Silabus-kontemporaryong Isyu.docx

Saint Louis School of Solano Nueva Vizcaya

Silabus sa Araling Panlipunan X (Kontemporaryong Isyu) Submitted by: Mr. Carlo Keith Garcia Mr. Julius L. Cacho Mrs. Jessie C. Olog Submitted to: Mrs. Leticia G. Altre High School Coordinator

Mr. Feliciano V. Malaque Principal

1

I.

Course Syllabus/Outline: Unang Markahan A. Kahalagahan ng Pag-aaral ng mga Kontemporaryong Isyu B. Mga Suliraning Pangkapaligiran 1. Disaster Risk Mitigation 2. Climate Change (Aspektong Politikal, Pang-ekonomiya, Panlipunan) 3. Mga Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan C. Mga Isyung Pang-ekonomiya 1. Unemployment 2. Globalisasyon 3. Sustainable Development

at

Ikalawang Markahan A. Mga Isyung Politikal 1. Migration (Migrasyon) 2. Territorial and Border Conflicts 3. Political Dynasties 4. Graft and Corruption 5. Terorismo 6. Transnational Crimes Ikatlong Markahan A. Mga Isyu sa Karapatang Pantao 1. Anyo ng Paglabag sa Karapatang Pantao 2. Epekto ng Paglabag sa Karapatang Pantao 3. Mga Halimbawa ng Paglabag sa Karapatang Pantao sa : a. Pamayanan b. Bansa at Daigdig B. Mga Isyu na may Kaugnayan sa Kasarian (Gender) 1. Gender & Sexuality 2. Reproductive Health Law 3. Same-sex Marriage 4. Prostitusyon at Pang-aabuso Ikaapat na Markahan A. Mga Isyung Pang-edukasyon 1. Access sa Edukasyon 2. Kalidad ng Edukasyon B. Pansibiko at Pagkamamamayan (Civics and Citizenship) 1. Pakikilahok sa mga gawaing pansibiko (Civic Engagement) 2. Pakikilahok sa mga Gawaing Pampolitika (Political Socialization)

2

Unang Markahan: Mga isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya A. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard) Ang mga mag-aaral ay may pag-unawa sa sanhi at implikasyon ng mga local at pagdaigdigang isyung pang-ekonomiya tungo sa pagkamit ng pambansang kaunlaran. B. Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard) Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng programang pangkabuhayan (livelihood project) batay sa mga pinagkukunang yaman na matatagpuan sa pamayanan upang makatulong sa paglutas sa mga suliraning pangkabuhayan na kinakaharap ng mga mamamayan. C. Paksang Aralin I. Kahalagahan ng Pag-aaral ng mga Kontemporaryong Isyu II. Mga Suliraning Pangkapaligiran 1. Disaster Risk Mitigation 2. Climate Change (Aspektong Politikal, Pang-ekonomiya, at Panlipunan) 3. Mga Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan 4. Mga Isyung Pang-ekonomiya  Unemployment  Globalisasyon  Sustainable Development Week # Topic Session # 1 1&2 Kontemporaryong Isyu 1. introduksyon, katangian at kahalagahan 2 2. pag-unawa at pagtugon sa Kontemporaryong Isyu 4&5 3. Kasanayan sa pagtukoy sa Kontemporaryong Isyu 6&7 3 4. Assessment 8 Disaster Risk Mitigation 1. Kalamidad 9 2. Gawaing nagpapalala sa kalamidad 10 3. Mga epekto ng kalamidad 11 4 4. (katuloy ng session 11) 12 5. Mga ahensiyang tumutulong sa panahon ng 13 kalamidad 14 6. Simulation para a kalamidad 15 7. Mini Task 5

Climate Change 1. Aspekto ng Climate Change 2. Dahilan at epekto ng Climate change 3. Programa at polisiya tungkol sa Climate Change Solusyon sa Climate Change

16 17 & 18 19

3

6

Week 7

4. Mini Task 5. Assessment 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Week 8

Week 9

Week 10

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

1. 2. 3. 4. 5.

Week 11

1. 2. 3. 4.

Suliraning Pangkapaligiran Waste Management Deforestation Mining Flashflood Mga ahensiyang tumutulong sa pagharap sa suliraning pangkapaligiran Assessment Isyung Pang-ekonomiya Introduksyon sa aralin at konsepto ng unemployment Dahilan ng kawalan ng trabaho sa Pilipinas Implikasyon ng kawalan ng trabaho Solusyon sa kawalan ng trabaho (pagpapatuloy sa aralin) at debate Role Play (Mini Task) Assessment Globalisasyon Konsepto ng Globalisasyon Kasaysayan ng Globalisasyon Epekto ng globalisasyon Gampanin ng mga ahensya at pandaigdigang samahan tungkol sa globalisasyon Assessment Sustainable Development Introduksyon sa aralin Kasaysayan ng Sustainable Development Hamon sa pagtamo ng Sustainable Development Assessment

20 21 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35

36 37 38 39 40 41 42 43 44

D. Mga Layunin/Learning Competencies  Naipaliliwanag ang konsepto ng Konteporaryong Isyu  Nasusuri ang kahalagahan ng pagiging mulat sa mga kontemporaryong isyu sa lipunan at daigdig  Naipaliliwanag ang iba’t ibang uri ng kalamidad na nararanasan sa komunidad at sa bansa  Naiuugnay ang gawain at desisyon ng tao sa pagkakaroon ng mga kalamidad  Natutukoy ang mga paghahanda na nararapat gawin sa harap ng mga kalamidad  Natutukoy ang mga ahensiya ng pamahalaan na responsible sa kaligtasan ng mamamayan sa panahon ng kalamidad  Napahahalagahan ang pagkakaroon ng disiplina at kooperasyon sa pagitan ng mga mamamayan at pamahalaan sa panahon ng kalamidad 4

 Naipaliliwanag ang aspektong politikal, at panlipunan ng Climate Change  Natatalakay ang iba’t ibang progama, polisiya, at patakaran ng pamahalaan at ng mga pandaigdigang samahan tungkol sa Climate Change  Natataya ang epekto ng Climate Change sa kapaligiran, lipunan, at kabuhayan ng tao sa bansa at sa daigdig  Natutukoy ang mga suliraning pangkapaligiran na nararanasan sa sariling pamayanan  Natatalakay ang mga hakbang ng pamahalaan sa pagharap sa mga suliraning pangkapaligiran sa sariling pamayanan  Nakagagawa ng case study tungkol sa sanhi at epekto ng mga suliraning pangkapaligiran na nararanasan sa sariling pamayanan  Naipapaliwanag ang dahilan ng pagkakaroon ng unemployment  Natataya ang implikasyon ng unemployment sa pamumuhay at sa pagunlad ng ekonomiya ng bansa  Nakabubuo ng mga mungkahi upang malutas ang suliranin ng unemployment  Naipapaliwanag ang kosepto ng globalisasyon  Naipaliliwanag ang pangkasaysayan, pampulitikal, pang-ekonomiya, at sosyo-kultural na pinagmulan ng globalisasyon  Nasusuri ang mga pangunahing institusyon na may bahaging ginagampanan sa globalisasyon (pamahalaan, paaralan, mass media, multinational na korporasyon, NGO, at mga internasyonal organisasyon)  Naipaliliwanag ang konsepto ng sustainable development  Natatalakay ang kasaysayan ng pagkabuo ng konsepto ng sustainable development  Naipaliliwanag ang kaugyanan ng mga gawain at desisyon ng tao sa pagbabagong pangkapaligiran  Nasusuri ang mga kasalukuyang hamon sa pagtamo ng sutainable development (hal: consumerism, energy sustainability, poverty, at health inequalities)  Napaghahambing ang iba’t ibang istratehiya at polisiya na may kaugnayan sa pagtamo ng sustainable development na ipinatutupad sa loob at labas ng bansa  Nakasusulat ng isang case study na nakatuon sa pagtamo ng sustainable development ng kinabibilangang pamayanan Yunit I: Isyung Pangkapaligiran at pang-ekonomiya Aralin I: Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kontemporaryong Isyu Mga Tiyak Layunin (SMARTER) Session 1 Natutukoy ang pangunahing kaalaman sa unang yunit ng aralin sa pamamagitan ng Diagnostic Test Session 2 Napag-aalaman ang mga isyung sakop ng aralin sa pamamagitan ng panonood ng video clips o mga larawan Nakapagbibigay ng reaksyon tungkol sa mga napanood o nakitang larawan 5

Session 3 Nabibigyan ng kahulugan ang kontemporaryong isyu at natatalakay ang mga katangian nito Natutukoy ang pagkakaiba ng kontemporaryong isyu at suliranin Naipaliliwanag kung kailan nagiging suliranin ang kontemporaryong isyu Session 4-5 Natutukoy ang mga aspektong makakatulong sa tamang pag-unawa at pagtugon sa mga isyu Natutukoy at naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagiging mulat sa mga kontemporaryong isyu sa lipunan at daigdig Session 6 Natatalakay ang mga kasanayang kailangan sa pag-aaral ng kontemporaryong Isyu Session 7 natatalakay ang pagbuo ng Paghihinuha, Paglalahat at Konklusyon sa isang isyu Session 8 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa maikling pagtaya Aralin 2: Mga Suliraning Pangkapaligiran A. Disaster Risk Mitigation Session 9 Nabibigyang kahulugan ang suliraning pangkapaligiran at kalamidad Naiisa-isa ang mga kalamidad na naranasan ng komunidad at bansa Session 10 Nasusuri ang mga gawain at desisyon ng tao na nagdudulot o nagpapalala sa kalamidad ayon sa napanood sa video clip Session 11-12 Natatalakay ang mga epekto ng mga kalamidad sa ating bansa Natutukoy ang mga dapat at di- dapat gawin bago, habang at pagkatapos ng sakuna Session 13 Nakikilala ang mga ahensiya ng pamahalaan na tumutulong sa kaligtasan ng mga mamamayan sa panahon ng kalamidad. Naiisa-isa at naipaliliwanag ang tungkulin ng bawat ahensya para sa kaligtasan ng mga mamamayan Session 14 Nakabubuo ng plano para sa gagawing simulation Naipamamalas ang pagkakaroon ng disiplina at kooperasyon sa pagitan ng mamamayan at pamahalaan sa panahon ng kalamidad Nakapagbibigay ng puna sa ginawang simulation at nakapagmumungkahi ng mga dapat gawin Session 15 Nasasagot ng mahusay ang pagtatayang ibibigay ng guro (assessment) B. Climate Change Session 16 Natatalakay ang konsepto ng Climate change Naipaliliwanag ang aspektong political, pang-ekonomiya at panlipunan ng climate change Session 17-18 Naipaliliwanag ang mga dahilan at epekto ng climate change sa kapaligiran, lipunan at kabuhayan ng mga mamamayan sa bansa at sa daigdig Naiisa-isa ang mga programa, polisiya at patakaran ng pamahalaan at ng mga pandaigdigang samahan tungkol sa climate change at natatalakay ang kahalagahan ng mga ito Session 19 Natutukoy ang mga hakbang na nakakatulong sa pagpigil ng climate change Naibabahagi sa klase ang paraan ng kanilang pagtulong sa paglutas sa suliranin ng climate change sa pamamagitan ng galaw ng katawan 6

Session 20 Nagagawa ng mahusay ang mga gawaing nakatakda para sa natapos na aralin Session 21 Nasusukat ang nakuhang kaalaman sa aralin sa pamamagitan ng mahusay na pagsagot sa mga tanong sa maikling pagtaya Session 22 Nasasagot ng mahusay ang mga katanungan sa unang prelims C. Suliraning Pangkapaligiran Session 23 Nasusuri ang lumalalang problema ng Pilipinas sa basura Session 24 Nailalarawan ang mukha ng deforestation sa bansa Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng deforestation sa bansa Session 25 Nailalarawan ang pagmimina nagaganap sa Pilipinas Natitimbang ang mga epekto ng pagmimina at quarrying sa mga mamamayan Session 26 Natutukoy ang mga dahilan at epekto ng flashflood Session 27 Natatalakay ang mga hakbang ng pamahalaan sa pagharap sa mga suliraning pangkapaligiran Natutukoy ang mga ahensyang tumutulong sa mga mamamayan sa harap ng mga suliraning pangkapaligiran Session 28 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagtataya Aralin 3: Isyung pang-ekonomiya A. Kawalan ng empleyo Session 29 Naipaliliwanag ang konsepto at nailalarawan ang mukha ng unemployment Session 30 Natatalakay ang mga dahilan ng kawalan ng trabaho sa Pilipinas Session 31 Natataya ang mga implikasyon ng unemployment sa pamumuhay ng tao Session 32-33 Nakabubuo ng mga mungkahi upang malutas ang suliranin sa unemployment Napapangatuwiranan ang kanilang sinasang-ayunang pahayag Session 34 Napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng role play Session 35 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagsubok B. Globalisasyon Session 36 Naipaliliwanag ang konsepto ng globalisasyon Session 37 Naisasalaysay ang pinagmulan ng globalisasyon Session 38 Natitimbang ang mga epekto ng globalisasyon Session 39 Natutukoy ang mga ahensya at pandaigdigang samahan at ang kanilang gampanin sa globalisasyon Session 40 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa maikling pagsubok C. Likas-kayang Pag-unlad (Sustainable Development) Session 41 Nabibigyang kahulugan ang Sustainable Development Naiuugnay ang mga gawain at desisyon ng tao sa pagbabagong pangkapaligiran Sessions 42 Naisasalaysay ang kasaysayan ng sustainable development at ang mga mahahalagang pangyayari sa bawat kasaysayan Session 43 Naususri ang mga hamon sa pagtamo ng sustainable development Session 44 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagtaya Session 45 Naipamamalas ang pagkaunawa sa mga konseptong natalakay sa buong yunit sa pamamagitan ng Performance Task The 21st Century Skills 1. Communication 7

2. Critical thinking and Doing 3. Creativity 4. Career and Self-reliance 5. Cross-cultural understanding 6. Computer literacy 7. Collaboration Materials and References: Mga Sangguniang Aklat 1. Kayamanan (Mga Kontemporaryong Isyu) nina Eleanor Antonio, Evangeline Dallo, et al 2. Araling Panlipunan sa Makabagong Siglo: Mga Kontemporaryong Isyu 10 Nina Jodi Mylene Lopez, Alfredo Lozanta Jr., et al 3. Mga Kontemporaryong Isyu nina Mary Dorothy Jose, Jerome Ong, et al 4. Mga Kontemporaryong Isyu: Pag-unawa at Pagpapahalaga ni Emmanuel S. Gonzales 5. Mga Kontemporaryong Isyu ni Diana Lyn Sarenas Mga Kagamitang Pampagtuturo 1. Laptop 2. Hardcopies ng mga activities 3. Mga larawang susuriin 4. Videoclips 5. Kagamitang pangsining 6. Tisa at pisara Mga Stratehiya: Aralin 1. Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kotemporaryong Isyu Session 1 Diagnostic Test (sasagutin ng mga mag-aaral ang mga tanong upang malaman ng guro ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa pang-yunit na paksa ) Pagtataya 1 a. Ano ang kontemporaryong isyu? b. Ano-ano ang mga kontemporaryong isyu na inyong nalalaman at bakit mahalaga ang mga ito na pag-aralan? c. Ano-anong mga kalamidad ang inyong naranasan? Ano ang mga epekto nito at paano ito naiiwasan? Pagtataya 2 Sabihin kung ang mga sumusunod ay katotohanan, haka-haka o kongklusyon ___________1. Ang climate change ay dulot ng pagdami ng greenhouse gases sa himpapawid ___________2. Ang pag-ikot ng mundo ay walang kinalaman sa pag-init ng panahon ___________3. Ang pagkabulok ng mga bagay na organiko ay nagpapatindi sa climate change ___________4. Dumarami ang nagkakaksakit dahil sa pag-init ng mundo. ___________5. Dahil sa lumulubhang pag-init ng mundo, dumadalang ang pagkakaroon ng malalakas na bagyo. 8

___________6. Hindi pa nakabubuo ng batas ang pamahalaan na tutugon sa isyu ng climate change ___________7. Tumataas ang presyo ng serbisyong pampubliko dahil sa pagbabago ng klima ___________8. Walang tuwirang epekto sa agrikultura ang pagbabago ng klima> ___________9. Mas malala ang sliranin ng climate change sa mga bahagi ng mundong mas Malaki ang konsumo ng greenhouse gasses. __________10. May mga polisiya an gating pamahalaan na makatutulong sa pagtugon sa isyu sa climate change. Session 2 Activity 1 IQF Chart (Map of Conceptual Change- isusulat ng mga mag-aaral ang kanilang initial idea sa kolum ng I at ang kanilang final answer sa kolum ng F tungkol sa tanong na: Bakit mahalagang tayo ay magiging mulat sa mga kontemporaryong isyu sa ating lipunan?)Unang kahon lamang ang kanilang sasagutin Initial Idea Question Upang magiging Bakit mahalagang tayo responsable tayong ay maging mulat sa mga mamamayan kontemporaryong isyu sa ating lipunan?

Final answer

Activity 2 Visual Presentation and Analysis ng mga kontemporaryong isyu Mga Tanong: a. ano-ano ang mga naipakita sa video? b. pangkaraniwan na ba ang mga pangyayari ito sa ating bansa? c. ano ang nangyayari kapag may napapabalitang ganito? d. sa mga nakita mo, may naramdaman ka ba sa sarili mo? May mga padududa ka ba, awa sa sarili o sa iba o sa bansa? e. pumili ng isang larawan sa video at ibigay ang inyong kaisipan hinggil dito (ano ang masasabi mo, ano ang mararamdaman mo, ano ang maari at di mo maaaring gawin) f. ano ang tawag sa mga pangyayaring iyong nakita? Activity 3 IQF CHART- sasagutan ng mga mag-aaral ang ikatlong kahon ng IQF Chart Initial Idea

Question Bakit mahalagang tayo ay maging mulat sa mga kontemporaryong isyu sa ating lipunan?

Final answer Malaki ang maiaambag natin sa paglutas ng mga suliranin at makatutulong sa pagkakaroon makabuluhang pagbabago sa pamayanan at bansa 9

Session 3 Activity 1 Frayer Model (Punan ang mga Kahon ng mga hinihinging impormasyon ayon sa kanilang pagkakaalam)

kahulugan tawag sa mga pangyayari o ilang suliraning bumabagabag at nag-papabago sa kalagayan ng ating pamayanan, bansa o mundo larawan

Kontemporaryon g Isyu

katangian mahalaga , makabuluhan, may malinaw na epekto, nagaganap sa kasalukuyan Halimbawa Drug trafficking, terorismo, kalamidad, prostitusyon, migrasyon

Activity 2 Lecture discussion tungkol sa Kontemporaryong isyu Activity 3 Closure Bakit madalas na naging sanhi ng diskusyon ang mga kontemporaryong isyu? Activity 5 Frayer Model- ilapat ang inyong nalaman tungkol sa saralin sa pamamagitan ng pagkumpleto sa Frayer Model Hindi katangian Hindi gawa ng tao

Katangian: mapaminsala

Natural calamity

Halimbawa: bagyo

Halimbawa: Pagputok ng bulkan

Session 4 & 5 Activity 1 Brainstorming- Paano natin nalalaman at natutugunan ang mga isyu? 10

Kahalagahan epekto Pinagmulan

Pagsusuri sa Kontemporaryong Isyu

Maaaring gawin Personal na damdamdamin

Mga pagkakaugnay

Activity 2 Group Sharing and Discussion- pag-uusapan sa pangkat ang mga paraan ng pagsusuri sa mga kontemporaryong isyu Activity 3 Big group sharing- ibabahagi sa klase ang napag-alaman ng bawat pangkat mula sa mga miyembro nito Activity 4 Closure Kailan maituturing ang isang suliranin na kontemporaryong isyu? Session 6 Activity 1 Message Relay- ipapasa ng mga mag-aaral ang mensahe: Ang Hammurabi Code ay umiiral pa rin sa ilang liblib na lugar sa Pakistan Tanong: Paano mapapatunayan na ang batas na ito ay umiiral pa rin? Ano-ano ang maaaring gawin upang mapatunayan ito Activity 2 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa aralin. Sa kanilang pagbabasa ay gabay nila ang mga sumusunod na tanong: a. Ano ang kailangan sa pagsususri ng isyu? b. Paano nalalaman kung ang sanggunian ay primary o sekundarya Activity 3 Group Sharing- pag-uusapan sa pangkat ang mga sumusunod a. Ano ang kailangan sa pagsusuri ng isyu  Kailan at paano nagsimula  Saan galling ang isyu  Sino ang maaapektuhan  Sino ang makikinabang  Sino ang mapipinsala b. Paano ituring ng tao o media ang isyu 11

 Ano ang kanilang pananaw  Anong pagkilos ang ginagawa  Ano ang kahalagahan sa kapaligiran, ekonomiya at lipunan  Pangmatagalan ba o pangmadalian ang epekto nito c. Paano nalalaman kung ang sanggunian ay primary o sekundarya? Activity 4 Big Group Sharing – ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang mga kasagutan sa mga tanong na naibigay Activity 5 Closure: Bakit dapat nating suriin ang mga uri ng pahayag sa ating sanggunian? Session 7 Activity 1 Team Game- mahahati sa dalawang pangkat ang klase para sa Question and Answer Activity Activity 2 Scavenger Hunt- bawat pangkat ay maghahanap sa mga pahayagan ng mga artikulo tungkol sa mga kontemporaryong isyu. Gugupitin at ididikit nila ito sa Mla. Paper at ipapaskil ito sa mga dingding ng klasrum. Mabibigyan sila ng pagkakataon na suriin ang mga nakapaskil at bubuo ng a. Paghihinuha b. Paglalahat c. Konklusyon Activity 3 Discussion a. Ano ang kontemporaryong isyu na inyong nahanap? b. Ano ang inyong hinuha, paglalahat at konklusyon sa mga isyu? Activity 4 Closure Bakit mahalaga ang balanseng pagpapahayag tungkol sa isyu? Activity 5 Bumuo ng mga pahayag tungkol sa isyu sa inyong paaralan at ipakita ang pagkakaiba ng katotohanan, pagkiling, hinuha at paglalahat. Pumili lamang ng dalawa Halimbawa Isyu Katotohanan, Dahilan ng napiling pagkiling, paglalahat sagot at konklusyon Pagkiling: mas Magkakaiba ng epektibong magturo karanasan ang bawat isa Epektibong pagtuturo ang mga tenured na ng mga guro guro Kailangan ng ebidensya Katotohanan: ang mga upang mapatunayan guro sa aming paaralan ang katotohanan ay mga tenured at bago pa lamang Session 8 Assessment 1. Self-evaluation Lagyan ng tsek (∕ ) ang hanay na naayon sa iyong sagot Ikaw ba ang inilalarawan nito? Lagi Paminsan-

Bihira

Walang 12

minsan

pakialam

Mapagmasid sa mga nangyayari sa paligid Inaalam ang mga isyung kinakaharap sa pamayanan o komunidad na tinitirhan Sumasangguni sa mga primary at sekundaryang sanggunian sa pagtiyak ng mga pangyayari Sinusuri kung ano ang katotohanan o opiniyon sa mga isyu Nangangalap ng makatotohanang ebidensya at mga impoprmasyon tungkol sa mga kontemporaryong isyu Nagpapahayag ng pagkiling o bias sa naganap na pangyayari Bumubuo ng sariling paghihinuha,paglalahat at konklusyon sa naganap na pangyayari Ibinabahagi ang ginagawang pag-aaral sa mga kontemporaryong isyu 2. Quiz I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala _____1. Magkakapareho ang mga pananaw tungkol sa mga kontemporaryong isyu _____2. Ang paglalahad ng isyu ay bias kung pumapanig ito sa isang banda. _____3. Ang opinion ay kailangang patunayan _____4. Kung hindi tayo apektado ng kontemporaryong isyu ay manahimik na lang tayo. _____5. Ang kaalaman sa kontemporaryong isyu ay nakakatulong sa paghubog ng responsableng mamamayan II Multiple Choice Bilugan ang titik ng tamang sagot 1. Para maituring na kontemporaryong isyu ang isang pangyayari, ito ay A. mahalaga at makabuluhan sa lipunang ginagalawan B may matinding epekto sa nakaraan C naganap sa nakaraan D may basehan sa nakaraan 2. Mahalaga na matukoy ang pinagmulan ng isyu upang A. maparusahan ang nagbigay ng impormasyon B. mapag-aralan ang isyu C. makulong ang gumagawa ng isyu D. may maiulat ang mga reporters 3. Ang taong may personal na damdamin sa isyu ay A. Pinangungunahan ang magiging epekto ng isyu B. Nag-iisip kung paano palalain ang isyu C. Nagbibigay ng sariling pagpapasya tungkol sa isyu D. Panapakiramdaman ang maaaring resulta ng pagsusuri ditto 4. Isa sa mga sumusunod ang nararapat gawin kapag nahaharap sa isang kontemporaryong isyu. A. Mag-isip ng paraan kung paano harapin ang isyu 13

B. Huwag makialam kung hindi sangkot C. Magsagawa ng pagkilos na magpalaganap sa isyu D. Pag-usapan ang isyu spara sa kapakinabangan ng iilan 5. Alin ang sekundaryang sanggunian ng isang isyu? A. Komentaryo B. Talumpati C. Dokumento D. Pahayagan 6. Alin ang primaryang sanggunian ng isyu? A. Encyclopedia B. Aklat C. Ulat ng saksi D. Articles 7. Isa sa mga sumusunod ang HINDI sumasakop sa kontemporaryong isyu. A. Politika B. Pangkapaligiran C. Sariling katangian D. Lipunan 8. Aling sanggunian ang HINDI nagbibigay ng impormasyon tungkol sa kontemporaryong isyu? A. Pahayagan B. Pelikula C. Telebisyon D. Internet 9. Alin ang HINDI katangian ng kontemporaryong isyu? A. Malawakang benepisyo B. Makabuluhan C. Pangkasalukuyan D. Nakaraan 10. Isa sa mga sumusunod ay halimbawa ng kontemporaryong isyu A. Kabuhayan ng isang maliit na komunidad B. Pamumuhay ngf mga ninuno C. Mga nagdaang kalamidad D. Kasalukuyang sitwasyong political ng bansa 11. Ang mga halimbawa ng primarya at sekundaryang sanggunian ay makikita sa mg sumusunod na anyo maliban sa isa A. Napapanood B. Pasalita at nakasulat C. Nakalarawan at biswal D. Tsismis III Enumeration A. 3 kahalagahan ng pag-aaral sa kontemporaryong isyu _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ ________________________________________________________________ B. 3 nalilinang sa pag-aaral ng kontemporaryong isyu 14

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________ ________________________________________________________________ C. 3 kasanayang kailngan sa pag-aaral ng kontemporaryong isyu _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ ________________________________________________________________ IV Pagpapaliwanag 1. Kailan maituturing na suliranin ang isang kontemporaryong isyu? __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 2. Bakit mahalaga ang balanseng pagpapahayag ng mga kontemporaryong isyu? __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 3. Bakit mahalagang pag-aralan ang Kontemporaryong Isyu?___________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Aralin 2: Mga Suliraning Pangkapaligiran A. Disaster Risk Mitigation Session 9 Activity 1 Brainstorming (magbibigay ang mga mag-aaral ng mga salitang alam nilang may kaugnayan sa suliraning pangkapaligiran) Activity 2 Alpha Blocks (pupunan ng mga mag-aaral ang mga kahon ng mga isyung nakatawag ng kanilang pansin sa kasalukuyan. Ang mga sagot ay maaring sa Tagalog o English)

Mga isyung Pangkapaligiran A G M T tsunami B bagyo H N U C I O V D deforestation J P pagputok ng bulkan W E K Q X F Flashflood L lindol R Y S Z Activity 3 Discussion Forum (susuriin ang mga nakasulat sa AlphaBlocks kung pangkapaligiran o panlipunan) Mga Pamprosesong Tanong:  Tungkol sa anong isyu ang naisulat ninyo sa AlphaBoxes?

15



Bakit kaya ito ang mga naisulat ninyo na isyu? Ano ang naging basehan ninyo sa pagpili ng mga ito?  Bakit ito tinatawag na isyu sa kapaligiran?  Nakakabahala ba ang mga sitwasyon na ito?  Paano nakaaapekto sa iyo ang isyung ito?  Paano mo kaya matutugunan ang mga isyung ito? Activity 4 Carousel Research (maglilista ang mga mag-aaral ng mga kalamidad na naranasan sa komunidad at sa bansa sa pamamagitan ng pagpunta sa mga kaklase. Mabibigyan ng limitadong oras ng pagpuno sa papel ang mga mag-aaral)

Typhoon Ondoy Flasflood sa Cagayan de Oro

Typhoon Yolanda Typhoon Sendong

1990 earthquake Pagputok ng Pinatubo

Typhoon Karen

Activity 5 Suri-basa (babasahin ng mga mag-aaral ang kanilang mga aklat at susuriin ang kanilang mga nakalap na impormasyon sa kanilang mga kaklase kung tama o mali) Cornell Notes (Gamit ang sticky notes, mamarkahan ng mga mag-aaral sa kanilang aklat ang mga kalamidad na nararanasan sa lipunan at sa bansa upang makita nila ang kawastuan ng kanilang ginawa) Session 10 Activity 1 Suri basa- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa gawain ng tao na nagpapalala sa kalamidad. Activity 2 Lights, Camera ,Action!- sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga aksyon, huhulaan ng mga mag-aaral kung anong Gawain ng tao na nakapagpapalala sa kalamidad ang tinutukoy Activity 3 Lecture-discussion- tatalakayin sa klase ang mga gawain at desisyon ng tao na nagpapalala sa kalamidad Session 11-12 Activity 1 Entry Slip (sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na: Para sa iyo, paano mapaghahandaan at mauunawaan ang masamang epekto ng kalamidad? Naibigay ang tanong na ito bilang kasunduan at kokolektahin ng guro sa 16

susunod na pagkikita. Mula sa entry slips bubunot ang guro ng ilan at babasahin niya ito sa klase ) Activity 2 Group discussion- tatalakayin sa klase ang mga paghahandang gagawin bago, habang at pagkatapos ng sakuna Activity 3 Exit slip- magbigay ng 3 mahahalagang bagay na inyong natutunan sa Aralin Session 13 Activity 1 Flashcards – babasahin ng mga mag-aral ang mga nakasulat sa flashcards DPWH

NDRRM CC

RED CROSS

DSWD

MDRRM C

Activity 2 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang mga ahensya ng tumutulong sa panahon ng kalamidad at ang mga tungkulin ng bawat isa Activity 3 Team Game- magkakaroon ng quiz bee tungkol sa kanilang mga nabasa Activity 4 ReflectionMula sa aking mga natutunan, malaki ang tungkuling ginagampanan ng bawat isa kung may kalamidad. Ako bilang responsableng mamamayan ay may magagawa rin hindi lamang maghintay ng tulong kundi tutulong din ako sa paraang kaya ko Session 14 Activity 1 Paghahanda- mabibigyan ang mga mag-aaral ng 20 minutong paghahanda at pagsasagawa ng simulation para sa isang kalamidad Activity 2 Simulation Proper Activity 3 Assessment and evaluation- susuriin ng mga mag-aaral ang ginawa nilang Simulation Activity Session 15 (Summative Assessment) Activity 1 Pagbibigay alituntunin Activity 2 Pagtataya Test I Tama o Mali _____1. Nararanasan ng mga bansang Pacipico ang El Nino at La Nina _____2. Ang Pilipinas ay wala sa mga bansang nasa Pacific Ring of Fire _____3. Ang pakikinig ng balita ay gawaing paghahanda para sa sakuna. _____4. Kapag ang Rainfall advisory ay kulay pula, pag-oobserba ang dapat na tugon ng mga mamamayan. _____5. Ang PHILVOCS ang nagbibigay advisory sa mga signal ng bagyo. Test II Pagtukoy ______________1. Naglalaman ng mga gamot na pang-unang lunas at resetang gamot para sa mga may sakit ______________2. Naglalaman ng tubig na maiinom, pagkain na di madaling masira, first aid kit, kumot, limitadong damit, flashlight, radio at baterya ______________3. Itinuturing na nagdudulot ng malaking pinsala sa kapaligiran, ariarian at buhay ______________4. Tumutukoy ito sa biglaang pagbaha sa isang lugar ______________5. Ahensiyang gumawa ng isang geohazard map 17

______________6. Ahensiyang nagbibigay impormasyon tungkol sa hazard map ______________7. Ahensiyang tumutulong sa mga mahihirap ______________8. Pagyanig ng lupa ______________9. Biglaang pagbaha ______________10. Flood alert na nagpapalikas sa mga taong nasa lugar na nababaha Test III Pagtatapat-tapat Mga paglalarawan Terminolohiya ___1. Biglaang pagtaas at paghampas ng A. Typhoon belt malalakas na alon ___2. Paglindol sa ilalim ng tubig B. Tectonic plates ___3. Bahagi ng mundo na lagging C. Storm surge natatamaan ng bagyo na nabubuo sa Karagatang Pasipiko ___4. Isang malaki at mahabang hanay ng D. Tsunami mga aktibong bulkan na nakapaligid sa Karagatang Pasipiko ___5. Panukat ng lakas ng isang lindol E. Disaster hotspots ___6. Paggalaw ng mga tectonic plates sa F. Hazard mapping faultline ___7. Malalaking tipak na bahagi ng G. Disaster mitigation kalupaan na bumubuo sa daigdig ___8. Mga lugar sa mundo na laging H. Richter Scale tinatamaan ng sakuna ___9. Pagbabawas sa banta at epekto ng I. Seismic Activity sakuna ___10. Pagtukoy sa banta ng sakuna sa J. Ring of Fire isang lugar sa pamamagitan ng pagsasamapa nito Test IV Acronym 1. MMDA________________________________________________________ 2. PAG-ASA_____________________________________________________ 3. PHILVOCS____________________________________________________ 4. NDRRMC_____________________________________________________ 5. PSWS_________________________________________________________ Test V. Pagpapaliwanag Paano natin nababawasan ang epekto ng sakuna? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ______________________________ B. Climate Change Session 16 Activity 1 KWLS Chart (sasagutin ng mga mag-aaral ang kahon ng K at W bago ang 18

pagtalakay at ang Kahon ng L at S ) pagkatapos ng pagtalakay K(what you W(what you L(what more do you S(so what if you came to know)want to know)- want learn)- know about it)- ano ngayon dating nais malaman natutuhan pagkatapos ang gagawin natutunan mo kaalaman ng talakayan

Activity 2 LINK (List, Inquire, Note, Know)  List- itatala ng mga mag-aaral ang kanilang kaalaman tungkol sa paksa  Inquire- magsusulat ang mga mag-aaral ng mga tanong tungkol sa paksa  Link- Maghahanap ang mga mag-aaral ng kanilang kapareha at ibabahagi ang kanilang naisulat  Know-titiyakin ng mga mag-aaral ang kanilang mga sagot sa pamamagitan ng pagbabasa sa tekso. Lalagyan nila ng sticky notes ang mga mahahalagang konsepto ng Climate change (Cornell Notes) Activity 3 KWLS Chart-sasagutan ng mga mag-aaral ang ikatlo at ikaapat na kahon K(what you know)dating kaalaman

W(what you want to know)nais malaman

L(what more do you want learn)natutuhan pagkatapos ng talakayan

S(so what if you came to know about it)ano ngayon ang gagawin mula sa mga natutunan mo

Session 17-18 Activity 1 Video Analysis (mula sa mapapanood na video, “Signos: Ang Banta ng Nagbabagong Klima ay susuriin ng mga mag-aaral kung ito ba ay sanhi o epekto ng climate change- Cause-effect Analysis) Activity 2 Graphic organizer- pupunan ng mga mag-aaral ang graphic organizer ng Climate Change Climate Change

dahilan *natural na pagbabago ng klima dala ng epekto ng araw sa mundo *init mula sa ilalim ng lupa o epekto ng mga Gawain ng tao

epekto *nagdudulot ng pagkakasakit ng mga tao(sunburn,blister,skin cancer at heat stroke) *pagkatuyo, pagbabaha, pagksaira ng mga coral reef,pagkakasakit at kamatayan ng mga hayop *paghina ng prdoduksyon

19

Activity 3 Lecture –Discussion- tatalakayin sa klase ang mga dahilan at epekto ng climate change Session 19 Activity1 Punahin Mo!- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang mga obserbasyon tungkol sa kapaligiran Activity 2 Solusyonan MO!- babasahin ng mga mag-aaral ang mga hakbang na nakakatulong sa paglutas sa suliranin sa Climate Change Activity 3 Problem-Solution Map

Ano-ano ang mga polisiya, programa at patakaran ng pamahalaan hinggil sa pagbabago ng klima?

*LCCAP *NFSCC *CCA *NCCAP

Session 20 Pagguhit – Iguguhit ng mga mag-aaral ang kanilang nakikitang epekto ng climate sampung taon mula ngayon Rubriks sa Pagmamarka ng Drawing Kraytirya

Katangi-tangi

Mahusay

Katamtaman

Kailangan pa ng

20

Interpretasyon

Estilo

Pagkamasining

Pagkakagawa

kawastuan

(4)

(3)

(2)

Lubhang makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng interpretasyon Angkop na angkop ang estilo at materyales na ginamit Napakamasining ng pagkaguhit

Makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng interpretasyon

Napakalinis at napakakinis ng pagkagawa Wasto ang mga ipinakita sa larawan

Malinis at makinis ang pagkakagawa

Hindi gaanong makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng interpretasyon Hindi gaanong angkop ang estilo at materyales na ginamit Hindi gaanong masining ang pagkaguhit Hindi gaanong makinis at malinis ang pagkagawa Maraming mali sa larawan

angkop ang estilo at materyales na ginamit Masining pagkaguhit

ang

May ilang mali sa larawan

dagdag na pagsasanay (1) Mali ang mensaheng binigyan ng interpretasyon

Hindi angkop ang estilo at matryales na ginamit Hindi masining ang pagkaguhit Hindi malinis at makinis ang pagkagawa Mali ang larawan

Session 21 Assessment Test I Tama o Mali Isulat ang salitang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala _____1. Ang pagdami ng greenhouse gases ang natatangi at nag-iisang sanhi ng pagbabago ng klima _____2. Habang tumataas ang temperature sa daigdig, nababawasan ang mga sakit ng tao _____3. Maging ang mga hayop ay naaapektuhan sa nagbabagong klima ng daigdig _____4. Nagkakaroon ng modernong teknolohiya sa agrikultura bunsod ng uliranin sa nagbabagong klima _____5. Ang paggamit ng gasoline ay nakapagpapalala ng pag-init ng mundo _____6. Aktibong tinitugunan ng mga pinuno ng Pilipinan ang isyu ng climate change _____7. Naglunsad ng programa ang pamahalaan upang matugunan ang isyu ng climate change _____8. Ang mga hayop at halaman sa mainit na bahagi ng daigdig ay mawawalan ng tahanan sa susunod na daang taon kung patuloy ang pag-init ng mundo _____9. Hindi nararamdaman ng maraming Pilipino ang tuwirang sanhi sa kanilang buhay ng pagbabago ng klima ____10. Ang UN ang nangunguna sa paglulunsad ng mga programa at polisiya upang tugunan ang isyu ng climate change Test II Pagtukoy A. Isulat ang NPK kung ang dahilan ay natural na proseso ng kalikasasn at AT kung ang dahilan ay aktibidad ng tao _____1. Mainit ang Pilipinas dahil malapit ito sa equator _____2. Malubha ang polusyon sa Manila _____3. Madalang ang paggalaw ng sapin-saping lupa _____4. May sinturon ang lindol o earthquake belt sa Timog-Silangang Asya _____5. Mayelo sa Alaska _____6. Malalakas ang tsunami sa Japan 21

_____7. Pumutok kamakailan lang ang isang bulkan sa Alaska _____8. Ang kawalan ng punongkahoy ang dahilan ng biglaang pagbaha _____9. Mainit na ang sikat ng araw kahit alas otso pa lang ng umaga ____10. Dahil nagbago ang anggulo ng axis ng mundo nagging mas mainit ang tag-araw at mas malamig ang taglamig B. Tukuyin ang hinihinging impormasyon _____________1. Kasunduang nilagdaan ng mga bansa na nagbabawal sa paggamit ng mga material sa industriya na nakasisira sa kapaligiran _____________2. Panahong nagsasabing pagkasira ng ozone layer ____________3. Mistulang isang kumot na siyang nagtataklob sa matinding init ng araw o pumipigil sa paglamig ng mundo ____________4. Sistemang pagbabago sa pangmatagalang estadistika ng mga elementong pangklima gaya ng temperature++, galaw o puwersa ng hangin na nananatili sa loob ng mahabang panahon ____________5. Penomenong iniuugnay sa paggamit ng mgakarbon at mga gawaing nakasisira sa kapaligiran Test III Pagtatapat-tapat Itapat ang mga suliranin sa kolum II sa mga dahilan sa kolum I Dahilan Suliranin ___1. Paglaki ng bilang ng pamilya at A. Polusyon sa tubig pangangailangan sa likas na yaman ___2. Pagtatapon ng mga basura at B. Problema sa basura nakalalasong kemikal ng mga pabrika, ospital, planta sa mga daluyan ng tubig ___3. Patuloy na pagtotroso at pagkaingin C. Paglaki ng populasyon sa mga kagubatan ___4. Pagdami ng bilang ng mga D. Polusyon sa hangin sasakyan na nagbubuga ng carbon dioxide sa buong paligid ___5. Pagpapalawak ng minahan at E. Polusyon sa lupa pagdami ng heavy metals tulad ng mercury at lead F. Pagkakalbo ng kagubatan Test IV Pagpapaliwanag Magbigay ng tatlong sariling paraan ng pagtulong sa paglutas ng suliranin sa Climate Change at ipaliwanang ang bawat isa ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Session 22 Prelims C. Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan Session 23 (Solid Waste Management) 1. Video clip presentation / picture parade 22

2. Magkasama Tayo- aayusin ng mga mag-aaral ang mga larawan na magreresulta sa pagsasama ng mga larawang nagpapakita ng basura 3. OAK (Observe, Ask, Know) Observe- tingnan ang paligid kung may kalat Ask- Bakit may mga kalat? Know- Ano ang dapat gawin? 4. Discussion with sharing 5. Self-evaluation- lagyan ng puntos ang iyong sarili ayon sa mga sumusunod

katangian 5 Pinupulot ko ang basura kahit hindi ako ang nagkalat Tinuturuan ko ang aking mga kasambahay ng Solid waste management Pinagsasama ko ang mga nabubulok at di-nabubulok Inirereport ko sa kinauukulan ang mga di sumusunod sa Solid Waste Management Itinatapon ko ang aking basura kahit saan basta walang nakakakita

4

3

2 1

Session 24 (Deforestation) 1. Picture analysis (gagamitin pa rin ang mga larawan na ginamit sa unang session) 2. Text Twist- aayusin ng mga mag-aaral ang mga nagulong letra/salita upang mabuo ang kahulugan ng deforestation at ang mga epekto nito 3. Text Analysis- susuriin ang July 25, 2011 na SONA ni Pangulong Pinoy (Di po ba may problema tayo sa baha, na alam nating dulot ng walang humpay na pagputol ng mga puno? Ang dating solusyon: Photo-op ng pagtatanim na ang tanging benepisyaryo ay ang nagpapoging politico. Nagtanim nga ng mga puno kontra baha, pero hindi naman siniguro na mananatiling nakatayo ang mga ito pagalis nila. Isa sa mga solusyong pinag-aralan ay gawing kapakipakinabang sa mga pamayanan ang pagbabantay ng mga puno. Bibigyan sila ng binhi ng kape at cacao para itanim at mamunga ng kabuhayan. Habang hinihintay ang ani ay makakakuha sila ng stipend upang bantayan naman ang mga punong itinanim laban sab aha. Pwedeng maging benepisyaryo ng programang ito ang mga informal settlers, na ngayon ay nagkukumpulan sa siyudad. Mamumuhunan tayo sa taong-bayan, habang namumuhunan din sa kalikasan) 4. Pahalagahan Mo-Isulat ang iyong mga saloobin tungkol sa pagputol ng mga puno kapalit ang industriyalisasyon.

23

Sessi Ipataw ang nararapat on 25 na parusa sa abusado (Mini ng) 1. S Pagtuunan ng pansin ang c kapakanan ng taumbayan a v e Kulang ang atensyon na n ibinibigay ng pamahalaan sa g pangangalaga ng kalikasan i n g Nasisira ang kalikasan na - iilan lang ang nakikinabang

Mahigpit sanang ipapatupad ang batas

Magtanim ng punong kapalit ng naputol npuno

Ang mga puno ang nagbibigay ng sariwang hangin

Ang pag-unlad ay natatamo kung responsable ang bawat mamamayan

m aglabas ng tatlong bagay na laman ng bag. Uriin kung anong yaman ito 2. Timbangin Natin- aalamin kung ano-ano ang mga mabuti at masamang epekto ng pagmimina.

masama

3. Debate- magdedebate ang klase ng paksang may kinalaman sa logging Resolbahin ang isyu: Total Log Ban, Isasakatuparan Session 26 (Flashflood) 1. Video clip presentation ng mga naganap na flashloods 2. Graphic organizer-pupunan ng mga mag-aaral ang graphic organizer ng mga dahilan, epekto at solusyon ng flashflood dahilan epekto solusyon Kalbong kagubatan Nasisira ang mga Responsableng pagputol Pagbuhos ng malakas na pananim ng kahoy sa kabundukan 24

ulan

Maraming ari-arian ang naaanod

3. Lecture discussion-tatalakayin ang mga nakalap na impormasyon gamit ang graphic organizer 4. Paragraph Completion- itutuloy ng mga mag-aaral ang mga di-kumpletong pangungusap upang makabuo ng paragraph Ako’y nakatira sa mababang lugar. Tuwing may bagyo at malakas ang hangin ay wala kaming problema sa paglipad ng aming mga bubong. Subalit sa tuwing malakas naman ang ulan ay malaking perwisyo ang aming nararanasan.Napagisipan ko na dahil pala sa paggugubat ay aming lugar ang nagdurusa dahil kami ay direktang natatamaan ng flashflood. Ano kaya ang ginagawa ng pamahalaan tungkol sa suliranng ito? Kunsabagay hindi naman siguro nagpapabaya ang mga opisyal ng barangay dahil lagi naman silang nagmomonitor ng mga gawain ng tao sa aming pamayanan pero hindi maikakaila na may mga opisyal na hindi tapat sa kanilang tungkulin.Kung maging tapat ang mga opisyal sa pagpapatupad ng mga batas hinggil sa pangangalaga ng kapaligiran ay Session 27 (Role Play) 1. Inner Circle, Outer Circle- ang mga nasa loob ng bilog ay unang magsasabi ng mga patakaran sa kanilang mga bahay tungkol sa oras ng pag-aaral, panood ng TV, curfew, opposite relationships, family dates, etc. Sasabihin nila kung bakit ayaw o gusto nila ang mga ito.Iikot ang malaking bilog hanggang sa muling magkita ang unang magkapares 2. Awarenes Check- gamit ang flashcards ay i-flash ng guro ang mga sumusunod at hulaan ng mga mag-aral kung ano ang mga ito: DOJ DTI DPWH DepEd Red Cross DSWD DOLE POEA RA 7610 PD 1081 3. Pagsasatao-gagawa ang mga mag-aaral ng dayalogo na nauugnay sa kanilang tungkulin sa pangangalaga ng kapaligiran. Iaangkop nila ang dayalogo sa katauhang kanilang napili (hal. Sec. ng DENR, Logger, Punong barangay, Pulis, bata, mag-aaral) Katang-tangi (4) Nabigkas ang buong dayalogo nang malinaw Lubos at malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginagampanan Maayos na naipahayag ang damdamin at

Mahusay (3)

Katamtaman (2)

Nabigkas ang aaaang halos lahat ng dayalogo nang malinaw Malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginagampanan Naipahayag ang damdamin at pananalita ng

Hindi gaanong nabigkas ang dayalogo nang malinaw Hindi gaanong naipakita ang katauhan ng papel na ginagampanan Hindi gaanong maayos na naipahayag ang

Kailangan pa ng dagdag na pagsasanay(1) Hind nabigkas ang karamihan sa dayalogo ng malinaw Hindi malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginagampanan Hindi maayos na naipahayag ang damdamin at

25

pananalita ng ginampanan

ginampanan

Lubos na naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginagampanan Napakaangkop ng boses sa tauhang ginagampanan

Naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginagampanan Naaangkop ang boses sa tauhang ginagampanan

damdamin at pananalita ng ginampanan Hindi gaanong naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginagampanan Hindi gaanong angkop ang boses sa tauhang ginagampanan

pananalita ng ginampanan Hindi naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginagampanan Hindi angkop ang boses sa tauhang ginagampanan

Session 28 Assessment I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan sa pahayag at Mali kung wala _____1. Advisable na sunugin ang mga basurang plastic _____2 Taong 2012 pa naaprubahan ang Ecological Solid Waste Management Act _____3. Paraan ng paglilinis ng kagubatan ang deforestation _____4. Ang Quarrying ay isa ring paraan ng pagmimina _____5. Permanenteng nasisira ang kalikasan tulad ng bundok at kagubatan dahil sa pagmimina _____6. Ipinagbabawal ng Clean Air Act ang paninigarilyo sa lahat ng lugar _____7. Ang pagdami ng greenhouse gases ay natatangi at nag-iisang sanhi ng pagbabago ng klima sa mundo _____8. Habang tumataas ang klima ng daigdig ay nababawasan ang sakit ng tao _____9. Hindi naaapektuhan ang mga hayop sa pagbabago ng klima sa mundo _____10. Ang enerhiya mula sa tubig at renewable I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala _____1. Ang lindol ay dumarating nang walang babala _____2. Nagaganap ang patronage politics kung may sakuna _____3. Nanatili ang price control sa loob ng tatlong buwan _____4. Ang price control ay totoo sa lahat ng mga bilihin _____5. Parepareho ang epektong nararanasan ng bawat isa kapag may sakuna II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon ____________________1. Mabilis kaysa normal na pagtaas ng bilang ng mga kaso ng nakakahawang sakit sa isang particular na lugar. ____________________2. Ito ay inilalabas ng PAG-ASA upang malaman ng mga tao kung gaano kalakas ang paparating na tropical cyclone ____________________3. Itinaas na abiso sa mga lugar na inaasahang makaranas ng 15mm hanggang 30mm na buhos ng ulan ____________________4. Itinaas na abiso kung maituturing na mapanganib na ang pagbuhos ng ulan na umaabot sa 30mm-65mm ____________________5. Ito ang itinataas na abiso kung inaasahang bubuhos ang ulan mula 7.5mm-15mm at inaasahan na magpatuloy ito ____________________6. Mga gas sa atmospera na sumisipsip at naglalabas ng radyasyon ____________________7. Nararanasang pagtaas ng temperature ng himpapawid at mga karagatan ____________________8. Mga pulo-pulong ulap na nakapaligid sa mata ng bagyo ____________________9. Mga malalaking alon bunga ng lindol o pagsabok ng bulkan 26

mula sa ilalim ng dagat ___________________10. Hindi normal na pagtaas ng tubig sanhi ng bagyo ___________________11. Katapat ng salitang bagyo sa Pilipinas kapag ito ay nabuo sa Atlantic Ocean at North Pacific Ocean ___________________12. Tawag sa bagyong umaabot ng 220kph ___________________13. Rumaragasang agos ng tubig dulot ng pagkakalbo ng bundok ___________________14. Pagguho ng lupa, putik o malalaking bato dahil pagiging malambot ng buro o bundok ___________________15. Bagyo na nagtataglay ng bilis ng hangin na 33kph hanggang 61kph III Acronym Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod 1. PHILVOCS________________________________________________________ 2. NDRRMC_________________________________________________________ 3. MMDA___________________________________________________________ 4. DND_____________________________________________________________ 5. DILG_____________________________________________________________ IV Pagsusuri Suriin ang mga sumusunod at lagyan ng (∕) ang mga nararapat gawin kung may kalamidad at (X) kung hindi nararapat 1 mag-imbak ng labis na suplay ng pagkain at malinis na tubig 2 masayang naliligo sa bakuran ang mga bata tuwing may bagyo 3 bantayan ang nakasinding kandila 4 nililinis ang mga gulong na pinamumugaran ng lamok 5 ayusin ang mga kable ng kuryente kapag kalakasan ng bagyo 6 I-monitor ang babala ng bagyo mula sa PAGASA at payo mula sa NDRRMC 7 bumalik sa lugar ng pinanggalingan kahit wala pang payo ang NDRRMC 8 inireport ng kagawad ng baranggyay ang mga anputol na kable ng kuryente 9 hintayin ang paglakas ng pagsabog ng bulkan bago lisanin ang lugar 10 magdala ng maraming gamit sa gagawing paglikas

Aralin 3: Isyung Pang-ekonomiya A. Unemployment Session 29 Activity 1 Pagsusuri sa mga video clips o larawan na nagpapakita ng Job Fair, mahirap na pamilya taong pumapasok sa trbaho at pamilyang nabubuhay ng sagana Activity 2 Concept Mapping- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang nalalaman tungkol sa mga sumusunod: unemployed underemployed Employed

27

Activity 3 Anticipation Guide Ang pangingibang bansa ng maraming Pilipino ay bunsod ng kawalan ng trabaho sa Pilipinas Ang unemployment at underemployment ay tumutukoy sa parehong konsepto Ang kawalan ng trabaho ay suliranin lamang ng mga mahihirap Sa kasalukuyan, bumababa ang antas ng unemployment sa Pilipinas dahil sa pagpupursigi ng pamahalaan Ang kawalan ng trabaho ay may kaugnayan sa ekonomiya ng bansa Ang mga nakatapos ng kolehiyo ay medaling nakahahanap ng trabaho Activity 4 Group Sharing- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang sagot at paninindigan Activity 5 Basa-suri- mabilis na padaanang babasahin ng mga mag-aaral ang teksto at hanapin ang basehan ng mga pahayag na ibinigay. Susuriin upang makumpirmi kung tama o mali ang kanilang sagot. Activity 6 Reflection. Gagawa ang mga mag-aaral ng kanilang reflection sa pamamagitan ng pagkumpleto sa pangungusap Ngayong alam ko na ang mga dahilan at epekto ng walang trabaho, mag-aaral ako ng mabuti upang pagdating ng panahon ay magagamit ko ang aking napag-aralan na makakuha ng isang magandang uri ng trabaho para hindi ako mapabilang sa mga taong namomroblema sa kawalan ng trabaho Session 30 Activity 1 Admit Slip- magsusulat ang mga mag-aaral ng isang pahayag tungkol sa suliranin ng unemployment. Babasahin ito sa klase Activity 2 Cause and Effect Analysis- babasahin ng mga mag-aaral ang mga sanhi at bunga ng kawalan ng trabaho. Ilalagay ito sa Manila paper at ipapaskil sa pisara. Susuriin nila kung may pagkakaiba ang kanilang mga sagot. Kung magkakaiba, gagamitan ito ng istratehiyang “Win, win solution” Activity 3 Pagsulat ng Maikling Sanaysay (Pamagat: Sino ang May Kasalanan?) Rubriks sa Sanaysay Pamantay an Nilalaman

Napaka husay (4) Napakahusay ng pagkabuo ng talata. Malawak at marami ag impormasyon at elaborasyon

Pagtalakay

Masusi ang pagkatakay ng nga paksa

Organisasyon

May mahusay na organisasyon at pokus sa paksa

Mahusay (3) Mahusay ang pagkabuo ng talata. Malinaw at tiyak ang mga impormasyon at elaborasyon May ilang tiyak na pagtalakay sa paksa May organisasyon

Katamtaman (2) May kahusayan ang pagkabuo ng talata. Tiyak impormasyon at paliwanag

Nangangailangan pa ng kasanayan(1) Maligoy ang talata. Nakalilito at hindi tiyak ang mga impormasyon

May pagtatangkang talakayin ang paksa Hindi gaanong malinaw ang organisasyon

Hindi natalakay ang paksa

Malabo ang organisasyon kung mayroon man

28

Paglalahad

Angkop ang mga salita at pangungusap sa paksa at mambabasa

Karmihan sa mga salita at pangungusap ay angkop sa paksa at mambabasa

Hindi gaanong angkop ang salita at pangungusap sa paksa at mambabasa

Hindi gumamit ng tiyak ns dslitsng sngkip sa mga pangungusap, paksa, at mambabasa.

Session 31 Activity 1 Rigodon Talk- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang natuklasan sa kasunduan sa kilos ng sayaw na Rigodon (Kasunduan: magsaliksik tungkol sa pinakabagong datos ng unemployment sa Pilipinas) Activity 2 Graph Interpretation- susuriin ng mgamag-aaral ang mga graph ng unemployment sa kanilang textbook at sasagutin ang mga tanong: a. Sa anong taon mataas ang unemployment at underemployment rate sa Pilipinas? b. Aling rehiyon ang may pinakamataas na antas ng unemployment at underemployment? c. Lumalala ba o hindi ang unemployment at underemployment sa Pilipinas? Panindigan ang inyong sagot Activity 3 Lecture-discussion-aktibong tatalakayin sa klase Activity 5 Group Sharing (4 members)-pag-usapan ng magkakagrupo ang mga tanong Tanong: Ano-ano ang implikasyong dulot ng kawalan ng trabaho sa bansa? Sektor Implikasyon kabataan

Magiging problem sila sa lipunan

Kababaihan

Mananatili silang taong bahay

Pamumuhay ng tao

Napakahirap ugunan ang mga pangangailangan at kagustuhan

Pag-unlad ng ekonomiya

Mabagal ang pag-unlad ng ekonomiya

Session 32-33 Activity 1 Pair-Share- paguusapan ng magkapares ang isa sa mga pagsubok sa kanilang buhay at kung paano ito nalampsan Activity 2 Problem-Solution Map- babasahin ang taksto at pupunan ang problem solution map ng hinihinging impormasyon Problem-Solution Map Problema dulot ng unemployment Solusyon sa problema

29

Kahirapan

Pag-imbita ng mga mamumuhunang dayuhan

bunga

Activity 3 Group discussion-tatalakayin ang ginawa ng mga mag-aaral Activity 4 Double bubble Map-pupunan ng mga mag-aaral ang mga bilog ng mga impormasyong hinihingi

sanhi

sanhi

Unemploy ment

sanhi

bunga

Activity 5 Debate-pagdedebatehan ng mga mag-aaral ang isyu na “Korapsyon ang ugat ng kahirapan” Rubriks sa Debate Krayterya Malinaw ang layunin at pokus ng mga pahayag Sapat ang mga katibayan tulad ng mga batas at

5

4

3

2 1

30

kautusan,aklat at dokumento,larawan at sitwasyon para sa pangangatwiran Maayos ang mga datos at materyales kayat makatotohanan ang mga batayan Nakatulong ang pagbigkas ng mga pananalita kumpas ng mga kamay,galaw ng katawan at ekpresyon ng mukha para mapaniwala at mahikayat ang mga nakikinig Malinaw ang balangkas ng pakikipagtalo Nakasunod sa takdang oras ang pagtatalo Session 34 (Role Play)napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng role play Activity 1 Group planning Activity 2 group practice Activity 3 Group presentation

1. Katangi-tangi

rubric sa pagsasadula mahusay

katamtaman

Nabigkas ang dayalogo nang malinaw

Nabigkas ang halos lahat ng dayalogo nang malinaw

Hindi gaanong nabigkas ang dayalogo nang malinaw

Lubos na malinaw na naipakita ang papel na ginampanan Maayos na naipahayag ang damdamin at pananalita ng papel na ginampanan

Malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginampanan Naipahayag ang damdamin at pananalita ng ginampanan

Lubos na naipakita ang angkop ng tauhang ginagampanan Napakaangkop ng boses sa tauhang ginampanan

Naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginampanan Naaangkop ang boses sa tauhang ginampanan

Hindi gaanong naipakita ang katauhan ng papel na ginampanan Hindi gaanong maayos na naipahayag ang damdamin at pananalita ng ginampanan Hindi gaanong angkop ang boses sa tauhang ginampanan Hindi gaanong angkop ang boses sa tauhang ginagampanan

Kailangan pa ng pagsasanay Hindi nabigkas ang karamihan sa dayalogo nang malinaw

Hindi malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginampanan Hindi maayos na naipahayag ang damdamin at pananalita ng ginampanan Hindi naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginagampanan Hindi angkop ang boses sa tauhang ginagampanan

B. Globalisasyon Session 36 31

Activity 1 Paghahayag- gagawa ang mga mag-aaral ng mga pahayag tunkol sa globalisasyon at ihahayag ito sa klase Activity 2 Chart Analysis- susuriin ang tsart upang matukoy ang konsepto ng globalisasyon Ideya Globalisasyon Cold War Pangunahing katangian integrasyon dibisyon Panukat bilis Bigat Tagapagtaguyod Joseph Schumpeter Karl Marx Andy grove John Maynard Keynes Palakasan 100 m dash Sumo wrestling Pantukoy kompetitor Kaibigan/kaaway Sistema ng depensa radar x-ray machine estruktura Balance ng mga bansa at  Balance ng mga estado estado at bansa  Balance ng pandaigdigang pamilihan at estado/bansa  Balance ng mga indibidwal at estado/bansa Activity 3 Closure Ano-ano ang mga ideyang nakapaloob sa konsepto ng globalisasyon? Session 37 Activity 1 Komento,Komento!- ang bawat pangyayarari sa kasalukuyan ay may nag-ugat sa nakaraan. Activity 2 Timeline- babasahin ng mga mag-aaral teksto para mabuo ang timeline Petsa

pangyayari

Lugar kung saan naganap

Mahalagang tauhan

Mahalagang samahan

Session 38 (katangian ng globalisasyon) Activity 1 Komento, Komento!- susuriin ang logo ng Mcdonalds at magbigay ng komento hinggil sa katangian nito

32

Mga Tanong: a. Ano ang alam nyo tungkol sa sinasabing Mcdonaldization? b. Ano-ano ang katangian ng McDonalds? Activity 2 Discussion tungkol sa mga katangian ng globalisasyon Activity 3 Closure Pumili ng isang katangian ng globalisasyon at ipaliwanag ang implikasyon nito sa buhay mo Activity 4 Timbangin- titimbangin ng mga mag-aaral kung alin ang mas mabigat na epekto ng globalisasyon Mabuti

Masama

Globali -sasyon

Session 39 Activity 1 Awareness check- ibibigay ng mga mag-aaral ang kahulugan ng mga sumusunod at kung ano ang kanilang nalalaman tungkol dito WTO IMF WB ILO Activity 2 Graphic Organizer- pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang teksto ay 33

pupunan nila ang graphic organizer ng mga hinihinging impormasyon

WB

WTO

Organisasyon at tungkulin

ILO

IMF

Session 40 Assessment a. Basahin ang mga pahayag sa bawat bilang. Lagyan ng check mark ang hanay sa kanan ayon sa iyong pagsang-ayon sa pahayag 1 2 3 4 5

Lubos na sumasang-ayon Suymasang-ayon Walang pagsang-ayon Hindi sumasang-ayon Lubos na hindi sumasang-ayon

Pahayag 1 2 3 4 5 Dapat gumawa ng mga paraan upang higit na makaangkop ang Pilipinas sa mabilis na pagbabago dulot ng globalisasyon Masama ang globalisasyon dahil naiimpluwensiyahan nito ang katutubong kultura ng mga Pilipino Nakabubuti kung magsasarili at hindi makikipag-ugnayan ang Pilipinas sa ibang bansa upang umunlad Isa sa positibong epekto ng globalisasyon ang mas maraming pagpipiliang produkto mula sa ibang 34

bansa Mas darami ang taong marunong at maalam kung magkakaroon ng mas malawak na serbisyo ang Internet sa Pilipinas Dapat samantalahin ng Pilipinas ang pagsulong ng teknolohiya bunsod ng globalisasyon lao na para sa sector ng agrikultura Hindi maiiwasan ang pagsulong ng globalisasyon Dapat pagbutihin ng mga local na mangangalakal ang kanilang produkto upang makasabay sa pagunlad ng mga kakompetensya nila sa ibang bansa Kasabay ng pag-unlad ng lipunan ay ang pag-unlad ng edukasyon May mabuti at masamang epekto ang globalisasyon b. Ibigay ang hinihinging kasagutan I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala _____1. Ang globalisasyon ay isang phenomena na gawa ng tao. _____2. Nagaganap ang mas malayang kalakalan sa iba’t ibang rehiyon ng daigdig dahil sa globalisasyon. _____3. Isang pinakamahalang pangyayari sa kasaysayan ng globalisasyon ay ang pagbubukas ng McDonalds _____4. Napilitan ang bansang Hapon na buksan ang kanyang bansa sa pandaigdigang kalakalan dahil sa bantang salakayin ito ng mga barkong pandigma ng Amerika. _____5. Napag-isa ang daloy ng kalakalan sa pagitan ng mga bansa sa pamammagitan ng pag-alis ng mga taripa sa mga produktong inaangkat at iniluluwas _____6. Ang de-localization ay ang pagdami ng inaangkat na produkto at serbisyo _____7. Ayon sa World Bank at International Monetary Fund, pangunahing layunin ng globalisasyon ay ang pag-unlad. _____8. Noong ika-19 na siglo, ang mga pang-ekonomiyang hangarin tulad ng pagpapalawak ng kapangyarihan at kayamanan ng mga bansa sa Europa ang nagpalaganap ng globalisasyon. _____9. Isa sa pangunahing katangian ng globalisasyon ang pagkahilig ng mga tao sa pagkaing banyaga. _____10. Isa ang ASEAN sa mga organisasyong rehiyonal na nagpapalaganap ng integration sa pagitan ng mga kasaping bansa nito II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon ng mga sumusunod: _______________1. Pagpapalawig, pagpaparami at pagpapatatag ng mga koneksyon at

35

ugnayan ng mga bansa sa kapwa bansa at bansa sa mga international organizations sa aspektong ekonomiya, politika, kultaura at kapaligiran. _______________2. Ang pagbubukas nito noong 1869 ay itinuring na tampok ng simula ng globalisasyon _______________3. Pagsasama ng mga bansang may nagkakaisang hangarin upang bumuo ng iisang pangkat ng mga bansa na magsusulong makamit ang hangaring ito. _______________4. Pagbabawas ng mga gawaing local at pag-usbong mga gawaing pandaigdigan _______________5. Napalawak nito ang kalakalan sa Europa noong ika-18 hanggang ika-19 na siglo _______________6. Kompanya na ngamamay-ari ng mga assets o capital sa mga bansa maliban sa bansang pinagmulan nito. Isa ito sa mga pangunahing institusyong nagsusulong ng globalisasyon _______________7. Pinakamalaki at pinakamakapangyarihang organisasyong higit na nakaaapekto sa daloy ng globalisasyon sa bansa _______________8. Binubuo ng mga estado na lumilikha ng mga polisiya na dapaat sundin ng mga bansang kasapi nito _______________9. Bahagi ng institusyong ito ang mga naghahatid ng impormasyon tulad ng telebisyon, radio at internet _______________10. Ayon sa World Bank at International Monetary Fund, ito ang pangunahing layunin ng globalisasyon

Session 41 Mini Task Activity 1 pagbabalik-aral sa mga katangian at epekto ng globalisasyon Activity 2 pagtalakay sa rubriks ng essay Rubriks sa Sanaysay Pamantay an Nilalaman

Napaka husay (4) Napakahusay ng pagkabuo ng talata. Malawak at marami ang impormasyon at elaborasyon

Mahusay (3) Mahusay ang pagkabuo ng talata. Malinaw at tiyak ang mga impormasyon at elaborasyon May ilang tiyak na pagtalakay sa paksa

Pagtalakay

Masusi ang pagkatakay ng nga paksa

Organisasyon

May mahusay na organisasyon at pokus sa paksa

May organisasyon

Paglalahad

Angkop ang mga salita at pangungusap sa paksa at mambabasa

Karmihan sa mga salita at pangungusap ay angkop sa paksa at mambabasa

Katamtaman (2) May kahusayan ang pagkabuo ng talata. Tiyak impormasyon at paliwanag

Nangangailangan pa ng kasanayan(1) Maligoy ang talata. Nakalilito at hindi tiyak ang mga impormasyon

May pagtatangkang talakayin ang paksa Hindi gaanong malinaw ang organisasyon

Hindi natalakay ang paksa

Hindi gaanong angkop ang salita at pangungusap sa paksa at mambabasa

Malabo ang organisasyon kung mayroon man Hindi gumamit ng tiyak ns dslitsng sngkip sa mga pangungusap, paksa, at mambabasa.

Activity 3 pagbabasa ng ginawang sanaysay (2-3 students) C. Sustainable Development 36

Session 41 Activity 1 Brainstorming-magbigigay ang mga magaaral ng kanilang kaalaman tungkol sa mga salitang Pag-unlad at Likas-kaya at ipoproseso ng guro ang mga naibigay na salita Likas-kaya Pag-unlad

Activity 2 Moment of Thought attention - ipapaskil ng guro ang passage at pagaaralan ito ng mga mag-aaral bago magshare ng kanilang ideya “Sustainable development is the pathway to the future we want for all. It offers a framework to generate economic growth, achieve social justice, exercise environmental stewardship and strengthen governance. (https://www.brainyquote.com/quotes/quotes/b/bankimoon643741.html?src=t_sus tainable_development ”) Activity 3 Group sharing- ibabagi ng mga mag-aaral ang kanilang ideya tugkol sa Quotation Activity 4 Buuin Mo!- magpapangkat ang mga mag-aaral at mula sa mga strips na ibibigay ng guro ay bubuin ng mga mag-aaral ang kahulugan ng sustainable development Session 42 Activity 1 Pair Share- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang mga nakalap na datos tungkol sa sustainable development Activity2 Timeline chart- kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang timeline sa pamamagitan ng paglagay ng mga datos tungkol sa kasaysayan ng Sustainable development 17001972 1980 1982 1983 1987 1800 Rebolusyo Nations’ ng Conference industriyal on the Human Environment

World Conservation Strategy

Human Responsibility on Conservatio n

World Commission on Environment and Development

Brundtland Report on Sustain able Development Activity 3 Discussion-pagtulungang talakayin ng guro at mga mag-aaral ang ginawang timeline chart Session 43 Activity 1 Sharing-magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang kasagutan sa mga tanong a. Nasubukan niyo na bang mahamon o nanghamon? b. Bakit ka hinamon o nanghamon? 37

c. Paano mo hinarap ang paghamon sa iyo? Activity 2 Airplane-chart- pagkatapos mabasa ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa mga hamon ng sustainable development ay tutugunan ng mga magaaral ang mga kailangang datos sa chart Sus tain able De ve lop ment

Activity 3 Frayer Model- bilang pagbubuod sa aralin ay kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang Frayer Model kahulugan

kahalagahan Sustainable Development

Gawain o paraan ng pagsulong

Hakbang sa pagsulong

Session 44 Assessment (sustainable development) Assessment 1 Basahin ang mga pahayag sa bawat bilang. Lagyan ng check mark ang hanay sa kanan ayon sa iyong pagsang-ayon sa pahayag 1 2 3 4 5

Lubos na sumasang-ayon Suymasang-ayon Walang pagsang-ayon Hindi sumasang-ayon Lubos na hindi sumasang-ayon

Pahayag Mahirap makamit ang sustainable development sa mga mahihirap na bansa

1 2

3

4 5

38

Madaling makamit ang sustainable development kung makikilahok ang maraming mamamayan Ipatupad sa mauunlad at industriyalisadong bansa ang paggamit ng fossil fuel Dapat pag-aralan ng mga katutubong pangkat kung paano makipamuhay sa kalikasa upang magkaroon ng mas malawak na kaalaman sa sustainable development at kung paano ito masusunod ng marami Malaking bahagi ang ginagampananng teknolohiya sa pagsulong ng sustainable development Dapat pangunahan ng pamahalaan at mga pribadong kompamya ang paghahanap ng mga alternatibong pinagkukunan ng enerhiya Mabuti lamang ang pagbagsak ng ekonomiya kung kapalit nito ay kaunlaran ng kalikasan Hindi maiiwasang maapektuhan ang kalikasan sa bawat gawaing pangkaunlaran ng tao Posibleng maakmit an gang balance sa pagitan ng pangangailangang mapanatili ang ayos ng kapaligiran at ang pangangailangang matustusan ang pangangailangan ng lipunan Kasabay ng pag-unlad ng lipunan ay ang pag-unlad ng kalikasan Assessment 2 I Tama o Mali Isulat ang tama kung may katotohanan ang pahayag at mali kung wala _____1. Nakatuon lamang sa proteksyon ng kapaligiran ang layunin ng Sustainable Development _____2. Ang pagpapatupad ng mga bansa sa mga programang naaayon sa sustainable development ay iba-iba pero pare-pareho sila ng antas ng pag-unlad _____3. Ang green economy at tumutukoy sa pag-unlad ng sangkatauhan _____4. Sa pagpupulong ng Rio+20, binalangkas nila ang mga suliraning nararanasan ng mundo sa kabila ng programang sustainable development _____5. Ang matagumpay na pagkamit ng sustainable development ay nangangailangan ng pagbabago sa sistema ng pamumuhay _____6. Ang antas ng realisasyon ng sustainable development ay ayon sa iba-ibang antas ng kahandaan _____7. Ang pag-unlad ng mga bansa ay hindi pantay-pantay _____8. Ang pagbabawal sa paggamit ng plastic bag ay nagpataas sa demand sa papel na bag pero hindi nabago ang pagnenegosyo sa plastic bag _____9. Pinaprayoridad ng ibang bansa ang suliraning pangkapaligiran kaysa sa digmaan _____10. Ang Earth Hour ay ginagawa lamang dito sa Pilipinas II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon __________________1. Samahan ng mga bansang nagsusulong ng mga programa para sa sustainable development __________________2. Tumutukoy sa hindi paggamit ng ilaw sa loob ng isang oras 39

upang mabawasan ang konsumo sa kuryente __________________3. Isa sa mga pinakamahalagang likas na yaman na ginamit noong panahon ng Industrial Revolution. Ginamit ito sa paggawa ng mga barko __________________4. Ama ng Sustainable Yield Forestry __________________5. Kaisipang nakapekto sa kalikasan ayon kay Malthus __________________6. Isinulong ang paggamit ng coal bilang panggatong __________________7. Kultura ng labis na paggamit ng mga bagay at serbisyo na hindi tunay na kailangan __________________8. Pagbabawas sa pagkonsumo ng enerhiya nang hindi isinasakripisyo ang bias o benepisyo ng kagamitang kumukonsumo dito __________________9. Pangunahing suliraning kinakaharap ng mundo ayon sa United Nations _________________10. Panggatong na karaniwang ginagamit sa power plant III Pagsusuri Suriin ang mga sumusunod kung pagtugon sa sustainable development o hindi. Session 45 Performance Task Planning para sa performance at Pagsasagawa ng Performance Task Pagsusulat ng Programang Pangkabuhayan nahihikayat ang ibang sector ng lipunan na makiisa sa pamayanan Goal at bansa sa pagsulong ng programang pangkabuhyan batay sa pinagkukunang-yaman na matatagpuan sa pamayanan upang makatulong sa paglutas sa mga suluraning pangkabuhayan na kinakaharap ng mga mamamayan -Newswriter: naglalahad ng mga balita o isyu tungkol sa mga Role (pumili lang ginagawa ng mga tao at kaganapan sa ating kapaligiran -SK Leader:nagsusulong ng mga proyekto para sa mga kabataan ng isa) sa barangay -Pintor: gumuguhit ng mga larawan para sa anunsyo ng pamahalaan na ipinapaskil sa iba’t ibang pampublikong lugar -Mga mag-aaral Madla, Mambabasa -mga tao sa barangay -iba’t ibang sector ng lipunan o tagapakinig Kahirapan ang pinakamalalang isyiu sa ating bansa . bilang situation solusyon, magkakaroon ng programang pangkabuhayan batay sa mga pinagkukunang yaman na matatagpuan sa sailing pamayanan -balita ng naglalarawan ng programang pangkabuhayan na Product makatutulong sa paglutas ng sa mga suliraning pangkabuhayan -action plan ng programang pangkabuhayan na makatutulong sa paglutas ng sa mga suliraning pangkabuhayan -larawan na nagpapakita ng programang pangkabuhayan upang makatulong sa sa paglutas ng sa mga suliraning pangkabuhayan Pamantayan

40

Pamantayan sa mga Programang Pangkabuhayan Napakahusay Mahusay Katataman krayterya

4

3

Kailangan pa ng pagsasanay

2 1

pokus

Lubhang malinaw ang layuning ipinahayag Nakahihikayat at kawili-wili ang lahat ng mga salitang ginamit

Malinaw ang layuning ipinahayag

Damdamin

Nakapupukaw ng damdamin ang lahat ng mga pahayag

Katwiran

Sapat ang mga detalye at lubhang malinaw ang ginamit na katwiran Napakaayos ng paglalahad at pagkakasulat

Bahagyang nakapupukaw ng damdamin ang mga pahayag May sapat na detalye ngunit hindi malinaw ang ilan sa katwiran Maayos ang karamihan sa mga inilahad at isinulat

Paghikayat

paglalahad

Gumamit ng maraming nakahihikayat na salit

Hindi gaanong malinaw ang layuning ipinahayag Nakahihikayat May pagtatangkang makagamit ng nakahihikayat na salita Hindi gaanong nakapupukaw ng damdamin ang mga pahayag Maligoy ang mga sinasabi at may kalabuan ang mga katwiran Hindi maayos ang pagkakalahad at pagkakasulat

Hindi malinaw ang layuning ipinahayag Simple at limitado ang mga salita

Walang damdaming napupukaw ang mga pahayag Walang gaanong detalye at Malabo ang katwiran Lubhang magulo ang pagkakalahad at pagkakassulat

Session 45 Summative Assessment (3 chapters) Test I Tama o Mali. Isulat ang salitang TAMA kung ang pahayag ay may katotohanan at MALI kung wala ______1. Ang mga taong underemployed ay ay naghahangad na magkaroon pa ng karagdagang oras sa kanilang kasalukuyang trabaho o magkaroon pa ng karagdagang pagkakakitaan o bagong trabaho na may mahabang oras. ______2. Lakas ng ekonomiya ang yamang tao ______3. May kaugnayan ang underemployment sa kahirapan ______4. Ang globalisasyon ay isang penomenang gawa ng tao. ______5. Nagaganap ang malayang kalakalan sa iba’t ibang rehiyon ng daigdig dahil sa globalisasyon. ______6. Isa sa mga pangunahing katangian ng globalisasyon ay ang pagkahilig ng tao sa pagkaing banyaga. ______7. Isang pinakamahagang pangyayari sa kasaysayan ng globalisasyon ay ang pagbubukas ng McDonalds. ______8. Ang globalisasyon ay kaparaanan kung paano nagiging global ang mga local o pampook o kaya mga pambansang gawi o paraan. ______9. Makakalikha ang pamahalaan ng trabaho kung babaa ng pamahalaan ang buwis na binabayaran ng mga negosyante ______10. Korapsyon ang pangunahing sanhi ng kawalan ng hanapbuhay sa Pilipinas 41

______11. Ang Philippine Agenda ay naglalayong maturuan ang mga tao tungkol sa kalagayan ng kapaligiran at kaunlaran ng daigdig ______12. Ipinagpaliban ng Pilipinas ang pagtugon sa panawagan ng Earth Summit na itaguyod ang likas kayang kaunlaran ______13. Ayon kay Jonathan Harris, ang tunay na likas-kayang kaunlaran ay malakihang pagbabago sa politika ______14. Ang green economy ay pagkilala sa yaman ng kabundukan ______15. Kasama ang Pilipinas sa Rio+20 Test II. Pagtukoy. Tukuyin ang inilalahad ng mga sumusunod: _________________1.Tawag sa sitwasyon na pagkawala ng trabaho _________________2. Kondisyon ng pag-alis ng mga propesyonal sa bansa upang maghanap ng trabaho. _________________3. Ang pagpaparami ng mga dayuhang negosyante ang tanging solusyon sa suliranin sa unemployment. _________________4. Ang kawalan ng trabaho ang pangunahing sanhi ng kahirapan sa bansa. _________________5. Pagbabawas sa konsumo ng enerhiya nang hindi isinasakripisyo ang bisa o benpisyo ng kagamitang kumokonsumo nito. _________________6. Ayon sa United Nations o UN, ang kahirapan ang pangunahing hamon na kinakaharap ng mundo ngayon. _________________7. Pagtugon sa mga pangangailangan ng kasalukuyang lipunan nang hindi naisasakripisyo ang kakayahang matugunan ang parehong pangangailangan sa hinaharap. _________________8. Ang pagbubukas nito noong 1869 ay itinuturing na tampok na simula ng globalisasyon. _________________9. Pagmiminang isinasagawa sa pamamagitan ng paghukay sa ilalim ng lupa. _________________10. Isinasaad ng batas na ito na lahat ng mga yamang mineral sa pampubliko at pampribadong lupa at kagubatan ay bukas sa mga usaping pinansyal o teknikal Test III. Pagtukoy Tukuyin kung ang mga sumusunod ay dahilan, epekto o solusyon sa kawalan ng trabaho. Isulat ang D kung dahilan; E kung epekto at S kung solusyon ___1. Pagsasaayos ng ___6. Mabilis na paglaki ___11. paglikha ng sistema ng edukasyon sa ng populasyon maraming oportunidad Pilipinas para sa lakas-paggawa ___2. Brain at brawn drain ___7. Paglaganap ng ___12. Natitigil sa pagkrimen aaral ang mga kabataan ___3. Labis na suplay ng ___8. Hindi tugma ang ___13. Mababang antas ng lakas paggawa mga kasanayan o natapos pamumuhay na kurso sa mga hinihinging kwalipikasyon ___4. Kakulangan ng sapat ___9. Paglinang sa mga ___14.mababang kita ng na edukasyon kasanayan ng mga pamahalaa. manggagawa ___5. Tumitinding ___10. Mas maraming ___15. Pagbibigay ng 42

kahirapan

I.

dayuhang mamumuhunan

makabuluhang edukasyon

Assessments A. Prelims

Test I. TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. ____1. Ang pagbabago sa klima ng mundo ay bunga ng pagdami ng greenhouse gases ____2. Habang tumataas ang temperatura ng daigdig ay dumarami ang mga sakit ng tao. ____3. Tsunami ang nagpalala sa epekto ng bagyong Yolanda. ____4. Ang paggamit ng hydro cars ay nakapagpapalala sa pag-init ng mundo. ____5. Aktibong tinutugunan ng mga pinuno ng bansa ang isyu ng climate change. ____6. Nararamdaman ng mga hayop at halaman ang tuwiran dahilan ng climate change. ____7. Ang pamamalagi sa bubong o sa mataas na lugar ang pinakamabuting gawin sa panahon ng lindol. ____8. Ang pagpapatibay ng estruktura ay paraan ng paghahanda sa kalamidad. ____9. Mainam mag-imbak ng maraming pagkain bilang paghahanda sa kalamidad. ____10. Nakakatulong ang pagiging balisa sa tuwing may kalamidad. ____11. Dapat itago sa mataas na bahagi ng bahay ang mga mabibigat na bagay. ____12. Nakatutulong ang pagkakaroon ng emergency drill sa paghahanda para sa kalamidad. ____13. Ang nakatatanda ang dapat na maunang lilikas sa panahon ng kalamidad. ____14. Mga rescue workers lamang ang nangangailangan ng pagsasanay para sa paghahanda sa kalamidad. ____15. Ipinapakita sa geohazard map ang mga lugar kung saan maaaring lumikas kapag matindi ang tag-ulan Test II. MULTIPLE CHOICE Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot. ___1. Isa sa mga sumusunod ang halimbawa ng konteomporaryong isyu A. Personal na hidwaan ng magkakapitbahay B. Uri ng pamumuhay n g ating mga ninuno C. Kabuhayan ng isang maliit na komunidad D. Kasalukuyang sitwasyong political ng bansa ___2. Alin ang HINDI katangian ng kontemporaryong isyu? A. Pinag-uusapan at pinagdedebatehan B. Naganap noong unang panahon C. May matinding epekto sa lipunan D. Gumagambala at bumabagabag sa mga mamamayan ___3. Aling sanggunian ang HINDI nagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga kontemporaryong isyu? A. Internet B. Telebisyon C. Pahayagan D. Pelikula ___4. Ito ay mga suliranin o pangyayaring bumabagabag o gumagambala sa kalagayan ng ating pamayanan at sa bansa. A. Globalisasyon 43

B. Climate Change C. Sustainable Development D. Kontemporaryong Isyu ____5. Mga pahayag na di kailangang patunayan. A. Katotohanan B. Opinyon C. Pagkiling D. Paglalahat ___6. Ito ang ibinubunga ng paglindol sa ilalim ng dagat A. Storm surge B. Pagputok ng bulkan C. Tsunami D. Erosion ___7. Alin sa mga sumusunod ang dapat na kabilang sa emergency kit A. Magasin B. Payong C. Flashlight D. Tinapay ___8. Totoong pahayag o pangyayari na pinatutunayan sa tulong ng mga aktwal na datos A. Kongklusyon B. Katotohanan C. Opinion D. Hinuha ___9. “Hindi sana marami ang nasawi sa Marawi City kung sumunod ang mga mamamayan sa utos ng gobyerno na lisanin ang lugar.” Anong uri ng pahayag ang ipinapakita sa sitwasyon? A. Bias B. Katotohanan C. Hinuha D. Konklusyon ___10. Ito ay uri ng pahayag na tumutukoy sa nabuong desisyon, kaalaman o ideya pagkatapos ng pag-aaral, obserbasyon at pagsusuri ng pagkakaugnay-ugnay ng mahahalagang ebidensya o kaalaman. A. Katotohanan B. Bias C. Kongklusyon D. Opinion ___11. Kailangang maging handa para sa mga kalamidad upang A. maiwasan ang mga sakit B. mabawasan ang mga pinsala nito C. mapabilis ang pagbibigay ng tulong D. maging mulat ang mga mamamayan ___12. Alin sa mga sumusunod ang dapat na kabilang sa laman ng emergency kit? A. Magasin B. Flashlight 44

C. Tinapay D. pamaypay ___13. Ang mga sumusunod ay layunin ng disaster risk mitigation maliban sa isa. A. Pagplano para sa maayos na paggamit ng lupa B. Pagpapatayo ng matibay na impraestruktura C. Paghahatid ng tulong para sa mga nasalanta ng kalamidad D. Pagpapalaganap ng kaalamang tungkol sa kalamidad ___14. Alin sa mga sumusunod na paraan ang makababawas sa pinsala ng kalamidad? A. Dredging ng mga ilog B. Pagtatayo ng mga dam C. Pagtatanim ng mga punongkahoy D. Pagbabaon sa lupa ng mga transmission line ___15. Mahalagang makinig o manood sa mga ulat panahon upang A. Maging mulat sa mga kontemporayong isyu B. Madagdagan ang kaalaman C. Maging handa sa anumang kalamidad D. Maplano ng maayos ang ating pananamit Test III MATCHING TYPE Itapat ang mga tungkulin sa kolum I ng mga ahensya sa kolum II. Isulat lamang ang titik ng inyong sagot. I ___1 Nangunguna sa pagsagip at pagbibigay ng mga mungkahing dapat gawin bag, habang at pagkatapos ng kalamidad ___2. Namamahagi ng relief goods at nag-aalay ng dagliang tulong sa mga nangangailangan at nasiraan ng tahanan dulot ng kalamidad ___3. Nagbabantay at nag-aaral tungkol sa mga bagyo ___4 Nagmomonitor at nagsusuri sa mga lindol at pagsabog ng bulkan ___5 Mabilis na naghahanap, nagliligtas at nagrerekober sa mga biktima ng kalamidad

A.

II NDRRMC

B.

PNRC

C . DSWD D. PHILVOCS E.

PAG-ASA

Test IV. PAGTUKOY Tukuyin ang inilalarawan ng mga sumusunod ________________1. Makabagong uri ng sasakyan na hindi nakakasira sa kapaligiran. ________________2. Katangian ng kapaligiran na maaring magdulot ng malawakang pinsala at kapahamakan. ________________3. Malubhang pagkasira sa kaayusan ng komunidad o lipunan na may malawakang pagkawala ng buhay, ari-arian at kabuhayan at pagkasira ng kapaligiran. ________________4. Malawakang paggalaw ng mga bato na nagreresulta sa pagguho ng isang bahagi ng lupa. ________________5. Mataas na paghampas at pag-apaw ng tubig sa dagat. ________________6. Ito ay naglalaman ng mga mahahalagang bagay na kailangan sa paglikas mula sa mga mapanganib na lugar kung may sakuna ________________7. Kilos o hakbang na naglalayong mabawasan ang mga elementong 45

nakapagpapalala sa mga negatibong epekto ng sakuna. ________________8. Tawag sa mga siyentistang nag-aaral tungkol sa klima ________________9. Ito ang inilalabas ng PAG-ASA na abiso upang malaman ng mga tao kung gaano kalakas ang paparating na tropical cyclone o bagyo at ano ang dapat gawin. _______________10. Uri ng pahayag na nagpapahiwatig ng saloobin at kaisipan ng tao tungkol sa inilahad na katotohanan. Test IV ESSAY Ipaliwanag ng payak ngunit komprehensibo ang inyong sagot sa tanong. Paano naaapektuhan ng pagbabago ng klima ang pamumuhay ng mga mamamayan? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ____________________________________ Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa Paglinang Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi Nilalaman impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang inilahad. impormasyong maayos ang mga inilahad. impormasyon. Hindi masyadong Hindi maayos Organisasyon Magkakaugnay ang bawat magkakaugnay ang ang impormasyong bawat pagkakasunodinilahad. impormasyong sunod ng mga inilahad. impormasyon. Hindi mabasa at Presentasyon Malinis at maayos Hindi masyadong ang gramatikong malinis at maayos magulo ang mga isinulat. ang gramatikong nakasulat isinulat. Kabuuang Puntos

B. Final exam Saint Louis School Solano, Nueva Vizcaya First Periodical Exam Social Studies X (1-6) Pangalan:__________________ Taon at Pangkat:____________

Petsa:_________ Iskor:_________

Test I. TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad 46

ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Tinutugunan ng sustainable development ang mga pangangailangan ng mga henerasyon sa kasalukuyan at sa hinaharap. _____2. Sa bawat gawaing pangkaunlaran ay hindi naaapektuhan ang kalikasan. _____3. Isa sa mga naging limitasyon ng sustainable development ang sobrang kasanayan ng mga tao sa iba’t ibang larangan. _____4. Walang nagagawa ang teknolohiya sa pagsulong ng sustainable development. _____5. Nabuo ang konsepto ng sustainable development sa pamamagitan ng pagpupulong ng iba’t ibang bansa upang humanap ng pinakamabisang paraan ng pagpapaunlad ng mga bansa. _____6. Mahirap isakatuparan ang sustainable development sa modernong panahon. _____7. Ang pangangalaga sa hanapbuhay, kalidad ng buhay at proteksyon ngkapaligiran ang maliwanag na batayan ng sustainable development. _____8. HINDI hamon sa sustainable development ang pagkonsumo ng tao. _____9. Ang polusyong dulot ng Industrial Revolution ay nagbunsod sa pagtataguyod ng sustainable development. _____10. Madaling makamit ang sustainable development kung makikilahok at makikipagtulungan ang mga mamamayan. _____11. Ang pagsusunog ng mga plastic ay nakadaragdag sa konsentrasyon ng nakalalasong gas sa kapaligiran at atmospera. _____12. Malaki ang kaugnayan ng gawain at desisyon ng tao sa pagbabagong pangkapaligiran _____13. Gumagamit ang globalisasyon ng tanong na “gaano kalaki ang missile mo?” _____14. Ang globalisasyon ay maihahambing sa isang karera na kailangang magwagi sa pagtakbo na ang pagkahuli ay nangangahulugan ng pagkatalo o pagkalugi ng negosyo _____15. Ang globalisasyon ay umiikot lamang sa dalawang balanse. Test II. MARAMING PAGPIPILIAN A. Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot. ____1. Alin sa mga sumusunod na bansa sa Asya ang may mataas na antas ng employment? A. Indonesia B. Malaysia C. Singapore D. Pilipinas ____2. Alin sa mga sumusunod ang HINDI epekto ng unemployment? A. Pagdami ng hindi nakapag-aral B. Pagbagsak ng mga dayuhang kalakal C. Kahirapan D. Pagtaas ng krimen ____3. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng unemployment? A. Mataas na populasyon B. Sapat na trabaho C. Maraming oportunidad D. kahirapan Para 4 & 5 Antas ng unemployment

90 80 47

70 60 50 40 30 20 10 0 Pilipinas

Indonesia

Brunei

Myanmar

Malaysia

Singapore

___4. Alin sa mga bansa ang may pinakamatinding suliranin sa kawalan ng trabaho? A. Singapore B. Brunei C. Pilipinas D. Myanmar ___5. Alin sa mga sumusunod ang pinakaangkop na pamagat ng graph? A. Antas ng employment ng mga bansa sa Timog-Silangang Asya B. Antas ng unemployment sa mga bansa sa Timog-Silangang Asya C. Mga bansa na nangunguna sa unemployment rate D. Mga bansang nangunguna sa employment rate B. S uriin ang dalawang pahayag at piliin ang titik ng inyong napiling sagot. Isulat ang A. Kung ang unang pahayag ay tama at ang ikalawang pahayag ay mali; B. Kung ang unang pahayag ay mali at ang ikalawang pahayag ay tama; C. Kung ang dalawang pahayag ay tama; at D. Kung ang dalawang pahayag ay mali ___1. I Ang kahirapan ay isang kalagayan kung saan di matutugunan ng mga tao ang mga pangunahing pangangailangan II Epekto ng unemployment ang kahirapan ___2. I Ang unemployment ay isang kalagayan kung saan ang mga mamamayan ay may trabaho na higit na mabababa kaysa sa kursong kanilang natapos. II Ang underemployment ay isang kalagayan kung saan ang mga mamamayan ay walang mapasukang trabaho. ___3. I Ang kalidad ng pamumuhay ng mga tao ay dapat na isaalang-alang sa pagaanalisa sa kahirapan. II Ang mga mahihirap ay yaong kumakain ng higit sa tatlong beses isang araw. ___4. I Ang workforce ay bahagi ng populasyon ng bansa na nasa tamang edad upang magtrabaho. II Ang migrasyon ng mga manggagawang Pilipino ay bunga ng kawalan ng trabaho sa Pilipinas. ___5. I Ang unemployment rate sa Pilipinas ay nasa 7% mula 2014 hanggang 2016. II Ang underemployment ng Pilipinas rate sa Pilipinas ay nasa 18% noong 2017 ___6. I Tumataas ang bilang ng nagaganap na krimen tuwing bumabagsak ang ekonomiya. II Nakapagtitipid ang pamahalaan ng gastusin kapag nababawasan ang bilang ng krimen na nagaganap ___7. I Malaking tulong sa pag-iwas sa kahirapan ang deployment ng mga OFWs. II Ang deployment ng ng mga OFWs ay epekto ng brain at brawn drain. ___8. I Malaking hadlang ang pagdami ng mangangalakal sa paglutas ng unemployment. 48

II Binabale-wala ng mga employers ang mga aplikanteng di nakatapos ng pagaaral kaya nahihirapang makahanap ng trabaho ang mga ito. ___9. I Bumabagsak ang antas ng pamumuhay sa kawalan ng trabaho ng maraming Pilipino. II Pareho ang naiaambag sa ekonomiya ng mga may trabaho at walang trabaho dahil pareho naman silang gumagastos. ___10. I Ang malaking populasyon ay nakababawas ng mataas na bilang ng walang trabaho. II Dahil sa maliit na bilang ng labor force nagkakaroon ng kakapusan sa mga trabaho. Test III. PAGTUKOY. Tukuyin ang mga binabanggit na impormasyon. ________________1. Digmaang tinutukoy ng globalisasyon ________________2. Pangunahing katangian ng globalisasyon. ________________3. Sa globalisasyon, ito ang turing ng bawat bansa, estado at indibidwal sa isa’t isa. ________________4. Katangian ng globalisasyon na tumutukoy sa hindi pakikialam ng pamahalaan sa mga gawain sa negosyo ng mga mangangalakal. ________________5. Tumutukoy ito sa pagbabawas ng gawaing local at pag-usbong ng mga gawaing pandaigdigan. ________________6. Sa aspektong ito ng globalisasyon, nakakaligtaan na ang local na sining dahil sa pagkahilig ng henerasyon sa teknolohiya at bilis ng daloy ng kaalaman mula sa ibang bansa. ________________7. Pangunahing layunin ng globalisasyon ayon sa World Bank at International Monetary Fund. ________________8. Pinakamahalagang pangyayari noong ika-19 na siglo sa pagusbong ng globalisasyon. ________________9. Isang pandaigdigang Sistema na may malawak na implikasyon sa politika, kultura, edukasyon, kapaligiran at siyensya ________________10. Katangian ng globalisasyon na tumutukoy sa pagiging Malaya ng kalakalan. Test IV. PAGPAPALIWANAG. Ipaliwanag ang inyong saloobin sa sitwasyon. 1. Bilang isang mag-aaral, paano mo matutulungan ang iyong paaralan at pamayanan sa pagsasakatuparan ng Solid Waste Management dahil hanggang sa ngayon ay hindi pa umaabot sa 100% ng populasyon ang sumusunod dito? Ipaliwanag ang mga hakbang na gagawin ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 49

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ __________________

Pamantayan

Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1)

Nilalaman

Tiyak at tama ang impormasyong inilahad.

Organisasyon

Magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad.

Presentasyon

Malinis at maayos ang gramatikong isinulat.

Hindi masyadong tiyak at tama ang impormasyong inilahad. Hindi masyadong magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad. Hindi masyadong malinis at maayos ang gramatikong isinulat.

Puntos sa Paglinang

Hindi naipahayag nang maayos ang mga impormasyon. Hindi maayos ang pagkakasunodsunod ng mga impormasyon. Hindi mabasa at magulo ang mga nakasulat Kabuuang Puntos

Ikalawang Markahan: Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan A. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard): Ang mga mag-aaral ay may pag-unawa sa sanhi at epekto ng mga isyung pampolitikal sa pagpapanatili ng katatagan ng pamahalaan at maayos na ugnayan ng mga bansa sa daigdig B. Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard): Ang mga mag-aaral ay nakapgpapanukala ng mga paraan na nagpapakita ng aktibong pakikilahok sa mga isyung pampulitikal na nararanasan sa pamayanan at sa bansa.

50

C. Paksang Aralin (Content):      

Migration (Migrasyon) Territorial and Border Conflicts Political Dynasties Graft and Corruption Terorismo Transnational Crime  Drug trafficking  Money laundering  Human trafficking D. Pamantayan sa Pagkatuto (Learning Competencies)  Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa paunang pagtaya  Nabibigyang kahulugan ang migrasyon at napag-iiba ang mga uri nito  Natutukoy ang mga dahilan ng migrasyon sa loob at labas ng bansa  Naipaliliwanag ang epekto ng migrasyon sa aspektong panlipunan,pampulitika at pangkabuhayan  Natatalakay ang mga dahilan ng mga suliraning teritoryal at hangganan  Nasusuri ang mga epekto ng suliraning teritoryal sa aspektong panlipunan, pampulitika, pangkabuhayan at pangkapayapaan ng mga mamamayan  Naipaliliwanag ang konsepto ng dinastiyang political  Nasusuri ang sanhi at epekto ng dinastiyang political sa pagpapanatili ng malinis at matatag na pamahalaan  Naipaliliwanag ang konsepto, uri at pamamaraan ng graft and corruption  Natataya ang epekto ng graft and corruption sa pagtitiwala at partisipasyon ng mga mamamayan sa mga programa ng pamahalaan  Nasusuri ang kaugnayan ng graft and corruption sa aspektong pangkabuhayan at panlipunan  Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang maiwasan ang graft and corruption sa lipunan  Naipaliliwanag ang mga dahilan at epekto ng terorismo sa aspektong panlipunan, pampulitika at pang-ekonomiya  Nasusuri ang mga epekto ng transnational crimes sa aspektong panlipunan at pang-ekonomiya  Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang maiwasan ang mga transnational crimes Mga Tiyak na Layunin Session 1. nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa paunang pagtaya (diagnostic test) Session 2. nabibigyang kahulugan ang migrasyon, napag-iiba ang uri ng migrasyon Session 3 & 4 natatalakay ang mga dahilan ng migrasyon at ang mga epekto nito sa aspektong Panlipunan, pampulitika at pangkabuhayan Session 5 nakababahagi ng kaalaman tungkol sa mga karanasan ng mga migrante Session 6 napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa migrasyon sa pamamagitan ng paggawa ng isang Liham ng Pangako 51

Session 7 nasasagot ng mahusay ang mga tanong at aktibiti tungkol sa migrasyon Session 8 nabibigyang kahulugan ang teritoryo at pambansang teritoryo Session 9 natatalakay ang kahalagahan ng kaalaman sa teritoryal at pandaigdigang hanggananat naipalililiwanag ang mga dahilan at epekto ng suliraning teritoryal Session 10 & 11 natatalakay ang isyung panteritoryal ng Pilipinas (West Philippine Sea) Session 12- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagtaya Session 13 & 14 – Nakagagawa ng comic strip, audio visual presentation at awit o rap tungkol sa territorial border and conflict at naipapakita ito sa klase Session 15. Natutukoy at naipaliliwanag ang konsepto ng political dynasty Session 16- nasusuri ang mga sanhi ng dinastiyang pulitikal at ang mga epekto nito sa pulitika , lipunan at ekonomiya Session 17- natatalakay ang mga dahilan kung bakit napapanatili ang political dynasty -nakapagmumungkahi ng mga paraan ng pagpigil sa political dynasty at Sabah – naibigay na kasunduan) Session 18 nakapagmumungkahi at naipaliliwanag ang mga paraan o solusyon sa suliraning dinastiyang pulitikal Session 19 napapangatuwiranan ang sinasang-ayunang pahayag hinggil sa pagbuwag ng dinastiyang pulitikal sa pamamagitan ng debate (Isyung pagtatalunanDapat mabuwag ang Political Dynasty) Session 20 napapalalim ang kaalaman sa aralin sa pamamagitan ng paglikha ng talumpati, dula o awit Session 21 naihahayag sa klase ang ginawang aktibiti tungkol sa pagsugpo ng political dynasty Session 22 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa mahabang pagtataya Session 23 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa Prelims Session 24- nasusuri ang kanilang sariling kakayahan sa nakaraang pagsusulit Session 26- naipaliliwanag ang konsepto ng graft and corruption -natutukoy ang pagkakaiba at pagkakatulad ng graft and corruption Session 27- naibibigay ang mga uri at pamamaraan ng graft and corruption Session 28 natatalakay ang mga dahilan at epekto ng graft and corruption sa aspektong pang- ekonomiya at pampulitika Session 29- natatalakay ang mga paraan ng paglutas sa suliranin sa graft and corruption Session 30- nasusuri ang mga katiwalian ng ilang tao sa gobyerno Session 31- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa assessment Session 32- natatalakay ang konsepto ng terorismo Session 33 and 34- nasusuri ang mga aktibidades ng iba’t ibang pangkat ng terorista sa Pilipinas at sa ibang bansa Session 35- naipaliliwanag ang mga hakbang ng pagsugpo ng terorismo Session 36- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa assessment Session 37. Natatalakay ang konsepto ng transnational crime at ang mga layunin nito Session 38- natatalakay ang konsepto ng human at drug trafficking bilang mga uri ng transnational Crime -naipaliliwanag kung bakit itinuturing na malubhang isyu ang human at drug 52

trafficking sa bansa Session 39- natatalakay ang konsepto ng money laundering at ang mga epekto nito sa ekonomiya at pulitika ng bansa Session 40- natatalakay ang mga solusyon ng transnational crimes Session 41- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagsubok (Summative assessment) Session 42- napapalalim ang pang-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Performance Task Mga Istratehiya Session 1. Diagnostic test Aralin 1: Migrasyon Session 2. Konsepto ng migrasyon Activity 1. Dito ako manirahan- hahayaan ng guro na lilipat ng upuan ang mga magaaral kung saan nila gustong umupo Activity 2. Clock Buddies- hawak ang Frayer Model, maghahanap ng kapareha ang mga magaaral at ipasagot ang isang parte ng orasan. Lilipat sa ibang kapareha ang mag-aaral kapag nagsabi ng oras ang guro. Mauulit ang paglipat hanggang sa mapuno ang kanilang orasan ng sagot

12

21 2

9

migrasyon

3

6

Activity 3. Lecture-discussion- malayang tatalakayin sa klase ang kahulugan at uri ng Migrasyon Activity 4 Closure (kumpletuhin ang konsepto ng migrasyon gamit ang graphic organizer)

53

Session 3 and 4 ang mga dahilan ng migrasyon at ang mga epekto nito sa aspektong Panlipunan, pampulitika at pangkabuhayan Activity 1. SQ3Rs Survey- sa pamamagitan lamang ng kanilang imahinasyon ay iisipin ng mag-aaral ang posibleng dahilan at epekto ng migrasyon Question-maglalahad ang mga mag-aaral kung ano ang gusto nilang malaman tungkol sa kanilang iniisip Read- babasahin nang tahimik ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa migrasyon. Habang binabasa ang teksto lalagyan na rin ng sticky notes ang kasagutan sa kanilang mga inisip na tanong Recite- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang nalamang impormasyon hinggil sa mga tanong na kanilang binuo Review- babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang binasa upang masiguro ang na kanyang ibinigay Activity 2. Semantic webbing Sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na “Bakit lumilipat ang mga tao sa ibang lugar? Paano naaapektuhan ang aspektong pulitikal, ekonomiko at lipunan? Ilalagay ito sa graphic organizer na semantic web pangekonomiya

Dahilan at epekto panlipunan

pampulitika

Session - 5 Case study (buhay migrante) Activity 1. Individual Sharing- magbsbshagi ang mga anak ng OFWs ng karanasan ng kanilang mga mahal sa buhay na nasa ibang bansa 54

Activity 2. Case StudyMahahati ang klase sa pangkat at mabibigyan sila ng isang OFW kung saan pag-aaralan nila ang masalimuot o masaya na karanasan nina Floor Contemplacion , Jennifer Dalquez, Sarah Balabagan at mga Pinoy sa Saudi Sa pag-aanalisa sa kwento ay mailalahad ang mga sumusunod: a. Ano ang motibo ng kanyang pangingibang bansa? (kagustuhang maiangat ang buhay) b. Ano-ano ang hinarap na hamon ng pagiging malayo sa pamilya at pagiging OFW? Paano niya hinarap ang mga hamon na nabanggit? (hindi tiyak ang kapalaran sa lugar na pupuntahan) c. Ano-ano ang mga naging bunga ng kanyang pangingibang bansa? (mabuti, maayos, masalimuot, trahedya, bangungot) d. Kung ikaw ay anak ng isang OFW na ito, paano mo rin haharapin ang mga hamon na dulot ng kanyang paglayo? (sasabayan ko ang pagsasakripisyo niya at ituring ko na hamon ito sa aking pagiging resposableng anak ) Activity 3 Big group Sharing- ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang napgalaman tungkol sa buhay OFW Activity 3. Reflective writing- mula sa mga napag-alamang karanasan ng mga Migrante ay magsusulat ang mga mag-aaral ng kanilang reflection. Session 6- paggawa ng isang Liham ng Pangako Activity 1. Branstorming- pag-uusapan sa klase ang tanong na: paano natin maipapadama sa mga migrante ang ating pagmamahal kahit na sila ay malayo sa atin? (mga posibleng sagot:ipagdasal ang kanilang seguridad at kaligtasan, magkaroon ng patuloy na komunikasyon sa pamamagitan ng text,tawag o liham) Activity 2. Pagsulat ng liham- Pangako sa iyo…- gagawa ng liham ng pangako ang mga mag-aaral para sa kanilang mga mahal sa buhay na nasa abroad. (Kung walang kamag-anak na nasa ibang bansa ay i-presume na lang na meron din sa kanila) Activity 3. I-share Mo- bibigyan ng pagkakataon ang 3 mag-aral na basahin ang kanilang Liham Activity 4. Pagsagot sa Synthesis Journal Ano ang aking Ano ang aking mga Paano koito magagamit? ginawa? natutunan? Pinaghusay ko ang aking pakikinig dahil naaapektuhan ako.

Natutunan kong napakahalaga ang pagbubuklod ng pamilya kahit na magkakalayo

Kung ako’y mandarayuhan din ay dadalhin ko ang aking napag-aralan at sisikapin kong ang aking pamilya ay may pagkakabuklod-buklod kahit na malayo ako.

Session 7 – Formative Assessment 55

Activity 1. Maikling pagbabalik-aral Activity 2. Formative Assessment I Tama o Mali Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Mas mabilis ang paglipat ng mga tao mula sa mga lugar na urban papunta ng kanayunan kumpara sa paglipat mula kanayunan patungong urban _____2. Ayon sa ulat ng United Nations, ang Europa ang may pinakamataas na porsiyento ng tinatanggap na migrante. _____3. Pinakamataas ang porsiyento ng international migrants ang nasa working age. _____4. Dahil sa globalisasyon ay mahirap na mgayon ang maghanap ng trabaho. _____5. Sa tuwing may lumilikas patungo ng ibang bansa ay lalong nagkakaroon ng suliranin sa pagdami ng populasyon sa bansang pinanggalingan. _____6. Naapektuhan ng migrasyon ang ugnayang panlabas ng Pilipinas. _____7. Proteksyon ng mga OFWs ang layunin ng Batas Blg. 8042. _____8. OCWs ang kasalukuyang tawag sa mga nagtatrabaho sa ibang bansa. _____9. Itinuturing na “Modern Day Heroes” ang mga manggawang Pilipino sa ibang bansa. _____10. Malaki ang naitutulong ng brain drain sa mga gawaing pangpropesyonal sa bansa. II Pagtukoy Tukuyin ang inilalarawan sa mga sumusunod _______________1. Mga migrante na lumikas sa kanilang sariling bayan upang makaiwas sa labanan, prosekusyon o pagkagutom. _______________2. Tumutukoy sa paglipat ng lugar ng mga tao, pampulitika o pangekonomiyang dahilan. _______________3. Grupo ng mga migrante na pinakamabilis dumami. _______________4. Uri ng migrasyon na tumutukoy sa paglipat ng mga tao sa labas ng bansa. _______________5. Suliraning pampopulasyon sa mga bansang mauunlad at siyang dahilan upang tanggapin ang mga migrante _______________6. Tawag sa salaping padala ng mga manggagawa sa ibang bansa. _______________7. Doktrinang naniniwala na ang iba’t ibang kultura ay maaaring magsama-sama ng payapa at pantay-pantay. _______________8. Doktrinang tumutukoy sa maluwag na pagtanggap sa mga migrante na makilahok sa mga gawaing pang-ekonomiya, panlipunan at pangkultura. _______________9. Pangunahing dahilan ng paglipat ng mga Pilipino sa ibang bansa. _______________10. Salik ng migrasyon na nanggagaling sa lugar na patutunguhan ng migrante. III Acronym Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod: 1 OFW____________________________________________________________ 2 POEA____________________________________________________________ 3 DOLE____________________________________________________________ 4 OWWA___________________________________________________________ 56

5 OCW_____________________________________________________________ IV Pagkumpleto sa graphic organizer. Kumpletuhin ang impormasyong hinihingi at ilagay sa angkop na pwesto ang sagot Sanhi at bunga ng Migrasyon Mga epekto ng migrasyon

Mga dahilan ng migrasyon

V Essay Ipaliwanag ang inyong sagot sa tanong: Paano nakaaapekto ang migrasyong panlabas sa mga sumusunod na aspekto: a. Panlipunan____________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ b. Pampolitika___________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ c. Pangkabuhayan________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ Mga sagot sa Assessment I. 1. Mali 2. Tama 3. Mali 4. Mali 5. Mali 6. Tama 7. Tama 8. Mali 9. Tama 10. Mali

II 1. 2. 3. 4. 5. III 1 2 3 4 5

Refugees 6. Remittances Migrasyon 7. Multiculturalism Economic migrants 8. Integrasyon International migration 9. Hanapbuhay Population decline and ageing 10. Pull factor Overseas Filipino Worker Philippine Overseas Employment Agency Department of Labor and Employment Overseas Worker Welfare Administration Overseas Contract Worker 57

IV

Epekto ng migrasyon

Dahilan ng migrasyon

V a Panlipunan: naitataguyod ang multiculturalism dahil nakikilala at natututuhang matanggap ng bawat isa ang mga nagkakaibang kultura at paniniwala b Pampolitika: kailangang gumawa ng hakbang ang mga bansa upang mapangalagaan ang kapakanan ng mga migrante c Pangkabuhayan: nakakatulong ang remittances sa pagpapaunlad ng buhay at ekonomiya Aralin 2: Territorial and Border Conflicts Session 8 kahulugan ng teritoryo at pambansang teritoryo Activity 1. Map reading- gamit ang mapa ng Pilipinas, sasabihin ng mga mag-aaral ang absolute at relative location ng Pilipinas Relative location Absolute location North – Taiwan North – 13ᴼ South- Indonesia South – 8ᴼ East- Vietnam East – 122ᴼ West- Guam West – 117ᴼ Activity 2. Pair-Share- pag-uusapan ng magkapareha ang babala na “ Private Property. No Trespassing” Pamprosesong Tanong: a. Ano ang pagkakaintindi mo sa babala na naibigay? b. Maliban sa nakasulat na babala, paano mo ipaparamdam sa iba na bawal ang trespassing? c. Bakit mo gagawin ito? Activity 3. Intellectual Discussion- pagtalakay sa probisyon ng Konstitusyon tungkol sa pambansang teritoryo Constitutional provision: Artikulo 1 ng Saligang Batas: Ang Pambansang teritoryo ay binubuo ng kapuluang Pilipinas, kasama ang lahat ng mga pulo at karagatang nakapaloob dito, at lahat ng iba pang teritoryo na nasa 58

ganap na kapangyarihan o hurisdiksyon ng Pilipinas na binubuo ng mga kalupaan, katubigan at himpapawirin nito kasama ang dagat teritoryal, ang lalim ng dagat, ang kailaliman ng lupa, ang mga kalapagang insular, at ang iba pang pook submarine nito. Ang mga karagatang nakapaligid, nakapagitan at nag-uugnay sa mga pulo ng kapuluan, maging ano man ang lawak at mga dimension ay nag-aanyong bahaging panloob ng karagatan ng Pilipinas.

Tanong: Ano ang mga elementong nabanggit na nagsasabi ng hangganan ng teritoryo ng bansa? (pulo, karagatan,kalupaan,katubigan, kalapagang insular, pook submarino) Session 9- kahalagahan ng kaalaman sa teritoryal at pandaigdigang hangganan at ang mga dahilan at epekto ng suliraning teritoryal Activity 1. Reciprocal Teaching 1.a. pagbabasa ng teksto (sa textbook)-pagkatapos basahin ang teksto - magpapangkat ang mga mag-aaral ng may apat na miyembroat bubuo sila ng mga tanong na humihingi ng katotohanan, opinion o interpretasyon sa nabasa at pagpapasya sa impormasyon -magbibigay sila ng hinuha ng posibleng mangyayari kung hindi malutas ang suliraning teritoryal 1.b. Over the Bakod- magpapalitan ng mga papel ang mga pangkat para suriin ang mga sagot at bibigyan ito ng komento Activity 2. Intellectual discussion- pagtalakay at paglilinaw sa mga dahilan at epekto ng suliraning teritoryal Session 10 and 11- Ang isyung panteritoryal ng Pilipinas (West Philippine Sea at Sabah – naibigay na kasunduan) Activity 1. Small Group Sharing- pag-uusapan ng mga naatasang magkakapangkat ang naibigay sa kanila na isyu. Ilalagay nila ang mga impormasyong hinihingi ng Data Retrieval Chart Isyung pag-uusapan

West Sabah Philippine Sea

Crimea

Senkaku Islands

Dahilan ng pag-angkin a. Historical b. Geographical c. cultural Mahahalagang tauhan Mga pagkilos o hakbang na isinasagawa Kasalukuyang 59

sitwasyon Repleksyon sa Isyu Activity 2. Big Group Sharing- ibabahagi ng bawat pangkat sa klase ang kanilang napag-usapan sa grupo sa paraang Pagbabalita Acticity 3. Intellectual discussion- lilinawin sa klase ang mga mahahalagang impormasyon at anumang pagdududa ang mga mag-aaral tungkol sa aralin sa territorial border Session 12- Mahabang Pagtataya Activity 1. Summative Assessment (30 points) I Tama o Mali Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Nakasaad sa Artikulo 2 ng Saligang Batas ng Pilipinas ang pambansang teritoryo ng bansa. _____2. Ang suliranin sa teritoryo ay may kinalaman sa likas na yaman. _____3. Ang simbolikong dahilan ng pag-aagawan ng teritoryo ay may kaugnayan sa strategic value ng teritoryo. _____4. Nagkasundo ang samahang MAPHILINDO sa mapayapang paraan ng paglutas sa suliranin sa Sabah. _____5. Ang suliranin sa hangganan ay HINDI dahilan ng digmaan. _____6. Pabor sa China ang desisyon ng ITLOS. _____7. Kabilang sa material na dahilan ng territorial dispute ang populasyon. _____8. Pagtanggi ang tugon ng China sa desisyon ng ITLOS. _____9. Ayon sa kasaysayan, ang Sultan ng Sulu ang may-ari ng Sabah. _____10. Sa kasalukuyan, patuloy na ipinaglalaban ng Sultan ng Sulu ang pagmamay-ari sa Sulu. II Pagtukoy Tukuyin ang inillalarawan sa mga sumusunod _______________1. Grupo ng mga isla na mahigpit na pinaglalabanan ng China at Pilipinas. _______________2. Bininyagan ito ng administrasyong Aquino bilang West Philippine Sea. _______________3. Bansang kasalukuyang sumasakop sa Sabah. _______________4. Sa doktrinang ito, napangangalagaan ng pamahalaan ang mga panloob na tubig ng bansa. _______________5. Sa isang panayam, inihayag ng prinsesang ito ang mahigpit na paninindigan na hindi sila aalis sa Sabah dahil sa kanila ito. _______________6. Isa itong pagtatalo o di pagkakasundo sa kung sino ang may-ari o nararapat na mamahala sa isang lupa o katubigan. _______________7. Batas na nag-aatas sa lahat ng ahensya ng pamahalaan at kagawaran na “West Philippine Sea” ang itatawag sa pinag-aagawang teritoryo ng China at Pilipinas. _______________8. Ibang pangalan ng Sabah. 60

_______________9. Ito ang konkretong nagpapaliwanag sa kabuuang kapuluan ng Pilipinas. _______________10. Katapat ng West Philippine Sea sa China. III Acronym Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod: 1 UNCLOS_________________________________________________________ 2 ITLOS____________________________________________________________ 3 EEZ______________________________________________________________ 4 DFA_____________________________________________________________ 5 MAPHILINDO_____________________________________________________ _______ IV Essay Ipaliwanag ang sagot sa tanong na “Paano nakaaapekto ang suliraning teritoryal at hangganan sa kalagayang pangkapayapaan ng bansa”? Mga sagot I 1. Mali 2. Tama 3. Mali 4. Tama 5. Mali 6 Mali 7. Tama 8. Mali 9. Tama 10 Tama II 1. Spratley Islands 6. Teritorial dispute 2 South China Sea 7. Administrative Order # 29 3 Malaysia 8. North Borneo 4 Doktrinang pangkapuluan 9. konstitusyon 5 Jacel Kiram Hasan 10.South China Sea IV Nanatiling may banta sa seguridad at kapayapaan sapagkat malakas pa rin ang pwersang militar ng China Session 13 & 14 – Nakagagawa ng comic strip, audio visual presentation at awit o rap tungkol sa territorial border and conflict at naipapakita ito sa klase Gawain 1 Gumawa ng visual presentation tungkol sa pagtugon sa isyu ng suliraning teritorial

Gawain 2 Lumikha ng isang awit o rap tungkol sa pagtugon sa isyu ng suliraning teritoryal

Activity 1. Pagtalakay sa rubriks pamantayan napakahusay

mahusay

Kabuluhan mensahe

ng

Makabuluhan ang mensahe

Kalinawan sinasabi

ng

Napakamakabuluhan ang mensahe Napakalinaw ng mensahe at pananalitang ginamit

Katotohanan sinasabi

ng

Totoong totoo at kapani-paniwala ang pahayag

Makatoto-hanan at ka-panipaniwala ang pahayag

Napakaayos at napakaliwanag ang paglalahad

Maayos maliwanag paglalahad

paglalahad

Malinaw mensahe pananalitang ginamit

ng at

at ang

Gawain 3 Gumawa ng isang comic strip tugkol sa pagtugon sa isyu ng suliraning teritoryal

di-gaanong mahusay Hindi gaanong makabuluhan ang mensahe Hindi gaanong malinaw ng mensahe at pananalitang ginamit Hindigaanong makatoto-hanan at kapanipaniwala ang pahayag Hindi gaanong maayos at maliwanag ang

Kailangan pang magsanay napakamakabuluhan ang mensahe Hindi malinaw ng mensahe at pananalitang ginamit Hindi makatotohanan at hindi kapanipaniwala ang pahayag Walang kaayusan at magulo ang paglalahad

61

Kawastuhan paglalahad

ng

Lahat ng datos ay wasto

May isa o dalawang kamalian sa datos

paglalahad May ilang kamalian sa datos

Marami ang kamalian sa datos

Activity 2. Pagpaplano para sa Gawain- bawat pangkat ay pipili ng gustong ipakita sa klase bilang pagbibigay pansin sa suliraning teritoryal Activity 3. Presentasyon ng bawat pangkat Activity 4. Ebalwasyon sa ginawang paresntasyon Aralin 3 Political Dynasty Session 15. Ang konsepto ng political dynasty Activity 1. LINK (List, Inquire, Note, Know) List- magtatala ang mga mag-aaral ng nalalaman tungkol sa paksa Inquire- magsulat ng tatlong tanong na gusting malaman tungkol sa paksa Note- magtatambal ang magkatabi at magbahaginan ng knilang isinulat at Susuriin kung may pagkakaiba o pagkakatulad ang kanilang isinulat Know- mangangalap ng mga datos para masagot ang kanilang mga tanong Activity 2. (may kaugnayan sa “Know” part ng LINK)- habang nagbabasa ang mga mag-aaral ay lalagyan nila ng sticky notes ang mga impormasyong sumasagot sa kanilang mga katanungan Activity 3. Big Group Sharing- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang natuklasang kaalaman. Mahalagang masagot ang mga sumusunod:  Ano ang Dinastiyang Pulitikal? (panunungkulan ng mga magkakamag-anag sa politika)  Ano ang katangian ng political dynasty? (lantarang kasakiman sa kapangyarihan)  Ano ang mga tanyag na dinastiyang pulitikal sa bansa? (Marcos, Macapagal, Estrada, Aquino, Binay, Pimentel at iba pa) Session 16- Mga sanhi at epekto ng dinastiyang pulitikal Activity 1. Memory check- babalikan ng mga mag-aaral ang listahan ng mga pamilyang nagtatag ng political dynasty at sasagutin ang tanong na: “Paano kaya nila naitatag ang dinastiya sa kanilang mga lugar Activity 2. Think and Tell- babasahin ng mga mag-aaral ang pahayag, pag-iisipan ito at pagkatapos ay ihahayag ang kanilang saloobin Pahayag: If doctors and lawyers are allowed to take after their parents in the choice of their profession, why not the offsprings of politicians? Why limit the choices of voters. They get to make the formal decisions in an election anyway, even if candidates are dying to get into public office.

62

Activity 3. Pagtalakay gamit ang Graphic Organizer- tatalakayin ang mga dahilan at epekto ng dinastiyang pulitikal

Korap -syon

Power abuse

Monopolyo

dynasty

Prekasaysayan colonization Bago ang kolonisasyon Kasaysayan ng dinastiya

Session 17- dahilan ng pananatili ang political dynasty -nakapagmumungkahi ng mga paraan ng pagpigil sa political dynasty Activity 1. Pair Share- sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na: “Kung ikaw ay may political power, magtatatag ka rin ba ng dinastiya? Paano mo ito pananatilihin?” sagot: 1. Magtatatag ako kung alam kong kaya ng pamilya ang gampanin bilang tagapagsilbi sa mga mamamayan. Pananatilihin ko ang dinastiya sa pamamagitan ng mahusay na panunungkulan. 2.Hindi ako ang mismong magtatatag dahil mga mamamayan ang 63

nakapagpapasya nito. Activity 2. Silent Mode- babasahin nang tahimik ng mga mag-aaral ang tekstoat sasagutin ang tanong na: “Bakit napapanatili ang Political Dynasty?” Ilalagay ang kanilang mga sagot sa Butterfly at Plant Concept

Kakulangan ng mapanuring pag-iisip iisip Limitadong panahon na makakalap ng impormasyon

Patronage pag politics

edukasyon

kayamanan

Bakit napapanatili ang dinastiyang pulitikal? Session 18- Mga paraan o solusyon sa suliraning dinastiyang pulitikal Activity 1. Tanong ko, sagot mo, hayag niya!- pag-uusapan ng apat na magkakasama ang pagsugpo sa suliranin ng dinastiyang pulitikal. 64

Tanong: May magagawa ka ba upang masolusyunan ang suliranin sa dinastiyang pulitikal? Paano? Sagot: Meron. Ipapaliwanag ko sa mga botante na sa eleksyon, piliin nila ang taong kayang gampanan ang kanyang tungkulin, di dapat magpadala sa mga matatamis na salita at mahalagang hwag ibenta ang boto. Ihayag: Anuman ang sagot ng bawat kasapi ay babasahin ito sa klase ng tagasulat Activity 2. Basa-Suri- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto sa kanilang aklat. Mahalagang pagtuunan ng pansin ang mga solusyon sa suliranin ng dinastiyang pulitikal. Acitvity 3. Intellectual discussion- tatalakayin ang mga solusyon sa suliranin sa dinastiyang pulitikal. Pagtuunan ng pansin ang tanong na: Paano napupuksa ang dinastiyang pulitikal?

65

Mga mamamayan Pagboto Pagboto ng ng maayos maayos

Pagkilos

Mga NGOs

Paano masosolusyonan ang suliranin sa Politikal Dynasty

Pagpapatupad ng mga batas

Senado

Paggawa ng mga batas Kongreso

Session 19- Debate (Isyung pagtatalunan- Dapat mabuwag ang Political Dynasty) Activity 1. Pagtalakay sa rubriks ng Debate Rubriks sa Debate Krayterya 5 4 3 2 1 Malinaw ang layunin at pokus ng mga pahayag Sapat ang mga katibayan tulad ng mga batas at kautusan,aklat at dokumento,larawan at sitwasyon para sa pangangatwiran Maayos ang mga datos at materyales kayat makatotohanan ang mga batayan Nakatulong ang pagbigkas ng mga pananalita kumpas ng mga kamay,galaw ng katawan at ekpresyon ng mukha para mapaniwala at mahikayat ang mga nakikinig Malinaw ang balangkas ng pakikipagtalo Nakasunod sa takdang oras ang pagtatalo Activity 2. Chart completion- kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang tsart bago bumuo ng sanaysay

66

Para sa akin, ang katangian ng gusto Bakit dapat taglayin ang mga ko sa isang pulitiko ay katangiang nabanggit? 1. Tapat sa tungkulin  matamasa ng mga mamamayan ang dapat na maibigay sa kanila 2. Kuntento sa iisang termino  maiwasang masilaw sa salapi 3. Hindi gahaman sa salapi  magamit ng wasto ang kaban ng bayan 4. Walang kinikilingan  maipakita sa mga mamamayan ang pantay na pagtrato Activity 3. Pagsulat ng sanaysay- mula sa ginawa sa table chart, gagawa ang mga mag-aaral ng isang sanaysay na may kaugnayan sa political dynasty. (halimbawa ng pamagat: Karapat-dapat ba ako?) Session 20- Paglikha ng talumpati, dula o awit Activity 1. Paglalahad ng Gawain (Differentiated Instruction)-pipili ang mga magaaral ng gawain na naaayon sa kanilang kakayahan at kagustuhan). Activity 2. Pagtalakay sa Pamantayan /Rubriks Paman-tayan Nilalaman at kawastuan Kalinawan

Kabuuang epekto

Lubos na mahusay Sapat at wasto ang mga detalye at impormasyon

mahusay

Lubhang malinaw at nauunawaan ang pagkakalahad ng mga datos Sa kabuuan, lubhang nakahihikayat ang paglalahad

Malinaw at nauunawaan ang pagkakalahad ng mga datos

Hindi gaanong malinaw at nauunawaan ang pagkakalahad ng mga datos

Sa kabuuan, nakahihikayat ang paglalahad

Sa kabuuan, may ilang bahagingnakahihikayat ang paglalahad

May ilang detalye at impormasyon na hindi nabanggit

Hindi gaanong mahusay May ilang detalye at impormasyon na hindi wasto o tiyak

Kailangan pa ng pagsasanay Marami sa mga detalye at impormasyon ang may kamalian Malabo at maunawaan ang pagkakalahad ng mga datos

Sa kabuuan, hindinakahihikayat ang paglalahad

Session 21- naihahayag sa klase ang ginawang aktibiti tungkol sa pagsugpo ng political dynasty Activity 1. Paglalahad ng mga pamantayan pamantayan Kaangkupan

Pagpaparating ng mensahe

2. rubric sa pag-awit Katangi-tangi mahusay

katamtaman

Angkop na angkop ang tema sa himig ng awit Lubos na maliwanag ang mensaheng nais iparating ng awit

Hindi gaanong ngkop ang tema sa himig ng awit Hindi gaanong maliwanag ang mensaheng nais iparating ng awit

Angkop ang tema sa himig ng awit Maliwanag ang mensaheng nais iparating ng awit

Kailangan pa ng pagsasanay Hindi angkop ang tema sa himig ng awit Malabo ang mensaheng nais iparating ng awit

67

Kabuluhan

kawilihan

lubhang makabuluhan ang mensaheng nais iparating ng awit Lubos na kakaiba at kawiliwili ang ginawang awit 3.

Katangi-tangi

makabuluhan ang mensaheng nais iparating ng awit Kakaiba at kawiliwili ang ginawang awit

rubric sa pagsasadula mahusay

Hindi gaanong makabuluhan ang mensaheng nais iparating ng awit Medyo kakaiba at kawiliwili ang ginawang awit

katamtaman

Nabigkas ang dayalogo nang malinaw

Nabigkas ang halos lahat ng dayalogo nang malinaw

Hindi gaanong nabigkas ang dayalogo nang malinaw

Lubos na malinaw na naipakita ang papel na ginampanan Maayos na naipahayag ang damdamin at pananalita ng papel na ginampanan

Malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginampanan Naipahayag ang damdamin at pananalita ng ginampanan

Lubos na naipakita ang angkop ng tauhang ginagampanan Napakaangkop ng boses sa tauhang ginampanan

Naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginampanan Naaangkop ang boses sa tauhang ginampanan

Hindi gaanong naipakita ang katauhan ng papel na ginampanan Hindi gaanong maayos na naipahayag ang damdamin at pananalita ng ginampanan Hindi gaanong angkop ang boses sa tauhang ginampanan Hindi gaanong angkop ang boses sa tauhang ginagampanan

Walang kabuluhan ang mensaheng nais iparating ng awit Hindi kawili-wili ang ginawang awit

Kailangan pa ng pagsasanay Hindi nabigkas ang karamihan sa dayalogo nang malinaw

Hindi malinaw na naipakita ang katauhan ng papel na ginampanan Hindi maayos na naipahayag ang damdamin at pananalita ng ginampanan Hindi naipakita ang angkop na kilos ng tauhang ginagampanan Hindi angkop ang boses sa tauhang ginagampanan

Session 22 - Mahabang pagtataya I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Ang halal na senador ay limitado ang panunungkulan sa dalawang magkasunod na termino. _____2. Prinoteksyonan ng mga Espanyol ang pagpapanatili ng mga datu sa posisyon. _____3. Sa panahon ng mga Amerikno, nabigyan ng karapatan ang mga mahihirap na sumali sa pulitika. _____4. Malinaw na isinasaad sa Saligang Batas ang pagbabawala sa political dynasty. _____5. Ang pasahan at pagpapamana ng posisyon ay maiuugnay sa kasaysayan ng bansa. _____6. Mga tao ang nagdedesisyon kung sino ang papalit sa datu. _____7. Walang kwalipikasyon ang pagiging datu. _____8. Sa political dynasty, umiikot lamang sa miyembro ng pamilya o kaanak ang kapangyarihan. 68

_____9. Nagsimula lamang ang political dynasty nang dumating ang mga Amerikano sa bansa. ____10. Ang political dynasty ay maaaring masama o mabuti. ____11. Napapahaba ang panunungkulan ng halal na opisyal kung may Martial Law. ____12. Ang poliyical dynasty sa Pilipinas ay isang malaking kaganapan sa bansa ngayon. ____13. Ayon sa pag-aral, kaakibat ng political dynasty an gang talamak na kahirapan at kawalan ng oportunidad sa hanapbuhay. ____14. Kung may Anti-Political Dynasty Bill ay mabibigyan na ng katapusan ang political dynasty. ____15. Hindi umuusad ang Anti-Political Dynasty Bill dahil marami sa mga mambabatas ang maaapektuhan nito. II PAGTUKOY Tukuyin ang binabanggit o tinutukoy sa mga sumusunod: ________________1. Tawag sa mga pinuno bago ang kolonisasyon. ________________2. Mga mayayamang pangkat noong panahon ng mga Espanyol. ________________3. Tumutukoy sa ugnayan ng kapangyarihan ng tao sa lipunan at ng mga pagkilos at paggawa ng desisyon ninuman. ________________4. Isang pamilya na namumuno sa isang lugar sa loob ng mahabang panahon at naipapasa ang pagkapinuno sa kanilang mga kamganak o kapamilya. ________________5. Ito ay pagbibigay ng suporta ng mamamayan sa isang politico kapalit ng mga bagay na maaaring ibigay sa kanila ng naturang kandidato. ________________6. Tawag sa pinuno ng pueblo sa panahon ng mga Espanyol. ________________7. Pamilya ng mga pulitiko na namamahala sa isang lugar at naipapasa sa kanilang pamilya ang katungkulang ginagampanan sa pamahalaan ________________8. Sa artikulo at seksyon na ito ng Saligang Batas nakasaad ang termino ng panunungkulan. ________________9. Tumutukoy ito sa isang pulitiko na gumagamit ng salapi upang makakuha ng kapangyarihan, nagsasamantala sa kahirapan ng kanyang nasasakupan at nagwawaldas ng pera mula sa kaban ng bayan. _______________10. Naglakas-loob siyang nagsumite sa Korte Suprema ng polisiyang naglalayong mag-utos sa Kongreso na gumawa ng Anti-Political Dynasty Bill. III ENUMERATION Ibigay ang mga hinihinging impormasyon A. paraan ng pagpapanatili ng Political Dynasty 1. 2. 3. 4. 69

B. dahilan ng pananatili ng political dynasty 5. 6. 7. C. epekto ng political dynasty sa pamahalaan 8. 9. 10. IV. ESSAY Ipaliwanag ang inyong sagot sa katanungan Nakasasama ba o nakabubuti ang political dynasty? Panindigan ang inyong sagot ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Mga sagot sa Assessment I 1. Tama 6 Mali 11 Tama 2 Tama 7 Mali 12 Mali 3 Mali 8 Tama 13 Tama 4 Tama 9 Mali 14 Tama 5 Tama 10 Tama 15 Tama II 1. datu 5. gobernadorcillo 2. principalia 6. political dynasty 3. politika 7. Arikulo 2, Seksyon 26 4. dinastiya 8. traditional politician 5. patronage politics 9. Teofisto Guingona III 1 Kayamanan 2

Edukasyon

3

Kahusayan

4

Katanyagan

5

Kakulangan sa mapanuring pag-iisip

6

Limitadong panahon na makakalap ng impormasyon

7

Patronage politics

8

Paghina ng Sistema ng Check and Balance

70

9

Pag-aabuso sa kapangyarihan

10 Pagsulong ng interes ng social class IV Nakasasama dahil lumalaki ang agwat ng mayayaman at mahihirap; mas Malaki ang posibilidad ng katiwalian. Nakabubuti dahil maaring isulong ang kaunlaran ng lugar na nasasakupan ng pulitiko. Session 24- Prelims Activity 1. Pagbibigay alituntunin Activity 2. Pagsagot sa mga tanong sa ikalawang prelims Activity 3. Pagkolekta ng mga papel Session 25- nasusuri ang kanilang sariling kakayahan sa nakaraang pagsusulit Activity 1. Pagbibigay ng mga papel Activity 2. Pagwawasto ng mga sagot sa pagsusulit Aralin 4 Graft and Corruption Session 26- Ang konsepto ng graft and corruption -natutukoy ang pagkakaiba at pagkakatulad ng graft and corruption Activity 1. KWLS – pupunan ng mga mag-aaral ang unang dalawang kahon ng KWLS Chart What do I know?

What you know?

What did I learn

So what if I learned it?

Ang korapsyon ay Bakit nangyayari ginagawa lamang ang graft and ng mga pulitiko corruption?

Activity 2. Concept Development- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang mga ideya tungkol sa mga salitang graft at corrupt

taliwas

Paggamit ng kapangyarihan

Madaya,kwesti onable

Pakikipagsasabwatan

Pagkuha ng salapi

Intensyonal na pagtatakwil

graft

Corrupt

71

Activity3.VennDiagram

Graft-pagkuha ng pera o posisyon sa paraang taliwas o kwestionable

Parehong katiwalian

Corruptionintensyonal na pagtatakwil sa tungkulin at obligasyon ng isang opisyal ng pamahalaan o pagkilos na magbubunga ng kawalan ng kanyang integridad kawalan ng integridad o prinsipyo

Session 27- Mga uri at pamamaraan ng graft and corruption Activity 1. Graphic organizer- pupunan ng mga mag-aaral ang graphic organizer ng mga uri at dahilan ng graft ang corruption

Tax evasion

Ghost employees and projects

Uri at pamamaraan ng graft and corruption

Extortion o pangingikil

Pagbibiga y ng tong

pandarambong

Nepotismo

Pang-aabuso sa kapangyarihan

Pag-iwas sa public bidding

Pagbibigay ng lagay

Pagpapasahan ng kontrata

Pakikipagsabwatan

72

Activity 2. Intellectual Discussion- tatalakayin ang mga uri at pamamaraan ng Korapsyon Activity 3. Formative assessment a. karaniwang ipinaparatang sa mga opisyal ng pamahalaan na ginagamit ang pampulikong pondo para sa pansariling interes ( graft and corruption) b. itinuring ng ahensya na ito na ang Pilipinas ang may pinakamalalang kaso ng korapsyon sa Asya (World Bank) c. pagkuha ng pera o posisyon sa paraang taliwas sa batas at kwestionable(graft) d. intensyonal na pagtatakwil sa tungkulin ng isang opisyal ng pamahalaan o pagkilos na magbubunga ng kanyang kawalan ng integridad o prinsipyo (corruption) e. uri ng graft and corrupt na gawain kung saan iniiwasan ang pagbabayad ng tamang buwis (Tax evasion) Session 28- Mga dahilan at epekto ng graft and corruption sa aspektong pang- ekonomiya at pampulitika Activity 1. Thumbs up, Thumbs down- magpapakita ang mga mag-aaral ng thumbs up sign kung ang babanggitin ay nagaganap at thumbs down naman kung sa palagay nila ay hindi 1 Nagdonate ng mga monobloc chairs ang nangangarap maging mayor 2 Gabi bago ang eleksyon ay may nagpamigay ng nakasobreng pera sa mga botante 3 Nagbabayad ng dagdag na halaga ang mga mamamayan na gustong mapadali ang pagpoproseso ng mga kakailanganing papeles 4 sa panahon ng eleksyon, marami ang nagbibigay ng proteksyon sa dati ng nakapwesto kaya nagtatagal ito sa posisyon 5 Dahil malaki ang utang na loob ni Juan ay sinasarili na lamang niya ang kanyang natuklasan na Gawain ni Kapitan Activity 2. Teksto-suri- babasahin ng mga mag-aaral ang kanilang textbook at susuriin nila kung ano ang mga dahilan at epekto ng graft and corruption. Idagdag na ring susuriin ang nasa activity 1 Activity 3. Mirror Chart- mula sa mga nabanggit na sitwasyon at nabasa sa textbook ay tutukuyin ng mga mag-aaral ang mga dahilan at epekto ng graft and corruption. Ilalagay nila sa isang organizer ang kanilang natuklasan

73

Mga dahilan at epekto graft and corruption

-political dynasty -mabagal na paglago ng ekonomiya -red tape (sobrang mabagal na transaksyon) -kultura at tradisyon

Mga dahilan ng graft and corruption

ng

-kultura at tradisyon -political dynasty -pansariling kapakanan -kahirapan -lumalaking agwat ng mayayaman at mahihirap -pagkawala ng tiwala sa mga nasa posisyon -pagbagsak ng pagpapahalaga at moralidad ng mga mamamayan Mga epekto ng graft and corruption

Session 29- Mga paraan ng paglutas sa suliranin sa graft and corruption Activity 1. Diad- pag-usapan ng magkatabi ang mga nagagawa nilang katiwalian (sa bahay, paaralan, sa mga kasambahay at mga kaibigan o ibang kakilala) Gawing gabay ang Table Chart katiwalian Kapalit ng Ginawang Naramdaman Ano ang ginawang aksyon ng ng mahuli nararapat katiwalian mahuli gawin Nangopya sa Zero quiz score Nagoverprize pinabili nanay

ang nagsorry

nahiya

Kung ano Nagpromise Hiyang-hiya sa yung na hindi na ni overprize mauulit amount ibinawas yun sa allowance ko

Nagreview sana Naging tapat sana ako

Activity 2. Small Group Sharing- magpapangkat ang mga mag-aaral ng may walong miyembro para pagkumparahin ang kanilang mga nagawang katiwalian. Magbibigay din sila ng kanilang mga repleksyon sa kanilang 74

ginawa Activity 3. Big Group Sharing- mula sa maliliit na pangkat ay ibabahagi sa klase ang napag-usapan sa malaking pangkat (buong klase) Activity 4. Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto at tiyaking matukoy ang mga solusyon kung paano malutas ang suliranin sa graft and corruption Activity 5. Lecturette- mula sa mga nabasa ay simpeng tatalakayin ang mga solusyon sa pagsugpo ng suliranin sa graft and corruption gamit ang graphic organizer Mga solusyon sa Graft and Corruption Mga ahensya ng Pamahalaan -Office of the Ombudsman -Civil Service Commission -Commission on Audit -Sandiganbayan

AKO

Mga Batas -PD # 1486 -Ombudsman Act of 1989 (RA 6770) -RA 3019 -RA 6713 -RA 7055 -RA 7080 -RA 8249

Session 30- Mga katiwalian ng ilang tao sa gobyerno Activity 1. Ilista Mo!- magsusulat ang mga mag-aaral ng mga tiwaling opisyal sa gobyerno

Activity 2. Case Study- pag-aaralan ang mga katiwalian ng ilang pinuno sa gobyerno pangalan taon Paglalarawan (dito Sangkot masusing pagtuunan ng indibidwal pansin ang talakayan) Fertilizer Fund 2004 Akusasyong inilihis ang Jocelyn Bolante Scam pondong nagkakahalaga (Department ng ₱728M para sa Agriculture fertilizer patungo sa Undersecretary) kampanya ni Gloria Arroyo Philippine Bintang ng katiwaliang Benjamin Abalos National 2008 paggawad ng (COMELEC

na

of

75

Broadband Network Controversy

kontratang nagkakahalaga ng $329M sa isang kumpanyang telekomunikasyon na Chinese

Priority 2013 Paggamit ng pork barrel Development ng mga mambabatas; Assistance Fund ₱10B ang nawala sa Scam pamahalaan “HELLO Garci” 2004 Pagtawag ni Gloria Scandal Arroyo kay Garcillano para sa turn out ng election

Chairman), Venecia, Neri Chairman), Lozada Jr. Consultant), Arroyo Gentleman)

Jose de Romulo (NEDA Rodolfo (NEDA Mike (First

Janet Lim-Napoles

Gloria Arroyo (pangulo ng Pilipinas), Virgilio Garcillano (COMELEC)

Activity 3. KWLS Chart- sasagutan ng mga mag-aaral ang huling dalawang kahon ng KWLS Chart What do I What do you What did I learn So what if I know? want to know? learned it? Ang korapsyon Bakit nangyayari Natutunan ko na Magiging kasama ay ginagawa ang graft and mahalagang ako sa pagsugpo lamang ng mga corruption? maging tapat sa ng suliraning pulitiko anumang gawain graft and dahil marami corruption sa ang nadadamay paraang alam sa mali kong kong maayos at pagpapasya kapakipakinabang

Session 31- Assessment Activity 1. Pagbibigay alituntunin Activity 2. Quiz Proper I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Parehong katiwalian ang graft and corruption. _____2. Makikita ang korapsyon sa lahat ng ahensya ng pamahalaan. _____3. Patuloy na lumalaki ang agwat ng mayayaman at mahihirap dahil sa korasyon. _____4. Mabilis na natutugunan ang mga pangangailangan ng mga mamamayan sa mga pampublikong serbisyo dahil sa political dynasty at graft and corruption. _____5. Mataas ang paghanga ng mga mamamayan sa mga opisyal na gumagawa ng katiwalian. 76

II PAGTATAPAT-TAPAT Itapat ang mga katiwalian sa kolum II sa mga katangian sa kolum I. Isulat lamang ing titik ng inyong sagot I II ___1.abuso sa deskrisyon kung saan pinapaboran ang A. donasyon isang kapamilya o kamag-anak ___2. Korapsyon kung saan nagpapalitan ng maliliit na B. panunuhol halaga o kaunting mga pabor ang mga kasangkot. C. pork barrel Halimbawa nito ang pagempleyo sa mababang posisyon sa taong malapit sa opisyal ___3. Pambansang taunang badyet para sa mga D. fixer mambabatas ___4. Korapsyon na namamayani sa mataas na pwesto E. petty corruption sa gobyerno ___5. Paggamit ng posisyon at pagtatakwil sa katapatan F. red tape para sa sariling kapakanan ___6. Pera o bagay para sa kampanya ng isan kandidato G. graft na may intension na humingi ng pabor kapag siya ay nanalo ___7. Pagbibigay ng pera upang maimpluwensiyahan H. kickback ng isang aksyon o desisyon na pabor sa nagbibigay ___8. Perang ibinibigay ng isang kontraktor sa isang I. grand corruption opisyal upang panalunin sa kontrata o bidding ___9. Opisyal na biabayaran upang mapadali ang J. nepotismo transaksyon ___10. Di- nararapat na pagtanggap ng pera sa paraang K. corruption illigal III PAGSUSURI Suriin ang mnga sumusunod kung dahilan, bunga o solusyon ng suliranin. Isulat ang D kung dahilan; B kung bunga at S kung solusyon ___1. Kultura at pagpapahalaga ___2. Wstong pangangasiwa sa buwis ___3. Patuloy ang paglaki ng agwat ng mayayaman at mahihirap ___4. Mabuting pamamahala ___5. Paglabag sa karapatang pantao ___6. Political dynasty ___7. Mababang lebel ng moralidad ___8. Pamana ng mga mananakop ___9. Pag-iwas sa mga extortionist ___10. Pagkawala ng tiwala ng taumbayan IV ACRONYM Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod: 1. PDAF____________________________________________________________ 2. DBM_____________________________________________________________ 3. SARO____________________________________________________________ 4. NLBC____________________________________________________________ 5. NABCOR_________________________________________________________ V ESSAY ipaliwanag ang sagot sa katanungan Bakit nananatiling hadlang sa kaunlaran ang korapsyon sa Pilipinas? 77

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ____________________________________________________________ Mga sagot Tama o Mali Pagsusuri Essay 1 Tama 1D 5E Nananatiling hadlang sa 2 Tama 2S 6D korapsyon sa kaunlaran 3 Tama 3E 7E dahil hindi nagagamit ng 4 Mali 4S 8D wasto para sa gawaing 5 Mali 9S 10 E pangkaunlaran ang pondo ng pamahalaan. Hadlang Pagtatapat-tapat Acronym 1J -Priotity Development din sa pag-unlad ang 2E Assistance Fund mababang antas ng 3C -Department of Budget and moralidad ng mga tiwaling 4I Management opisyal. 5K -Special Allotment Release 6A Order 7B -Nationall Livelihood 8H Business Corporation 9D -National Business 10 G Corporation Aralin 5 Terorismo Session 32- Konsepto ng terorismo Activity 1. Awareness Check- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang kaalaman tungkol sa mga makikita nila sa flashcards ISIS

MAUTE GROUP

JANJALANI

MNLF

OSAMA BIN LADEN

MILF

SADDAM HUSSEIN

NPA

Activity 2. Idea Pond- mula sa mga salitang ibibgay ng mga mag-aaral ay bubuuin nila ang konsepto ng terorismo

78

Konsepto ng terorismo

karahasan

sibilyan

Pulitikal o relihiyon

manakot

Kumplikadon g isyu

Activity 3. Word Twist- bubuuin ng mga mag-aaral ang kahulugan ng Terorismo mula sa mga nagulong mga salita () Session 32- Mga uri ng terorismo Activity 1. Individual Sharing- ibabahagi ng mga mag-aaral ang mga impormasyon tungkol sa pinakahuling kaganapan na may kinalaman sa terorismo (naibigay sa kasunduan) Activity 2. Silent Reading- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa uri ng terorismo Mga Gabay na tanong: a. ano-ano ang mga uri ng terorismo ayon sa a.1. ayon sa pinanggalingan a.2. ayon sa sandata a.3. ayon sa layunin b. paano natatamo ng mga terorista ang kanilang layunin? Activity 3. Data Retrieval Chart- pagkatapos basahin ang teksto, pupunan ng mga mag-aaral ang chart

Anyo

Ayon sa Ayon sa sandata pinanggalingan -national -nuclear terrorism -international -ecoterrorism -narcoterrorism -biological terrorism -chemical terrorism -cyber terrorism

Ayon sa layunin -relihyoso -politikal -ideolohikal

79

-hijacking -arson -assassination, ambush, raid -hosatage taking -bombs, explosive Pagsasakat uparan ng marahas napakamarahas marahas layunin Activity 4. Intellectual Discussion-pagtulungang tatalakayin ng guro at mga magaaral ang mga uri ng terorismo Session 33 and 34- Ang mga aktibidades ng iba’t ibang pangkat ng terorista sa Pilipinas at sa ibang bansa Activity 1. Wisdom Tree- ilalagay ng mga mag-aaral ang kanilang mga nakuhang impormasyon tungkol sa terorismo sa Wisdom Tree (naibigay sa kasunduan sa bawat pangkat)

80

Al Qaeda MNLF

Pagkatatag: Pinuno: Layunin: Katangian: Estruktura: Kasalukuyang Kalagayan:

Pagkatatag: Pinuno: Layunin: Katangian: Estruktura: Kasalukuyang kalagayan: ISIS Pagkatatag: Pinuno: Layunin: Katangian: Estruktura: Kasalukuyang Kalagayan:

MAUTE NPA Pagkatatag: Pinuno: Layunin: Katangian: Estruktura: Kasalukuyang Kalagayan:

Pagkatatag: Pinuno: Layunin: Katangian: Estruktura: Kasalukuyang Kalagayan:

Terorismo

Activity 2. Group Sharing- magkakaroon ng talakayan sa mga pangkat tungkol sa kanilang inilagay sa Wisdom Tree kung Tama ba o Mali Activity 3. Pangkatang pag-uulat- ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang mga nakuhang impormasyon sa klase. Gagawin ang paglilinaw kung meron pang dapat maidagdag o maiwasto Session 35- naipaliliwanag ang mga hakbang ng pagsugpo ng terorismo Activity 1. Admission Slip- sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na: “Bakit mahalagang masugpo ang terorismo?” (sagot: upang maranasan at maramdaman ang diwa ng kapayapaan) Activity 2. Pyramid Web- sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong sa isang pyramid 81

web pagkatapos basahin ang teksto (Sa paanong paraan nasusugpo ang terorismo?)

terorismo

Pakikipagkaisa sa sa iba,t ibang bansa Pagpapatupad ng patakarang “no concessions” Pagbabago sa pamahalaan Pagtatatag ng programang panlipunan at pang-ekonomiya

Pagkakaroon ng isang sentrong pang-intelehensya kontra terorismo Pagkakaisa ng mga ahensya ng pamahalaan

Pagsasaayos ng prayoridad ng pamahalaan Pagpapahina ng suporta ng mga mamamayan sa mga terorista

Activity 3. Release Slip- sasagutin muli ng mga mag-aaral an gang tanong na: Bakit mahalagang masugpo ang terorismo? (sagot: ang pagsugpo sa terorismo ay mahalaga dahil ang pagkakaroon ng tunay na panlipunang katarungan ay magdudulot ng ganap na kapayapaan) Session 36- Assessment Activity 1. (PMZ or Plus +, Minus -, Zero 0) Lagyan ng check (∕)ang angkop na kolum tungkol sa pagsugpo ng terorismo (+ nakatutulong, - nakapagpapalala, 0 walang kaugnayan) + Pagpapabuti ng pamumuhay

0

∕ ∕

Pagbigay ng perang hinihingi Paghihigpit ng seguridad

∕

Pakikipag-ugnayan sa ibang bansa

∕ ∕

Pag-alis ng mga karapatan

∕

Pagpapadala ng relief goods Pakikiisa s pamahalaang lokal

-

∕ ∕

Pagdalaw ng mga tauhan sa telebisyon Pagsugpo sa korapsyon

∕

Pakikipag-ugnayan sa pandaigdigang samahan

∕

Activity 2. Formative assessment I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Ang pagpapaunlad sa ekonomiya ay susi sa paglutas ng terorismo. _____2. Tagumpay ang Pilipinas sa pagpapatupad ng “No Concessions”. _____3. Katambal ng terorismo ang karahasan. _____4. Bukod tangi ang Pilipinas sa pagkakaroon ng suliraning terorismo. _____5. Nakikiisa ang pamahalaan ng Mindanao sa Gawain ng MILF. _____6. Ang gawaingn terorismo ay naghahangad ng pagbabagong pampulitika at panrelihiyon. _____7. Tinanggihan ng Amerika ang Pilipinas sa gawaing anti-terorismo. _____8. Tanging ang mga Abu Sayyaf ang pangkat ng mga terorista sa Pilipinas.

82

_____9. Mayroon nang matibay na batas kontra terorismo ang Pilipinas. _____10. Pangunahing hinaing ng mga terorista sa Pilipinas ang kahirapan. _____11. Pagbabagong panrelihyon ang mahigpit na ipinaglalaban ni Abdujarak Janjalani. _____12. Lalong lumakas ang puwersa ng Abu Sayyaf ng mamamatay si Janjalani. _____13. Sinang-ayunan ng mga tagasuporta ng Abu Sayyaf Group ang gawaing pandurukot, pambibihag at pamumugot ng ulo. _____14. Ginamit ng Abu Sayyaf Group ang media upang taktutin ang mga mamamayan. _____15. May command and control network ang mga terorista sa pagpaplano at pagoorganisa para sa mga isinasagawang pag-atake. _____16. May kinalaman ang terorismo sa paniniwala ng isang pangkat na sila ay pinagkakaitan ng kanilang mga karapatan. _____17. Sa kasalukuyan, napigil ang karahasan ng Abu Sayyaf Group dahil sa pagkamatay ng kanilang lider. _____18. Sa simula layunin ng New Peoples Army na tulungan ang pamahalaan sa mga usaping pangkapayapaan. _____19. Nakatulong ang Abu Sayyaf sa mga mahihirap sa Mindanao. _____20. Ang ideolohiya ng mga terorista ay batay sa kanilang hinaing at layunin na kanilang tinutugunan sa pamamagitan ng karahasan. II PAGTUKOY Tukuyin ang mga inilalarawan sa mga sumusunod: _______________1. Beteranong sundalo sa giyera sa Afghanistanat nagtatag ng Abu Sayyaf Group. _______________2. Nagdeklara na ang Abu Sayyaf Group ay isang foreign terrorist group. _______________3. Pinakahangarin ng pangkat Abu Sayyaf. _______________4. Teroristang bumangga sa World Trade Center at nag-hijack ang US planes. _______________5. Bansag sa grupong umatake sa New York at Washington D>. _______________6. Sangay military ng CPP at naitatag noong 1969 at naglalayong pabagsakin ang pamahalaan ang Pilipinas sa pamamagitan ng dahas. _______________7. Nagtatag at pinuno ng NPA. _______________8. Tawag sa puwersahang koleksyon ng NPA sa mga negosyante para magkaroon ng pondo ang grupo. _______________9. Pinuno ng MNLF na walang hinangad kundi ang mabawi ang lahat ng mga lalawigan at bayan ng Mindanao kung saan may dominasyon ang mga Muslim. _______________10. Lider ng NPA at Chairman ng CPP na nadakip sa Cebu oong 2014. III ACRONYM 1. MILF____________________________________________________________ 2. ASG____________________________________________________________ 3. MNLF___________________________________________________________ 4. ISIS____________________________________________________________ 5. NPA_________________________________________________________ IV ESSAY Ipaliwanag ang sagot sa katanungan Paano naaapektuhan ng mga gawaing terorismo ang ekonomiya ng bansa? ____________________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________

Mga sagot Tama o Mali 1.Tama 2.Mali 3.Tama 4.Mali 5.Mali 6.Tama 7.Mali 8.Mali 9.Mali 10.Tama

11.Tama 12.Tama 13.Mali 14.Tama 15.Mali 16.Tama 17.Mali 18.Mali 19. Mali 20.Tama

Pagtukoy 1.Abdujarak Janjalani 2.Amerika 3.Islamisasyon ng Mundo 4.Al Qaeda 5.9/11 Attackers 6.NPA 7.Jose Ma. Sison 8.Revolutionary tax 9.Nur Misuari 10.Benito Tiamson

Acronym 1.Moro Islamic Liberation . Front 2.Abu Sayyaf Group 3.Moro National Liberation Front 4.Islamic States of Iraq and Syria 5.New People’s Army Essaynasisira ang pinanggagalingan ng ikinabubuhy ng mga tao at nauudlot ang pag-asad ng 83

negosyo na nagbubunga ng negatibong kaunlarang pang-ekonomiya. Aralin 6 Transnational Crime Session 37. Konsepto ng transnational crime at ang mga layunin nito Activity 1. Entry card-sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na: “Bakit malaking isyu sa seguridad ng mga bansa ang pagkalat ng transnational crime?” Activity 1. Picture Parade- ipapakita sa klase ang mga larawan na nagpapakita ng konsepto ng transnational crime pagkatapos ay susuriin ang mga ito Mga gabay na tanong sa pagsusuri: a. Ano ang ipinapakita ng iba’t ibang larawan? b. Sino ang may lakas ng loob na gumawa ng mga ito? c. Sino-sino ang mga kawawang biktima? d. Nagaganap ba ang mga ito sa ating bansa? e. Bakit ito ginagawa ng mga nambibiktima? Activity 2. Teksto-suri- babasahin ng mga mag-aaral ang mga tekstong ibibigay ng guro gabay ang mga sumusunod na tanong: Mga gabay na tanong sa pagsusuri: a. Ano ang transnational crime? Ano-ano ang mga katangian nito? b. Ano ang layunin ng gumagawa nito? c. Bakit nagiging malaking isyu sa seguridad ng mga bansa ang pagkalat nito? Activity 3. Lecturette- maikli ngunit kumprehensibong pagtalakay sa aralin tungkol sa transnational crime Activity 4. Clustering- ilalagay sa isang cluster map ang mga uri ng transnational Crime Drug trafficking

Human trafficking

Transnational crime

Pamimirata sa karagatan

Money laundering

Session 38- Konsepto ng human at drug trafficking bilang mga uri ng transnational Crime -naipaliliwanag kung bakit itinuturing na malubhang isyu ang human at drug 84

trafficking sa bansa Activity 1. Spot ideas- magbibigay ang mga mag-aaral ng mga alam nilang uri ng pang-aabuso sa kapwa tao Activity 2. Group sharing- pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang naibigay na kanilang babasahin ay magpapangkat sila at pag-usapan ang mga sumusunod: a. Ano ang human (at drug) trafficking ? b. Bakit may mga kaso ng human (at drug) trafficking sa bansa? c. Ano ang mail-order bride, child prostitution at child labour? Magbigay ng mga halimbawa d. Bakit itinuturing ang mga ito na malalang suliranin ng bansa? e. Paano nito naaapektuhan ang aspektong panlipunan at pampulitika (pangkabuhayan din sa droga)? Activity 3. Big group sharing- ibabahagi sa klase ang mga napag-usapan sa bawat pangkat Group I mail-order bride Group II child prostitution Group III child labour Group IV drug trafficking Activity 4. Lecturette- pagliliwanag sa mga konsepto na hindi masyadong nabanggit sa ginawang pagbabahagi ng bawat pangkat Session 39- Konsepto ng money laundering at ang mga epekto nito sa ekonomiya at pulitika ng bansa Activity 1. Concept Development-

85

Money laundering

money

Dirty money

dayuhan

Clean money

Lokal

Activity 2. Roundtable discussion- magpapangkat ang mga mag-aaral at magkakaroon ng talakayan tungkol sa money laundering. Pag-uusapan ang mga sumusunod: a. Ano ang money laundering? b. Ano ang FATF? c. Paano nagaganap ang money laundering sa ibang bansa? d. Paano naaapektuhan ng money laundering ang aspektong pangekonomiya at pampulitika ng bansa? Activity 3. Big group sharing-ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang napagusapan hinggil sa paksang money laundering Activity 4. Case study- tatalakayin sa klase ang kaso ni Joseph Estrada tungkol Jueteng Money Session 40- Mga solusyon ng transnational crimes Activity 1. IQF Chart- sasagutin ng mga mag-aaral ang unang kahon ng chart Initial Idea Question Final Answer Masusugpo ang Paano masusugpo ang krimeng mga krimeng transnasyonal sa transnasyonal? pamamagitan ng sama-samang pagkilos ng mga mamamayan Activity 2. Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang artikulo tungkol sa transnational crimes 86

Activity 3. Lecturette- pagtalakay sa mga solusyon ng transnational crime gamit ang concept map

Higher cost of crime

innovations

Paano mapupuksa ang transnational crimes?

Economic stability

Political will

Transnational crimes

Activity 4. Kantahan na!- aawitin ang kantang “Let there be peace on earth” Activity 5. 3-2-1 Exit Card3- magbigay ng tatlong bagay na natutunan 2- magbigay ng dalawang tanong na ibig masagot 1-magbigay ng isang bagay na gagawin para masagot ito Session 41- (Summative assessment) I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Layunin ng transnational crime ang maghasik ng karahasan. _____2. Sa money laundering, inilalagak sa mga bangko sa ibang bansa upang maitago ang pinagmulan ng salapi. _____3. Bunsod ng globalisasyon ang pagkakaroon ng transnational crime. _____4. Karaniwang kinakikitaan ng paggamit ng dahas, pananakot at pang-aalipin ang human trafficking. _____5. Sumasang-ayon ang pamahalaan ng Mindanao sa gawain ng MILF. _____6. Nagaganap sa loob lamang ng iisang bansa ang transnational crime. _____7. Sinusuportahan ng Amerika ang Pilipinas sa gawaing anti-terorismo. _____8. Lalong bumagsik ang mga teroristang Abu Sayyaf ng mamatay ang kanilang lider.. 87

_____9. Hinahangaan ang mga tiwaling kawani ng pamahalaan. _____10. Pangalawa lamang sa ipinaglalaban ng mga terorista ang kahirapan. _____11. Pagbabagong panlipunan ang mahigpit na ipinaglalaban ni Abdujarak Janjalani. _____12. Lalong lumakas ang puwersa ng Abu Sayyaf ng mamatay si Janjalani. _____13. Taliwas sa hangarin ng Abu Sayyaf Group ang gawaing pandurukot, pambibihag at pamumugot ng ulo. _____14. Tinakot ng mga terorista ang media upang di sila makgawa ng ulat tungkol sa kanilang mga gawain. _____15.Naakusahan ng plunder si Pangulong Aquino II.PAGTUKOY Ibigay ang mga impormasyong hinihingi sa mga sumusunod: ________________1. Sistema ng pagnanakaw kung saan ang salaping marumi ay ginagawang malinis sa pamamagitan ng pagdeposito ito sa bangko. ________________2. Krimeng ginagawa ng mga mamamayan ng isang bansa sa isa pang Bansa. ________________3. Pagpapadala ng mga babae sa ibang bansa upang maging asawa ng mga lalaking naghahanap ng mapapangasawa. ________________4. Pagkakalakal ng mga tao particular ng mga kabataan na walang kapahintulutan ang biktima. ________________5. Pagtatanim, paggawa at pagbebenta o pagtutulak ng bawal na gamot, droga at narkotiko. ________________6. Taong nagdadala ng bawal na gamot sa mga dealers. ________________7. Taong may edad na at may pagnanasang sekswal sa mga bata. ________________8. Nasampahan ng kasong impeachment dahil sa pagtanggap ng malaking halaga ng perang galing sa jueteng. ________________8. Ahensyang nabuo noong panahon ni Corazon Aquino na naglalayong bawiin ang mga nakaw na yaman ng mga Marcoses. ________________9. Anomalyang tumutukoy sa paggamit sa pondo ng fertilizer para sa kampanya ni Gloria Arroyo. ________________10. Paggamit ng posisyon at pagtatakwil sa katapatan para sa sariling kapakanan. III ACRONYM Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod: 1. PCGG____________________________________________________________ 2. PAGC____________________________________________________________ 3. AMLC____________________________________________________________ 4. FATF_____________________________________________________________ 5. UNICEF__________________________________________________________ IV PAGSUSURI Sabihin kung ang mga sumusunod ay dahilan, epekto o solusyon ng Transnational Crime. Isulat ang D kung dahilan, E kung epekto at S kung solusyon. ___1. Kooperasyon at sama-samang pagkilos ng mga bansa kontra transnational crimes ___2. Demoralisasyon ___3. Pagpapalitan ng intelligence report ng mga bansa ___4. Pagpopondo sa tiwaling Gawain ___5. Emosyonal at pisikal na pagkabagabag V ESSAY Ipaliwanag ang sagot sa mga sumusunod na katanungan: 88

1. Paano naapektuhan ng korapsyon ang paikot na daloy ng yaman sa ekonomiya? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ______________________________________________________ 2. Paano maiiwasan ang dumaraming kaso ng transnational crimes? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ______________________________________________________ Mga sagot Tama o Mali Acronym Essay 1 Tama 6 Mali 11 Mali 1 Phil. Commission on -ang salaping 2 Tama 7 Tama 12 Mali Good Government nakukuha dahil sa 3 Tama 8 Mali 13 Mali (PCGG) korapsyon ay hindi 4 Tama 9 Mali 14 Mali 2 Presidential Anti-Graft na magagamit 5 Mali 10 Tama 15 Mali Commission (PAGC) (outflow) sa paikot 3 Anti-Money Laundering na daloy ng Pagtukoy 1 money laundering Council (AMLC) ekonomiya kaya 2 transnational crime 4 Financial Action Task nababawasan na 3 mail-order bride Force (FATF) ang salaping 4 human trafficking 5 United Nations Inter’l nagagamit sa 5 drug trafficking Children’s Educ’l Fund pamumuhunan o 6 courier/mule (UNICEF) ginagamit sa mga 7 pedophile serbisyong Pagsusuri 8 Joseph Estrada 1 S panlipunan 9 fertilizer scam 2 E 10 korapsyon 3 S -sama-samang 4 D pagkilos at 5 E pagtutulungan ng mga bansa laban sa transnational crime Session 42- Performance Task Activity 1. Pagtalakay sa Rubriks Rubriks para sa Performance Task Batayan

Pokus

Paghihikayat

Dam-

Napakahusay (4) Lubhang malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma Nakahihikayat at kawiliwili ang lahat ng mga salitang ginamit Nakapupukaw ng damdamin ang lahat ng mga pahayag

Mahusay (3)

Katamtaman (2)

Malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma Gumamit ng maraming nakahihikayat na salita Bahagyang nakapupukaw ng damdamin ang

Hindi gaanong malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma May pagtatangkang makagamit ng mga nakapanghihikayat na salita Hindi gaanong nakapupukaw ng damdamin ang mga

Kailangan pa ng dagdag na pagsasanay Hindi malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma Simple at limitado ang mga salita Walang damdaming napupukaw

ang

89

damin

Katwiran

Sapat ang mga detalye at lubhang malinaw ang ginamit na katwiran Napakaayos pagkakalahad pagkakasulat

Paglalahad

ng at

mga pahayag May sapat na detalye ngunit hindi malinaw ang ilan sa mga katwiran Maayos ang karamihan sa mga inilahad at isinulat

pahayag Maligoy sinasabi kalabuan katwiran

ang at ang

mga may mga

Hindi maayos pagkakalahad pagkakasulat

ang at

mga pahayag Walang gaanong detalye at Malabo ang mga katwiran

Lubhang magulo ang pagkakalahad at pagkakasulat

Activity 2. Presentasyon Performance Task: Pagsusulat ng isang panukala ng mga paraan na nagpapakita ng aktibong pakikilahok at solusyon sa mga isyung pampulitikal at pangkapayapaan Rubriks para sa Performance Task Batayan

Pokus

Paghihikayat

Damdamin

Katwiran

Paglalahad

Napaka-husay (4)

Mahusay (3)

Katamtaman (2)

Lubhang malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma Nakahihikayat at kawiliwili ang lahat ng mga salitang ginamit Nakapupukaw ng damdamin ang lahat ng mga pahayag

Malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma Gumamit ng maraming nakahihikayat na salita Bahagyang nakapupukaw ng damdamin ang mga pahayag May sapat na detalye ngunit hindi malinaw ang ilan sa mga katwiran Maayos ang karamihan sa mga inilahad at isinulat

Hindi gaanong malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma May pagtatangkang makagamit ng mga nakapanghihikayat na salita Hindi gaanong nakapupukaw ng damdamin ang mga pahayag Maligoy ang mga sinasabi at may kalabuan ang mga katwiran

Sapat ang mga detalye at lubhang malinaw ang ginamit na katwiran Napakaayos pagkakalahad pagkakasulat

ng at

Hindi maayos pagkakalahad pagkakasulat

ang at

Kailangan pa ng dagdag na pagsasanay Hindi malinaw ang layunin ng ipinahayag na plataporma Simple at limitado ang mga salita Walang damdaming napupukaw ang mga pahayag Walang gaanong detalye at Malabo ang mga katwiran

Lubhang magulo ang pagkakalahad at pagkakasulat

goal

Nakagagawa ng mga panukala ng mga paraan na nagpapakita ng aktibong pakikiisa at pakikilahok ng iba’t ibang sector ng lipunan sa mga isyung pampulitikal at pangkapayapaan

Role (1 only)

-Kapitan ng barangay -senador

90

-karaniwang mamamayan Nagsusulong ng proyekto par sa mga miyembro ng barangay Nagpapanukala ng mga batas para matugunan ang mga isyu at suliraning kinakaharap ng sambayanan Nakararanas ng kahirapan at hindi natutugunan ang pangangailangan

Audience Situation Produkto

Mga kabataan; mga mamamayan; mga puno at kawani ng mga baranggay Ang mga isyu ng political dynasty at graft and corruption, terorismo ay haflang sa mabuting pamamahala ng bansa -panukalang nanghihikayat sa mga kabataan na aktibong lumahok sa mga gawaing nakalulutas sa mga isyung pampolitikal na nararanasan ng bansa -panukalang batas para sa aktibong pakikilahok sa mga gawaing nakalulutas sa mga isyung pampolitikal na nararanasan ng bansa -bukas na liham na nanghihikayat sa bawat mamamayan na lumahok sa mga gawaing nakalulutas sa mga isyung pampolitikal na nararanasan ng bansa

Summative Assessment A. Prelims I. Tama o Mali Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Tatlong magkakasunod na termino ang panunungkulan ng halal na senador. _____2. Ang pag-ikot ng panunungkulan sa isang pamilya o kaanak sa kapangyarihan ay nagsasaad ng political dynasty. _____3. Sa panahon ng mga Espanyol, nabigyan ng karapatan ang mga mahihirap na sumali sa pulitika. _____4. Walang probisyon sa Saligang Batas na bawal ang political dynasty. _____5. Hindi umuusad ang Anti-Political Dynasty Bill dahil marami sa mga mambabatas ang maaapektuhan nito. _____6. Ang likas na yaman ang isang dahilan ng suliranin sa teritoryo _____7. Pabor sa Pilipinas ang naging desisyon ng ITLOS sa suliranin sa hangganang teritoryal ng China at Pilipinas _____8. Pagsang-ayon ang tugon ng China sa desisyon ng ITLOS. _____9. Ipinaglalaban pa rin ng Sultan ng Sulu ang pagmamay-ari sa Sulu ____10. Mas mabilis ang paglipat ng mga tao mula siyudad papunta sa kanayunan kaysa mula kanayunan papunta ng siyudad ____11. HINDI kawalan sa bansa ang paglikas ng mga manggagawang teknikal at bokasyonal ____12. Ang tulong pinansyal sa ekonomiya at sakripisyong ginagawa ng mga OFWs ay dahilan upang ituring silang mga “Modern Day Heroes”. ____13. Ayon sa ulat ng United Nations, ang Europa ang may pinakamababang porsiyento ng tinatanggap na migrante. ____14. Pinakamataas na porsiyento ng international migrants ang nasa working age. ____15. Sa tuwing may lumilikas patungo ng ibang bansa ay nababawasan ang 91

suliranin sa pagdami ng populasyon sa bansang patutunguhan. II . Maraming Pagpipilian Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot ___1. Bakit napakaraming Pilipinong manggagawa sa ibang bansa? A. Nasalanta sila ng kalamidad B. Napakagulo ng sitwasyon sa Pilipinas C. Hangad nila ang mas magandang buhay D. Pinepetisyunan sila ng mga kaanak sa ibang bansa ___2. Alin sa mga sumusunod na dahilan ng mga mayayamang bansa na tanggapin ng malugod ang mga migrante mula sa mga mahihirap na bansa A. Hangad nilang matulungan ang mga naghihirap na bansa B. Suliranin nila ang pagbaba ng kanilang populasyon C. Nangangailangan sila ng mga migrante mula sa mga mahihirap na bansa D. Napapaunlad ang kanilang ekonomiya sa pamamagitan ngpagtulong sa mga migrante ___3. Bakit mas mapanganib sa mga kababaihan kaysa sa mga kalalakihan ang pangingibang bansa? A. Mas madalas silang naaabuso B. Mahirap ang nakukuha nilang trabaho C. Mahina ang kanilang katawan D. Nahihirapan silang maipagtanggol ang kanilang sarili ___4. Bagamat ibang bansa ang nakikinabang sa lakas at talino ng mga manggagawang migrante, nakakatulong rin sila sa ekonomiya sa pamamagitan ng A. Pagboboto sa panahon ng halalan B. Paghahanap ng trabaho para sa mga naiwang kaanak C. Pagbibigay puhunan sa mga negosyanteng Pilipino D. Pagpapadala ng kanilang kita sa kanilang mga kaanak ___5. Paano naaapektuhan ng brain drain ang ekonomiya ng Pilipinas? A. Malaki ang kinikita ng mga propesyonal sa ibang bansa B. Ang kasanayang propesyonal na kailangan sa industriya ay mawawala C. Pantay ang kaalaman ng mga pilipinong propesyoanal sa mga dayuhan D. Ang paglikas ng mga Pilipinong propesyonal ay pagkakataong makapagsanay at makapagtrabaho sa ibang bansa ___6. Alin sa mga sumusunod ang magbibigay mainam nakalutasan sa suliraning teritoryal? A. Gumamit ng puwersa sa pag-angkin sa teritoryo B. Hayaan na lamang na kunin ang teritoryo ng bansang may gusto C. Isangguni ang kaso sa pandaigdigang korte o hukuman D. Magdeploy ng maraming sundalo sa pinag-aagawang teritoryo ___7. Maraming bansa ang nakakaranas ng suliraning teritoryal. Paano kaya ito madalas na nagsisimula? A. Malabong kasunduang nagtatakda sa hangganan ng taritoryo ng mga bansang nagtatalo B. Ang kultura ng mga bansang sangkot ay may malaking pagkakaiba C. Lagging may pagbabagong nagaganap sa pagtukoy ng hangganan D. Magkakaiba ang mga desisisyon ng iba’t ibang opisyal ___8. Bilang tugon ng Pilipinas sa suliranin sa West Philippine Sea 92

A. Pinantayan nito ang pwersa military ng China B. Idinulog sa International Court of Justice ang kaso C. Nakipagsabwatan ito sa ibang mga bansa sa Asya D. Nagpatulong ito sa United States ___9. Ang political dynasty sa bansa ay laganap dahil A. Parte na ito ng kasaysayan B. Makapangyarihan ang mayayamang pamilya C. Walang pakialam ang mga botante D. Kilalang apelyido ang ibinoboto ng mga botante ___10. Alin sa mga sumusunod ang sagabal sa pagpasa sa Kongreso ng Anti political dynasty? A. Marami sa mga politico ay mula sa political dynasty B. Hindi pinapahalagahan ang isyung political sa bansa C. Wala ito sa mga prayoridad na isyu ng mga mambabatas D. Wala pang nagsusulat ng batas tungkol sa political dynasty ___11. Sa gitna ng katotohanang nasa batas ang pagbabawal ng political dynasty, bakit namamayani parin ito sa bansa? A. Gusto pa rin sila ng mga mamamayan kahit alam nilang mula sa political dynasty ang mga ito B. May karapatan ang mga politico na ipasa ang posisyon sa kanilang mga kamaganak C. Tumatanggap ang husgado ng kabayaran mula sa mga politico para hindi sila makasuhan D. Lantarang lumalabag sa batas ang mga politico ___12. Bakit may limitasyon sa termino ang isang politico? A. Para mapaunlad ang ekonomiya B. Upang manatili sa puwesto ang mahuhusay na pinuno C. Layunin nitong mapigilan ang matagal na paghawak sa posisyon at kapangyarihan D. Mabigyan ng pagkakataon ang iba na maging pinuno ng bansa ___13. Sa paanong paraan naaapektuhan ng dinastiyang political ang kahirapan sa bansa? A. Malaki ang impluwensya ng dinastiyang political sa takbo ng kalakalan B. Kinokontrol nila ang presyo sa pamilihan C. Pinapayaman nila ang kanilang pamilya sa kanilang balwarte D. Kinakamkam nila ang salaping nakalaan para sa pangangailangan ng mga mamamayan ___14. Ang pagkakaroon ng dinastiyang political ay nakakatulong din. Sa paanong paraan ito nangyayari? A. Mayaman ang pamilyang namumuno B. Makapangyarihan at maimpluwensiya an gang pamilyang namumuno C. Tapat at huwaran ang pamilyang namumuno D. Balimbing/sipsip ang mga mamamayan ___15. Nagkakaugnay ang isyu ng political dynasty at graft and corruption sa paraang A. Susi sa paglutas sa suliraning graft and corruption ang political dynasty B. Madalas nasasangkot ang political dynasty sa katiwalian sa pamahalaan

93

C. Makapangyarihan ang politikong pamilya sa pagpigil sa mga katiwalian sa pamahalaan D. Maraming pamilyang politico ang yumayaman dahil sa pangungurakot mula sa kaban ng bayan

III. PAGTUKOY Tukuyin ang binabanggit o tinutukoy sa mga sumusunod: ________________1. Tawag sa mga pinuno bago ang kolonisasyon. ________________2. Mga mayayamang pangkat noong panahon ng mga Espanyol. ________________3. Tumutukoy sa ugnayan ng kapangyarihan ng tao sa lipunan at ng mga pagkilos at paggawa ng desisyon ninuman. ________________4. Isang pamilya na namumuno sa isang lugar sa loob ng mahabang panahon at naipapasa ang pagkapinuno sa kanilang mga kamganak o kapamilya. ________________5. Ito ay pagbibigay ng suporta ng mamamayan sa isang politico kapalit ng mga bagay na maaaring ibigay sa kanila ng naturang kandidato. ________________6. Tawag sa pinuno ng pueblo sa panahon ng mga Espanyol. ________________7. Pamilya ng mga pulitiko na namamahala sa isang lugar at naipapasa sa kanilang pamilya ang katungkulang ginagampanan sa pamahalaan ________________8. Sa artikulo at seksyon na ito ng Saligang Batas nakasaad ang termino ng panunungkulan. ________________9. Tumutukoy ito sa isang pulitiko na gumagamit ng salapi upang makakuha ng kapangyarihan, nagsasamantala sa kahirapan ng kanyang nasasakupan at nagwawaldas ng pera mula sa kaban ng bayan. _______________10. Naglakas-loob siyang nagsumite sa Korte Suprema ng polisiyang naglalayong mag-utos sa Kongreso na gumawa ng Anti-Political Dynasty Bill. IV. PAGPAPALIWANAG Paano ka makakatulong sa maayos na paglutas ng mga suliranin sa teritoryo at hangganan? Pamantayan

Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1)

Nilalaman

Tiyak at tama ang impormasyong inilahad.

Organisasyon

Magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad.

Hindi masyadong tiyak at tama ang impormasyong inilahad. Hindi masyadong magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad.

Puntos sa Paglinang

Hindi naipahayag nang maayos ang mga impormasyon. Hindi maayos ang pagkakasunodsunod ng mga impormasyon. 94

Presentasyon

Malinis at maayos ang gramatikong isinulat.

Hindi masyadong malinis at maayos ang gramatikong isinulat.

Hindi mabasa at magulo ang mga nakasulat Kabuuang Puntos

B. Finals Saint Louis School Solano, Nueva Vizcaya Ikalawang Markahang Pagsusulit A.P. X (1-6) Pangalan:__________________ Petsa:_________ Taon at Pangkat:____________ Iskor:_________ I Maraming Pagpipili. Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot ___1. Alin sa mga sumusunod ang pinakamabisang paraan ng pagbabawas ng suliranin sa bansa? A. Hahabulin ng pamahalaan ang mga tiwaling opisyal B. Tuluyang puputulin ang red tape sa mga ahensya ng pamahalaan C. Magpursigi ang pamahalaan na paunlarin ang ekonomiya ng bansa D. Magpapasa ng mga batas laban sa graft and corruption ___2. Napapalalala ng media ang graft and corruption kapag A. Magsusulat tungkol sa graft and corruption ang mga mamamahayag B. Sangkot sa katiwalian ang media C. Hindi nakikipagtulungan sa pamahalaan ang mga nagtatrabaho sa media D. Isisiwalat ng mga mamamahayag ang kanilang nalalaman tungkol sa katiwalian sa pamahalaan ___3. Maaaring masolusyonan ang suliranin sa graft and corruption sa mga ahensya ng pamahalaan kung A. Magpapasa ng iba pang magpapaigting ng batas laban sa graft and corruption B. Magbibigay ng mas mataas na sahod sa mga kawani ng pamahalaan C. Magtalaga ng mahuhusay na pinuno sa mga ahensya ng pamahalaan D. Magbabawas ng mga kawani sa mga ahensya ng pamahalaan ___4. Paano nagkakaiba ang graft and corruption? A. Corruption ang graft B. Ginagawa ng isang individual ang graft samantalang ang corruption ay ay nagaganap sa pagsasabwatan C. Nagaganap ang graft sa local na antas samantalang ang corruption ay sa pambansang antas D. Pagkamal ng kaban ng bayan ang graft samantalang pagnanakaw sa pag-aari ng pamahalaan ang corruption ___5. Ang Sistema ng hustisya sa bansa (graft and corruption) ay humihina dahil A. Mabagal umusad ang mga kaso B. Kulang ng mga kawani sa sangay na ito C. Mahina ang pagpapatupad ng mga batas sa Pilipinas D. Maraming empleyado sa korte ang tiwali 95

___6. Ang graft and corruption sa mga ahensya ng pamahalaan ay masolusyonan kung A. Bawasan ang mga kawani sa mga ahensiya ng pamahalaan B. Mahuhusay na pinuno sa mga ahensya ng pamahalaan ang italaga C. Taasan ang sahod sa mga kawani ng pamahalaan D. Paigtingin ang batas laban sa corruption ___7. Bawat isa sa atin ay makakatulong sa pagsugpo ng corruption kung A. Babantayan natin ang mga gawain ng mga opisyal B. Iboto lamang ang mga tapat na opisyal C. Makinig at magbasa ng balita tungkol sa pamahalaan D. Balewalain ang mga pinagkakagastusan ng pamahalaan ___8. Ang terorismo ay itinuturing na pandaigdigang suliranin dahil A. Maraming Muslim sa iba’t ibang panig ng mundo B. Globalisasyon ang nagpapalala sa terorismo C. Nagaganap ito lahat ng panig ng daigdig D. Sakop ito ng pandaigdigang batas ___9. Gumagawa ng karahasan ang mga terorista dahil gusto nilang A. Ipahayag ang kanilang hinaing B. Maubos ang kanilang kaaway C. Maipalaganap ang kanilang relihiyon D. Mapalakas ang kanilang ekonomiya sa kanilang bansa ___10. Ang terorismong etniko ay naiiba sa iba pang uri ng terorismo sa paraang A. Makabayan ang mga etnikong terorista B. Marahas ang mga gawain ng mga etnikong terorista C. Maimpluwensiya at makapangyarihan ang mga etnikong terorista D. Mas laganap ang gawain ng mga etnikong terorista ___11. Nahihirapan ang pamahalaan na puksain ang mga Abu Sayyaf dahil A. Marami ang hinaing ng mga Abu Sayyaf B. Napakarami ang miyembro nito C. Pinopondohan sila ng ibang bansa D. Suportado sila ng mga mamamayan ___12. Ang mga Abu Sayyaf Group ay inihahalintulad sa mga criminal dahil A. Nakatira sila sa mga liblib na lugar B. Nilalabanan nila ang pwersang militar C. Makabago ang kanilang mga armas D. Pambobomba at pandurukot ang kanilang kinasasangkutan ___13. Ang mga Muslim, Hudyo at Buddhist ay magkakatulad dahil sila ay A. May pare-parehong paniniwala B. Mga panatiko sa kanilang relihiyon C. Nakikipaglaban sa pamahalaan D. Mga etnikong terorista ___14. Nakikinabang ang mga teroristang pangkat sa mga demokratikong bansa sa pamamagitan ng A. Paggamit ng kalayaan sa pamamahayag upang maiparating ang kanilang mga hinaing 96

B. Pagtayo ng mga kompanya upang matakpan ang kanilang maling gawain C. Paggamit ng kalayaan sa pamamahayag upang maiparating ang kanilang mga hinaing D. Paggamit ng dahas upang mapabagsak ang demokratikong pamahalaan ___15. Alin ang maglalarawan sa ugnayan ng mga sangkot sa pork barrel scam at ni Janet Lim Napoles? A. Mahigpit silang magkakaibigan B. Ginamit nila ang isa’t isa sa pangungurakot C. Naisahan ni Napoles ang ilang mambabatas D. Lahat ng mambabatas ay nakapagbigay ng pera kay Napoles II. Tama o Mali: Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi. _____1. Ang transnational crime pinaplano ng isang bansa at isinasakatuparan sa ibang bansa. _____2. Sa money laundering, nilalabhan ang maruming pera para mag-anyo itong malinis _____3. Dulot din ng globalisasyon ang pagkakaroon ng transnational crime. _____4. Ang ginagawa ng mga pedophiles ay halimbawa ng human trafficking. _____5. Sang-ayon ang pamahalaan ng Mindanao sa gawain ng MILF. _____6. Sa loob lamang ng iisang bansa nagaganap ang transnational crime. _____7. Kahanga-hanga ang mga tiwaling kawani ng pamahalaan. _____8. Mahirap tugunan ang mga pampublikong serbisyo dahil sa political dynasty at graft and corruption. _____9. Isang solusyon sa suliranin sa transnational crime ay maunlad na ekonomiya _____10. Nakakatulong ang pagdeklara ng SALN sa pagtukoy sa mga graft at corrupt na opisyal. _____11. Ang mga Abu Sayyaf ang tanging pangkat ng mga terorista sa Pilipinas. _____12. Islamisasyon ang mahigpit na ipinaglalaban ni Abdujarak Janjalani. _____13. Mas lalong bumagsik ang mga Abu Sayyaf ng mamatay ang kanilang pinuno _____14. Sa simula layunin ng New People’s Army na tulungan ang pamahalaan sa mga usaping pangkapayapaan. _____15. Karahasan ang paraan ng mga terorista sa pagkamit ng kanilang layunin. III Pagsusuri. Tukuyin kung anong uri ng Transnational Crime ang nailalarawan sa mga sumusunod na sitwayon ______________1. Maraming Pilipina na ang nagamit bilang mga drug mule/courier. ______________2. Ideposito sana ni Gen. Dela Paz ang baon niyang salapi sa Russia kung di ito nahuli. ______________3. Nagulat na lamang ang mga pasahero ng eroplano papuntang UAE ng biglang magkagulo ang crew at iba na ang piloto. ______________4. Ginawang sex slave ang Pilipinang nagpakasal sa isang foreigner ______________5. Nagpadala sa G. Tiu ng mga Pilipinang mapapangasawa ng mga banyagang naghahanap ng mapapangasawa kapalit ng malaking kita ______________6. Pineke ng isang negosyanteng Hapon ang edad ng mga batang dinala sa Japan 97

IV. Pagtukoy: tukuyin ang hinihinging impormasyon ______________1. Mga proyektong pinopondohan pero hindi naman nakikita ______________2. Mabagal na proseso ng transaksyon sa mga ahensya ng pamahalaan. ______________3. Illegal na komisyon ______________4. Ina ng lahat ng mga scam V. Pagpapaliwanag 1. Paano nakatutulong ang media at mga mamamayan sa pagkakaroon ng maayos na pamahalaan? ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa Paglinang Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi Nilalaman impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang inilahad. impormasyong maayos ang mga inilahad. impormasyon. Hindi masyadong Hindi maayos Organisasyon Magkakaugnay ang bawat magkakaugnay ang ang impormasyong bawat pagkakasunodinilahad. impormasyong sunod ng mga inilahad. impormasyon. Masusi ang May ilang tiyak na May Pagtalakay pagtalakay ng pagtalakay sa pagtatangkang paksa paksa. talakayin ang paksa Kabuuang Puntos

Inihanda nina: G. Julius L.Cacho

G. Carlo Keith M. Garcia

Gng. Jessie C. Olog

98

                                                                                                               99

           

  a.   b.   c.  

    

d.   e.     f.     g.    

                       

        



                  

100

                                                              101

                                                  102

                                                  103

                                                     104

                                                   105

 

mamamayan Pantay-pantay

Karapatan

likas

legal

              

106

                                                         107

                                                      108

                                                  109

                                                      110

          

Dahilan ng paglabag

Epekto ng paglabag

Namimilipit sa sakit

balisa

         111



                                             Epekto ng paglabag sa Dahilan ng paglabag sa  karapatang pantao karapatang pantao 

112

pisikal

politika

kultura

Paglabag sa karapatang pantao

ekonomiya

Likas na yaman

sikolohikal

emosyonal

istruktural

           

      

                  

113



                                                            

114

                                                               115

                                                                        116

                                                           

117

                                                   118

                                                                        119

                                                

            

            

           

                    

120

Lalaki babae Pinuno tatay nanay Gawaing bahay driver

sex

Feeling babae/lalaki Bakla Tomboy Gay Lesbian Bisexual Transgender

gender

                                                       121

    

     

    

                                               122

  

Sa simbahan

Sa pamahalaan

Sa pamilya Gender role

Sa paaralan

Sa lipunan

        

123

          

    

     

 

 



   

      



   

 



     

  



   

  

   

  

  

      

    

      

 

     



 



   

 

  

    

 

  





    



   



    



 

   

 

     





 

  

 





                              

124

                                                                    125

                                                          

126

                                                                                    127

                        

128



                                                                                129

                                                         

      

        

       

        

     

        

       

       

           

        

         

   

   

    130

     

    

  

    

                                                        131

                                                                      132

                                                                  133

                                                                  134

                                                                   135

                                                                           136



  

     

       

                                                               

                                           137

                  

 

 

     

 

 

 

 

  

 

       

 

 

 

 

 

 

     

       

  

     

   

 

   

   

 

     

   

     

   

       

                             

138

                                                                                    Ikaapat na Markahan: Mga Isyung Pang-edukasyon at pansibiko at Pagkamamamayan A. Pamantayang Pangnilalaman: Ang mga mag-aaral ay may pag-unawa sa kahalagahan ng edukasyon tungo sa ikabubuti ng kalidad ng pamumuhay ng tao, pagpapanatili ng kaayusang panlipunan at pag- unlad ng bansa. kahalagahan ng pagkamamamayan at pakikilahok sa mga gawaing pansibiko tungo sa pagkakaroon ng pamayanan at bansang maunlad, mapayapa at may pagkakaisa. B. Pamantayan sa Pagganap: ang mga mag-aaral ay 139

nakagagawa ng case study na tumatalakay sa mga solusyon tungkol sa mga suliraning kinakaharap ng sistema ng edukasyon sa bansa nakagagagwa ng pananaliksik tungkol sa kalagayan ng pakikilahok sa mga gawaing pansibiko at pulitikal ng mga mamamayan sa kanilang sariling pamayanan C. Paksang Aralin Week Mga Isyung Pang-edukasyon at Pansibiko at Session # pagkamamamayan # Topic 1: Mga Isyung Pang-edukasyon 1 Subtopic 1: Access sa Edukasyon Paunang pagtaya 1 Konsepto ng edukasyon 2 Sistema ng edukasyon (introduksyon at pagsasaliksik) 3-4 Sistema ng edukasyon {presentasyon ng output} 2 Assessment 5 Vision-Mission ng DepEd Programa tungkol sa edukasyon 6 3 K-12 7 Pagkakapantay-pantay ng edukasyon 8-9 10 11 Subtopic 2: Kalidad ng Edukasyon 4 Kalidad ng edukasyon 12 Suliranin ng sector ng edukasyon 13 Solusyon sa suliranin ng sector ng edukasyon 14 Assessment 15 5 Film viewing 16 Mini Task 17 Assessment 18 Topic 2: Pansibiko at Pagkamamamayan Subtopic 1: Pakikilahok sa mga Gawaing Pansibiko Konsepto ng pagkamamamayan 20 6 Katangian ng mamamayan 21 Gawaing pansibiko at epekto ng pakikilahok 22-23 Mini task 24 7 Assessment 25 Subtopic 2: Pakikilahok sa mga Gawaing Politikal Konsepto ng political na pakikilahok 26 Paraan ng pampulitikang pakikilahok 27-28 8 Kahalagahan ng pagkakaroon ng partidong political Isyung pampolitika at pampamahalaan 29 Assessment 30 Performance Task 31 32

D. Pamantayan sa Pagkatuto 140

 Nasusuri ang Sistema ng edukasyon sa bansa  Nasusuri ang mga programa ng pamahalaan na nagsusulong ng pagkakapantaypantay sa edukasyon  Nasusuri ang kalidad ng edukasyon sa bansa  Natatalakay ang mga suliraning kinakaharap ng sector ng edukasyon sa bansa  Nakapagmumungkahi ng mga pamamaraan na makakatulong sa pagpapataas ng kalidad ng edukasyon sa pamayanan at bansa  Natutukoy ang mga katangian na dapat taglayin ng isang aktibong mamamayan na nakikilahok sa mga Gawain at usaping pansibiko  Natatalakay ang iba’t ibang gawaing pansibiko sa pamayanan at bansa  Nasusuri ang epekto ng pakikilahok ng mamamayan sa mga gawaing pansibiko sa kabuhayan, pulitika at lipunan  Nasusuri ang epekto ng pakikilahok ng mamamayan sa mga Gawain at usaping pampulitika  Naipapaliwanag ang kahalagahan ng pagkakaroon ng kooperasyon ng mamamayan at pamahalaan sa paglutas sa mga suliraning panlipunan  Naipapahayag ang saloobin sa mahahalagang isyung pampulitika at kinakaharap ng sariling pamayanan at bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino  Natitimbang ang epekto ng mga patakarang pang-ekonomiya na nakatutulong sa patakarang panlabas ng bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino Mga tiyak na layunin (SMARTER) Topic 1 Mga Isyung Pang-edukasyon Subtopic 1 Access sa Edukasyon Session 1 nasasagot ang mga katanungan sa paunang kaalaman Session 2 naipaliliwanag ang konsepto at kahulugan ng edukasyon at ang kahalagahan nito Session 3 & 4 nasasaliksik ang Sistema ng edukasyon mula sa panahong prekolonyal hanggang sa kasalukuyan Session 5 naiuulat at natatalakay ang mga datos na nakalap tungkol Sistema ng edukasyon sa Pilipinas Session 6 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa summative assessment Session 7 naipaliliwang ang probisyon ng Saligang batas tungkol sa edukasyon at natatalakay ang Vision-Mission ng DepEd Session 8 & 9 nasasaliksik at natutukoy ang mga programa ng pamahalaan tungkol edukasyon Session 10 naipaliliwanag ang mga programa ng pamahalaan tungkol sa edukasyon (with emphasis on K-12) Session 11 nasusuri ang mga programa ng pamahalaan na nagsusulong na pagkakapantay pantay ng edukasyon Subtopic 2 Kalidad ng Edukasyon Session 12 nasusuri ang kalidad ng edukasyon sa bansa at natatalakay ang mga epekto nito sa lakas paggawa ng bansa Session 13 naipaliliwanag ang mga suliranin ng sektor ng edukasyon Session 14 nakapagmumungkahi ng mga paraan na makakatulong sa pagpapataas ng kalidad ng edukasyon Session 15 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa summative assessment 141

Session 16 Session 17 Session 18 Session 19

nasusuri ang mga pelikulang “Munting Tinig” napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Mini Task nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa summative Assessment nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa ikaapat na prelims Topic 2 Pansibiko at Pagkamamamayan Subtopic 1 Mga Gawaing Pansibiko Session 20 naipaliliwanag ang pangunahing konsepto ng pagkamamamayan Session 21 natatalakay ang mga katangian na dapat taglayin ng mamamayan Session 22-23 natatalakay ang mga gawaing pansibiko sa bansa, paraan at epekto ng pakikilahok Session 24 nakapagpapakita ng isang gawaing pansibiko sa pamamagitan ng simpleng role play Session 25 nasasagot ang mga tanong sa assessment Subtopic 2 Pampulitikang Pakikilahok Session 26 natatalakay ang konsepto ng Pulitikal na Pakikilahok Session 27 natutukoy ang mga paraan ng pampulitikang pakikilahok Session 28 naipaliliwanag ang iba’t ibang paraan ng political na pakikilahok Session 29 natatalakay ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga partidong political, ang pagsali at pagsuporta dito Session 30 naipaliliwanag ang mga isyung pampolitika at pampamahalaan Session 31 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagsusulit Session 32 napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Performance Task                                          142

               

Topic 1 Mga Isyung Pang-edukasyon Subtopic: Access sa Edukasyon Session 1 Activity 1 Pre-Assessment I Pagsusuri: Lagyan ng (∕) ang mga layunin ng sistema ng edukasyon sa Pilipinas ayon sa Konstitusyon __1. Makapagtrabaho sa pamahalaan __2. Ituro ang mga karapatan at tungkulin ng mga mamamayan __3. Pagbutihin ang mga pagpapahalagang etikal at espiritwal __4. Malinang ang nasyonalismo __5. Maging katulkad ng ibang tao sa daigdig __6. Makapagsanay para sa mga call centers __7. Itaguyod ang kagalingang bokasyonal __8. Makapagbayad ng buwis __9. Malinang ang kagandahang-asal at disiplina __10. Makapaghanapbuhay sa ibang bansa Lagyan (∕) kung mapabubuti ang Sistema ng edukasyon sa bansa at (×) kung hindi __1. Pinalalawak ang edukasyon g mga magulang __2. Nagpapatayo ng pampublikong paaralan __3. Iniuugnay ang mga paaralan sa pamamagitan ng teknolohiyang satellite __4. Humingi ng tulong sa mga negosyante __5. Nagbibigay ng Licensure Examination II Multiple Choice Bilugan ang letra ng tamang sagot 1. Mahalaga ang edukasyondahil A. Nakakatulong ito sa bawat mamamayan upang makapaghanapbuhay ng maunlad at matiwasay B. Ito ang bukal ng lahat ng karunungan at kagandahang asal C. Susi ito upang makapagtrabaho sa ibang bansa D. Pinakamaganda itong programang ipinagkakaloob ng pamahalaan 2. Mas marami ang mga batang tinuturuan sa mga pampublikong paaralan dahil A. limitado ang tinatanggap na mag-aaral sa pribadong paaralan B. karamihan sa mga Pilipino ay sa pampublikong paaralan lamang ang kaya nila C. mas natututo sila sa mga pampublikong paaralan D. maayos ang Sistema sa mga pampublikong paaralan 3. Ang hindi lubusang pagtugon ng DepEd sa mga suliranin sa kakulangan sa mga silidaralan sa mga pampublikong paaralan ay dahil sa A. kulang ang pondo ng pamahalaan 143

B. maraming mag-aaral sa pampublikong paaralan C. walang lugar na pagpapatayuan ng mga paaralan D. kakulangan ng suporta ng pamahalaan 4. Bakit maraming kabataang Pilipino ang hindi makapag-aral? A. mas pinipili nilang maghanapbuhay kaysa mag-aral B. nagsisiksikan sila sa mga silid aralan C. walang panustos ang mga magulang para sa kanilang pag-aaral D. tamad mag-aral ang karamihan sa mga batang Pilipino 5. Nilikha ang Education for All upang lahat ng mga Pilipino ay A. maging functionally literate B. mamuhay ng marangal C. makahanap ng trabaho D. makasabay sa nagbabagong daigdig 6. Paano nagkakaugnay ang suliranin ng kahirapan sa ating bansa at ang isyu ng kalidad ng edukasyon? A. Hindi prayoridad ng ating pamahalaan ang pagkakaloob na kalidad na edukasyon sa mga mahihirap na mamamayan B. maraming Pilipino ang naghihirap dahilhindi sila nagkaroon ng pagkakataong makaranas ng mataas na kalidad ng edukasyon C. mahal ang halaga ng mas mataas na kalidad ng edukasyon kaya’t naghihirap ang mga magulang sa pagpapaaral sa mga anak D. walang kaugnayan ang dalawa 7. Paano naaapektuhan ng pagkakaroon ng edukasyon ang kaayusan at kaunlarang panlipunan? A. natututuhan ng mga mamamayan ang mga gawain at tungkulin ng mga ahensya ng pamahalaan B. nalilinang ng mga mamamayan ang ang kanilang mga kakakayahang maging produktibo C. naisasagawa ng mga mamamayan ang mga paraan upang mapanatiling maayos ang ating lipunan D. nalalaman ng mga mamamayan ang kanilang karapatan at kung paano ipaglaban ang mga ito 8 Ayon sa Konstitusyon, ang Education for All ay A. nakatuon sa pagpapalago ng disiplinang pansarili, moralidad at kagandahang-asal B. libre at mataas ang kalidad upang maging kahanay ng edukasyon sa ibang bansa C. binibigyang dii nag paglinang ng mga kaalaman at kasanayan lalo na sa agham at teknolohiya D. sapat, makabansa at naglilinang ng mga kasanayan at pagpapahalaga 9 Paano mailalarawan ang kasanayan ng karamihan sa mga guro sa Pilipinas? A. Maraming guro ang hindi pa nakapasa sa licensure exam B. Karamihan sa mga guro ang may lisensya na upang magturo C. Ang mga guro ay may mataas na kalidad ng edukasyon D. Karamihan sa mga guro ay mahuhusay kaya’t pumupunta sila sa ibang bansa 10. Ang K-12 ay naglalayong A. mabigyan ng trabaho ang bawat batang makapagtapos ng pag-aaral B. maihanda ang mga Pilipino sa pandaigdigang edukasyon 144

C. gawing bihasa sa Ingles at iba pang banyagang wika ang mga bata D. damihan ang mga kasanayan ng mga mag-aaral 11. Ang mga mamamayan ay kailangang makilahok sa mga gawaing pansibiko upang A. mapigil ang mga katiwalian sa pamahalaan B. malinang ang kakayahan ng bawat isa C. makatugon sa pangangailangan ng pamayanan at bansa D. matamasa ang karapatang ipinagkaloob sa atin 12. Paano maipapakita ang ating pagkamakabayan? A. pagbili ng mga produktong banyaga B. pakikilahok sa halalan ng mga pinuno ng bansa C. pagtangkilik sa mga kapwa Pilipino D. paghahanap ng trabaho sa ibang bansa 13. Paano nakatutulong ang pagtatatag ng mga asosasyon o organisasyon sa bansa? A. marami ang sumusikat sa pagsali sa mga ito B. nadaragdagan ng mga ito ang kita ng mga mamamayan C. nasusuportahan nito ang mga proyektong nagsusulong ng kapakanan ng mga mamamayan D natutugunan nito ang pangangailangan ng mga miyembro 14. Dapat ipagbigay alam sa kinauukulan ang mga maling Gawain sa lipunan upang A. maturuan ng leksyon ang masasamang loob B. mapanatili ang kaayusan sa pamahalaan C. mapadali ang kanilang trabaho D. mapigilan ang mga gawaing ito para sa kapakanan ng lahat 15. Bakit mahalaga ang pagbabayad ng buwis? A. nakadaragdag ito sa mga programa ng pamahalaan B. pinagkukunan ito ng pondo para sa agrikultura C. ginagamit ito ng pamahalaan sa paghahatid ng mga serbisyo D. pambayad ito sa mga utang ng pamahalaan sa ibang bansa 16. Ayon sa isinagawang pag-aaral, pinipili ng karamihan ang mga kandidato na kanilang iboboto ayon sa A. katangian ng kandidato at prgrama ng partido B. popularidad at pag-endorso ng kakilalang tao C. popularidad at katangian ng kandidato D. benepisyo sa botante at pamamaraan ng partido 17. Bakit mahalaga ang mga party list? A. nakatutulong sila sa mga mahihirap at naghihikahos na mamamayan B. katulong sila ng mga mambabatas C. sila ang kinatawan at boses ng iba’t ibang sector ng lipunan D. itinataguyod nila ang mahahalagang proyekto at programa ng pamahalaan 18. Mahalaga ang mga non-government organizations sa pag-unlad ng bansa dahil A. marami itong kasapi mula sa iba’t ibang sector ng lipunan B. pumapanig ang mga ito sa pamahalaan at sumusuporta sa mga programa nito C. tumutugon ang mga ito sa mga hinaing ng iba’t ibang sector ng lipunan D. kumikilos ang mga ito para sa mga nangangailangan at mahihirap 19. Paano naiiba ang Ngo sa ibang organisasyon? A. semi-private at tumatanggap ng sahod ang mga boluntaryong miyembro nito 145

B. pribado, hindi pangkalakal, boluntaryo, rehistrado at pormal na inorganisa C. binuo ng mga boluntaryong miyembro na suportado ng pamahalaan D. pangunahing samahan para sa pagpapaunlad n gating bansa 20. Paano maaring makilahok ang mga mamamayan sa Gawain ng pamahalaan ayon sa Saligang Batas? Pagtatayo ng mga samahang sibiko Pagpigil sa mga ginagawa ng mga politico A. Pagreregalo sa mga kawani ng pamahalaan B. Pagbibigay ng mga donasyon sa mga mahihirap Session 2 Activity 1 Akrostik – magbibigay ang mga mag-aaral ng sarili nilang pakahulugan sa edukasyon sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga salitan naguumpisa sa bawat letra ng edukasyon. Ibabahagi ito sa klase pagkatapos ng gawain E D U K A S Y O N Activity 2 Think, Pair, Share- pag-uusapan ng magkapareha ang mga tanong a. Bakit sila nag-aaral? b. Bakit mahalaga na may pinag-aralan? c. Paano nakakatulong ang pagkakaroon ng edukasyon sa pagkamit ng maayos na pamumuhay at maunlad na pamayanan? Activity 3 Small Group Sharing- magbahaginan ng sagot ang mga miyembro ng pangkat at bubuo sila ng isang talata na magbubuod sa kanilang mga sharing Activity 4 Big Group Sharing- ilalahad ng lider ng pangkat ang output ng grupo Activity 5 Completion- itutuloy ng mga mag-aaral ang naputol na pangungusap Sisikapin kong makatapos ng pag-aaral upang maihanda ko ang aking sarili sa mga pagsubok sa pagkakaroon ng maayos at maunlad na pamumuhay at ng makatulong din ako sa pagkamit ng kaunlarang panlipunan at pambansa Session 3 & 4 Activity 1 Sequencing and Clustering Activity- aayusin at igugrupo ng mga magaaral ang mga sumusunod ayon sa kanilang nalalaman    

K-12 curriculum Character education Edukasyon ay para sa may kaya Walang impluwensya ang relihiyon sa edukasyon

 

Panahon ng mga Hapon Panaho ng Republika 146

      



Tinalikuran ng mga Pilipino ang pag-aaral Parating pagbabago ng Sistema ng Edukasyon (DepEd, Bureau of Public and Private Schools, DECS, ME, MECS) Libre at kompulsaryong pag-aaral Sentro ng pag-aaral ang relihiyon para sa mababang paaralan Sa sariling bahay ginagawa ang pag-aaral Mga pari ang mga guro Pagbuburda, paggawa ng palayok at paghahabi

  

Panahon ng mga Amerikano Panahon ng mga Espanyol Panahong prekolonyal Kasalukuyang panahon

Activity 2 Group research Activity- tutuklasin ng mga mag-aaral ang kanilang ginawa kung tama o hindi Rubriks ng partisipasyon kraytirya Pagtupad ng tungkulin sa pangkat Pakikipagtalakayan

Pakikibahagi sa gawain Pagdadala ng kagamitan

Natatangi (4) Gumagawa ng lahat ng tungkulin ng maayos Nagbigay ng mga kaugnay at maayos na impormasyon Kusang ginawa nang maayos ang mga gawain Kumpleto ang dinadalang kagamitan

Natutupad (3) Gumawa ng lahat ng tungkulin

Nalilinang (2) Gumawa ng ilang tungkulin lamang

Nagbigay ng ilang mga kaugnay na impormasyon

Nagbigay ng kaunting impormasyon

Ginawa ang Gawain kung pinaalalahanan May ilang kulang sa kagamitan

Bihirang gumawa kahit na pinaaalalahanan May ilang kagamitang dinadala

Nagsisimula (1) Hindi ginagawa ang inatas na tungkulin Hindi nagsalita

Iniasa ang Gawain sa iba Walang dinadalang kagamitan

Activity 3 Graphic Organizer- pagkatapos na makakuha ng mga impormasyon ay kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang Data Retrieval Chart panahon

Prekolonyal

Lugar

Loob at labas ng bahay Gawaing bahay at kasanayan sa pakikidigma

Pokus

Nagtuturo Pagbabago

Mga nakatatanda

Panahon ng mga Espanyol Sa mga silid-aralan

Panahon ng mga Amerikano Sa mga silid-aralan

Panahon ng mga Hapones Sa mga silid-aralan

Panahon ng Republika

Relihiyon (naituro ang wika pero sa mga huling panahon)

Wikang Ingles, Literatura at Sining

Nihongo, Wikang Pilipino, at character education

Science, English Math Makabayan

Kahandaan sa kolehiyo, trabaho at negosyo

Mga pari

Edukasyon para sa lahat Mga guro

Mga guro

Mga guro

Mga guro

Edukas-yon para sa iilan, may mga naipata-

Edukasyon ay walang limit; maraming

Tinamad at natakot mag-aaral ang mga

Pagbabagobago ng Sistema (DepEd,

Paggamit ng Mother Tongue sa pagtuturo

Sa mga silid-aralan

Kasalukuyang panahon Sa mga silid-aralan

147

yong paaralan nabawsan ang ugaling barbariko

paaralan ang naidagdag

Pilipino

Bureau of Public and Private Schools, DECS, ME, MECS: pabagobagong kurikulum

13 years na pag-aaral bago magkolehiyo

Rubriks para sa pag-uulat ng pananaliksik Mahusay (4)

Katamtaman (3)

Lubhang malinaw na ipinahayg ang paksa o suliranin ng pananaliksik Wasto lahat ang mganalikom na datos o impormasyon Lubos na nabigyan solusyon ang problema

Malinaw na ipinahayg ang paksa o suliranin ng pananaliksik

Maayos ang pag-uulat naginawa batay sa suliranin at datos nnakalap Natapos ang Gawain sa takdang panahon

May kaayusan ang paguulat na ginawa batay sa suliranin at datos na nakalap Nahuli ng bahagya sa takdang panahon

May isa o dalawang mali ang mga datos o impormasyon Nabigyang solusyon ang problema

Hindi gaanong mahusay (2) May kalabuan na ipnahayag ang mga paksa o suliranin ng pananaliksik May ilang mali ang mga datos o impormasyon Hindi gaanong nabigyang solusyon ang problema Hindi gaanong maayos ang pag-uulat naginawa batay sa suliranin at datos nnakalap Nahuli sa takdang panahon

Kailangan pang magsanay (1) Malabo na ipinahayg ang paksa o suliranin ng pananaliksik Mali ang mga datos o impormasyon Hindi nabigyang solusyon ang problema Magulo ang pag-uulat t hindi batay sa suliranin at datos ang nakalap Huling-huli sa takdang panahon

Session 5 Activity 1 Group Discussion- muling magpapangkat ang mga mag-aaral upang plantsahin ang kanilang output Activity 2 Big Group Sharing- tatalakayin sa klase ang bunga ng kanilang pananaliksik. Pagkatapos ng pangkatang pagtalakay ay ipapaskil nila ang kanilang mga output at paghahambingin nila ang mga ito. Kung kailangang pagtalunan ay magkakaroon ng WIN WIN SOLUTION Activity 3 pagbibigay ng puntos sa pangkatang Gawain Session 6 Activity 1 Summative Assessment I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali kung hindi. _____1. Ang K-12 ay simula Kinder hanggang kolehiyo _____2. Kasali rin ang mga matatanda sa Education for All progam ng DepEd. _____3. Nadagdagan ang basic education ng dalawang taon. _____4. Sa panahon ng mga Amerikano, pinakamahalaga ang asignaturang industriyal. _____5. Naging eksklusibo ang edukasyon sa mga may kaya sa panahong Amerikano. _____6. Impormal ang edukasyon sa panahong pre-kolonyal. _____7. Malawakan ang paggamit ng wikang Ingles sa panahon ng mga Amerikano. _____8. Tagumpay ang mga Hapones sa pagpapalaganap ng kanilang impluwensya sa Edukasyon. 148

_____9. Maraming pampublikong paaralan sa panahon ng mga Espanyol. _____10.Ang edukasyon ay nagging pangunahing halimbawa ng Amerikanisasyon ng mga Pilipino II Pagtukoy Tukuyin ang yugto ng kasaysayan kung saan naipakita ang mga sumusunod: ________________1. Mahabang panahon ang iginugol sa pagsasaulo ng mga dasal ________________2. Pinamunuan ng mga Thomasites ang mga paaralan. ________________3. Ipinagbawal ang paggamit ng wikang Ingles. ________________4. Pagpapanday at pagsasaka ang itinurong kasanayan ________________5. Katumbas ng sekondaryang antas sa kasalukuyan ang Bachiler en Artes ________________6. Sa tahanan ginagawa ang pagtuturo ________________7. Ipinakilala ang edukasyong bokasyunal ________________8. Binigyang-diin ang paggamit ng wikang Tagalog. ________________9. Sinasanay ang mga bata sa mga gawaing bahay at pagpapamilya _______________10. Hinikayat ang mga mag-aaral na pag-aralan ang Niponggo _______________11. Nilikha ang CHED, TESDA bilang katuwang ng DepEd _______________12. Itinatag ang Paaralang Normal ng Pilipinas _______________13. Binigyang diin ang paggamit ng Wikang Bilingual _______________14. Pinalitan ng DepEd ang Bureau of Instructions _______________15. Pinalitan ng DECS ang DepEd. III Pagtatapat-tapat Sagot Kolum I 1 turuan ang mga mag-aaral na umasa sa sarili, makayanang magtrabaho at matuto ng responsibilidad 2 magbigay ng pundasyon para sa organisadong pag-aaral 3 mapalawak ang kapaligiran ng pamilya 4 mahubog ang asal ng mag-aaral 5 mabigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral upang malaman ang kanilang kasanayan, potensyal at talento

Kolum II A. Pagkuha ng kaalaman B. Pagpapaunlad ng kasanayan C. Paghahanda para sa buhay D. Pakikihalubilo sa kapwa E. Pagkilala sa awtoridad F. Paghubog sa paguugali

Session 7 Activity 1 Quick Think – pagtutuunan ng pansin ang infographics ng UNESCO (textbook page 287) “Education Transforms Lives”. Pipili ng isang elemento at ipapaliwanag Activity 2 Group Work- babasahin ng mga mag-aaral ang probisyon ng Saligang Batas Artikulo 14 Seksyon 1-3 (textbook page288) at pag-usapan ang mga sumusunod na katanungan: Anong karapatan ang tinutukoy sa Seksyon 1? 149

Sino ang dapat mangalaga sa karapatang ito? Ano naman ang nilalamn ng seksyon 2? Ano ang mga tungkulin ng estado? Ano ang nilalaman ng seksyon 3? Ano ang dapat na maikintal sa mga mamamayan? Activity 3 Moment of Silence- babasahin ng mga mag-aaral ang Vision-Mission ng DepEd Activity 4 Group Sharing – pagkatapos basahin ang Vision-Mission ay sasagutin ng grupo ang mga sumusunod na tanong Nakaalign ba ang V-M ng DepEd sa Saligang Batas? Oo Pumili ng mga salitang magpapatunay sa alignment ng DepEd V-M sa Konstitusyon. Ilalagay ito sa chart Vision -Mission Konstitusyon Passionately love their Ikintal ang pagkamakabayan at country nasyonalismo Patatagin ang pagpapahalagang Realize full potential etikal, espiritwal, linangin ang karakter na moral at disiplinang pansarili Contribute to building Itaguyod ang kahusayan the nation a. Ano ang Misyon ng DepEd? b. Sino ang mga tatanggap nito? Activity 5 Closure – sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong: “Naisasakatuparan ba ang V-M ng Deped?” Magbigay ng mga Patunay Session 8 & 9 Activity 1 Agree or Diagree- tatayo ang mga mag-aaral kung sang-ayon uupo kung hindi  Limitahan ang oras na nasa paaralan  Araw-araw ang bawat subject  Gawing 3 oras sa isang linggo ang bawat subject  K-12  May mga guro na walang mastery sa itinuturo  Bawasan ang bilang ng asignatura  Wala ng quarterly assessment Activity 2 Diad- pag-uusapan ng magseatmate ang pagsang-ayon o di pagsang-ayon sa K-12 Activity 3 Survey- ang tumatayong lider ng pangkat ay magsasagawa ng survey sa kanyang grupo kung sino ang sang-ayon at di sang-ayon sa K-12. Ilalahad kung ilan ang sang-ayon at di sang-ayon Activity 4 Pagsasaliksik – sasaliksikin ng bawat pangkat ang mga sumusunod na programa ng pamahalaan tungkol sa edukasyon: BEC , EFA (Education for All) at K-12 Gabay na tanong sa gagawing pagsasaliksik: Ano ang karaniwang pagkakaiba ng mga programa? 150

Ano ang K-12 Curriculum? Ano ang mga katangian at kalakasan ng K-12? Ano ang mga isyung kinakaharap nito? Paano tutugunan ng reporma sa edukasyon ang ang pangangailangan ng panahon? Activity 5 Graphic Organizerprograma katangian pagbabago BEC EFA (Education for all) K-12 Session 10 Activity 1 Post It- ipapaskil sa pisara ang output ng bawat pangkat. Susuriin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga ito Activity 2 Shared Discussion (with emphasis on K-12) Pag-uusapan sa klase ng malalim ang tungkol sa K-12 K-12 Kurikulum Layunin Maihanda ang mga mag-aaral sa kolehiyo, trabaho at negosyo Katangian Seamless, enhanced and streamlined, strengthened, livelihood readiness Kalakasan Economic integration Isyu Hindi lahat ay sang-ayon Sasagutin ang tanong na : Paano tutugunan ng reporma sa edukasyon ang pangangailangan ng panahon? Activity 3 Closure- ngayong mas malalim na ang inyong pagkakaintindi sa K-12, pinaninindigan niyo pa rin ba ang inyong naunang sagot? Bakit? Session 11 Pagkakapantay-pantay ng edukasyon Activity 1 Table Analysis Enrollment in Government and Private Schools by grade Level Taong Pre-school Elementarya Sekondarya Pampaaralan

Publiko

Pribado

Publiko Pribado Publiko Pribado 12 318 1 092 1 332 2007-2008 591 445 410 778 505 781 5 173 330 846 12 574 1 112 1 342 2008-2009 746 743 429 056 506 137 5 421 562 296 12 780 1 134 1 340 2009-2010 1 049 035 420 444 327 222 5 415 498 456 13 002 1 012 1 286 2010-2011 1 217 939 369 872 994 604 5 527 399 252 13 228 1 149 1 397 2011-2012 1 671 227 408 747 304 457 5 575 945 856 Tanong: Ano ang mapapansin niyo sa enrolment sa private at public schools sa bawat School Year? Sa pre-school Sa elementarya 151

Sa sekundarya Activity 2 Silent Reading- babasahin ng mga mag-aaral ang artikulo at lalagyan ng sticky notes ang mga mahahalagang impormasyon Activity 3 T-chart – isusulat sa T-chart ang mga suliraning may epekto sa pantaypantay na aksesibilidad sa edukasyon suliranin Bilang ng paaralan

Epekto Pag nagpunta sa high school at college limitado ang bilang ng paaralan -marami ang pupunta sa high school kokonti ang paaralan ng high school kaya Lilipat sila sa private Magpasyang titigil na lang (di kaya ang babayaran sa private, dagdag pamasahe, buong araw na wala sa bahay)

Bilang ng klasrum

-dagdag matrikula, pamasahe, baon, projects Activity 4 Group Sharing- pag-usapan ang mga sumusunod: Sa unang pagpasok mo sa klasrum ano ang gagawin mo kung -okupado na lahat ng upuan -sabihan kang magnight shift ka na lang ahil maraming enolees -mag home study ka na lang -lilipat ka sa private school -kumuha ka na lang ng kursong bokasyonal dahil mahirap lang kayo b. Paano tayo magkakaroon ng pantay-pantay na aksesibilidad sa edukasyon? (shifting ng klase,home study, paglipat sa skul na mas mababa ang populasyon,pagbibigay g libreng pagkain sa mga magaaral,4Ps,Scholarships tulad ng CHED, DOST, GSIS at mga bokasyunal na kurso) Activiry 5 Formative Assessment – sasagutin ang assessment sa textbook page 306 Session 12 Activity 1 IQF Chart- pupunan ng mga mag-aaral ang kahon ng I sa IQF Chart para sa tanong na Initial Idea Question Final Answer Kapag marami sa mga Kailan masasabing may nagsipagtapos ang kalidad ang edukasyon nagtagumpay Activity 2 Triad- Naniniwala k aba sa karaniwang sinasabi ng mga tao ng mas magagaling daw ang mga mag-aaral sa pribadong paaralan? Bakit? Activity 3 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral artikulo gabay ang tanong na: Ano ang basehan ng de-kalidad na edukasyon? (pananaliksik o research, pagtuturo, employability ng mga nagsipagtapos, pasilidad, 152

internalization, inobasyon, engagement, accessibility) Paano napatataas ang kalidad ng edukasyon sa Pilipinas? (may mandato ang mga ahensiya ng DepEd,CHED at TESDA; nagsasagawa ng akreditasyon ang PAASCU, PACUCOA, ACSUAAI,AACCUP,ALCUCOA) Activity 4 Intellectual Discussion- tatalakayin ang mga paraan ng pamahalaan upang maibigay ng mga paaralan ang de-kalidad na edukasyon (babalikan ang mga tanong na unang naibigay) Activity 5 IQF Chart- pupunan ng mga mag-aaral ang ikatlong kahon ng IQF Chart

Initial Idea Kapag marami sa mga nagsipagtapos ang nagtagumpay

Question Kailan masasabing may kalidad ang edukasyon?

Final Answer Ang lahat ng mga gusting mangyari ng DepEd,TESDA at CHED at ng mga accrediting institutions ay nagawa ng mga paaralan

Session 13 & 14 Activity 1 Q & A- magtanungan ang mga magkakatabi tungkol sa mga nakikita nilang suliranin ng esktor ng edukasyon Activity 2 Jot Charting - habang binabasa ng mga mag-aaral ang mga material na ibinigay ng guro ay pupunan ng mga nag-aaral ang Jot Chart suliranin Mataas na Kakulangan Kakulangan Mababang Mababang bilang ng ng ng guro kalidad ng sahod drop-out kagamitang pagtuturo pampagtuturo Bakit ito suliranin Ano ang epekto nito Paano ito malulutas Activity 3 Post It- ipapaskil sa pisara ang output ng bawat pangkat at susuriin ang mga ito. Magkakaroon din ng talakayan sa mga suliranin ng sector ng edukasyon Activity 4 Chart Analysis- bawat pangkat ay mabibigyan ng tsart ng may kaugnayan sa suliranin ng edukasyon at susuriin ang mga ito Achievement rate ng Elementary a. Achievement rate ng secondary b. Passing rate ng licensur exam 153

c. Salary rate ng mga guro d. Budget ng pamahalaan e. Bilang ng silid aralan at enrollment sa paaralan f. Teacher-student Ratio g. Drop-outs and completers sa iba’t ibang grade level Activity 6. Rescue Me- ipapaliwanag ng mga mag-aral ang kanilang sariling paraan ng pagtulong sa mga sumusunod na sitwasyon: a. Bumagsak sa tatlong asignatura ang nakababatang kapatid b. Sa pangatlong pagkakataon ay di pa rin pumasa sa LET ang kaibigan c. Na-drop sa school ang pinsan d. Maraming kapitbahay ang di na pumapasok sa skul e. Gustong mag-aral ng kuya mo pero di kayo kayang sabay na pagaralin f. 5:1 ang aklat sa public school g. Di kayo pinapalabas ni teacher tuwing reses dahil may mga paninda siyang pagkain Activity 5 Closure- magbibigay ng konklusyon ang mga mag-aaral sa kanilang mga natuklasan hinggil sa suliranin ng sectoring edukasyon napatunayan ng mga pagsusuri na aming ginawa na ang matagal nang suliranin ng sector ng edukasyon ay problema pa rin ngayon Session 15 Activity 1 Summative assessment (Chapter Quiz) I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali kung hindi _____1. Sa buong Asya mataas ang antas ng literasi sa Pilipinas ayon sa inilalabas na Survey _____2. May kalidad ang edukasyon kung mataas ang functional literacy _____3. Sapat na ebidensya ng de-kalidad na edukasyon ang uri ng mga mag-aaral at nagtapos sa isang paaralan _____4. Nagsasagawa din ng akreditasyon sa mga paaralan hinggil sa kalidad ng edukasyon. _____5. Ang mga kolehiyo na may mataas na kalidad ay nabibigyan ng akreditasyon II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon __________________1. Kompangyang nakabase sa London na nagssagawa ng pananaliksik tungkol sa edukasyon at trabaho at naglalabas ng listahan ng 500 na pinakamahuhusay na kolehiyo sa Asya at sa buong mundo. __________________2. Pagsusulit na sumusukat sa kasanayan at kakayahan ng mga guro upang makapagturo. __________________3. Bilang ng taon na dapat gugulin sa pag-aaral bago makatuntong sa kolehiyo ang mga mag-aaral ngayon. __________________4. Sangay ehekutibo ng pamahalaan ng namamahala at nagngalaga sa Sistema ng edukasyon sa bansa. 154

__________________5. Kategoryang ibinibigay sa mga kolehiyo na mataas ang kalidad maliban sa akreditasyon III. Pagsusuri A. Suriin ang mga sumusunod kung dahilan ng suliranin ng sector ng edukasyon, solusyon sa suliranin o epekto ng suliranin. Isulat ang D kung dahilan, S kung solusyon at E kung epekto ____1. Pagsisiksikan ng mga mag-aaral sa klasrum ____2. Erroneous na mga textbook ____3. Priority ng mag-aaral ang lumiban sa klase ____4. korapsyon ng DepEd ____5. Shifting ng klase ____6. Mag-sideline si teacher ____7. Limang estudyante ang gumagamit ng iisang libro ____8. Mali ang konseptong matutunan ng mga mag-aral ____9. Ipasa ng guro ang licensure exam ____10. Mababang sahod ng guro Suriin ang chart ng ranggo ng mga pamantasan ng Pilipinas sa Asya at sa mundo. Taon

World Ranking (out of 500) Asian Ranking (out of 300) University of the Philippines University of the Philippines 2010 262nd 78th Ateneo de Manila University Ateneo de Manila University 307th 58th De La Salle University 451- De La Salle University 500th 101st University of Santo Tomas 551- University of Santo Tomas 600th 106th University of the Philippines University of the Philippines 2011 332nd 62nd Ateneo de Manila University Ateneo de Manila University 360th 65th De La Salle University 551- De La Salle University 600th 104th University of Santo Tomas University of Santo Tomas 601-650th 107th University of the Philippines University of the Philippines 2012 348th 68th Ateneo de Manila University Ateneo de Manila University 451-455th 86th De La Salle University De La Salle University 601-650th 142nd University of Santo Tomas University of Santo Tomas 601-650th 148th 500 Universities sa mundo ______3. Pamantasan na nangunguna sa apat na pamantasan ng Pilipinas

_____ _1. Bilang paman tasan sa Pilipin as ang napasa ma sa survey _____ _2. Pama ntasan na hindi nakap asok sa Best

155

______4. Pamantasan na laging nakabuntot sa ranggo ng UP sa World Ranking ______5. Pamantasan na nakapasok lang ng isang beses sa loob ng tatlong taon sa World Ranking ______6. Pinakamataas na ranggo na nakuha ng mga pamantasan sa Asian Survey ______7. Pamantasan ng Pilipinas na nakakuha ng pinakamataas na ranggo sa loob ng tatlong taon base sa Survey ______8. Pamantasan na nakatali sa pangalawang pwesto sa loob ng dalawang taon ______9. Taon kung saan naunahan ang UP sa unang pagkakataon _____10. Kung susumahin, aling pamantasan ang nahuhuli sa kalidad ng edukasyon na ibinibigay? Session 16 Activity 1 Film Viewing (Munting Tinig o Ganito kami noon, Paano kayo ngayon?) Session 17 Activity 1 Mini Performance Task Gawain 1 Gawain 2 Gawain 3 Magsulat ng isang Gumawa ng campaign ad Lumikha ng isang tula o sanaysay na na naghihikayat sa mga awit na nagpapaliwanag ng nagpapaliwanag sa mamamayan na gumawa mga sanhi at solusyon sa kahalagahan ng edukasyon ng mga paraan upang mga suliraning tungo sa ikabubuti ng makatulong sa pagpapataas kinakaharap ng Sistema ng kalidad ng buhay ng tao, ng kalidad ng edukasyon sa edukasyon sa bansa pagpapanatili ng pamayanan at bansa kaayusang panlipunan at pag-unlad ng bansa Rubriks sa Pagmamarka pamantayan 4 makabuluhan Lubhang makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng Interpretasyon Makatotohanan at kapanipaniwala

Maayos ang presentasyon

3 Makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng interpretasyon

2 Hindi gaanong makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng interpretasyon Lubhang Makatotohanan Hindi makatotohanan at gaanong at kapanipaniwalala makatotohakapanipaniwalala ang mga nan at ang mga impormasyon kapanipaniimpormasyon wala ang mga impormasyon Maayos ang Hindi gaanong May kalabuan ginawang maayos ang ang ginawang

1 Hindi makabuluhan at wasto ang mensaheng binigyan ng interpretasyon Hindi makatotohanan at kapanipaniwala ang mga impormasyon

Malabo ang ginawang 156

Malinaw na naipahayag

Makahihikayat

presentasyon Angkop na angkop at wasto ang mga ginamit na salita at mga pahayag

presentasyon Angkop at wasto ang mga ginamit na salita at mga pahayag

Nakahihikayat nang lubos ang ginawa

Nakahihikayat ang ginawa

presentasyon Hindi angkop at wasto ang karamihan sa mga ginamit na salita at mga pahayag Bahagyang nakahihikayat ang ginawa

presentasyon Maraming kamalian sa paggamit ng mga salita at pahayag Hindi nakahihikayat ang ginawa

Session 18 Activity: Summative assessment (Unit Quiz) I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali kung hindi. _____1. Malaki ang papel na ginagampanan ng edukasyon pra sa social mobility ng mamamayan. _____2. May gender at age bias ang Education for All _____3. Kumprehensibong edukasyon ang bigay ng mga Espanyol _____4. Layunin ng MDG na ipalaganap ang Universal College Education _____5. Sa bisa ng K-12, papalitan ang 10 year basic education cycle ng sistemang magbibigay ng dagdag na kasanayan. _____6. Ang pagtaas ng bilang ng mga mag-aaral ay nangangahulugan din ng pagtaas ng kailangang guro. _____7. Kasama sa pagbabagong dala ng K-12 ay ang mother tongue na gagamitin lamang sa unang taon. _____8. Ang K-12 ay paghahanda para sa ASEAN integration _____9. Ang implemntasyon ng K-12 ay para lamang sa mga pampribadong paaralan. ____10. Ang nakatapos ng K-12 ay obligadong magpatuloy sa kolehiyo II Pagtukoy tukuyin ang binabanggit sa mga pahayag ________________1. Institusyong para sa edukasyong teknikal at bokasyunal ________________2. Institusyong namamahala sa mga kolehiyo ________________3. Sitwasyo kung saan di magkatugma ang edukasyon at trabaho ________________4. Tawag sa mga paaralan na umaabot sa mga mag-aaral sa robinsya upang hindi na pumunta sa siyudad ang mga mag-aaral ________________5. Susi para magkaroon ng matalino at makatarungan na pamumuhay o para makaalpas sa kahirapan III Multiple Choice Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa patlang ____1. Sino sa mga mananakop ang nagturo sa mga Pilipino na ituring na marangal ang trabaho at dapat itong mahalin? A. Amerikano B. Espanyol C. Hapones ____2. Tumutukoy sa agwat ng mga babae at lalaki na nakakapag-aral o nakapag-aral A. Elementary participation rate B. Gender gap in literacy C. Cohort Survival

157

____3. Dito nakapaloob ang adhikain ng United Nations na may kaugnayan sa pagtugon sa suliranin ng kahirapan, di- pagkakapantay-pantay,literasi, kalusugan ng kababaihan, sustainable development at pagtugon sa sakit A. Millennium Development Goals B. Sustainable Development Goals C. United Nations Goals ____4. Sistematiko at komprehensibong programa ng pamahalaan para sa pagrereporma ng Sistema ng edukasyon sa bansa A. Basic Education Curriculum B. BEC Ten Point Agenda C. K-12 Program ____5. Tumutukoy sa kabuuang bilang ng mga batang nakakatapos ng pag-aaral sa antas ng elementarya taon-taon A. Cohort Survival Rate B. Gender gap literacy rate C. Elementary participation rate ____6. Naglalayon itong gawing 100% ang makatapos ng primary education A. Reproductive Health B. Gender Equality C. Universal Primary Education III. Odd one Out Guhitan ang hindi kasali sa pangkat 1. A. TESDA B. CHED C. CHR D. DepED 2. A. DepEd B. MES C. MECS D. DECS 3. A. HUMMS B. ABM C. STEM D. TLV 4. A. integrasyon B. trabaho C. kolehiyo D. Negosyo IV Pagpapaliwanag Ipaliwanag ang inyong sagot sa tanong na Paano nakakatulong ang edukasyon sa pagbabago at pag-unlad ng buhay? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Session 19 Activity : Preliminary Exam Subtopic 2 Pansibiko at pagkamamamayan Session 20 ang pangunahing konsepto ng pagkamamamayan Activity 1 Visual Presentation/Picture Analysis Mga makikitang larawan  Rescue sa mga biktima ng kalamidad  Rally tungkol sa pork barrel  Nagbibigay ng relief goods  Pagbisita sa mga maysakit  Paghahandog sa mga charity houses Ano ang karaniwang ipinapakita sa video/larawan?(mga gawaing 158

nagpapakita ng pagkamamamayan) Activity 2 Concept mapping-

Paninindigan sa katarungan

pagkamamamayan

Aktibong nakikilahok

Responsable sa kapakanang pantao

Activity 3 Read and Share- babasahin ang artikulo tungkol sa pagbuo ng konsepto ng pakamamamayan at sasagutin ang tanong na: Paano umunlad ang konsepto ng pagkamamamayan sa paglipas na panahon sa iba’t ibang lipunan at panahon? Activity 4 Data Retrieval Chart- lalagyan ng mga key words ang mga kahon Piyudalismo at Rebolusyong Greece Rome merkantilismo Amerikano Pilipinas Spartans Plebian Landlord naturalisasyon EDSA revolution Athenians peasant bourgeoise Activty 5 Group Discussion –pag-uusapan ng pangkat ang tungkol sa pagbuo ng konsepto ng pagkamamamayan gamit ang mga salitang nailagay sa chart. Maaaring magbibigay pa sila ng mas maraming halimbawa sa Pilipinas Activity 6 Closure- sasagutin ang tanong na: Paano mo maipapakita ang iyong pagkamamamayan? Session 21 Mga katangian na dapat taglayin ng mamamayan Activity 1 Group Recitation – bibigkasin ng mga mag-aaral ang Panatang Makabayan Tanong: Ano ang pangunahing tinutukoy ng panata? (mga dapat gawin upang maipakita ang pagiging makabayan) Activity 2 Self-evaluation Checklist – susuriin ng mga mag-aaral ang kanilang sarili 159

kung gaano nila naipapakita ang kanilang pagkamamamayan. Lagyan ng tsek ang kahon na katumbas ng iyong antas Lagi 5

Mada- Minsan Bihira Hindi las 4 3 2 1

Mahal ko ang Pilipinas, aking lupang sinilangan, tahanan ng aking lahi, kinukupkop ako at tinutulungan upang maging malakas, masipag at marangal Pinakikinggan ko ang payo ng aking magulang Sinusunod ko ang mga tuntunin ng aking paaralan Tinutupad ko ang aking tungkulin na maglingkod, mag-aral at magdasal ng buong katapatan Handa kong ialay ang aking buhay pangarap, pagsisikap para sa bansang Pilipinas Activity 3 Group Sharing – pag-uusapan ng mga magkakapangkat ang mga katangian na dapat taglayin ng bawat Pilipino. Hahanguin ang kanilang mga sagot sa mga sumusunod: Panatang Makabayan, Mga Kababayan Ko, Saligang Batas Activity 4 Presentasyon ng output- ipapaskil sa pisara ang kanilang output at ipapaliwanag ang mga ito Activity 5 Sa mga katangiang nabanggit, alin ang taglay mo? Magbigay ng mga ginawa upang mapatunayan ang katangian mong ito Session 22-23 Activity 1 Pahabaan ngListahan- ilista ang mga alam niyong mga samahan o organisasyon na pansibiko. I-check ang samahan kung saan kayo kasali Activity 2 Triad – pag-usapan ng mga magkakagrupo ang mga samahan o organisasyon na kanilang sinalihan gabay ang mga tanong na: Bakit sumali ka sa samahan o organisasyon na ito? a. Bakit ayaw mong salihan ang organisasyon o samahan na ito? b. Bakit wala kang sinalihan? Activity 3 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang kanilang textbook (page 315-319) Activity 4 Lecturette- magkakaroon ng talakayan sa aralin (mga gawaing pansibiko: mga paraan at epekto) Mga gabay sa pagtalakay: Ano-ano ang mga gawaing pansibiko? Paano naisasagawa ang mga gawaing pansibiko? Paano nakakatulong ang gawaing pansibiko sa pag-unlad ng lipunan at bansa? Activity 5 Closure- sasagutin ang tanong na : Paano nakakatulong ng mga gawaing pansibiko sa kaunlaran ng ng iyong lipunan at bansa 160

Session 24 Activity 1 Pagtalakay sa rubriks ng pagsasadula (just a recall) Katangi-tangi (4)

Mahusay (3)

Katamtaman (2)

Napakahusay ng pagbigkas ng diyalogo nang may angkop na lakas ng boses

Mahusay ang pagbigkas ng diyalogo nang may angkop na lakas ng boses

Ang kilos ng katawan at ekpresyon sa mukha ay lubos na nakatulong sa pagpapahayag ng damdamin ng diyalogo

Ang kilos ng katawan at ekpresyon sa mukha ay nakatulong sa pagpapahayag ng damdamin ng diyalogo

Lubhang malinaw na naipahayag ang mensahe ng duladulaan

Malinaw na naipahayag ang mensahe ng duladulaan

Gumamit ng maraming materyales para sa ikagaganda ng duladulaan Lubos na wasto ang mga datos at impormasyong ipinarating ng dula

Gumamit ng sapat namateryales para sa ikagaganda ng duladulaan May ilang mali ang mga datos at impormasyong ipinarating ng dula

Hindi gaanong mahusay ang pagbigkas ng diyalogo nang may angkop na lakas ng boses Ang kilos ng katawan at ekpresyon sa mukha ay hindi gaanong nakatulong sa pagpapahayag ng damdamin ng diyalogo Hindi gaanong malinaw na naipahayag ang mensahe ng duladulaan Gumamit ng kaunting materyales para sa ikagaganda ng duladulaan Maraming mali ang mga datos at impormasyong ipinarating ng dula

Kailangan pa ng pagsasanay (1) Mahina ang pagbigkas ng diyalogo nang may angkop na lakas ng boses Ang kilos ng katawan at ekpresyon sa mukha ay hindi nakatulong sa pagpapahayag ng damdamin ng diyalogo hindi malinaw na naipahayag ang mensahe ng duladulaan Hindi gumamit ng materyales para sa ikagaganda ng duladulaan Mali lahat ang mga datos at impormasyong ipinarating ng dula

Activity 2 Presentasyon ng bawat pangkat Paano naipapakita ang pagkamamamayan at pagkamakabayan sa mga sumusunod na sitwasyon: a. Katatapos ng malakas na bagyo b. May lindol c. May mga nagpuputol ng mga puno d. Marami na ang nagugutom sa Marawi e. Naideklara ang Martial Law f. May Clean and Green Campaign g. Pinaaga ang Curfew hour sa mga kabataan (9 pm-5 am) Activity 3 Ebalwasyon ng mga presentasyon Session 25 Activity 1 Pagtalakay sa Alituntunin Activity 2 Assessment Proper (Pansibiko) I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali kung hindi. _____1. Ang pagkamamamayan noong unang panahon ay payak. _____2. Ang konsepto ng kalayaan ang gumising sa mga Griyego upang makawala sa pang-aalipin ng mga dayuhang mananakop mga mananakop _____3. Para sa mga mamamayang plebeian, ang pagkamamamayan ay naipapakita sa paggalang sa pribadong karapatan _____4. Ang batang naipanganak sa ibang bansa ng mga Pilipinong magulang ay 161

mamamayang Pilipino ay HINDI na mamamayang Pilipino _____5. Ang pagkamamamayan ay maaaring natural o inaangkin. _____6. Maaring mawala ang pagkamamamayan sa kusang paraan. _____7. Ang Jus soli ay batayan ng pagkamamamayan ayon sa dugo. _____8. Upang kwalipikado ang dayuhan na makakuha sa naturalisasyon ng pagkamamamayan ay dapat siyang may edad na 21 _____9. Ayon sa Artikulo II, Seksyon 4 ng Saligang batas, pangunahing tungkulin ng mamamayan ang pagligkuran at pangalagaan ang sambayanan ____10. Ang pagsunod sa mga ordinansa ay simpleng pagsunod sa alituntunin ng komunidad II Pagtukoy Tukuyin ang binabanggit sa mga pahayag ________________1. Uri ng mamamayan na nakikiisa sa pagkilos at pagmamalasakit sa kanyang pamayanan ________________2. Uri ng mamamayan na nagtataglay ng kamalayang pangkatarungan at mapanuring nakapagtataya ng istrukturang panlipunan at pampolitika ________________3. Batayan ng pagkamamamayan para sa mga Spartans ________________4. Itinuturing silang maliliit na tao sa lipunan ng Roma ________________5. Legal na batayan ng pagkamamamayan III Pagtatapat-tapat Itapat ang mga katangian na dapat taglayin ng aktibong mamamayan sa Kolum II sa mga sitwasyong nagpapatunay nito sa Kolum I Sagot Kolum I Kolum II 1 pagkanta sa pambansang awit at A nakikipagtulungan sa paggalang sa bandila maykapangyarihan 2 modelo sa pagsunod sa mga batas B tapat sa republika ng Pilipinas 3. tumutulong sa panahon ng mga C sinusunod ang Saligang Batas kalamidad D produktibo 4. kayang pagtagumpayan ang anumang E matatag, may lakkas ng loob pagkabigo o paghihirap sa buhay at may tiwala sa sarili 5 hindi inaabuso ang karapatan ng iba F makatao

IV Pagpapaliwanag Ipaliwanag ang inyong sagot sa tanong na Paano nakatutulong ang pakikilahok sa mga gawaing pansibiko sa kaunlaran ng bansa? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ Session 26 Activity 1 Big Group Activity- Magpapangkat ang klase at magpapahabaan sila ng listahan ng mga salitang may kaugnayan sa Pulitikal na Pakikilahok Activity 2 Inductive Method

a. Paghahanda: Ano ang kahulugan ng Pulitikal na Pakikilahok? b. Paglalahad: Magbigay ng halimbawa ng pakikilahok sa politika ng bansa (pagboto tuwing halalan, pagsali sa mga demonstrasyon, panonood ng mga forum) c. Paghahambing:  political na pakikilahok at pakikilahok pansibiko  isyung pampolitika at isyung pansibiko  pagtulong na pansibiko at pagtulong na pampolitika 162

d. Paglalahat: Mula sa mga natalakay na konsepto ano ang ibig sabihin ng political na pakikilahok? (aktibong pakikibahagi ng mga mamamayanna nakaaapekto sa gawaing may kinalaman sa pagbuo ng desisyon ng pamahalaan) Session 27 natutukoy ang mga paraan ng pampulitikang pakikilahok Activity 1 Think, Pair, Share: maghahanap ng kapareha ang mga mag-aral upang ibahagi ang kanilang sagot sa kasunduang magsaliksik ng isang isyung pulitikal at kaung paano sila makikilahok ditto Activity 2 SQ3R Survey- mabilis na pasadahan ng mga mag-aaral ang teksto at hanapin ang dalawang uri ng pakikilahok na political Question- bubuo ang mga mag-aaral ng mga katanungang inaasahan nilang masagot ng tekstong kanilang babasahin Read- Babasahin ng tahimik ang teksto tungkol sa mga paraan ng pakikilahok sa mga gawaing political ng bansa at sasagutin ang kanilang mga binuong katanungan Recite- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang binuong tanong at kasagutan sa tanong Review- babalikan ng mga mag-aaral ang teksto upang matiyak kung tama ang kanilang ginawa Session 28 Activity 1 Turn to your partner – magbabahaginan ang magkapareha ng kanilang ginawang kasunduan tungkol sa mga napanood nilang partisipasyong political Activity 2 Discussion Weba. Babasahin ng mga mag-aaral ang aralin: Mga Paraan ng Pakikilahok: Malayang pamamahayag, Pagbot, Pagsali at Pagsuporta sa mga organisasyon b. Gabay sa pagbabasa ang tanong na: Ano-ano ang mga paraan upang makalahok ang mga mamamayan sa mga gawaing pampolitika ng ating bansa? c. Magtutulungan ang magkapareha sa pagsagot sa katanungan na nailahad d. Kung natapos na ang Gawain ay magpapangkat muli ng anim na miyembro upang makabuo ng konklusyong na may sapat na ebidensya. e. Ibabahagi ng lider ng pangkat ang nagawang konklusyon Activity 3 Assessment a. Ano ang katangian ng karaniwang botanteng Pilipino? b. Ano-ano ang nagging batayan ng mga Pilipinong botante sa pagpili ng kanilang kandidato? c. Kung ikaw ay isang botante, ano-ano ang mga dapat mong taglayin? Session 29 Activity 1 Quick Share – mabilis na sasabihin sa klase ang mga nalalamang Partido political sa bansa Activity 2 Fishbowl 163

a. Paglalahad ng aralin: pagsali at pagsuporta sa mga organisasyong may kinalaman sa pulitika b. Magtatagpo sa gitna ang sampung kasali sa Gawain at gagawa ng dalawang bilog. Ang bilog sa gitna ang magbabahagi ng kaalaman tungkol sa aralin. Magsisilbing tagapakinig ang mga miyembrong nasa panlabas na bilog c. Pag-uusapan ang natapos na Gawain at sasagutin ang mga tanong:  Nagging malinaw ba ang talakayan ng mga gumanap?  Paano kaya ito gawing mas malinaw pa  May mga idyeya pa ba kayong gusting ipahayag o ipaliwanag d. Pagbuo ng konklusyon: ano ang magiging basehan ninyo ng pagpili ng sasalihang partido political kung sakaling mabigyan kayo ng pagkakataon? Bakit? Session 30 Activity 1 A & A- sasagutin ng mga mag-aaral ang mga tanong a. Alam mo ba kung saan galing ang pondo ng pamahalaan? b. Alam mo ba kung saan ginagamit ang pondo ng pamahalaan? c. Alam mo ba kung nagagamit ng tama ang pondo ng pamahalaan? d. Tiyak ba ang nakokolektang pondo ng pamahalaan? e. Bakit hindi lahat ng dapat na makolekta ng pamahalaan ay hindi nakukuha? Activity 2 Problem-Solution Strategy- magpapangkat ng may apat namiyembro at sasagutin ang tanong na: Paano malulutas ang mga sumusunod na suliraning pampolitika: a. Tax evasion b. Pandaraya sa halalan Activity 3 Problem-solution graphic organizer- Bubuuin ang probem-solution graphic organizer

solution Problem

Pandaraya sa halalan Tax evasion

Ireport sa kinauukulan ang pandarayang nasaksihan Parusahan ang mga nahuhuling umiiwas magbayad ng tamang buwis

Activity 4 Closure Sa inyong palagay, sapat na ba ang ginagawa n gating pamahalaan hinggil 164

sa mga suliraning ito? Session 31 formative assessment Session 32 Napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Performance Task (Case Study ng mga Solusyon sa mga Suliraning Pang-edukasyon, Pananaliksik at Pakikilahok sa mga gawaing pansibiko at Politikal) Layunin

Gampanin

Madla Sitwasyon

Produkto

Nakatatalakay ng mga solusyon tungkol sa mga suliraning kinakaharap ng Sistema ng edukasyon sa bansa, at nakagagawa ng pananaliksik tungkol sa kalagayan ng pakikilahok sa mga gawaing pansibiko at political ng mga mamamayan sa kanilang sariling pamayanan Lider ng Interest Group Researcher Rural Planner Mga mag-aaral at mamamayan ng barangay magulo ang kapaligiran, maraming mahirap at mabagal ang pagunlad ng ekonomiya dulot ng kakulangan ng edukasyon, hindi pagsali sa mga gwaing pansibiko at politikal Case study, ulat sa ginawang pananaliksik, photo album nagpapakita ng kakulangan ng edukasyon at partisipasyon sa gawaing pampolitikal at pansibiko, disenyo ng maunlad na lipunan

Activity 1 Pagtalakay sa rubriks Napakahusay Pamantayan (2) Mahusay (3) Pokus

Nakapokus sa paksa ang lahat ng pahayag o sinabi

Paghikayat

Lubhang nakahihikayat at nakaaantig ang mga pananalitang ginamit Tiyak at kumpleto ang mga datos

Kalidad ng datos

Katwiran

Sapat ang detalye at lubhang

Nakapokus sa paksa ang karamihan ng pahayag o sinabi Gumamit ng ilang nakahihikayat na pananalita

Tiyak ngunit hindi kumpleto ang mga datos May sapat na detalye ngunit hindi malinaw

Katamtaman (2)

Kailangan pa ng pagsasanay (1) Hindi gaanong Hindi na kapokus sa nakapokus sa paksa ang paksa ang lahat pahayag o ng pahayag o sinabi sinabi May Simple at pagtatanggkang limitado ang gumamit ng mga ginamit na mga pananalita nakahihikayat na pananalita May mga tiyak Hindi tiyak at na datos ngunit maraming mali maraming o kulang ang kulang mga datos Maligoy ang Walang mga sinasabi, gaanong may kalabuan detalye at 165

Paglalahad

malinaw ang ginamit na katwiran Maayos at kawili-wili ang pagkakalahad o pagkakasulat

ang ilan sa katwiran

ang mga katwiran

Malabo ang mga katwiran

Hindi gaanong maayos at kawili-wili ang pagkakalahad o pagkakasulat

Hindi gaanong maayos ang pagkakalahad o pagkakasulat

magulo ang pagkakalahad o pagkakasulat

Summative Assessment Saint Louis School Solano, Nueva Vizcaya Fourth Preliminary Test A.P. X 1-6 Pangalan: _______________________ Petsa: __________ Taon at Pangkat: _________________ Iskor: __________ I. Tama o Mali Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali kung hindi. _____1. Layunin ng K-12 na maihanda ang mga mag-aaral sa trabaho, kolehiyo at negosyo. _____2. Ang bisyon ng DepEd ay magkaroon ng de kalidad na edukasyon. _____3. Tatlong taon ang naidagdag sa Basic Education _____4. Ang mga Pilipino ay may pantay na aksesibilidad sa edukasyon. _____5. Bagamat guro sa propesyon, marami sa mga ito ang pumapasok sa trabaho bilang domestic helper dahil mas mataas ang sahod _____6. Nababagay ang shifting ng klase sa mga paaralan na may maliit na populasyon II Maramihang Pagpipilian Bilugan ang letra ng tamang sagot 1. Mahalaga ang edukasyon dahil A. nakakatulong ito sa bawat mamamayan upang makapaghanapbuhay ng maunlad at matiwasay B. ito ang bukal ng lahat ng karunungan at kagandahang asal C. susi ito upang makapagtrabaho sa ibang bansa D. pinakamaganda itong programang ipinagkakaloob ng pamahalaan 2. Mas marami ang mga batang tinuturuan sa mga pampublikong paaralan dahil A. limitado ang tinatanggap na mag-aaral sa pribadong paaralan B. karamihan sa mga Pilipino ay sa pampublikong paaralan lamang ang kaya nila C. mas natututo sila sa mga pampublikong paaralan D. maayos ang Sistema sa mga pampublikong paaralan 3. Ang hindi lubusang pagtugon ng DepEd sa mga suliranin sa kakulangan sa mga silidaralan sa mga pampublikong paaralan ay dahil sa A. kulang ang pondo ng pamahalaan B. maraming mag-aaral sa pampublikong paaralan C. walang lugar na pagpapatayuan ng mga paaralan D. kakulangan ng suporta ng pamahalaan 4. Bakit maraming kabataang Pilipino ang hindi makapag-aral? 166

A. mas pinipili nilang maghanapbuhay kaysa mag-aral B. nagsisiksikan sila sa mga silid aralan C. walang panustos ang mga magulang para sa kanilang pag-aaral D. tamad mag-aral ang karamihan sa mga batang Pilipino 5. Nilikha ang Education for All upang lahat ng mga Pilipino ay A. maging functionally literate B. mamuhay ng marangal C. makahanap ng trabaho D. makasabay sa nagbabagong daigdig 6. Paano nagkakaugnay ang suliranin ng kahirapan sa ating bansa at ang isyu ng kalidad ng edukasyon? A. Hindi prayoridad ng ating pamahalaan ang pagkakaloob na kalidad na edukasyon sa mga mahihirap na mamamayan B. maraming Pilipino ang naghihirap dahil hindi sila nagkaroon ng pagkakataong makaranas ng mataas na kalidad ng edukasyon C. mahal ang halaga ng mas mataas na kalidad ng edukasyon kaya’t naghihirap ang mga magulang sa pagpapaaral sa mga anak D. walang kaugnayan ang dalawa 7. Paano naaapektuhan ng pagkakaroon ng edukasyon ang kaayusan at kaunlarang panlipunan? A. natututuhan ng mga mamamayan ang mga gawain at tungkulin ng mga ahensya ng pamahalaan B. nalilinang ng mga mamamayan ang ang kanilang mga kakakayahang maging produktibo C. naisasagawa ng mga mamamayan ang mga paraan upang mapanatiling maayos ang ating lipunan D. nalalaman ng mga mamamayan ang kanilang karapatan at kung paano ipaglaban ang mga ito 8. Ayon sa Konstitusyon, ang Education for All ay A. nakatuon sa pagpapalago ng disiplinang pansarili, moralidad at kagandahang-asal B. libre at mataas ang kalidad upang maging kahanay ng edukasyon sa ibang bansa C. binibigyang diin ang paglinang ng mga kaalaman at kasanayan lalo na sa agham at teknolohiya D. sapat, makabansa at naglilinang ng mga kasanayan at pagpapahalaga 9. Paano mailalarawan ang kasanayan ng karamihan sa mga guro sa Pilipinas? A. Maraming guro ang hindi pa nakapasa sa licensure exam B. Karamihan sa mga guro ang may lisensya na upang magturo C. Ang mga guro ay may mataas na kalidad ng edukasyon D. Karamihan sa mga guro ay mahuhusay kaya’t pumupunta sila sa ibang bansa 167

10. Ang K-12 ay naglalayong A. mabigyan ng trabaho ang bawat batang makapagtapos ng pag-aaral B. maihanda ang mga Pilipino sa pandaigdigang edukasyon C. gawing bihasa sa Ingles at iba pang banyagang wika ang mga bata D. damihan ang mga kasanayan ng mga mag-aaral 11. Ang kalidad ng edukasyon sa bansa ay sinisiguro ng pamahalaan sa pamamagitan ng A. maayos na pagpapatupad sa mga tuntunin B. pagsasakatuparan ng mga programa ng DepEd C. pagbibigay ng libreng edukasyon sa lahat ng mga batang Pilipino D. paghingi ng suportang pang-edukasyon sa ibang bansa 12. Ayon sa Saligang Batas, ang uri ng edukasyon sa para sa lahat ng mga Pilipino ay A. nakahanay sa ibang bansa dahil mataas ang kalidad at ito ay libre B. kaalaman at kasanayan sa teknolohiya at agham ang pokus C. nalilinang ang mga kasanayan at pagpapahalaga, kumpleto, sapat at makabansa D. disiplinang pansarili, moralidad at kagandahang asal ay napapalago 13. Kung mababa ang kalidad ng edukasyon sa ating bansa, nangangahulugan na A. ang antas ng unemployment ng mga katatapos pa lang ng pag-aaral ay mataas B. mababa ang achievement rate ng mga mag-aaral sa ibat ibang asignatura C. kakaunti ang bilang ng enrolment sa maraming pribado at pampublikong paaralan. D. maraming silid-aralan at kagamitan ang dapat pang tugunan 14. Bakit mataas ang porsiyento ng mga nakapag-aral na hindi nakakakuha ng trabaho? A. maraming manggagawang banyaga sa ating bansa B. kulang ang kasanayan ng mga nakapagtapos sa trabahong gustong pasukan C. mas maraming nakapagtapos kumpara sa bilang ng trabahong papasukan D. hindi angkop ang natapos sa trabahong gustong pasukan 15. Isang katotohanan na mas marami ang nag-aaral sa mga pampublikong paaralan kaysa sa mga pribadong paaralan. Ito ay dahil sa A. limitado ang bilang ng mga mag-aaral na tinatanggap sa pribadong paaralan B. mas nakakayanang magpaaral sa mga pampublikong paaralan ang mas nakararaming Pilipino C. nakahihigit ang bilang ng mga pribadong paaralan sa pampublikong paaralan D. mas maayos ang sistema sa mga pribadong paaralan kaysa sa mga pampublikong paaralan 16. Ang Education for All ay nilikha upang ang lahat ng mga Pilipino ay A. makahanap ng trabaho B. mamuhay ng marangal C. maging functionally literate D. makasabay sa nagbabagong daigdig 17. Ang mga pribadong sector ay nakakatulong sa pagpapataas ng kalidad ng edukasyon sa ating bansa sa pamamagitan ng A. pagbibigay ng mga kagamitan sa mga pampublikong paaralan B. paghingi ng karagdagang pondo mula sa pamahalaan C. pagsuporta sa mga programa ng pamahalaan D. pagpapaaral ng mas maraming bata. 18. Maraming Pilipinong guro ang nagpapasyang mangibang bansa dahil A. mas madaling turuan ang mga banyagang mag-aaral 168

B. mahirap turuan ang mga Pilipinong mag-aaral C. mas mababa ang sahod sa ating bansa kumpara sa ibang bansa D. kulang sila ng mga pagkakataong makapagturo sa bansa Para sa aytem bilang 19-21 Bilang ng mga pumasa sa mga pambansang pagsusulit sa mga piling propesyon Propesyon Bilang ng kumuha Bilang ng pumasa Doctor 815 425 Inhinyero 4 289 1 862 Arkitekto 1 803 1 100 Nurse 29 188 11 225 Guro sa elementarya 38 377 11 120 Guro sa high school 42 358 12 033 19. Alin sa mga propesyon ang mahigit kalahati ng mga kumuha ng pagsusulit ay pumasa? A. Inhinyero B. Doktor C. Guro sa elementarya D. Guro sa High School 20. Aling propesyon ang may pinakamataas na porsiyento ng nakapasa sa pagsusulit? A. Inhinyero B. Guro sa Elementarya C. Arkitekto D. Nurse 21. Makikita sa chart na higit na mas marami ang hindi pumapasa sa mga pagsusulit. Ano ang dapat gawin hinggil dito? A. Ipapasara ang mga paaralang nagbibigay ng mga kursong mababa ang passing rate B. Papalitan ang lahat ng mga guro sa mga paaralan na may kinalaman sa kurso C. Tatanggalin ang permit ng mga paaralan na mag-operate dahil mababa ang passing rate D. Sa mga paaralan, tanggalin ang kurso kung saan laging mababa ang kanilang passing rate Para sa aytem bilang 22-23 Propesyon Laborers and skilled workers Service, shop and market workers Trades and related workers Plant and machine operators and assemblers professionals

Bilang ng OFW 706 860 383 265 296 055 268 515 266 220

22. Aling pangkat ng mga OFWs ang may pinakamaraming deployment? A. traders and related workers C. laborers and skilled workers B. plant and machine assemblers D. professionals 23. Makikita sa chart na maraming Pilipino ang nagtatrabaho sa ibang bansa. Nangangahulugan ito na A. kayang makipagsabayan ng mga Pilipino sa mga dayuhan B. ayaw ng mga dayuhan ang mga gawaing teknikal at bokasyunal C. walang maayos at maliit lamang ang kita sa bansa D. mas talentado at preparado ang mga manggagawang Pilipino 169

III. Pagtatapat –tapat A. Programang Pang-edukasyon. Itapat ang mga katangian sa kolum I ng mga programa o repormang pang-edukasyon sa kolum II sagot I II 1. itaas ang kalidad ng edukasyon sa Pilipinas sa pamamagitan ng pagpapatibay sa edukasyon ng A.Makabayan kindergarten, pagbibigay ng edukasyon sa mga magulang Kurikulum at pagsasagawa ng Alternative Learning System 2. magamit ang mga kaalamang nagtuturo ng konsepto bilang pagsasanay ng mga kasanayan sa mga asignatura na B. K-12 ditto naman nakatuon Kurikulum 3. magkaroon ng integrasyon ang mga asignatura kung C. Education For saan ang pinakabuod ay mga konsepto ng Araling All Panlipunan 4. magdaragdag ng dalawang taon sa Batayang Edukasyon upang mas lalong ihanda ang mga mag-aaral sa kolehiyo at D. Understanding mahasa ang kanilang kaalamang bokasyunal at teknikal by Design 5. mapaunlad ng mag-aaral ang kanyang kakayahang E. Content – makabuo ng kahulugan mula sa mga esensyal na ideya at based instruction maisalin ang kanilang pagkatutuo B. Kalidad ng Edukasyon Itapat ang mga katangian sa kolum I sa mga programa Panukat ng kalidad ng edukasyon sa kolum II Sagot

I 1. Bilang ng mga research na nailathala, pagkilala o citation ng mga institusyong pangedukasyon sa mga pananaliksik na ito mula sa organisasyon sa buong mundo 2. Kalidad ng pagtuturo, ebalwasyon ng mga mag-aaral, national student surveys, bilang ng mga mag-aaral at guro 3. kontribusyon ng mga pamantasan sa pagunlad ng ekonomiya, lipunan at kultura ng bansang kanilang kinabibilangan 4. kontribusyon ng mga pamantasan sa kanilang local na pamahalaan 5. mga imprastruktura sa loob ng pamantasan tulad ng para sa isports at medical

II A. pagtuturo

B. pasilidad

C. pananaliksik

E. inobasyon F. engagement

IV Pagpapaliwanag . Ipaliwanag ang inyong sagot sa katanungang nauugnay sa Kasabihan “A human being does not attain his full heights until he is educated” Tanong: Nabubuksan ba ng edukasyon ang lahat ng kakayahan ng tao? Ipaliwanag 170

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Pamantayan

Mahusay (3)

Kainaman (2)

Mahina (1)

Nilalaman

Tiyak at tama ang impormasyong inilahad.

Organisasyon

Magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad.

Pagtalakay

Masusi ang pagtalakay ng paksa

Hindi masyadong tiyak at tama ang impormasyong inilahad. Hindi masyadong magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad. May ilang tiyak na pagtalakay sa paksa.

Hindi naipahayag nang maayos ang mga impormasyon. Hindi maayos ang pagkakasunodsunod ng mga impormasyon. May pagtatangkang talakayin ang paksa

Inihanda nina: G. Julius L.Cacho

G. Carlo Keith M. Garcia

Puntos sa Paglinang

Gng. Jessie C. Olog

Saint Louis School Solano, Nueva Vizcaya Fourth Periodical Test A.P. X 1-6 Pangalan: _______________________ Taon at Pangkat: _________________

Petsa: __________ Iskor: __________

I Maraming Pagpipiliian Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang ___1. Ang mga mamamayan ay kailangang makilahok sa mga gawaing pansibiko upang A. malinang ang kakayahan ng bawat isa. B. mapigil ang mga katiwalian sa pamahalaan. 171

C. matamasa ang mga karapatang ipinagkaloob sa atin. D. matugon sa pangangailangan ng pamayanan at bansa. ___2. Paano maipapakita ang ating pagkamakabayan? A. Pagtangkilik sa kapwa Pilipino. B. Pagbili ng mga produktong banyaga. C. Paghahanap ng trabaho sa isang bansa. D. Pakikilahok sa halalan ng mga pinuno ng bansa . ___3. Mahalagang sa lahat ng mga mamamayan na sundin ang mga batas sa bansa para A. lubos na maunawaan ang mga ito. B. masiguro ang kapayapaan at seguridad ng bansa. C. matulungan ang mga pulis at sundalo sa pagsupil sa kasamaan. D. maparami ang mga pagkakataon makapagtrabaho ang mga mamamayan. ___4. Paano nakakatulong ang pagtatatag ng mga asosasyon o organisasyon sa bansa? A. Nadaragdagan ng mga ito ang kita ng mga mamamayan. B. Marami ang mga sumisikat sa pamamagitan ng pagsali sa mga ito. C. Natutugunan nito ang mga pangangailangan ng mga miyembro nito. D. Nasusuportahan ng mga ito ang mga proyektong nagsusulong ng kapakanan ng mga mamamayan. A. Piliin natin nang mabuti ang mga pinunong ating iboboto. B. Iboto ang mga kandidatong ating kakilala o kaibigan. C. Mga taong matatalino at may kaya sa buhay ang iboto sa halalan. D. Suriing mabuti ang mga sinasabi ng mga kandidato sa kanilang kampanya. ___6. Maraming katiwalian ang nagaganap sa iba’t ibang ahensya ng pamahalaan. Paano tayo makakatulong sa pagpuksa ng katiwalian sa pamahalaan? A. Bantayan natin ng mabuti ang mga gawain ng mga opisyal. B. Magmungkahi para sa mga programa sa pamahalaan. C. Magbigay tayo ng tulong upang mapabilis ang pagproseso sa ating mga transaksiyon. D. Lagi tayong manonood ng balita sa telebisyon at magbabasa ng mga pahayagan. ___7. Napakahalaga na mapangalagaan ang mga karapatan ng bawat mamamayan upang A. Mapapabilis ang pag-unlad ng ng buong bansa. B. Matiwasay nilang matutupad ang katumbas na mga tungkulin. C. Makapaghatid ang mga pamahalaan ng mga maaayos na serbisyo . D. Makapamuhay sila ng ligtas, malusog , mapayapa, at maunlad. ___8. Tungkulin ng pamahalaan na pangalagaan ang karapatan ng mga mamamayan. Ito ay sa pamamagitan ng A. Pagkakaroon ng maraming pulis at sundalo ito. B. Pagdaragdag ng mas marami pang ahensya nito C. Maayos na pagpapatupad nito ng mga batas para sa proteksyon ng bawat mamamayan. D. Pagbibigay ng tulong sa mahihirap lamang na mga mamamayan. ___9. Bakit kailangan nating ipagbigay alam sa mga awtoridad ang mga maling gawain sa lipunan? A. mapapadali ang kanilang trabaho. B. mapapanatili ang kaayusan sa pamahalaan. C. matuturuan ng leksyon ang mga masasamang loob. 172

D. mapipigilan ang mga gawaing ito para sa kapakanan ng lahat. ___10. Ang pagtulong sa pangangalaga ng mga pampublikong estrakturang tulad ng mga kanal,estero at irigasyon ay resposibilidad ng bawat mamamayan. Alin sa mga sumusunod nararapat nating gawin? A. gawing moderno ang mga kalidad ng mga tao. B. magtanim ng mga halaman sa tabi nito. C. magtapon ng mga basurang magbabara sa mga ito. D. magtatayo ng mga karagdagang estraktura sa tabi ito. ___11. Bilang mamimili ng mga produkto, paano natin masisiguradong masusuportahan natin ang mga produktong sariling atin? A. Piliin ang mas mura ngunit dekalidad na produkto. B. Alamin ang pinagmulan ng bawat produktong ating bibilhin at piliin ang gawang Pilipino. C. Laging manood ng telebisyon upang maging bihasa sa mga produktong pinagbili sa mga pamilihan. D. Magbigay ng mga suhestiyon sa mga gumagawa ng produkto upang mapabuti pa nila ang kanilang produkto. ___12. Bakit mahalaga ang pagbabayad ng buwis? A. Pinagkukunan ito ng pondo para sa agrikultura. B. Nakadaragdag ito sa mga programa ng pamahalaan. C. Ginagamit ito ng pamahalaan sa paghahatid ng mga serbisyo. D. Pambayad ito sa mga utang ng pamamahalaan sa ibang bansa. ___13. Ayon sa isinagawang pag aaral, alin sa mga sumusunod ang basehan ng karamihang Pilipino sa pagpili ng kandidatong kanilang ibinoboto? A. popularidad at pagendorso ng mga kilalang tao. B. katangian at popularidad ng mga kandidato. C. benepisyo sa botante at pamamaraan ng partido. D. katangian ng kandidato at programa ng partido. ___14. Bakit mahalaga ang mga partido political? A. Pinabibilis ng mga ito ang proseso ng halalan sa bansa. B. Ginagampanan ng mga ito ang ilang tungkulin ng pamahalaan. C. Ginagabayan nito ang mga botante sa pagpili ng mga kandidato. D. Nililinaw ng mga ito ang mga pananaw tungkol sa mga isyu ng pamahalaan. ___15. Bakit mahalaga ang party list? A. Tinutulungan nila ang iba pang mga mambabatas. B. Nakakatulong sila sa mahihirap at hikahos na mga mamamayan. C. Kinakatawan at binibigyang-tinig nila ang iba’t ibang mga sektor ng lipunan. D. Itinataguyod nila ang mahahalagang proyekto at programa ng pamahalaan. ___16. Bakit sinasabing mahalaga ang papel ng mga nongovernment organization sa pag unlad ng bansa? A. Kumakatawan o kumikilos ang mga ito para sa mahihirap at nangangailangan. B. Pumapanig ang mga ito sa pamahalaan at sumusuporta sa mga programa nito. C. May maraming mga kasapi ang mga ito mula sa iba’t ibang sektor ng lipunan. D. Tumutugon ang mga ito sa mga hinaing ng iba’t ibang sektor ng lipunan. ___17. Paano naiiba ang mga NGO sa iba pang organisasyon? A. pangunahing samahan ito para sa pagpapaunlad ng ating bansa. 173

B. binubuo ito ng mga boluntaryong miyembro na suportado ng pamahalaan. C. Pribado ito, hindi pangkalakal, boluntaryo , at rehistrado o pormal na inorganisa. D. semi-private ito at tumatanggap ng sahod ang mga boluntaryong miyembro nito. ___18. Paano mailalarawan ang isang civil society? A. Binubuo ito ng lahat ng mga mamamayan ng bansa. B. Binuo ito ng mga organisasyon nagsusulong sa kapakanan ng mga mamamayan. C. Binubuo ito ng mga NGO na nakikipagtulungan sa mga sektor ng pamahalaan at negosyo. D. Binubuo ng mga NGO, iba pang mga mamamayan at organisasyong malaya sa pamahalaan. ___19. Ang pakialaman o paghadlang ng pamahalaan sa mga asosasyong binubuo ng mga mamamayanay nagaganap lamang kapag ito ay A. may pagkiling sa mga partikular na sektor sa lipunan. B. gumagawa ng gawain katulad ng sa mga ahensiya ng pamahalaan. C. kapareho na ng ibang samahan sa layunin, miyembro, at mga gawain. D. lumilikha ng panganib sa kaayusan, kalagayang moral, o kaligtasan ng publiko. ___20. Paano naiiba ang value-added tax sa iba pang uri ng buwis na ating binabayaran sa pamahalaan? A. binabayaran ng mga mamamayang 18 taong gulang na at pataas. B. Dagdag na bayad kapag tayo ay bumibili ng tayo ng mga bagay tulad ng pagkain, gamot, kasuotan at kagamitan. C. naging bahagi ng perang ibinayad ng isang mamamayan kapag siya ay nagtratrabaho o nagnenegosyo. D. buwis ito na batay sa halaga ng di-natitinag na pag-aari gaya ng lote, bukirin, o ano mang lupa na pag- aari pati ng mga bahay, gusali, at iba pang estrakturang ipinatayo roon. ___21. Bakit maraming Pilipino ang hindi nagbabayad ng tamang buwis? A. Masyado raw ang halaga ng mga buwis na ipinapataw sa mga mamamayan. B. Ang pangunahing layunin daw nila ay paunlarin at pamayanin ang sarili at hindi ang bansa . C. Napupunta lamang daw ang kanilang ibinabayad na buwis sa mga tiwaling kawani ng pamahalaan. D. Ayaw raw nilang tulungan ang pamahalaan sapagkat hindi sila naniniwala sa mga programa at proyekto nito. ___22. Alin ang naglalarawan sa mga kaganapan sa tuwing eleksiyon sa ating bansa? A. Naloloko ang mga botanteng Pilipino ng mga makapangyarihan kandidato. B. Nananalo ang mga may malinis na layunin at plataporma. C. May mga kandidatong nandaraya at namimili ng boto ng mga mamamayan. D. Hindi malinaw ang mga patakaran sa pangangampanya at pagboto na inilalabas ng COMELEC kaya walang kaayusan. ___23. Paano maaaring makilahok ang mga mamamayan sa gawain ng pamahalaan ayon sa saligang batas? A. pagtatayo ng mga samahang sibiko. B. pagpigil sa mga ginagawa ng ng mga politico. C. pagreregalo ng mga kawani ng pamahalaan. D. pagbibigay ng mga donasyon sa mahihirap. 174

___24. Bilang isang mamamayang Pilipino, paano ka makakakilos para magkaroon ng mabuting pagbabago sa ating pamahalan? A. Magsikap mag-aral ng mabuti. B. Sumali at maging aktibo sa samahang sibiko. C. Magbigay ng opinion at mungkahi sa mga nakakatanda. D. Manghihikayat sa ibang tao na magbibigay ng tulong sa pamahalaan. ___25. Ang pagsali sa mga gawaing pansibiko at pampolitika ay mahalaga upang A. mapaunlad ang ekonomiya. B. maging mulat sa isyu ng lipunan. C. masiguro ang mabuting pamamahala ng mga opisyal. D. makabuo ng mga bagong programa ang pamahalaan. II. Tama o Mali: Suriin ang mga sumusunod na pahayag. Isulat ang Tama kung ang pahayag ay wastong kalaman at Mali kung ang pahayag ay hindi wasto _____1. Ang kasanayang pangkabuhayan ay magdudulot ng katatagang pinansyal. _____2. Ang edukasyong pansibiko ang magtataguyod ng pagbabagong panlipunan na makatutugon upang maibsan ang kahirapan. _____3. Ang mga gawaing pansibiko ang mekanismo sa pagsasakatuparan ng edukasyong pansibiko. _____4. Ang pakikibahagi sa mga gawaing pansibiko ay isang paraan ng pagtupad sa mga tungkulin ng mamamayan _____5. Higit na mas malawak ang partisipasyong political kaysa sa gawaing pansibiko. _____6. Ang paglinang sa kalidad ng serbisyong pangkalusugan at pang-edukasyon ay halimbawa ng kapakinabangang nauugnay sa mga gawaing pampamahalaan. _____7. Ang pakinabang na idinudulot ng gawaing pansibiko ay pangkolektibo lamang. _____8. Ang pakikilahok sa paligsahang pampalakasan o isports ay halimbawa ng gawaing pansibiko _____9. Ang edukasyon sa pagkamamamayan ang kaalamang kailangan sa pagsasakatuparan sa mga gawaing pansibiko. _____10. Ang layunin ng gawaing pansibiko ay mapabuti ang kalagayan ng pamayanan o nasyon III. Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon ng mga sumusunod: _______________1. Sangay ng agham panlipunan na nakatuon sa pag-aaral ng interaksyon ng tao sa kanyang lipunan. _______________2. Tumutukoy sa anyo ng pakikisalamuha ng isang indibidwal sa mga gawaing politikal sa lipunang kanyang kinabibilangan. _______________3. Mga saloobin, paniniwala, at pagpapahalaga na sumusuporta sa proseso ng isang partikular na sistemang politikal na kinabibilangan ng mga kaalaman at ksasanayan, positibo at negatibong saloobin, paghahatol at pagtataya tungkol sa sistemang political. _______________4. Tumutukoy sa pakikilahok sa mga gawaing may kinalaman sa politika. _______________5. Prosesong political kung saan ang isang indibidwal o grupo ay naglalayong magpalaganap ng isang panawagan ukol sa isang usapin o suliraning panlipunan. _______________6. Ito ay isang halimbawa ng institusyong political na kabilang sa 175

mababang kapulungan ng ating sangay lehislatura. _______________7. Tumutukoy sa mga pagpapahalaga at ideyang nagpapahayag ng saloobin ng isang grupo sa lipunan tungkol sa isang partikular na usapin o suliraning panlipunan. _______________8. Pagpapasya hinggil sa isang usapin o pagpili ng mga pinuno sa pamamagitan ng pagboto. _______________9. Tumutukoy sa mga institusyong pangkomunikasyon na nagdudulot ng malakas na impluwensya sa pagtataguyod ng political socialization. _______________10. Pangunahing yunit ng lipunan na nagsisilbing pangunahing instrumento o agent ng political socialization. IV. Pagpaliwanag. Ipaliwanag ng mahusay at komprehensibo ang inyong kasagutan sa tanong. Bakit makabuluhan ang pakikibahagi sa mga gawaing pansibiko? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Pamantayan

Mahusay (3)

Kainaman (2)

Mahina (1)

Nilalaman

Tiyak at tama ang impormasyong inilahad.

Organisasyon

Magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad.

Pagtalakay

Masusi ang pagtalakay ng paksa

Hindi masyadong tiyak at tama ang impormasyong inilahad. Hindi masyadong magkakaugnay ang bawat impormasyong inilahad. May ilang tiyak na pagtalakay sa paksa.

Hindi naipahayag nang maayos ang mga impormasyon. Hindi maayos ang pagkakasunodsunod ng mga impormasyon. May pagtatangkang talakayin ang paksa Kabuuang Puntos

Puntos sa Paglinang

176

Inihanda nina: G. Julius L.Cacho

G. Carlo Keith M. Garcia

Gng. Jessie C. Olog

177