Tuberculosis

ÿÈV¬ ...... ÿÈV¬.... BV´∫ºÔ ∏Ω ! Ω.∏. ˛ÚtÁB

xÁ™k˙ Ô. \Ë

ÔVƒºÂVl[ ÿÔV˘´›Á> ÷´ı| ƒD√k∫Ôπ_ ÂV[ √V˙›]Ú¬˛º≈[. ®™¬z© √›m kB]Ú¬zD... (1962) √¬Ô›m T‚Ω_ A]>VÔ› ]Ú\\V™ ÿ√ı ŒÚ›]l[ ÷Ú\_ ƒ©>D {BV\_ ºÔ‚|¬ ÿÔVıº¶lÚ¬zD. ŒÚÂV^ ∂m {FÕmº√V™m. √VÁ¶l_ ∂k^ c¶ÁÈ© √V˙›>º√Vm ∂]˙Õm º√Vº™[. c¶DA cÚ˛, ®KD∏[ *m º>V_ º√V˙›]Bm º√VoÚÕ>m. ÔVƒºÂVF¬zfl ƒˆBV™ \ÚÕm ˛Á¶¬ÔV> ÔVÈ›]_ ¶Õ> ƒD√kD ÷m. ÂV[ AzxÔkz©∏_ Ô_Ÿˆl_ ÔVÈΩ Ák›>ºÂ´D, Âı√–¶[ t[ƒV´ ´lo_ ∞§ ±∫ÔD√V¬Ô›]K^· Ô_Ÿˆ¬zfl ÿƒ_KºkVD. ÿ√ˆBk˙Ôπ[ mÁl[§ >MBVÔ Âı√˙Ô”¶[ ÿkπ•È˛_ ∑u§›]ˆ•D ÔVÈD. g™V_ ®[ Âı√[ √Ω©Á√ √V]lºÈºB WÆ›]s¶ ºkıΩB ÛµWÁÈ ∞u√‚¶m. ÿƒ[Á™ ÿ√Vm \Ú›mk\Á™l_ ÔVƒºÂVF kV˙Ω_ zuÆlÚD zÁÈ•lÚ\VÔ¬ ˛¶Õ>V[, tÔ°D ¸‚´V∫ÔV™ \ÚÕ]™V_ >ÁÈ xΩÿB_ÈVD ÿÔV‚Ω©º√VF ®KDAD º>VK\VÔ ÷ÚÕ>V[. Â_È ºkÁ·BVÔ >¬Ô \ÚÕm ∂©º√Vm ÷ÚÕ>>V_ ∂k[ ∏Áw›m¬ ÿÔVı¶V[. ∏≈z √Ω©Á√› ÿ>V¶˙Õm Ω˛ˆ kV∫˛ ÷[Æ g¨ƒ´VÔ Â_È WÁÈloÚ¬˛≈V[. ùùÿƒ[Á™l_ ÔVƒºÂVF √´kÈVÔ ÷ÚÕ> ƒÔV©>D 1960. ÿƒ[Á™¬z© A≈ÂÔˆ_ ƒV™º¶VˆBD ®[Æ >M «V¸©∏‚¶ÁÈ WÆs ÔVƒºÂVÁB© √´k ÿkV‚¶V\_ ∂[Æ WÆ›]™V˙Ô^. ÔVƒºÂVF¬z ºk¬E[ Ôı|∏Ω¬Ô©√‚¶m. ∏≈Õ> c¶º™ºB BCG ®[Æ x›>|©ØE zwÕÁ>Ô”¬z¬ z›>©√‚| kÚ˛≈m. ùùŒÚ kaBVÔ ÔVƒºÂVF ŒaÕ>m, ®[Æ WD\]BVÔ ÷Ú¬zD ºÂ´›]_ *ı|D ∂>[ y ÂV¬zÔ^ g©∏ˆ¬ÔV, ÿ>[ ∂ÿ\ˆ¬ÔV º√V[≈ k·ÚD ÂV|Ôπ_ yı¶ g´D∏›m^·m. ÷DxÁ≈ ÔVƒºÂVF \ÚÕmÔÁ· ÿB_ÈVD #¬˛fl ƒV©∏‚| ∞©√t|D Ø>\VÔ cÚÿk|›m kÕ]Ú¬˛≈m, cÈ˛_ ÷[Æ HIV ºÂVF¬z ∂|›>√ΩBVÔ ˛ÚtBV_ ∞u√|D ÿ>VuƺÂVFÔπ[ kˆÁƒl_ ÷´ı¶Vk>VÔ ÷Ú©√m ÔVƒºÂVBVzD. 1

ÖûWÂW-p úTd¥¬Vô Y£dϪPm

ùùÔVƒºÂVÁB g∫˛È›]_ ΩR√˙zºÈVL¸ (Tuberculosis) ®[√V˙Ô^. ´V√˙‚ ºÔVi ®[≈ ÿ¤V˙\[ OıblˆB_ k_KÂ˙ 1882 ÷_ ÔVƒºÂVF¬ÔV™ ˛Út Á\¬ºÔVº√¬ΩˆBD ΩR√˙zºÈVL¸ (Mycobacterium tuberculosis) ®[Æ Ôı|√Ω›>V˙. ÔVƒ ºÂVÁB© ÿ√Vm ¤™∫Ô^ Ω.∏ ®[ÆD Ì©∏|kV˙Ô^. ùùΩ.∏ >V¬ÔV> \M> ÷™º\ ÷_ÁÈ. ∂Á´ t_oB[ gı|Ô”¬z x[A kVµÕ> \M>˙Ôπ[ c¶D∏_̶ Ω.∏ ÷ÚÕ]Ú©Á> AÁ>√Ωk g´VFflEÔ^ ÔV‚|˛[≈™. ∞Áw √¬ÔV´[, EÆk˙ ¡Úª RôdÏm Eßl×dLs ÿ√ˆBk˙ ®[Æ º√>D ÔV‚¶V\_ ∂Á™kÁ´•D Ω.∏ >V¬z˛≈m. ùùΩ.∏ ˛Út ÷´ı| WÁÈl_ \M> c¶o_ >∫˛ kVµ˛≈m. 90 sø¬ÔV| \M>˙Ôπ¶D Ω.∏ ˛Út √m∫˛B WÁÈl_ ÷Ú¬zD. \M>´m ºÂVÿBV]˙©A gu≈o[ >V¬z>K¬z √BÕm ∂¶∫˛ Œ|∫˛ c¶o_ ]∑¬Ôπ_ ®∫ÔVkm √m∫˛ kVøD. √m∫˛B WÁÈl_ ÷¬˛Út √_˛© ÿ√ÚÔ xBKk]_ÁÈ. cl˙ ∏Áw›]ÚÕ>VºÈ º√VmD ®[Æ \Á≈kVÔºk ÷ÚÕms|˛≈m. √V•D WÁÈ, ®[≈ ÷´ı¶Vkm WÁÈ, c¶o[ ºÂVF›>|©√Vu≈_ √ÈÍ™\Á¶•Dº√Vm ∞u√|˛≈m. HIV˛ÚtBV_ c¶_ √VmÔV©A ÷wÕ> ºÂVBVπÔπ¶D c¶º™ º>V[ÆD ºÂVF, Ω.∏ BVÔ›>VMÚ¬zD. ùùΩ.∏ ˛Út ÔVuÁ≈ tÔ°D sÚD∏ kVµk>V_, \M>ˆ[ OÁ´X´_Ôπ_>V[ ÷m x>o_ zΩºBÆD. g™V_ ÷´›>D kaBVÔ JÁ·l[ ƒÀ°Ô”¬z ÷Á¶lK^· ÿƒˆ©º´V ¸Á√™_ ]´k›]KD OÁwÕm k·ÚD. Ω.∏ JÁ·ÁB› >V¬zDº√Vm ∂Á> ÿ\MfiÁƒ‚Ω¸ ®[˛≈V˙Ô^. ®KDA¬z^º·•D ÷m kVøD. ù˛Út OÁwÕm ÿ√ÚzD ]∑ xΩfl∑ xΩflƒVÔ \V§s|k>V_ ∂Á> ΩR√˙¬˛^ ®[Æ g∫˛È ÿ√B´V_ Ω•√˙zºÈVL¸ ®[˛≈V˙Ô^. zflE¬ zflEBVÔ ÷Ú¬zD Ω.∏ ˛Út Œ[ƶ[ Œ[Æ ÿ>V¶˙ ƒ∫˛o 2

\V]ˆ Œ‚Ω¬ÿÔVı| ¿ı¶ ÷Áwº√VÈ ÷Ú¬zD. \M>› ]∑sKD ÷m Œ‚Ω¬ ÿÔVı| xı| xΩflƒVÔ ]∑Ák \Vu§s|D. ùùΩ.∏. ˛Útl[ ÿkπ©A≈› º>V_ ( cÁ≈) \M> ÿƒ_o_ Œ‚Ω¬ ÿÔV^”D kÁÔl_ ÷Ú¬˛≈m. ÷Á>© √B[√|›] vúLu êXm TôodÏmúTôÕ (cÁ≈ÁB \‚|D √B[√|›]) ¥© RôdLlThP ÖûWÂW-p ∏´V[L_, √VˆL_ c^· LôÔm Ø¥fÑLs √V¸›>˙ WÆk™ sfiQVMÔ^ g_ÿ√˙‚ ÔV_ÿ\‚ \uÆD ¬ÿkˆ[ (Albert callmetle, Camille Guerin) ®[º√V˙ Ω.∏¬ÔV™ >|©ØE \ÚÕÁ>› >BVˆ›>™˙. ÷k˙ÔÁ·› ÿ>V¶˙Õm ƒV_\[ ºk¬¸\[ (Salman waksman) ®[≈ ´iB sfiQVM ¸‚ÿ´©º¶VÁ\E[ ®[≈ gı‚Ω√BV‚Ω¬ \ÚÕÁ>¬ Ôı|∏Ω›>V˙. ∂m Ω.∏ ¬z E≈Õ> \ÚÕ>VÔ ºkÁÈ ÿƒF>m. ùnºvVWBVE‚, ÷>D©R‚¶V_, Á√´VE™Á\‚, \uÆD ˆ‡ √VD∏[ º√V[≈ ÿÔt¬Ô_Ô^ Ω.∏ÁB ∂a¬Ô kÕ> x>_ kˆÁƒ \ÚÕmÔ^. ÷kuÁ≈› ÿ>¶˙Õm 130 ÂV‚Ô^ ƒV©∏‚¶V_>V[ ºÂVF¬˛Út ∂a•D. ùùg©∏ˆ¬Ô ÂV‚| \¬Ô”¬z› º√V]B \ÚÕmÔ^ ˛Á¶¬ÔV>>™VKD, E˛flÁƒÁB √V]lºÈºB WÆ›]s|k>VKD, ∂∫ºÔ x>_ kˆÁƒ \ÚÕmÔ”¬z \EBV> Ω.∏ ˛ÚtÔ^ º>V[§s‚¶™. ÷m>V[ √ˆ\D ®[√m. ÿ√Ú∫Ì‚¶›]_ ÷B_√VÔºk s›]BVƒ\V™ ∏´Á¤Ô^ º>V[Ækmı|. ∂©√Ω› º>V[§B Ω.∏ ˛ÚtÔÁ· k·´ kVF©A >ÚDº√Vm ∂Ák \ÚÕmÔ·V_ ∂a¬Ô©√‚¶ ˛ÚtÔπ[ s‚|flÿƒ[≈ ÷¶›Á>© ∏Ω›m¬ ÿÔVı| W´D∏s|˛[≈™. ùù∂>[ ∏≈z kÕ> ÷´ı¶VD kˆÁƒ \ÚÕmÔ”¬zD ∂º> WÁÈ ∞u√‚| ÷[Æ ÁÔkƒx^· ®_ÈV \ÚÕmÔÁ·•D >VıΩ k·´¬ÌΩB ÿÔVΩB Ω.∏ ˛Út cÚkV˛s‚¶m. ÷¬˛Út >V¬˛B \M>ˆ[ WÁÈ 1960 ¬z x[ ÷ÚÕ> WÁÈ! ®Õ> \ÚÕ>VKD ∂kÁ´¬ z©√|›> xΩBVm. √´\√> sÁ·BV‚Ω_ ÿ√ˆB √VD∏[ kaBVÔ, mk∫˛B ÷¶›]uºÔ kÕm Wu˛≈ ÔÁ>BV˛s‚¶m. x>o_ EÈ \ÚÕmÔ”¬z›>V[ ®]˙©A ÷ÚÕ>m. ÷ÕWÁÈ \V§, ∞´V·\V™ \ÚÕmÔ”¬zD ®]˙©A ´ÔD k·˙Õm s‚¶m. (Multi drug Resistant – TB MDR –TB; Extensive Drug Resistant-TB, x DR -TB). sfiQVMÔ^ \Æ√Ω•D Ω ∏ ¬z A]B \ÚÕmÔÁ·› º>ΩB√Ω ÷Ú¬˛≈V˙Ô^. ®Õ> \ÚÕmD ÂV[z ºƒV>Á™ WÁÈÔÁ·¬ Ô¶Õ> ∏≈z>V[ \ÚÕm¬ ÔÁ¶¬z k´xΩ•D. x>_ WÁÈ Âfl∑›>[Á\ÁB ºƒV]¬zD WÁÈ, ÷Á> ‡º√¸ 1 (Phase 1) ®[√V˙Ô^. SQ109 ®[≈ \ÚÕm, WÁÈ Œ[Á≈› >VıΩs‚¶m. ∂>Vkm ÷m \M>Ú¬z s≠\_È ®[√m ÿ>ˆÕms‚¶m. ∂¶›m 3 WÁÈ >Vı¶ ºkı|D. ÷Õ> \ÚÕm Ω.∏ ˛Útl[ ÿkπ cÁ≈ÁB EÁ>¬zD zD ÿÔVı¶m. PA824 ®[≈ ÷[ÿ™VÚ \ÚÕm ÷´ı¶VD WÁÈÁB› >VıΩs‚¶m. ÷m \ÚÕ][ ]≈Á\ÁB ºƒV]¬zD Ô‚¶D (Efficacy). Ω.∏ ˛ÚtÁB¬ ÿÔV_KD xBuE cÈÿÔ∫˛KD x|¬˛s¶©√‚|^·m. Ω.∏ ˛ÚtÁB¬ ÿÔV_KD \ÚÕÁ> ®©√Ω¬ Ôı|∏Ω©√m? 3

zÚ‚¶VD º√V¬˛_ JoÁÔfl ƒVÆÔÁ·© √B[√|›]© √V˙©√m ŒÚkÁÔ. ºƒV>Á™fl ƒVÁÈl_ ˛ÚtÁB ƒ›m° ª¶Ô›]_ k·˙›m ∂ku§[*m JoÁÔfl ƒVÁ≈© ∏aÕm, ∂Ák ƒV˛[≈™kV ®[Æ √V˙©√m ŒÚkÁÔ. gl´D JoÁÔÔπ_ ŒÚ EÈ √È™π¬ÔÈVD. ∂π›>VKD ∂Ák \M> c¶DA¬z Œ›m¬ ÿÔV^”\V? ºÂVÁB¬ z\V¬z\V? ®[√m ∂|›> ºÔ^s. ùù÷[ÿ™VÚ ka ∞uÔ™ºk √B[√V‚ΩK^· \ÚÕmÔπ[ ∂Ω©√Á¶l_ cÚk ŒuÆÁ\•D √ıA ŒuÆÁ\•D cÁ¶B A]B ÿÔt¬Ô_ÔÁ·› >BVˆ›m √ˆºƒV]©√m. ùùJ[≈Vkm ka ˛Útl[ ˝[ÔÁ· g´VFkm. g´VFÕm ˛Útl[ √ÈÍ™›Á>¬ Ôı|√Ω›m, ∂>uz›>¬Ô ÿÔt¬ÔÁÈ \ÚÕ>VÔ >BVˆ©√m. ˛Útl[ √ÈÍ™ ∂Dƒ›Á> ÷Ȭz (¶V˙ÿÔ‚ Target) ®[√m kw¬ÔD. sfiQVMÔ^ √ºBV ÷[‡√˙º\‚Ω¬¸ ®[≈ A]B ÔD©R‚¶˙ clˆB_ JÈD Ω.∏ ˛Útl[ ¶V˙ÿÔ‚|ÔÁ·¬ Ôı|∏Ω¬Ô xBK˛≈V˙Ô^. ùù˛ÚtÔπ[ √ÈÍ™ ∂Dƒ›Á>¬ Ôı|∏Ω©√m ∂›>Á™ ®πB ÔVˆBt_ÁÈ. √ÈÍ™º\ ÿ>ˆBV>√Ω ∂Ák √È \VuÆ ]‚¶∫ÔÁ· >D ÁÔkƒD Ák›]Ú¬˛[≈™. ùùc>V´›]uz, ®[Á™ ®ø>s¶V\_ >|©√>uz ¿∫Ô^ ®[ º√™VÁk© ∏|∫˛¬ ÿÔV^·ÈVD. g™V_ ®[M¶D \VuÆ© º√™V Œ[≈_È √È; Á√lKD,ÁÔlKD Ák›]Ú¬˛º≈[ ®[√m ÿ>ˆÕ>V_ c∫Ô”¬z ∂]˙flEBVÔ ÷Ú¬zD. ∑>Õ]´\VÔ kVøD Oı˛ÚtÔ”D ÁÔƒkD √È \VuÆ kaÔÁ·•D >Õ]´∫ÔÁ·•D Ák›]Ú¬˛[≈™. ˜º™Vt¬¸, ÿ\‚¶√ºÈVt¬¸ ®[Æ A]B √È √ºBV ÷[‡√˙º\‚Ω¬¸ mÁ≈Ô^ ∏≈Õm^·™. ∂ku§[ c>sBV_ ˛ÚtÔπ[ ˝[ÔÁ·•D, A´>∫ÔÁ·•D ∏F›m c>§¶xΩ•D. ∂ku§[ c>sBV_ ˛ÚtÔπ[ \VuÆ ]‚¶∫ÔÁ·•D c√ˆ kaÔÁ·•D Ôı|∏Ω¬Ô xΩ˛≈m. ŒÚ ÔVÈ›]_ ºk¬L[ >BVˆ©√>uz© √B[√|›]B Ω.∏ ˛Út tÔ°D ƒVmkV™m. ∂>uz ºÂVF cı¶V¬Ô› ÿ>ˆBVm. ∂>[ ˝º™VÁ\, ºÂVF cı¶V¬zD Ω.∏ ºÂVF¬˛Útl[ ˝º™Vx¶[ Œ©∏‚¶º√Vm ƒVms_ ÷_ÈV> ŒÚ ¿ı¶ Ω ®[ ∞ √z] ÷]_ ÷ÚÕ>m. ∂Õ> Ω. ®[. ∞ √z]>V[ ˛Útl[ mÚ©Afl Ê‚¶VÔ ÷Ú¬zD ®[Æ ∂–\VM›m ∂Õ>› ]Áƒl_ gF°Ô^ º\uÿÔV^·©√|˛[≈™. ùùºkÆ EÈ˙ ˛Útl[ ÿƒ_oK^· ∂›>Á™ A´>∫ÔÁ·•D ∂ÈE©√V˙¬Ô ÷≈∫˛s‚¶™˙. ˛‚¶›>‚¶ 17 ÂV‚| sfiQVMÔ^ ys´\VÔ ÷Õ> xBuEl_ ÷≈∫˛•^·™V˙. ùùºÔVBDA›#ˆKD ®[–Á¶B ka¶›m>o[ º√ˆ_ Ω.∏ ˛ÚtÁB¬ ÿÔV_È EÈ gF°Ô^ ¶Õ>™. ∂]_ ÿ√[Lt¶ºvV_ ®[≈ ÿÔt¬ÔK¬z ∂ƒV›]B ]≈Á\ ÷Ú©√m ÿkπ©√‚¶m. ∂m Ω.∏¬z \‚|\_ÈV\_ ºkÆ √È ˛ÚtÔÁ·•D >Ô˙¬zD gu≈KÁ¶Bm ®[√m ÿ>ˆBkÕ>m. gl´¬Ô¬ÔV™ JoÁÔÔπ[ ºk]\∫ÔÁ· ÁÔl_ ÿ>V¶V\ºÈºB ÔDR‚¶˙ c>s•¶[ ÔË> Z]BVÔ Ω.∏ ˛ÚtÁB ∂a¬z\V ∂a¬ÔV>V ®[Æ g´V•D xÁ≈ÁB ÿÔt¬Ô_ ˜º™Vt¬¸ ®[√V˙Ô^. ÷Õ> xÁ≈ÁB•D ºÔVÁkl_ ÿƒ_s ˛Úi©∏ˆBV, \uÆD ]Ú\] ≠t>V º√V[≈ gFkV·˙Ô^ º\uÿÔVı| kÚ˛≈V˙Ô^. √[§¬ÔVFflƒ_, √≈Ák¬ÔVFflƒ_ x>oBÁk kÚD º√VzD Ω.∏ \‚|D kÕ>V_ º√VÔVm. ∂Á> ∂ı¶s¶V\_ >|©√m>V[ Â\m ƒ\˙›]BD. 4