù¤Ú·

M ÙËÓ ¶¤ÌÙË ÎÔ˘‚ÂÓÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ¶·Ú·Û΢‹ ʈӿ˙Ô˘Ó. ¶·›ÚÓÔ˘ÓÂ Î·È ÙÔ ™·‚‚¿ÙÔ Î·È ÙÚ·‚¿Ó ·Ú·Î¿Ùˆ. N· ÎÈ Ë K˘Úȷ΋ ÛÙÔ Ï¿È ÙÔ Ì·ÓÙ›ÏÈ Ù˘ ÎÔ˘Ó¿ÂÈ. KÈ ·Ú¯ÈÓ¿Ó ˙ˆËÚfi Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ ¯ÔÚfi. Γ. Kρόκος

Mετράµε το χρόνο που περνάει και µε µέρες. Mία εβδοµάδα έχει εφτά µέρες: ∆ευτέρα, Tρίτη, Tετάρτη, Πέµπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Kυριακή.

3–4–5

39

4 O .¿¶ÓıÒÚ˜ˆ·ÏÔϘÈÒΘ·ÌÈ ÂÔÙÚ¯¿ÚˆfiÓÔÙÔ˜ ¯ÚfiÓÔ; °‡Úˆ Á‡Úˆ ÔÈ Ì‹Ó˜ fiÏÔÈ, Ë ˙ˆ‹ ÂÚÈ‚fiÏÈ, ¿ÓıË, ¯ÈfiÓÈ· Î·È ‚ÚÔ¯‹, οı ¯ÚfiÓÔ ·’ ÙËÓ ·Ú¯‹...

§ÈÏÈÔ‡ÔÏË

XXÂÂÈÈÌÌÒ ÒÓÓ··˜˜ I·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜

AÚ›ÏÈÔ˜

ºıÈÓfiˆÚÔ

IÔ‡ÓÈÔ˜

ÕÓÔÈÍË

K·ÏÔη›ÚÈ

OÎÙÒ‚ÚÈÔ˜

Ποιους άλλους µήνες γνωρίζεις; Ποιες είναι οι τέσσερις εποχές; ™˘˙ËÙ¿Ì 6–7 Tο χρόνο που περνάει το µετράµε και µε µήνες. Ένας χρόνος έχει δώδεκα µήνες: Iανουάριος, Φεβρουάριος, Mάρτιος, Aπρίλιος, Mάιος, Iούνιος, Iούλιος, Aύγουστος, Σεπτέµβριος, Oκτώβριος, Nοέµβριος, ∆εκέµβριος.

40

5O . ¿XÓÚıÈÚÛÙˆÔ‡ÔÁ˜ÂÓÎÓ·È –Ô ¯¶ÚÚfiˆÓÙÔÔ˜¯ÚÔÓÈ¿

Θεοφάνης, H Γέννηση του Xριστού

N. Λύτρας, Tα κάλαντα

XÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·, ¶ÚˆÙÔ‡ÁÂÓÓ·...

AÚ¯ÈÌËÓÈ¿ ÎÈ ·Ú¯È¯ÚÔÓÈ¿...

Tι γιορτάζουµε τα Xριστούγεννα; Tι γιορτάζουµε την Πρωτοχρονιά; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Tι ετοιµασίες κάνουµε για τις γιορτές... στο σπίτι και στο σχολείο; Ποιο µήνα γιορτάζουµε τα Xριστούγεννα; Ποια εποχή; Ποιο µήνα γιορτάζουµε την Πρωτοχρονιά;

Tραγουδάµε τα κάλαντα των Xριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς στις άλλες τάξεις του σχολείου.

Γράφουµε ένα γράµµα στα παιδιά της Πρώτης τάξης σε µια άλλη χώρα. Pωτάµε πώς γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά εκεί.

41

6O. ¿¶ÓÒı˜ÚˆÂÔژӿΈ·ÈÙÔÓ¯ÂÚÏfiÂÓ‡Ôı˜ÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÌÔ˘;

Tι κάνουν τα παιδιά στις εικόνες; Πότε βρίσκουν καιρό για τέτοιες ασχολίες; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

EÛ‡ ÙÈ Î¿ÓÂȘ fiÙ·Ó ¤¯ÂȘ ÂχıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ; Bάζω X σε ό,τι κάνω εγώ, όποτε έχω ελεύθερο χρόνο:

TÈ ¿ÏÏÔ ÌÔÚ›˜ Ó· οÓÂȘ fiÙ·Ó ¤¯ÂȘ ÂχıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ; O χρόνος κυλάει ευχάριστα, όταν νιώθουµε καλά και κάνουµε όµορφα πράγµατα.

Θέατρο Σκιών E. Σπαθάρης O Kαραγκιόζης µε τα παιδιά του

42

43

Mε το

ÙÚ¤ÓÔ Ù˘ ¯·Ú¿˜, ταξιδεύεις για µια ώρα. Πού πηγαίνεις και τι συµβαίνει στο τρένο µέσα;

Πώς µετράµε το χρόνο; Zωγράφισε στα βαγόνια του τρένου.

«O ¯ÚfiÓÔ˜, ¤Ó· ÙÚ¤ÓÔ Ô˘ ÂÚÓ¿...»

™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

O ¿ÓıÚˆÔ˜ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜

O∏ ‹Ù¿ÏÈÍÔ˘ ÌÎÔ·˘È Ë ˙ˆ‹ Ì·˜ K·ÏË̤ڷ!

K·ÏËÓ‡¯Ù·!

1. O Ήλιος, ο Hλιάτορας, ο Πετροπαιχνιδιάτορας

2. Tι µας προσφέρει ο ήλιος;

44

1. O ◊ÏÈÔ˜, Ô HÏÈ¿ÙÔÚ·˜, Ô ¶ÂÙÚÔ·È¯ÓȉȿÙÔÚ·˜

§¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Ένας µεγάλος ζωγράφος, ο Bαν Γκογκ, ζωγράφισε την ανατολή και τον ουρανό µε τα άστρα. Φαντάσου ότι είσαι µέσα σε κάθε εικόνα. Tι κάνεις; Tι νιώθεις;

Γράφω µια λέξη που ταιριάζει κάτω από κάθε εικόνα.

¶Úˆ› Úˆ› Ô ‹ÏÈÔ˜ ‚Á·›ÓÂÈ ·fi ÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹. TÔ ‚Ú¿‰˘ ηÙ‚·›ÓÂÈ Ì ÔÏfi¯Ú˘ÛË ÛÙÔÏ‹, Ó· ÎÔÈÌËı› ÛÙË ¢‡ÛË. Γ. Bιζυηνός

∂Ú¢Óԇ̠¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË

Bγαίνουµε στην αυλή του σχολείου. ∆είχνουµε από πού ανατέλλει και πού δύει ο ήλιος.

45

O ◊ÏÈÔ˜, Ô HÏÈ¿ÙÔÚ·˜, Ô ¶ÂÙÚÔ·È¯ÓȉȿÙÔÚ·˜

O ‹ÏÈÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó· ʈÙÂÈÓfi ·ÛÙ¤ÚÈ.

Tι συµβαίνει και έχουµε µέρα και νύχτα; Tι άλλο θα ήθελες να µάθεις για τον ήλιο; ƒˆÙ¿ÌÂ

¶ÚÈÓ ·fi ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ ›¯Â ‰‡Ô fiÌÔÚÊ· ·Ï¿ÙÈ·: ÙÔ ÚÒÙÔ ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹ Î·È ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙË ¢‡ÛË. ∂Λ ‹Á·ÈÓ ÌÂ...

Nα φτιάξεις το δικό σου παραµύθι για τον ήλιο. §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

O ήλιος ανατέλλει κάθε πρωί από την Aνατολή και δύει κάθε βράδυ στη ∆ύση. Έτσι αλλάζει η µέρα µε τη νύχτα. 1–2–3

46

2. TÈ Ì·˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜;

M

ια φορά κι έναν καιρό κάπου υπήρχε ένα

Eκεί ο

M

.

έλαµπε κάθε µέρα. Kαι ο χρόνος κυλούσε...

ια φορά κι έναν καιρό υπήρχε ένα

Eκεί ο

κάπου αλλού, αλήθεια πού;

δεν έλαµπε ποτέ. Kαι ο χρόνος κυλούσε...

Tι να έγινε στο ένα χωριό; Tι να έγινε στο άλλο; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

T ι να έγινε στον αέρα στα φυτά

, στο νερό

, στα ζώα

, στο χώµα

και στους ανθρώπους

,

;

TÔ ¯ˆÚÈfi Ì·˜ ¤¯ÂÈ ¯ˆÚ¿ÊÈ· Ì ÛÈÙ¿ÚÈ. ¶ËÁ·›ÓÔ˘Ì ÂΛ Î·È ... Συνεχίζουµε την ιστορία. §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

∆. Γιολδάσης, Θερισµός

47

TÈ Ì·˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜;

To aÓÙËÏÈ·Îfi ÛÔ˘ ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ... H MËÏÒ Ë K·ÌËÏÒ ‚Ô˘Ú ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÚ·‚Ò. TÔ ¿ÛÚÔ ÌÏÔ˘˙¿ÎÈ ÌÔ˘ ÊÔÚÒ, η¤ÏÔ, ÔÌڤϷ Î·È ÓÂÚfi. K·È ÙÈ ¿ÏÏÔ; TÈ ¿ÏÏÔ;

N· ı˘Ì¿Û·È fiÙÈ Â›Ó·È Î·Ïfi ÁÈ· ÙËÓ ˘Á›· Ì·˜, Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ì ÙÔÓ ‹ÏÈÔ ·fi ÙȘ 11 ÙÔ Úˆ› ̤¯ÚÈ ÙȘ 5 ÙÔ ·fiÁÂ˘Ì·.

Πώς µπορούµε να προστατευθούµε από τον ήλιο; Kαλούµε ένα γιατρό στην τάξη να µας µιλήσει για αυτό. ™˘˙ËÙ¿Ì O ήλιος φωτίζει και ζεσταίνει τη γη, τα ζώα και τα φυτά. Είναι πολύ σηµαντικός για τη ζωή µας, πρέπει όµως και να προστατευόµαστε από αυτόν.

4

48

O ‹ÏÈÔ˜ Î·È Ë ˙ˆ‹ Ì·˜ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ì ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ Ì ÙÔÓ ‹ÏÈÔ.

Bρίσκουµε και λέµε λέξεις για τον ήλιο, τη µέρα και τη νύχτα.

H§IO™

NYXTA

MEPA

49

To Û›ÙÈ ÌÔ˘ Στο σπίτι µου

¶¿ˆ Ó· ‚ÔËı‹Ûˆ ÛÙË ÌÂÙ·ÎfiÌÈÛË.

∆είχνουµε µε γραµµές πού πρέπει να βάλουµε κάθε αντικείµενο.

Τι θα θέλαµε να ρωτήσουµε την οικογένεια που µετακοµίζει; ƒˆÙ¿Ì 50

To Û›ÙÈ ÌÔ˘

™›ÙÈ ÌÔ˘, ÛÈÙ¿ÎÈ ÌÔ˘ Î·È ÊÙˆ¯ÔÎ·Ï˘‚¿ÎÈ ÌÔ˘...

Φαντάσου ότι είσαι µέσα σε ένα δωµάτιο του σπιτιού σου και ξεναγείς ένα συµµαθητή σου σε αυτό. Πες του: §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

¶·›˙Ô˘ÌÂ

∆È ‚ϤÂȘ;

∆È ·ÎÔ‡˜;

∆È È¿ÓÂȘ;

∆È Ì˘Ú›˙ÂȘ;

∆È ÓÈÒıÂȘ;

Γινόµαστε ζευγάρια. ∆είχνουµε µε µία κίνηση και χωρίς να µιλάµε τι µπορούµε να κάνουµε σε ένα δωµάτιο του σπιτιού µας. Θα το µαντέψουν οι συµµαθητές µας;

Tο σπίτι µου έχει...

›Ó· ˙ ˘ ∫Ô

Tα

Ô

ª

ÓÈ ¿

ı ∫·

ÈÛÙ

ÈÎfi

ÙÈÔ ¿ Ì Ô‰ˆ ÀÓ

µε τις σπιτολέξεις

• Συγκεντρώνουµε εικόνες και λέξεις για κάθε δωµάτιο του σπιτιού. • Συζητάµε για αυτές και τις βάζουµε στα κουτιά που φτιάχνουµε στην τάξη. • Παίζουµε ªÈ· ̤ڷ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î¿ÙÈ Û˘Ó¤‚Ë.

51

1–2

∏ ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÌÔ˘ 1. Πώς είναι η γειτονιά µου;

2. Oι άνθρωποι της γειτονιάς

3. Πώς ζούµε στη γειτονιά;

4. Η γειτονιά και το περιβάλλον

52

1. ¶Ò˜ Â›Ó·È Ë ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÌÔ˘; ŒÚ¯ÔÌ·È ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÛÔ˘.

Πώς είναι η γειτονιά σου; Ζωγράφισε ό,τι θέλεις από τη γειτονιά σου στα µπαλόνια. §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Aναφιώτικα

53

¶Ò˜ Â›Ó·È Ë ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÌÔ˘; º·ÓÙ¿ÛÔ˘ fiÙÈ ‚Á·›ÓÂȘ ÌÈ· ‚fiÏÙ· ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÛÔ˘. ∆È ‚ϤÂȘ; ∆È ·ÎÔ‡˜; ∆È È¿ÓÂȘ; ∆È Ì˘Ú›˙ÂȘ;

¶·›˙Ô˘ÌÂ

∆È ÓÈÒıÂȘ;

Mπορείς, τώρα, να γίνεις δηµοσιογράφος και να παρουσιάσεις τη γειτονιά σου στους συµµαθητές και τις συµµαθήτριές σου;

Σε τι µοιάζουν οι γειτονιές µας; Σε τι διαφέρουν; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Τι βλέπεις από ένα παράθυρο;

§¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

ªÈ· ÊÔÚ¿ ·fi ÙÔ ·Ú¿ı˘ÚÔ Â›‰·...

Kάθε γειτονιά έχει κτίρια, δρόµους και άλλους χώρους.

1–2–3 Γ. Άβλιχος, Kοπέλα στο παράθυρο

54

2. OÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜

°Â›ÙÔÓ· ¤¯ÂȘ; £Âfi ¤¯ÂȘ!

∆È ÂÓÓÔ›˜ ÁÈ·ÁÈ¿;

Tι εννοεί η γιαγιά; Ποια ονόµατα γειτόνων σου γνωρίζεις; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Μιλάµε µε τους γείτονες από τα παράθυρα.

Ένας γείτονας ήρθε στο σπίτι µου. Τι να θέλει άραγε;

Τι συζητούν οι γείτονες;

Γινόµαστε ζευγάρια και παίζουµε τους γείτονες.

¶·›˙Ô˘ÌÂ

55

OÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜ ªÈ· ̤ڷ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ∏

‹ÁÂ ÛÙÔ

∏

‹ÁÂ ÛÙÔ

√

‹ÁÂ ÛÙËÓ

√

‹ÁÂ ÛÙÔ

H

‹ÁÂ ÛÙË

√

‹ÁÂ ÛÙË . . .

¶ÔÈÔ˜ ‹Á Û ÔÈÔÓ ; ∂ÓÒÓÔ˘Ì Ì ÁÚ·Ì̤˜.

Παίρνουµε και άλλους ρόλους από τους ανθρώπους της γειτονιάς. Παίζουµε την ιστορία µε ένα . ¶·›˙Ô˘Ì Τι θα συµβεί αν… κλείσει το περίπτερο της γειτονιάς; Τι θα συµβεί αν… κλείσει το... §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Oι άνθρωποι που µένουν στην ίδια γειτονιά λέγονται γείτονες. Στη γειτονιά υπάρχουν άνθρωποι που µας εξυπηρετούν.

56

4–5–6

3. ¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿;

∏ ˙ˆ‹ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿

Ποιες από τις εικόνες σού θυµίζουν τη γειτονιά σου; Τι άλλο γίνεται στη γειτονιά σου; Ρωτάµε τους γονείς µας, το δάσκαλό µας ή τη δασκάλα µας για αυτό. ƒˆÙ¿ÌÂ

57

¶Ò˜ ˙ԇ̠ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿; ∂Ú¢Óԇ̠¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Βγαίνουµε περίπατο στη γειτονιά του σχολείου… Παίρνουµε το βιβλίο µας και το µολύβι µας. Έτοιµοι; Φύγαµε!

Βάλε X στις εικόνες που µοιάζουν µε αυτές που παρατηρείς στη γειτονιά του σχολείου.

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Τι µας άρεσε από όσα είδαµε; Τι δε µας άρεσε; Τι άλλο θα θέλαµε να έχει η γειτονιά του σχολείου µας; Γιατί;

Σε κάθε γειτονιά χρειάζεται να υπάρχουν χώροι όπου οι γείτονες συναντιούνται, επικοινωνούν και διασκεδάζουν. 7–8

58

4. ∏ ÁÂÈÙÔÓÈ¿ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ

¶ÚfiÛÎÏËÛË

» ηÏ› ∆ Ô Ú ¿ ‰ ÈÔ « °  ÈÙ Ô Ó È¿ · ı ‹ Ù Ú È ˜ ٠Ș Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÈÎÔ‡ Ù˘ ∞’ ¢ËÌÔ ÛÙËÓ ÂÎÔÌ‹:

ÚˆÓ» «∏ ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÙˆÓ ÔÓ›

¶·›˙Ô˘ÌÂ

OÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıԇ̠ÙËÓ ÂÎÔÌ‹ Î·È ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì χÛÂȘ.

59

Χωριζόµαστε σε οµάδες. Κάθε οµάδα συζητάει και ανακοινώνει ένα πρόβληµα της γειτονιάς.

H ÁÂÈÙÔÓÈ¿ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ

¶·È‰È¿, ÂÚÈ̤ӈ ÙËÓ ÚfiÙ·Û‹ Û·˜ ÁÈ· ÙÔ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜.

∆HMAPXOΣ

Στέλνουµε την πρότασή µας στο δήµαρχο µέσα από µία ζωγραφιά που έφτιαξε όλη η τάξη. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Τι θα θέλαµε να ρωτήσουµε το δήµαρχο για τη γειτονιά µας; ƒˆÙ¿ÌÂ

Kάθε γειτονιά έχει το δικό της περιβάλλον και τα δικά της προβλήµατα.

Τι µπορούµε να κάνουµε εµείς για τη γειτονιά µας;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ì ÌËӇ̷ٷ ÁÈ· ÌÈ· ηχÙÂÚË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜. 60

9 – 10 – 11

∏ ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÌÔ˘ £· ÌÔ˘ ÌÈÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÛÔ˘;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

H ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÌÔ˘

61

O ÙfiÔ˜ Ô˘ ˙ˆ 1. Aκτές και θάλασσα

2. Nησιά

3. Ποτάµια, λίµνες, κάµποι

4. Bουνά

5. Πώς οι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν;

62

O ÙfiÔ˜ Ô˘ ˙ˆ

TÈ fiÌÔÚÊÔ˜ Ô˘ Â›Ó·È Ô ÙfiÔ˜ ÌÔ˘!

£¤Ïˆ ÎÈ ÂÁÒ Ó· ‰ˆ...

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Mπορείς να περιγράψεις αυτά που βλέπει µε τα κιάλια του ο Λαλέων; Σε τι µοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι εικόνες; Πώς είναι ο δικός σου τόπος;

63

1. AÎÙ¤˜ Î·È ı¿Ï·ÛÛ·

Zωγραφίζω τον εαυτό µου µέσα στη βάρκα. Γίνοµαι καπετάνιος σε µεγάλο πλοίο. Tαξιδεύω και µιλάω για τα µέρη που βλέπω στο ταξίδι µου. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶Ë‰¿Ì ÛÙȘ ‚¿ÚΘ χÓÔ˘Ì ٷ ÛÎÔÈÓÈ¿ Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰¿Ì ÙË ı¿Ï·ÛÛ·. Γ. Pίτσος

Γνωρίζεις άλλα ποιήµατα ή τραγούδια για τη θάλασσα; Nα ψάξεις και να φέρεις στο σχολείο µουσική και τραγούδια για τη θάλασσα. ƒˆÙ¿ÌÂ

64

AÎÙ¤˜ Î·È ı¿Ï·ÛÛ· ¶Ò˜ ˙Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Î·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·; Παρατηρούµε τις φωτογραφίες και συζητάµε για αυτές. Σε κάθε φωτογραφία δίνουµε έναν τίτλο. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

O τόπος που ζεις βρίσκεται κοντά στη θάλασσα; Πώς είναι; Σου αρέσει η θάλασσα; Γιατί; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

O τόπος µου έχει πολλές ακτές, παραλίες και ακρογιάλια. Eίναι ένας παραθαλάσσιος τόπος. Eκεί οι άνθρωποι ...............................................

65

1–2

2. NËÛÈ¿

EÏ¿Ù ӷ οÓÔ˘Ì ÙÔ Á‡ÚÔ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡!

Σχεδιάζουµε τη διαδροµή µας πάνω στο νησί. Συζητάµε για κάθε µέρος από όπου περνάµε. Tι συναντάµε εκεί; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Aκολουθούµε τη διαδροµή, όπως δείχνουν οι εικόνες. Ξεκινάµε από το λιµάνι του νησιού. Kάτω από κάθε εικόνα γράφουµε µια λέξη που ταιριάζει.

66

NËÛÈ¿ ¶Ò˜ ˙Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Û ¤Ó· ÓËÛ›; Eνώνω κάθε λέξη µε την εικόνα που ταιριάζει.

κλειδιά ξενοδοχείο λιµάνι

κάρτες κεραµικά δίχτυα πλοία ψαραγορά

Συζητάµε τι κάνουν οι άνθρωποι σε ένα νησί.

O τόπος µου είναι η Eλλάδα. Έχει πολλά νησιά, µικρά και µεγάλα. Στα νησιά οι άνθρωποι ασχολούνται µε ......................... .................................................... .................................................... .................................................... Στ. Λαζάρου, Ψαράδες

67

3–4

3. ¶ÔÙ¿ÌÈ·, Ï›ÌÓ˜, οÌÔÈ

Φτιάχνουµε ένα µικρό κανό µε πλαστελίνη. Aκολουθούµε τη διαδροµή του ποταµιού. Aπό πού πηγάζει ένα ποτάµι; Aπό πού περνά; Πού χύνεται; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

AÎÔ‡˜ ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÂÈ Î·È „Èı˘Ú›˙ÂÈ. AÎÔ‡˜ ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÂÈ Î·È ÌÔ˘ÚÌÔ˘Ú›˙ÂÈ; ¶fiÛ· Î·È fiÛ· Ô ÔÙ·Ìfi˜ ‰ÂÓ ¿ÎÔ˘Û ˆ˜ ÙÒÚ· ηıÒ˜ ‰È·Û¯›˙ÂÈ ‰¿ÛË Î·È ‚Ô˘Ó¿ ̤۷ ÛÙË ¯ÒÚ·. Tο τραγούδι του ποταµού, Mάγια Mπάριτς

68

¶ÔÙ¿ÌÈ·, Ï›ÌÓ˜, οÌÔÈ TÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ Mια φορά κι έναν καιρό σε έναν τόπο µακρινό... ένα

ξεκίνησε

το ταξίδι του από τη χιονισµένη κορυφή ενός

Tαξίδευε, ταξίδευε...

κατρακυλούσε στους βράχους και γινόταν ένας αφρισµένος καταρράκτης

Tαξίδευε, ταξίδευε....

.

περνούσε µέσα από λιβάδια, κάτω από πότιζε

Tαξίδευε, ταξίδευε...

.

και

έδινε ζωή στα

,

.

που έρχονταν κοντά του

για να πιουν νερό. Kινούσε τους νερόµυλους

Tαξίδευε, ταξίδευε...

.

µε το νερό του ξεδιψούσαν οι άνθρωποι σε και

.

Tαξίδευε, ταξίδευε και ταξιδεύει ακόµη...

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Mπορείς να συνεχίσεις την ιστορία; Tι θα γινόταν αν το ποτάµι σταµατούσε το ταξίδι του; Γνωρίζεις ποτάµια ή λίµνες που βρίσκονται κοντά στον τόπο σου; Pώτησε να µάθεις για το νερό που πίνεις: από πού έρχεται και ποια διαδροµή ακολουθεί.

Yπάρχουν τόποι στην Eλλάδα που έχουν λίµνες και ποτάµια. Oι άνθρωποι χρησιµοποιούν το νερό των ποταµιών και των λιµνών ........................................... ..................................................................................... 5–6

69

4. BÔ˘Ó¿

Φαντάσου ότι είσαι κι εσύ µέλος της οµάδας. Eτοιµάζεσαι να ανέβεις στο βουνό. Πώς θα προετοιµαστείς; Ποιους ανθρώπους και ποια µέρη µπορεί να συναντήσεις; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

K·ÏfiÙ˘¯· Â›Ó·È Ù· ‚Ô˘Ó¿, ÔÙ¤ ÙÔ˘˜ ‰Â ÁÂÚÓ¿ÓÂ. TÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Ú¿ÛÈÓ· Î·È ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ· ¯ÈfiÓÈ. ∆ηµοτικό τραγούδι

70

BÔ˘Ó¿ ¶Ò˜ ˙Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿;

Ποιες είναι οι ασχολίες των ανθρώπων που ζουν στις ορεινές περιοχές; Tι δυσκολίες µπορεί να συναντούν οι άνθρωποι εκεί; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Στην Eλλάδα υπάρχουν πολλοί τόποι µε βουνά. Aυτοί λέγονται ορεινοί τόποι. Oι άνθρωποι που ζουν εκεί ασχολούνται µε ........................................ ................................................................................... ...................................................................................

7–8–9 71

5. ¶Ò˜ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÙfiÔ Ô˘ ˙Ô˘Ó; ∆είχνω µε αριθµούς τη σειρά των εικόνων.

Tι άλλαξε σε κάθε σειρά των εικόνων; Πώς άλλαξε η ζωή των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Oι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν όταν ........... .......................................................................................... .......................................................................................... 10 – 11 – 12 – 13

72

O ÙfiÔ˜ Ô˘ ˙ˆ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Nα ζωγραφίσεις εικόνες ή να κολλήσεις φωτογραφίες από τον τόπο που ζεις.

73

O∏È Ù·¿ÓÍ¿ËÁÎÌÂÔ˜˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ 1. Ποιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου;

2. Άνθρωποι µε ειδικές ανάγκες

∆ιαβάζοντας µε Mπράιγ

74

1. ¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Πώς ξεκινάω τη µέρα µου; Tι χρειάζοµαι κάθε µέρα; Γιατί; Έχουν όλα τα παιδιά τις ίδιες ανάγκες; Ποιες είναι αυτές; Tι άλλο χρειάζονται τα παιδιά;

75

¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘; ™Â ÌÂÚÈο ̤ÚË ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜ ÙÔ ÓÂÚfi Ù˘ ‚Ú‡Û˘ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Ì·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Ó· ÙÔ ÈÔ‡ÌÂ. Tι κάνουµε τότε; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

™Â ¿ÏÏ· ̤ÚË Ù˘ Á˘...

H ιστορία της Nου H Nου πήγαινε δύο φορές τη µέρα στο ποτάµι και έφερνε νερό για την οικογένειά της. Tο ταξίδι για το νερό ήταν δύσκολο και κουραστικό. H Nου δεν προλάβαινε ούτε να πάει σχολείο ούτε να παίξει.

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Για ποιους λόγους πολλά παιδιά στον κόσµο δεν έχουν καθαρό νερό να πιουν; Tι κινδυνεύουν να πάθουν; Πώς µπορούµε να βοηθήσουµε αυτά τα παιδιά; 1–2–3 76

¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘;

Ποια πράγµατα συνηθίζουµε να κάνουµε κάθε µέρα; Ποια άλλα πράγµατα µας δίνουν χαρά και ευχαρίστηση; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶·›˙Ô˘ÌÂ:

M·ı·›Óˆ Ó· ¯ÔÚ‡ˆ

Tο κουτί των επιθυµιών

∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Zωγραφίζουµε αυτό που µας αρέσει να κάνουµε πιο πολύ. Bάζουµε τις ζωγραφιές µε τις επιθυµίες µας στο κουτί των επιθυµιών.

¶·›˙ˆ È¿ÓÔ

›˙ˆ ¶· ÙÚÔ ı¤·

ŒÓ· ÁÏ˘Îfi ÚˆÈÓfi ÙÔ ÎÔ˘Ù› ÙˆÓ ÂÈı˘ÌÈÒÓ ¿ÓÔÈÍÂ Î·È ÔÈ ÂÈı˘Ì›Â˜ Ì·˜ ÍÂÙ˘Ï›¯ÙËÎ·Ó ÛÙÔÓ ·¤Ú·... Συνεχίζουµε την ιστορία. Όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται τροφή, καθαρό νερό, κατάλληλα ρούχα και ένα σπίτι για να ζήσουν. Aκόµη, χρειάζεται να κοιµούνται καλά, να φροντίζουν την καθαριότητα, την υγεία τους, και να έχουν ανθρώπους που τους αγαπούν. 4–5–6 77

2. ÕÓıÚˆÔÈ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Γινόµαστε ζευγάρια. O ένας γίνεται οδηγός. O άλλος κλείνει τα µάτια και ακολουθεί.

Ποιες δυσκολίες έχουµε όταν δε βλέπουµε; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

H ·Á¿Ë ÛÂ ÌÈ· ¿ÏÏË ÁÏÒÛÛ· ∆είχνουµε µε το δακτυλικό αλφάβητο τη λέξη

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

·Á¿Ë.

Συζητάµε για τα παιδιά ή τους µεγάλους µε ειδικές ανάγκες που έχουµε γνωρίσει. Tι σκεφτόµαστε και τι αισθανόµαστε για αυτούς; Tι αισθάνονται εκείνοι για µας; Tι µπορούµε να κάνουµε για να ζούµε όλοι µαζί καλά;

O καθένας µας είναι διαφορετικός και όλοι µας έχουµε ανάγκες. Yπάρχουν γύρω µας άνθρωποι που αντιµετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήµατα επειδή έχουν ειδικές ανάγκες.

78

OÈ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ì ‡ÓÔ˜

Nα γράψεις µερικές από τις δικές σου ανάγκες στις γραµµές. Nα φτιάξεις το λεξικό των αναγκών σου.

79

°ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘ 1. Γνωρίζω το σώµα µου

O ÎÔ‡ÎÏÔ˜ ÌÔ˘ Ô §¿ÏÔ˜.

2. Γνωρίζω τον κόσµο µε τις αισθήσεις

3. Πώς φροντίζω το σώµα µου για να είµαι υγιής;

80

1. °ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘ ¶·›˙Ô˘ÌÂ: Γνωρίζω το σώµα µου.

Ποια είναι τα µέρη του σώµατός µου; Tα αναγνωρίζω τραγουδώντας το τραγούδι:

X·Úˆ¿ Ù· ‰˘Ô ÌÔ˘ ¯¤ÚÈ· Ù· ¯Ù˘Ò. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Aκολουθούµε τις εικόνες. Το σώµα µου µιλάει. ∆είχνω µε το σώµα µου, µε κινήσεις και εκφράσεις, τη χαρά, τη λύπη, το θυµό, την κούραση.

81

°ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘ Xρωµατίζω µε διαφορετικό χρώµα κάθε µέρος του σώµατος. Γράφω στα κουτάκια τις σωστές λέξεις. (κεφάλι, κορµί, χέρι, πόδι, λαιµός, κοιλιά)

EÁÒ ¤¯ˆ Ôχ Ì·ÎÚ‡ Ï·ÈÌfi.

Γινόµαστε ζευγάρια. Παρατηρούµε το παιδί απέναντί µας. Σε τι µοιάζουµε; Σε τι διαφέρουµε; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Tο σώµα µου έχει κεφάλι, κορµί, δύο χέρια και δύο πόδια. Όλα µαζί λειτουργούν αρµονικά.

82

°ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘

Tο παιδί του Mαραθώνα

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Γυναικείο ειδώλιο

Παρατηρούµε τις εικόνες. Συζητάµε πώς οι γλύπτες φτιάχνουν το ανθρώπινο σώµα. Kάνουµε κι εµείς ένα σώµα µε πηλό ή µε πλαστελίνη.

83

°ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘

N. Eγγονόπουλος, Oρφέας

Σ. Σαββίδης, Φελάχα µε το παιδί της

Γ. Mόραλης, Nέα γυναίκα

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

N. Γύζης, Iεροτελεστία της άνοιξης

Παρατηρούµε τις εικόνες. Συζητάµε πώς οι ζωγράφοι φτιάχνουν το ανθρώπινο σώµα. Tο ζωγραφίζω µε το δικό µου τρόπο.

1–2–3

84

2. °ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ

Ποια χρώµατα βλέπεις στην εικόνα; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Πώς µυρίζει κάθε φαγητό; Tι γεύση έχει;

Tι ακούς έξω από την τάξη;

Kοίταξε από το παράθυρο. Tι βλέπεις έξω;

Aκούµπησε µε το χέρι το

¶·›˙Ô˘ÌÂ

. Πώς είναι;

Kλείνουµε τα µάτια µε ένα µαντίλι. Πόσους συµµαθητές και συµµαθήτριές µας µπορούµε να αναγνωρίσουµε µόνο από το γέλιο τους; Πόσα αντικείµενα; Πόσες µυρωδιές;

85

°ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ MÔ˘ ›·Ó fiÙÈ ÔÈ ·Ûı‹ÛÂȘ Â›Ó·È ¤ÓÙÂ. ¶ÔȘ ›ӷÈ;

Mε τα µάτια µου βλέπω

Mε τα αυτιά µου ακούω

Mε τη µύτη µου µυρίζω

E›Ì·È ÎÚ˘ˆÌ¤ÓÔ˜. ¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó·... Mε τη γλώσσα µου γεύοµαι

Mε τα χέρια µου πιάνω

Mε ποιον τρόπο προστατεύω τα µάτια, τη µύτη, τα αυτιά, το στόµα και το δέρµα µου; ƒˆÙ¿ÌÂ

Oι αισθήσεις είναι πέντε: fiÚ·ÛË, ·ÎÔ‹, fiÛÊÚËÛË, Á‡ÛË, ·Ê‹. Mε τις αισθήσεις γνωρίζουµε τον κόσµο γύρω µας. 4–5–6 86

3. ¶Ò˜ ÊÚÔÓÙ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘ ÁÈ· Ó· Â›Ì·È ˘ÁÈ‹˜; ŒÓ·

ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ

ÙÔÓ Î¿ÓÂÈ ¤Ú·.

Ξαναλέµε την παροιµία βάζοντας στη θέση του µήλου άλλες υγιεινές τροφές. Συγκεντρώνουµε παροιµίες για την υγεία.

O ηٿÏÔÁÔ˜ Ù˘ ˘Á›·˜ TÚÒÌ ÊÚÔ‡Ù· Συµπληρώνουµε τον κατάλογο της υγείας.

Τη ∆ευτέρα θέλω µήλο το σχολείο µου να αρχίσω. Για την Τρίτη και Τετάρτη µανταρίνι, πορτοκάλι. Για την Πέµπτη ένα αχλάδι δίνει δύναµη µεγάλη. Την Παρασκευή µπανάνα, βιταµίνες κι άρωµα. Σάββατο και Κυριακή φρούτα και ξεκούραση!

Φροντίζουµε την υγεία µας όταν κοιµόµαστε καλά, τρώµε υγιεινά, πλενόµαστε και γυµναζόµαστε τακτικά. 7–8–9

87

°ÓˆÚ›˙ˆ ÙÔ ÛÒÌ· ÌÔ˘ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

E›Ì·È ˘ÁÈ‹˜ fiÙ·Ó:

Nα ζωγραφίσεις ή να κολλήσεις εικόνες που δείχνουν πώς µπορούµε να φροντίζουµε καλύτερα την υγεία µας. Συζητάµε γιατί διαλέξαµε κάθε εικόνα.

88

√ ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì·˜ 1. Oι αθλητικές δραστηριότητες στο σχολείο µας

2. Κανόνες και αθλήµατα

89

1. √È ·ıÏËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì·˜ ∞ıÏ... ·ıÏ… ·ıÏԇ̷È! M ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi Á˘ÌÓ¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÛÒÌ· Ì·˜ Î·È ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ÙËÓ ˘Á›· Ì·˜...

‹ Î È Ù Û · Ó Ì ˘ Á Á˘ÌÓ¿˙ÔÌ·È È · Ì ‡ ·ıÏÔ ·ÁÒÓ·˜

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Σου αρέσει η γυµναστική που κάνεις στο σχολείο; Γιατί; Σε τι µοιάζει και σε τι διαφέρει η γυµναστική από τα άλλα µαθήµατα του σχολείου;

°È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋;

Τι θα απαντούσες στην Καµηλώ; ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................

90

√È ·ıÏËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì·˜ ¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ·ıÏËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ οÓÂÙ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô; Γινόµαστε οµάδες. ∆ιαλέγουµε µία αθλητική δραστηριότητα που κάνουµε στο σχολείο µας και την περιγράφουµε. Έπειτα φτιάχνουµε µία αφίσα µε τη δραστηριότητα αυτή.

§¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Ποια άλλα αθλήµατα γνωρίζεις; Ποιο είναι το αγαπηµένο σου άθληµα; Γιατί;

Oι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν τον αθλητισµό κι αφιέρωναν πολύ χρόνο για να γυµνάσουν το σώµα τους µε διάφορες αθλητικές δραστηριότητες.

To τρέξιµο, η σκυταλοδροµία, το βόλεϊ και άλλα παιχνίδια µε την µπάλα είναι µερικά από τα αθλήµατα που κάνουµε στο σχολείο µας. 1–2

91

2. ∫·ÓfiÓ˜ Î·È ·ıÏ‹Ì·Ù·

Aκολουθεί τους κανόνες του αθλήµατος η Kαµηλώ; Aκολουθεί τους κανόνες του αθλήµατος ο Λέων;

Μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν οι αθλητές; Τι θα γινόταν αν δεν υπήρχαν κανόνες στα αθλήµατα; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

∆ιάλεξε ένα άθληµα που γνωρίζεις. Nα περιγράψεις έναν κανόνα του. ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....…………….......................... ……………….....……………..........................

92

∫·ÓfiÓ˜ Î·È ·ıÏ‹Ì·Ù·

AÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Î·È ·ıÏËÙ¤˜ Pωτάω τους γονείς µου, το δάσκαλο ή τη δασκάλα µου ποια αγωνίσµατα και ποιους αθλητές παρακολούθησαν στους Oλυµπιακούς αγώνες της Aθήνας. ƒˆÙ¿Ì Aγωνίσµατα………….....…………….…..

Aθλητές………….....…………….….........

………….....…………….….......................

………….....…………….….......................

………….....…………….….......................

………….....…………….….......................

Ποια ολυµπιακά αγωνίσµατα δείχνουν οι εικόνες;

Kάθε αγώνισµα έχει συγκεκριµένους κανόνες και πρέπει να τους ακολουθούµε για να αγωνιστούµε σωστά και δίκαια.

93

3–4–5

√ ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì·˜ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Ζωγραφίζω το αγαπηµένο µου άθληµα. Γράφω κάτι για αυτό. Κολλάω µια φωτογραφία µε τον αγαπηµένο µου αθλητή ή την αγαπηµένη µου αθλήτρια.

94

AÁ·ı¿ Î·È Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Aγαθά και επαγγέλµατα

95

A1Á. ·AıÁ¿·ıο·ÈηÈ ·ÂÁÁ·¤ÁÏÁ̤·ÏÙÌ··Ù· Ποιες είναι οι ανάγκες µας; Ποια αγαθά µάς είναι απαραίτητα για να ικανοποιήσουµε τις ανάγκες µας; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶·›˙Ô˘ÌÂ:

¶ÔÈÔÈ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ì Á¿Ï· ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿;

¶Ô‡ ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi;

¶ÔÈÔ˜ Ô˘Ï¿ÂÈ Ù· ÊÚÔ‡Ù·;

¶ÔÈÔ˜ ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ ÙÔ „ˆÌ›;

Γιατί υπάρχουν τα επαγγέλµατα; Ποια επαγγέλµατα γνωρίζουµε; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

96

AÁ·ı¿ Î·È Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·

§¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Aς παίξουµε το µανάβικο. Tι πρέπει να κάνουµε; Kάποιες προτάσεις υπάρχουν παρακάτω. Συµπληρώνουµε και τις δικές µας προτάσεις µε τη βοήθεια του δασκάλου ή της δασκάλας µας.

Nα κάνουµε το δικό µας µανάβικο.

Nα φτιάξουµε δικά µας φρούτα και λαχανικά.

Nα φτιάξουµε τιµοκατάλογο µε φτηνές τιµές για το µανάβικό µας.

Nα ξεχωρίσουµε τα φρούτα από τα λαχανικά.

Yπάρχουν πολλά επαγγέλµατα. Kαθένα από αυτά καλύπτει διαφορετικές ανάγκες µας. Kάθε επάγγελµα γίνεται µε το δικό του τρόπο.

97

A2Á. ·Eı¿·ÁÎÁ·¤ÈÏÂÌ··Ù·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Γράφω αριθµούς για να δείξω τη σωστή σειρά των εικόνων.

°ÈÓfiÌ·ÛÙ ÁˆÚÁÔ› Φυτεύουµε φακές και µετράµε το ύψος των φυτών µετά από δυο εβδοµάδες.

°ÈÓfiÌ·ÛÙÂ Ù˘ÚÔÎfiÌÔÈ Πώς φτιάχνουµε το γιαούρτι; Tι γεύση έχει το γάλα; Tι γεύση έχει το γιαούρτι;

Zεσταίνουµε το γάλα. Προσθέτουµε το γιαούρτι. T È

ÓfiÛÙÈÌÔ!

Για να έχουµε τα απαραίτητα αγαθά στη ζωή µας, πολλοί άνθρωποι χρειάζεται να κάνουν διαφορετικά επαγγέλµατα. 1–2–3 98

AÁ·ı¿ Î·È Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Nα γράψεις λέξεις και να κολλήσεις εικόνες από διάφορα επαγγέλµατα.

99

¶∏ ÒÙ˜¿ÍÂËÈÌÎÔ˘ÈÓˆÓÔ‡ÌÂ; 1. H επικοινωνία άλλοτε και σήµερα

2. Mέσα Mαζικής Eπικοινωνίας και Eνηµέρωσης

100

1. H ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ¿ÏÏÔÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ· Πώς επικοινωνούσαν οι άνθρωποι άλλοτε, δηλαδή τα παλιά χρόνια; Πώς επικοινωνούµε σήµερα; ™˘˙ËÙ¿Ì βραχογραφία αγγελιαφόρος

τηλεόραση

τηλέφωνο

φωτιά Hλεκτρονικός υπολογιστής Eνώνω κάθε λέξη µε την εικόνα που ταιριάζει.

101

H ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ¿ÏÏÔÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ·

Πώς αλλιώς επικοινωνούµε; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

∆ιαλέγω έναν τρόπο επικοινωνίας για να πω στο φίλο µου ή στη φίλη µου το όνειρό µου. ¶·›˙Ô˘ÌÂ

Tα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι επικοινωνούσαν µε τη φωτιά, µε τους αγγελιαφόρους και µε άλλα µέσα. Σήµερα επικοινωνούµε µε ................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................

1–2

102

2. M¤Û· M·˙È΋˜ EÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È EÓË̤ڈÛ˘ ŒÏ· Ó· ÛÔ˘ ˆ Ù· Ó¤· ÌÔ˘!

Πόσες ώρες τη µέρα βλέπεις τηλεόραση; Ποια είναι η αγαπηµένη σου εκποµπή; Γιατί; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

™ˆÛÙfi ‹ Ï¿ıÔ˜; Bάζω X στις εικόνες που δείχνουν το σωστό.

Συζητάµε µε τους γονείς µας ποιες εκποµπές είναι κατάλληλες για µας. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

103

M¤Û· M·˙È΋˜ EÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È EÓË̤ڈÛ˘

TÚ¤ÍÙ ӷ ÚÔÏ¿‚ÂÙÂ! MÂÁ¿ÏË ÚÔÛÊÔÚ¿! MËÓ ÙË ¯¿ÛÂÙÂ!

Tι είναι οι διαφηµίσεις; Eίναι χρήσιµες οι διαφηµίσεις; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶·›˙Ô˘ÌÂ

Γινόµαστε δύο οµάδες. Bρίσκουµε κάτι που θέλουµε να διαφηµίσουµε. H µία οµάδα ετοιµάζει και παρουσιάζει µία διαφήµιση. H άλλη οµάδα ετοιµάζει και παρουσιάζει την αντίθετη διαφήµιση.

Tα Mέσα Mαζικής Eπικοινωνίας και Eνηµέρωσης µεταδίδουν ειδήσεις και άλλες εκποµπές. Mας ενηµερώνουν και µας ψυχαγωγούν. Συζητάµε µε τους γονείς µας όσα βλέπουµε, συµφωνούµε µαζί τους και ακολουθούµε εβδοµαδιαίο πρόγραµµα τηλεθέασης.

¶PO™OXH! H ÙËÏÂfiÚ·ÛË ÌÔÚ› Ó· ‚Ï¿„ÂÈ Ù· Ì¿ÙÈ·...

3 – 4 –5

104

¶Ò˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡ÌÂ; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Nα γράψεις λέξεις και να κολλήσεις εικόνες µε τα µέσα που επικοινωνούµε σήµερα.

Πώς φαντάζεσαι ότι θα επικοινωνούν οι άνθρωποι µετά από 30 χρόνια;

105

T∏·Ù¿·ÍËȯỚԉ˘È· ¿ÏÏÔÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ· Tα παιχνίδια άλλοτε και σήµερα

Σ. Σαββίδης, Γύρω γύρω όλοι

Πώς λέγεται κάθε παιχνίδι; Nα το γράψεις κάτω από κάθε εικόνα.

Ποια παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά άλλοτε, δηλαδή τα παλιά χρόνια; Ποια παιχνίδια παίζουµε σήµερα; ™˘˙ËÙ¿Ì 106

T1·. ¶ ·ÒȘ¯Ó››‰ÓÈ·È ¿ËÏÏÙ¿ÔÙÍÂË ÎÌ·ÔÈ˘Û; ‹ÌÂÚ·

Συµπληρώνουµε τον πίνακα µε παιχνίδια...

Ù· ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ·

Û‹ÌÂÚ·

Ποια σηµερινά παιχνίδια σού θυµίζουν οι εικόνες; Πώς άλλαξαν τα παιχνίδια; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

A˘Ù¿ Â›Ó·È ÌÂÚÈο ·fi Ù· ·ÏÈ¿ ·È¯Ó›‰È·!

107

T· ·È¯Ó›‰È· ¿ÏÏÔÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ· Περιγράφω το αγαπηµένο µου παιχνίδι. Γιατί µου αρέσει πιο πολύ από τα άλλα; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

¶·›˙Ô˘ÌÂ:

O ¯ÔÚfi˜ ÙˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ. Kάθε παιδί γίνεται το αγαπηµένο του παιχνίδι. H µουσική αρχίζει. Όλοι µαζί παίζουµε το χορό των παιχνιδιών...

Oι άνθρωποι από παλιά έπαιζαν παιχνίδια, ατοµικά και οµαδικά.

™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Nα γράψεις παιχνίδια που παίζεις µε τους φίλους και τις φίλες σου ... και παιχνίδια που παίζεις µόνος σου ή µόνη σου.

1–2–3

108

¶Ò˜ ·Ó·Î·Ï‡Ùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘;; 1. Πώς ανακαλύπτω την ιστορία του τόπου µου;

2. 25η Mαρτίου: διπλή γιορτή

109

1. ¶Ò˜ ·Ó·Î·Ï‡Ùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘;

Σηµειώνω µε ένα

X σε όσα υπάρχουν και στον τόπο µου.

Πώς µπορώ να ανακαλύψω περισσότερα πράγµατα για τον τόπο µου; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

110

¶Ò˜ ·Ó·Î·Ï‡Ùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘; ∂Ú¢Óԇ̠¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Κάνουµε έναν περίπατο στην περιοχή που ζούµε. Ανακαλύπτουµε σηµάδια από την ιστορία του τόπου µας. Κολλάµε µια φωτογραφία, ζωγραφίζουµε ή γράφουµε για κάτι που µας έκανε εντύπωση.

Αν ερχόταν στον τόπο σου κάποιος τουρίστας, ποιο µέρος θα του έλεγες να επισκεφθεί οπωσδήποτε; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜ Στο τόπο που ζούµε, δηλαδή στ ...... .................................... υπάρχουν ............................................................................... ................................................................................................ Όλα αυτά µας βοηθούν να γνωρίσουµε την ιστορία του τόπου µας.

TÚ·ÁÔ˘‰¿Ì ÙÔÓ «K·Ï·Ì·ÙÈ·Ófi»

™·Ó ·˜ ÛÙËÓ K·Ï·Ì¿Ù· Î·È ’ÚıÂȘ Ì ÙÔ Î·Ïfi, ʤÚ ÌÔ˘ ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ Ó· ‰¤Ûˆ ÛÙÔ Ï·ÈÌfi.... ∆ηµοτικό τραγούδι

111

2. 25Ë M·ÚÙ›Ô˘: ‰ÈÏ‹ ÁÈÔÚÙ‹ EÏ¢ıÂÚ›· ‹ ı¿Ó·ÙÔ˜!

X·›ÚÂ, M·Ú›·!

Θ. Bρυζάκης, Πολεµικό Συµβούλιο

∆. Θεοτοκόπουλος, Eυαγγελισµός

AÚÌ·ÙÔÏÔ› Î·È ÎϤÊÙ˜, ÓËÛÈÒÙ˜, ÛÙÂÚÈ·ÓÔ› Ì·˙› ÙÔÓ fiÚÎÔ ¤‰ˆÛ·Ó ÎÈ ¤ÓˆÛ·Ó ÙË ÊˆÓ‹.

ÕÁÈ· Ë Ì¤Ú·, ıÂ›Ô ÙÔ Êˆ˜ Ù˘ ¿ÁÈ· ÌËÙ¤Ú· ıÂfi˜ Ô ÁÈÔ˜ Ù˘.

Γ. Bρεττός

Γ. Bρεττός

Tι γιορτάζουµε την 25η Mαρτίου; Πώς ετοιµαζόµαστε για τη γιορτή στο σπίτι και στο σχολείο; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

ŸÏË ‰fiÍ· fiÏË ¯¿ÚË ¿ÁÈ· ̤ڷ ÍËÌÂÚÒÓÂÈ...

112

T∏È Ù¿›ÓÍ·ËÈ ÌÔÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜; 1. O πολιτισµός του τόπου µας

2. Mια επίσκεψη στο µουσείο

3. Tι συµβαίνει στην περιοχή µας;

5. Tο βιβλίο των παροιµιών

6. Aπόκριες

113

4. Kάθε τόπος τα έθιµά του και ο χρόνος τα δικά του...

7. Πάσχα

1. O ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜

∆. Mυταράς

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Υπάρχουν στην περιοχή σου χώροι µε αντικείµενα σαν κι αυτούς που δείχνουν οι εικόνες; Τι γνωρίζεις για αυτούς; Τους έχεις επισκεφτεί; Τι θυµάσαι από την επίσκεψή σου;

114

O ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜ TÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì Û ¤Ó· ÌÔ˘ÛÂ›Ô ‹ Û ÌÈ· ÈÓ·ÎÔı‹ÎË;

Aρχαιολογικό Mουσείο Πινακοθήκη

Mουσείο Λαογραφίας

Mουσείο Φυσικής Iστορίας

Θεατρικό Mουσείο

Ενώνουµε κάθε επιγραφή µε την εικόνα που ταιριάζει.

Συζητάµε για κάθε χώρο και για τα αντικείµενα που βρίσκουµε σε αυτόν. Τι άλλο µπορούµε να συναντήσουµε στα µουσεία και στους άλλους χώρους; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Στον τόπο µας υπάρχουν πολλά και διαφορετικά µουσεία, Πινακοθήκες, αρχαιολογικοί χώροι και θέατρα. Εκεί µπορούµε να δούµε ................................................................................................. ............................................................................................................

115

2. MÈ· Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÕÎÔ˘Û· ηϿ; MÔ˘Û›Ô! ™ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÎÔÓÙ¿; ∂ÙÔÈÌ·˙fiÌ·ÛÙ ÚÒÙ· ηϿ ηȅ ʇÁ·ÌÂ, ·È‰È¿!

¶·È‰È¿, ˘¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û·˜;

Ψάχνουµε βιβλία και φυλλάδια για το µουσείο που πρόκειται να επισκεφτούµε.

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Tο άλογο και ο «τζόκεϊ» του Aρτεµισίου

Πώς φανταζόµαστε το µουσείο; Τι µπορούµε να κάνουµε εκεί; Tι δεν µπορούµε να κάνουµε εκεί; Φτιάχνουµε µια δική µας ιστορία:

ªÈ· ̤ڷ ÛÙÔ ÌÔ˘Û›Ô

M˜ ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ‹Á· ÌÈ· ̤ڷ ÎÈ ÂÁÒ... Λιλιπούπολη

Το µουσείο είναι ένας ευχάριστος χώρος όπου µπορούµε να µάθουµε κάτι καινούριο και να κάνουµε όµορφα πράγµατα. 1

116

3. TÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ì·˜; T· Ó¤· ÙÔ˘ §·ÏÂÔ-K·ÌËÏfiÙÔÔ˘ ¶Ô‡ ı· ¿Ì ۋÌÂÚ·; TÔ ÌÂÁ·Ï‡Ù ÚÔ

·ÙÚÔ ™ÎÈÒ £¤

Ô

Ó

ÙÛ›Ú Î

Î ŒÎıÂÛË ¶ ‰È Î ‹˜ ZˆÁÚ·ÊÈ ·È ¶·È‰È΋ ¯

ÔÚ ˆ ‰

‹˜

ʈӛ K·ÏÔ Í» « ›·

ŒÎıÂÛË ‚È‚Ï›Ô˘: N « ÂÚ·˚‰ÔÌ¿ÁÈÛÛ˜»

¶ ·È‰ÈÎfi £ ¤ · Ù Ú Ô

∆ιαλέγω την εκδήλωση που προτιµώ. ∆ικαιολογώ την απάντησή µου. §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜ Αν ήσουν η δήµαρχος ή ο δήµαρχος και ήθελες να ετοιµάσεις µια όµορφη εκδήλωση για τα παιδιά, ποια θα ήταν αυτή; Πώς θα την οργάνωνες µε τους συνεργάτες σου; Λυρική Σκηνή

Στον τόπο µας γίνονται διάφορες εκδηλώσεις µε θέατρο, κινηµατογράφο και µουσική.

117

4. K¿ı ÙfiÔ˜ Ù· ¤ıÈÌ¿ ÙÔ˘ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ù· ‰Èο ÙÔ˘...

«Ã·ÚÔ‡ÌÂÓË ¯Ú˘Û‹ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿!»

«ŸÌÔÚÊË, ÙÚÂÏ‹ ·ÔÎÚÈ¿, Ì·Ûηڿ‰Â˜, ÁϤÓÙÈ Î·È ¯·Ú¿!»

«¶¿Û¯·, ¶¿Û¯·, ¶·Û¯·ÏÈ¿, Ì ٷ ÎfiÎÎÈÓ· Ù· ·˘Á¿» «∞Ú›Ï˘ Ì ٷ ÏÔ‡ÏÔ˘‰· Î·È ª¿Ë˜ Ì ٷ Úfi‰·»

«£ÂÚÈÛÙ‹, ηϤ ÌÔ˘ Ì‹Ó· Ó¿ ’ÛÔ˘Ó ‰˘Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ» «∞Ì¤ÏÈ ÌÔ˘ Ï·Ù‡Ê˘ÏÏÔ Î·È Î·ÏÔÎÏ·‰Â̤ÓÔ ‰ÒÛ ÛٷʇÏÈ· ÎfiÎÎÈÓ· Ó· Ìˆ Ó· Û ÙÚ˘Á‹Ûˆ»

Θυµάσαι κάποιο έθιµο που έζησες εσύ; ∆ιηγήσου το στην οµάδα σου. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

ƒˆÙ¿ÌÂ

Ρώτησε τον παππού και τη γιαγιά να σου διηγηθούν ένα έθιµο από την εποχή που εκείνοι ήταν µικρά παιδιά.

Παροιµίες και τραγούδια, ροζ λουλούδια, µοβ λουλούδια. Κλείδωνας, πρωτοµαγιά, τρύγος, θερισµός, αποκριά. Παραµύθια και διηγήσεις, έθιµα πολλά θα ζήσεις…

2 118

5. To ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ ·ÚÔÈÌÈÒÓ

«TÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ì ÙÔÓ ÙÚ‡ÁÔ TÔ ¢ÂΤ̂ÚË ·Ú·Ì‡ıÈ»

Γράφουµε και ζωγραφίζουµε παροιµίες.

∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Συγκεντρώνουµε όλες τις παροιµίες µε τις ζωγραφιές και φτιάχνουµε το βιβλίο των παροιµιών. Παίζουµε ή τραγουδάµε µια παροιµία.

Γράφω µια παροιµία του τόπου µου. ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ 3 119

6. AfiÎÚȘ

O ºÏ‚¿Ú˘ ¤¯ÂÈ ‚¿ÏÂÈ ÙË ÛÊÚ·Á›‰· K·ÚÓ·‚¿ÏÈ. KÈ ‡ÛÙÂÚ· ʈӿ˙ÂÈ: EÌÚfi˜, ÙÒÚ· ÁϤÓÙÈ Î·È ¯ÔÚfi˜.

Ποια εποχή γιορτάζουµε τις Aπόκριες; Πώς γιορτάζουµε τις Aπόκριες στον τόπο µας; Ποια έθιµα έχουµε; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Kfi‚Ô˘ÌÂ/ÎÔÏÏ¿ÌÂ

Σχεδιάζουµε µάσκες και φτιάχνουµε µουσικά όργανα µε απλά υλικά. Μεταµφιεζόµαστε και τραγουδάµε.

«¶·ÓÙÚ‡ԢÓ ÙÔÓ Î¿‚Ô˘Ú· Î·È ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ¯ÂÏÒÓ· ÓÙÚ¿Áη ÓÙÚÔ‡Áη Ù· fiÚÁ·Ó·». Mπούλες, Nάουσα

Πώς γιορτάζουν τις Απόκριες σε διάφορα µέρη της Ελλάδας και σε άλλα µέρη της γης; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

120

7. ¶¿Û¯·

¶¿Û¯·, ¶¿Û¯·, ¶·Û¯·ÏÈ¿, Ì ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ·, Ì ÎÂÚÈ¿, Î·È Ì ÎfiÎÎÈÓ· ·˘Á¿. Λαϊκό

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Ποια εποχή γιορτάζουµε το Πάσχα; Τι γιορτάζουµε το Πάσχα; Ποιες ετοιµασίες κάνουµε για τη γιορτή του Πάσχα; Tι θυµάσαι από το Πάσχα που πέρασε;

T· ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ¶¿Û¯· Στολίζουµε τις λαµπάδες µε λουλούδια του αγρού… Kfi‚Ô˘ÌÂ/ÎÔÏÏ¿ÌÂ

™ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ÙÔ ¶¿Û¯·, ¤¯Ô˘Ó ¤Ó· ¤ıÈÌÔ, Ù· ·ÂÚfiÛٷٷ Ù˘ §·ÌÚ‹˜. TÔ ‚Ú¿‰˘ Ù˘ AÓ¿ÛÙ·Û˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ·ÂÚfiÛٷٷ Î·È Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ·ÓÂ‚Ô‡Ó „ËÏ¿ ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi.

ƒˆÙ¿ÌÂ

Ποια άλλα έθιµα γνωρίζεις για το Πάσχα; Ρωτάµε τη γιαγιά και τον παππού ή τους µεγαλύτερους στην οικογένειά µας πώς συνήθιζαν να περνούν το Πάσχα όταν ήταν παιδιά.

121

TÈ Â›Ó·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Nα ζωγραφίσεις και να γράψεις λίγα λόγια για ένα µουσείο ή για ένα µνηµείο του τόπου σου.

122

°∏ÓˆÙ¿ÚÍ›˙ˈÌÔÙ·˘ Ê˘Ù¿ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘ 1. Ποια φυτά ζουν στον τόπο µου;

2. Ποια είναι τα µέρη των φυτών;

3. Oι εποχές και τα φυτά

123

1. ¶ÔÈ· Ê˘Ù¿ ˙Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÌÔ˘; ¶ÔÈ· Ê˘Ù¿ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂȘ ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜; γεράνι α

έλατ α

παπαρ ούνες

ινα κυκλάµ

νούφα ρο

νες ανεµώ

ές καλαµι

στάχυα

Nα ενώσεις µε µια γραµµή κάθε φυτό µε την καρτέλα που γράφει το όνοµά του.

Πού συναντάµε ένα φυτό; Ποια φυτά ζουν στη δική σου περιοχή; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Oνόµατα που... «µυρίζουν»: Mυρσίνη, Mαργαρίτα, Bάγια, Bιολέτα... Γνωρίζεις άλλα τέτοια ονόµατα;

124

¶ÔÈ· Ê˘Ù¿ ˙Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÌÔ˘; Kόβουµε τις εικόνες µε τα φυτά από τη σελίδα 155 του βιβλίου µας και σχηµατίζουµε οµάδες. Πού συναντάµε το κάθε φυτό; Kfi‚Ô˘ÌÂ/ÎÔÏÏ¿Ì στο λιβάδι

στον κήπο

στο δάσος

στο νερό

Ποιες άλλες οµάδες µπορούµε να σχηµατίσουµε; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Στον τόπο µου ζουν πολλά και διαφορετικά φυτά. Mερικά από αυτά είναι .................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... 1–2

125

2. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ̤ÚË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ;

Nα βάλεις σε κάθε κύκλο τον αριθµό που ταιριάζει.

1 ρίζα ― 2 φύλλα ― 3 κορµός ― 4 βλαστός ― 5 άνθη ― 6 καρπός Ποια είναι τα µέρη των φυτών; Σε τι µοιάζουν; Σε τι διαφέρουν; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

K·È ÙÒÚ·, ÂÁÒ ÙÈ ÙÚÒˆ; K·Úfi ‹ Ú›˙·;

126

¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ̤ÚË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ; Kάνουµε στην τάξη µια συλλογή από φύλλα...

Συζητάµε για το χρώµα των φύλλων. Τοποθετούµε

σε

. Αρχίζουµε από το

φύλλο µε το πιο ανοιχτό πράσινο…. Τι σχήµα έχει κάθε φύλλο;

Πώς είναι το κάθε φύλλο από τη µία πλευρά και πώς από την άλλη;

Πώς µυρίζει το κάθε φύλλο;

Kινούµαστε όπως ένα φύλλο σε δυνατό άνεµο ή στο απαλό αεράκι. ¶·›˙Ô˘ÌÂ

TÈ ¿ÏϘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÌÔÚ›Ù ӷ οÓÂÙÂ;

XÚ˘ÛÔÚ¿ÛÈÓÔ Ê‡ÏÏÔ... Oδ. Eλύτης

Όλα τα φυτά έχουν ρίζα, βλαστό, φύλλα και άνθη. Πολλά φυτά έχουν και καρπό. 3

127

3. OÈ ÂÔ¯¤˜ Î·È Ù· Ê˘Ù¿ ¶ÔȘ ·Ó¿ÁΘ ¤¯ÂÈ Î¿ıÂ Ê˘Ùfi;

Πώς φροντίζουµε τα φυτά; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶Ò˜ ηχÙÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜ Ù· Ê˘Ù¿ ÛÙ· ÏÈ‚¿‰È· Î·È ÛÙ· ‰¿ÛË;

«Η Περπερούνα» Το έθιµο της Περπερούνας υπάρχει σε πολλά µέρη της Ελλάδας. Τα παιδιά διαλέγουν ένα κορίτσι και το στολίζουν µε πρασινάδες και λουλούδια. Όλα µαζί γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν, παρακαλώντας τη βροχή να έρθει:

¶ÂÚÂÚÔ‡Ó· ÂÚ·Ù›, ÙÔ £Âfi ·Ú·Î·Ï›, ÁÈ· Ó· ‚Ú¤ÍÂÈ ÌÈ· ‚ÚÔ¯‹, ÌÈ· ‚ÚÔ¯‹ ÌÈ· ÛÈÁ·Ó‹, Ó· ÁÂÓÓÔ‡Ó Ù· ÛÙ¿ÚÈ· Ì·˜ Î·È Ù· ηϷÌfiÎÈ· Ì·˜…

128

OÈ ÂÔ¯¤˜ Î·È Ù· Ê˘Ù¿ ÕÓÔÈÍË

K·ÏÔη›ÚÈ

2

1

ºıÈÓfiˆÚÔ

XÂÈÌÒÓ·˜

4

3 Tι αλλάζει στα φυτά κάθε εποχή; Παρατηρούµε τις αλλαγές των φυτών και µιλάµε για αυτές. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

¶ÔÈ· Ê˘Ù¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Á‡Úˆ ÛÔ˘ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹;

Κάθε φυτό είναι προσαρµοσµένο στον τόπο που ζει. Άλλα φυτά ρίχνουν τα φύλλα τους, άλλα ανθίζουν και άλλα βγάζουν καρπούς.

4

129

T∏·Ù˙¿ÒÍË· ÌÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘ 1. Ποια ζώα ζουν στον τόπο µου;

2. Ποια είναι τα µέρη ενός ζώου;

4. Tα ζώα και το περιβάλλον

3. Oι οικογένειες των ζώων

5. Πώς φροντίζουµε τα φυτά και τα ζώα;

130

1. ¶ÔÈ· ˙Ò· ˙Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÌÔ˘; M˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ ·Ó ÂÚ·Ù‹ÛÂȘ, ˙Ò· ÔÏÏ¿ ı· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ: Á¿Ù˜ Û·ÏÔ˘˜, ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ·, ̤ÏÈÛÛ˜ Î·È ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜, ¯ÂψӛÙÛ˜, ·Û¯·Ï›ÙÛ˜ Ì ̷˘ÚÔÎfiÎÎÈÓ˜ ‚Ô˘Ï›ÙÛ˜...

K·È ÛÙÔ ÏÈ‚¿‰È, ·È‰È¿, ÔÈ· ˙Ò· ı· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘ÌÂ;

131

¶ÔÈ· ˙Ò· ˙Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÌÔ˘; EÌ¿˜, Ù· „¿ÚÈ·, Ô‡ ı· Ì·˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ;

EÌ›˜ Ô‡ ˙Ô‡ÌÂ;

Ποια ζώα ζουν στην περιοχή σου; Ποια άλλα ζώα γνωρίζουµε; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Στον τόπο µου ζουν πολλά και διαφορετικά ζώα. Mερικά από αυτά είναι ......................................... ............................................................................... ............................................................................... 1–2

132

2. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ̤ÚË ÂÓfi˜ ˙ÒÔ˘; Kόκκινο το

της

η

της φουντωτή

το η τα

της µικρό µακριά της µυτερά

τα τέσσερα

της κοντά.

Ποια είναι τα µέρη του ζώου που βλέπουµε στην εικόνα; ™˘˙ËÙ¿Ì Όνοµα ζώου: Mέρη ζώου

Περιγραφή

«TÔ Î·ÚÓ·‚¿ÏÈ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ» Kάθε παιδί κινείται όπως το αγαπηµένο του ζώο. H µουσική αρχίζει. Όλοι µαζί παίζουµε το καρναβάλι των ζώων. ¶·›˙Ô˘Ì Tο σώµα των ζώων αποτελείται από διαφορετικά µέρη. Aυτά είναι ........................................................ ..................................................................................... .....................................................................................

133

3–4–5–6

3. OÈ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ Φτιάχνουµε οµάδες και σχηµατίζουµε οικογένειες ζώων.

Aπό τη σελίδα 155 του βιβλίου µας κόβουµε τις εικόνες µε τα ζώα. Kάνουµε οµάδες µε ζώα. Kολλάµε τις εικόνες στον πίνακα. Kfi‚Ô˘ÌÂ/ÎÔÏÏ¿ÌÂ

Πώς σκεφτήκαµε για να κάνουµε τις οµάδες; Ποιες άλλες οµάδες µπορούµε να σχηµατίσουµε; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

134

OÈ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ Xωριζόµαστε σε 5 οµάδες. Kάθε οµάδα διαλέγει ένα ζώο από τον πίνακα της διπλανής σελίδας και συζητάει για αυτό. ™˘˙ËÙ¿Ì Όνοµα Xαρακτηριστικά Πού ζει; Πώς κινείται; Tι γεννάει;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Σε τι µοιάζουν και σε τι διαφέρουν τα ζώα; Bρίσκουµε κι άλλα ζώα που ανήκουν στις ίδιες οικογένειες. Συζητάµε µε ποιον τρόπο σκεφτόµαστε και βρίσκουµε σε ποια οικογένεια ανήκει κάθε ζώο.

EÁÒ, Û ÔÈ· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ·Ó‹Îˆ; Tα ζώα µπορούµε να τα χωρίσουµε σε διαφορετικές οικογένειες ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά τους. Oι οικογένειες αυτές είναι τα θηλαστικά, τα πουλιά, τα ερπετά, τα ψάρια, και τα έντοµα.

135

7–8

4. Ta ˙Ò· Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ

¶·Ú·ÙËÚԇ̠ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜. Πώς τα ζώα βρίσκουν την τροφή τους; Πώς προφυλάσσονται από τους εχθρούς τους; Πώς είναι προσαρµοσµένα στο περιβάλλον που ζουν; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

EÁÒ ¤¯ˆ ÙÔ Î·‚Ô‡ÎÈ ÌÔ˘. Tα ζώα είναι προσαρµοσµένα στο περιβάλλον που ζουν και προστατεύονται από τους εχθρούς τους µε διάφορους τρόπους.

Na ‹ÍÂÚ·, ÂÚ‰ÈÎԇϷ ÌÔ˘, ÙÔ ‚Ú¿‰˘ Ô‡ ÎÔÈÌ¿Û·È; BÚ¤¯ÂÈ Ô £Âfi˜, ‰Â ‚Ú¤¯ÂÛ·È; XÈÔÓ›˙ÂÈ, ‰ÂÓ ·ÁÒÓÂȘ; KÚ‚¿ÙÈ ¤¯ˆ Ù· ¤Ï·Ù· Î·È ÌfiÛÎÔ ÙÔ ¯ÔÚÙ¿ÚÈ. Œ¯ˆ ÙËÓ Ô‡ÏÈ· Û˘ÓÙÚÔÊÈ¿, Ù’ ·ÛÙÚ› Î·È ÙÔ ÊÂÁÁ¿ÚÈ. ∆ηµοτικό τραγούδι

136

EÁÒ, fiÙ·Ó Î¿ÓÂÈ ÎÚ‡Ô Â‰Ò, ËÁ·›Óˆ Û οÔÈ· ¿ÏÏË ¯ÒÚ· Ô˘ οÓÂÈ ˙¤ÛÙË.

5. ¶Ò˜ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ٷ Ê˘Ù¿ Î·È Ù· ˙Ò·;

Ποιες ανάγκες έχουν τα φυτά; Ποιες ανάγκες έχουν και τα ζώα; Έχουν όλα τα φυτά και τα ζώα τις ίδιες ανάγκες; Πώς µπορούµε να φροντίσουµε τα φυτά και τα ζώα; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

137

¶Ò˜ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ٷ Ê˘Ù¿ Î·È Ù· ˙Ò·;

Σηµειώνουµε µε X τις εικόνες που δείχνουν φροντίδα. ∆ικαιολογούµε την απάντησή µας.

Πώς αλλιώς µπορούµε να φροντίσουµε τα φυτά και τα ζώα; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Στο Eλληνικό Kέντρο Περίθαλψης Άγριων Zώων οι άνθρωποι εργάζονται εθελοντικά: Φροντίζουν τα τραυµατισµένα ζώα κι έπειτα τα αφήνουν να ζήσουν ελεύθερα στο φυσικό τους περιβάλλον.

EKΠAZ

138

¶Ò˜ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ٷ Ê˘Ù¿ Î·È Ù· ˙Ò·;

H ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË

MOm

O ∆ηµήτρης ήταν µόλις τριών εβδοµάδων όταν βρέθηκε στην Kάρπαθο. Φιλοξενήθηκε για πέντε µήνες στο κέντρο περίθαλψης στην Aλόννησο. Eκεί οι άνθρωποι του έδωσαν τις κατάλληλες φροντίδες. Tώρα ο ∆ηµήτρης κολυµπάει και πάλι ελεύθερος και υγιής στην ανοιχτή θάλασσα.

Kάνουµε οµάδες και συνεχίζουµε την ιστορία του ∆ηµήτρη. Tι θα είχε συµβεί στη µικρή φώκια, αν οι άνθρωποι δεν τη φρόντιζαν µε το σωστό τρόπο; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

∂Ú¢Óԇ̠¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Yπάρχουν στην περιοχή µας ζώα ή φυτά που κινδυνεύουν; Γιατί; Tι µπορούµε να κάνουµε για αυτά; Tα ζώα, όπως και τα φυτά, χρειάζονται τη φροντίδα, την προσοχή και την προστασία µας. Φροντίζουµε τα ζώα και τα φυτά, όταν ......................................................................... .......................................................................................................

139

9 – 10

T· ˙Ò· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÌÔ˘ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ì ˙Ò· Î·È Ê˘Ù¿ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜

TÔ˘Ï›·

XÂÏÒÓ· ηڤٷ-ηڤٷ

¢ÂÏÊ›ÓÈ

Mπορούµε να κολλήσουµε και εικόνες µε ζώα και φυτά του τόπου µας που κινδυνεύουν.

140

AÓÙÈΛÌÂÓ· ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÌÔ˘ 1. Aπό τι είναι φτιαγµένα τα αντικείµενα στην τάξη µου;

2. Πόσα είδη υλικών υπάρχουν γύρω µου;

141

1. Afi ÙÈ Â›Ó·È ÊÙÈ·Á̤ӷ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÔ˘; Aδειάζουµε όλα τα αντικείµενα της

πάνω στο

.

Συµπληρώνουµε τον πίνακα:

✔ Eίναι φτιαγµένο από

¯·ÚÙ›.

Eίναι φτιαγµένα από.................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... Eίναι φτιαγµένη από.................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... Eίναι φτιαγµένο από.................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... Eίναι φτιαγµένο από.................................................... ...................................................................................... Έχει µέσα ....................................................................

Aπό τι είναι φτιαγµένες οι

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

142

µας;

Afi ÙÈ Â›Ó·È ÊÙÈ·Á̤ӷ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÔ˘; ͇ÏÔ βρίσκω στην τάξη µου; Ποια αντικείµενα από ̤ٷÏÏÔ βρίσκω στην τάξη µου;

Ποια αντικείµενα από

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

‡Ê·ÛÌ·

Ποια αντικείµενα από βρίσκω στην τάξη µου;

Tα τζάµια, από τι είναι φτιαγµένα;

Στην τάξη µας υπάρχουν πολλά αντικείµενα. Άλλα είναι φτιαγµένα από χαρτί, άλλα από ξύλο, άλλα από γυαλί, άλλα από µέταλλο και άλλα από πλαστικό. Παντού γύρω µας υπάρχουν παρόµοια υλικά.

Pωτάµε τον παππού ποια αντικείµενα είχε η δική του τάξη όταν πήγαινε στην Πρώτη ∆ηµοτικού. Aπό τι υλικά ήταν φτιαγµένα; ƒˆÙ¿ÌÂ

∆εν τον βλέπουµε και όµως υπάρχει. Tι είναι;

143

2. ¶fiÛ· ›‰Ë ˘ÏÈÎÒÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Á‡Úˆ ÌÔ˘; Tο

έχει πάντα το ίδιο σχήµα;

Πιάνει πάντα τον ίδιο χώρο;

Tο

παίρνει πάντα το ίδιο σχήµα; Πιάνει πάντα τον ίδιο χώρο;

O

έχει σχήµα;

Πιάνει πάντα τον ίδιο χώρο;

Tα υλικά γύρω µας µπορεί να είναι στερεά, υγρά, αέρια.

1–2 144

AÓÙÈΛÌÂÓ· ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÌÔ˘ ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Ù· ÌÈÛÎfi

TË ÁÈÔÚÙ‹ ÁÈ· Ó· ÁÈÔÚÙ¿ÛÂȘ ·È¯Ó›‰È· ı· ·ÁÔÚ¿ÛÂȘ Î·È Î·ÏÔ‡‰È· ı· ÂÙÔÈÌ¿ÛÂȘ. Tι χρειαζόµαστε για να κάνουµε µια γιορτή στο σχολείο; Tι θα αγοράσουµε; Tι θα φτιάξουµε;

ÔÚ ÙÔÎ ·Ï¿ ‰Â˜

Ì·ÏfiÓÈ· ÌÂ ·¤ÚÈÔ

145

H ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ 1. H ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή µας

2. Kάνουµε οικονοµία στην ηλεκτρική ενέργεια

146

1. H ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ ¶·È‰È¿, ¤Ó·˜ ÂÊ¢ڤÙ˘, Ô £ˆÌ¿˜ ŒÓÙÈÛÔÓ, ¤ÊÙÈ·Í ÙËÓ ÚÒÙË Ï¿Ì·. Afi ÙfiÙ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢·ÛÙ› ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ï¿Ì˜. Zωγραφίζω τη δικιά µου λάµπα.

Πώς είναι οι λάµπες που φωτίζουν το δρόµο, το σχολείο, το θέατρο, το πλοίο; ™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Πώς διάβαζαν τα παιδιά όταν δεν υπήρχαν ηλεκτρικές λάµπες; §¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜ Ποιες ηλεκτρικές συσκευές έχει η κουζίνα του σπιτιού µας; (Bάλε

Ποιες άλλες ηλεκτρικές συσκευές έχουµε στο σπίτι µας;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Yπήρχαν ηλεκτρικές συσκευές στην κουζίνα της προγιαγιάς µας; Πώς άλλαξε η ζωή των ανθρώπων µε την ηλεκτρική ενέργεια;

147

X στα κουτάκια)

H ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ Tι νοµίζουµε ότι χρειάζεται για να ανάψει µια λάµπα; Eνώνουµε µε γραµµές.

§¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Καλούµε έναν ηλεκτρολόγο στο σχολείο. Ετοιµάζουµε τις ερωτήσεις που θα του κάνουµε. Tι πρέπει να κάνει σε ένα καινούριο σπίτι για να ανάβουν οι λάµπες;

ƒˆÙ¿ÌÂ

Τι νοµίζουµε ότι υπάρχει πίσω από την πρίζα; ∆είχνουµε πώς µεταφέρεται η ηλεκτρική ενέργεια από το εργοστάσιο µέχρι το σπίτι µας.

Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται σε ειδικά εργοστάσια. Από εκεί µεταφέρεται µε καλώδια µέχρι τα σπίτια µας. Από τις πρίζες µεταφέρεται µε καλώδια στις λάµπες και στις άλλες ηλεκτρικές συσκευές. Η ηλεκτρική ενέργεια είναι πολύτιµη για τη ζωή µας.

➣ Ένα χειµωνιάτικο βράδυ χωρίς ηλεκτρική ενέργεια. ➣ Ένα καλοκαιρινό µεσηµέρι χωρίς ηλεκτρική ενέργεια. ¶·›˙Ô˘ÌÂ

1–2–3 148

2. K¿ÓÔ˘Ì ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ŸÙ·Ó ʇÁˆ ·fi ÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ Û‚‹Óˆ ÙÔ Êˆ˜.

Πόσα χρήµατα περίπου πληρώνει κάθε µήνα µια οικογένεια για την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει; Pωτάµε και τους γονείς µας για αυτό. ™˘˙ËÙ¿Ì Γιατί χρειάζεται να κάνουµε οικονοµία στην ηλεκτρική ενέργεια; Γράφουµε NAI όπου κάνουµε οικονοµία στην ενέργεια.

149

K¿ÓÔ˘Ì ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Πώς µπορούµε, εµείς τα παιδιά, να κάνουµε οικονοµία στην ηλεκτρική ενέργεια; Για να το δείξουµε, φτιάχνουµε όλοι µαζί µια αφίσα και την κολλάµε στην τάξη µας. K·Ù·Û΢¿˙Ô˘ÌÂ

Κάνουµε οικονοµία στην ηλεκτρική ενέργεια.

Ποιες λάµπες µάς βοηθούν να κάνουµε οικονοµία στην ενέργεια; Oργανώνουµε µια επίσκεψη σε ένα κατάστηµα που πουλάει λάµπες και ρωτάµε για αυτές. ƒˆÙ¿ÌÂ

§¤Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜

Στο εργοστάσιο «Λάµπω» ένα βράδυ συναντήθηκαν… η λάµπα ενός αυτοκινήτου, η λάµπα µιας πλατείας, ο προβολέας ενός θεάτρου, η λάµπα ενός ψυγείου και η λάµπα ενός πλοίου. Όλες τους έλεγαν ότι είναι σπουδαίες. Γιατί άραγε;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

Nα γράψεις λέξεις που ταιριάζουν µε την ηλεκτρική ενέργεια.

150

To Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ‹¯Ô˘

«Μια φορά και ένα καιρό ήταν µια τόση δα µικρή νότα, η λα

Ήταν περίεργη και ήθελε να γνωρίσει τον κόσµο

µακριά. Συνάντησε στην αρχή το

. Έφτασε στο

που έφερνε ο αέρας από µακριά

τρόµαξε και έπεσε κάτω

στη

. Έτσι, µια µέρα έφυγε

. H νότα λα τρόµαξε και έβγαλε µια φωνή

. Ο Λαλέων έβγαλε ένα βρυχηθµό

ψηλά στο λαιµό της

.

. Mετά η νότα σκαρφάλωσε

και άκουγε

τους ήχους

. Όµως, από τον ήχο του

. Παρασύρθηκε από τα νερά της

και έπεσε

. Κάτω από το νερό άκουσε τον ήχο της βάρκας

Τινάχτηκε έξω

άκουσε τον ήχο του

Kαι το ταξίδι της νότας λα

και κρύφτηκε στην κουφάλα ενός

και το θόρυβο που έκανε ένα

συνεχίστηκε στον κόσµο των ήχων!

151

.

. Από εκεί

.

To Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ H¯Ô-·È¯Ó›‰È· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ ¶·›˙Ô˘ÌÂ

Kλείνουµε τα µάτια και ακούµε ήχους µέσα και έξω από την τάξη µας.

Mιλάµε στο διπλανό µας και ακούµε ο ένας τη φωνή του άλλου. O ένας µιµείται τη φωνή του άλλου.

Xτυπάµε µε ρυθµό τα χέρια, τα γόνατα, τα µπράτσα µας. Oι άλλοι µας µιµούνται.

Ψιθυρίζουµε κάτι ο ένας στο αυτί του άλλου.

Kάνουµε τα αντικείµενα της τάξης να βγάλουν ήχο.

Bάζουµε ποτήρια στον τοίχο και ακούµε ήχους.

K¿ÓÔ˘Ì ÌÈ· ˯Ô-ÔÚ¯‹ÛÙÚ· Aκούµε µε προσοχή τους ήχους της τάξης µας που έχουµε καταγράψει. ➣ Ποιους ήχους αναγνωρίζουµε; ➣ Ποιοι ήχοι ήταν δυνατοί και ποιοι όχι; ➣ Ποιοι ήχοι ήταν ψηλοί και ποιοι όχι;

™˘˙ËÙ¿ÌÂ

Προσπαθούµε να τραγουδήσουµε όπως ο κύριος και η κυρία στη φωτογραφία. Σε τι µπορεί να διαφέρουν οι φωνές µας από τις δικές τους; Λυρική Σκηνή

152

To Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ‹¯Ô˘

∆οκιµάζουµε να παίξουµε µουσικά όργανα όπως τα παιδιά στις εικόνες.

Αν ακούσουµε µε προσοχή, θα παρατηρήσουµε ότι παντού γύρω µας παράγονται ήχοι. Άλλοι ήχοι είναι δυνατοί και άλλοι σιγανοί. Άλλοι ήχοι είναι ψηλοί και άλλοι όχι.

™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ

➣ Αν οι ήχοι γύρω µας είχαν χρώµα, τι χρώµα θα είχαν; ➣ Αν οι ήχοι γύρω µας είχαν σχήµα, τι σχήµα θα είχαν; ➣ Αν οι ήχοι γύρω µας είχαν µυρωδιά, πώς θα µύριζαν;

Γ. Iακωβίδης, Παιδική συναυλία (λεπτοµέρεια)

1–2–3–4 153

¶›Ó·Î·˜

✄

✄ 155

Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του ∆ηµοτικού, του Γυµνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τον Οργανισµό Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων και διανέµονται δωρεάν στα ∆ηµόσια Σχολεία. Τα βιβλία µπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσηµο προς απόδειξη της γνησιότητάς τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δε φέρει βιβλιόσηµο, θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7, του Νόµου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦEK 1946, 108, A΄).

BIBΛIOΣHMO

Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τµήµατος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώµατα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε µορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.