Communicatie- En Jongerenkaravaan, Deel 6

46

(Maria Micinete)

De jeugd die de Communicatie- en Jongerenkaravaan organiseerde en eraan deelnam, heeft de hele tijd de kunst gebruikt om de aandacht te vestigen op wat er aan het gebeuren is met de jongeren van het Noordoosten en van de hele wereld. Wij hebben ons verenigd in deze Karavaan om andere jongeren te mobiliseren om de kwesties te bespreken die ons doen lijden, om over de basisrechten en universele rechten die ons worden geweigerd, te debatteren. Rechten zoals het respect voor de mens, onafhankelijk van zijn ras, etniciteit, religie en seksualiteit. Wanneer we onze gezichten schilderden, onze chita aantrokken, de megafoon klaar hielden en onze spandoeken in de hoogte staken, was het om de andere jongeren het hof te maken en te tonen dat we in staat zijn een mooiere wereld te schilderen op de muren; dat we hoop kunnen dansen in conflictsituaties, dat ze ons soms doden voor we proberen om de situaties te trotseren. We kunnen met onze trommels onze schreeuw van verzet tegen de verdrukking die ons wil verhinderen om mensen met rechten te zijn, te laten weerklinken. Wij ensceneren, we stellen ons in de plaats van de ander, en op die manier tonen we dat het mogelijk is de mensen te transformeren zodat ze zich verontwaardigen over situaties van geweld. Door de klik van het fototoestel wilden we meer dan enkel een beeld tonen, we wilden dingen tonen die in staat zijn om gevoelens uit te drukken waar woorden vaak niet in slagen. Uiteindelijk was het belangrijkste niet het aanbrengen van een oplossing, maar wel het opstarten van een goed debat. Elke realiteit vraagt trouwens andere oplossingen. Dit is het gezicht van de jongeren die op weg zijn gegaan, met ogen die blinken als we bedenken dat, als we ons verenigen, “een andere wereld mogelijk” is.

47

(Gerson Flávio)

Het leek een utopie toen we begonnen denken aan de mogelijkheid om een jongerenkaravaan te realiseren die het traject tussen Recife en Belém do Pará zou afleggen. Ik stelde me altijd het beeld van een konvooi voor... En zo was het ook. Geïnspireerd door de ervaring van Media Sana, die naar het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre trok, begonnen we in CCJ (Communicatie- en Jeugdcentrum) over deze droom te spreken. Bart en ik begonnen een strategie op te maken. Laten we de ngo's van Pernambuco, de agentschappen van de Internationale Samenwerking en de sociale bewegingen samenbrengen. We stuurden een uitnodiging voor de eerste vergadering in CCJ. Er verscheen een betrekkelijk aantal geïnteresseerden.. We voelden aan dat het voorstel van de karavaan de mensen aansprak. Onze kameraad Omar, met veel jaren ervaring bij Oxfam en in de Internationale Samenwerking, bezielde ons met verschillende ideeën die ons zouden helpen bij de mobilisering en bij de fondsenwerving voor het project. In Recife werden verschillende vergaderingen georganiseerd, er werden werkcommissies gevormd, de jongeren begonnen zich te integreren en beetje bij beetje begonnen ze het heft in handen te nemen. Via het werk van Diaconia in Fortaleza, ook met het oog op het opstarten van een CCJ daar, mobiliseerden we de organisaties en volksbewegingen van Fortaleza voor een eerste vergadering. Met de steun van GACC, partneroganisatie van Volens, en ontvangen door Mathieu, Veronica en andere mensen van de organisatie, vertrokken Bart en ik, met enkel veel moed, naar Fortaleza.. We organiseerden een eerste vergadering in het hoofdkantoor van GACC, met een excellent aantal vertegenwoordigers van lokale organisaties en bewegingen. We stelden de eerste versie van een project van een Karavaan voor, dat we eenvoudigweg Communicatiekaravaan noemden. Onmiddellijk kregen we een heleboel bevragingen. Op veel vragen hadden we geen antwoord, we wilden de antwoorden samen met hen opbouwen. Het was daarvoor dat we de organisaties in Pernambuco en Ceará hadden bijeengeroepen. We begonnen onze race tegen de klok. Toen we het eerste project schreven, zagen we dat het helemaal niet eenvoudig zou zijn om zoveel fondsen te werven, maar de uitdaging moedigde ons aan. Toen we de Karavaan op het internet plaatsten, verspreidde het bericht zich over de wereld (?). Ook andere deelstaten begonnen contact op te nemen. Er was zelfs het voorstel van een organisatie van de deelstaat Paraná om een bus met 50 jongeren van het zuiden van het land mee te sturen in de Karavaan. Daarna kwam Bahia, dat het organisatorische proces werkelijk heeft geholpen. En zo begon de droom realiteit te worden. En elke dag dat het Wereld Sociaal Forum dichterbij kwam, dook er iets nieuws op: een nieuw contact, een nieuwe steun, iemand die zich interesseerde om te helpen, verleid door het fantastische idee dat geboren was in het CCJ. Voor mij speelden de opstart van CCJ en de eerste reeks jongeren opgeleid in communicatie voor het volk, een fundamentele rol voor de concretisering van deze droom. Er was de zorg en de inzet van Bart en Carine, coöperanten van Volens, die sinds het begin zorgden voor CCJ als iemand die zorgt voor een pasgeboren baby, maar ook het engagement van de partnerorganisaties van CCJ. Ik herinner me nog de vergaderingen met Pastor Arnulfo na de werkuren, waar we om zijn raad en suggesties vroegen in verband met het financiële project: hij steunde ons altijd. Hij was enthousiast over de Karavaan die in wording was. En natuurlijk was er het engagement van de jongeren, vooral van die jongeren die technisch opgeleid en politiek gevormd waren tijdens de eerste groep van CCJ. Dit geheel van inspanningen creëerde een synergie en op een bepaald moment waren we er zeker van dat onze droom zou gerealiseerd worden. Door professionele omstandigheden heb ik uiteindelijk het proces en het harde werk van het einde van de organisatie niet van dichtbij kunnen begeleiden, maar ik volgde alles via het internet. Vele anderen, jongeren van andere bewegingen, engageerden zich. Uiteindelijk ben ik zelfs niet fysiek meegegaan in de Karavaan, maar ik heb me spiritueel versterkt in de zoektocht naar dromen die gerealiseerd worden door het collectief, in het bedenken van een andere wereld, in het niet uit het oog verliezen van de Utopie.

48

Hoewel er tijdens ons eerste contact met de stad Juazeiro een uitwisseling van ervaringen en realiteit was geweest, hebben we tot in Teresina (Piauí) moeilijkheden ondervonden in de omgang met het “andere”. De democratie en het respect voor de ander waren geen prioriteit, er werd minder buitensporigheid gevraagd in verband met de groep. Ook het gebrek aan een reële voorstelling over wat het WSF zou zijn, kunnen we vernoemen. Dit geldt voor een groot deel van de deelnemers van de CCJ-Bahia, en dat ondanks de vorming die we gekregen hadden over het evenement. Eens in Teresina vergrootte het gevoel deel te willen nemen aan het WSF, wanneer de hartslag van het lichaam vervangen werd door het geroffel van de trommels en door de energie van de andere jongeren die daar samen waren en de deelstaten Pernambuco en Ceará vertegenwoordigden. Zij ontvingen de CCJ-Bahia met een grote rondedans (ciranda), de sleutel van de integratie tussen de deelnemers. Het was de taak van de karavaan van Bahia een workshop te realiseren in het dorp Timon (Maranhão), in de wijk Cidade Nova (Nieuwe Stad), een erg arme plaats, zonder infrastructuur en zonder aandacht van de lokale autoriteiten. Het was daar dat ik een tragische realiteit heb gezien, vooral toen Kivia en ik de familie van Seu José leerden kennen, die in een lemen huisje woonde en nauwelijks overleefde door de pijn van zijn ziekte en zijn zwakte waardoor hij zijn drie kinderen geen waardig leven kon geven. Gedurende de hele tocht hoorden en zagen we verhalen over pijn en verontwaardiging en we begonnen ons af te vragen wat de waardigheid van dat volk was. Maar 's namiddags, tijdens de workshops, ontstond er een nieuwe zin, toen we door ongeveer vijftien jongeren met nieuwsgierige blikken werden bekeken, jongeren bereid tot verandering door de provocaties veroorzaakt door de workshop van Salvador over “Jeugd in de XXIste eeuw”. De workshop stimuleerde de jongeren om te strijden voor verandering in een gemeenschap met weinig informatie, dit door het contextualiseren van de politieke en culturele bewegingen. Deze passage door de stad Timon was een van de onvergetelijkste momenten van de CCJ. (Suemys Luize Pansani Tavares)

49

(Arlene Freire) Een nieuwe communicatie, met de rol van bemiddelaar tussen de dialoog van de jongeren onderling en de dialoog van de jongeren met de maatschappij, was een overwinning van de Communicatie- en Jongerenkaravaan. Tijdens het hele proces van de Karavaan werden teksten, foto's, viedeo's, radioprogramma's en verschillende andere communicatievormen geproduceerd. Het was mogelijk om de boodschappen rond verandering af te lezen van de beschilderde gezichten en gegraffiteerde muren, en om de schreeuwen om een betere wereld te horen in de liederen en optochten van de jongeren. De openheid van de jeugd binnen de Karavaan om acties te plannen en uit te voeren, creëerde een debatruimte waar de jongere zich in staat zag om de dialogen tussen zijn/haar gemeenschap en diens vertegenwoordigers te mediëren. Ze erkenden zich als protagonisten om acties te bepalen om de realiteit te transformeren, zoals een van de karavaniers ons vertelt:

We creëerden een reizende workshop, we losten onverschilligheden op, gingen de dialoog aan met de gemeenschappen en de autoriteiten door de eisen van de jeugd te overhandigen. (Hélio Roque)

50 De jongeren van de Karavaan gebruikten de nieuwe communicatiemiddelen met kennis van zaken en stuurden hun video's de wereld in via YouTube en via de site van de Karavaan, en publiceerden de verhalen over pijn, zoals het verhaal van de wijk Cidade Nova, in de stad Timon, in de deelstaat Maranhão. Een van de jongeren, die de realiteit van de deelstaat Maranhão bezocht en beleefde, haalt het volgende aan:

(...) Een gemeenschap die volledig vergeten was en die absoluut niet meer geloofde dat een andere wereld mogelijk kon zijn. Ik heb delicate situaties gezien, niet verschillend van die van Salvador... Ik sprak met de bevolking en ik voelde me nutteloos tegenover al die problemen en in het besef dat enkel die dag, enkel op dat Forum, verenigingen, ngo's, organisaties, de wereld dichter bij elkaar zouden zijn. En daarna, wat zou er daarna worden van dat alles? (Alessandra Nascimento Gomes) ‘ De Karavaan was een communicatie- en mobiliseringservaring zonder gelijke. Door middel van een onafhankelijke methodologie creëerde ze een ruimte waar jongeren verschillende dialogen konden aangaan met de gemeenschappen en toonden dat ze in staat zijn om hun realiteit kristisch te analyseren en oplossingen aan te tonen en te construeren.

Wel, alleen zijn we zwak en breekbaar, maar verenigd zijn we de kracht en de beslissingen van het Land... (Luis Rufino da Silva Neto)

51

(Mathieu Orfinger) Vandaag, in deze geglobaliseerde wereld, in een politiek systeem dat als model de representatieve democratie heeft, lijden de verkozen politici diskrediet en kent het systeem dat hen verkoos, een diepgaande crisis. Ondanks de participatiemechanismen vastgelegd in de Federale Grondwet van Brazilië, slaagt het systeem er niet in het “openbare” te controleren. In deze context is het erg belangrijk om de klassieke politieke ruimten te bezetten en eraan deel te nemen, maar we moeten verder gaan, in de richting van een steeds directere democratie, met brede en reële participatie van de bevolking. De Communicatie- en Jongerenkaravaan was een ervaring in het leerproces rond politieke participatie van de jeugd, waar jongeren van alle kleuren en gezichten, met geschoren hoofden, lange haren of dreadlocks, van alle soorten, met verschillende smaak en gedefinieerde keuzes samenkwamen en de boodschap van “een andere wereld is mogelijk” verdedigden. Het waren jongeren uit verschillende deelstaten, uit de periferie van de steden en van het platteland die over de wegen van het binnenland trokken om de andere jongeren te mobiliseren, om hun problemen te leren kennen en te debatteren en voorstellen te construeren om de conditie van de jeugd te veranderen. Gekenmerkt door een politiek profiel en met een grote kennis rond communicatie en volkseducatie hebben de jongeren aan de organisaties, groepen en sociale bewegingen getoond dat het mogelijk is om onze interventie, onze manier van vormen en onze manier om aan sociale transformatie te doen, opnieuw uit te vinden. Met hun kennis van zaken,

52 hun bekwaamheden, energie en hun artistieke potentieel typisch voor de hedendaagse jeugd, waren de jongeren van de Karavaan de protagonisten, debatteerden ze over thema's als alternatieve communicatie, duurzame ontwikkeling, jeugd en werkgelegenheid, seksualiteit, gender en etniciteit, recht op onderwijs, en andere. De jongeren overwonnen uitdagingen die diepgaande en markerende leerprocessen hebben veroorzaakt. Soms gebeurden ze plots, op onverwachte momenten, op verrassende wijze, bijvoorbeeld toen een “reizende workshop” werd georganiseerd in de gangen van de universiteit terwijl de zalen, gereserveerd en betaald door het Wereld Sociaal Forum voor de realisatie van deze workshop, niet werden geopend. De creatieve energie en de flexibiliteit van de jeugd maakten het mogelijk om te dialogeren met een veel groter publiek dan oorspronkelijk was voorzien. Hierdoor werd de impact van de actie vermenigvuldigd en vergroot. De Karavaan lijkt de individuele macht voor verandering binnenin elke jongere wakker gemaakt te hebben, en tegelijkertijd de kracht van de transformatie van de realiteit door het collectief. Het is erg interesssant te zien dat jongeren zich bij hun terugkeer begonnen te engageren in politieke discussieruimten en zich gingen inzetten voor veranderingen in hun eigen gemeenschappen, een resultaat dat soms door ngo's en verenigingen niet behaald wordt met projecten van twee of drie jaar. Hier is het resultaat alleen aangekomen als een eenzame kat “Le chat qui s'en allait tout seul” van het Franse verhaaltje dat mijn moeder mij vertelde. Nadat hij zijn melk heeft gedronken, vertrekt hij en zet zijn reis verder. Op dezelfde manier hebben de jongeren zich gevoed in de Karavaan, hebben ze hun leerprocessen opgebouwd met autonomie door een ervaring van vorming en als militant die verder gaat dan de institutionele context van elke organisatie. Deze ervaring rond politieke participatie heeft ook een ander resultaat getoond: de ontdekking van de kracht van de kunst en van de communicatie om de maatschappij te mobiliseren om sociale problemen te trotseren. De kracht van de kunst en van de communicatie tijdens de Karavaan herinnert ons aan wat Paulo Freire zei namelijk dat “het niet in de stilte is dat de mensen zich ontwikkelen, maar in het woord, in het werk, in de actie-reflectie. Daarom is de dialoog een existentiële eis”. De dialoog tussen de jongeren die de Karavaan stimuleerde, benadrukte het individuele bestaan en de collectieve uitdagingen, en wijst op de vele facetten van de situatie van de jongeren van het Noordoosten. De beleving en de dialoog met de jongeren van de plaatsen waar de Karavaan langskwam, gaven de jongeren een nieuw gevoel van “op de wereld staan” en verbreedden hun percepties, hun politieke, geografische en filosofische visie en reflectie. Bij het contact bijvoorbeeld met de realiteit van andere jongeren van een gemeenschap die zou onteigend worden voor de bouw van een stuwdam, gingen de karavaniers op in de dialoog die gevoelens van liefde creëerde, over de heropbouw van een wereld waar de jongeren zich zouden moeten organiseren en de gemeenschappen zich zouden mobiliseren om nieuwe perspectieven te creëren. Om deze reflectie af te sluiten kunnen we stellen dat, als we kijken naar de ervaring door de jongeren beleefd tijdens de Karavaan, het mogelijk is om de participatie in onze maatschappij opnieuw uit te vinden, vooral door de kracht en de macht van de jeugd te versterken. Het is zelfs mogelijk om de klassieke visie rond participatie te overstijgen, door haar opnieuw uit te vinden met creativiteit, kunst-cultuur en met een kritische en reflectieve dialoog, die de ervaringen van de bevolking van het Noordoosten in hun strijd en weerstand opwaarderen.

53

Geachte Heer, Mevrouw, De Communicatie- en Jongerenkaravaan is een initiatief in samenwerking tussen organisaties, sociale bewegingen, netwerken, jeugdgroepen en heeft de steun van publieke organen van enkele gemeenten van het Noordoosten. De Karavaan heeft als centraal doel bij te dragen tot de democratisering van de communicatie door de inhouden, de visies en de kwesties van de jongeren van het Noorden en het Noordoosten van Brazilië naar de openbaarheid en het Wereld Sociaal Forum 2009 te brengen. Wij, die de Communicatie- en Jongerenkaravaan in Crateús realiseren, samen met Caritas van het bisdom, de Vakbond van de Leerkrachten van de stad Crateús, de Boerenvakbond, de Parochie Senhor do Bomfim en andere organisaties die de actie steunen, en met de jeugd van de gemeenschappen Poti, Realejo, Jatobá dos Umbelinos, Açude dos Barrosos, Fátima I en II, Frei Damião en het centrum van Crateús, nodigen iedereen uit om na te denken, wegen te bouwen en oplossingen te zoeken voor de problemen van de gemeente, gebaseerd op de voorstellen en de stellingen van de jongeren als protagonisten en rechtssubjecten. Met deze brief willen we de smeekbede van de jongeren die deelgenomen hebben aan deze Karavaan en veranderingen wensen, een stem geven. Op basis van de discussies tijdens de workshops, willen we het volgende vragen: 1. RECHT OP ONDERWIJS Uitbreiding van de structuur van de scholen met laboratoria voor informatica, biologie en chemie, uitgebreide bibliotheek, met bevoegde professionals, informaticales voor iedereen van de gemeenschap; Meer waardering van sport en cultuur; Openen van de school voor de jongeren tijdens het weekend, tijdens de vakanties en op feestdagen; Sportterrein meer openstellen voor de gemeenschap; 2. SEKSUALITEIT, GENDER EN RAS Sensibiliseren en deze reflectie verderzetten in de openbare ruimten, vooral in de scholen; Jeugdgroepen en andere activiteiten voor de jeugd opnieuw leven inblazen en versterken; Andere jongeren opleiden; Debatten houden over seksualiteit, gender en ras in de scholen en groepen; Jongeren mobiliseren voor vorming door middel van cultuur, theater en dans; Samen met de Raad voor Kinderbescherming de strijd aangaan tegen de Seksuele Uitbuiting van Kinderen en Adolescenten en andere; Van de scholen en autoriteiten eisen dat de Wet 10.6391 wordt nagevolgd; Communicatiemiddelen en andere ruimten gebruiken om de thema's seksualiteit, gender en ras te bespreken; 1.De Wet 10.639 verplicht de scholen om de Afro-Braziliaanse geschiedenis en cultuur op te nemen in het leerplan, vooral in de lessen rond literatuur, geschiedenis en kunst. (nota van de vertaler)

54

3.MILIEU EN DUURZAME ONTWIKKELING Werken rond landbouw met technieken die de ondergrond beschermen; Bouw van een hygiënisch verantwoorde stortplaats; Recuperatie van vervuilde regio's; Milieuopvoeding in de scholen, in de gemeenschappen, in de openbare ruimten; Selectieve afvalophaling in de gemeenschappen; Verspreiding van de agroecologie (organische landbouw) in de maatschappij; Projecten rond recyclage opstarten; Herbebossing; Meer debat en discussie met de gemeenschap Açude dos Barrosos over milieukwesties; Meer technische bijstand voor jonge en volwassen landbouwers; Groepen vormen in de gemeenschappen om de milieuproblemen te bespreken; Steun van de vakbonden en organisaties voor groepen van milieubescherming;

4.JEUGD EN WERKGELEGENHEID Meer werkgelegenheid en inkomsten genererende activiteiten voor de mensen; Meer opleidingen voor de jeugd; Uitbreiding van de scholen en universiteiten met gediversifieerde cursussen voor de jongeren; Uitbreiding van de technische scholen en van de familiale landbouwscholen; Meer steun en stimulans voor de jongeren van het platteland voor landbouwactiviteiten; Betere voorbereiding van de jongeren voor de arbeidsmarkt; Meer en betere toegang tot microkredieten voor jongeren;

5.PROTAGONISME, PARTICIPATIE EN IDENTITEIT VAN DE JEUGD Bouw van ruimten voor cultuur en ontspanning in de gemeenschappen en in de stad; Uitbreiding van de beroepsopleidingen (middelbaar en hoger onderwijs); Meer toelichting aan de bevolking over de bouw van de stuwdam Lago de Fronteiras; Meer participatie en dialoog met de gemeenschap rond definities over de stuwdam Lago de Fronteiras van Poti; De rechten van de bewoners van de gemeenschap van Poti garanderen met de bouw van de stuwdam; In de zekerheid dat we zullen gehoord en geholpen worden, zullen we ons inzetten om de visies van de wereld, de uitdagingen en de bezorgdheden van de gemeenschappen naar het Wereld Sociaal Forum te brengen. De jongeren van Crateús zullen zich inzetten om de uitvoering van deze voorstellen op te volgen en te begeleiden. Hierbij willen we graag ons engagement en onze hoop uitroepen: “Kom allemaal bijeen! Een andere wereld is mogelijk”.

Crateús, 21 januari 2009

55

ABRAVO (PI) ABRAÇO SISAL - (BA) ACOOPAMEC (BA) ASSOCIAÇÃO SANTO DIAS (CE) CAATINGA - Ouricuri (PE) CABEÇA ATIVA (PE) CARITAS ( PI) CCJ- Centro de Comunicação e Juventude (PE) CHANGEMAKERS (Noruega) COLETIVO GAMBIARRA IMAGENS (PE) CONEXÕES DE SABERES (PE e PI) CONSELHO ESTADUAL DA JUVENTUDE (PI) COORDENAÇÃO ESTADUAL DE DIREITOS HUMANOS E JUVENTUDE (PI) CONSELHO NOVA VIDA (CONVIDA) DIACONIA EQUIP - Escola de Formação Quilombo dos Palmares (PE) ESCUTA (CE) FALA SÉRIO (CE) FETAG (PI) GACC - Grupo de Apoio às Comunidades Carentes (CE) GAJOP - Gabinete de Assessoria às Organizações Populares (PE) GERAÇÃO FUTURO (PE) INSTITUTO GANDHI (PI INTEGRASOL (CE) MMTR-NE - Movimento da Mulher Trabalhadora Rural do Nordeste MST - Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra OBRA KOLPING (CE e PI) PEIXEARTE (PE) RÁDIO LIVRE-SE (PE) RECID (PI) REDE DE JOVENS DO NORDESTE (PE) REDE DE RESISTÊNCIA SOLIDÁRIA (PE) REDE DE ARTICULAÇÃO DO GRANDE JANGURUSSU E ANCURI (CE) REFAISA SERTA - Serviço de Tecnologia Alternativa - Glória de Goitá (PE) SOLTANDO A VOZ (CE) VISÃO MUNDIAL BRASIL - Unidades Operacionais de Fortaleza-CE, Rio Grande do Norte, Sertão I (AL) e Salvador-BA VOLENS - Brasil - Bélgica

56

Volens (België) Christian Aid (GB) Tearfund (GB) Zuiddag (België) Operation Daywork (Noorwegen) AIN – Kerk van Noorwegen DISOP (België) SOS Abandonados (België) CESE (Bahia) Visão Mundial (Brazilië) Banco do Nordeste Secretariaat voor Werk e Sociale Ontwikkeling van de Ceará Overheid van de deelstaat Pernambuco Overheid van de deelstaat Piauí Emater (Piauí) Stadsbestuur Recife (Pernambuco) Stadsbestuur Crateús (Ceará) Pragramma Conexões de Saberes Federale Universiteit van Pernambuco Caritas Bisdom van Crateús (Ceará) Vakbond van de Leerkrachten van de Stad Crateús (Ceará) Boerenvakbond van Crateús (Ceará) Parochie Senhor do Bonfim – Crateús (Ceará) IRPAA (Bahia) Kredietcoöperatieven (Bahia) Privédonateurs Meer details over de steun op de site www.caravanadecomunicacao.org.br

57

Datum van de audiëntie: 21 januari 2009 Plaats: theater Doelstelling: de problemen en kwesties aangekaart door de Communicatie- en Jongerenkaravaan bespreken op basis van het document “Brief van de Jeugd” Aanwezige gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties: Secretariaat voor landbouwzaken, stedelijek zaken en Milieu Regionale vertegenwoordiging van FETRAECE Boerenvakbond Crateús Gemeenteraadslid Marcio Cavalcante – Voorzitter van de Gemeenteraad van Crateús Parochie Senhor do Bonfim Vakbond van de leerkrachten van de Crateús Gemeenschap Jatobá dos Umbelinos Gemeenschap Poti Gemeenschap Realejo (vertegenwoordigd door een jongere van de Karavaan) Gemeenschap Açude dos Barroso (vertegenwoordigd door een jongere van de Karavaan) Gemeenschap Fátima I en II (vertegenwoordigd door een jongere van de Karavaan) Coördinatie van de Communicatie- en Jongerenkaravaan Praktische richtlijnen 1.De “Brief van de Jeugd” verspreiden onder de verenigingen, gemeenschappen, ngo's en jeugdgroepen. 2.De sociale mobilisering van de jongeren en de gemeenschappen versterken om de voorstellen van de Karavaan te realiseren. 3.Sociale projecten voorstellen als instrument om de voorstellen van de Karavaan te verwezenlijken. 4.De strijd tegen de vuilnisbelt versterken met het oog op de bouw van een hygiënisch verantwoorde stortplaats. 5.Een lokaal forum creëren om de kwesties rond de bouw van de stuwdam Fronteiras en de onteigening van de grond van de quilombolas te bespreken en de besluiten in de praktijk om te zetten. 6.Proberen om de begroting van de stad te beïnvloeden om de openbare gelden een andere (betere) bestemmig te geven. 7.Een project voorstellen op initiatief van de bevolking om een secretariaat en fonds voor cultuur op te richten.

58

Ik kan geen repente schrijven Maar ik zal je tonen Hoe je moet onderwijzen En hoe je moet leren Let goed op Op het ritme van het hart Ik ga beginnen spreken!

Workshops gerealiseerd Deed de kennis naar boven komen Van de jongeren die onderwezen En die zelf ook moeten leren. De schijn van de realiteit eraf halen Tonen aan de maatschappij Wat zij moet doen.

Mijn volk en mijn groepje Ik vraag u om toestemming om te vertellen Over de Karavaan van de Jeugd Ik zal u het verhaal vertellen Gebouwd met inspanning Met mobilisering en versterking Om het project te realiseren

De thema's waren allerlei: Ras en seksualiteit, Protagonisme van de jeugd, De jeugd en zijn identiteit De stad en het platteland Zongen hetzelfde lied Over een nieuwe realiteit.

Het Noordosten is bijeen gekomen Om het project te realiseren Heeft de jongeren gemobiliseerd Om een uitdaging te trotseren De communicatie democratiseren Als missie op zich genomen De communicatie van en voor het volk Drie staten hebben zich verenigd Om een beweging op gang te brengen Pernambuco was de eerste De Ceará kwam nadien Rio Grande do Norte is ontwaakt Piauí heeft alles begeleid Bahia en Alagoas namen ook deel Pernambuco met zijn grote strijders Met culturele waarden De Ceará heeft een lange geschiedenis En Bahia natuurlijk ook Piauí met zijn brandende zon Rio Grande do Norte goed in repente Alagoas met zijn suikerrietvelden. Ik zal uw aandacht trekken Voor de manier waarop De jongeren organiseren De manier van leren Die de Karavaan heeft gestimuleerd Een nieuwe methodologie Die de jeugd doet groeien.

De Karavaan trok mooi door Grandioze Steden Ouricuri was er een van Waarnaar we heimwee hebben Crateús, Teresina en Juazeiro Wat een snel volkje Als het om nieuwtjes gaat. We zetten onze voet op de weg We volgden onze missie We weerstonden de energie niet Van het volk van de Maranhão Caxias da Balaida Dat was onze stop Om een interventie te doen. Maar een keer onderweg Was ons project reëel De Karavaan geanimeerd En erg goed gehumeurd De emotie kwam weer boven “Kom allemaal samen, mijn volk” Leve het Sociaal Forum!!

Osmar Braga (CE), Severino José (PE), Francisco José (CE), Ramon Bonfim (BA), Alessandra Masullo (CE).

59

Antillón, Roberto: Sistematización de la experiencia de Imdec em programas de formación metodológica, 1981-1990, Imdec, Guadalajara, 1992. COSTA, Antonio Carlo Gomes. Protagonismo Juvenil: adolescência, educação e participação. Salvador: Fundação Odebrecht, 2000. CORTI, Ana Paula. Diáologos com o mundo juvenil: subsídios para educadores/Aana Paula Corti e Raquel Souza. - São Paulo: Ação Educativa, 2004, 250 p. BOAL, Augusto. Jogos para atores e não- atores. 3ª ed. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2000. DELEUZE, G. & GUATTARI, F. Qu'est-ce que la Philosophie? Paris: Minuit, 1991. ____. Mille Plateaux. Capitalisme et schizophrénie 2, Paris, Éd. de Minuit, 1985. FREIRE, Paulo. Conscientização: teoria e prática da libertação - uma introdução ao pensamento de Paulo Freire. 3. ed. São Paulo: Morais, 1980. ____. Educação como pratica da liberdade. 23ª. ed. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 2002. ____. Pedagogia do Oprimido. 17ª. ed. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1987. HUMBERTO, Maturana. Emoções e Linguagem na Educação e na Política. Belo Horizonte: 2002. H. Rheingold. 1996. Comunidade virtual. Lisboa. Gradativa. INSTITUTO BRASILEIRO DE GEOGRAFIA E ESTATÍSTICA. Perfil socioeconômico da Maternidade nos extremos do período reprodutivo (Primeira Versão). Rio de Janeiro, maio de 2005. INSTITUTO BRASILEIRO DE GEOGRAFIA E ESTATÍSTICA. Comentários. Pesquisa Nacional por Amostra de Domicílios de 2005. http://www.ibge.gov.br/ . Acesso em 09/12/2008. INSTITUTO BRASILEIRO DE GEOGRAFIA E ESTATÍSTICA. Acesso à Internet e Posse de Telefone Móvel Celular de Uso Pessoal 2005. Rio de Janeiro. IBGE-Nic.Br. 2007. JARA, Oscar. Para sistematizar experiências. Brasília: MMA, 2006, 2 ed., revista, 128 p. JOVCHELOVICH, Sandra. Representações sociais e esfera pública: a construção simbólica dos espaços públicos no Brasil. Petrópolis: Vozes, 2000. Juventude do Nordeste do Brasil, da América Latina e do Caribe/ Organização, Vania Reis. - Teresina: NUPEC/EDUFPI; Brasília: FLACSO, 2009. LEVY, Pierre. O que é Virtual? Tradução de Paulo Neves São Paulo: G. 34, 1996. Martinic Sergio: Saber Popular - Notas sobre Conocimientos y Sectores Populares, CIDE, Santiago, 1989.

60

MICINETE, Maria. A arte como mobilização política e cultural na Caravana de Comunicação e Juventude. Fortaleza: Caravana de Comunicação e Juventude, 2009 (texto manuscrito). PALACIOS, J. O que é adolescência. Em Coll,, C. Marchesi, A. & Palácios, J. Desenvolvimento Psicológico e educação.. Porto Alegre: Artes Médicas. PONTUAL, Pedro. Educação Popular e seu papel na democratização das estruturas políticas e espaços públicos. In: Participação social: desafios para a democracia contemporânea. Rio de Janeiro: Nova Pesquisa, 2005. PESQUISA NACIONAL POR AMOSTRA DE DOMICÍLIO (PNAD/IBGE) 2001. Situação do mercado de trabalho: comentários. Disponível em: www.ibge.gov.br/mtexto/pnadcoment3.htm. Acesso em: 09/12/2008. PROGRAMA DAS NAÇÕES UNIDAS PARA O DESENVOLVIMENTO/ IPEA. Relatório sobre o Desenvolvimento Humano no Brasil. Brasília, 1996. PROGRAMA DAS NAÇÕES UNIDAS PARA O DESENVOLVIMENTO (PNUD). Relatório de Desenvolvimento Humano 2006. Disponível em: www.undp.org.br>, consultado em 09/12/2008. PIAGET, Jean; GRÉCO, Pierre. (1974) Aprendizagem e Conhecimento. Livraria Freitas Bastos S.A: RJ, 1ª G. Sistematización del CEAAL. www.alforja.or.cr/sistem/biblio.html SODRÉ, Muniz. Claros e Escuros: identidade, povo e mídia no Brasil. Petrópolis: Vozes, 1999. Territórios simbólicos e de resistência na cidade: grafias da pichação e do grafite in Revista Terra Plural, vol. 2 num. 2 (2008) SIM/DATASUS. Mortalidade: notas técnicas, 2003. Disponível em: http://www.datasus. Acesso em: 09/12/2008. SISTEMA DE INFORMAÇÕES SOBRE MORTALIDADE/DATASUS. Mortalidade: notas técnicas, 2003. Disponível em: http://www.datasus.gov.br/cgi/sim/obtevit. Acesso em: 09/12/2008. WAISELFSZ, Julio Jacobo. Relatório de Desenvolvimento Juvenil. Brasília: Instituto Sangari, 2007.