Bih I Evropske Integracije Ii Parcijala.docx

UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET POLITIČKIH NAUKA

BOSNA I HERCEGOVINA I EVROPSKE INTEGRACIJE II – PARCIJALA 알 마

5.12.2018

SADRŽAJ

1. ZAKONODAVNI POSTUPAK I ODLUČIVANJE U INSTITUCIJAMA EVROPSKE UNIJE................................1 2. EU I ZAPADNI BALKAN ..........................................................................................................................4 3. PROCES STABILIZACIJE I PRIDRUŽIVANJA .............................................................................................3

1. ZAKONODAVNI POSTUPAK I ODLUČIVANJE U INSTITUCIJAMA EVROPSKE UNIJE Proces odlučivanja u organima Evropske unije se ostvaruje u okviru četiri opšta postupka:  Postupak konsultovanja;  Postupak saradnje;  Postupak suodlučivanja i  Postupak davanja suglasnosti. Do usvajanja jedinstvenog evropskog akta 1985. godine postupak konsultovanja je bio dominantan način odlučivanja, u kome je Evropski parlament mogao iznositi samo mišljenje o predloženom aktu, dok je konačna odluka bila u isključivoj nadležnosti Vijeća ministara. Usvajanjem jedinstvenog evropskog akta uveden je postupak saradnje, a Ugovorom iz Mastrihta postupak suodlučivanja. Postupak saradnje je osnažio ulogu Evropskog parlamenta u zakonodavnom postupku, i to uvođenjem dvije faze odlučivanja, odnosno čitanja: o U prvoj fazi Evropska komisija upućuje Vijeću ministara EU i Evropskom parlamentu prijedlog pravnog akta. Evropski parlament o njemu zauzima stav i eventualno daje amandmane. Nakon toga, prijedlog se upućuje Vijeću ministara EU, koje ne pristupa konačnom odlučivanju, već zauzima usaglašeni stav o predloženom pravnom aktu, čime se završava prva faza odlučivanja. o U drugoj fazi Vijeće ministara EU usaglašeni tekst akta upućuje ponovo Evropskom parlamentu, koji u roku od tri mjeseca zauzima konačan stav, uz mogučnosti da: A. Odobri ili odbaci predloženi akt ili B. Da predloži dodatne amandmane. Ukoliko Parlament prihvati prijedlog vijeće ministara EU kvalificiranom većinom glasova može usvojiti akt. Ako parlament insistira na amandmanima ili izmijeni teksta, akt se upučuje Evropskoj komisiji. Ukoliko Evropska komisija prihvati predložene amandmane i izmjene, i u tome dobije podršku Vijeća ministara, akt se upučuje Vijeću ministara EU koja ga usvaja kvalificiranom većinom.

1

Vijeće ministara EU može usvojiti predloženi pravni akt bez suglasnosti Parlamenta, ali za takvo usvajanje potrebna jednoglasna odluka, što znači da svaka država može spriječiti usvajanje akta. Uloga Evropskog parlamenta u zakonodavnom postupku posebno je ojačana Mastrhtskim ugovorom i uvođenjem postupaka suodlučivanja (redovan zakonodavni postupak), koji u suštini predstavlja sintezu dosadašnjih postupaka odlučivanja. Područije promjene ovog postupka odlučivanja znatno je prošireno Amsterdamskim ugovorom 1997. godine. U postupku suodlučivanja Vijeće EU ne može usvojiti pravni akt, ni jednoglasno,bez saglasnosti Evropskog parlamenta. Vijeće EU o skoro svim pitanjima odlučuje kvalificiranom većinom, a izuzetak su tri oblasti:  Socijalna sigurnost,  Priznavanje diploma, i  Pitanje mjere u oblasti kulture

POSTUPAK SUODLUČIVANJA IMA TRI FAZE: Prva faza podrazumijeva prijedlog komisije, stav Parlamenta i usaglašeni stav Vijeća EU. Drugoj fazi Evropski parlament može apsolutnom većinom članova prihvatiti ili odbaciti predloženi akt, čime se zakonodavni postupak okončava. Ako parlament predloži amandmane, Vijeće EU ih može uvojiti kvalificiranom većinom, ili jednoglasno ukoliko amandmani nemaju podršku Evropske komisije. Ukoliko Vijeće EU ne prihvati amandmane Parlamenta, dolazi do treće faze zakonodavnog postupka: „Usaglašavanje“ stavova u okviru posebnog tijela: 

Komiteta za usaglašavanje, kojeg čini 28 predstavnika Vijeća ( iz svake države po jedan) i isto toliko članova Evropskog parlamenta,te predstavnik Evropske komisije, koji nema pravo glasa.

Osnovni zadatak Komiteta je da postigne kompromis i utvrdi zajednički tekst akta, za koji je potrebna kvalificirana većina članova komiteta koji predstavljaju Vijeće EU i obična većina članova koji predstavljaju Evropski parlament. Za konačno usvajanje usaglašenog prijedloga akta potrebna je većina glasova u Parlamentu i kvalificirana većina u Evropskom vijeću. U ovom složenom zakonodavnom postupku, koji se primjenjuje u največem broju oblasti, uspostavljena je legislativna ravnoteža između Evropskog parlamenta i Evropskog vijeća, budući da usvajanje svakog pravnog akta zahtijeva saglasnost obje institucije. 2

PROŠIRENJE EU 

VB – 1960 slobodna trgovinska zona (EFTA – Europen Free Trade Area) – Danska , Norveška, Švedska, Švicarska, Šprtugal i Austrija.



1973 VB, Danska i Irska pristupaju EZ.



Drugo i treće proširenje : Grčka (1981), Portugal i Španija (1986).



Austrija, Finska, Švedska (1995) – EU 15.



Češka, Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Estonija, Mađarska, Malta, Poljska, Slovačka i i Slovenija (2004).



Bugarska i Rumunija(2007).



Hrvatska (2014).

-

Naziv Evropska zajednica 1957 (& Država) – aspiracija proširenja.

-

Proširenje je oblikovalo institucije EZ/EU – ali i na promjene političkog, ekonomskog i socijalnog karaktera država članica.

-

Vrijednosti EZ/EU konstantne.

-

Uslovi pristupanja su se mijenjali (proširenjem su postojali sve složeniji).

Motiv za članstvo su različiti:  Ekonomski,  Konsolidacija demokratije (Španija, Grčka...).  Sigurnosni.

3

2. EU I ZAPADNNI BALKAN Regionalna politila je jedna od najznačajnijih zajedničkih politika EU koja sintetizira dvije osnovne vrijednosti na kojima počiva, i to: a) Na solidarnosti prema građanima i područjima koji su siromašniji od prosjeka EU i b) Koheziji u smislu smanjivanja razlika u prihodima i bogastvu regija i država unutar EU. Princip ujednačenog ekonomskog razvoja star je koliko i Evropska ekonomska zajednica, ali je politika regionalnog razvoja dobila poseban značaj tek tokom kasnih osamdesetih godina 20 stoljeća, kao izraz ubrzanog razvoja jedinstvenog tržišta i monetarne integracije. Usvajanjem integralne multisktorske strategije prostornog/ regionalnog razvoja 1999. gdodine postaje novadimenzija evropske politike. Od zemalja članica EU kao i od država koje su u procesu sticanja statusa kandidata za članstvo u EU se očekuje da uspostave politiku i institucionalnu osnovu uravnoteženog regionalnog razvoja. Pitanja regionalnog/ prostornog razvoja uređuju se na osnovama:  Saradnje,  Kordinacije i  Konsenzusa Jer svi dokumenti koji reguliraju ovu materiju na razini EU imaju status preporuka koje se ne moraju primjeniti ako nisu prihvaćene u nacionalnim dokumentima. Da bi se osigurao pozitivan broj usvojenih principa politike regionalnog razvoja, EU je razvila određeni broj operativnih principa, i to: a. Dodatna sredstva, b. Planiranje i partnerstvo. Da bi osigurala da su najbolji interesi zemlje primatelja izraženi u programu, EU zahtijeva blisko partnerstvo između Evropske komisije i nacionalne regionalne vlade, koje zajedno rade na izradi, provedbi, nadgledanju i procjeni operativnih programa. Velki dio uspjeha evropskih integracija je razultat velkih napora EU usmjerenih na prevladavanje strukturnih dispariteta koji postoje u zemljama članicama, kao između zemalja članica, putem skupa strukturalnih politika, među kojima je regionalna politika najznačajnija, posebno u financijskom smislu.

4

IZVAN EU: a. Članica EFTA (Island,Lihtenštajn, Norveška i Švicarska). b. Zemlje zapadnog Balkana Sve države Zapadnog Balkana su opredjeljene da postanu punopravne članice EU. Teritorij zemalja zapadnog Balkana obuhvata 5,3% evropskog prostora i 4,9% ukupnog evropskog stanovništva. Sa tog stanovništva radi se o malom područiju, ali i o područiju sa sedam nezavisnih država koje su u zadnjoj deceniji bile u međusobnim političkim i vojnim sukobima. U tom kontekstu integracija zemalja zapadnog Balkana je za EU poseban izazov geopolitičke promjene. Nakon okončanja ratova u Hrvatskoj i BiH 1995. godine EU je finansirala obnovu ratom razorenih područja. EU je došla i do spoznaje da je politička stabilizacija zapadnog Balkana moguća samo ako se svakoj državi ponudi i perspektiva članstva u EU. Budući da ubrzan prijam zemalja zapadnog Balkana u članstvo EU nije bio realan i izvodljiv EU je 1999. godine pokrenula posebnu strategiju integracije zemaljama zapadnog Balkana pod nazivom Proces stabilizacije i pridruživanja. Otvaranjem procesa Stabilizacije i pridruživanja u maju 1999. godine EU je zemljama zapadnog Balkana ponudila perspektivu članstva, uz ispunjenje brojnih političkih i ekonomskih uslova. Na samitu u Zagrebu 2000. godine EU je države zapadnog Balkana proglasila potencijalnim kandidatima za članstvo u EU. Perspektiva članstva u EU je zemljama zapadnog Balkana potvrđena i na samitu u Solunu 2003. godine Proces pristupanja EU je složen proces u kome države svoje zakonodavstvo moraju uskladiti sa pravnim nasljeđem EU. KLJUČNI IZAZOV INTEGRACIJE ZAPADNOG BALKANA: a. b. c. d. e.

Direktna ili indirektna nestabilnost; Tranzicijske zemlje; Deficit demokratskih tradicija; Tradicionalna vezanost za veće države; Nedostatak regionalne saradnje.

5

PROCES EVROPSKIH INTEGRACIJA ZEMALJA ZAPADNOG BALKANA

o Albanija 2006. godina potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, 2009. godina podnošenja zahtijeva za članstvo u EU. o BiH 2008. godina potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU. o Hrvatska 2001. godina potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, 2003. godina podnošenja zahtjeva za članstvo u EU, 2004. godina sticanja statusa kandidata, 2005. početak pristupnih pregovora, zaključivanje pregovora 2011, a primljena u članstvo 2013. o Kosovo ? o Makedonija 2001. Godina potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, 2004. Godina podnošenja zahtjeva za članstvo u EU, 2005. Godina sticanja statusa kandidata. o Crna Gora 2007. Godina potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, 2008. Godina podnošenja zahtjeva za članstvo u EU, 2011. Godina sticanja statusa kandidata, 2012. Početak pristupnih pregovora. o Srbija 2008. Godina potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, 2008. Godina podnošenja zahtjeva za članstvo u EU, 2012. Godina sticanja statusa kandidata, 2014. Početap pristupnih pregovora. Na satanku Evropskog Vijeća u Kopenhagenu 1993. Ggodine postavljena su tri opšta kriterija koje kandidati za članstvo u EU moraju ispunjavati. Da bi postala članica EU svaka država mora imati: 1) Stabilne institucije koje osiguravaju demokratiju i pravnu državu, 2) Efikasnu tržišnu ekonomiju i 3) Sposobnost da provodi ciljeve političke, ekonomske i monotorne unije.

6

Na samitu u Madridu koji je održan u decembru 1995. Godine uveden je Administrativni kriterij kao pred uslov za članstvo. Administrativni kriterij se odnosi na prilagođavanje odgovarajučih administrativnih struktura sa ciljem osiguravanja uslova za postupnu i skladnu integraciju. U integracijskom procesu u EU sve države su obavezne da harmoniziraju zakone i svoje nacionalne politike sa politikamaEU, od kojih poseban značaj ima politika regionalnog razvoja. Strukturni fondovi za regionalni razvoj pružaju svakoj zemlji mogućnost ubrzanog ekonomskog razvoja. Ali je pristup fondovima za regionalni razvoj moguć jedino ukoliko država uspostavi nacionalnu politiku regionalnog razvoja u skladu sa ciljevima i načelima regionalne politike EU.

7

PROCES PRIGOVORA SA EU Bilateralna međuvladina konferencija između države kandidatktinje i država članstva EU.

Bilateralnom međunarodnom konferencijom formalno započinju pregovori te se razmjenjuju pregovarački okviri.

Analitički pregled i ocjena usklađenosti nacionalnog zakonodavstva sa pravnom stečevinom zajednice.

Evtopska komisija državi

Država kandidatkinja

Evropska komisija

Kandidatktinji predstavlja

ispunjava liste pravnih

izrađuje izvještaj o

propisa.

rezultatima

Cjelokupnu pravnu stečevinu Po poglavljima pregovora.

Analitičkog pregleda Pregovor po poglavljima

Otvaranje pregovora

izrada i usvajanje pregovaračkih

Po Pojedinom poglavlju.

pregovori u okviru međuvladinih

Stajališta za svako

konferencija.

Poglavlje.

Privremeno zatvaranje pojedinih Poglavlja.

Stupanje u punoprano članstvo EU. Zaključivanje

Rezultati pregovora ugrađuju se u

Vijeće EU donosi

Prigovora po

odredbe nacrta ugovora o pristupanju,

jednoglasnu odluku o

određuje se datum pristupanja, te se državi

prihvaćanju ugovora o

Kandidatkinji dodjeljuje status države

pristupanju uz

Svim Poglavljima.

Pristupnice.

Suglasnost Evropskog parlamenta.

8

Države zapadnog Balkana u procesu integracije u EU susreću se sa izazovima regionalizacije, međuregionalne saradnje i mogućnostima ekonomskog i socijalnog razvoja kroz podršku Strukturnih fondova EU. Regionalizacija je ne samo preduslov za pristup sredstvima za regionalni razvoj kojima raspolaže EU veći sve značajniji faktor u procesu ukupnih evropskih integracija pred kojima se nalaze države zapadnog Balkana. Regionalizacija je i jedan od najvećih izazova sa kojim se u tranzicijskom procesu suočavaju države zapadnog Balkana. -

Nedostatak tradicije regionalizacije, Etnički sukobi iz bliske prošlosti, Česte promjene granica, Dominacija jedne etničke nad drugom, Naslijeđe jednopartijskog državnog centralizma I brojni drugi problemi dodatno otežavaju transformaciju državne strukture, odnosno regionalizaciju.

Uspostavljanje politike regionalnog razvoja i regionalizacije koja je zasnivana na standardima EU javlja se kao preduvjet sticanja statusa kandidata, potom i člana EU. EU je otvorena za prijam svih država zapadnog Balkana u punopravno članstvo. To potvrđuju i brojni programi finansijske pomoći EU, među kojima su posebno značajni programi podrške regionalnom razvoju i prekograničnoj saradnji. Svi raniji programi finansijske pomoći EU zemljama zapadnog Balkana su od 2007. Godine objedinjeni u jednostavan predpristupni instrument EU za budžetski period 2007 – 2013. Godina. Radi se o IPA instrumentu za pretpristupnu pomoć. Ukupan buđet za IPA sredstva za period od 2007 do 2013. Godine iznosio je 11. 468 milijardi eura. Korisnivi IPA fondova sudjeluju o sufinansiranju projekata od 10 – 15% ukupne vrijednosti projekta. Glavni ciljevi IPA programa se odnose na pripremu zemalja korisnica pomoći da postepeno usvajaju standarde i politike EU i na pružanje podrške u implementiranju aquis –a, kao i na pripremu efikasnog korištenja strukturalnih i kohezionih fondova nakon što postanu punopravne članice EU. Da bi se postigli navedeni ciljevi, IPA je podjeljena na pet različitih komponenti: o o o o o

Komponenta I – Pomoć u tranziciji i izgradnja institucija; Komponenta II – Prekogranična saradnja, Komponenta III – Regionalni razvoj, Komponenta IV – Razvoj ljudskih resursa, Komponenta V – Ruralni razvoj.

9

IPA je namjenjena zemljama kandidatima i zemljama potencijalnim kandidatima za članstvo u EU. Zemljama sa statusom kandidata za članstvo u EU je dostupno svih pet kpmponenti, za razliku od zemalja potencijalnih kandidata, kojima su dostupne samo prva i druga komponenta IPA pomoći.

KOMPOMENTA PROGRAMA IPA

KO IMA PRAVO NA NJIH?

Pomoć u tranziciji i izgradnja institucija

Zemlje potencijalni kandidati.

Regionalna i medžudržavna saradnja

Zemlje potencijalni kandidati i zemlje Kandididati.

Regionalni razvoj;

Samo zemlje kandidati

Razvoj ljudskih resursa;

Samo zemlje kandidati

Razvoj ruralnih područja

Samo zemlje kandidati.

kandidati

i

zemlje

10

Komponenta I – pomoć u tranziciji i izgradnja sustava Pomaže zemljama u izgradnji institucija i u provođenju mjera vezanih za ''aqus communautaire'', kao i mjera vezanih za usklađivanja sa ''Kopenhagenškim'' kriterijima za članstovo u EU. Ova komponenta je na raspolaganju i zemljama kandidatima i zemljama potencijalnim kandidatima za člansto u EU. Korisnici ove komponente su najčešće javne institucije. Ovm komponentom se podržavaju aktivnosti u sljedećim oblastima:            

Vladavina prava kroz jačanje demokratskih institucija; Unapređenje i zaštita osnovnih prava i sloboda; Reforna javne uprave; Reforma u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova; Uspostavljanje i jačanje sistema dinansijske kontrole; Jačanje tržišne privrede, uključujući pomoć privatnom sektoru; Razvoj civilnog društva i dijaloga između vladinih i nevladinih tijela; Uspostavljanje društvenog dijaloga kao elementa dobre uprave i unapređenje pravičnih i dobrih uslova rada; Unapređenje integracije manjina, pomirenja i mjera za izgradnju povjerenja na svim nivoima društva; Zaštita životne sredine; Poboljšanje pristupa finansijskim olakšicama za mala i srednja preduzeća i javne uprave; Podrška sudjelovanju u programima zajednice, posebno onim koji imaju za cilj povećanje svijesti o pripadnosti Evropi.

Za zemlje potencijalne kandidate za članstvo u EU ova komponenta ima za cilj i da promoviše demokratski, ekonomski i socijalni razvoj. Na taj način EU neposredno pomaže proces ispunjavanja uslova za članstvo u EU. Zemlje sa statusom potencionalnog kandidata za članstvo pored navedenih oblasti imaju mogućnost da pomoć iz Komponente I koriste i u dljedeće svrhe:       

Ulaganja u oblastima regionalnog razvoja, razvoja ljudskih resursa i razvoja sela; Uklanjanje prepreka za socijalnu integraciju, podrška tržištima rada sa ciljem poboljšanja životnog standarda, borba protiv nezaposlenosti i jačanje ljudskih resursa; Pomoć produktivnom sektoru i uslugama i poboljšanju poslovnih infrastruktura; Prilagođavanje i reforma obrazovanih sistema i sistema profesionalne obuke; Poboljšanje pristupa i međusobno povezivanje transportnim, informativnim, energetskim i drugim mrežama; Reforma sistema zdrastvene zaštite; Poboljšanje informatičkih i komunikacijskih sistema.

11

Komponenta II – prekogranična saradnja Kao i komponenta I ima za cilj pripremu zemalja za korištenje strukturnih fondova nakon pridruživanja EU. Ona je dostupna i zemljama kandidatima i zemljama potencijalnim kandidatima za članstvo u EU. Korisnici ove kompenente su pretežno regionalne i lokalne vlasti, organizacije civilnog društva, obrazovane i istraživačke ustanove, te privredne komore. Ova komponenta ima za cilj:  

 

Unapređenje održivog privrednog i društvenog razvoja u širim oblastima; Omogućavanje saradnje u zajedničkim izazovima kao što su: životna sredina, prirodno i kulturno naslijeđe, javno zdravstvo i sprečavanje i borba protiv organiziranog kriminala; Obezbjeđenje efikasnih i bezbjednih granica; Unapređenje zajedničkih akcija malog obima koje uključuju lokalne aktere iz pograničnih područja.

Programi saradnje po ovoj komponenti dijele se na:  

Saradnju između zemalja kandidata i zemalja potencijalnih kandidata; Saradnju između zemalja kandidata, odnosnopotencijalnih kandidata.

Oblasti koje finansiraju ovom komponentom su regije NUTS 3 razine, a u odsustvu NUTS klasifikacije, uzimaju se Ekvivalentna područja duž kopnenih i morskih granica između zemalja kandidata i zemalja potencijalnih kandidata za članstvo u EU. Komponenta III – regionalni razvoj je dostupna samo zemljema koje imaju status kandidata za članstvo u EU. Ova komponenta podržava aktivnosti u okviru sljedećih prioriteta: 

Transportne infrastrukture;



Mjere u vezi sa životnom sredinom koje se odnose na održivi razvoj, koji predstavlja korist za životnu sredinu, tj. Efikasnost energije i obnovljivu energiju;



Aktivnosti koje postiču regionalnu konkurenciju i produktivnu sredinu i podstiču kreiranje i čuvanje održivog zapošljavanja što posebno uključuje:  Obezbjeđenje poslovnih i tehnoloških usluga za preduzeća posebno u oblasti upravljanja, istraživanja i razvoja tržišta;  Pristup i upotreba informatičkih i komunikaciskih tehnologija;  Unapređenje tehnološkog razvoja, istraživanja i inovacija;  Razvoj poslovnih mreža i grupa;  Kreiranje i razvoj finansijskih instrumenata;  Obezbjeđenje lokalnih infrastruktura i usluga koje doprinose lakšem osnivanju, razvoju i proširenju novih postojećih poslova; 12

 Infrastrukture za obrazovanje i obuku.

Komponenta IV – razvoj ljudskih resursa je dostupna samo zemljama kandidatima za članstvo u EU. Ona doprinosi jačanju privredne i društvene kohezije, kao i prioritetima evropske strategije za zapošljavanje.             

Povećanje prilagodljivosti radnika, preduzeća i preduzetnika; Pojačanje pristupa zapošljavanju i održivom uključivanju u tržište rada onih koji traže posao i neaktivnih ljudi; Kreiranja modernizacija i jačanje institucija tržišta rada; Sprovođenje aktivnih i preventivnih mjera koje obezbjeđuju rano utvrđivanje potreba; Popljšanje pristupa zaposlenju i povećanju pdrživog učešća i napretka žena u zapošljavanju; Povećanje učešća migranata u zapošljavanju ćime se jača njihova društvena integracija; Olakšanje geografske i profesionalne mobilnosti radnika; Jačanje društvenog suključenja i integracije ugroženih lica; Prihvatanje različitosti na radnom mjestu i nediskriminacija; Unapređenje partneratva; Proširenje i povečanje ulaganja u ljudski kapital; Razvoj ljudskih potencijala u istraživanju i inovacijama; Jačanje institucionalnih kapaciteta.

Komponenta V – ruralni razvoj je dostupna isključivo zemljama kandidatima za članstvo u EU. Oblasti koje se podržavaju ovom komponentom djele se na tri osnovna prioriteta: PrioritetI: održiva adaptacija poljuprivrednog sektora i implimentacija standarda EU; PrioritetII: pripremne aktivnosti za implementaciju mjera u oblasti mjera zaštite sredine u poljuprivredi; Prioritet III: održiv razvoj ruralnih oblasti kroz razvoj ruralne ekonomije. Ova komponenta je namjenjena za pripremu za implementaciju i upravljanje zajedničkom poljuprivrednom politikom zajednice.

13

3. PROCES STABILIZACIJE I PRIDRUŽIVANJA -

Integrirani politički okvir pristupa EU jugoistočnoj Evropi Pomoć ekonomskim, političkim, pravosudnim i administrativnim reformama Politika uslovnjenosti za svaku državu pojedinačno.

Tri razine zahtijeva: 1. Opći uvjeti utvrđeni kriterijima iz Kopenhagena i Madrida (Politički, pravni i administrativni); 2. Zajednički i specifični kriteriji za države regije (poštovanje mirovnih sporazuma, saradnja sa Međunarodnim sudom za ratne zločine, regionalna saradnja); 3. Konkretni zahtijevi za svaku državu. 1999. godine novi pristup – Proces stabilizacijei pridruživanja (za zemlje zapadnog Balkana) 1. Zemljama se nudi jasnija evropska perspektiva; 2. Asimetrični trgovinski odnosi (80% izvoza iz zemalja Zapadnog Balkana u Evropsku uniju bez carinskih ograničenja); 3. Ekonomska i finansijska pomoć kroz program CARDS.

Zaključivanje sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju: 1. Pregovaranje i zaključivanje sporazuma; 2. Implimentacija Sporazuma.

Sporazume o stabilizaciji i pridruživanju čini preambula i 10 poglavlja: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Opći principi; Politički dijalog; Regionalna saradnja; Slobodno kretanje robe, radnika, usluga i kapitala; Usklađivanje prava; Primjena propisa o konkurenciji; Pravda, sloboda, sigurnost; Finansijska saradnja ...

14

POGLAVLJE 35 KORAKA DO EU: Sloboda kretanja roba Poglavlje o slobodnom kretanju roba podrazumijeva da se svim proizvodima može trgovati slobodno sa jednog na drugi kraj Evropske unije. Sačinjavaju ga tehnički propisi koji regulišu infrastrukturu kvaliteta (u koju spadaju: standardizacija, akreditacija, metrologija, ocenjivanje usaglašenosti i tržišni nadzor). Ovi propisi se odnose na sve proizvode i obuhvataju tzv. harmonizovano područje. Sa druge strane, značajno je napomenuti da u okviru ovog poglavlja postoji neharmonizovano područje, koje predstavlja nacionalne propise država članica. To je zakonodavstvo koje reguliše proizvode koji su zakonito proizvedeni i stavljeni na tržište u jednoj državi članici, a mogu se slobodno kretati unutar jedinstvenog tržišta EU. Na njih se primenjuje načelo uzajamnog priznavanja, koje proističe iz sudske prakse Evropskog suda pravde. Sloboda kretanja radnika Pravnim tekovinama EU u okviru ovog poglavlja obezbjeđuje se pravo građana država članica EU da rade u nekoj drugoj državi članici EU, da u njoj, sa tim ciljem, imaju boravište sa svojom porodicom, kao i da imaju jednak tretman u odnosu na domaće radnike u pogledu uslova rada, kao i socijalnih i poreskih olakšica.

Poglavlje 3 Poslovno nastanjivanje i sloboda pružanja usluga -

Sloboda pružanja usluga je jedna od četiri osnovne slobode koje omogućavaju funkcionisanje unutrašnjeg tržišta Evropske unije, a obuhvata i pravo poslovnog nastanjivanja u bilo kojoj državi članici Evropske unije. Poslovno nastanjivanje znači pravo započinjanja i obavljanja delatnosti u bilo kojoj državi članici.

Poglavlje 4 Slobodno kretanje kapitala -

-

Pregovori o pristupanju u ovom poglavlju pre svega se odnose na usklađivanje propisa iz oblasti kretanja kapitala i tekućih plaćanja, kao i na borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma. U oblasti slobodnog kretanja kapitala, države članice imaju obavezu da, uz neke izuzetke, uklone sva ograničenja kretanja kapitala i unutar EU i između država članica i ostalih država.

Poglavlje 5 Javne nabavke

15

-

-

Javne nabavke su važan segment funkcionisanja privrede, a djelotvoran sistem javnih nabavki je neophodan za postizanje ciljeva slobodnog tržišta. Pravne tekovine EU o javnim nabavkama utemeljene su na opštim načelima kao što su: vidljivost, ravnopravan tretman, slobodna konkurencija i nediskriminacija. Uz standardne postupke javnih nabavki, sistem javnih nabavki u EU čine i koncesije i javno-privatno partnerstvo.

Poglavlje 6 Pravo privrednih društava -

U okviru ovog poglavlja razmatraju se pitanja u vezi sa osnivanjem i obavljanjem djelatnosti privrednih društava u državama članicama EU, pri čemu su uređena pravila o osnivanju, registraciji, obavljanju djelatnosti, domaćem i prekograničnom spajanju i podjeli privrednih društava. Istovremeno, ovim poglavljem obuhva- ćena su i pitanja računovodstva i revizije, što uključuje pravila o uspostavljanju sistema provjere kvaliteta rada revizorske struke, efikasnog sistema javnog nadzora, kao i sistema objavljivanja godišnjih finansijskih izveštaja.

Poglavlje 7 Pravo intelektualne svojine -

-

Osnovni cilj propisa Evropske unije u oblasti prava intelektualne svojine jeste doprinos stvaranju povoljnog ambijenta za poslovanje na unutrašnjem tržištu. Nosioci prava intelektualne svojine na unutrašnjem tržištu ostvaruju povoljniji položaj u odnosu na konkurenciju na taj način što im ona omogućavaju da štite svoje proizvode i usluge od neovlašćenog korištenja, kopiranja i zloupotrebe, odnosno da upravljaju tim pravima kao svojinom. Intelektualna svojina podrazumeva autorsko i srodna prava, kao i pravo industrijske svojine.

Poglavlje 8 Konkurencija -

-

-

Pravila o konkurenciji važe za sve učesnike tržišne utakmice na jednak način, a zadatak im je da omoguće bolje funkcionisanje tržišta, koje će obezbjediti veću ponudu roba i usluga po najpovoljnijoj ceni. Ova pravila štite građane, zabranjujući preduzetnicima sklapanje sporazuma kojima bi se dogovarale cijene, ograničavala proizvodnja, razvoj i ulaganje ili djelila tržišta i izvori nabavke. Ona takođe sprječavaju zloupotrebu dominantnog položaja preduzeća i onemogućavaju spajanje preduzeća koje bi moglo imati uticaja na konkurenciju na tržištu.

16

-

Takođe, odobravanje državne pomoći preduzećima zabranjeno je kada narušava konkurenciju, odnosno stvara nepravednu prednost u odnosu na slične sektore na tržištu.

Poglavlje 9 Finansijske usluge -

-

Najvažniji ciljevi pravnih tekovina Evropske unije u oblasti finansijskih usluga su obezbjeđivanje finansijske stabilnosti i adekvatna zaštita potrošača, investitora i osiguranika. Pravne tekovine EU u oblasti finansijskih usluga obuhvataju oblasti bankarstva, osiguranja, reosiguranja, dobrovoljnih penzijskih fondova, tržišta kapitala i infrastrukture finansijskog tržišta, pravila za dobijanje dozvole, rad i nadzor finansijskih institucija i regulisanih tržišta.

Poglavlje 10 Informaciono društvo i mediji -

-

Ovo poglavlje pokriva elektronske komunikacije, informaciono društvo i audiovizuelnu politiku. Kada je reč o elektronskim komunikacijama, regulatorni okvir usmeren je na otvaranje tržišta telekomunikacija. Osnovni cilj je jačanje konkurentnosti, kroz stvaranje uslova za lakši ulazak na tržište i podsticanje investiranja u ovaj sektor. U okviru regulisanja tržišta, uloga EU je da utvrdi pravila koja će obuhvatiti sve telekomunikacione mreže i usluge; da obezbedi pravičan pristup osnovnim uslugama (telefon, faks, internet, besplatni hitni pozivi) po optimalnoj ceni svim korisnicima, uključujući osobe sa invaliditetom; da podstiče konkurentnost smanjujući dominantnu poziciju nacionalnih preduzeća u oblasti telekomunikacija, koja su imala monopol na određene usluge. U okviru elektronskih komunikacija i informacionog društva pregovara se i o obezbjeđivanju nezavisnosti regulatora….

Poglavlje 11 Poljoprivreda i ruralni razvoj -

-

Zajednička poljoprivredna politika EU jedna je od najznačajnijih oblasti, kako u pogledu broja propisa koji regulišu ovu oblast, tako i u pogledu udjela poljoprivrednog budžeta u ukupnom budžetu Evropske unije. Glavni cilj Zajedničke poljoprivredne politike je da se obezbjedi stabilno snabdijevanje tržišta poljoprivrednim proizvodima po pristupačnim cijenama što, sa druge strane, znači odgovarajući prihod za poljoprivredne proizvođače.

17

Poglavlje 12 Bezbjednost hrane, veterinarska i fitosanitarna pitanja -

-

EU primenjuje integrisani pristup kako bi obezbjedila visok nivo javnog zdravlja, zdravlja životinja, dobrobiti životinja i zdravlja bilja. Ovo se postiže primjenom povezanih mjera - od farme do trpeze, odnosno u cijelom lancu proizvodnje, prerade i distribucije hrane, sve do potrošača - kao i odgovarajućim nadzorom koji sprovode nadležni organi. Time se obezbeđuje visok nivo zaštite života i zdravlja ljudi, kao jednog od osnovnih ciljeva politika EU.

Poglavlje 13 Ribarstvo -

-

Zajednička politika ribarstva Evropske unije obuhvata pitanja iskorištavanja i upravljanja ribljim bogatstvima, pitanja uređenja tržišta ribljim proizvodima, pitanja strukturne politike, nadzora i kontrole, kao i međunarodnu saradnju u ribarstvu. Politika Evropske unije u oblasti ribarstva reformiše se svakih deset godina, kao odgovor na promjene koje se odnose na količinu ribe, kao i na opšte privredne prilike u ribarstvu.

Poglavlje 14 Transport -

Pravo EU koje se odnosi na drumski transport pokriva različite socijalne, tehničke, fiskalne, bezbjednosne zahtjeve i zahtjeve zaštite životne sredine, sa ciljem promovisanja efikasnog prevoza putnika i robe i osiguranj fer tržiš-nih uslova između transportnih operatera. (željeznice, vazdušni transport…)

Poglavlje 15 Energetika -

-

Sigurnost snabdjevanja energentima garantuje se pravnim tekovinama EU kojima se države članice obavezuju da drže u propisanim zalihama određene kategorije naftnih proizvoda, i da o svim aktivnostima koje služe ostvarenju navedenog cilja obavještavaju Evropsku komisiju. Unutrašnje tržište električne energije i gasa je potpuno liberalizovano u EU 2007. godine. Propisi pozivaju na garantovanje univerzalnih usluga u sektoru energetike kao i na adekvatnu zaštitu osjetljivih korisnika u svim oblastima. Radi što boljeg funkcionisanja energetskog tržišta, zahtjeva se uspostavljanje nezavisnih regulatornih tela i nezavisnih sistemskih operatera prenosa.

18

Poglavlje 16 Porezi -

Pravne tekovine EU o oporezivanju uglavnom pokrivaju oblast indirektnog oporezivanja, kako u pogledu poreza na dodatu vrijednost, tako i u pogledu akciza. One propisuju definicije i načela poreza na dodatu vrijednost. Akcize na mineralna goriva, duvanske proizvode i alkoholna pića podliježu direktivama EU o strukturi akciza, minimalnim stopama za svaku grupu proizvoda, kao i proizvodnji, držanju, kretanju i praćenju akcizne robe.

Poglavlje 17 Ekonomska i monetarna politika -

Pravne tekovine EU u oblasti ekonomske i monetarne politike sadrže pravila kojima se zahtjeva nezavisnost centralnih banaka u državama članicama i zabranjuje direktno finansiranje javnog sektora od strane centralnih banaka i privilegovani pristup javnog sektora finansijskim institucijama. Od država članica se očekuje da koordinišu svoje ekonomske politike i poštuju pravila postupka prekomerjnog deficita.

Poglavlje 18 Statistika -

Pravne tekovine EU u oblasti statistike se najvećim dijelom sastoje od zakonodavstva koje ima direktnu primenu u državama članicama. Pravne tekovine EU koje uređuju pitanje statistike sadrže i širok spektar metodoloških priručnika i uputstava u raznim statističkim domenima, kao što su poljoprivreda, ekonomska i monetarna politika, demografske i socijalne statistike i istraživanja.

Poglavlje 19 Socijalna politika i zapošljavanje -

Najznačajniji ciljevi Evropske unije u ovoj oblasti su poboljšanje sistema socijalne zaštite, povećanje obrazovnog nivoa radne snage, postizanje visoke stope zaposlenosti uz posebnu brigu za kategorije koje su manje zastupljene na tržištu rada, obezbjeđivanje odgovarajućih uslova rada, kao i socijalno uključivanje.

19

Poglavlje 20 Preduzetništvo i industrijska politika -

Industrijska politika EU ima za cilj da promoviše industrijske strategije koje bi povećale konkurentnost, ubrzale prilagođavanje na strukturne promene, podsticale stvaranje povoljnog poslovnog okruženja širom EU, povećanje domaćih i stranih investicija i poboljšanje opšteg poslovnog ambijenta u kome posluju mala i srednja preduzeća, a podstiču se i preduzetništvo i inovacije. Pored industrijske strategije, ova politika EU podrazumeva privatizaciju i restrukturiranje i podjednako se odnosi na kompanije, industrijske sektore i evropsku industriju u cjelini.

Poglavlje 21 Transevropske mreže -

Ideja transevropskih mreža pojavila se prvi put krajem osamdesetih godina u kontekstu Jedinstvenog evropskog tržišta. Stvaranje transevropskih mreža je značajan element ekonomskog rasta i povećanja zaposlenosti u Evropskoj uniji. Transevropske transportne mreže (TEN-T) doprinose održivom i multimodalnom razvoju transportnog sistema i otklanjaju eventualne zastoje pri odvijanju saobraćaja.

Poglavlje 22 Regionalna politika i koordinacija strukturnih instrumenata -

Poglavlje 22 obuhvata propise koji se odnose na planiranje i sprovođenje kohezione politike EU, korišćenjem evropskih strukturnih i investicionih fondova. Reč je o uredbama kojima se definišu konkretni ciljevi kohezione politike EU za period 20142020, fondovi za njenu realizaciju (Evropski fond za regionalni razvoj, Evropski socijalni fond i Kohezioni fond).

Poglavlje 23 Pravosuđe i osnovna prava -

Kada je reč o Poglavlju 23 Pravosuđe i osnovna prava, potrebno je istaći da je to novo poglavlje, uvedeno nakon petog i šestog talasa proširenja Evropske unije 2004. i 2007. godine. Prethodno je postojalo jedno poglavlje za oblast pravosuđa i unutrašnjih poslova, koje je već u slučaju pristupnih pregovora sa Hrvatskom podijeljeno na dva Pravosuđe i osnovna prava i Pravda, sloboda i bezbjednost. Pre svega, materija o kojoj se pregovara u ovom poglavlju odnosi se na ispunjavanje političkih kriterijuma koji su osnovni preduslov daljih evropskih integracija država u procesu pristupanja.

20

Poglavlje 24 Pitanja pravde, slobode i bezbjednosti -

Jedan od ciljeva koje je Evropska unija sebi postavila je kreiranje prostora pravde, slobode i bezbednosti. Pravne tekovine u ovoj oblasti se veoma brzo razvijaju i - sa dodatnim nadležnostima koje EU ima u ovim oblastima nakon svake izmene osnivačkih ugovora - sve je veći broj propisa koji definišu zajedničke standarde. Kada je reč o zahtjevima iz pregovaračkog procesa za države kandidate, ovo poglavlje je podjeljeno na više oblasti.

Poglavlje 25 Nauka i istraživanje -

Cilj politike EU u oblasti nauke i istraživanja je stvaranje nauč- nog i tehnološkog sistema kao jednog od ključnih činilaca održivog i privrednog razvoja. Pravne tekovine EU u oblasti nauke i istraživanja, u skladu sa Ugovorom o funkcionisanju EU, zahtjevaju od država članica da preduzmu korake i sprovedu potrebne aktivnosti da bi se realizovao Evropski istraživački prostor, kao i da preduzmu neophodne mjere da obezbjede primjenu Okvirnog programa istraživanja.

Poglavlje 26 Obrazovanje i kultura -

Oblasti obrazovanja i obuka, mladih i kulture prvenstveno su u nadležnosti članica Evropske unije. Ugovor o funkcionisanju Evropske unije predviđa da Evropska unija treba da pospješuje saradnju država članica i da podržava i upotpunjuje njihov rad, uz puno poštovanje njihove odgovornosti za sadržaje koji se izučavaju, organizaciju obrazovanja i stručnog usavršavanja, kao i njihove nacionalne i regionalne kulturne raznolikosti.

Poglavlje 27 Životna sredina i klimatske promjene -

Politika životne sredine EU ima za cilj da promoviše održivi razvoj i očuva životnu sredinu za sadašnje i buduće generacije. Direktne koristi koje donosi ova politika su opšte: bolje zdravlje stanovništva, očuvanje prirodnih resursa, konkurentna privreda, bolji kvalitet života. Važan deo politike EU je i borba protiv klimatskih promena na globalnom nivou.

21

Poglavlje 28 Zaštita potrošača i zaštita zdravlja -

Poglavlje 28 je podjeljeno na dva dela i odnosi se na politiku zaštite potrošača i politiku zaštite javnog zdravlja. Pravne tekovine EU u oblasti zaštite potrošača regulišu bezbjednost potrošačke robe i zaštitu ekonomskih interesa potrošača u brojnim pojedinačnim sektorima.

Poglavlje 29 Carinska unija -

Pravne tekovine EU u ovom poglavlju sastoje se uglavnom od instrumenata kojima se obezbeđuje funkcionisanje carinske unije, kao i efikasna zaštita i kontrola spoljnih granica.

Poglavlje 30 Ekonomski odnosi sa inostranstvom -

Poglavlje 30 se odnosi na Zajedničku trgovinsku politiku, obuhvata propise koji se primenjuju na spoljnu trgovinu - uključujući carine, obaveze iz članstva u Svetskoj trgovinskoj organizaciji (STO), sve trgovinske sporazume Evropske unije sa trećim državama - kao i na razvojnu i humanitarnu pomoć koju EU pruža državama u razvoju i najmanje razvijenim državama. Zajednička trgovinska politika ima poseban politički značaj kao spoljni aspekt unutraš-njeg tržišta i ona, u velikoj mjeri, proizlazi iz ugovora zaključenih u okviru STO.

Poglavlje 31 Spoljna, bezbjednosna i odbrambena politika -

Zajednička spoljna i bezbednosna politika EU je najvećim dijelom zasnovana na jednoglasnosti država članica i to je mehanizam za usvajanje zajedničkih deklaracija i smjernica za politička i bezbjednosna pitanja koja vode ka zajedničkoj diplomatskoj akciji. Usvajaju se odluke kojima se definiše odnos EU prema određenim pitanjima i mjere za sprovođenje Zajedničke spoljne i bezbjednosne politike, uključujući i sankcije.

Poglavlje 32 Finansijski nadzor -

Poglavljem 32 obuhvaćeni su javna unutrašnja finansijska kontrola, eksterna revizija, zaštita finansijskih interesa EU i zaštita eura od falsifikovanja.

22

Poglavlje 33 Finansijske i budžetske odredbe -

-

Ovo poglavlje obuhvata pravila koja se odnose na finansijska sredstva neophodna za finansiranje budžeta EU („sopstvena sredstva“). Budžetska sredstva EU prikupljaju se iz tri osnovne vrste prihoda: tradicionalnih sopstvenih (prihodi od carina, uključujući i carine na poljoprivredne proizvode i dažbine na šećer); sopstvenih sredstava po osnovu poreza na dodatu vrednost i sopstvenih sredstava iz uplata država članica na osnovu bruto nacionalnog dohotka. Države članice moraju da imaju odgovarajući administrativni kapacitet da adekvatno koordinišu i obezbjede tačan budžet, prikupljanje, isplatu i kontrolu sopstvenih sredstava. Pravne tekovine u ovoj oblasti su direktno obavezujuće i ne zahtevaju prenošenje u nacionalno zakonodavstvo.

Poglavlje 34 Institucije -

-

Osnovna tema ovog poglavlja, o kome se razgovora na kraju pregovaračkog procesa, kada je već izvesno da će država kandidat postati država koja pristupa EU, je učešće buduće države članice u radu institucija Evropske unije. To podrazumijeva da se odredi koliko predstavnika i u kojoj instituciji će imati država koja pristupa Evropskoj uniji, ali i kakav će biti raspored glasova u određenim tijelima i kako se računa broj glasova koje će imati ta država.

Poglavlje 35 Ostala pitanja -

Ovo poglavlje, po pravilu, sadrži pitanja koja treba riješiti u toku pregovora, a koja nisu obuhvaćena nijednim drugim pregovaračkim poglavljem.

Bih u procesu eu integracija: Nezavisnost BiH (1992) -

Diplomatski odnosi (mart 1993) Vijeće ministara BiH 28.januara 1999.: Odluka o pokretanju inicijative za pristupanje BiH EU 1999. Pakt stabilnosti za jugoistočnu Evropu (Keln) Proces stabilizacije i pridruživanja Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (2008 – 2015; 2016 zahtjev za članstvo u EU)

23