Tariel Putkaradze Kitxvebi Prezident Zviad Gamsaxurdias Mkvlelobis Sesaxeb.

ქვემოთ წარმოდგენილი ძირითადი ტექსტი დაიწერა 2005 წელს;

გამოქვეყნება შეფერხდა რიგი მიზეზების გამო. ვფიქრობ, რამდენადაც დღეს გაჩნდა რეალური ინტერესი და 2009 წლის 20 ოქტომბერს იქმნება საპარლამენტო კომისია საქართველოში 1992-93 წლებში განხორციელებული პუტჩის სამართლებრივი შეფასებისა და პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის შესახებ, წარმოდგენილი მასალა ხელს შეუწყობს სიმართლის აღიარებას. 20.10.09

darwmunebuli var, dRes Tu ara xval am kiTxvebs pasuxs gasacems kanonier safuZvelze aRorZinebuli qarTveluri, demokratiuli saxelmwifos marTlmsajuleba da xelisufleba;

tariel futkaraZe

saqarTvelos saxelmwifos duRabad iqceva 1991-93 wlebis kriminalur-imperiuli putCisa da prezident zviad gamsaxurdias Tavganwiruli brZolis obieqturi analizi

arsebiTi kiTxvebi saqarTvelosTvis

Cven ise unda davamarcxoT isini, rom maTac CvenTan erTad gaimarjvon! zviad gamsaxurdia

2005 1

2

logikuri kiTxvebi prezidentis sikvdilis garemoebebisa da putCis faqtis gamoZiebis garSemo prezident zviad gamsaxurdias sikvdilis garemoebebis Sesaxeb dRemde gamouZiebel, idumalebiT mocul am tragikul saqmeSi kidev ufro bevri saeWvo detali warmoaCines bolodroindelma publikaciebma, kerZod: ► zviad gamsaxurdia SxamiT mokles Tu SxamiT miiyvanes TviTmkvlelobamde? Tu TviTmkvleloba iyo, sad gaqra tyvia, romelic, dacvis wevrebis dabejiTebiTi mtkicebiT, prezidentis mokvlis Semdeg sawolis Tavs Seejaxa, sawolis Tavs kvali daamCnia da ar gasula meore mxares? Cveulebrivi xis sawolis dafas ar SeeZlo aerekla an Caeylapa tyvia (prokuraturam baliSic ki gaatara rentgenze, tyvia rom epova). SeuZlebelia, xis saxlSi tyvia ukvalod gamqraliyo! ► "Tu CaiTvleba, rom zviad gamsaxurdias marjvena saferTqelze namdvilad tyviiT miyenebuli (Semavali) Wriloba iyo, maSin SeuZlebelia, obieqturad damtkicdes: iyo am tyviiT miyenebuli Wriloba sikvdilis mizezi Tu tyvia ukve mkvdars moxvda?" (am kiTxvas svams b-ni b.guguSvili; gazeTi "asaval-dasavali", 28.11.05-05.12.05)

safeTqlis midamoSi gvams aReniSneboda mrgvali formis daaxloebiT 0,6-0,7 sm diametris moSavo feris ubani... aseTive xasiaTis ovaluri formis moSavo feris ubani zomiT 1,5-1,0 sm aReniSneba marcxena yvimralis ukana nawilSi, saferTqlis Tmovan nawilTan axlos..."; Sdr., fragmenti robizon margvelanis Cvenebidan: "prezidents tyvia moxvedrili hqonda marjvena saferTqelTan da gamosuli iyo marcxena yuris Ziris zeda nawilSi"... specialistTa daskvniT, "steCkinis" tyvias Seudareblad didi kvali unda daetovebina marcxena mxares. garda amisa, axlodan nasroli am Zlieri iaraRis tyvias adamianis Zvlovani sistema ver uwevs winaaRmdegobas (guguSvili ki varaudobs, rom tyvia Tavis qalaSi darCa; Sdr., rogorc Wrilebebis pirveli damTvalierebeli b-ni r.margvelani ambobs, tyvia gamosuli iyo marcxena yurTan; e.i. sisxlic unda yofiliyo b.guguSvilis sawolze...); rac ufro arsebiTia: arcerT TviTmkvlels xelSi iaraRi ar uCerdeba; miT umetes, SeuZlebelia, TviTmkvlelma TviTmkvlelobis Semdeg steCkinisnairi mZime iaraRiani xeli mSvidad daidos "muclis areSi" (ase aRiwereba gardacvlili prezidenti yvela TviTmxilvelis mier); sayuradReboa isic, rom b.gvancelaZis Cvenebis mixedviT, es "steCkini" gvardielebs waurTmeviaT gia guluasTvis manamde, sanam badri zarandia mas cixidan gaaparebda)... ► b-ni b.guguSvilisve daskvniT, prezidentma Tavi imitom moikla, rom gverdiT myofi TanamebrZolebi (b-ni guguSvili da dacvis wevrebi) gadaerCina; Tu es marTlac asea, ratom ar datova man saTanado werili? iqneb aseTi werili arsebobs?

► TviTmkvlelobis inscenireba moxda, Tu TviTmkvleloba? eWvis sababs bevri Seusabamoba iwvevs: yvela TviTmxilveli adasturebs, rom prezidents sikvdilis Semdeg xelSi eWira "steCkini"; jixaSkarsa da senakSi specialistTa mier (o.oqruaSvili, a.CaCua, v.boWoriSvili, T.dekanosiZe da r. kapanaZe) gvamis daTvalierebis dros dafiqsirda, rom "marjvena

► generalur prokuraturaSi warmoebuli gamoZiebis masalebidan Cans, rom bolo dReebSi prezidentis sadgomidan gamosul pirovnebebs maleve iWerdnen, Tumca prezidentis samyofels SturmiT ar iRebdnen. aSkaraa: SevardnaZis kondotierebi zustad akontrolebdnen, metic, gegmavdnen devnili prezidentis marSruts; kerZod, bolo dReebis TavSesafars arCevdnen badri zarandia, vaxo zarandia da gujugi ebraliZe. badri zarandias pirovnebis Sesaxeb obieqturi informaciebia

3

4

mocemuli dacvis wevrebis CvenebebSi, kerZod: b.zarandia SevardnaZis dasayrden gia guluas periodulad xvdeboda (am dros g.guluas moskovidan Camoyvanili hyavs sagangebo specrazmi), mis banakSive veragulad daxoces zviad gamsaxurdias dacvis wevrebi: irakli gogaZe da vaJa WinWarauli. es badri zarandia, bolos, organizaciuladac SeuerTda jaba ioselianis "mxredrions"... sagamoZiebi jgufis wevris, saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagamoZiebo departamentis gansakuTrebiT mniSvnelovan saqmeTa gamomZieblis joni zarandias mtkicebiT, gujuji ebraliZe 80-ian wlebSi Sinagan saqmeTa saministros mier "daverbovkebuli" agenti iyo ("daaverbovka" guram cqvitavam); cnobisTvis, j.zarandias mtkicebiT amave gujuji ebraliZem inali mesxias, am ukanasknelma ki napoleon qarqaSaZis piriT gaagebina SevardnaZes valter SurRaias mier 1992 wlis 24 ivniss televiziis aRebisa da amboxebis gegma, ris Semdegac yvelasaTvis ucnobi, zugdidis policiis ufrosis moadgile ubnis inspeqtorebis nawilSi inali mesxi SevardnaZem r.gvencaZes maSinve daaniSnina Sinagan saqmeTa saministros sameurneo nawilis ufrosad... vaxo zarandias Sesaxeb ki upatiosnesi kaci jonson kvaracxelia Jurnalist bela SalvaSvilTan saubrisas sayuradRebo detalebs ambobs:

juji ebraliZem gaitaca aleqsandre kavsaZe SevardnaZis davalebiT; gujuji ebraliZe mokla eduard SevardnaZem, rogorc mowme, mTavari Semsrulebeli zviad gamsaxurdias mkvlelobisa..."

Ziebis masalebidan, aseve, aSkarad Cans, rom SevardnaZis xuntis msaxurebi zviad gamsaxurdias saxeliT, provocirebisa da prezidentisTvis saxelis gatexis mizniT Zarcvavdnen matareblebs da itacebdnen (da maleve aTavisuflerbdnen!) e.w. Cinovnikebs; amasve amtkicebs, zugdidis maSindeli policiis ufrosis, merab rafavas Cvenebac; kerZod, is adasturebs, rom im Zarcvebisa da gatacebebis Sesaxeb araferi icoda gamsaxurdiam, metic, prezidenti aRSfoTebuli iyo; erTi fragmenti b-n m.rafavas Cvenebidan (2004

aqve davimowmebT generaluri prokuraturis sagamoZiebo jgufis wevr b-n merab rafavas daskvnas (04.05.04): "gu-

wlis 3 maisis dakiTxvis oqmi; dakiTxa saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo jgufis wevrma, saqarTvelos Ss saministros sagamoZiebo departamentis gamomZiebelma policiis polkovnikma r. kvaracxeliam): kiTxva: ra SegiZliaT aCvenoT q. zugdidSi grigol qobalias (saredaqcio SeniSvna: g.qobalia deputati nacionaluri moZraobidan axlaxan gardaicvala) saxlSi 1992 wlis 11 agvistos gamarTuli molaparakebis dros momxdar TavdasxmasTan dakavSirebiT da molaparakebaSi monawile pirebis datyvevebaze? pasuxi: 1992 wlis 11 agvistos, diliT, valter SurRaias saxlSi: zaur qobalias, TviTon valter SurRaiasa da iq myofi ramodenime politikuri moRvawisgan CemTvis cnobili gaxda, rom im dRes Tbilisidan Camosuli SevardnaZis warmomadgenlebTan unda gamarTuliyo Sexvedra mTel rig sakiTxebze... am Sexvedraze erT-erT sakiTxad aseve unda ganxiluliyo prezident zviad gamsaxurdias da defaqto xelisuflebis xelmZRvanelis eduard SevardnaZis Sexvedris sakiTxi. valter SurRaias saxlSi gadawyda, rom am Sexvedras unda davswrebodiT: me, valter SurRaia, loTi qobalia, jemal qobalia, xolo zaur qobalia da sxvebi Sexvedris msvlelobisas SemogvierTdebodnen... Sexvedraze movidnen: roman gvencaZe, daviT saraliZe, Tengiz gazdeliani, Sss erT-erTi samsaxuris warmomadgeneli gvarad mwariaSvili, murTaz Ciqobava, valerian (kukuri) rogava da sxvebi... daviT salariZem Tqva, rom igi uflebamosili iyo elaparaka SevardnaZis mxridan am sakiTxze. amasobaSi ezoSi Semovarda CemTvis nacnobi zugdideli 17 wlis zviad lelaZe da ginebiT amovarda kibeebze. igi igineboda roman gvencaZis misamarTiT, eZaxda moRalates... me davxvdi mas kibeebze, vkari xeli, Cavagde kibeebidan da gaviyvane gareT. man

5

6

_ batono jonson, rodis moiyvanes TqvenTan batoni zviad gamsaxurdia? _ 22 dekembris saRamos. _ winaswar gagafrTxiles, rom aseTi stumrebi mohyavdaT TqvenTan? _ gafrTxileba rad mindoda, magram miTxres mainc. _ vin gagafrTxilaT? _ gujuji ebraliZem. gujujim batalioni Seqmna "jixas" saxelwodebiT... _ kerZod, vin moiyvana TqvenTan zviadi da misi dacva? _ vaxo zarandiam. eg vaxo viTom zviadis momxre iyo da mere magaT miliciaSi aRmoCnda samsaxurad. _ riTi movidnen? _ gujuji soflis gamgebeli iyo da sofsabWos "uaziT" movidnen. gujugic maTTan iyo da vaTa zarandiac... gazeTi "prezidenti", 1831.10. 2004 weli).

daiwyo tirili da gzadagza meubneboda "merab biZia, amaTma suyvelam gayides samSoblo da rogor jdebiT maTTan molaparakebis magidasTano". me davamSvide igi, auxseni, rom es molaparakeba gvWirdeboda Cven da ar gewyinos, Tu risTvis gvWirdeba, ver getyvi-meTqi. gaviyvane WiSkars gareT, mivxure WiSkari da gavafrTxile iq mdgari Cemi TanamSromlebi, rom miexedaT misTvis. movbrundi ukan, raTa gamegrZelebina molaparakeba. amovedi Tu ara verandaze, atyda srola erTdroulad ramodenime avtomatidan. msrolelebma SemogvTavazes, davnebebuliyaviT, radgan garSemortymuli viyaviT. srolebis gamo SeSinebuli yvela molaparakebis monawile Tavis dasacavad damoukideblad moqmedebda. me momvarda jemal qobalia da miTxra, gayidulebi varT, es yvelaferi imarTeba SevardnaZis mxridan, Tavs unda uSveloT Torem dagvxvritaveno. man daapira verandidan gadaxtoma mimdebare baRSi, magram simaRlis gamo ver gabeda. me igi Cavsvi meore sarTulidan, ris Semdegac daimala mandarinebis plantaciaSi. me ki Cvirbine pirvel sarTulze, sadac griSa qobalias meuRlem iqve CemTvis ucnobi samalavi maCvena da miTxra griSa iq aris da saswrafod Cadio. mec Cavedi da iq damxvda griSa qobalia. srolebi grZeldeboda, mesmoda, rom gveZebdnen: me, griSas da jemal qobalias. daaxloebiT 15 wuTis Semdeg yvelaferi miwynarda da griSas meuRlem Segvatyobina, rom Tavdamsxmelebi wasulebi iyvnen. manve gviTxra, rom molaparakebis monawileebidan SurRaias, gazdelianis da zogierTebis garda yvela waiyvaneso. me, maSinaTve wavedi Ss sammarTveloSi da davamyare satelefono kavSiri prezident gamsaxurdasTan. am dros kabinetSi Semovida aforiaqebuli jemal qobaliac. Cvens garda kabinetSi iyvnen daaxloebiT 10-15 xelmZRvanel muSaki. zviad gamsaxurdiasTan saubrisas me movaxsene momxdaris Sesaxeb da gamovxate Cemi guliswyroma molapakebaze mosuli xalxis gatacebis Taobaze, radgan Tavdamsxmelebi moqmedebdnen misi saxeliT, aseve misi saxeliT viyaviT misulebi Cvenc. zviad gamsaxurdiam gamoxata SeSfoTeba da Tqva, rom es inspirirebulia SevardnaZis mier, saswrafod miiRe zomebi, gaanTavisufle dakavebulebi, imoqmede mkacrad da Cemi saxeliTo. me mas vTxove, igi dalaparakeboda Cems gverdiT mdgom jemal qobalias da gadaveci am ukanasknels yurmili. prezidentma masac igive uTxra. amis Semdeg me Seudeqi gatacebuli pirebis daZebnas da davadgine, rom isini qobalias saxlidan pirdapir wauyvaniaT afxazeTSi da ukve gadasuli iyvnen enguris xidze. ...mogvianebiT zviad lelaZisgan Sevityve, rom rodesac igi ramodenime gvardielTan erTad modioda soxumidan zugdidisaken, galSi Sexvda kanonieri xelisuflebis SeiarRebuli formirebis erT-erTi galeli xelmZRvaneli, romelmac igi da misi

TanamebrZolebi dapatiJa TavisTan saxlSi da saRamos uTxra, rom xval gamsaxurdias brZanebiT zugdidSi gamarTul molaparakebaze mosuli pirebi rogorc moRalateebi unda daepatimrebinaT. mas egona, rom igi moqmedebda prezidentis brZanebiT da eSinoda am aqciaSi monawileobis gamo ar daesaja prezidents. rogorc CemTvis cnobilia, lelaZe Seaxvedres roman gvencaZesac, man moinania misi saqcieli da vfiqrob, rom batonma romanma ufro meti icis lelaZesagan vidre me. aseve batonma romanma mogvianebiT miTxra, rom Turme Cven winaswar vyofilvarT SevardnaZisgan gayidulebi, radgan gaixsena is faqti, rom molaparakebis wina dReebSi mas afrTxilebda da pirdapir eubneboda Tengiz kitovani, rom igi ar wasuliyo molaparakebaze, vinaidan man icoda, rom SevardnaZe da jaba ioseliani upirebdnen dapatimrebas. vfiqrob, am detalsac daadasturebs roman gvencaZe da SesaZloa Tengiz kitovanic. es iyo SevardnaZis mier gaTamaSebuli scenari, raTa mas hqonoda sababi gatacebuli ministrebis dasaxsnelad da kanonieri xelisuflebis daqvemdebarebaSi myofi rogorc moqalaqeebi, aseve SeiaraRebuli kanonieri gvardiis wevrebis dasasjelad..." kiTxva: molaparakebis msvlelobisas qobalias saxlSi TavdamsxmelebSi xom ver SeicaniT vinme? pasuxi: Tvdamsxmelebs win mouZRoda goCa baxia, zviad lelaZe, romlebic gahyvirodnen, rom isini asrulebdnen zviad gamsaxurdias miTiTebas moRalateTa dapatimrebis da maTi pasuxismgeblobis Sesaxeb, xolo danarCenebis saxelebi da gvarebi ar maxsovs, magram maTi amocnoba SemiZlia. roca prezident gamsaxurdias movaxsene telefoniT da pirvelad masTan mimarTebaSi aRSfoTebulma mivmarTe, rom es ra qna da ratom mimiyvana Cemi fexiT im xafangSi, romelic mas dagebuli hqonia da amis Sesaxeb Tqva baxiam meTqi, prezidentma mipasuxa, "mag gaTaxsirebulebma imoqmedes Cems saxels amofarebiT, goCa baxia da misi megobrebi maTdami undoblobis gamo sami Tvis win daviTxove da gamovyare groznodano. vfiqrob, rom goCa baxia auxsnis gamoZiebas, visgan miiRo man es davaleba...". SeniSvna: amJamad goCa baxia besarion guguSvilTan erTad imyofeba fineTSi.

7

8

...sxva Cvenebidanac aSkarad ikveTeba, rom SevardnaZesTan kordinaciiT, gia guluam, gujuji ebraliZem, badri zarandiam da sxvebma ruseTis imperiis mier devnili prezidenti zviad gamsaxurdia sagangebod dagebul maxeSi Seityues (vfiqrobT, zviad gamsaxurdias ukanaskneli

megzurebis, Zmebi Cuxuebisa da dacvis wevrebis uneburad: b-n zaur Cuxuas erT-erTi sagazeTo intervius mixedviT, Rurwkaiebis saxli swored gujuji ebraliZis mier SeirCa winaswar; b-ni jonson kvaracxelias saxlidan wamosvlis Semdeg maleve SevardnaZis "specrazmelebma" gujuji ebraliZec "aiyvanes"; z.Cuxua im saRamosve mibrunda ukan, vinaidan ifiqra, rom kvaracxelias saxlSi prezidentis yofna saxifaTo iyo; amave mizeziT prezidenti saswrafod gadaiyvanes RurwkaiebTan)...

aqve, bevr kiTxvas aCens prezidentis saqarTveloSi dabrunebis organizebisa da samegrelos gza-kvalis kargad mcodnis gareSe darCenis detalebi: ikveTeba, rom zviad gamsaxurdia daarwmunes misi dabrunebis aucileblobaSi (metic, "namusze Seagdes": rom saqarTvelos swored axla sWirdeba misi dabruneba, rom Tu is ar dabrundeba, afxazeTi daikargeba, rom mis dabrunebas SeuZlia ixsnas qveyana da Tu ar gadadgams am nabijs... da a.S...); paralelurad, zugdidSi 1993 wlis 2 seqtembers

tardeba saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos sesia, sadac mTavrobis wevrTa da deputatTa erTi jgufis aqtiurobiT uzenaesma sabWom miiRo dadgenileba zviad gamsaxurdias samSobloSi dabrunebis Sesaxeb (me, tariel futkaraze, rogorc

uzenaesi sabWos wevri, ar veswrebodiT am sesias da am SemTxvevaSi veyrdnobiT TviTmxilvel deputatTa Sejerebul informaciebs).

Tavad zviad gamsaxurdiac xedavda, rom kanonieri xelisuflebis aRdgena iyo erTaderTi gza afxazeTis SenarCunebisa, magram misi dabrunebac did riskTan iyo dakavSirebuli; es kargad icoda prezidentis meuRlemac - q-nma manana arCvaZe gamsaxurdiamac da joxar dudaevmac... aRsaniSnavia kidev erTi arsebiTi garemoeba: afxazeTis Camocilebis garda ruseTi imxanad gegmavda samegrelos avtonomiis gamocxadebasac (bolSevikebis, mogvianebiT mixeil suslovis mier damuSavebuli es idea kremlSi axlac aqtiurad ganixileba); samegreloSi baltinis jarebis gadmosxmis Semdeg zviad gamsaxurdias ultimatumis formiT SesTavazes afxazeTis cnoba da samegrelos avtonomiis gamocxadeba. qujis, cotnes, didi daviTis, Wyondidlebis memkvidre prezidentma dagmo am ideis avtorebica da SemomTavazeblebic. kremlSi, albaT, sabolood maSin gadawyda, moeklaT saqarTvelos daumorCilebeli prezidenti da meoce sau-

9

kunis orjonikiZeebs (SevardnaZeebis, guluebis, siguebis, margianebis, devdarianebis, ioselianebis, Wanturiebis, burjanaZeebis da sxva renegatTa) mimyolma baltinis tankebma samagaliTod dasajes saqarTvelos saxelmwifoebriobis xerxemali, devnili kanonieri xelisuflebis sayrdeni mxare samegrelo! am da sxva analogiuri xasiaTis daskvnebis gamotanis saSualebas iZleba generalur prokuraturaSi moZiebuli bevri ueWveli faqti, romelic met-naklebad cnobilia, agreTve, sazogadoebisTvis, miT umetes, maTTvis, vinc zviad gamsaxurdias garSemo trialebda 1993 wlis saqarTvelosTvis sabediswero Semodgomaze; amitomacaa gasakviri: prezidentis Tanmxlebi pirebi kategoriulad ar unda gamoricxavdnen zviad gamsaxurdias mkvlelobas (mowamlviT Tu tyviiT), maTgan arcerTs xom Tavisi TvaliT ar unaxavs TviTmkvlelobis procesi?! ► jonson kvaracxelias dabejiTebiTi mtkicebiT zviad gamsaxurdias cxedari mis ezoSi dasaflavebuli iyo 1 ianvridan 8 ianvris saRamomde (gazeTi "prezidenti", #2, 18-32 oqtomberi, 2004 weli); aqve dabeWdilia valiko zarandias interviu, romlis dasasruls Jurnalisti bela SalvaSvili wers: "kidev erTxel Sevdivar zarandiebis saxelosnoSi, iq dadgmuli memorialuri dafa gvauwyebs, rom aq, erTi Tvis ganmavlobaSi 1994 wlis 18 ianvridan 17 Tebervlamde ganisvenebda zviad gamsaxurdia"... aqve davZenT, 1994 wlis 19 Tebervals sisxlis

samarTlis ufrosi inspeqtoris demurias mier dakiTxuli col-qmari naTela da valiko zarandiebi amboben, rom zviad gamsaxurdias dacvam 1994 wlis 12 ianvars maT saxlSi miasvena prezident zviad gamsaxurdias cxedari... aRniSnuli winaaRmdegoba dauzustebeli informaciebis Sedegia Tu sinamdvile? ► 2004 welsve ratom ar Seecada (dainteresda) genereluri prokuratura am da sxva faqtebis Tu Seusabamobebis dazustebas? maTze daydrnobiT Ziebis gagrZelebas? amas moiTxovdnen sagamoZiebo jgufis rigiTi wevrebic

10

da amas viTxovdiT kanonieri xelisuflebis mxridan saxelmwifo komisiis wevrebic. Cvens pasuxad, miuxedavad imisa, rom generalur prokuraturas amdeni samxili, Tu pasuxgaucemeli kiTxva hqonda, mainc SeaCera rogorc gamoZieba, aseve, zurab adeiSvilis mier ganaxlebuli ormxrivi komisiis muSaoba. aqve aRvniSnavT, rom generalurma prokuraturam mas Semdeg daamTavra ufro Zvel saqmeebze (mag., aWaris umaRlesi sabWos Tavmjdomaris moadgilis nodar imnaZis mkvlelobis saqmeze) bralis wayeneba da ojaxis wevrTa dazaralebulad cnoba; ratom maincdamainc zviad gamsaxurdias "fizikuri likvidaciis" gamoZieba da misi meuRlis dazaralebulad cnobis procesi SeCerda? ► zviad gamsaxurdias dacvis ori wevris b-n g.kekenaZisa da b-n z.burjanaZis 2003 wlis interviuebi maTi winaaRmdegobis miuxedavad ratom ibeWdeba ori wlis Semdeg (asavaldasavali, 2005, 28.11.05 - 05.12.05)? operatiuli sainterneto versiis armqone gazeTis momdevno nomerSive rogor eswreba vrceli, dokumentebdarTuli narkvevis gamogzavna fineTidan? es werili ase operatiulad namdvilad guguSvilma gamougzavna redaqcias? ► vis da ratom aZlevs xels saqarTvelos devnili kanonieri xelisuflebis ignorirebis fonze saqarTvelos kanonier umaRles xelisuflad saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos yofili Tavmjdomaris akaki asaTianis gamocxadeba (ix. asaval-dasavali, 12-18. 10. 05)? aRvniSnavT, rom bevri sxva deputatisgan gansxvavebiT, b-n akaki asaTians pretenzia ara aqvs kanonieri xelisuflebis warmomadgenlobaze, vinaidan man Tavisi nebiT uari Tqva devnili kanonieri xelisuflebis wevrobaze maSin, roca monawileoba miiRo putCistebis mier daniSnul ukanono arCevnebSi da SevardnaZis parlamentSi opozicioneris roli ikisra; garda amisa, kanonieri xelisuflebis legitimuri warmomadgeneli ver iqneba vercerTi is piri, romelic, rogorc yofili deputati, iRebs sadeputato pensias.

11

aRsaniSnavia isic, rom b-n a.asaTians sadeputato uflebamosileba Seuwyda jer kidev zviad gamsaxurdias sicocxleSi, ris gamoc mas monawileoba aRar miuRia devnilobaSi myofi saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos muSaobaSi. * * * imperiisa da ukanono xelisuflebis mier Seqmnili fesvdomasmediis dezinformaciebis Sedegad Cvens sazogadoebaSi, miT umetes, axali TaobaSi, ZiriTadad ori azri figurirebs: Cveni mosaxleobis udidesi nawili Tvlis, rom ruseTis imperiis winaaRmdeg mebrZoli, kavkasiis gmiri zviad gamsaxurdia saqarTveloSi ruseTis saokupacio administraciis warmomadgenlis - e.SevardnaZis kriminalebma mokles... mcire nawils ki sjera SevardnaZis ukanono reJimis oficialuri versia, rom, TiTqos, prezidentma Tavi moikla; amave versiis dadasturebas cdiloben 1993 wlis 31 dekembers Rurwkaiebis saxlSi myofi cocxlad darCenili stumarmaspinZlebic (romelTagan sakuTari TvaliT arcerTs ar unaxavs TviTmkvlelobis procesi)... vfiqrobT, naTelia, rom aucilebelia prezidentis sikvdilis garemoebebis obieqturad dadgena; Sesabamisad, aucilebelia gamoZiebisTvis saWiro obieqturi politikuri da samarTlebrivi velis Seqmna, raTa Catardes gamoZiebisaTvis saWiro yvela procedura. ukrainaSi qarTveli Jurnalistis RonRaZis mkvlelobis saqmis dRes Zieba kargi magaliTia; miT umetes, saqarTveloSi saqme prezidentis sikvdils exeba. arsebobs moraluri mxaris sxva waxnagic: bevri samxilis arsebobis pirobebSi gamouZiebeli saqme daumsaxurebel Crdils ayenebs im patiosan da Rirseul pirovnebebs, romlebic gverdiT edgnen da maspinZlobdnen imperiisgan devnil prezidents (bunebrivia, sazogadoebisTvis saeWvo xdeba yvela piri, vinc im periodSi trialebda prezident zviad gamsaxurdias garSemo... Sesabamisad, saqmis gamouZieblobis gamo, adgeba Crdili)... * * *

12

bolo wlebis publikaciebSi aseve sxvadasxvagvaradaa Sefasebuli saqarTvelos uzenaesi sabWosa da mTavrobis oficialuri werilis safuZvelze m.saakaSvilis # 147 brZanebiT Seqmnili ormxrivi saxelmwifo komisiis muSaoba da saqarTvelos generalur prokuraturaSi zviad gamsaxurdias mkvlelobis gamoZiebis procesi. bunebrivia, manam, sanam sazogadoebisaTvis naTeli ar iqneba saqarTvelos pirveli prezidentis mowameobrivi sikvdilis garemoebebi, sazogadoebaSic da politikur wreebSic mudam iqneba cxoveli interesic da moTxovnac, obieqturad iqnas gamoZiebuli damoukidebeli da demokratiuli saqarTvelos mSenebeli prezidentis gandevnis, misi xelisuflebis damxobisa da fizikuri sikvdilis realuri mizezebi. miT umetes, ilia WavWavaZis msgavsad zviad gamsaxurdias sikvdilic didma politikurma kataklizmebma gamoiwvia, romlis kargad gaazreba didad waadgeba saqarTvelos samomavlo bedis gansazRvras; amitomac me, rogorc“1991-93 wlebSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad ganxorcielebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi movlenebis Semswavleli komisiis” wevri devnili kanonieri xelisuflebis mxridan, saWirod miviCnevT farTo sazogadoebas saanalizod mivawodoT Cvens xelT arsebuli zogi faqti da Cveneuli daskvna.

13

rogor Seiqmna ormxrivi saxelmwifo komisia? 2004 wlis e.w. "vardebis revoluciis" Semdeg, rodesac ucxo qveynebis mier xelisuflebaSi moyvanili e.SevardnaZe imave qveynebisve moTxovniT xelisuflebidan oficialurad gadadga, saqarTvelos devnilma kanonierma xelisuflebam oficialuri weriliT mimarTa da dialogi SesTavaza samarTlianobis aRdgenis lozungiT gaprezidentebul b-n mixeil saakaSvils; werils xels aweren b-ni viqtor fxalaZe da q-ni manana arCvaZe-gamsaxurdia (am werilamde dialogis formatisa da Temebis dasadgenad b-n saakaSvilTan molaparakebebs awarmoebda am striqonebis avtori)1. winaswarve SevniSnavT, rom devnili xelisuflebis werilidan naTlad Cans saqarTvelos respublikis uzenaesi sab1

აქვე აღვნიშნავ, რომ ამ კომისიის შექმნამდე ანალოგიური მიზნით, საქართველოს გენერალური პროკურორის ბრძანებით, გენერალური პროკურორის მოადგილის, უზენაესი საბჭოს წევრებისა და საზოგადოების წარმომადგენელთა შემადგენლობით კიდევ ორი კომისია შეიქმნა, რომელთაც იურიდიული დოკუმენტის შექმნა ვერ შეძლეს; კერძოდ: ნუგზარ გაბრიჭიძის 2003 წლის 29 დეკემბრის №50-მ ბრძანებით შეიქმნა "ერთობლივი კომისია" შემდეგი შემადგენლობით: გია ჯიქია, ვაჟა გელაშვილი, გია ბერძენაძე, მანანა არჩვაძე-გამსახურდია, ვიქტორ ფხალაძე, ბიმურზა აფრასიძე, ალექსანდრე ჟღენტი, ტარიელ ფუტკარაძე, გიორგი კერვალიშვილი. 2004 წლის 18 თებერვლის ირაკლი ოქრუაშვილის № 17-მ ბრძანებით კი შეიქმნა უფრო სიცოცხლისუნარიანი შემდეგი "ერთობლივი კომისია": კახა კობერიძე, ვარლამ გელაშვილი, ვაჟა ჯანყარაშვილი, ტარიელ ფუტკარაძე, მერაბ რაფავა, ჯონი ზარანდია. აღვნიშნავ იმასაც, რომ სამივე კომისია შეიქმნა პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას მეუღლის - მანანა-არჩვაძე გამსახურდიას, დევნილი უზენაესი საბჭოსა და პოლიტიკური სუბიექტის - "მრგვალი მაგიდის" მოთხოვნების საფუძველზე.

14

Wosa da mTavrobis pragmatuli patriotizmi da keTili neba xangrZliv devnilobaSi yofnis miuxedavad. gTavazobT am oficialuri werilis zust asls: devnili kanonieri xelisuflebis samarTalmemkvidreobis gareSe daniSnuli 2004 wlis 4 ianvris arCevnebiT saqarTvelos prezidentad arCeul b-n mixeil saakaSvils 1992 wlidan dRemde saqarTveloSi de faqto xelisuflebis arakanonieri da arasamarTlebrivi gzebiT cvlis gamo grZeldeba saxelmwifoebriobis ngreva, Sesabamisad, mravalsaukunovani qarTveluri kulturul-sazogadoebrivi faseulobebis daknineba, xalxis ukiduresi gaWirveba, teritoriebis dakargva... saqarTveloSi realuri saxelmwifoebrivi aRmSeneblobis dawyeba SesaZlebelia legitimuri sakanonmdeblo organos arsebobis pirobebSi: mxolod uvadod legitimuri xelisufleba SesZlebs e. SevardnaZis arakanonieri reJimis mier 1992-2003 wlebSi saqarTvelosTvis miyenebuli politikuri da ekonomikuri zaralis realur Sefasebas da aRmofxvras. e. SevardnaZis xelisuflebidan oficialurad wasvlis Semdeg arsebobs realuri SesaZlebloba, warmatebuli dialogi Sedges saqarTvelos axalarCeul prezident mixeil saakaSvilsa da devnil kanonier xelisuflebas Soris; saamisod saqarTvelos respublikis uzenaes sabWosa da politikur partiaTa da organizaciaTa mrgval magidas saWirod miaCnia:

2. prezident mixeil saakaSvilis mier oficialurad aRiarebul iqnas devnili kanonieri sabWos _ samarTalmemkvidreobis (saqarTvelos respublikis konstitucia, 1991-2003 wlebSi miRebuli dadgenilebebi da sxv.) legitimuroba; Sesabamisad, maT safuZvelze moxdes e. SevardnaZis saokupacio administraciis mier miRebuli antisaxelmwifoebrivantiqarTul xelSekrulebaTa gadasinjva. paralelurad, specialistTagan Seiqmnas samuSao jgufi, romelic arsebuli konstituciuri modelebis mixedviT moamzadebs axali konstituciis proeqts da sxva samarTlebriv dokumentebs; aseve, sareferendumod gaitans droSis, gerbisa da himnis im variantebs, romlebic momzaddeba mecnier-specialistebis mier. 3. 2004 wlis 28 marts daniSnuli e.w. partiuli siebis arCevnebi warmoadgens gagrZelebas 2 noembris ukanono arCevnebisa, romelic sayovelTaodaa aRiarebuli arakonstituciurad da falsificirebulad; Sesabamisad, Sedegebic aralegitimuri iqneba; amdenad, momdevno saparlamento arCevnebi daniSnos 1990 wlis 28 oqtombers arCeulma saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom da 2004 wlis 4 ianvars arCeulma saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma; saparlamento arCevnebis dRed ganisazRvros 2004 wlis 26 maisi. 4. paritetuli saarCevno komisiis mier samarTalmemkvidre legitimuri, sayovelTao da demokratiuli arCevnebi Catardes konsensusis wesiT Seqmnili centraluri da adgilobrivi xelisuflebis pirobebSi;

1. aRiZras sisxlis samarTlis saqme da obieqturad iqnas gamoZiebuli 1991-1993 wlebSi momxdari kriminaluri putCi, saqarTvelos respublikis prezidentis mimarT 19921993 wlebSi aRZruli sisxlis samarTlis saqme, prezident zviad gamsaxurdias mkvleloba da am movlenaTa Tanamdevi 1991-2003 wlebSi momxdari sxva faqtebi; mxolod amis Semdeg saqarTveloSi gadmosvenebul iqnas saqarTvelos pirveli prezidentis zviad gamsaxurdias neSti;

5. saqarTvelos xelisuflebis ZiriTad prioritetebad gamocxaddes: 5.1. saqarTvelos respublikis teritoriidan ucxo qveynebis jarebis gayvana saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos # 657 dadgenilebisa (1991 wlis 15 seqtemberi) da saqarTvelos respublikis prezidentis Sesabamisi brZanebulebis Tanaxmad. 1991 wlis 31 martis referendumis safuZvelze saqarTvelo aris damoukidebeli qveyana da samar-

15

16

Talmemkvidreobis aRdgenis SemTxvevaSi avtomaturad Tavisufldeba dsT-s wevrobisagan (1994 wlis 1 marti); 5.2. religiuri umciresobebis uflebebis dacvis pirobebSi saqarTvelos saxelmwifo religiad Cveni qveynisaTvis istoriuli, mravalsaukunovani aRmsareblobis _ marTlmadideblobis _ gamocxadeba; 5.3. saqarTvelos unitarul saxelmwifoSi mxolod avtoqTon araqarTvelTaTvis _ afxazTaTvis _ kulturuladministraciuli avtonomiis Seqmna; saqarTvelos respublikis 1991 wlis konstituciisa da samarTalmemkvidreobis safuZvelze daiwyos saqarTvelos teritoriuli mTlianobis aRdgenis procesi afxazeTis avtonomiuri respublikisa da yofili samxreT oseTis saqarTvelos respublikis samarTlebriv sivrceSi moqcevis mimarTulebiT; 5.4. saxelmwifo erovnuli ideologiis aqtiuri propaganda da cxovrebaSi gatareba, erovnuli nihilizmis gamomwvevi mizezebis aRmofxvra da erovnuli TviTSegnebis damkvidreba; 5.5. samarTlebriv da Zalovan struqturebSi, agreTve: adamianis uflebaTa dacvis, fiskalur da ekonomikur sferoebSi dasavluri principebisa da Rirebulebebis upirobo damkvidreba; kriminaluri situaciisa da Rirebulebebis upirobo damkvidreba; kriminaluri situaciisa da terorizmis winaaRmdeg aRmkveTi RonisZiebebis gatareba; 5.6. saxelmwifosa da moqalaqeTa mier kanonis uzenaesobisa da konstituciis, rogorc saxelmwifos arsebobis safuZvlis aRiareba; 5.7. saqarTvelos amJamindel sazRvrebs gareT darCenil istoriul teritoriebze mcxovreb qarTvelTaTvis moralurkulturuli Tanadgomis aRmoCena... warmodgenili saxelmwifoebrivi problemebis mosawesrigeblad da legitimuri arCevnebis pirobebis mosamzadeblad paritetul sawyisebze prezident mixeil saakaSvilis TavmjdomareobiT da misi brZanebiT Seiqmnas 7-kaciani oficialuri saxelmwifo komisia, romelSic Sevlen prezidenti mixeil saakaSvili, generaluri prokurori da devnili kanonieri

17

xelisuflebisa da mTavrobis wevrebi; komisiaze gadawyvetileba miRebul iqnas konsensusis wesiT. devili xelisuflebis modgenilni arian:

mxridan

komisiaSi

war-

1. saqarTvelos politikur partiaTa da organizaciaTa mrgvali magidis spikeri, saqarTvelos uzenaesi sabWos mier 2000 wels premier-ministrad daniSnuli manana arCvaZegamsaxurdia; 2. saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos adamianTa uflebaTa dacvis komisiis Tavmjdomare tariel futkaraZe; 3. zviad gamsaxurdias mTavrobis saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministris moadgile merab rafava; 4. filologiis mecnierebaTa doqtori, profesori manana tabiZe, qarTveli sazogadoebriobis warmomadgeneli warmodgenil saxelmwifo komisias unda daeqvemdebaros sami gjufi: _ sagamoZiebo jgufi, romlis xelmZRvaneloba dakompleqtdeba konsensusis wesiT da romelic obieqturad gamoiZiebs 1991-1993 wlebis putCis garemoebebs, prezident gamsaxurdias braleulobas da mkvlelobas, putCis Tanamdev sxva movlenebs 2003 wlis 29 dekembramde. amasTanave, saerTaSoriso samarTlis normebis gaTvaliswinebiT moxdes Sefaseba saqarTveloSi kanonieri xelisuflebis winaaRmdeg ori ucxo saxelmwifos ruseTisa da ukrainis (1993 w.) monawileobisa, rasac mohyva demokratiuli struqturebis, saqarTvelos teritoriuli mTlianobis rRveva da genocidi. _ specialistTa jgufi, romelic saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos samarTalmemkvidreobis aRdgenas deklarirebiT moamzadebs SevardnaZis saokupacio reJimis mier dadebuli antisaxelmwifoebrivi xelSekrulebisa da dadgenilebebis denonsirebis proeqtebs, Seqmnis legitimuri, sayovelTao, demokratiuli arCevnebis pirobebs.

18

_ eqspertTa jgufi, romelic moamzadebs prezidentis dadgenilebis proeqts, putCis Sedegad gandevnili prezidentis – zviad gamsaxurdias _ pativisa da Rirsebis aRdgenis, prezident gamsaxurdias ojaxis moraluri da materialuri kompensaciis, da devnili kanonieri xelisuflebis, mrgvali magidis wevrebisa da putCiT dazaralebuli da sxva moqaleqeebis moraluri da materialuri kompensaciis Sesaxeb. uzenaesi sabWosa da mTavrobis mier warmodgenili mimarTvis safuZvelze Sedges ormxriv xelmowerili dokumenti da gamoices prezidentis brZanebuleba, romelic gaxdeba sabaziso dokumenti saqarTveloSi devnili kanonieri xelisuflebis samarTalmemkvidreobis aRsadgenad da Cvens qveyanaSi erTiani samarTlebrivi da iurdiuli sivrcis Sesaqmnelad. saqarTvelos uzenaesi sabWos Tavmjdomaris moadgile v. fxalaZe saqarTvelos premier ministri m. arCvaZe-gamsaxurdia 2004.02.02 devnili kanonieri xelisuflebis werilis pasuxad, saqarTvelos prezident mixeil saakaSvilis mier Seiqmna: "19911993 wlebSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad ganxorcielebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi (1991-2003 wlebSi momxdari da sxv.) movlenebis Semswavleli ormxrivi saxelmwifo komisia"; gTavazobT, prezidentis gankargulebas: saqarTvelos prezidentis gankarguleba

movlenebis Semswavleli komisiis Seqmnis Sesaxeb `saqarTvelos prezidentis administraciis Seqmnis Sesaxeb” saqarTvelos prezidentis 2004 wlis 14 Tebervlis # 60 brZanebulebiT damtkicebuli debulebis me-7 punqtis "q" qvepunqtis Sesabamisad: Seiqmnas saqarTveloSi 1991-1993 wlebSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad ganxorcielebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi (1991-2003 wlebSi momxdari da sxv.) movlenebis Semswavleli komisia Semdegi SemadgenlobiT: ivane merabiSvili saqarTvelos prezidentis TanaSemwe erovnuli uSiSroebis sakiTxebSi _ saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos mdivani, komisiis Tavmjdomare zurab adeiSvili saqarTvelos saxelmwifo uSiSroebis ministri irakli oqruaSvili saqarTvelos generaluri prokurori giorgi andriaZe saqarTvelos sapatriarqos saparlamento mdivani manana arCvaZe-gamsaxurdia komisiis wevri tariel futkaraZe komisiis wevri manana tabiZe komisiis wevri merab rafava komisiis wevri

mixeil saakaSvili paralelurad, prezident mixeil saakaSvilis davalebiT, saqarTvelos generalurma prokurorma irakli oqruaSvilma Seqmna ormxrivi komisia generalur prokuraturaSi; gTavazobT misi brZanebis teqstsac: saqarTvelos generaluri prokuroris 2004 wlis 18 Tebervlis # 17-m brZaneba

#174 2004 wlis 21 Tebervali q. Tbilisi 1991-1993 wlebSi xelisuflebis ukanonod SecvlasTan dakavSirebuli

19

saqarTvelos generalur prokuraturas weriliT momarTa saqarTvelos politikur partiaTa da organizaciaTa mrgvali

20

magidis spikerma, qalbatonma manana arCvaZe-gamsaxurdiam, romelmac sxva sakiTxebTan erTad, moiTxova saqarTvelos yofili prezidentis zviad gamsaxurdias mimarT da misi gardacvalebis faqtze aRZrul sisxlis samarTlis saqmeebze miRebuli gadawyvetilebebis kanonierebis gadasinjva. aRniSnuli sisxlis samarTlis saqmeebis Seswavlisa da miRebuli gadawyvetilebebis kanonebis Semowmebis uzrunvelyofis mizniT, v b r Z a n e b: 1. Seiqmnas saqarTvelos generaluri prokuraturisa da 1990 wlis 28 oqtombers arCeuli saqarTvelos uzenaesi sabWos warmomadgenelTa erToblivi komisia Semdegi SemadgenlobiT: kaxa koberiZe _ saqarTvelos generaluri prokuroris moadgile /xelmZRvaneli/; varlam gelaSvili _ saqarTvelos generaluri prokura turis sammarTvelos ufrosi; vaJa janyaraSvili _ saqarTvelos generaluri prokuraturis specialuri samsaxuris ufrosi; 1990 wlis 28 oqtombers arCeuli saqarTvelos uzenaesi sabWos warmomadgenlebi: _ tariel futkaraZe; _ merab rafava; _ joni zarandia. 2.

erToblivma komisiam SemWidroebul vadaSi uzrunvelyos saqarTvelos yofili prezidentis, baton zviad gamsaxurdias mimarT da misi gardacvalebis faqtze aRZrul sisxlis samarTlis saqmeebze miRebuli gadawyvetilebis kanonierebis Seswavla; 3. erToblivma komisiam warmoadginos winadadebebi sagamoZiebo jgufis Seqmnis Taobaze. 4.erToblivi komisiis mier gaweuli muSaobis Sesaxeb momxsendes periodulad, xolo saboloo Sedegebze ecnobos saqarTvelos prezidents. generaluri prokurori i. oqruaSvili

21

2004 wlis 18 Tebervalsve momzadda b-n i.oqruaSvilis dadgenileba zviad gamsaxurdias saqmis warmoebiT ganaxlebis Sesaxeb; Seiqmna specialuri sagamoZiebo jgufic; gTavazobT dadgenilebis asls: dadgenileba sisxlis samarTlis saqmis warmoebiT Sewyvetis dadgenilebis gauqmebis, saqmis warmoebis ganaxlebis da gamomZiebelTa jgufisaTvis winaswari gamoZiebis davalebis Sesaxeb q.Tbilisi; 2004 wlis `18` Tebervali saqarTvelos generalurma prokurorma i. oqruaSvilma ganvixile saqarTvelos yofili prezidentis, zviad gamsazurdias mimarT aRZruli #7492801 sisxlis samarTlis saqmis masalebi da gamovarkvie: saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo nawilis warmoebaSia 1992 wlis 4 ianvars, 1960 wlis redaqciis saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 75-e muxlis me-3 nawiliT, 961 muxliT, me-100 muxlis me-2 nawiliT, 157-e muxlis me-2 nawiliTa da 254-e muxlis me-4 nawiliT gaTvaliswinebuli danaSaulis niSnebiT aRZruli da warmoebiT Sewyvetili # 7492801 sisxlis samarTlis saqme saqarTvelos yofili prezidentis, zviad gamsaxurdias mimarT erovnuli da rasobrivi Tanasworuflebianobis darRvevis, saxelmwifo qonebis gansakuTrebiT didi odenobiT gatacebis, istoriisa da kulturis gansakuTrebiT mniSvnelovani Zeglebis sayovelTaod saSiSi saSualebebiT ganzrax ganadgurebis faqtebze, rasac gansakuTrebiT didi zarali da adamianTa msxverpli mohyva. sxvadasxva dros, mocemul saqmes gauerTianda calkeul faqtebze aRZruli sisxlis samarTlis saqmeebi, aseve amave saqmidan gamoiyo calke warmoebad araerTi sisxlis samarTlis saqme.

22

saqmis garemoebaTa yovelmxrivi, obieqturi da sruli gamokvlevis gareSe # 7492801 saqmeze warmoeba naadrevad, amasTan dausabuTeblad iqna Sewyvetili, Tanac Sesabamisi samarTlebrivi Sefasebis micemis gareSe. miviRe ra mxedvelobaSi, rom saqmeze srulyofili gamoZiebis Catarebisa da Semajamebeli kanonSesabamisi saproceso gadawyvetilebis misaRebad aucilebelia damatebiT sagamoZiebo da sxva saproceso moqmedebebi, saqmis warmoebiT Sewyvetis dadgenileba unda gauqmdes da masze ganaxldes gamoZieba. saqmis rezonansulobidan, epizodTa simravlidan da gamoZiebis sirTuleebTan dakavSirebiT, agreTve maqsimalurad SesaZlo umokles vadaSi masze winaswari gamoZiebis damTavrebisaTvis mizanSewonilia saqmis winaswari gamoZieba daevalos gamomZiebelTa jgufs. zemoaRniSnulidan gamomdinare, vixelmZRvanele saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 275-e muxliT da 56-e muxlis me-2 nawilis `k` qvepunqtiT, d a v a d g i n e: 1. rogorc naadrevad da dausabuTeblad gamotanili, gauqmdes dadgenileba # 7492801 sisxlis samarTlis saqmis warmoebiT Sewyvetis Sesaxeb; 2. saqmeze ganaxldes samarTlwarmoeba; 3. saqmis gamoZieba daevalos gamomZiebelTa jgufs Semdegi SemadgenlobiT: r. zarandia _ saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo nawilis ufrosis moadgile; g. CxaiZe _ saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo nawilis gansakuTrebiT mniSvnelovan saqmeTa gamomZiebeli; r. mxeiZe _ saqarTvelos generaluri prokuraturis iusticiis saministrosa da saxelmwifo dacvis specialur samsaxurSi mokvlevis da operatiul-samZebro saqmianobis kanonierebaze zedamxedvelobis da makontrolebel organoebTan urTierTobis ganyofilebis prokurori; z. melqaZe _ saqarTvelos generaluri prokuraturis finansTa saministros organoebSi mokvlevis da operatiul-samZebro saqmianobis kanonierebaze zedamxedvelobis ganyofilebis prokurori; d. baiaSvili _ saqarTvelos prokuraturis generaluri inspeqciis prokurori;

23

j. zarandia _ saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagamoZiebo departamentis gansakuTrebiT mniSvnelovan saqmeTa gamomZiebeli; r. kvaracxelia _ saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagamoZiebo departamentis gansakuTrebiT mniSvnelovan saqmeTa gamomZiebeli; z. sulava _ saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagamoZiebo departamentis gansakuTrebiT mniSvnelovan saqmeTa gamomZiebeli. 4. sisxlis samarTlis saqme warmoebaSi miiRos da sagamoZiebo jgufis xelmZRvaneloba ganaxorcielos saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo nawilis ufrosis moadgilem, r. zarandiam; 5. saqarTvelos saxelmwifo uSiSroebisa da Sinagan saqmeTa saministroebs eTxovoT kanoniT dadgenili wesiT sagamoZiebo jgufis muSaobis operatiuli uzrunvelyofa; 6. gamomZiebelTa jgufis muSaobaze kanoniT gansazRvruli saproceso xelmZRvaneloba ganaxorcielos saqarTvelos generaluri prokuroris moadgilem k. koberiZem. 7. saqmis warmoebiT ganaxlebis Sesaxeb euwyos saqarTvelos Ss saministros informaciis sammarTvelos.

saqarTvelos generaluri prokurori oqruaSvili

i.

komisiis Semadgenlobis gamoqveynebisTanave, zogma eWvi Seitana komisiis obieqturobaSi komisiaSi prezidentis meuRlis - mTavari dazaralebulis - q-ni manana arCvaZis yofnis gamo, ris gamoc, komisiis Semadgenlobidan Tavisi nebiT gavida q-ni manana arCvaZegamsaxurdia. q-ni manana arCvaZis pozicia gamoqveynda presiTac; ix., mag., 10/03/04:

საქართველოს პირველი პრეზიდენტის მეუღლემ და პოლიტიკური ორგანიზაცია „`მრგვალი მაგიდის" ლიდერმა მანანა არჩვაძე-გამსახურდიამ ხელისუფლების ინიციატივით შექმნილი საგამოძიებო კომისია ოფიციალურად 25 თებერვალს დატოვა, თუმცა მედიის საშუალებებს ეს ინფორმაცია 10 მარტს ჟურნალისტთა სახლში გამართულ პრესკონფერენციაზე გააცნო. როგორც ცნობილია, 21

24

თებერვალს შეიქმნა კომისია, რომელსაც 1991-1992 წლებში საქართველოში განვითარებული მოვლენებიs, მათ შორის კანონიერი ხელისუფლების ძალისმიერი დამხობისა და პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას დაღუპვის საკითხების [ექოს“რედ. შენიშვნა: იგულისხმება „საქართველოს პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას ფიზიკური ლიკვიდაციის... შემსწავლელი კომისია] გამოძიება დაევალა. კომისიას, რომლის შემადგენლობაში ხელისუფლების სამი მაღალჩინოსანia, სახელმწიფო უშიშროების საბჭოს მდივანი ვანო მერაბიშვილი თავმჯდომარეობს. როგორც მანანა არჩვაძე-გამსახურდია აცხადებს, მან კომისია საკუთარი იურიდიული სტატუსიდან გამომდინარე დატოვა, ვინაიდან იგი კანონიერი ხელისუფლების სამართლებრივი მემკვიდრეა. „`მრგვალი მაგიდის" ლიდერი ვანო მერაბიშვილს სთხოვს, სასწრაფოდ მოიწვიოს უშიშროების საბჭოს სხდომა, რომელზეც ითქვას, რა გაკეთდა დღემდე საქმის გამოსაძიებლად. „კომისიას, რომელიც 21 თებერვლიდან ფუნქციონირებს, მუშაობის შესაძლებლობა არ ეძლევა. იგი დღემდე ერთხელაც არ შეკრებილა და არ განუხილავს 1991-1993 წლებში განვითარებული მოვლენების არც ერთი საკითხი", - განაცხადა მანანა არჩვაძე-გამსახურდიამ, რომელსაც კომისიის მუშაობის ობიექტურობაში ეჭვი ჯერჯერობით არ ეპარება. კომისია საგამოძიებო პროცედურების დასრულებას 2004 წლის დეკემბრამდე ითვალისწინებს. შეგახსენებთ, რომ კომისიის წევრები არიან გენერალური პროკურორი ირაკლი ოქრუაშვილი და უშიშროების მინისტრი ზურაბ ადეიშვილი.

http://www.batuminews.com/ge/index.php?ID=4010).

25

rogor imuSaves aRniSnulma komisiebma? prezident mixeil saakaSvilis gankargulebiT Seqmnili komisia dRemde arc erTxel ar Sekrebila Cveni mravalgzis Txovnis miuxedavad. gTavazobT Cveni Txovnis damadasturebel erT dokuments: 1991-1993 wlebSi xelisuflebis ukanonod SecvlasTan dakavSirebuli movlenebis Semswavleli komisiis Tavmjdomares saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos mdivans baton ivane merabiSvils batono ivane, rogorc TqvenTvis cnobilia, saqarTvelos prezidentis 2004 wlis 21 Tebervlis # 174 gankargulebis Tanaxmad Seqmnilia komisia, romelsac evaleba 1991-1993 wlebSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad ganxorcielebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi (1991-2003 wlebSi momxdari da sxv.) movlenebis Seswavla. komisiis Seqmnis dRidan gavida ori Tve, magram jer erTxelac ki ar Sekrebilan komisiis wevrebi da ar umsjeliaT im sakiTxebze, romlebsac prezident saakaSvilis gankarguleba iTvaliswinebs. vfiqrobT, naTelia, rom 1991-1993 wlebSi xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis gamo ganviTarebuli saxelmwifo danaSaulobebis drouli gamoZieba da obieqturi samarTlebrivpolitikuri Sefaseba didad mniSvnelovania Cveni saxelmwifosaTvis. Sesabamisad, aucileblad migvaCnia 21 Tebervals Seqmnili saxelmwifo komisiis sxdomis dauyovnebliv Catareba da komisiis muSaobis gegmis Sedgena. komisiis amoqmedebiT gaqarwyldeba sazogadoebriobis eWvi, rom prezidentis gankargulebis ignorirebiT gamoZieba xelovnurad da mizanmimarTulad brkoldeba. pativiscemiT, 1991-1993 wlebSi xelisuflebis ukanonod SecvlasTan dakavSirebuli movlenebis Semswavleli komisiis wevrebi: giorgi andriaZe saqarTvelos sapatriarqos saparlamento mdivani manana tabiZe filologiis mecnierebaTa doqtori, profesori merab rafava iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori

26

tariel futkaraZe saqarTvelos respulikis uzenaesi sabWos prezidiumis wevri, profesori, filologiis mecnierebaTa doqtori 22.IV.2004 w.

Cvens am werils araviTari oficialuri Tu araoficialuri pasuxi ar mohyolia. samagierod, amasobaSi operatiulad muSaobda generalur prokuraturaSi Seqmnili komisia da sagamoZiebo jgufi. aSkarad gamoikveTa axali garemoebebebi, romlebic iZleoda myar safuZvels, Sewyvetiliyo sisxlis samarTlis saqme prezident zviad gamsaxurdias mimarT da sisxlis samarTlis saqme aRZruliyo: zviad gamsaxurdias saqmis gamyalbebelTa (yofili generaluri prokuroris v.razmaZis, a.baluaSvilis, v.Sengelias da sxvaTa), 1991-93 wlebis putCis organizatorTa da zviad gamsaxurdias mkvlelobis saorganizacio jgufis winaaRmdeg. ori Tvis muSaobis Semdeg generalur prokuraturaSi momzadda daskvna zviad gamsaxurdiasadmi braleulobis moxsnis Sesaxeb; moviyvanT ZiriTad fragmentebs (daskvna srulad gamoqveynda 2004 wlis agvistos "saqarTvelos respublikis" nomrebSi): "vamtkiceb: saqarTvelos generaluri prokurori zurab adeiSvili (xelmowera) dadgenileba piris mimarT sisxlis samarTlis saqmis da sisxlissamarTlebrivi devnis Sewyvetis Sesaxeb 18 ivnisi, 2004 weli, q.Tbilisi saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo nawilis ufrosma prokurorma, # 7492801 sisxlis samarTlis saqmeze gamomZiebelTa jgufis xelmZRvanelma, iusticiis ufrosma mrCevelma revaz zarandiam ganvixile mocemuli sisxlis samarTlis saqme da gamovarkvie: 1992 wlis 4 ianvars, saqarTvelos respublikis generaluri prokuroris, v.razmaZis mier aRiZra # 7492801 sisxlis samarTlis saqme saqarTvelos respublikis prezidentis, zviad

27

gamsaxurdias mimarT, 1960 wlis redaqciis saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 75-e muxlis me-3 nawiliT, 96I muxlis, me-100 muxlis me-3 nawiliT, 180-e muxlis me-2 nawiliT, 157-e muxlis me-2 nawiliT da 254-e muxlis me-4 nawiliT gaTvaliswinebuli danaSaulis niSnebiT. saqmeze winaswari gamoZiebis Catareba daevala gamomZiebelTa jgufs. t. 1, s.f. 1-2, 6-11. saqmis aRZvris safuZvlad miTiTebul iqna "saqbinsocbankis" gamgeobis Tavmjdomaris moadgilis, g.labartyavas werilobiTi Setyobineba q.Tbilisis isnis raionis bankis ganyofilebidan 2.167 aTasi maneTis gatacebis Sesaxeb... Ziebam daadgina: g.labartyavas werilobiTi Setyobineba saqmeSi ar devs; Tavad g.labartyava yovelgvar werilobiT Setyobinebas da zviad gamsaxurdias mier Tanxis datacebas kategoriulad uaryofs (generaluri prokuraturis daskvna, 18.06.04, gv. 49-50; t.103, s.f. 343-345) aqve warmovadgenT gamoZiebis daskvnas ramdenime sxva e.w. "sabraldebo Temis" Sesaxeb: SevardnaZis reJimis braldeba: zviad gamsaxurdiam ukanonod gaauqma erovnuli gvardia (Zieba eyrdnoba mxolod a.asaTianis Cvenebas; ix., saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 64). ZiebiT dadginda: "ar Seesabameba sinamdviles a.asaTianis mtkiceba, TiTqos erovnuli gvardia _ Sinagani jaris reorganizacia yofiliyos umaRlesi sabWos prerogativa da "..prezidents ar SeeZlo amis gakeTeba...". rogorc im dros moqmedi konstituciis --- muxlSia miTiTebuli prezidenti uflebamosili iyo "... Seetana cvlilebebi ..." moexdina erovnuli gvardia _ Sinagani jaris reorganizacia... moskovis putCis dReebSi am reorganizaciiT man ganadgurebisgan ixsna gvardia" (vrclad ix., saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 65-68); SevardnaZis reJimis braldeba: zviad gamsaxurdiam gaauqma samxreT oseTis avtonomiuri olqi; provocireba mouxdina qarTul-osur konfliqts... (am sicrues putCis dros propagandas uwevda amJanindeli saxelmwifo ministri goga xaindrava; amave azrs amJamad aqtiurad axmovanebs kremlis marioneti, e.w.

28

"samxreT oseTis respublikis" amJamindeli mTavari kriminali eduard kokoiTi). ZiebiT dadginda: ssr kavSiris SenarCunebis momxre imperiuli kremlis miTiTebiT "1990 wlis 20 seqtembers samxreT oseTis saxalxo deputatTa sabWom miiRo deklaracia "samxreT oseTis suverenitetis Sesaxeb; riTac igi cxaddeboda "sakavSiro xelSekrulebisa da saerTaSoriso samarTlis subieqtad"... "1990 wlis oqtomber-noemberSi imperiuli Zalebi ukve Riad gadavidnen saqarTvelosTan Ria konfrontaciaSi da Seudgnen samxreT oseTis teritoriis wmendas qarTvelebisgan". 1990 wlis 9 dekembers olqSi Catarda antikonstituciuri arCevnebi da gamocxadda samxreT oseTis damoukidebloba. sapasuxod, saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom gaauqma ukanono arCevnebiT arCeuli e. w. "samxreT oseTis respublikis xelisuflebis" miRebuli dadgenilebebi... garda amisa, "...saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdiasa da ruseTis prezident boris elcinis yazbegis Sexvedraze miRebuli oficialuri dokumentis Tanaxmad, agreTve, am molaparakebis Semdeg ruseTis dumis erovnebaTSorisi komitetis oficialuri gancxadebiT dadasturebuli iqna, rom cxinvalSi arsebuli konfliqti saqarTvelos garedan iyo inspirirebuli da problemis mogvareba warmoadgenda saqarTvelos saSinao saqmes... amasTan, saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom 1991 wlis 11 oqtombers oficialuri werilobiTi gancxadebiT mimarTa sabWoTa kavSiris prezidents mixeil gorbaCovs, ruseTis federaciis prezidents b.elcins, ssrk saxelmwifo sabWosa da rsfsr uzenaes sabWos da rusuli mxare daadanaSaula qarTvelebsa da osebs Soris erovnuli SuRlis inspirirebaSi, sabWoTa kavSiris Sinagani jarebisa da osi eqstremistebis mier qarTvelebis terorsa da ZaladobaSi; gamoxata mtkice protesti saqarTvelos winaaRmdeg aSkara saomari moqmedebis warmoebaSi da moiTxova saqarTvelos suverenitetisadmi pativiscema..". "mimoxiluli da gaanalizebuli mtkicebulebebiT utyuaradaa dadasturebuli, rom Sesabamis mtkicebulebaTa gareSe zviad gamsaxurdias usafuZvlod Seeracxa qarTvelebsa da osebs Soris erovnuli SeRlisa da mtrobis Camogdeba Tanamdevi mZime SedegebiT, ris gamoc xsenebul epizodSi mis mimarT sisxlis samarTlis saqme da sisxlissamarTlebrivi devna unda Sewydes warmoebiT saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis

28-e muxlis pirveli nawilis "b" qvepunqtiT _ ar aris ra qmedeba marTlsawinaaRmdego" (vrclad ix., saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 46-48, 60-62; (t.113, s.f.112-114, 115-117, 118-119, 120-122). SevardnaZis reJimis braldeba: zviad gamsaxurdias davalebiT 1992-93 wlebSi dasavleT saqarTveloSi aafeTqes xidebi, liandagebi... ZiebiT dadginda: ar arsebobs araviTari dokumenti, arc mowmis Cveneba, romelic amgvar brals adasturebdes; piriqiT, yvela mowmis (loTi qobalia, merab rafava, zaur qobalia...) mtkicebiT, prezidenti zviad gamsaxurdia kategoriuli winaaRmdegi iyo Zaladobrivi aqciebisa (vrclad ix., saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 8788). SevardnaZis reJimis braldeba: 1991 wlis gazafxulze kremlisadmi daumorCileblobis mizniT rkinigzis gadaketviT saqarTvelos miadga 4000 milioni maneTis zarali (SevardnaZis xuntis prokuratura eyrdnoba a. asaTianisa da T.siguas Cvenebebs; ix., saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. gv. 63); ZiebiT dadginda: am aqciiT saqarTvelos biujets araviTari ziani ar miuRia, vinaidan 1991 wlis aprilis mdgomareobiT saqarTvelo ar iyo damoukidebeli saxelmwifo, Sesabamisad arc damoukidebeli biujeti gaaCnda, amitom mis interesebs ziani ver miadgeboda... (saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 63-64). SevardnaZis reJimis braldeba: prezidentma zviad gamsaxurdiam izolaciaSi moaqcia saqarTvelo... ZiebiT dadginda: "miuxedavad mtruli garemocvisa da qarTuli saxelmwifos winaaRmdeg ganxorcielebuli meToduri Setevebisa, saqarTvelos sagareo saqmeTa saministros cnobis Tanaxmad, 1991 wlis 13 ivnisidan 1992 wlis 2 ianvris CaTvliT, saqarTvelo, rogorc damoukidebeli saxelmwifo, cno 28 qveyanam, kerZod: somxeTma, rumineTma, azerbaijanma, TurqeTma, ukrainam, litvam, monRoleTma, iranma, amerikis SeerTebulma Statebma (25.12.91), indoeTma, kubam, tailandma, braziliam, belorusiam, sloveniam, moldaveTma, CineTma, egviptem, iordaniam, xorvatiam, alJirma, libanma, pakistanma, eTiopiam, erayma...

29

30

(saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 82). ...mimoxiluli da gaanalizebuli mtkicebulebebiT (saqarTvelos generaluri prokuraturis 2004 wlis 18 ivnisis daskvna, gv. 59-94), utyuaradaa dadasturebuli, rom Sesabamis mtkicebulebaTa gareSe zviad gamsaxurdias usafuZvlod Seeracxa samSoblos Ralati da saqarTvelos saxelmwifos winaaRmdeg ZirgamomTxreli saqmianoba, ris gamoc, rogorc zemoT miTiTebul yvela sxva danarCen epizodSi, ise xsenebul epizodSic mis mimarT sisxlis samarTlis saqme da sisxlissamarTlebrivi devna unda Sewydes warmoebiT saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 28-e muxlis pirveli nawilis `b" qvepunqtiT _ ar aris ra qmedeba marTlsawinaaRmdego. zemoaRniSnulidan gamomdinare, vixelmZRvanele ra saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 28-e muxlis pirveli nawilis "a" da `b" qvepunqtebiT da davadgine: 1. aw gansvenebul zviad konstantines Ze gamsaxurdias, dabadebulis 1939 wlis 31 marts, qarTvelis, umaRlesi ganaTlebiT, col-Svilianis, saqarTvelos pirveli prezidentis mimarT, _ Sewydes sisxlis samarTlis saqme da sisxlissamarTlebrivi devna, vinaidan ar arsebobs ra sisxlis samarTlis kanoniT gaTvaliswinebuli qmedeba da ar aris ra qmedeba marTlsawinaaRmdego; 2. zviad gamsaxurdias mimarT sisxlis samarTlis saqmisa da sisxlissamarTlebrivi devnis Sewyvetis Sesaxeb euwyos saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros informatizaciis sammarTvelos. saqarTvelos generaluri prokuraturis sagamoZiebo nawilis ufrosis moadgile r.zarandia"

prezident zviad gamsaxurdias winaaRmdeg saqmis Sewyvetis faqts farTo gamoxmaureba hqonda sazogadoebaSi. amis Semdeg Cven araerTgzis moviTxoveT Ziebis gagrZeleba put-

31

Cis faqtisa da zviad gamsaxurdias sikvdilis garemoebebis garSemo, presam ki "ratomRac" yuradReba gadaitana zviad gamsaxurdias gadmosvenebis aucileblobaze; arada, Cven viTxovdiT: ramdenadac zviad gamsaxurdias fizikuri likvidacia 1991-93 wlebis putCis Sedegi iyo, gamoZieba am mimarTulebiT gagrZelebuliyo, aRdgeniliyo prezidentis saxli da gadmosvenebac Rirseulad momxdariyo. moviyvanT fragmentebs presis sainterneto arqividan (http://www.

open.ge/04/24hours/084/084-3.htm; /04/resonance/094/094-33.htm)

http://www.opentext.org.ge

(ინტერ-პრესი) გენპროკურორის გადაწყვეტილებით, ექსპრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას წინააღმდეგ 1992 წელს აღძრული სს საქმე მარეაბილიტერებელი საფუძვლით შეწყდა. გამსახურდიას სამშობლოს ღალატის, განსაკუთრებით დიდი ოდენობით ქონების დატაცებისა და სხვა მძიმე კატეგორიის ბრალდებები მოეხსნა. ამის შესახებ გუშინ გამართულ პრესკონფერენციაზე გენპროკურორის მოადგილემ გიორგი ჯანაშიამ განაცხადა. მისი თქმით, 1992 წელს ექსპრეზიედენტ ზვიად გამსახურდიას წინააღმდეგ სს საქმე მძიმე კატეგორიის ბრალდებებით, მათ შორის სამშობლოს ღალატისა და დიდი ოდენობით ქონების დატაცების მუხლებითაც აღიძრა, რაც 1994 წელს, პრეზიდენტ გამსახურდიას გარდაცვალების გამო შეწყდა. წელს კი მიხეილ სააკაშვილის ბრძანებით, შეიქმნა სპეციალური ოთხკაციანი კომისია, რომელსაც გამოძიებაზე ზედამხედველობა დაევალა. ამაში 12 გამომძიებელი მონაწილეობდა. მტკიცებულებების არარსებობის გამო, საქმე ყველა ეპიზოდით შეწყდა. ამჟამად მიმდინარეობს გამოძიება ზვიად გამსახურდიას გარდაცვალებასთან დაკავშირებით. "რეზონანსი", #173, სამშაბათი, 29 ივნისი, 2004 წელი [შენიშვნა: უფრო ადრინდელი ცნობებით (იხ. ზემოთ)- „ამჟამინდელი გენერალური პროკურორის ირაკლი ოქრუაშვილის ბრძანებით, 18 თებერვალს საქართველოს პირველი პრეზიდენტის ზვიად გამსახურდიას გარდაცვალებისა და მის მიმართ სამშობლოს ღალატის მუხლით აღძრული საქმეები გაერთიანდა და გამოძიება განახლდა“. გაუხმაურებელი მიზეზების გამო ეს გაერთიანებული საქმე ისევ დაცალკევდა...]

32

"ვარდების რევოლუციის" შემდეგ ინტერესი პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას პიროვნებისა თუ მისი ტრაგიკული აღსასრულის მიმართ მეტად გაიზარდა. ეს ისტორია დღემდე ბურუსით არის მოცული. 1993 წელს ოფიციოზით გავრცელებული ინფორმაცია, რომ საქართველოს პრეზიდენტმა თავი მოიკლა, უამრავ ეჭვსა და კითხვას ტოვებს. გამსახურდიას დაცვის წევრთა (რომელნიც ტრაგედიის დროს ახლდნენ პრეზიდენტს) ნაამბობიც ერთმანეთს არ ემთხვევა. დღეს გენერალური პროკურატურა ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის საქმეს იძიებს. გენპროკურორის მოადგილემ კახა კობერიძემ, რომელიც ძიებას kურირებს, "დღესთან" საუბარში აღნიშნა, რომ ახალი სისხლის სამართლის საქმე არ აღძრულა. "უბრალოდ, ახალ გარემოებათა გამო ზვიად გამსახურდიას საქმეზე ძიება განახლდა. გენერალური პროკურორის ბრძანებით შეიქმნა გამომძიებელთა ჯგუფი, რომელსაც საგამოძიებო ნაწილის უფროსის მოადგილე რევაზ ზარანდია ხელმძღვანელობს. საქმეში, ზვიად გამსახურდიას დაღუპვის მიზეზად დაფიქსირებულია თვითმკვლელობა, მაგრამ ძალიან ბევრი საეჭვო გარემოებაა. რაც შეეხება საქმეში არსებულ ნივთმტკიცებებს, არ დავაკონკრეტებ. გამოძიება მიიჩნევს, რომ აუცილებელია სასამართლოსამედიცინო ექსპერტიზის ჩატარება. მისი გარდაცვალების ჭეშმარიტი მიზეზის დადგენა მხოლოდ ამ გზით მოხერხდება"... სისხლის სამართლის საქმე ზვიად გამსახურდიას დაღუპვასთან დაკავშირებით 1994 წელსვე აღიძრა. მანამდე, 1992 წელს, გენპროკურორმა რაზმაძემ მის წინააღმდეგ საქმე სამშობლოს ღალატის ბრალდებით აღძრა. ორივე მათგანი პრეზიდენტის "თვითმკვლელობის" გამო შეჩერდა. ყოველ შემთხვევაში, ასე ეწერა გენპროკურატურის დასკვნაში. იმჟამინდელ გენპროკურორს ამ თემაზე საუბარი აღარ სურს. ვახტანგ რაზმაძემ "დღეს" განუცხადა, რომ მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა და ეს საქმე აღარ ახსოვს. "თვითმკვლელობის" საქმის ძიებისას კი ის გენპროკურორი აღარ იყო. მაგრამ, ქართული საზოგადოების დიდ ნაწილი, ისევე, როგორც მისი მეუღლე, პირველი პრეზიდენტის თვითმკვლელობის ფაქტს სარწმუნოდ არ მიიჩნევს. "ზვიად გამსახურდიას ცხოვრება დასრულდა არა მისი ნებით, არამედ იმ ძალების მიერ, ვინც დაამხო კანონიერი ხელისუფლება", - ასეთია მანანა არჩვაძე- გამსახურდიას პოზიცია. "დღის" ინფორმაციით, ზვიად გამსახურდიას ზუგდიდში ჩამოსვლის შემდეგ შევარდნაძის ხელისუფლება გამუდმებით ცდილობდა მის "გაუვნებლებას". ერთ-ერთი ვერსიით, ამ ტრაგედიის უკან შოთა კვირაიას აჩრდილი მოჩანს..

33

ფაქტს, რომ ზვიად გამსახურდიას გადაადგილების შესახებ შევარდნაძის ხელისუფლებისთვის ცნობილი იყო, თენგიზ სიგუაც ადასტურებს. როგორც აღვნიშნეთ, გამსახურდიას საქმის ძიება ოქრუაშვილის გენპროკურორობისას განახლდა. პირველი პრეზიდენტის ნეშტის საქართველოში გადმოსვენებისა და მისთვის სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის ჩატარების შემდეგ, შესაძლოა, მის ტრაგიკულ აღსასრულს ნათელი მოეფინოს. დალი ბჟალავა. "ხვალინდელი დღე", #135(547), 17-19 ივლისი, 2004 წელი... არჩვაძე-გამსახურდიას პოზიცია: პრეზიდენტის მეუღლე მანანა არჩვაძე-გამსახურდია აცხადებდა, რომ ნეშტის გადმოსვენებას იმ შემთხვევაში დათანხმდებოდა, თუ პროკურატურა ზვიად გამსახურდიას წინააღმდეგ აღძრულ სისხლის სამართლის საქმეს შეწყვეტდა და 1991-93 წლების მოვლენების გამოძიების პროცესს რეალურად დაიწყებდა. დალი ბჟალავა. "ხვალინდელი დღე", #135(547), 17-19 ივლისი, 2004 წელი; საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულებiT (#-174) Seqmnili კომისიის წევრიs ტარიელ ფუტკარაძis pozicia: 9 აპრილი, 2004 წელი ...პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა თავისი ბრძანებით შექმნა ორმხრივი სახელმწიფო კომისია (ერთი მხრივ - ი. მერაბიშვილი, ი. ოქრუაშვილი, ზ. ადეიშვილი, მეორე მხრივ - მ. არჩვაძე-გამსახურდია, ტ. ფუტკარაძე, მ. რაფავა, მესამე მხრივ, საზოგადოებრიობის წარმომადგენელი - მ. ტაბიძე) [„ექოს“ რედ. შენიშვნა: იგულისხმება „საქართველოს პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას ფიზიკური ლიკვიდაციის... შემსწავლელი კომისია“] და პარალელურად დაიწყო მუშაობა გენერალური პროკურატურის საგანგებო საგამოძიებო ჯგუფმა პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის... ...გარემოებების შესასწავლად. ვფიქრობ, სააკაშვილის ხელისუფლება თავისი წინამორბედივით არ დაიწყებს ე. წ. გადაბირება-კომისიობანას ფარსის ახალ ეტაპს და პუტჩის გარემოებების გამოძიების საქმეს ბოლომდე მიიყვანს...

პარლამენტი პრეზიდენტის დაღუპვას არ შეისწავლის (პრაიმ-ნიუსი) პარლამენტის თავმჯდომარემ, ნინო ბურჯანაძემ ორშაბათს უარი უთხრა დეპუტატებს ზვიად ძიძიგურსა და კახა კუკავას უმაღლეს

34

საკანონმდებლო ორგანოში საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის, ზვიად გამსახურდიას გარდაცვალების გარემოების შემსწავლელი დროებითი საგამოძიებო კომისიის შექმნის შესახებ. როგორც ბურჯანაძემ ორშაბათს პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე განაცხადა, პარლამენტის რეგლამენტი არ ითვალისწინებს ასეთი კომისიის შექმნას. ძიძიგური და კუკავა ორი კვირის წინ გამოვიდნენ ზვიად გამსახურდიას გარდაცვალების გარემოებების შემსწავლელი კომისიის შექმნის წინადადებებით. ძიძიგური მიიჩნევს, რომ გამსახურდია მოკლეს. საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი 1993 წლის დეკემბერში დაიღუპა დასავლეთ საქართველოში და ის ამჟამად გროზნოშია დაკრძალული. ოფიციალური ვერსიით გამსახურდიამ თავი მოიკლა, თუმცა მისი მხარდამჭერების გარკვეული ნაწილის აზრით, ყოფილი პრეზიდენტი მოკლეს. "რეზონანსი", #194, სამშაბათი, 20 ივლისი, 2004 წელი გამსახურდიას მკვლელობის ძიება პარლამენტარებს არ აწყობთ: ექსპრეზიდენტის მკვლელობის შემსწავლელი კომისიის შექმნა იურიდიული თვალსაზრისით პრობლემას არ წარმოადგენს. საქართველოს პარლამენტში ექსპრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას მკვლელობის შემსწავლელი დროებითი საგამოძიებო კომისია არ შეიქმნება.. როგორც ჩანს, შევარდნაძის შემდგომ მოსულ ახალ ხელისუფლებასაც არ შესწევს ჯიხაშკარში მომხდარი ბურუსით მოცული მოვლენების უტყუარად გამოძიების უნარი. ნინო ბურჯანაძემ დეპუტატების ზვიად ძიძიგურისა და კახა კუკავას ჭეშმარიტების დადგენის სურვილი არ დააკმაყოფილა და ასეთი გადაწყვეტილება შემდეგნაირად ახსნა - რეგლამენტი ამგვარი კომისიის შექმნას არ ითვალისწინებსო. ყველაფერი ეს კი იმ მოვლენების ფონზე მიმდინარეობს, რომ ექსპრეზიდენტის ქვრივი მანანა არჩვაძე-გამსახურდია თანამეცხედრის საქმეების ღირსეულ გამგრძელებლებად არ აღიქვამს რევოლუციით მოსულ მთავრობას და გროზნოში გადამალული პირველი პრეზიდენტის ნეშტის გადმოსვენებას არ აპირებს...

35

saqarTvelos

generaluri

prokuraturis

daskvnis gamoqveynebis Semdeg genprokuraturis komisiamac da sagamoZiebo jgufmac faqtobrivad SeaCera funqcionireba. ormxrivi komisiis wevrebma devnili kanonieri xelisuflebis mxridan da sapatriarqos warmomadgenelma moviTxoveT Sexvedra axaldaniSnul generalur prokurorTan b-n z.adeiSvilTan; es Sexvedra Sedga 2004 wlis 3 ivliss. gTavazobT Sexvedris sxdomis oqms: saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gankargulebiT Seqmnili "1991-1993 wlebSi saqarTveloSi kanonieri xelisuflebis Zaladobrivi damxobis garemoebaTa Semswavleli ormxrivi komisiis" wevrTa Sexvedra saqarTvelos generalur prokurorTan sxdomis oqmi, 3 ivlisi, 2004 weli. sxdomas eswrebodnen saqarTvelos generaluri prokurori zurab adeiSvili, prokuraturis TanamSromeli giorgi lacabiZe, komisiis wevrebi: manana tabiZe, tariel futkaraZe, merab rafava, giorgi andriaZe. sxdomaze ganixiles komisiis muSaobis meore etapis _ 1991-1993 wlebSi xelisuflebis Zaladobrivi damxobis faqtze sisxlis samarTlis saqmis aRZvris Sesaxeb dadgenilebis miRebis sakiTxi, agreTve, gamoZiebis dawyebis mosamzadebeli samuSaoebi. gadawyda:

36

1. generalurma prokurorma am saZiebo etapisaTvis sagamoZiebo komisiis xelmZRvanelad daniSnos generaluri prokuroris pirveli moadgile giorgi janaSia, sagamoZiebo jgufis xelmZRvanelad darCes revaz zarandia da ucvleli darCes sagamoZiebo jgufis Semadgenlobac. 2. sameTvalyureo ormxrivi komisiis wevrebi Seikribon yovel oTxSabaTs da moisminon saqmis Ziebis mimdinareobis angariSi. 3. prokuraturis biujetis SesaZleblobaTa mixedviT uzrunvelyofil iqnas sagamoZiebo saqmianoba da sagamoZiebo jgufis wevrebis samivlinebo da saxelfaso anazRaureba. 4. eTxovos prezident mixeil saakaSvils, Secvalos mis mier Seqmnili komisiis xelmZRvaneli ivane merabiSvili da daiwyos prezidentis komisiam muSaoba. komisiis wevrebi: giorgi andriaZe merab rafava manana tabiZe tariel futkaraZe 3.VII.2004 P.S. prokuratoris mxridan SeTanxmebis Sedegebi Caiwera b-nma g.lacabiZem Sexvedris Semdeg maleve gamoica b-ni zurab adeiSvilis brZaneba, romelsac aqve gTavazobT: saqarTvelos generaluri prokuroris 2004 wlis "--08--" ivlisis #--17-m--

brZaneba saqarTvelos prezidentis 2004 wlis 21 Tebervlis # 174 brZanebulebiT Seiqmna 1991-1993 wlebis movlenebis Semswavleli komisia. saqarTvelos yofili prezidentis, zviad gamsaxurdias mimarT aRZrul da 2004 wlis 15 ivniss warmoebiT Sewyvetili sisxlis samarTlis saqmis gamoZiebis masalebiT, 1991-1993 wlebSi saqarTveloSi ganviTarebuli, aseve 2003 wlis CaTvliT Tanamdevi cnobili movlenebis Seswavlisa da saqarTvelos prezidentis brZanebulebis

37

SesrulebisaTvis unda Seiqmnas saqarTvelos generaluri prokuraturis, 1990 wlis 28 oqtombers arCeuli saqarTvelos uzenaesi sabWos wevrTa da sazogadoebis warmomadgenelTa erToblivi komisia. zemoaRniSnulidan gamomdinare, v b r Z a n e b: 1. saqarTvelos yofili prezidentis, zviad gamsaxurdias mimarT aRZruli da warmoebiT Sewyvetili sisxlis samarTlis saqmis masalebis mixedviT, 1991-1993 wlebSi ganviTarebuli, aseve 2003 wlis CaTvliT Tanamdevi cnobili movlenebis SeswavlisaTvis Seiqmnas saqarTvelos generaluri prokuraturis, 1990 wlis 28 oqtombers arCeuli saqarTvelos uzenaesi sabWos wevrTa da sazogadoebis warmomadgenelTa erToblivi komisia Semdegi SemadgenlobiT: giorgi janaSia _ saqarTvelos generaluri prokuroris pirveli moadgile; gela badriaSvili _ q.Tbilisis prokuraturis sagamoZiebo nawilis ufrosi; tariel futkaraZe _ 1990 wlis 28 oqtombers arCeuli saqarTvelos uzenaesi sabWos wevri; fil. mecnierebaTa doqtori, profesori; manana tabiZe _ fil. mecnierebaTa doqtori, profesori; merab rafava _ iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori; giorgi andriaZe _ saqarTvelos sapatriarqos saparlamento mdivani. 2. erToblivi komisiis xelmZRvaneloba daevalos saqarTvelos generaluri prokuroris pirvel moadgiles, giorgi janaSias. 3. erToblivi komisiis mier gaweuli muSaobis Sesaxeb momxsendes periodulad, xolo saboloo Sedegebze ecnobos saqarTvelos prezidents. z. adeiSvili

paralelurad vcdilobdiT agvemoqmedebina b-ni m.saakaSvilis mier Seqmnili ormxrivi komisiac, magram uSedegod damTavrda Cveni yvela mcdeloba... veranairad ver SevZeliT b-n m.saakaSvilTan dakavSireba, amitom, komisiis wevrebi iZulebulni gavxdiT sajarod migvemarTa misTvis; gTavazobT am teqstsac, romelic gamoqveynda gazeT rezonansSi: Ria werili mixeil saakaSvils

38

asli: 1991-1993 wlebSi xelisuflebis ukanonod SecvlasTan dakavSirebuli movlenebis Semswavleli komisiis Tavmjdomares b-n ivane merabiSvils, saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos mdivans b-n gela beJuaSvils, saqarTvelos generalur prokurors b-n zurab adeiSvils batono mixeil, Tqveni gankargulebis (saqarTvelos prezidentis 3174 gankarguleba, 2004 wlis 21 Tebervali, q.Tbilisi) Tanaxmad Seqmnilia komisia, romelsac evaleba 1991-1993 wlebSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad ganxorcielebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebesTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi (1991-2003 wlebSi momxdari da sxv.) movlenebis Seswavla. saxelmwifo komisiis wevrebi arian: i. merabiSvili, z.adeiSvili, i.oqruaSvili, g.andriaZe, m.rafava, m.tabiZe, t.futkaraZe. komisiis Seqmnis dRidan gavida rva Tve, magram jer erTxelac ki ar Sekrebilan komisiis wevrebi da ar umsjeliaT im sakiTxebze, romelsac prezident saakaSvilis gankarguleba iTvaliswinebs. saqarTvelos generaluri prokuroris i.oqruaSvilis 2004 wlis 18 Tebervlis 17-m brZanebiT Seiqmna saqarTvelos respublikis prezidentis zviad gamsaxurdias mimarT da mis gardacvalebis faqtze aRZrul sisxlis samarTlis saqmeebze miRebuli gadawyvetilebebis kanonierebis Semswavleli erToblivi komisia, saqarTvelos generaluri prokuraturisa da 1990 wlis 28 oqtombers arCeuli saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos warmomadgenlebis SemadgenlobiT. generaluri prokuraturis sagamomZiebo jgufma ori Tvis win daasrula samuSaoebis pirveli etapi, romelic miznad isaxavda 1991 wlis putCis dros saqarTvelos respublikis prezidentis zviad gamsaxurdias winaaRmdeg SeTxzuli braleulobis saqmis gadasinjvas. aqve aRvniSnavT, rom saqarTvelos prezidentis braleulobis saqmis gamoZieba ar warmoadgenda Cveni umTavresi yuradRebis sagans (CvenTvis arse-

biTia 1991-93 wlebis putCisa da prezident zviad gamsaxurdias mkvlelobis saqmis gamoZieba). Tumca, mainc unda aRvniSnoT, rom arc braleulobis saqme migvaCnia dasrulebulad; kerZod: gamoZiebam daadgina, rom prezident zviad gamsaxurdias aranairi danaSauli ar miuZRvis Tavisi samSoblosa da amomrCevlis winaSe, Sesabamisad, yvela danaSauli da cilismwamebluri codva mis mimarTaa Cadenili, magram dRemde aravisTvis daukisrebiaT pasuxismgebloba amis Taobaze. samwuxarod, arc amJamad mimdinareobs Tqveni 3 174-e gankargulebiT gaTvaliswinebuli saqmeebis (1991-1993 wlebSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad ganxorcielebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi (1991-2003 wlebSi momxdari da sxv.) movlenebis Seswavla. Cven mravalgzis SevecadeT xelisuflebis yuradRebis mipyroba Tqvens mier Seqmnili komisiis umoqmedobasa da sagamoZiebo procesis faqtobriv SeCerebaze, vgzavnidiT mimarTvebs (ix., 22.IV.2004-is, 10.VI.2004 _ mimarTvebi prezidents, mimarTva saqarTvelos saxelmwifo uSiSroebis ministrs: 3354 (11.VI.2004), mimarTva 3 669X18 uSiSroebis sabWos, mimarTvebi saqarTvelos prokuroris saxelze da sxv.). samwuxarod, sityvieri dapirebebis garda araferi migviRia. vfiqrobT, rom saxelmwifo komisiis muSaobas Segnebulad aferxeben pirebi, romelTac aqtiuri monawileoba aqvT miRebuli 1991-93 wlebis movlenebSi da dResac inarCuneben maRal saxelisuflebo berketebs. vsargeblobT ra im uflebiT, romelsac saqarTvelos prezidentis mier Seqmnili saxelmwifo komisiis wevroba da saqarTvelos moqalaqis statusi gvaniWebs, SegaxsenebT, rom 1991-1993 wlebSi ganviTarebuli xelisuflebis Zaladobrivi Secvlis, saqarTvelos prezident zviad gamsaxurdias fizikuri likvidaciis, aseve xelisuflebis Secvlis mizniT Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli faqtebis, garemoebebisa da Tanamdevi (1991-2003 wlebSi momxdari da sxv.) movlenebis gamoZieba saqarTvelosT-

39

40

vis udidesi istoriuli da politikuri mniSvnelobis faqtia, xolo am movlenisadmi damokidebuleba amJamindeli xelisuflebis keTilsindisierebisa da samarTlianobis erT-erTi sazomic gaxlavT. Sesabamisad, aucileblad migvaCnia 2004 wlis 21 Tebervals Seqmnili saxelmwifo komisia Seudges muSaobas da dauyonebliv iqnas mowveuli komisiis sxdoma. amiT gaqarwyldeba sazogadoebriobis eWvi, rom prezidentis gankargulebis ignorirebiT gamoZieba xelovnurad da mizanmimarTulad brkoldeba. 1991-1993 wlebSi xelisuflebis ukanonod SecvlasTan dakavSirebuli movlenebis Semswavleli komisiis wevrebi:

samwuxarod, dRemde ar aris amoqmedebuli warmodgenili dokumentebi, risi dasturia is, rom jer kidev ar aris aRZruli sisxlis samarTlis saqme 1991-93 wlebSi putCis faqtze. g T x o v T: 1. aRZraT sisxlis samarTlis saqme 1991-93 wlebis saxelmwifo gadatrialebis faqtze da saswrafod dakiTxul iqnen putCis organizatorebi: e. SevardnaZe, T. kitovani, T. sigua da sxvebi; 2. gansazRvroT Tqvens mier Seqmnili ormxrivi komisiis muSaobis reglamenti saqarTvelos generaluri prokuroris 2004 wlis 8 ivlisis # 17-m brZanebiT Seqmnili komisiis wevrebi:

giorgi andriaZe, saqarTvelos sapatriarqos saparlamento mdivani, merab rafava, iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori, manana tabiZe, filologiis mecnierebaTa doqtori, profesori, tariel futkaraZe, saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos prezidiumis wevri, profesori "rezonansi" 24.IX.2004 w.

profesori manana tabiZe profesori tariel futkaraZe profesori merab rafava 05.XI.2004 w.

amasobaSi sabolood SeCerda generaluri prokuraturis ormxrivi komisiis muSaobac: b-ni adeiSvilis mier Seqmnili komisia Sekrebas gegmavda Seqmnis dRidan yovel momdevno kviras da saboloo jamSi dRemde ar Sekrebila. devnili kanonieri xelisuflebisa da sazogadoebriobis warmomadgenlebma mas mivmarTeT bolo oficialuri weriliT, romelsac aqve warmovadgenT:

Cveni Txovna aravin Seismina. metic, amis Semdeg prokuraturis karebic CvenTvis sagangebod Caiketa: gauqmda Cvenze gamowerili mravaljeradi saSvebi da gasxvisda sagamoZiebo jgufisTvis gamoyofili oTaxebi.

ratom Sewyda saxelmwifo komisiis muSaoba?

saqarTvelos generalur prokurors, baton zurab adeiSvils batono zurab, saqarTvelos prezidentis, mixeil saakaSvilis 2004 wlis 21 Tebervlis # 174 gankarguleba da Tqveni 2004 wlis 8 ivlisis # 17-m brZaneba (ormxrivi komisiis Seqmnis Sesaxeb) iTvaliswinebs 1991-1993 wlebis saxelmwifo gadatrialebisa da 2003 wlamde movlenebis gamoZiebas.

ormxrivi saxelmwifo komisiis muSaobis SeCerebas ramdenime arsebiTi mizezi hqonda:

41

42

1. 1991-93 wlebis saxelmwifo gadatrialebis, cxinvalis regionsa da afxazeTis sisxliani rusulqarTuli konfliqtebis arsis, zviad gamsaxurdias devnisa

da mkvlelobis gamoZieba xels ar aZlevs 1991-93 wlebSi ruseT-saqarTvelos omis aqtiur fazaSi - ruseTis imperiis mxares mebrZol da amJamadac de faqto xelisuflebaSi myof pirTa did nawils (parlamentis Tavmjdomares q-n burjanaZes, parlamentar berZeniSvilebs, bokeria-ruruas jgufs, xaindravebs...). ZiebiT moZiebul iqna aSkara faqtebi, romlebic RaRadebdnen, rom putCi da prezident zviad gamsaxurdias mkvleloba daigegma kremlSi da ganxorcielda SevardnaZis avazaki Tanameinaxeebis mier (i.baTiaSvilis, i.giorgaZis, a.ioselianisa da sxvaTa sajaro TviTaRiarebebi zRvaSi wveTia im samxilebTan SedarebiT, rac prokuraturaSi devs); maTi nawili saakaSvilis garemocvis aqtiur wevrebad iTvlebian; putCis gamoZiebis gagrZelebas mohyveboda didi saxelisuflo skandali... Sesabamisad, m.saakaSvilma samarTlianobis aRdgenas ukan daxeva amjobina.

2. 1991-93 wlebSi ruseTis mier saqarTveloSi ganxorcielebuli putCis obieqturi gamoZieba fardas axdis politikuri speqtris didi nawilis bnel warsuls; amitomac maT xels aZlevs 1991-93 wlebis imperiul-kriminaluri putCi da baltin-bepaevis tankebiT ruseTis mier saqarTvelos dapyroba monaTlon "samoqalaqo omad". am da sxva mizezTa gamo 2004 წლის 11 მარტის2 დადგენილებით, საქართველოს პარლამენტმა საქართველოს უზენაესი საბჭო 1995 წლამდე ლეგიტიმურ ორგანოდ აღიარა, მაგრამ 1991-93 წლების მოვლენები სამოქალაქო ომად შეაფასა. "რატომღაც", ამ უკანასკნელში არ გამოიკვეთა რუსეთის როლი, რომელიც კარგად იყო წარმოჩინებული

იმავე პერიოდის საქართველოს გენერალური პროკურატურის დადგენილებაში. შდრ.: პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის 2004 წლის 21 თებერვლის № 174 განკარგულების3 საფუძველზე საქართველოს გენერალური პროკურორის - ზურაბ ადეიშვილის - ბრძანებით შექმნილი "ერთობლივი კომისიის" საგამოძიებო ჯგუფის დადგენილებაში ვკითხულობთ: "საქართვლოს დამოუკიდებლობის შესახებ რეფერენდუმის ჩატარებისა და ასევე ზვიად გამსახურდიას პრეზიდენტად არჩევის პირველი დღეებიდანვე ქართული ეროვნული სახელმწიფოებრიობისა და პრეზიდენტ ზ. გამსახურდიას წინააღმდეგ დაიგეგმა და მეთოდური იერიში განხორციელდა ოპოზიციურ ძალებს მიტმასნილი და მისი სახელით მოქმედი პირებისა და იმპერიული ძალების მიერ. სსრ კავშირის პრეზიდენტი მ.გორბაჩოვი და სხვა ოფიციალური პირები ღიად აფრთხილებდნენ ქართველ ხალხს და საქართველოს პრეზიდენტს, რომ მათ მიერ საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის გზაზე გადადგმული ნაბიჯები სერიოზულ პრობლემებს შეუქმნიდა სამხრეთ ოსეთის ოლქთან და აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასთან ურთიერთობაში. იმპერიული ძალების ქმედების გასანეიტრალებლად საჭირო იყო შესაბამისი პრაქტიკული ზომები ქართული სახელმწიფოს მხრიდან. აღნიშნული მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს 1991 წლის 15 სექტემბრის დადგენილებით საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე განლაგებული სსრ კავშირის - რუსეთის იმპერიის - შეარაღებული ძალები გამოცხადდა საოკუპაციო სამხედრო ძალად და დაისვა საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიიდან მისი გაყვანის საკითხი"4. 3

რატომღაც ამ უკანასკნელში არ გამოიკვეთა რუსეთის როლი, რომელიც კარგად იყო წარმოჩინებული იმავე პერიოდის საქართველოს გენერალური პროკურატურის დადგენილებაში.

"1991-1993 წლებში ხელისუფლების უკანონოდ შეცვლასთან დაკავშირებული მოვლენების შემსწავლელი კომისიის შექმნის შესახებ". 4 "დადგენილება პირის მიმართ სისხლის სამართლის საქმისა და სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტის შესახებ" (15 ივნისი, 2004 წ.), გვ. 46;

43

44

2

აქ კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ ზვიად გამსახურდიას ხელისუფლება დასავლეთის წაყრუების ფონზე დაამხო რუსეთმა, იმიტომ, რომ პრეზიდენტი გამსახურდია რუსეთს კავკასიას აკარგვინებდა; დასავლეთის ზოგ მმართველს კი არ მოსწონდა ზვიად გამსახურდიას პოლიტიკა, რომელიც გულისხმობდა ეროვნული თვითმყოფადობის დაცვასა და რეალური სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის მოპოვებას. შდრ.: საქართველოს კანონიერმა ხელისუფლებამ 1991 წლის 15 სექტემბერს საბჭოთა იმპერიის ჯარს მიანიჭა ოკუპანტის სტატუსი5, ხოლო იმავე წლის 21 დეკემბერს საბოლოოდ თქვა უარი რუსეთის ახალ იმპერიაში ნებაყოფილობით შესვლაზე (ე.წ. დსთ-ს წევრობაზე). რითაც, 1991 წელს რუსეთმა იურიდიულად დაკარგა საქართველოს

ტერიტორიის კონტროლის უფლება. ეს ფაქტი აღიზიანებდა არა მხოლოდ რუსეთის ოფიციალურ ხელისუფლებას; მაგ., ცნობილი რუსი სამართალდამცავ ბნი სახაროვის - მეუღლე ქ-ნი ბონერიც კი აღშფოთებული აცხადებდა: "გამსახურდიას სურს, რუსეთმა დაკარგოს კავკასია".6 საქართველოს კანონიერი ხელისუფლება ელოდა რა რუსეთის ახალ აგრესიას, დახმარებისათვის მიმართავდა ფართო საზოგადოებასა7 და დასავლეთის სახელმწიფოების ხელისუფლებებს8. მრავალგზის მიმართვის მიუხედავად, 6

დადგენილებას ხელს აწერს საქართველოს გენერალური პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილის უფროსი პროკურორი რევაზ ზარანდია; 2004 წლის 18 ივნისს დადგენილება დაამტკიცა საქართველოს გენერალურმა პროკურორმა ზურაბ ადეიშვილმა. 5 საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს 1991 წლის 15 სექტემბერის დადგენილება (№ 657; 16.09.1991): "საქართველოს რესპუბლიკაში საბჭოთა კავშირის შეიარაღებული ძალების შესახებ", რომელშიც ნათქვამია: “1. საქართველოს ტერიტორიაზე განლაგებული სსრკ-ს შეიარაღებული ძალები გამოცხადდეს საოკუპაციო სამხედრო ძალად; 2. საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობამ დაიწყოს მოლაპარაკება სსრკ-ს შეიარაღებული ძალების გაყვანის თაობაზე; 3. საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიიდან სსრკ-ს შეიარაღებული ძალების სრულ გაყვანამდე სსრკ-ს წინაშე დაისვას საკითხი აფხაზეთის ასსრ და ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიებიდან საბჭოთა არმიის ნაწილების დაუყოვნებლივ გაყვანის შესახებ, რადგან მათი ყოფნა და მოქმედება ხელს უშლის მდგომარეობის სტაბილიზაციას ამ რეგიონში”.

თემის შესახებ ვრცლად იხ., ტ. ფუტკარაძე, "რაცა ღმერთსა არა სწადდეს" ანუ მიმდინარე პროცესების შესახებ, გაზეთი "საქართველოს რესპუბლიკა", 28 სექტემბერი, 1991; იხ. აგრეთვე: "აფსირტედან გამსახურდიამდე ანუ აწმყოს უდაბნოში", თბ., 1999 , გვ. 61-69. 7 მაგ., 1991 წლის 13 ნოემბერს საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს ადამიანის უფლებათა დაცვის მუდმივმოქმედმა კომისიამ (ზაურ ქობალია, ამირან კალაძე, ავთანდილ იმნაძე, ავთანდილ რცხილაძე, ზურაბ კანდელაკი, ვახტანგ ჭითავა, ზურაბ სანიკიძე, ვახტანგ ცაგარეიშვილი, ალეკო მელაძე, ვალტერ შურღაია, ტარიელ ფუტკარაძე) მიმართა საქართველოს მოსახლეობას, სადაც ვკითხულობთ: "1991 წლის 31 მარტის რეფერენდუმმა და 1991 წლის 26 მაისის პრეზიდენტის არჩევნებმა ნათლად წარმოაჩინა, რომ საქართველოს მოსახლეობას სურს საკუთარი სახელმწიფოს აღდგენა. იმპერიული ცენტრი, ცდილობს რა შეინარჩუნოს თავისი ძალაუფლება ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, ყოველ ღონეს ხმარობს საქართველოში ვითარების გასამწვავებლად, დესტაბილიზაციის პერიოდში ის მსოფლიოს დაარწმუნებს, თითქოს კავკასიაში ქაოსისა და დაპირისპირების აღკვეთა მხოლოდ მას შეუძლია..." სრულად იხ.: ტ. ფუტკარაძე, "აფსირტედან გამსახურდიამდე ანუ აწმყოს უდაბნოში",თბ., 1999 , გვ. 70-71. (კრიზისიდან გამოსვლის გზების ძიება). 8 იხ., მაგ., 1991 წლის 10 დეკემბრის საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს ადამიანის უფლებათა დაცვის მუდმივმოქმედი კომისიის მიმართვის ერთი მონაკვეთი: "მიმდინარე წლის შემოდგომაზე საქართველომ უარი თქვა სამოკავშირეო ხელშეკრულებაზე (იმპერიულ ცენტრთან რამენაირი კავშირის საკითხი დღის წესრიგში მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება დადგეს, თუ

45

46

ევროპის ისტორიის იმ ეტაპზე ცივილიზებული დასავლეთისთვის არსებითი იყო აღმოსავლეთ ევროპის (ე.წ. "საბჭოთა რესპუბლიკების") გამოხსნა რუსული იმპერიული ველიდან... ამიტომაც, დასავლეთის წაყრუების ფონზე, რევანშისტული განწყობის პოლიტიკური ძალებისა და ქართველი კრიმინალების გამოყენებით 1992-93 წლებში და შემდეგაც სასტიკად იდევნებოდნენ საქართველოს კანონიერი და დემოკრატიული ხელისუფლების (პრეზიდენტი, საკანონმდებლო ორგანო - საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭო, მთავრობა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები) აქტიური წარმომადგენლები: საქართველოს დამოუკიდებლობისათვის მებრძოლთა ფიზიკური განადგურება, დევნა და შევიწროება მრავალი წლის მანძილზე გრძელდებოდა. პარალელურად, 1921 წლის მსგავსად, 1992 წელსაც რუსეთის იმპერიამ საქართველოში ძალაუფლება გადასცა ჯერ სამხედრო ხუნტას9, შემდეგ კი

ერთმმართველი გახდა რუსეთის მოქალაქე ე.შევარდნაძე, რომლის რეჟიმმა რუსეთი "მეგობარი ქვეყნის" სტატუსით აღჭურვა და საქართველო შეიყვანა ე.წ. დსთ-ში - რუსეთის ახლადაღორძინებად იმპერიაში10; საქართველოს ტერიტორიაზე მყოფ რუსეთის საოკუპაციო ჯარს კი "სამშვიდობო მისია" დაეკისრა11. რუსეთის იმპერიის მხრიდან ეს იყო პოლიტიკური ცინიზმი და უზნეო ძალადობა: სისხლიანი და საქართველოს მოსახლეობის გამანადგურებელი პუტჩით, საქართველოს კანონიერი ხელისუფლების ბოლო სამყოფელის - სამეგრელოს საგანგებო დასჯით, აფხაზეთსა და ცხინვალის მხარეში განხორციელებული ქართველთა გენოციდითა და საქართველოს მხარდამჭერ აფხაზთა, ოსთა გამოძევებით12

გორბაჩოვისა და ელცინის ხელისუფლება ცნობს საქართველოს დამოუკიდებლობას და აღარ ჩაერევა საქართველოს საქმეებში)... იმპერიულმა ცენტრმა ვერ შეძლო, საქართველოს წინააღმდეგ აემხედრებინა არაქართული მოსახლეობა (როგორც ბატიისპირეთში), ვერ გაამარჯვებინა კომუნისტურ პარტიას (როგორც შუა აზიის რესპუბლიკებში), მაგრამ კარგად იყენებს არჩევნებში დამარცხებულ ძალაუფლებისმოყვარე ქართველთა პარტიულ ამბიციებს, განსაკუთრებით კი დამარცხებული და კანონგარეშე გამოცხადებული კომპარტიის ლიდერთა იმ ჯგუფს, მოსკოვიდან რომ განაგრძობს ბრძოლას ეროვნული ხელისუფლების წინააღმდეგ... სრულად იხ.: ტ. ფუტკარაძე, "აფსირტედან გამსახურდიამდე ანუ აწმყოს უდაბნოში",თბ., 1999 , გვ. 77-79. 9 რომელმაც რუსეთის შეარაღებული ძალების დახმარებით აიღო სახელისუფლებო შენობები და 1992 წლის 2 იანვარის უკანონო "სამხედრო საბჭოს გადაწყვეტილებით" უფლებამოსილება შეუჩერა საქართველოს

რესპუბლიკის უზენაეს საბჭოს (მსჯელობისა და დოკუმენტური მასალისათვის იხ.: ტ. ფუტკარაძე, "აფსირტედან გამსახურდიამდე ანუ აწმყოს უდაბნოში", გვ. 277-288 ("უზენაესი საბჭოს უფლებამოსილების შეწყვეტის უფლება მხოლოდ და მხოლოდ უზენაეს საბჭოს აქვს") თბ., 1999. 10 ვფიქრობ, 90-იან წლებში დასავლეთის პოლიტიკოსებმა გაუმართლებელად დათმეს საქართველო დასუსტებული რუსეთის წინაშე. 11 1992 წლის 24 ივნისს შევარდნაძის საოკუპაციო ადმინისტრაციამ ხელი მოაწერა რუსეთის ხელისუფლებასთან და რუსულ ჯარს მისცა "სამშვიდობო ჯარის' სტატუსი. 1993 წლის 18 სექტემბრის მიმართვაში ("ჩემი სამშობლოს ყველა მეგობარს"), ე. შევარდნაძე გულუბრყვილოს ნიღბით წერს: "უკვე მერამდენედ, ვენდეთ რა რუსეთის სამშვიდობო მისიას, მის, როგორც გარანტისა და შუამავლის როლს, დავდეთ 1993 წლის 27 ივლისის შეთანხმება და პასუხად კვლავ ღალატი მივიღეთ..." ("საქართველოს რესპუბლიკა", 1993, 21 სექტემბერი; ვ.ყოლბაია, რ.გელანტია, დ.ლაცუზბაია, თ.ჭახრაკია, აფხაზეთის ლაბირნითი, თბ., 1999, გვ. 158 . 12 საქართველოს გენერალური პროკურორის - ზურაბ ადეიშვილის ბრძანებით შექმნილი "ერთობლივი კომისიის"12 საგამოძიებო ჯგუფის დადგენილებაში (გვ. 87) ვკითხულობთ: "რუსეთის შუამავლობით ქართული მხარის მიერ აფხაზ სეპარატისტებთან დადებულ ყველა შეთანხმებას ცეცხლის

47

48

რუსეთმა სრულად აღადგინა კონტროლი ამიერკავკასიაზე13.

გეოპოლიტიკური

შდრ.: რუსეთის მიზანი იმთავითვე ნათლად იყო გააზრებული საქართველოს კანონიერი ხელისუფლების მიერ; იხ., მაგ., საქართველოს უზენაესი საბჭოს მიმართვა გაეროს: საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს მიმართვა გაეროს საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭო დიდ ყურადღებას უთმობს 1921 წლის საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაციისა და ფაქტობრივი ანექსიის შედეგად შიდა ქართლის მთიან ნაწილში შექმნილ რთულ ვითარებას. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ საქართველოს ამ ძირძველ მიწა-წყალზე მიმდინარე პროცესები ინსპირირებულია სსრ კავშირის ტერიტორიაზე ახალი ზესახელმწიფოს გაჩენის მოსურნე ძალების მიერ და წარმოადგენს ერთერთ მთავარ დაბრკოლებას საქართველოს რესპუბლიკის მიერ დამოუკიდებლობის აღდგენის გზაზე. ამდენად, ე.წ. ოსურ-ქართულ კონფლიქტს აქვს პოლიტიკური საფუძველი. იგივეს ადასტურებს სსრკ, რსფსრ და საქართველოს რესპუბლიკის ერთობლივი კომისიის მიერ 1991 წლის 31 მაისს ხელმოწერილი ოქმი. უკანასკნელ ხანებში ექსტრემისტული ძალების მოქმედების შედეგად მდგომარეობა ამ რეგიონში განსაკუთრებით დაიძაბა. დღეს უკვე სრულიად ცხადია იმპერიის მიზანი _ მიაღწიოს საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიის ნაწილის ჩრდილოეთ ოსეთის ავტონომიური რესპუბლიკისათვის ფაქტობრივად რუსეთისათვის გადაცემას, რაც ეწინააღმდეგება საყოველთაოდ მიღებულ საერთაშორისო ნორმებს. საქართველოს რესპუბლიკის ხელისუფლება, პრეზიდენტი და უზენაესი საბჭო ყოველთვის ისწრაფოდა და ამჟამადაც ისწრაფის შეწყვეტის, მძიმე ტექნიკისა და არტილერიის სოხუმიდან გაყვანის შესახებ და სხვ., დევნილი პრეზიდენტი ზვიად გამსახურდია განიხილავდა როგორც კაპიტულანტურს, რასაც მისი შეფასებით, მოჰყვებოდა მთელი აფხაზეთის ჩაბარება, ქართველი მოსახლეობის გენოციდი და დეპორტაცია". 13 მსჯელობისათვის იხ., აგრეთვე: ტ. ფუტკარაძე, "აფსირტედან გამსახურდიამდე ანუ აწმყოს უდაბნოში", თბ., 1999, გვ. 61-69. 259-268.

49

შექმნილი ვითარების მშვიდობიანი, პოლიტიკური საშუალებებით გადაჭრისაკენ ყველასთან ერთად, ვინც კეთილი ნებისა და სამართლებრივი რეალობიდან გამომდინარე ხელს შეუწყობს ამ რეგიონში ძალადობის შეწყვეტას, საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენას და მისი ტერიტორიული მთლიანობის დაცვას. აქედან გამომდინარე, საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭო მოგმართავთ თხოვნით შექმნილი ვითარების შესასწავლად მოავლინოთ თქვენი წარმომადგენლები. თბილისი, 1991 წლის 3 დეკემბერი

((საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს უწყებები, # 12, 1991, გვ. 38-39)14.

საგანგებოდ აღვნიშნავ: საქართველოს პარლამენტის 2004 წლის 11 მარტის დადგენილებით, დაგმობილია "ლეგიტიმური ხელისუფლების დამხობის ყოველგვარი მცდელობაც კი", მაგრამ 1991-93 წლების პუტჩის ფაქტზე სისხლის სამართლის საქმე არ აღძრულა; მეტიც, ფაქტობრივად ამ დადგენილების გავლენით ფუქციონირება შეწყვიტა პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის 2004 წლის 21 თებერვლის № 174 განკარგულებით15 შექმნილმა 16 კომისიამ .

და

...დღემდე სამართლებრივად არ შეფასებულა პუტჩი 1992 წელს არსებული ე.წ. 'სამხედრო საბჭოს",

14

http://www.rrc.ge/law/mimkrt_1991_03_12_Q.htm?lawid=1759&lng_3=ge "1991-1993 წლებში ხელისუფლების უკანონოდ შეცვლასთან დაკავშირებული მოვლენების შემსწავლელი კომისიის შექმნის შესახებ". 16 კომისიის საბოლოო შემადგენლობა: ივანე მერაბიშვილი, ზურაბ ადეიშვილი, ირაკლი ოქრუაშვილი, გიორგი ანდრიაძე, ტარიელ ფუტკარაძე, მანანა ტაბიძე, მერაბ რაფავა. 15

50

"სახელმწიფო საბჭოს" და 1992 წლის ნოემბერში შეკოწიწებული "იმედის პარლამენტის" დანაშაულებრივი საქმიანობა, ობიექტურად არ გამოძიებულა ზვიად გამსახურდიას მკვლელობა (აგეკვატურად მხოლოდ გირგვლიანის მკვლელები უნდა დაისაჯონ?)... მე, როგორც 1990 წელს კანონიერად არჩეული დეპუტატი, სხვა კოლეგებთან ერთად მივიჩნევ, რომ სანამ სასამართლოს მიერ არ შეფასდება 1991-1993 პუტჩი და ადეკვატური სახელი არ დაერქმევა ამ პერიოდში რუსეთის აგრესიას, მანამდე შეუძლებელი იქნება საქართველოს კრიზისიდან გამოსვლის სტაბილური გზების მოძებნა17.

17

ამ პრინციპული მოსაზრებიდან გამომდინარე, მე, როგორც 1990 წლის 28 ოქტომბერს არჩეული საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს წევრი, რომელიც უკანონო გზით განდევნეს ხელისუფლებიდან, დღემდე არ ვიღებ ე.წ. სადეპუტატო პენსიას; ამ პროტესტს გავაგრძელებ მანამ, სანამ სამართლებრივად არ შეფასდება 1992-93 წლებში რუსეთის მიერ საქართველოს კანონიერი ხელისუფლების დამხობის ფაქტი.

51

დასკვნის ნაცვლად: როგორ უნდა გამოვიდეთ არსებული კრიზისიდან? თანამედროვე მსოფლიოში საქართველოსთვის საუკეთესო იქნება ისეთი პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი, რომელიც ერთდროულად იქნება აღიარებული ამერიკის, რუსეთის, ჩინეთის, ევროკავშირის, თურქეთის... მიერ; კერძოდ, გაეროს ფორმატით მოხდება შეთანხმება საქართველოს (თუ ამიერკავკასიის) გეოპოლიტიკურად ნეირტალურ სივრცედ გამოცხადების შესახებ... ამ ეტაპზე ეს შეუძლებელია, ამიტომაც, 2008 წლის 5 იანვარის რეფერენდუმით საქართველოს მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა "ნატოში" შესვლას. აქვე ვიტყვი, რომ 2008 წლის აგვისტოს რუსული აგრესიით საქართველომ დიდი დანაკარგების ფონზე ორი დადებითი შედეგიც მიიღო: რუსეთის ჯარს აღუდგა ოკუპანტის სტატუსი18 და საქართველოს ტერიტორიაზე განლაგება დაიწყეს ევროკავშირის მონიტორებმა. 18

იხ.: "საქართველოს პარლამენტის დადგენილება რუსეთის ფედერაციის მიერ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციის შესახებ": საქართველოს მიერ დამოუკიდებლობის აღდგენისა და საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საბჭოთა იმპერიის სამართალმემკვიდრემ – რუსეთის ფედერაციამ განაგრძო შეიარაღებული კონფლიქტების ინსპირირება საქართველოს ტერიტორიაზე, კერძოდ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკისა და ყოფილი სამხრეთ

52

დღეს, საქართველოს გარშემო დაპირისპირება იმდენად მძაფრია, რომ საქართველო (კავკასია) პლანეტის ფეთქებადსაშიშ რეგიონს წარმოადგენს. ბუნდოვანი ჩრილოკავკასიური იმპულსებისის გარდა, კავკასიაში რამდენიმე გამოკვეთილი ინტერესია წარმოდგენილი: რუსეთის იმპერია ძალმომრეობით ცდილობს, სრული კონტროლი აღადგინოს საქართველოს იმ მონაკვეთზეც, ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიებზე. რუსეთის ხელისუფლება პერმანენტულად აიარაღებდა სეპარატისტებს, უწევდა მათ სამხედრო, ფინანსურ, პოლიტიკურ მხარდაჭერას და ქვეყანა ჩაითრია შეიარაღებულ კონფლიქტში, რომელიც ფორმალურად საქართველოსა და სეპარატისტებს შორის მიმდინარეობდა, მაგრამ რეალურად ეს იყო რუსეთისა და საქართველოს სამხედრო დაპირისპირება... XX საუკუნის 90-იან წლებში რუსეთმა რეგულარული ჯარისა და დაქირავებული პირების მეშვეობით განახორციელა ქართველი მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა, რაც დადასტურებულია ეუთოს ბუდაპეშტის 1994 წლის 5-6 დეკემბრის, ლისაბონის 1996 წლის 2-3 დეკემბრისა და სტამბულის 1999 წლის 18-19 ნოემბრის სამიტების დასკვნითი აქტებით და გაეროს გენერალური ასამბლეის მიერ 2008 წლის 15 მაისს მიღებული N62/249 რეზოლუციით. აღნიშნული პერიოდიდან მოყოლებული, რუსეთის ფედერაცია პერიოდულად აწყობდა სისხლიან პროვოკაციებს და ამწვავებდა კონფლიქტებს საკუთარი სურვილის შესაბამისად. ე. წ. სამშვიდობო ძალები, რომლებიც ამ ტერიტორიებზე რუსეთის ფედერაციამ განათავსა, რეალურად იყო საოკუპაციო ჯარი, რომლის მთავარ მიზანს წარმოადგენდა არა კონფლიქტების მოგვარება, არამედ სუვერენული სახელმწიფოს – საქართველოს განუყოფელი ტერიტორიების მითვისება... ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საქართველოს პარლამენტი ადგენს: 1. რუსეთის შეიარაღებული ძალები, რომლებიც იმყოფებიან საქართველოს ტერიტორიაზე, მათ შორის, ეგრეთ წოდებული სამშვიდობო ძალები, გამოცხადდეს საოკუპაციო საჯარისო შენაერთებად. 2. ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა გამოცხადდეს რუსეთის ფედერაციის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებად... თბილისი, 2008 წლის 28 აგვისტო. http://www.rrc.ge/law/dadg_2008_28_08_Q.htm?lawid=1670&lng_3=ge.

53

რომელიც სომხეთში დისლოცირებული შენაერთებისგან აშორებს. შდრ., ამავე მონაკვეთზე გადის ევრაზიის სატრანსპორტო დერეფანი. თურქეთიც და ირანიც ესწრაფვიან, გარკვეული გავლენა მაინც აღიდგინონ კავკასიაზე. ეს ისტორიული მეზობლები საქართველოს კონკრეტული დახმარების ხელსაც უწვდიან. ევრაზიის დერეფნის მიმართ გამოკვეთილი სტრატეგიული მიზნები აქვს ევროამერიკულ ალიანსს, რომელსაც ამავე დროს სურს, რეალურად დაეხმაროს საქართველოს... ამ ფონზე 1991 წლის საზღვრების გათვალისწინებითა და მეზობელ სახელმწიფოებთან მშვიდობიანი თანამშრომლობით საქართველოს სურს შეინარჩუნოს თავისი საარსებო სივრცე; დღეს რეალური საფრთხე ემუქრება როგორც საქართველოს სახელმწიფოს, ასევე, ქართველი და აფხაზი ხალხის იდენტობას19. არსებულ რეალობაში კავკასია ჯერჯერობით მსოფლიოს ყველაზე ფეთქებადსაშიში რეგიონია. კავკასიის კრიზისიდან გამოსავლის გზის ძიებისას, ამ ეტაპზე აუცილებელ პირველ ნაბიჯებად მიგვაჩნია:

19

აფხაზური ენისა და კულტურის გაქრობის რეალური საფრთხის შესახებ იხ., “ახალი თაობა“, 18 მარტი, 2009 წ. გვ. 8, სადაც გამოქვეყნებულია აფხაზეთის უზენაესი საბჭოს წევრის, ადა მარშანიას (ეთნიკური აფხაზის) არგუმენტირებული მსჯელობა.

54

1. საერთაშორისო მონიტორინგის პირობებში, უახლოეს პერიოდში, სასამართლოს წესით ობიექტურად შეფასდეს 1991-93 წლებში კანონიერი ხელისუფლების დამხობის ფაქტი. ეს აუცილებელია იმიტომ, რომ კავკასიის ცენტრალური სახელმწიფოს საქართველოს ხელისუფლებაში კიდევ არ მოხვდნენ პირები, რომლებიც, ბოლო წლებში არაერთხელ იქცნენ რუსეთის იმპერიის ან სხვა გარეშე ძალების ნების აღმსრულებლებად; აუცილებელია ისიც, რომ ამ სამართლებრივი დასკვნის საფუძვლით ცივილიზებულმა მსოფლიომ ობიექტურად შეაფასოს მე-20 საუკუნის 90-იან წლებში კავკასიაში განხორციელებული რუსული აგრესია. 2. მომავალი საპარლამენტო თუ საპრეზიდენტო არჩევნები დაინიშნოს მას შემდეგ, რაც საერთაშორისო ორგანიზაციების (ევროკავშირის, გაეროს, ეუთოს), 1990 წლის 28 ოქტომბერს არჩეული საქართველოს რესპუბლიკის უზენაეს საბჭოს, არასაპარლამენტო ოპოზიციის და ამჟამინდელი პარლამენტის 20 წარმომადგენლების მიერ შეფასდება 1992-2009 წლებში საქართველოს ხელისუფლების ძალადობით შეცვლისა და შეცვლის მცდელობების გარემოებები, ჩამოყალიბდება ლეგიტიმური, დემოკრატიული არჩევნების პრინციპები და შეიქმნება პირობები საყოველთაო, თავისუფალი 20

1990 წელს არჩეული საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს ლეგიტიმურობა “არჩევის ვადით“ აღიარა 2004 წლის საქართველოს პარლამენტმაც; შესაბამისად, კომისიაში შეყვანილ არ უნდა იქნენ ის პირები, ვინც იყვნენ უკანონო ორგანოებში: "სამხედრო საბჭოში", ე.წ. სახელმწიფო საბჭოსა და 1992 წლის ნოემბერში შეკოწიწებულ "პარლამენტში".

55

არჩევნების ჩასატარებლად. პარალელურად, ამ სუბიექტთა ერთობლივი კომისიის მიერ მკაცრად უნდა განისაზღვროს ხელისუფლების სხვადასხვა შტოების უფლებამოსილება. მხოლოდ ლეგიტიმური და დემოკრატიული არჩევნებით მოსული ხელისუფლების პირობებში შეეძლება საქართველოს მოსახლეობას თავისი ნების თავისუფლად რეალიზება. p.s. 1992 წლიდან დღემდე მე და ჩემი კოლეგები ვითხოვთ 1992-93 წლების პუტჩის სამართლებრივ შეფასებას. ამ მოთხოვნის გამო არალეგიტიმურ ხელისუფლებაში მყოფი ზოგი პოლიტიკოსი (მაგ., გიორგი თარგამაძე) ხატოვნად გვსაყვედურობდა: „მოვიკლათ წარსულ დროებზე დარდი...“ მე მათ დღესაც ვეუბნები: სანამ კანონიერი ხელისუფლების არალეგიტიმურად (ძალადობით) დამხობის ფაქტი ობიექტურად და სამართლებრივად არ შეფასდება, ჩვენი სახელმწიფო ვერ განვითარდება, მეტიც, უკუსვლა გაგრძელდება. ბურჯანაძის პარლამენტის მსგავსად, ამ მოწვევის (2009 წელს არსებული) პარლამენტარები მაინც ნუ მიჩქმალავთ სინამდვილეს: 1992-93 წლებში, ცივილიზებული დასავლეთის "წაყრუების" შემდეგ, საქართველოს კანონიერი ხელისუფლება დაამხო რუსეთის იმპერიამ ქართველი კრიმინალებისა და რევანშისტი პოლიტიკოსების დახმარებით; ამ მოვლენამ მრავალი წლით დააგვიანა საქართველოს სახელმწიფოს აღორძინება. სანამ საბედისწეროდ გვიანი არ არის, ახლა 56

მაინც დავარქვათ 1992-93 წლების მოვლენას საქართველოს სახელმწიფოებრიობის დამხობას - თავისი სახელი და ვთქვათ, რომ ეს პუტჩი დაიგეგმა კრემლში და განხორციელდა კრემლის ხელითვე (დასავლეთის წაყრუების ფონზე!). იმხანად ამერიკა და ევროპა აღმოსავლეთ ევროპის (ბალტიის ქვეყნების, პოლონეთის, აღმოსავლეთ გერმანიის, ჩეხეთის, ყოფილი იუოგოსლავიის...) "შემომტკიცებით" იყო დაკავებული და ჩვენთვის არ ეცალა. დღეს სხვა გეოპოლიტიკური სიტუაციაა (+ნაბუკო, ალტერნატიული სხვა მაგისტრალები...): საქართველოს სახელმწიფოს გადარჩენისა და აღორძინების შანსი რეალურია.

57