Thuoc Dieu Tri Dong Kinh
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Thuoc Dieu Tri Dong Kinh as PDF for free.
More details
- Words: 2,023
- Pages: 9
THUOÁC ÑIEÀU TRÒ ÑOÄNG KINH Nhaäp ñeà. 2. cô cheá ñoäng kinh. 3. caùc thuoác choáng ñoäng kinh.
Naém ñöôïc cô cheá hình thaønh ñoäng kinh Phaân bieät tính phaùt xung cuûa teá baøo trong oå ñoäng
kinh vôùi teá baøo ôû caùc vuøng coøn laïi. Hieåu roõ vai troø cuûa caùc keânh ion Sodium, Calcium vaø Chloride trong ñoäng kinh vaø thuoác choáng ñoäng kinh.
1.NHAÄP ÑEÀ: Ñoäng kinh laø moät tình traïng roái loaïn chöùc naêng cuûa heä thaàn kinh bieåu hieän baèng nhöõng côn ñoät ngoät baát ngôø trong khi söï baát thöôøng veà hoaït ñoäng ñieän sinh lyù hieän dieän thöôøng xuyeân. Hôn moät theá kyû tröôùc ñaây John Hughling Jackson cho raèng ñoù laø söï”phoùng ñieän ñoät ngoät, baát chôït cöïc nhanh töø moät vò trí nhaát ñònh trong chaát xaùm naõo”. Nhöõng hieåu bieát hieän nay cho thaáy quan nieäm treân laø ñuùng ñaén duø ñoù laø söï moâ taû moät theå ñoäng kinh- ñoäng kinh cuïc boä, coát loõi cuûa söï moâ taû ban ñaàu naøy laø moät quaù trình “phoùng xung ñieän”- ñieàu ñaõ ñöôïc chöùng minh trong taát caû caùc theå ñoäng kinh. Söï phaùt minh ñieän naõo kyù (1930) vaø moâ hình thöïc ngheäm cuûa Merrit&Putnam (1938) taïo ra phöông tieän cho söï kieåm nghieäm taùc duïng choáng ñoäng kinh cuûa moät ít thuoác luùc ñaàn nhö Phenobarbital vaø Phenytoin. Cho ñeán 1953 khi Hodgkin &Huxley coâng boá coäng trình veà ñieän theá maøng teá baøo khoái löôïng kieán thöùc veà ñoäng kinh môùi taêng tröôûng nhanh choùng vaø ñoäng kinh môi ñöôïc soi saùng döôùi moät quan nieäm môùi-quan nieäm phaân töû. 2.Cô cheá cuûa ñoäng kinh:
-1-
Hình 1 Hoaït ñoäng ñieän ghi treân beänh nhaân ñoäng kinh qua ñieän naõo kyù, ñieän cöïc ngoaøi maøng teá baøo vaø ñieän cöïc noäi baøo. Khôûi ñaàu nghieân cöùu hieän töôïng phoùng xung baát thöôøng ñöôïc taäp trung vaøo moät soùng nhoïn giöõa côn (interictal spike) ñöôïc ghi nhaän töø ñieän naõo ñoà (EEG) goàm 2 thaønh phaàn, thaønh phaàn soùng döông nhanh vaø thaønh phaàn soùng aâm chaäm. Ñoàng thôøi vôùi soùng nhoïn giöõa côn laø moät chuøm soùng khöû cöïc (burst of action potential) ñöôïc ghi nhaän qua ñieän cöïc noäi baøo ñöôïc goïi laø chuoãi khöû cöïc kòch phaùt (proxysmal depolarization shift) hay khuynh höôùng khöû cöïc kòch phaùt(hình 1). Phaân tích chuoãi khöõ cöïc kòch phaùt ngöôøi ta thaáy duø coù ñieän theá cao vaø taàn soá nhanh vaãn laø moät hoaït ñoäng baûn chaát cuûa heä thaàn kinh- hieän töôïng khöû ñoàng boä hoaù (desynchronization-caùc neurons phaùt sinh ñieän theá ñoäng khaùc thôi ñieåm), ñeán khi hieän töôïng naøy chuyeån sang tình traïng ñoàng boä hoaù (synchronization-neurons phaùt sinh ñieän theá ñoäng ñoàng thôøi) laø luùc xuaát hieän côn ñoäng kinh treân laâm saøng. Nhö vaäy phaûi chaêng söï khaùc bieät giöõa côn vaø trong côn chæ laø thôøi ñieåm phaùt xung cuûa daân soá neuron beänh lyù? Baèng caùch naøo xung ñieän lan töø neuron beänh sang neuron bình thöôøng? Caû 2 vaán deà naøy ñeàu lieân quan ñeán keânh Na+ vaø keânh Ca++. Moät vò trí khaùc cuõng lieân quan ñeán söï lan truyeàn hoaït ñoäng neuron trong ñoäng kinh laø synapse; giaûm tính öùc cheá hay taêng tình kích thích cuûa synapse coù theå daãn ñeán co giaät hay ñoäng kinh. Hai chaát neurotransmitters chính lieân quan ñeán tính kích thích vaø öùc cheá cuûa synapse laø glutamate vaø GABA . Taïi synapse keânh ion coù lieân quan ñeán heän töôïng kích thích vaø öùc cheá laø keânh Calcium loaïi T vaø keânh Chloride. Caùc nhaø nghieân cöùu haàu nhö ñeàu ñoàng yù söï hình thaønh ñoäng kinh traûi qua nhöõng giai ñoaïn sau (1) ñoàng boä hoaù ñieän theá ñoäng phaùt sinh töø nhöõng neuron trong oå ñoäng kinh (2) lan truyeàn xung ñieän kòch phaùt töø neuron beänh lyù sang neuron bình thöôøng trong chaát xaùm naõo- söï phoùng xung ngang (3) daãn truyeàn luoàng thaàn kinh trong maïch daøi (nhö heä thoáng thaùp) vaø maïch ngaén (nhö trong heä vieàn-limbic system)-truyeàn xung trong chaát traéng. -2-
Ñoàng boä ñieän theá ñoäng: trong hieän töôïng naøy vai troø quyeát ñònh laø doøng ion Ca++ mang ñieän tích + nhaäp baøo laøm ñieän theá nghæ tieán ñeán ñieän theá baäc; taïi trò soá ñieän theá baäc coång H cuûa keânh Na+ môû taïo neân hieän töôïng khöû cöïc- phase 0 cuûa ñieän theá ñoäng. Keânh calcium coù traùch nhieäm trong giai ñoaïn naøy laø keânh loaïi T neân doøng calcium ôû ñaây coøn ñöôc goïi laø doøng T (T current). Keânh calcium loaïi T hoaït ñoäng döôi söï kích hoaït cuûa glutamate qua caùc thuï theå cuûa chaát daãn truyeàn kích thích naøy, thuï theå cuûa glutamate goàm caùc tieåu loaïi:NMDA(N-methyl-Daspartate), AMPA(α-amino-3-hydroxy-5-methyl-4-isoxazol propionic acid) vaø Kainic acid. Trong ñieàu kieän nghæ cuûa keânh T ion Mg++ aùn ngöõ ñöôøng xaâm nhaäp cuûa Ca++ trong loøng keânh; khi glutamate ñöôïc phoùng thích Mg++ di chuyeån khoûi loøng keânh cho pheùp Ca++ coù theå nhaäp baøo laøm taêng ñieän theá nghæ (phase 4 cuûa ñieän theá ñoäng).
Sô ñoà keânh calcium loaïi T trong traïng thaùi nghæ vôùi ion Mg++ aùn ngöõ trong loøng keânh.
Keânh calcium loaïi T trong traïng thaùi hoaït ñoäng döôùi taùc duïng cuûa glutamate; Mg++ bò ñaåy ra khoûi loøng keânh. Söï phoùng xung ngang: qua keát quaû thöïc nghieäm ngöôøi ta cho raèng khi nhöõng neuron beänh lyù ôû phase hoài cöïc (phase 3) ion K+ ngoaïi baøo khôûi phaùt söï nhaäp baøo vaøo neuron bình thöôøng cuûa ion naøy qua keânh chænh löu nhaäp baøo (inward rectifier potassium channel) laøm ñieän theá nghæ cuûa nhöõng neuron bình thöôøng ñaït nhanh ñeán ñieän theá baäc, phaùt sinh ñieän theá ñoäng taïi ñaây. Baèng chöùng cho giaûi thích naøy laø neáu tao ñöôïc moät hieän töôïng quaù phaân cöïc (hyperpolarization) taïi -3-
ñaây coù theå caét ñöùt söï phoùng xung ngang. GABA qua thuï theå GABAA coù theå taïo ñöôïc hieäu quaû quaù phaân cöïc nhôø môû keânh chloride, barbiturates vaø benzodiazepines cuõng coù theå gaây ñöôïc hieäu quaû naøy.
Keânh K+ chænh löu nhaäp baøo môû töï nhieân ôû ñieän theá nghæ. Keânh ion naøy coù khuynh höôùng ñi chuyeån ngöôïc chieàu vôùi khuynh ñoä noàng ñoä. Daãn truyeàn xung trong chaát traéng: baûn chaát cuûa söï daãn truyeàn naøy laø daãn truyeàn qua synapse, xung thaàn kinh coù theå truyeàn ñöôïc hay bò caét ñöùt tuøy thuoäc söï hình thaønh ñieän theá haäu synapse kích thích(EPSP:excitatory post synaptic potential) hay öùc cheá (IPSP:inhibitory post synaptic potential). Ñieän theá haäu synapse coù tính kích thích hay öùc cheá tuøy thuoäc ion nhaäp baøo mang ñieän tích +(Na+;Ca++) hay – (Cl-); trong tröôøng hôïp thöù nhaát ion mang ñieän tích + seõ kích hoaït moät ñieän theá ñoäng haäu synapse; trong tröôøng hôïp thöù hai ion mang ñieän tích – seõ taïo neân hieän töôïng quaù phaân cöïc haäu synapse. Taïi synapse caùc thuoác öùc cheá caùc keänh ion + (phenytoin, carbamazepine, phenobarbital) hay kích thích môû keânh ion – (barbiturates; benzodiazepines) ñeàu coù theå caét ñöùt söï daãn truyeàn cuûa xung thaàn kinh.
-4-
Daãn truyeàn qua synapse. Caùc ion tham gia trong söï hình thaønh ñieän theá haäu synapse. K+ khoâng ñöôïc noùi ñeán vì hieän nay chöa coù thuoác choáng ñoäng kinh naøo laøm K+ xuaát baøo. AP:action potential-ñieän theá ñoäng; EPSP: excitatory post synaptic potential-ñie65n theá kích thích haäu synapse; IPSP:inhibitory post synaptic potential-ñieän theá öùc cheá haäu synapse. 3. Caùc thuoác choáng ñoäng kinh: 3.1. Phenytoin: Phenytoin ñöôïc toång hôïp töø 1908 nhöng raát laâu sau ñoù (1938)môùi ñöôïc giôùi thieäu ñeå ñieàu trò ñoäng kinh.
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: phenytoin choáng co giaät nhöng khoâng öùc cheá thaàn kinh ôû lieàu ñieàu trò; lieàu cao coù theå gaây kích ñoäng; lieàu ngoä ñoäc coù theå gaây goàng cöùng maát naõo (decerebated rigidity). Ngoaøi taùc duïng choáng ñoäng kinh phenytoi coø laø moät thuoác choáng loaïn nhòp tim nhoùm I. -5-
Cô cheá taùc ñoäng: keùo daøi thôøi gian phuïc hoài töø tình traïng baát hoaït cuûa keânh Na+(tham khaûo ñieän theá maøng vaø keânh ion). Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: keát hôïp 90% vôùi albumine; noàng ñoä ñænh 3-12 giôø; theå tích phaân phoái 0,6l/kg; thôøi gian baùn huûy 6-24 giôø. Taùc duïng trong moïi loaïi ñoäng kinh tröø côn vaéng yù thöùc. 3.2. Phenobarbital: Ñöôïc giôùi thieäu choáng ñoäng kinh 1912.
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: choáng co giaät trong ñoäng kinh vaø co giaät tuûy trong uoán vaùn vôùi lieàu thaáp hôn lieàu gaây nguû. Cô cheá taùc ñoäng: (1) öùc cheá keânh Na+ tröïc tieáp (2) môû keânh Cl- khoâng caàn taùc ñoäng khôûi phaùt cuûa GABA; thuï theå trung gian GABAA (tham khaûo thuoác nguû-an thaàn). Thoâng soá ñöôïc ñoäng hoïc:noàng ñoä khaû duïng(%) 100611;theå tích phaân phoái(l/kg) 0,5460,03; thôøi gian baùn huûy 99618; noàng ñoä hieäu quaû 10-25 μg/ml; noàng ñoä ñoäc ∃ 30μg/ml, 65-117μg/ml hoân meâ coø phaûn xaï,100-134μgml maát phaûn xaï. 3.3 Ethosuximide:
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù:ethosuximide ñöôïc duøng ñeå ñieàu trò côn vaéng yù thöùc. Cô cheá taùc ñoäng: ethosuximide ngaên caûn söï nhaäp baøo cuûa doøng Ca++ qua keânh calcium loaïi T taïi nhöõng neuron cuûa vuøng ñoài naõo laø nôi phaùt xuaát nhöõng hoaït ñoäng soùng-nhoïn 3 Hz/s ñiån hình cuûa côn vaéng yù thöùc. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: noàng ñoä khaû duïng-khoâng bieát;teå tích phaân phoái 0,72 60,16; thôøi gian baùn huûy 45 68; noàng ñoä ñoäc khoâng bieát. 3.4. Valproic acid:
-6-
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: valproic acid vaø muoái sodium cuûa noù ñöôïc duøng cho dieàu trò ñoäng kinh toaøn theå cuõng nhö ñoäng kinh cuïc boä. Cô cheá taùc ñoäng: valproic acid taùc ñoäng treân keânh Na+ haï thaáp trieàn khöû cöïc cuûa phase 4 vaø treân keânh calcium loaïi T ôû ñoài naõo töông töï nhö ethosuximide. Thoâng soá döôïc ñoäng hoc:noàng ñoä khaû duïng 100610; theå tích phaân phoái 0,2260,17; thôøi gian baùn huûy 1463; noàng ñoä ñoäc-khoâng bieát. 3.5. Trimethadione:
Caáu truùc hoùa hoïc: Tính chaát döôïc lyù: duøng ñieàu trò côn clonic-tonic. Cô cheá taùc ñoäng: öùc cheá keânh calcium loaïi T trong ñoài naõo. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: chöa ñöôïc xaùc laäp ñaày ñuû.
3.6. Carbamazepine:
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: duøng ñieàu trò ñoäng kinh toaøn theå vaø ñoäng kinh cuïc boä. Cô cheá taùc ñoäng:keùo daøi thôøi gian phuïc hoài töø traïng thaùi baát hoaït cuûa keânh Na+. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: noàng ñoä khaû duïng ∃70; theå tích phaân phoái 1,4 60,4; thôøi gian baùn huûy 1565; ∃9μg/ml.
-7-
3.7. Gabapentine:
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù:duøng ñieàu trò ñoäng kinh cuïc boä coù hay khoâng toaøn theå hoaù. Cô cheá taùc ñoäng: taêng löôïng GABA phoùng thích töø tieàn synapse. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: noàng ñoä khaû duïng 60%; theå tích phaân phoái 0,8060,09; thôøi gian baùn huûy 6,561; noàng ñoä ñoäc khoâng bieát. 3.8 Thuoác choáng ñoäng kinh nhìn töø keânh ion taùc ñoäng vaø synapse: Thuoác choáng ñoäng kinh coù theå ñöôïc nhìn töø khía caïnh vò trí taùc ñoäng taïi nhöõng keânh ion khaùc nhau nhö sau: Taùc ñoäng leân keânh Na+:
Trong nhoùm naøy coù theå keå ñeán carbamazepine, phenytoin, lamotrigine vaø valproate; phenobarbital cuõng coù taùc ñoäng öùc cheá tröïc tieáp keânh Na+. Taùc ñoäng leân keânh Ca++:
-8-
Trong nhoùm taùc ñoäng leân keânh Ca++ loaïi T coù theå keå ñeán nhöõng thaønh vieân chính laø valproate, dimethadone vaø ethosuximide. Taùc ñoäng taïi synapse:
Trong nhoùm thuoác taùc ñoäng taïi synapse coù theå keå vigabatrin taùc ñoäng leân men GABA transferase; valproate taùc ñoäng leân men naøy vaø men succinic semialdehyde dehydrgenase; gabapentine laøm taêng phoùng thích GABA; barbiturates vaø benzodiazepines.
-9-
Naém ñöôïc cô cheá hình thaønh ñoäng kinh Phaân bieät tính phaùt xung cuûa teá baøo trong oå ñoäng
kinh vôùi teá baøo ôû caùc vuøng coøn laïi. Hieåu roõ vai troø cuûa caùc keânh ion Sodium, Calcium vaø Chloride trong ñoäng kinh vaø thuoác choáng ñoäng kinh.
1.NHAÄP ÑEÀ: Ñoäng kinh laø moät tình traïng roái loaïn chöùc naêng cuûa heä thaàn kinh bieåu hieän baèng nhöõng côn ñoät ngoät baát ngôø trong khi söï baát thöôøng veà hoaït ñoäng ñieän sinh lyù hieän dieän thöôøng xuyeân. Hôn moät theá kyû tröôùc ñaây John Hughling Jackson cho raèng ñoù laø söï”phoùng ñieän ñoät ngoät, baát chôït cöïc nhanh töø moät vò trí nhaát ñònh trong chaát xaùm naõo”. Nhöõng hieåu bieát hieän nay cho thaáy quan nieäm treân laø ñuùng ñaén duø ñoù laø söï moâ taû moät theå ñoäng kinh- ñoäng kinh cuïc boä, coát loõi cuûa söï moâ taû ban ñaàu naøy laø moät quaù trình “phoùng xung ñieän”- ñieàu ñaõ ñöôïc chöùng minh trong taát caû caùc theå ñoäng kinh. Söï phaùt minh ñieän naõo kyù (1930) vaø moâ hình thöïc ngheäm cuûa Merrit&Putnam (1938) taïo ra phöông tieän cho söï kieåm nghieäm taùc duïng choáng ñoäng kinh cuûa moät ít thuoác luùc ñaàn nhö Phenobarbital vaø Phenytoin. Cho ñeán 1953 khi Hodgkin &Huxley coâng boá coäng trình veà ñieän theá maøng teá baøo khoái löôïng kieán thöùc veà ñoäng kinh môùi taêng tröôûng nhanh choùng vaø ñoäng kinh môi ñöôïc soi saùng döôùi moät quan nieäm môùi-quan nieäm phaân töû. 2.Cô cheá cuûa ñoäng kinh:
-1-
Hình 1 Hoaït ñoäng ñieän ghi treân beänh nhaân ñoäng kinh qua ñieän naõo kyù, ñieän cöïc ngoaøi maøng teá baøo vaø ñieän cöïc noäi baøo. Khôûi ñaàu nghieân cöùu hieän töôïng phoùng xung baát thöôøng ñöôïc taäp trung vaøo moät soùng nhoïn giöõa côn (interictal spike) ñöôïc ghi nhaän töø ñieän naõo ñoà (EEG) goàm 2 thaønh phaàn, thaønh phaàn soùng döông nhanh vaø thaønh phaàn soùng aâm chaäm. Ñoàng thôøi vôùi soùng nhoïn giöõa côn laø moät chuøm soùng khöû cöïc (burst of action potential) ñöôïc ghi nhaän qua ñieän cöïc noäi baøo ñöôïc goïi laø chuoãi khöû cöïc kòch phaùt (proxysmal depolarization shift) hay khuynh höôùng khöû cöïc kòch phaùt(hình 1). Phaân tích chuoãi khöõ cöïc kòch phaùt ngöôøi ta thaáy duø coù ñieän theá cao vaø taàn soá nhanh vaãn laø moät hoaït ñoäng baûn chaát cuûa heä thaàn kinh- hieän töôïng khöû ñoàng boä hoaù (desynchronization-caùc neurons phaùt sinh ñieän theá ñoäng khaùc thôi ñieåm), ñeán khi hieän töôïng naøy chuyeån sang tình traïng ñoàng boä hoaù (synchronization-neurons phaùt sinh ñieän theá ñoäng ñoàng thôøi) laø luùc xuaát hieän côn ñoäng kinh treân laâm saøng. Nhö vaäy phaûi chaêng söï khaùc bieät giöõa côn vaø trong côn chæ laø thôøi ñieåm phaùt xung cuûa daân soá neuron beänh lyù? Baèng caùch naøo xung ñieän lan töø neuron beänh sang neuron bình thöôøng? Caû 2 vaán deà naøy ñeàu lieân quan ñeán keânh Na+ vaø keânh Ca++. Moät vò trí khaùc cuõng lieân quan ñeán söï lan truyeàn hoaït ñoäng neuron trong ñoäng kinh laø synapse; giaûm tính öùc cheá hay taêng tình kích thích cuûa synapse coù theå daãn ñeán co giaät hay ñoäng kinh. Hai chaát neurotransmitters chính lieân quan ñeán tính kích thích vaø öùc cheá cuûa synapse laø glutamate vaø GABA . Taïi synapse keânh ion coù lieân quan ñeán heän töôïng kích thích vaø öùc cheá laø keânh Calcium loaïi T vaø keânh Chloride. Caùc nhaø nghieân cöùu haàu nhö ñeàu ñoàng yù söï hình thaønh ñoäng kinh traûi qua nhöõng giai ñoaïn sau (1) ñoàng boä hoaù ñieän theá ñoäng phaùt sinh töø nhöõng neuron trong oå ñoäng kinh (2) lan truyeàn xung ñieän kòch phaùt töø neuron beänh lyù sang neuron bình thöôøng trong chaát xaùm naõo- söï phoùng xung ngang (3) daãn truyeàn luoàng thaàn kinh trong maïch daøi (nhö heä thoáng thaùp) vaø maïch ngaén (nhö trong heä vieàn-limbic system)-truyeàn xung trong chaát traéng. -2-
Ñoàng boä ñieän theá ñoäng: trong hieän töôïng naøy vai troø quyeát ñònh laø doøng ion Ca++ mang ñieän tích + nhaäp baøo laøm ñieän theá nghæ tieán ñeán ñieän theá baäc; taïi trò soá ñieän theá baäc coång H cuûa keânh Na+ môû taïo neân hieän töôïng khöû cöïc- phase 0 cuûa ñieän theá ñoäng. Keânh calcium coù traùch nhieäm trong giai ñoaïn naøy laø keânh loaïi T neân doøng calcium ôû ñaây coøn ñöôc goïi laø doøng T (T current). Keânh calcium loaïi T hoaït ñoäng döôi söï kích hoaït cuûa glutamate qua caùc thuï theå cuûa chaát daãn truyeàn kích thích naøy, thuï theå cuûa glutamate goàm caùc tieåu loaïi:NMDA(N-methyl-Daspartate), AMPA(α-amino-3-hydroxy-5-methyl-4-isoxazol propionic acid) vaø Kainic acid. Trong ñieàu kieän nghæ cuûa keânh T ion Mg++ aùn ngöõ ñöôøng xaâm nhaäp cuûa Ca++ trong loøng keânh; khi glutamate ñöôïc phoùng thích Mg++ di chuyeån khoûi loøng keânh cho pheùp Ca++ coù theå nhaäp baøo laøm taêng ñieän theá nghæ (phase 4 cuûa ñieän theá ñoäng).
Sô ñoà keânh calcium loaïi T trong traïng thaùi nghæ vôùi ion Mg++ aùn ngöõ trong loøng keânh.
Keânh calcium loaïi T trong traïng thaùi hoaït ñoäng döôùi taùc duïng cuûa glutamate; Mg++ bò ñaåy ra khoûi loøng keânh. Söï phoùng xung ngang: qua keát quaû thöïc nghieäm ngöôøi ta cho raèng khi nhöõng neuron beänh lyù ôû phase hoài cöïc (phase 3) ion K+ ngoaïi baøo khôûi phaùt söï nhaäp baøo vaøo neuron bình thöôøng cuûa ion naøy qua keânh chænh löu nhaäp baøo (inward rectifier potassium channel) laøm ñieän theá nghæ cuûa nhöõng neuron bình thöôøng ñaït nhanh ñeán ñieän theá baäc, phaùt sinh ñieän theá ñoäng taïi ñaây. Baèng chöùng cho giaûi thích naøy laø neáu tao ñöôïc moät hieän töôïng quaù phaân cöïc (hyperpolarization) taïi -3-
ñaây coù theå caét ñöùt söï phoùng xung ngang. GABA qua thuï theå GABAA coù theå taïo ñöôïc hieäu quaû quaù phaân cöïc nhôø môû keânh chloride, barbiturates vaø benzodiazepines cuõng coù theå gaây ñöôïc hieäu quaû naøy.
Keânh K+ chænh löu nhaäp baøo môû töï nhieân ôû ñieän theá nghæ. Keânh ion naøy coù khuynh höôùng ñi chuyeån ngöôïc chieàu vôùi khuynh ñoä noàng ñoä. Daãn truyeàn xung trong chaát traéng: baûn chaát cuûa söï daãn truyeàn naøy laø daãn truyeàn qua synapse, xung thaàn kinh coù theå truyeàn ñöôïc hay bò caét ñöùt tuøy thuoäc söï hình thaønh ñieän theá haäu synapse kích thích(EPSP:excitatory post synaptic potential) hay öùc cheá (IPSP:inhibitory post synaptic potential). Ñieän theá haäu synapse coù tính kích thích hay öùc cheá tuøy thuoäc ion nhaäp baøo mang ñieän tích +(Na+;Ca++) hay – (Cl-); trong tröôøng hôïp thöù nhaát ion mang ñieän tích + seõ kích hoaït moät ñieän theá ñoäng haäu synapse; trong tröôøng hôïp thöù hai ion mang ñieän tích – seõ taïo neân hieän töôïng quaù phaân cöïc haäu synapse. Taïi synapse caùc thuoác öùc cheá caùc keänh ion + (phenytoin, carbamazepine, phenobarbital) hay kích thích môû keânh ion – (barbiturates; benzodiazepines) ñeàu coù theå caét ñöùt söï daãn truyeàn cuûa xung thaàn kinh.
-4-
Daãn truyeàn qua synapse. Caùc ion tham gia trong söï hình thaønh ñieän theá haäu synapse. K+ khoâng ñöôïc noùi ñeán vì hieän nay chöa coù thuoác choáng ñoäng kinh naøo laøm K+ xuaát baøo. AP:action potential-ñieän theá ñoäng; EPSP: excitatory post synaptic potential-ñie65n theá kích thích haäu synapse; IPSP:inhibitory post synaptic potential-ñieän theá öùc cheá haäu synapse. 3. Caùc thuoác choáng ñoäng kinh: 3.1. Phenytoin: Phenytoin ñöôïc toång hôïp töø 1908 nhöng raát laâu sau ñoù (1938)môùi ñöôïc giôùi thieäu ñeå ñieàu trò ñoäng kinh.
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: phenytoin choáng co giaät nhöng khoâng öùc cheá thaàn kinh ôû lieàu ñieàu trò; lieàu cao coù theå gaây kích ñoäng; lieàu ngoä ñoäc coù theå gaây goàng cöùng maát naõo (decerebated rigidity). Ngoaøi taùc duïng choáng ñoäng kinh phenytoi coø laø moät thuoác choáng loaïn nhòp tim nhoùm I. -5-
Cô cheá taùc ñoäng: keùo daøi thôøi gian phuïc hoài töø tình traïng baát hoaït cuûa keânh Na+(tham khaûo ñieän theá maøng vaø keânh ion). Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: keát hôïp 90% vôùi albumine; noàng ñoä ñænh 3-12 giôø; theå tích phaân phoái 0,6l/kg; thôøi gian baùn huûy 6-24 giôø. Taùc duïng trong moïi loaïi ñoäng kinh tröø côn vaéng yù thöùc. 3.2. Phenobarbital: Ñöôïc giôùi thieäu choáng ñoäng kinh 1912.
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: choáng co giaät trong ñoäng kinh vaø co giaät tuûy trong uoán vaùn vôùi lieàu thaáp hôn lieàu gaây nguû. Cô cheá taùc ñoäng: (1) öùc cheá keânh Na+ tröïc tieáp (2) môû keânh Cl- khoâng caàn taùc ñoäng khôûi phaùt cuûa GABA; thuï theå trung gian GABAA (tham khaûo thuoác nguû-an thaàn). Thoâng soá ñöôïc ñoäng hoïc:noàng ñoä khaû duïng(%) 100611;theå tích phaân phoái(l/kg) 0,5460,03; thôøi gian baùn huûy 99618; noàng ñoä hieäu quaû 10-25 μg/ml; noàng ñoä ñoäc ∃ 30μg/ml, 65-117μg/ml hoân meâ coø phaûn xaï,100-134μgml maát phaûn xaï. 3.3 Ethosuximide:
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù:ethosuximide ñöôïc duøng ñeå ñieàu trò côn vaéng yù thöùc. Cô cheá taùc ñoäng: ethosuximide ngaên caûn söï nhaäp baøo cuûa doøng Ca++ qua keânh calcium loaïi T taïi nhöõng neuron cuûa vuøng ñoài naõo laø nôi phaùt xuaát nhöõng hoaït ñoäng soùng-nhoïn 3 Hz/s ñiån hình cuûa côn vaéng yù thöùc. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: noàng ñoä khaû duïng-khoâng bieát;teå tích phaân phoái 0,72 60,16; thôøi gian baùn huûy 45 68; noàng ñoä ñoäc khoâng bieát. 3.4. Valproic acid:
-6-
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: valproic acid vaø muoái sodium cuûa noù ñöôïc duøng cho dieàu trò ñoäng kinh toaøn theå cuõng nhö ñoäng kinh cuïc boä. Cô cheá taùc ñoäng: valproic acid taùc ñoäng treân keânh Na+ haï thaáp trieàn khöû cöïc cuûa phase 4 vaø treân keânh calcium loaïi T ôû ñoài naõo töông töï nhö ethosuximide. Thoâng soá döôïc ñoäng hoc:noàng ñoä khaû duïng 100610; theå tích phaân phoái 0,2260,17; thôøi gian baùn huûy 1463; noàng ñoä ñoäc-khoâng bieát. 3.5. Trimethadione:
Caáu truùc hoùa hoïc: Tính chaát döôïc lyù: duøng ñieàu trò côn clonic-tonic. Cô cheá taùc ñoäng: öùc cheá keânh calcium loaïi T trong ñoài naõo. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: chöa ñöôïc xaùc laäp ñaày ñuû.
3.6. Carbamazepine:
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù: duøng ñieàu trò ñoäng kinh toaøn theå vaø ñoäng kinh cuïc boä. Cô cheá taùc ñoäng:keùo daøi thôøi gian phuïc hoài töø traïng thaùi baát hoaït cuûa keânh Na+. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: noàng ñoä khaû duïng ∃70; theå tích phaân phoái 1,4 60,4; thôøi gian baùn huûy 1565; ∃9μg/ml.
-7-
3.7. Gabapentine:
Caáu truùc hoaù hoïc: Tính chaát döôïc lyù:duøng ñieàu trò ñoäng kinh cuïc boä coù hay khoâng toaøn theå hoaù. Cô cheá taùc ñoäng: taêng löôïng GABA phoùng thích töø tieàn synapse. Thoâng soá döôïc ñoäng hoïc: noàng ñoä khaû duïng 60%; theå tích phaân phoái 0,8060,09; thôøi gian baùn huûy 6,561; noàng ñoä ñoäc khoâng bieát. 3.8 Thuoác choáng ñoäng kinh nhìn töø keânh ion taùc ñoäng vaø synapse: Thuoác choáng ñoäng kinh coù theå ñöôïc nhìn töø khía caïnh vò trí taùc ñoäng taïi nhöõng keânh ion khaùc nhau nhö sau: Taùc ñoäng leân keânh Na+:
Trong nhoùm naøy coù theå keå ñeán carbamazepine, phenytoin, lamotrigine vaø valproate; phenobarbital cuõng coù taùc ñoäng öùc cheá tröïc tieáp keânh Na+. Taùc ñoäng leân keânh Ca++:
-8-
Trong nhoùm taùc ñoäng leân keânh Ca++ loaïi T coù theå keå ñeán nhöõng thaønh vieân chính laø valproate, dimethadone vaø ethosuximide. Taùc ñoäng taïi synapse:
Trong nhoùm thuoác taùc ñoäng taïi synapse coù theå keå vigabatrin taùc ñoäng leân men GABA transferase; valproate taùc ñoäng leân men naøy vaø men succinic semialdehyde dehydrgenase; gabapentine laøm taêng phoùng thích GABA; barbiturates vaø benzodiazepines.
-9-
Related Documents
Thuoc Dieu Tri Dong Kinh
April 2020 2
Thuoc Dieu Tri Thieu Mau Cuc Bo
April 2020 5
Hop Dong Kinh Te1
July 2020 4
Dao Dong Dieu Hoa
May 2020 8
Dieu Tri Soi Mat
June 2020 17