1
A ± ® V p ùN n § L s Øû]Yo L. U¦ SWm©Vp
Lû[ GÓdLô®¥p Y−l× YÚ¡\Õ LôdLô Y−l× úSôn, ÑjRUôL ùNôpX úYiÓUô]ôp Lôp ûL Y−l× úSônL°p ¾®W, A§¾®W, ùUjR]m Guß êuß YûLLs CÚd¡u\]. UôRm CWiÓ ØRp IkÕ Øû\YûW Y−l× YÚm WLm ¾®W WLm. Y−l× YÚYRtÏ Øu ®ú]ôRUô] NlReLs ApXÕ YiQeLs ùR¬Ùm. CRtLô] LôWQm CPÕ LôÕlTϧ êû[d LôohùPd£p SWm×f ùNpL°p ×VpúTôX ªu çiPpLs SûPùTßYúR. CÕ R¦kR ©\ÏRôu úSôVô° UßT¥ SpX ¨ûXdÏ YÚYôo. ûLL°p CÚmûTd ùLôÓjRôp Y−l× Ïû\Ùm Guß SmTl TÓ¡\Õ. EiûU«p AR]ôp HRôYÕ TX²Úd¡\Rô GuTÕ Cu]Øm ùR¬V®pûX. ùLôÓlTRôp ùLÓ§Ùm CpûX. LôdLô Y−l×dÏd LôWQm A§L A[®p SWm× ùNpLÞd¡ûPúV £]ôlv ùRôPo×Ls ¿dLlTPôUp CÚlTÕ Gu¡\ôoLs. ©\kR ØRp BiÓØRp IkRôm BiÓYûW LôohùPdv Tϧ«p úRûYdÏ A§LUôL CûQdLlTh¥ÚdÏm SWm× CûQl×Ls Lû[kÕ ¿dLlTÓm úYûX SûPùTß¡\Õ. CÕ YZdLUô] êû[ "Y[Úm' ¨Lrf£«p JußRôu. LôdLôn Y−l× EûPVYoL°p CkR ¨Lrf£ RûPùTß¡\Õ. −ë£u ¬f ¡û[úVôUô C]ôd¥úYhPh 1 (LGI 1) Gu\ ˲p HtTÓm ©ûZ CRtÏd LôWQUôL CÚdLXôm Guß ùTj CNúWp ùU¥dLp LZLm LiÓ©¥j§Úd¡\Õ. CkR ˲p HtTÓm ©ûZdÏm SWm× ùNpLs Lû[©ÓeLlTPôUp CÚlTRtÏm JÚ ùRôPo× CÚlTÕ ùR¬VYk§Úd¡\Õ. LôWQm ùR¬kÕ®hPRôp, CRtLô] ¨YôWQØm ùR¬kÕ®Óm GuT§p NkúRLªpûX.
2
E«¬Vp
LpTô£ ®YNôVm LpTô£ LôhÓl TϧL°p Tôû\L°p, UWd¡û[L°p, Tû] ùRuû] UWeL°u ÁÕ úRUp ThPÕúTôX TPokÕ Y[Úm Tô£. Tô£ Guß AûZjRôÛm CÕ EiûU«p CWiÓ E«W]eLs CûQkÕ Sh× YôrdûL SPjÕm "KÚPm× DÚ«oLs' WLm. ¡hPjRhP 1000 YûL LpTô£Ls
EX¡p Es[]. JÚ E«¬ égN]m, Cuù]ôuß ¿XlTfûNlTô£. Tô£ûV @úTôhúPô TVôuh GuTôoLs, égN]jûR ûUdúLôTVôuh GuTôoLs. Tô£ J°fúNodûL ùNnÕ Nd§ RÚ¡\Õ. égN]m YôZ CPjûR EiÓTi¦j RÚ¡\Õ. B«Wm YûL LpTô£Ls TpúYß®RUô] égN]eL[ôp EÚYôdLlTh¥ÚkRôÛm, A§p 4 YûL Tô£LsRôu §ÚmTj§ÚmTd LôQlTÓ ¡u\]. ϱlTôL ûWúNôÉUô Gu\ ¿XlTfNl Tô£Rôu A§Lm. CûR ØR−p ûNhúPôÉUô Guß RY\ôL LÚ§YkRôoLs, ¥ Gu H úNôRû] êXm ûWúNôÉUô GuTÕ Ø¥Yô«tß. TpúYß YûLVô] égNô]eLs JúW YûLl Tô£ûV ÕûQVôLd ùLôiÓ YôrYûRl TôodÏmúTôÕ, T¬QôUj§p égNô]eLs RmªûPúV Tô£Lû[ Te¡hÓd ùLôi¥Úd¡u\] Guß ùR¬¡\Õ. BWmT LôXj§p ®YNô«Ls RUdÏs ®ûRLû[ T¡okÕ ùLôiPôoLs. AÕúTôX égN]eLÞm Tô£Lû[l T¡okÕùLôiÓ TpÛ«o Km©] Guß ùR¬¡\Õ.
3
UÚjÕYm
ùY«p TPôR EPm× ÏiPô¡\Õ ùY«p TPôUp Aû\dÏsú[úV ØPe¡dùLôi¥ÚdÏm SÅ] YôrdûL Øû\Rôu EPp TÚU]ôYRtÏ JÚ LôWQm Guß Sôh¥eLôm TpLûXdLZLm LiÓ©¥jÕs[Õ. EPm©p TÝl× ùLôÝl× Gußm ùYsû[dùLôÝl× Gußm CWiÓ WL ùLôÝl×Ls Es[]. EPp ÏiPôYRtÏd LôWQm ùYsû[dùLôÝl×. TÝl×d ùLôÝlTô]Õ Ï°oLôXj§p EPmûT ãPôL ûYjÕdùLôsYRtLôL EÚYôdLlThP ùTôÚs. GûPdÏ GûP, NdLûWûV®P AÕ 300 UPeÏ A§L EPp ãhûPd ùLôÓdLdá¥VÕ. ©\kR ÏZkûR«u EP−Ûm, Ï°oLôXj§p ¨XjR¥«X Yû[dÏs ûaToú]`u ùNnÙm ØVp úTôu\ E«¬]eL°Ûm TÝl×dùLôÝl× LôQlTÓ¡\Õ. CÕ SpX ùLôÝl×. EPûX ÏiPôdLôÕ. EP−p ùY«pThPôp TÝl×dùLôÝl× EÚYô¡\Õ. ùY«p CpXôR Ï°oLôXj§p CÕ ùYlTm ùLôÓjÕ EPmûTd Lôd¡\Õ. U²RoLs ùY«pTPôUp YôrkÕ ùLôi¥ÚlTRôpRôu Nôl©Óm NôlTôÓ ùYsû[d ùLôÝlTôL Uô± EPmûT ÏiPôd¡\Õ. ùLôgNUôYÕ §]Øm ùY«p LôÙeLú[u! EP−Ve¡Vp
AlùTu¥dv AY£VúU AlùTu¥dv Gu\ TjÕ ùNuh¥ ÁhPo ¿[Øs[ JÚ TdLm ê¥V ÑiÓ®Wp úTôu\ ÏZôn; U²R²u ùTÚeÏPp £ßÏPÛPu NeLªdϪPj§p ùRôe¡dùLôi¥Úd¡\Õ. CRu úYûX Gu] Guß ùR¬VRRôp Pôo®u ØRtùLôiÓ Cuàm TXo CûR T¬QôUj§p TV]tßlúTôn ÑÚe¡ ¨uß®hP GfNm Guß á± YkR]o.
4
¥ëd TpLûXdLZL T¬QôU E«¬Vp YpÛSoLs CRu £\l×l TVû] AiûU«p ùR¬®jR]o; C§p Ï¥ùLôi¥ÚdÏm úTd¥¬VôdLs Ye¡«p úTôhÓ ûYdÏm TQm úTôXYôm. ùTÚeÏP−p YôÝm SuûU ùNnÙm úTd¥¬VôdLs úT§, L¯Np úSô«uúTôÕ ¿e¡®Ó¡u\]. JÚ UiPXm Bi¥TVôh¥d UÚkÕ Nôl©hP ©\Ïm CúR ¨ûX HtTÓ¡\Õ. ARu ©\Ï ÏPÛdÏj úRûYVô] SuûU úTd¥¬VôdLû[ Nlû[ ùNnYÕ AlùTu¥dv G]lTÓm ÏPp Yôp Rô]ôm. ÏPp Yôp T¬QôUj§p R²jR²VôL, Bvj§úW−V UôoÑl©úVp E«W]eL°p JÚ Øû\Ùm, ©ûWúUh G]lTÓm Yô−pXô ÏWeÏL°p Cuù]ôÚ Øû\ R²VôLÜm úRôu±«Úd¡u\Õ. CRu EiûUVô] úYûX ùNpÛúXôv ªÏkR CûX RûZLû[f ùN¬dLf ùNnYúR. U²RàdÏ CÕ AY£VªpûX GuTRôp ÑÚe¡®hPÕ Guß ùNôu]ôoLs, B]ôp AÕ úTd¥¬VôdLû[ úNªjÕ ûYdÏm ûYl× ¨ûXVm GuTÕ ClúTôÕ ùR¬k§Úd¡\Õ. AlùTu¥d³u ùRôkRWÜ Rô[ôUp R®dÏmúTôÕ, UÚjÕYoLs AûR EPú] ¿d¡®Ó¡\ôoLs. Ye¡lTQm AjÕPu ¾okÕ úTôÏm- úTd¥¬VûYjRôu ùNôp¡ú\u! UÚjÕYm
ùTph¥p Uôh¥dùLôsÞm £ß¿WLm EX¡p JÚ ªp−Vu £ß¿WL úSôVô°Ls YôWm CWiÓ ApXÕ JÚ Øû\ PV−£v Øû\«p CWjRj§−ÚkÕ £ß¿ûWl ©¬jÕd ùLôs¡\ôoLs. CRtLôL YWkúRôßm UÚjÕY
5
Uû]ûV SôP úYi¥Ùs[Õ. ùNXÜ, LôX ®WVm, ùRôkRWÜ Guß ùNôpX Ø¥VôR úYRû]Lû[ AYoLs AàT®d¡\ôoLs. CYoLÞdLôL úYi¥ 24 U¦ úSWØm EP−p úYûX ùNnÙm, ùTph¥p Uôh¥dùLôs[dá¥V ùNVtûL PV−£v LÚ®ûV EdXô UÚjÕYd Lpí¬ LiÓ©¥jÕs[Õ. Bß Kph úThP¬ êXm úYûX ùNnÙm PV−£v LÚ® 5 ¡úXô GûP CÚdÏUôm. ºd¡WúU ®tTû]dÏ YÚm Guß SmTXôm. SPjûR«Vp
çdLj§u SuûU BûU, T\ûY, Tôíh¥Ls Utßm U²RoLÞd¡ûPúV Es[ JtßûU çdLm. Hu E«¬]eLs çeL úYiÓm? CRtÏ TX LôWQeLs RWlTÓ¡u\]. çdLj§uúTôÕ ¨û]ÜLs YûLlTÓjRlThÓ ¨WkRWlTÓjRl TÓ¡u\], êû[dÏ KnÜ ¡ûPd¡\Õ, EP−p úReÏm ®`l ùTôÚsLs ¿eÏ¡\Õ Guù\pXôm TX ®[dLeLs Es[]. £X ®XeÏLs Ï°o LôXeL°p ¿iP LôXm çe¡d L¯d¡u\]. U²RoLs YôrSô°p êu±p JÚ TeÏ çe¡d L¯d¡\ôoLs. GRtLôL CùRpXôm? T¬QôU SPjûR«Vp A±OoLs ùNôpÛ¡\ôoLs, YôrSô°p Tϧ úSWm çe¡®ÓYÕ JÚ YûL«p TôÕLôlTô]RôL CÚd¡\Rôm. ®TjÕ, úSôn, Th¥², ùLôûX úTôu\ ATôVUô] ¨Lrf£Lû[ E«¬]eLs KW[ÜdÏj R®ojÕd ùLôs[ çdLm Cu±VûUVRRôL CÚd¡\Rôm. ¨û]jÕl TôÚeLs U²RoLs 24 U¦úSWØm دjÕdùLôiÓ CÚkRôp CkR EXLm RôeÏUô? 12 U¦ úSWm AYu ùNnÙm Lô¬VeLû[úV ùTôÚjÕd ùLôs[ Ø¥V®pûX. çe¡j ùRôûXlTúR SpXÕ
6
úTô−Úd¡\Õ. LYûXûV U\dLÜm ùRôpûXLû[j R®odLÜm çdLm ERÜ¡\Õ. UÚjÕYm
AdÏTedfNo êXm ùTi¥o úSônLÞdÏ ¨YôWQm. EP−p ϱl©hP CPeL°p F£ûVd Ïj§ 20 ¨ªPeLs £¡fûN RÚYÕ AdÏTefNo £¡fûN Øû\. êLm ûL, TôRm úTôu\ TϧL°p ϱl©hP Sô¥L°p F£Lû[ ùNß¡ ûYlTÕ CkR £¡fûN«u A¥lTûP. EiûU«p CkR £¡fûN úYûX ùNn¡\Rô CpûXVô Gu\ NofûN ApúXôTj§ UÚjÕYoL°Pm CÚkÕ YÚ¡\Õ. CûR ®gOô] éoYUô]Õ CpûX GuTÕ AYoL[Õ LÚjÕ. CûR úNô§dL úYi¥ úLôùRuTod TpLûXdLZLm ùTiLÞdÏ ùYÏ NôRôWQUôL YÚm ©WfNû]ûV GlT¥ AdÏTefNo ¾od¡\Õ Guß BWônkR]o. Tô−£vh¥d KY¬ Gu\ JÚ úSônjùRôÏl× ùTiL°Pm NôRôWQUôLd LôQlTÓYÕ. AiPNVj§p UôRj§tÏ JÚ ØhûPVô]Õ úRôußYRtÏ T§XôL JúW NUVm TX ØhûPLs úTôh¥ úTôh¥dùLôiÓ TdÏYUôL ØVÛmúTôÕ EP−p aôoúUôuLs RôßUô\ôL ÑWdL BWm©d¡u\]. ùTiL°u EP−p ùPvhúPôv¼úWôu Gu\ Bi aôoúUôu A§LUôL CWjRj§p C\eÏ¡\Õ. CRu LôWQUôL ùTiLÞdÏ ÏZkûRTôd¡Vm Ïû\YÕPu, EPm× TÚU]ôÏRp, NdLûW úSôn, CRVm ùRôPoTô] úSônLs EÚYô¡u\]. CkR úSôVô°L°Pm ùTôÕYôL T¬Ü SWm× UiPXm A§LUôL çiPlTh¥ÚdÏm. CûR YZdLUô] ApúXôTj§ Øû\«p N¬ùNnV Ø¥VôÕ. Tô−£vh¥d KY¬ úSôÙûPV ùTiLû[ êuß Tϧ«]WôLl ©¬jÕdùLôiÓ A§p JÚ Tϧ«]ÚdÏ SôuÏ UôReLs ùRôPokÕ
7
AdÏTefNo £¡fûN ùLôÓjRôoLs. Cuù]ôÚ Tϧ«]ÚdÏ ùYßm EPtT«t£ UhÓm ùNnVf ùNôp− AYoL[Õ CRVj Õ¥lûT UhÓm LY²jÕd ùLôiÓYkRôoLs. êu\ôYÕ Tϧ«]ÚdÏ EPtT«t£, EQÜ Øû\ B¡VYt±u TVû]l Tt± ®[d¡]ôoLs. AdÏTefNo £¡fûN RkR ùTiL°Pm UôR®XdÏ ºWô]Õ UhÓªu± EPp GûP Ïû\kÕ úSôndÏ ØkûRV ¨ûXûVj §ÚmT AûPkR]o. AdÏTefNo £¡fûN SpX TXuLû[j RÚ¡\Õ Guß AYoLs JjÕdùLôiPôoLs. ãZp
©[ôvh¥d LP−p £ûR¡\Õ. BiÓúRôßm 150,000 Pu GûP ©[ôvh¥d ÏlûTLs LP−p ÅNlTÓ¡u\]. § ¡úWh TÑ©d LôoúTw lúThf Guß Ï±l©ÓU[ÜdÏ L−úTôo²Vô ØRp aYônj ¾Ü YûW ©[ôvh¥d ÏlûTLs ¨Wl©«Úd¡u\]. CÕ BLôVj§−ÚkÕ úNh¥ûXh êXm TôojRôp ùR°YôLj ùR¬¡\Õ. LP−p ©[ôv¥d Å£]ôp AÕ êrLôUp ªRdÏm. ùT¬V LPp ªÚLeLs AûR ®Ýe¡®hÓ ùN¬dL Ø¥VôUp ùNjÕlúTô¡u\]. LP−p ¨XÜm Ï°o, ùYlTm, El× Utßm ùY«p LôWQUôL ©[ôvh¥d £ûR¡\Õ Gußm £ûR®−ÚkÕ Pu Pu]ôL SfÑl ùTôÚsLs LPp ¿¬p LXkÕ GpXô E«¬]eLû[Ùm RôdÏ¡u\] Gußm ùNnúPô Gu\ _lTôu A±Oo Ru Bn®u êXm LiP±kÕ ùR¬®d¡\ôo. YZdLUô] ©[ôvh¥dÏLs, ©vÀ]ôp Utßm ©Gv J−úLôùUo Gu\ Sf£û] RÚ¡u\]. ùRoUôúLôp G]lTÓm vûPúWô@úTôm ùTôÚsLs SÑdLlThÓ ùT¬V
8
EÚiûPL[ôL LP−p êrÏ¡u\]. AYt±−ÚkÕ vûPúWôúTôm úUôú]ôUo, ûPUo Utßm h¥ûWUo SfÑLs EtTj§Vô¡u\]. CmêußúU EP−p ×ÏkRôp EPú] úLuNûW EÚYôdLd á¥V] GuTÕ ùR¬kR ®`Vm. ©[ôv¥d ùLPôÕ AR]ôp LP−p Å£®hPôp ùRôkRWÜ ®hPÕ Guß TX SôÓLs ¨û]d¡u\]. ¨û]l× ©ûZlûTd ùLÓdÏm GuTÕ ClúTôÕ ùR¬¡\Õ. ùRô¯pÖhTm
TPj§tÏd ¸úZ Cuù]ôÚ TPm Gdv L§¬p ùR¬¡\Õ. ©WTXUô] AùU¬dL K®VeL°p Juß @úTª− úTôhùWnh Gu\ TPm. CûR ûYVj (1882-1945) Gu\ TjùRôuTRôm èt\ôiÓ K®Vo YûWkRÕ. CûR RÏkR GdvL§o êXm TPm GÓjRúTôÕ úUúX ùR¬Ùm TPj§tÏd ¸úZ Cuù]ôÚ TPjûR K®Vo YûWk§ÚlTÕ ùR¬kRÕ. K®VoLs £XNUVm úTô§V úLuYôv Õ¦ CpXôRRôp £dL]m LÚ§ JÚ ùT«u¥e¡u ÁúRô Cuù]ôÚ ùT«u¥eûL YûWkÕ®ÓYôoLs. £X NUVm ØR−p YûWkR TPm §Úl§LWUôL CpXô®hPôp AûR A¯dLôUp úUúX ùT«uh é£ úYß TPm YûWkÕ®ÓYôoLs. ûYV³u úTª− úTôhùWnh TPj§tÏd ¸úZ Cuù]ôÚ At×RUô] ÏjÕf NiûP TPm CÚlTûR ù_²@To Uôv Gu\ ùTi AùU¬dL ùLªdLp ùNôû^h¥ UôSôh¥p ùY°«h¥Úd¡\ôo. AùU¬dL Sôh¥tÏ Cuù]ôÚ K®Vl ×ûRVp ¡ûPj§Úd¡\Õ Guß AYo ùR¬®d¡\ôo.