Shqip 7.28

Drejtor

BESNIK MYFTARI

Kryeredaktor

BLEDAR ZAGANJORI

Adresa e redaksisë: Rr. Sami Frashëri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 272 565 • 068(9) 20 35 300 E-mail: [email protected]

Viti II - Nr. 204 (494) E shtunë, 28 korrik 2007

Zv/Kryeredaktor URIM BAJRAMI

E përditshme e pavarur Çmimi 30 lekë, 1.5 euro

ISH-PRESIDENTI

REPORTAZH

Pak orë pasi la Pallatin e Brigadave, izolohet vetëm me të afërm dhe familjarë. Flet e bija, Mirela: Ka nevojë për pushim

Kalimash, zjarri bllokon tunelin

Moisiu “ngujohet” një javë në Dajt

Maminas, ku raketat flenë pranë njerëzve

P

ushime pranë familjes për ish-kreun e sh tetit, Alfred Moisiu. Ish-presidenti ka zgjedhur malin e Dajtit për të kaluar ditët e para të jetës normale jashtë mureve të presidencës. Pasi ka lënë selinë presidenciale ka kaluar vetëm mbrëmjen në shtëpi dhe më pas është nisur larg zhurmës së kryeqytetit. Ka zgjedhur pikërisht zonën malore të Dajtit për t`iu përkushtuar plotësisht familjes. Para se të linte presidencën, ish-kreu i shtetit u ka kërkuar bashkëpunëtorëve të tij më të ngushtë të cilët e shoqërojnë në çdo moment, të shmangin komentet dhe deklaratat lidhur me të për opinionin publik. Pushime me privatësi të rreptë është zgjedhja që ka menduar të bëjë njeriu që drejtoi shtetin shqiptar për pesë vjet me radhë. Pasi ka braktisur selinë e presidencës, Moisiu është nisur drejt malit të Dajtit për të kaluar një javë pushimesh...

‘‘

Rreth 45 intervista i janë kërkuar ish-presidentit Moisiu që nga momenti që la detyrën e kreut të shtetit, por përgjigjja ka qenë e sjellshme: “jo për momentin”

NE FAQEN 3

K

Pas negocimit me dy kompanitë celulare në vend, instalohet sistemi DATACOM. Antena spiune po vendosen dhe në 14 rrethe të tjera

Telefonat, 12 qytete nën përgjim

ërcëllima e flakëve të zjar rit kishte zgjuar nga topitja paksa e zgjatur togën e ushtarëve të repartit nr 33-51. Zjarri i rënë pasditen e djeshme pranë këtij reparti, të njohur si vendi ku mbahen raketat kishte sjellë edhe një herë në vëmendjen e njerëzve, pse jo dhe të zyrtarëve, se në kodrën e Maminasit, në mes të rrugës Tiranë-Durrës, rreziku i shpërthimit qëndronte vetëm një hap larg materialeve shpërthyese që "flenë"... NE FAQET 12-13

Mjafton vetëm një “alo” dhe gjithkush mund të gjendet në pak minuta nga policia Tiranë, rituali në ditën e xhuma

Myslimanët luten: Allah, na e lësho shiun!

P

ërgjimet kanë sjellë suksesin e oper acioneve të policisë. Për këtë arsye, Policia e Shtetit ka negociuar me dy kompanitë celulare për montimin e pajisjeve të sistemit DATACOM, për të bërë të mundur gjetjen e personave shumë të kërkuar. Pas regjistrimit të numrave me parapagesë, një tjetër ndihmë ka ardhur ... NE FAQEN 7

Raporti i ERT: Deri në fund të vitit 2006 u regjistruan 1,9 milionë përdorues

Shqiptarët, telefonata të shkurtra dhe shumë pak mesazhe nga celulari

D

eri në fund të vitit 2006, janë regjistruar plot 1,9 milionë përdorues të telefonave të lëvizshëm. Sipas analizës së fundit të Entit Rregullator të Telekomunikacioneve rezulton që mesatarisht secili prej nesh, gjatë një bisede telefonike flet gati një minutë. Sipas analizës, saktësisht, koha e kësaj bisede zgjat nga 36 deri në 44 sekonda. Niveli mesatar i përdorimit të celularëve është 21 deri në 24 minuta në muaj. Viti 2002 dhe viti 2006, ka rezultuar të kenë qenë periudhat më të suksesshme...

Kriza energjetike si motiv proteste politike MENTOR NAZARKO

P

rotesta e djeshme e LSI-së kushtuar krizës energjetike përfaqësoi shumë cilësisht në pikëpamje politike apo në llojin e opozitës që duhet bërë ndaj një qeverisje si kjo e kryeministrit Berisha. Ajo shënoi kthimin e opozitës apo ndërtimin e saj rreth problemeve të qytetarëve, që deri më sot janë bombarduar me tema të parëndësishme për jetën e tyre...

NE FAQEN 36

NE FAQEN 6

NE FAQEN 11

OPINION

Pas flakëve që na djegin... NDUE DEDAJ

R

ëndom ka ndodhur këto vite që pas flakëve që na kanë djegur pyjet, kullotat, resurset turistike, por dhe shtëpitë e orenditë, kanë qenë sërish flakët... e radhës, ato që kanë pasuar. Ashtu si pas ujërave të shirave që na kanë përmbytur keqas fushat në behar a vjeshtë, kanë qenë serish po ato, shirat dhe stuhitë, që na kanë përmbytur pa mëshirë dhe vitin vjetër në dimër a pranverë. (Si në kronika "vdekjesh" të paralajmëruara zjarresh dhe përmbytjesh). Aq sa pa u shëndoshur "plagët" e para, kemi marrë plagët e dyta, nganjëherë vend për vend. Por do zoti dhe kemi "mbijetuar", ani se humbjet nga këto trauma natyrore kanë qenë kolosale... NE FAQEN 10

POLITIKE

KRONIKE

Kreu i PS, 45 minuta me Presidentin: Guri i parë i dialogut

Gjykata: Në qeli tre të dyshuarit për vrasjen e 6 gardistëve

Rama pajtohet me Topin: S’më interesojnë lëvizjet e Nanos

Masakra e Cërrikut, Xhapaxhiu: Bozi dhe Bicja janë ideatorët

ION

OKAZ

Topalli: I ka ditët të numëruara

Pranga 54-vjeçarit Ndue Plani

Në shtator nis beteja e dytë për shkarkimin e Sollakut

Lezhë, tenton të vrasë me 60 kapsolla gruan dhe djalin

NE FAQEN 5

GAZETA SHQIP

NE FAQEN 2

NE FAQEN 8

P E R R E K L A M A K O N T A K T O N I N E N U M R A T: 0 6 9 2 0 5 0 4 2 0 • FA X 0 4 2 7 2 5 6 7 • 0 6 9 2 0 5 0 4 5 8

E

kzekutori me antitank i 6 gardistëve në qytetin e Cër rikut, Roland Xhapaxhiu, ka deklaruar se organizatorët e masakrës kanë qenë dy anëtarët e komitetit të shpëtimit, Met Bozi dhe Llazar Bicja. Dëshmia është dhënë para Gjykatës së Krimeve të Rënda gjatë vlerësimit të masës së sigurisë. Tre të arrestuarit, sipas vendimit të gjykatës, janë lënë në masën burg pa afat. Në fillim të seancës, avokatët e mbrojtjes kërkuan një masë lehtësuese për klientët e tyre. Ndërsa prokurori... NE FAQEN 9

[email protected]

POLITIKE

SHQIP 2

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Kreu i shtetit nis takimet me faktorët politikë në vend. Takimi i parë, me kryetarin e Partisë Socialiste

TAKIMI NE PRESIDENCE

Rama pranon Topin si President PS: Presidenti duhet të provohet pa u paragjykuar da mes tyre është zhvilluar në një atmosferë mirëkuptimi rreth çështjeve me rëndësi parësore për ecurinë pozitive të proceseve demokratike në vend, në funksion të përmbushjes së kërkesave dhe standardeve për të ardhmen integruese të Shqipërisë në Bashkimin Evropian dhe në NATO. Presidenti

EVA GJURA

K

Topi dhe kryetari i PS-së, Rama, vijon më tej njoftimi i Presidencës, kanë shprehur pikëpamjet e tyre për nevojën e vijimit të komunikimit institucional mes institucionit të Presidentit të Republikës dhe gjithë faktorëve politikë në vend. Në këtë kuadër është nënvizuar rëndësia e bashkëpunimit për kr-

a marrë fund beteja e opozitës kundër Bamir Topit. Zgjedhja e këtij të fundit në postin e Presidentit të Republikës tashmë është pranuar nga kryetari i PS-së, Edi Rama, i cili, për më shumë se një muaj, e kundërshtoi kandidaturën e tij, duke kërkuar tërheqjen nga gara për President. Por dje, akujt mes opozitës dhe Bamir Topit duket se janë shkrirë përfundimisht. Kryetari i PS-së, Edi Rama, është pritur artisë Republikane pritet t'i shtohen de i pari nga kryetarët e putetët. Lëvizjet e fundit që u bënë brenpartive politike në da Partisë Socialiste, për shkak të moskvend në zyrën e Presioordinimit të qëndrimit për zgjedhjen e Presdentit të ri të Repubidentit të ri të vendit, ka shumë gjasa të shtolikës për rreth 45 minujnë grupin parlamentar të PR-së me 12 anëta dhe takimi ka qenë tarë. Burime brenda Partisë Republikane pa praninë e mediave. kanë bërë me dije se deputeti Paulin Sterkaj Pas takimit, kryetari i do t'i bashkohet forcës së republikanëve. PS-së, Edi Rama, ka Kryetari i grupit parlamentar të PR-së, Arian deklaruar se "i shpreMadhi, e deklaroi të hapur opsionin e këtij ha Presidentit të ri të kalimi nga PS-ja tek PR-ja. "Nuk bëjmë negjithë predispozitën e gociata për të tilla gjëra, por nëse zoti Sterkaj PS-së dhe të opozitës për bashkëpunim në mendon se e gjen veten brenda Partisë Refunksion të atyre gapublikane, atëherë dera është e hapur për rancive që ne këratë dhe për gjithkënd që mendon në të kojmë për reformat e njëjtën mënyrë", tha Madhi. Në fillim të muajit mëdha dhe për ekuilishtator pritet që të ketë një surprizë lëvizjesh, brin demokratik të injo vetëm në organet më të larta të shtetit, stitucioneve". por edhe brenda partive politike, madje edhe Në lidhje me pyatyre më të vogla. etjen se a ka qenë shkarkimi i kryeprokurorit një nga temat e bisedës mes tij dhe Presidentit Topi, kryetari i PS-së, Rama, është mjaftuar vetëm me përgjigjen se opozita "shpreson që institucioni i Presidenrganet më të larta drejtuese të tit do të qëndrojë mbi palët dhe se ai Partisë Demokratike kanë filludo të jetë garanti i Kushtetutës dhe unitetit të kombit". Duke lënë të ar punën për të zgjedhur emrin e kuptohet kështu se opozita sërish do kandidatit që do të përfaqësojë PDtë jetë kundër këtij shkarkimi, nëse në në zgjedhjet e zonës numër 31 në vendimi i Presidentit do të merret në Tiranë. Zgjedhjet e pjesshme priten kundërshtim me Kushtetutën e të bëhen në mesin e shtatorit dhe vendit. Rama ka theksuar më tej se data e zgjedhjeve pritet të vendoset nga takimi me Presidentin e Repub- nga Presidenti i likës i ka marrë të gjitha garancitë se Republikës, Bamopozita do ketë të gjithë respektin ir Topi, ish-deqë meriton jo vetëm me fjalë, por putet i kësaj zone. edhe përmes veprimtarisë kon- Shumica nuk ka krete. Pyetjes nëse Topi do të jetë ura zgjedhur ende një e komunikimit të munguar me emër konkret për mazhorancën, Rama i është përgjig- të rimarrë mandajur se "Topi ka gjithë predispozitën tin e lënë nga time dhe të opozitës për t'u provuar Bamir Topi, për shpa u paragjykuar". Ndërsa vetë kak të kalimit të këtij të fundit drejt Presidenti Topi nuk ka bërë ndonjë Presidencës. Emrat më të përfolur deklaratë publike në lidhje me këtë për garën në zonën 31 në Tiranë janë takim, por nga njoftimi i zyrës së sh- ata të Arben Imamit dhe Edi Palokës. typit pranë Presidentit mësohet se Një tjetër emër i mundshëm për të riPresidenti i Republikës, Bamir Topi, kandiduar për deputet është edhe ai e ka pritur kryetarin e PS-së, Edi i Sokol Olldashit. Burime pranë ParRama, në kuadër të takimeve të kry- tisë Demokratike bëjnë me dije se etarit të shtetit me faktorët politikë Sokol Olldashi nuk do të kandidojë në vend. Në njoftim thuhet se bise- në këtë zonë, për shkak se i duhet një

“I shpreha Presidentit të ri të gjithë predispozitën e PS-së dhe të opozitës për bashkëpunim”

ijimin dhe konsolidimin në vazhdimësi të të gjitha kushteve për vijimin dhe mbështetjen e reformave të sistemit të drejtësisë, reformës elektorale, decentralizmit të pushteteve, si dhe të gjitha reformave të tjera, ku është i angazhuar Presidenti i Republikës. Ky është takimi i parë që Presidenti

PR

ZHVILLIMET

Paulin Sterkaj, drejt republikanëve

TAKIMI Topi ka nisur takimet me drejtuesit kryesorë të partive politike. Takimi i parë ka qenë ai i djeshmi me kryetarin e PS-së, Rama

P

O

Topi ka bërë me drejtuesit e partive politike në vend, pasi takimi i tri ditëve më parë me Sali Berishën ka qenë në cilësinë e Kryeministrit të vendit dhe jo të kryetarit të PDsë. Bamir Topi ka nisur punën e tij si President më 24 korrik, kur i mbaroi mandati zyrtar ish-presidentit Moisiu.

BASHKEPUNIMI Presidenti Topi ka deklaruar se do të japë kontributin e tij më të mirë për të ofruar bashkëpunim mes partive politike

KRYEMINISTRI Tri ditë më parë, Presidenti Topi takoi Sali Berishën, por në cilësinë e Kryeministrit, i cili e uroi për detyrën e re në krye të shtetit

MAZHORANCA

PD-ja fillon përgatitjet për zgjedhjet e pjesshme në zonën e Bamir Topit

Zona 31, Paloka ose Imami, në garë për deputet

Imamit. PD-ja pret vetëm lëvizjen e radhës së rivalit të saj, Partisë Socialiste për të nxjerrë edhe ajo një kandidat të sajin zyrtar. Përveç kësaj, në muajin shtator do të bëhen edhe analizat rrënjësore të atyre që sollën humbjen brenda Partisë Demokratike gjatë zgjedhjeve të 18 shkurtit. Në ato rrethe ku partia në pushtet ka pasur rrjedhje votash dhe nuk ka mundur dot të sigurojë fitoret, do të ketë spastrime. Priten që jo vetëm të shkarkohen kryetarët e degëve në qytete si Elbasani, Fieri, Vlora, Gjirokastra, Berati dhe Korça, por në valën e shkarkimeve do të jenë edhe ata drejtorë apo punonjës të lartë, të cilët nuk kanë dhënë aq sa duhej për Partinë Demokratike. Në qendër të vëmendjes në këto zona do të jetë mënyra e punësimit dhe ulja e numrit të të papunëve në qytetet ku PD-ja pësoi humbje.

Olldashi nuk do të kandidojë në këtë zonë, pasi i duhet një zonë e sigurt për t’u rikthyer në Parlament

Emrat më të përfolur për garën në zonën 31 në Tiranë janë ata të Arben Imamit dhe Edi Palokës

zonë e sigurt për ta rikthyer atë në sallën e Parlamentit jo vetëm si ministër, por edhe si deputet, mandat të cilin e humbi për shkak të zgjedhjeve lokale për Bashkinë e Tiranës. Asgjë nuk është e konfirmuar zyrtarisht se

Asgjë nuk është e konfirmuar zyrtarisht se cili do të jetë kandidati më i mundshëm

cili do të jetë kandidati më i mundshëm përballë atij socialist për zonën 31 në Tiranë. Brenda selisë blu, emrat që qarkullojnë për t'u bërë pjesë e garës janë ata të Edi Palokës dhe Arben

opozita Drejtuesi i "Mjaft", emër i përfolur brenda selisë rozë si kandidat për zgjedhjet në zonën elektorale nr. 31 në Tiranë

Veliaj për zonën e Topit: Nuk di gjë, kam angazhime E

rion Veliaj është një nga emrat e përfolur si kandidat i opozitës për zgjedhjet e pjesshme në zonën 31 të Tiranës. Burimet nga selia rozë rrëfejnë se emri i drejtuesit të lëvizjes qytetare "Mjaft" është i preferuar. Ndonëse ende asgjë nuk është bërë zyrtare dhe as nuk është diskutuar në mbledhje të forumeve të partisë. I kontaktuar në telefon, Veliaj tha për "Shqip" se "nuk kam dijeni për këtë, jam i angazhuar në një punë dhe nuk kam ndonjë ambicie të veçantë për të synuar një garë të tillë". Por, përtej kësaj, burimet konfidenciale nga partia më e madhe e opozitës saktësojnë se Veliajt i është propozuar fillimisht edhe kandidimi për zgjedhjet e pjesshme të Pogradecit. Ndërsa mësohet se ai nuk ka pranuar në atë kohë të bëhet pjesë e një gare për të marrë postin e deputetit. Shkak për këtë refuzim mendohet të ketë qenë i njëjti angazhim publik që Veliaj ka prej disa vitesh në krye të lëvizjes

3 korrik 2005 (parlamentaret) Bamir Topi

9756 vota

Mimi Kodheli

6100 vota

Ilir Dashi

1499 vota

18 shkurt 2007 (lokalet)

"Mjaft". Në zonën 31 të kryeqytetit pritet të ketë zgjedhje, për shkak të zgjedhjes së Bamir Topit në postin e Presidentit të vendit. Ai u detyrua të hiqte dorë nga mandati dhe të çonte në mbajtjen e një procesi tjetër elektoral, me qëllim zëvendësimin e vendit vakant. I takon Topit që në cilësinë e Presidentit të

Opozita

8413 vota

Pozita

7732 vota

nxjerrë dekretin për datën e zgjedhjeve. Ndërsa, sipas burimeve, mendohet se kjo kohë do jetë muaji shtator. Kurse Komisioni Qendror i Zgjedhjeve duhet të përgatisë terrenin për mbarëvajtjen e votimit. Në 3 korrik të vitit 2005, nga 18286 vota të vlefshme, kandidati i Partisë Demokratike në zonën nr. 31 arriti të

fitonte 9756 prej tyre. Rivalja e Topit në këtë garë, Mimi Kodheli, grumbulloi një numër prej 6100 votash. Sakaq, kandidati i Lëvizjes Socialiste për Integrim, Ilir Dashi, fitoi 1499 vota. Zona nr. 31, nëse krahasohen ndarjet zonale për pushtetin lokal, i takon minibashkisë numër 9. Në zgjedhjet e fundit për pushtetin lokal, më 18 shkurt 2007, janë shënuar rezultate në favor të opozitës. Kandidati i opozitës së bashkuar, Armond Halebi, rezultoi të kishte fituar 8413 vota, ndërsa kandidati i së djathtës, Ramazan Këllezi, mori vetëm 7732 vota. Kandidati i tretë në garë për minibashkinë i takonte Partisë Bashkimi për të Drejtat e Njeriut dhe Mihal Xhima mori vetëm 203 vota. Sipas këtyre bilanceve, të djathtët kanë dalë fitues në zonën 31 për mandatin e deputetit, duke kandiduar Bamir Topin, ndërsa të majtët kanë mbajtur minibashkinë dy herë rresht në drejtimin e tyre. D.Malaj

EMOISIU SHTUNE,PAS 28 KORRIK 2007 E SHTUNE, 28 KORRIK 2007 PRESIDENCES

POLITIKE

SHQIP 3

Zona ku ishpresidenti do të pushojë është izoluar për sigurinë e tij

Ish-presidenti

Moisiu do të vazhdojë t’i përfitojë beneficet nga shteti si ish-president

Tryeza

Rroga

Makina

Zyra

Ish-kreu i shtetit do të vijojë të marrë edhe për dy vitet në vazhdim rrogën prej 2 milionë e 400 mijë lekësh, ndërsa për tre vjet të tjerë do t'i paguhet 70% e saj. Po kështu, do t'i paguhet edhe skorta, me një ndryshim, nga 15 gardistë do ketë në dispozicion vetëm 5

Alfred Moisiu do të pajiset nga shteti me një makinë që lipset ta shoqërojë atë. Nuk do të jetë makina që ka mbajtur për këto pesë vjet, por, gjithsesi, do të cilësohet si presidenciale. Për shpenzimet dhe mirëmbajtjen e saj do të kujdeset qeveria

Ish-presidentit Alfred Moisiu do t'i paguhet nga shteti një zyrë pune. Gjithashtu, njësoj si në kohën kur ka qenë President ai së bashku me të bijën, e cila konsiderohet si ishzonja e parë, do të vazhdojnë të mbajnë pasaportë diplomatike

ERJON AJAZI

P

ushime pranë familjes për ish-kreun e shtetit, Alfred Moisiu. Ish-presidenti ka zgjedhur malin e Dajtit për të kaluar ditët e para të jetës normale jashtë mureve të presidencës. Pasi ka lënë selinë presidenciale ka kaluar vetëm mbrëmjen në shtëpi dhe më pas është nisur larg zhurmës së kryeqytetit. Ka zgjedhur pikërisht zonën malore të Dajtit për t`iu përkushtuar plotësisht familjes. Para se të linte presidencën, ishkreu i shtetit u ka kërkuar bashkëpunëtorëve të tij më të ngushtë të cilët e shoqërojnë në çdo moment, të shmangin komentet dhe deklaratat lidhur me të për opinionin publik. Pushime me privatësi të rreptë është zgjedhja që ka menduar të bëjë njeriu që drejtoi shtetin shqiptar për pesë vjet me radhë. Pasi ka braktisur selinë e presidencës, Moisiu është nisur drejt malit të Dajtit për të kaluar një javë pushimesh, së bashku me vajzën e tij, Mirela Moisiu. Kjo e fundit ka pohuar për "Shqip" se "Ish-presidenti ndihet i lodhur dhe ka nevojë për relaks, larg kamerave dhe gazetave". Të paktën për këtë moment, ish-presidenti kërkon t'i përkushtohet jetës së tij private, pas pesë vjet impenjimi në postin më të rëndësishëm të shtetit. Ishnumri një i shtetit për pesë vjet ka qenë në qendër të vëmendjes së shtypit dhe, tashmë që ka dorëzuar mandatin e presidentit, kërkon që të qëndrojë larg vëmendjes së opinionit publik. Duke mos pasur asnjë mandat të rëndësishëm, Moisiu është "i shtrënguar" të bëjë jetën e një qytetari të thjeshtë dhe t'i qëndrojë sa më larg vapës së çmendur të kësaj vere. Ideja e një libri autobiografik nga ana e ishpresidentit është përkrahur nga vajza e tij, Mirela, por, sipas saj, "ai që duhet të marrë vendimin për këtë, është vetë Alfred Moisiu. Megjithatë, do të ishte shumë interesante nëse do ta bënte një gjë të tillë". Fqinjët që e prisnin aq shumë ardhjen e tij te pallati në rrugën "Xhorxh Bush", kanë marrë nga ai vetëm një përshëndetje në kohën që ka mbërritur në pallat dhe

‘‘ 10 ORE

Nuk ka pritur gjatë të fillojë pushimet. Nuk ka qëndruar më shumë se 10 orë në shtëpinë e tij të vjetër, në rrugën "Xhorxh Bush" dhe është nisur drejt Dajtit

Moisiu 'ngujohet' për një javë në malin e Dajtit E bija: Ish-presidenti, i lodhur. Ka nevojë për pushim Të dhëna

Moisiu, Presidenti më i vjetër në detyrë A

lfred Moisiu ishte Presidenti më i vjetër në detyrë që ka pasur ndonjëherë Shqipëria. Nga pesë presidentët e pas viteve '90-të, Moisiu ka qenë drejtuesi i shtetit më i vjetër në detyrë, në moshën 78 vjeç. Aktualisht, më i vjetër në moshë është ish-presidenti i parë, Ramiz Alia, i cili sot ka 82 vjet mbi supe, por gjatë kohës që ka drejtuar vendin ka qenë më i ri në moshë se Alfred Moisiu. Rexhep Meidani është një tjetër lider që ka drejtuar vendin gjatë viteve 1997-2002, kur në pushtet më pas erdhi ish-presidenti konsensual, produkt i negociatave Nano-Berisha, Alfred Moisiu. Të njëjtën moshë me ish-presidentin Meidani ka pasur edhe Sali Berisha, i cili është aktualisht 63 vjeç. Presidenti i ri i vendit, Bamir Topi, është njëkohësisht edhe Presidenti më i ri që ka pasur dhe do të ketë vendi deri në vitin 2012. Me gjithë 78 vjetët mbi supe, Alfred Moisiu nuk e ka treguar aspak moshën dhe lodhjen gjatë kohës që drejtonte Presidencës, madje në muajt e fundit të mandatit të tij ka qenë më aktiv se kurrë.

PERFITIMET

Shteti do t'i paguajë rrogën, makinën, telefonin, zyrën e punës dhe grupin e shoqërimit

Ish-presidenti, trajtimi për pesë vitet e ardhshme T

rajtimi special i ish-presiden tit Alfred Moisiu do të vijojë edhe për pesë vitet e ardhshme. Ish-kreu i shtetit, i cili ka lënë detyrën e tij para tri ditësh, do të vazhdojë të paguhet me të njëjtën pagë që ka marrë kur ishte President, prej 2 milionë e 400 mijë lekësh edhe për dy vitet e ardhshme. Ndërsa tri vitet e tjera ish-presidentit do t'i paguhet 70% e kësaj page. Ish-presidenti Moisiu do të pajiset me një zyrë të posaçme, shpenzimet e së cilës i paguan shteti për pesë vitet e ardhshme. Ish-kreut të shtetit, ashtu si edhe ish-drejtuesve të tjerë të vendit për pesë vitet në vazhdim shteti i paguan një skortë të përbërë nga pesë oficerë të Gardës së Republikës, shpenzimet e të cilëve i paguan po ashtu qeveria. Ish-presidenti do të ketë

në dispozicion një makinë shtetërore, shpenzimet dhe mirëmbajtja e së cilës është po ashtu në llogari të shtetit. Pasaporta diplomatike që ka pasur deri më tani ish-presidenti Moisiu, do të vazhdojë të mbetet edhe për pesë vitet në vazhdim në duart e tij. E njëjta gjë vlen edhe për të bijën, Mirelën, e cila për pesë vite radhazi ka mbajtur pozicionin e Zon-

jës së Parë të vendit. Gjithashtu, ish-presidentit do t'i paguhet nga shteti edhe një pjesë e faturës së telefonit. Ish-presidenti Alfred Moisiu do të ketë për pesë vitet e ardhshme të njëjtin trajtim që kanë pasur edhe drejtuesit e tjerë të lartë të shtetit, ish-presidenti Sali Berisha, ish-presidenti Rexhep Meidani, ish-kryeministri Fatos Nano etj. Alfred Moisiu e ka

lënë postin katër ditë më parë, duke ia kaluar stafetën e drejtimit të shtetit Presidentit të ri, Bamir Topi. Ish-presidenti që nga data 24 korrik është rikthyer në shtëpinë e tij, në qendër të Tiranës, ku jeton së bashku me të bijën, Mirelën. Prej dy ditësh mësohet se ai është larguar nga zhurma e kryeqytetit në një shtëpi pushimi, në zonën turistike të Dajtit, për të kaluar më pas disa ditë pushime në Vlorë dhe Dhërmi. Prej katër ditësh ish-presidenti i ka ndërprerë marrëdhëniet me mediat, duke kërkuar mirëkuptimin e tyre për disa ditë pushime, pas një lodhjeje të gjatë pesëvjeçare në krye të shtetit shqiptar. Ai nuk ka pranuar deri më tani të japë asnjë prononcim ose koment, në lidhje me organizimin e jetës së tij tani e tutje. e. gjura

tashmë do ta shohin vetëm pas një jave. Jeta e re Megjithëse nuk ka qëndruar në shtëpinë e tij, në rrugën "Xhorxh Bush" as edhe 24 orë pas dorëzimit të mandatit, ish-kreu i shtetit nuk ka preferuar të largohet nga kryeqyteti. Ka vendosur të shkojë pak kilometra më tutje, diku në periferi të Tiranës për të gjetur relaksin e munguar gjatë pesë viteve të fundit, mes njerëzve të tij më të afërt. Zona ku ish-presidenti do të pushojë për rreth një javë është izoluar nga pjesa e stafit që i është lënë në dispozicion nga shteti për të ruajtur sigurinë e ish- presidentit të vendit. Megjithëse ende nuk është konfirmuar, nëse Moisiu, vajza e tij dhe të tjerë të afërm do të vazhdojnë turneun e pushimeve në bregdetin e Vlorës. Vajza e tij, Mirela, shprehet se "të mbarojmë njëherë këto pushime, pastaj flasim". Për momentin ish-numri një i shtetit ka përjashtuar çdo plan për të udhëtuar jashtë Shqipërisë dhe, nëse do të ndihet gati të vazhdojë pushimet, do të zgjedhë pikërisht Rivierën shqiptare. Rekordi Rreth 45 intervista i janë kërkuar ish-presidentit Moisiu që nga koha që ka lënë pushtetin deri më tani, por kërkesa të tilla kanë marrë si përgjigje një "jo". Në këto tri ditë, telefoni i ish-numrit një të shtetit ka qenë më i kërkuar sesa ai i deputetëve ose i ministrave të kabinetit "Berisha". Jo vetëm kaq, por ky numër kërkesash për intervista është shumë herë më i lartë se numri i intervistave të dhëna që nga viti 2002, kur ai ishte president. Megjithëse tashmë nuk është pjesë e institucionit më të rëndësishëm të vendit, dhe është totalisht jashtë sferës politike, Moisiu ka qenë njeriu më i kërkuar që pas 24 korrikut. Gjatë muajve të fundit të drejtimit të Presidencës, ish-drejtuesi i saj ka qenë tepër i rreptë me ekzekutivin, mjafton të kujtojmë një sërë ligjesh të rikthyera në Parlament, pa miratimin dhe firmën e Presidentit të Republikës.

‘‘

45 KERKESA

Rreth 45 intervista i janë kërkuar ish-presidentit Moisiu që nga koha që ka lënë pushtetin deri më tani, por këto kërkesa kanë marrë si përgjigje një "jo"

SHQIP 4

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

EKONOMI

Korça, Elbasani e Berati, shembull në shlyerjen e faturave të dritave. Kukësi paraqet nivele skandaloze të arkëtimeve

KESH-i rrit arkëtimet nga familjarët Të ardhurat për 6-mujorin realizohen në 84% të planit. Përmirësohen arkëtimet në Shkodër ERVIN QAFMOLLA

K

orporata Elektroenergjetike Shqiptare ka shënuar një përmirësim të ndjeshëm të treguesve të arkëtimeve për 6-mujorin e parë të këtij viti. Gjithmonë duke e marrë masën e arkëtimeve në vlerë relative (përqindje) dhe sipas planifikimit të KESH-it, shifrat kanë shënuar një rritje të qëndrueshme nga muaji në muaj. Për muajin janar, plani u realizua në masën 70%, në shkurt, 69% dhe në mars 92%. Ndërsa muaji prill shënoi një rritje të arkëtimeve në nivelin 81%, maji 87% dhe qershori 92%. Nga ana tjetër, tabela e arkëtimeve të korporatës paraqet se rrethet më të rregullta në pagesat e faturave janë Durrësi, Korça, Elbasani dhe Berati. Ndërsa problematike paraqiten Burreli dhe Shkodra, ndonëse ky qytet ka regjistruar një rritje të ndjeshme të arkëtimeve gjatë muajve të fundit. Nga rreth 40% e planit që ishte realizimi i arkëtimeve në Shkodër, në muajin janar të këtij viti niveli i arkëtimeve në qershor mbërriti në gati 80%. Ndërsa të dhënat e Kukësit janë vërtet skandaloze, me një realizim mesatar për 6-mujorin prej vetëm 21%. Në realizimin e treguesve të gjysmës së parë të 2007-ës, një rol të rëndësishëm kanë luajtur konsumatorët familjarë, të cilët mbeten sfida më e madhe e KESHit në mbledhjen e parave për energjinë që hedh në rrjet. Përmirësimi i treguesve të KESH-it po ndodh në një periudhë kur vendi ndodhet në kolaps të furnizimit me energji elektrike. Nga ana

DEKLARATA

tjetër, edhe humbjet kanë pësuar një rënie të ndjeshme gjatë këtij 6mujori, ku ndikoi edhe menaxhimi i ri i Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare. Gjithashtu, rritja e arkëtimeve përkthehet automatikisht në më pak humbje joteknike (vjedhje), ndërsa mbetet ende sfidë përmirësimi i humbjeve teknike, krahas energjisë që nuk

paguhet. Duke sfiduar shifrën tradicionale prej 55% humbjeje, këtë 6-mujor korporata e ka ulur nivelin e humbjeve në 36% të energjisë që hidhet në rrjet. Humbjet më të mëdha të energjisë vërehen në Durrës, Shkodër, Kukës dhe Burrel. Përmirësimi i përgjithshëm i treguesve të Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare, përveç

një menaxhimi më të mirë, ndjek edhe një fushatë shkëputjesh të rrymës për ata konsumatorë që nuk paguajnë apo që kryejnë lidhje të dyfishta, fushatë që ende vazhdon. Megjithatë, këto masa nuk kanë një efekt të fortë, të menjëhershëm mbi krizën energjetike që ka përfshirë vendin. Arsyet e

DETAJET

3-MUJORI I Për muajin janar, plani u realizua në masën 70 për qind, në shkurt, 69 për qind dhe në mars 92 për qind

3-MUJORI II Muaji prill shënoi një rritje të arkëtimeve në nivelin 81 për qind, maji 87 për qind dhe qershori 92 për qind

PAGUESIT Sipas Korporatës, rrethet më të rregullta në pagesat e faturave janë Durrësi, Korça, Elbasani dhe Berati

PROBLEMET Problematike paraqiten Burreli dhe Shkodra, ndonëse kjo e fundit ka regjistruar rritje të ndjeshme të arkëtimeve

Termocentrali i Vlorës nuk do të fillojë të prodhojë rrymë që në vitin e ardhshëm

Pakti i Stabilitetit për gjobën ndaj “Top Channel”

Energjia, në 2008-ën asnjë kilovat nga TEC-et T

P

akti i Stabilitetit mbështet vendet e Evropës Juglindore në rrugën e tyre drejt integrimit euroatlantik dhe në plotësimin e kërkesave të nevojshme. Sigurimi i lirisë së mediave është një përbërës kryesor në këtë proces. Në këtë kuptim, Pakti i Stabilitetit po monitoron së afërmi ngjarjet në lidhje me pagesën e taksave nga ana e televizionit shqiptar “Top Channel”. Liria e medias është një përbërës thelbësor i të drejtave njerëzore në një shoqëri të hapur. Autoritetet qeverisëse dhe sektorët privatë, përfshirë edhe mediat, duhet të veprojnë me transparencë në përputhje me ligjin. Progresi në implementimin e sundimit të ligjit dhe luftën kundër korrupsionit është një nga prioritetet për qeverinë shqiptare, ndaj edhe transparenca në këtë pikë ka një rëndësi të madhe. Kjo është me rëndësi të veçantë edhe në sferën e ndjeshme të medias. Pakti i Stabilitetit, në një linjë me shumë institucione të tjera të brendshme dhe ndërkombëtare, mes të cilave edhe Organizata e Mediave të Evropës Juglindore (SEEMO), u kërkon autoriteteve shqiptare të garantojnë transparencë maksimale dhe kujdes në këtë rast sensibël.

gjendjes tejet të vështirë të furnizimi të vendit me energji elektrike janë bërë tashmë të njohura për publikun. Elementi më i rëndësishëm lidhet me thatësirën e këtij viti, i cili është karakterizuar nga nivele të papërfillshme të reshjeve të shiut dhe borës, sidomos në zonat ujëmbledhëse të kaskadës së Drinit, i cili ka çuar që niveli i prurjeve në lumë të jetë në minimumin historik të 80 vjetëve të fundit. Nga ana tjetër, ndikon rritja e madhe e konsumit, si pasojë e temperaturave të larta të këtij viti, i cili konsiderohet më i nxehti i shekullit dhe që lidhet drejtpërdrejt me ndryshimet klimatike globale që po japin efektin e tyre. Këto elemente kanë një lidhje shumë të fortë, me faktin se vendi ynë mbështetet tashmë në burime prodhuese të energjisë elektrike, 100% hidrike, çka na lë në varësi të kushteve atmosferike. Së fundmi, një tjetër faktor që thellon krizën është pamundësia e sistemit shqiptar për të përballuar importin e energjisë, për shkak të mungesës së këtij malli në tregun rajonal, për sa kohë të gjitha vendet po përjetojnë rritje të konsumit, për shkak të të nxehtit dhe sezonit turistik. Nga ana tjetër, nuk duhet harruar gjendja shumë e vështirë financiare e Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare, e cila kombinohet me çmimet gjithnjë në rritje të energjisë elektrike në rajon, çka e vendos KESH-in në pamundësi importesh, si pasojë edhe e parave që nuk i ka dhe që me shumë të ngjarë nuk do t’i ketë kurrë në masën e nevojshme për të përballuar nevojat e vendit për import.

EC-i i Vlorës nuk do të mund të fillojë të prodhojë energji brenda vitit 2008 me kapacitet të pjesshëm, siç ishte parashikuar, ndonëse, nga ana tjetër, garantohet përfundimi i ndërtimit dhe vënia e tij në punë brenda vitit 2009. Burime nga Ministria e Energjetikës bëjnë të ditur se deklarata që ky TEC mund të fillonte të prodhonte pjesërisht energji vitin që vjen, ishte e pamenduar dhe diçka e tillë nuk ka gjasa të ndodhë. Në fakt, këtij objekti deri më sot nuk i është vënë asnjë tullë, ndërsa aktualisht, thjesht po përgatitet rrethimi i zonës ku do të kryhen punimet për ndërtimin e TEC-it. Edhe dokumenti zyrtar për afatet e punimeve në TEC-in e Vlorës nuk thotë asgjë për prodhim të pjesshëm të energjisë që në vitin 2008, por përmend që diçka e tillë do të mundësohet vetëm në 2009-ën. Nga ana tjetër, brenda këtij viti pritet çmontimi i TECit të Fierit dhe dërgimi i tij për skrap. Në fakt, TEC-i i Fierit prodhonte energji me kosto shumë të lartë, madje më të lartë se mesatarja e çmimeve të kripura në tregun rajonal. Por, ky objekt ka rezultuar i dobishëm në raste krizash, kur nuk ka qenë e mundur të importohen sasitë e nevojshme. Kjo do të thotë se pas këtij viti krize të thellë energjetike, për vitin që vjen, vendi do të mbetet sërish në mëshirën e plotë të reshjeve dhe të koniunkturave të tregut rajonal të energjisë. Me futjen në punë të këtij TEC-i, importi i energjisë elektrike parashikohet të ulet 30%, krahas alternimit të prodhimit të energjisë elektrike mes hidrocentraleve dhe termocentraleve, çka rrit sasinë e energjisë për konsumatorët, si dhe sigurinë e furnizimit. Kohëzgjatja për ndërtimin e TEC-it të ri të Vlorës është 18 muaj, ndërsa vlera e investimit arrin në rreth 120 milionë USD, me kredi nga Banka Botërore, BERZH-i dhe BEI-t. Kapaciteti prodhues i TEC-it është 120 MGV. Vlerë mjaft

Brenda këtij viti pritet çmontimi i TEC-it të Fierit dhe dërgimi i tij për skrap të madhe në ndërtimin e TEC-it merr fakti që ai alternon prodhimin e energjisë elektrike të hidrocentraleve me të termocentraleve, çka rrit sasinë e energjisë për konsumatorët, si dhe sigurinë e furnizimit. Gjithashtu, energjia e prodhuar nga ky TEC do të shërbejë edhe si energji reaktive, duke ulur humbjet teknike apo jo teknike (vjedhje), të cilat ndodhin gjatë

Deri më sot, TEC-it të shumëpërfolur të Vlorës nuk i është vënë asnjë tullë sjelljes së energjisë nga kapacitetet prodhuese në Veri drejt Jugut. Nga dita kur fillojnë punimet për ndërtimin e TEC-it në Vlorë, e deri në përfundimin e tij, llogaritet të kalojnë gati dy vite të tjera, para se impianti të fillojë të prodhojë energji. Në hartën energjetike të Ballkanit, Shqipëria është i vetmi vend që ka burime, pothuajse 100% hidro.

ENERGJIA

Meta: Kriza zgjidhet me largimin e Berishës

I

lir Meta deklaroi dje se kriza e energjisë që ka përfshirë vendin kërkon si zgjidhje largimin e Kryeministrit Sali Berisha. Qëndrimi u bë publik në mitingun hapës në lagjen e Kombinatit, si pjesë e turit që kjo parti do ndërmarrë në të gjitha qytetet e vendit për mungesën e energjisë elektrike. Në fjalën e tij para qindra qytetarëve të zonës Meta tha se protesta bëhet për t’i treguar Berishës se shqiptarët janë të vendosur të jetojnë si njerëz normalë. “Si njerëz me dinjitet të cilët nuk mund t’i gënjejë dhe mashtrojë pafundësisht Sali Berisha”, theksoi Meta. Sipas tij, qëllimi i protestës ka të bëjë me krizën e dritave dhe atë të ujit të pijshëm. “Fajësojmë Berishën jo për energjinë, por se me Sali Berishën nuk ka zgjidhje të krizës, por vetëm kolaps”, tha Meta. Ai insistoi se krizën shqiptarët e kishin vetëm në një stinë të vitit, ndërsa tashmë e kanë në të katër stinët. “Berisha nuk zgjidh dot çështjen e dritave, pasi nuk është nga ata që ndërtojnë”, tha Meta. Duke shtuar se LSI-ja është në protestë për t’u kujtuar gjithë atyre që nuk kanë drita, të kthehen një vit prapa, kur Berisha mashtroi në mënyrën më të pandershme dhe të pacipë, premtoi jo vetëm zgjidhje për 2007-ën, por tha se Shqipëria do të eksportonte energji në vitin 2007. “Kush e pengoi qeverinë të liberalizonte tregun e energjisë. Kush e pengoi qeverinë të luftonte korrupsionin në KESH, ku 80 milionë euro vidhen në vit nga punonjësit e pandershëm të kësaj korporate”, nënvizoi kreu i LSI-së. D. M .

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 5

POLITIKE

Kryetari i Partisë Socialiste komenton situatën e fundit politike në prag të turit në bazë

Rama: Nuk më interesojnë lëvizjet e Nanos

U

në nuk di çfarë ka paralajmëruar Nano dhe nuk më intereson çfarë do të bëjë Nano”. Kështu është shprehur nga qyteti i Elbasanit kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama. Sipas tij, Nano nuk bën më pjesë në projektin e ri të PS-së. “Unë nuk kam paralajmëruar një xhiro, unë kam lançuar një aksion të madh politik, një dialog me Shqipërinë për një aleancë të re për Shqipërinë”, tha Rama. Sipas

tij, ky dialog do bëhet, jo për të akuzuar ndokënd, as për të fyer dhe për më pak për të trajtuar çështje të brendshme të PS-së. “Por, një dialog për të parë sy më sy sa më shumë shqiptarë në qytet dhe në fshat, aty ku është jeta reale dhe aty ku politika duhet të jetë për të përfunduar me shqiptarët programin e ri për Shqipërinë dhe për të gjetur bashkë me shqiptarët rrugën që kjo rrugë e re e socialistëve të jetë dhe rruga e re e

Shqipërisë”, theksoi Rama. Ai insistoi se gjithkush që do të dojë të merret me politikë, duhet të mësohet nga populli, jo nga partia, se kontrata me popullin është detyruese, se kontrata me popullin është gur i themelit të demokracisë dhe se kontrata me popullin nuk mund të griset dhe as të hidhet në kosh. “Ne nuk kemi nevojë të pësojmë më tutje, për të mësuar atë që na mëson ky mësim i madh, që është një mësim i madh për të gjithë, që

është koha që çdo qytetar të kuptojë se në rast se i kushton qoftë edhe një minutë në ditë politikës, duke i dhënë qoftë edhe një minutë energji nga energjia e tij PS-së për një politikë të re”, vijoi kreu i socialistëve. Rama sqaroi para simpatizantëve të Elbasanit, se deputetët e kësaj zone që votuan për Bamir Topin President nuk janë më pjesë e Partisë Socialiste dhe nuk kanë të bëjnë më me këtë parti. D. Malaj

Madhi: Prioritet mbeten reformat në drejtësi, synohet largimi nga detyra i Prokurorit të Përgjithshëm

TOPALLI:

Në shtator, beteja e dytë për Sollakun PR: Duhet bashkëpunimi i opozitës për të kufizuar mandatin e prokurorit ERJON AJAZI

P

as zgjedhjes së Presidentit të ri, shumica po përballet me prenë e parë të Bamir Topit, shkarkimin e Prokurorit të Përgjithshëm. Shumica këmbëngul se shkarkimi i Kryeprokurorit Sollaku do të bëhet në muajin shtator. Kreu i grupit parlamentar të PR-së, Arjan Madhi, deklaron se do ketë një reformë të thellë në sistemin e drejtësisë, që nënkupton dhe reformën në drejtimin e Prokurorisë së Përgjithshme. Me zgjedhjen e Bamir Topit në krye të shtetit, mazhoranca e rikthen në skenën e politikës synimin e saj për të larguar Prokurorin e Përgjithshëm, Theodhori Sollaku. Arjan Madhi, kreu i grupit të Partisë Republikane, thotë se në krye të të gjithë reformës në drejtësi, që shumica do të nisë në shtator, qëndron largimi i Sollakut. Por, duket se një nga problemet që mazhoranca nuk e ka marrë ende parasysh, është pikërisht procedura që duhet ndjekur për të arritur në qëllimin final. Sipas Madhit, dy janë mundësitë që do të shfrytëzohen. Por, në të dyja rastet, pengesa e kësaj mazhorance do të jetë vendimi i Gjykatës Kushtetuese, i cili rrëzoi hetimin e parë që kjo mazhorancë ndërmori si të pabazuar në ligj. Po kështu, edhe ngritja e një komisioni tjetër mbetet problem nisur nga ky fakt, ndërsa shpresa e fundit mbetet ndryshimi kushtetues në përcaktimin e një afati në mandatin e prokurorit, për të cilin sërish do t’i duhen vota nga opozita. Këto nisur edhe nga deklarata e Presidentit Topi, vetëm një ditë pasi të votohej në Parlament, se përkrahja e tij do të ishte vetëm në ndërhyrjen e përcaktimit të mandatit të Prokurorit të Përgjithshëm. Një tjetër deputet i shumicës, Preç Zogaj, tregon se stafi i Presidentit të ri të vendit i ka gati modalitetet për shkarkimin e Kryeprokurorit të Përgjithshëm, Theollori Sollaku. Tashmë dihet që Kryeprokurori Sollaku i ka ditët e numëruara në Prokurorinë e Përgjithshme, por sa kohë do të kërkojë mazhoranca për ta larguar atë dhe për të zgjedhur drejtuesin e ri të prokurorisë. “Kjo është në axhendën e Presidentit. Ai është koshient se është në atë post edhe

Sollaku, ditët e numëruara

DETAJE

PENGESA Pengesa e shumicës do të jetë vendimi i Gjykatës Kushtetuese i cili rrëzoi hetimin e parë që kjo mazhorancë ndërmori si të pabazuar në ligj

K

BASHKEPUNIMI Shpresa e fundit mbetet ndryshimi kushtetues në përcaktimin e një afati në mandatin e prokurorit, për të cilin sërish do t’i duhen vota nga opozita

SOLLAKU Kreu i grupit të Partisë Republikane, thotë se në krye të gjithë reformës në drejtësi që shumica do të nisë në shtator, qëndron largimi i Sollakut

për të përmbushur kërkesat e mazhorancës. Nuk është kusht dhe nuk e ka marrë këtë post me kokën e prokurorit”, tha Zogaj. Deputeti Zogaj u shpreh se Topi ka votuar si deputet i mazhorancës për shkarkimin e prokurorit, megjithëse Presidenti Moisiu nuk e shkarkoi. “Topi është në koherencë me votën që ka dhënë edhe vetë, por nuk mund të flasë për afatin. Është në axhendën e tij. Nuk mund ta them, sepse nuk

është se o nesër o ramë e vdiqëm”, vijoi ai. “Një gjë është e njohur tashmë, që jo vetëm Bamir Topi, por çdo President i zgjedhur nga mazhoranca aktuale do të duhet që në kuadër të reformimit të sistemit të drejtësisë të ndërmarrë edhe hapa ligjorë për të zëvendësuar Prokurorin e Përgjithshëm”, tha ai. Zogaj theksoi se shkarkimi i Sollakut nuk mund të bëhet pa u gjetur më parë modalitetet ligjore, nuk mund të bëhet në mënyrë jo

ligjore. “Por, modalitetet ekzistojnë, sepse prokurori që s’ka mandat të limituar shkarkohet në çdo kohë. Për faktin që ka mandat të përjetshëm ai është vulnerabël në këtë pikëpamje, sepse shkarkohet në çdo kohë me një motiv apo arsye që mazhoranca dhe Presidenti e argumentojnë”, shtoi ai. Shumica, pas pushimeve të gushtit, do të ketë në shtator gati betejën e dytë për largimin e Prokurorit të Përgjithshëm.

ryetarja e Parlamentit, Jozefina Topalli, ka bërë me dije dje se pas zgjedhjes së Presidentit do të vazhdohet reforma në drejtësi. “Zgjedhja e Presidentit ishte një periudhë delikate, pasi kaluam këtë situatë tani pas zgjedhjes së Presidentit do të vazhdojmë reformën në drejtësi, reforma që do kenë si qëllim zero tolerancë ndaj krimit”, tha ajo. Në deklaratën për reformat në drejtësi, duke e lidhur dhe me zgjedhjen e Presidentit, Kryetarja e Kuvendit la të kuptohet për heqjen e Prokurorit të Përgjithshëm, Theodhori Sollaku, për të cilin ish-presidenti Moisiu nuk dekretoi shkarkimin e tij nga detyra. Deklaratat e kryeparlamentares Topalli janë bërë nga qyteti i Koplikut, ku së bashku me ministrin e Transporteve, Sokol Olldashin, ka inauguruar fillimin e punimeve për furnizimin me ujë dhe ndërtimin e kanalizimeve. Topalli është shprehur edhe për ndryshimet brenda PD-së, ku për postet e lëna nga Bamir Topi ajo u shpreh se “janë forumet ato që do e zgjedhin, por mendoj se duhet zgjedhur një person nga grupi parlamentar i PD-së një njeri që ka eksperiencë dhe kontribute në PD”.

selia rozë Pritet të zgjidhen nënsekretarët dhe të caktohet anëtarët e komisioneve pranë Asamblesë Kombëtare

N

ë fillim të javës së ardhshme pritet që Partia Socialiste të hartojë listën e nënsekretarëve të aparatit në qendër. Burimet nga selia rozë rrëfejnë se ditën e hënë është programuar një takim i ngushtë, në të cilin do të përvijohet lista. Sakaq, mendohet se mund të ketë një ratifikim të komisioneve në një mbledhje tjetër asambleje, ose kjo do arrihet pa e mbledhur këtë forum. Lista do të hartohet nga kryetari i partisë, në bashkëpunim me sekretariatin dhe Kryesinë. Bashkë me nënsekretarët do të ngrihet edhe struktura e komisioneve të përhershme pranë Asamblesë Kombëtare. Sipas asaj çka është deklaruar

Në fillimin të javës, PS bën gati “prapavijën” e lidershipit nga kryetari i partisë, do të jenë aq komisione sa ka edhe Kuvendi. Ato do funksionojnë në bazë të problematikave konkrete që diskutohen në punën e përditshme të ligjvënësve. Një prej tyre do jetë Komisioni për Punën, Çështjet Sociale dhe Shëndetësinë, pastaj Komisioni për Ekonominë dhe Financat, Komisioni për Edukimin dhe Mjetet e Informimit Publik, Komisioni për Çështjet

Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut, Komisioni për Integrimin, Komisioni për Politikën e Jashtme, Komisioni për Sigurinë Kombëtare, Komisioni për Veprimtarinë Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin. Pak ditë më parë, Rama paralajmëroi se do të jetë krejt atmosferë e ndryshme nga më parë në këto struktura të Partisë Socialiste. Sipas tij, kërkesa e llogarisë për nivelin dhe angazhimin në kryer-

jen e detyrave do të jetë e fortë. Duke i vënë kështu të gjithë të mandatarit e rinj përballë presionit për të arritur ritmet që kërkon një forcë e tillë si Partia Socialiste. Asambleja Kombëtare e Socialistëve, para pak ditësh zgjodhi lidershipin e ri të partisë. Në sekretariat u përfshinë një sërë figurash: Arta Dade, sekretare për marrëdhëniet ndërkombëtare, Blendi Klosi, sekretar i organizimit, Et’hem Ruka, sekretar i burimeve njerëzore, Edlira Haxhiymeri, sekretare për shanset e barabarta, Andis Harasani, sekretar për programin politik, Fatmir Xhafa, sekretar për çështjet ligjore dhe Kastriot Islami, sekretar për çështjet zgjedhore. D.M.

SHQIP 6

AKTUALITET

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Përfundon lidhja e kontratave për furnizimin me barna dhe blerjen e aparaturave të reja

Në gusht, në QSUT mbërrijnë ilaçet e munguara I laçet që duhet të mbërrinin në spital, që në muajin prill, do të jenë në farmacinë e spitalit në muajin gusht. Ashtu siç ishte parashikuar edhe nga Drejtoria e Prokurimeve, pas përfundimit të procedurave tenderiale do të bëhej edhe furnizim me ilaçet më të shtrenjta që prej disa muajsh nuk gjenden as te “Nënë Tereza”. Dje, drejtoria e qendrës spitalore universitare “Nënë Tereza”, ka njoftuar zyrtarisht se janë lidhur pjesa më e madhe e kontratave për furnizimin me barna dhe pajisje mjekësore për këtë spital deri më datë 31/12/2007. Barnat, të cilat

jepen falas për pacientët e shtruar pacientët e onkologjikut, si dhe një në QSUT pritet të mbërrijnë në pjesë e mirë e familjarëve të të spital në muajin gusht. Drejtoria e sëmurëve të hematologjisë u QSUT, sqaroi se, ankuan për mungvonesat në lidhjen e esë ilaçesh në spikëtyre kontratave tal. Barnat më Barnat më erdhën si pasojë e problematike kanë problematike kanë qenë edhe më të shndryshimit të kuadrit ligjor të për t’u blerë qenë edhe më të trenjtat prokurimeve. Aktunë tregun privat. alisht, në spitalin shtrenjtat për t’u blerë Shumica e ilaçeve “Nënë Tereza” nuk që nuk gjendeshin mungojnë medikanë tregun privat në spital ishin kryementet kryesore sisht citostatikë, dhe për rastet urgjente janë blerë barna për trajtimin e sëmundjeve barna me procedurën e “blerjeve tumorale apo ilaçet me të cilat të vogla”. Që me nisjen e vitit 2007, kurohen pacientët me sëmundjet

Entit Rregullator i Telekomunikacioneve, “në lupë” tregun e telefonave të lëvizshëm

Shqiptarët, telefonata të shkurtra nga celulari i tyre Flasin më pak se një minuta, dërgojnë 6-11 sms në muaj LORINA MIXHA

D

eri në fund të vitit 2006, janë regjistruar plot 1,9 milionë përdorues të telefonave të lëvizshëm. Sipas analizës së fundit të Entit Rregullator të Telekomunikacioneve rezulton që mesatarisht secili prej nesh, gjatë një bisede telefonike flet gati një minutë. Sipas analizës, saktësisht, koha e kësaj bisede zgjat nga 36 deri në 44 sekonda. Niveli mesatar i përdorimit të celularëve është 21 deri në 24 minuta në muaj. Viti 2002 dhe viti 2006, ka rezultuar të kenë qenë periudhat më të suksesshme të operatorëve në tregun shqiptar. Konkretisht, në vitin 2002 janë regjistruar 200 mijë abonentë, ndërsa në vitin 2006, janë pajisur me karta telefonike 380 mijë qytetarë. Secili prej këtyre abonentëve veç 44 sekondave që shpenzon për të folur në telefon dërgon nga 6 deri në 11 mesazhe në muaj. Edhe pse telefonat e lëvizshëm kanë kosto më të lartë se telefonat fiks, përsëri në Shqipëri kërkesa për të qenë përdorues i celularëve është më e lartë se dëshira për të pasur një telefon fiks në shtëpi. “Operatorët celularë ndeshen me fuqi të ulët kundërvepruese nga operatorët e telefonisë fikse”. Megjithatë, sipas analizës së ERT-së, mesatarisht, përdoruesit e telefonisë fikse flasin 58 minuta në javë me telefonin fiks dhe ata që kanë celularë, komunikojnë me to vetëm 5 minuta në javë. Analiza e ERT-së Në analizën e faktorëve të marrë në konsideratë për fuqinë në tregun përkatës, pengesa për hyrjen në treg dhe fuqia e ulët kundërvepruese nuk kanë ndryshuar dhe nuk priten të ndryshojë të paktën në një periudhë afatmesme. Faktorët e konsideruar si ndikues në rritjen e numrit të përdoruesve renditen: kërkesa shumë e lartë për akses në rrjet publik telefonik, kërkesa e ulët e telefonisë fikse, zhvillim i teknologjisë, karta me parapagim. “Duke marrë në konsideratë reduktimin e tarifave dhe ndryshimet strukturore të sistemit tarifor, përfitimi i konsumatorëve nga reduktimi i tarifave është i kufizuar, për shkak se kohëzgjatja mesatare e thirrjeve është nën një minutë dhe brezi orar me tarifë të reduktuar është jo i përshtatshëm për konsumatorët. Numri i përdoruesve me kontratë vazhdon të jetë një pjesë shumë e vogël e numrit total të

përdoruesve. Nëpërmjet kësaj analize, ERT ka evidentuar një sërë problemesh të tregut me pakicë të shërbimeve publike celulare që kërkojnë adresimin e tyre nga ERT në nivel më shumë të shërbimeve. Ndër këto probleme mund të përmendim mungesën në treg të ofruesve të pavarur të shërbimeve celulare, operatorëve virtualë të rrjeteve celulare, probabiliteti i numrave, tregtimi i paketave tarifore vetëm në dyqane të operatorëve. Përfundime Numri i përdoruesve të telefonisë së lëvizshme celulare në Shqipëri gjatë viteve 2006 vazhdoi të rritej me ritme të larta duke arritur në 2006 mbi 1,9 milionë. Siç është vënë në dukje edhe në analizë, rritja e

shpejtë e sektorit të telefonisë celulare është në kontrast me rritjen me ritme të ulëta të numrit të përdoruesve të telefonisë fikse. Rritja e përdoruesve të celularëve është rritur me 25 për qind, ndërsa e telefonisë fikse me 6,5 për qind gjatë vitit 2006 dhe 2007, janë vënë re reduktim të tarifave të përdoruesve celularë me parapagim dhe me kontratë. Efekti i disa prej këtyre reduktimeve në mirëqenien e konsumatorëve është i kufizuar për shkak të aplikimit të reduktimeve në intervale kohore jo shumë të përshtatshme për thirrje kohëzgjatjeje shumë më të lartë se kohëzgjatja mesatare e thirrjeve në celular, si dhe për shkak të rritjes së kohës minimale të tarifës nga 20 në 30 sekonda.

Edhe pse telefonat e lëvizshëm kanë kosto më të lartë se telefonat fiks, përsëri në Shqipëri kërkesa për të qenë përdorues i celularëve është më e lartë se dëshira për të pasur një telefon fiks në shtëpi. “Operatorët celularë ndeshen me fuqi të ulët kundërvepruese nga operatorët e telefonisë fikse”

NUMRAT ME KONTRATE

Tarifat, më të lartat në Evropë T

ë ardhurat nga përdoruesit me kontratë vazhdojnë të jenë më të lartat në Evropë, që kryesisht vijnë si rezultat i tarifave të larta për këto paketa tarifimi. Të ardhurat për përdoruesit me kontratë në Shqipëri (afërsisht 1567 euro/vit) janë 50 për qind më të larta se ato në Irlandë që renditen në vend të dytë. Normat e fitimit të dy operatorëve vazhdojnë të jenë

të larta dhe të qëndrueshme në vite. Norma e fitimit mbi kapitalin e punuar në nivele të larta si 27 për qind deri në 38 për qind dhe të qëndrueshme në kohë është shenjë e konkurrencës së ulët në treg dhe superfitimeve të dy operatorëve. Shkalla e përdorimit të shërbimeve celulare vazhdon të jetë e ulët krahasuar me vendet e tjera.

KONKURRENCA

Operatori i tretë do të ndikojë në uljen e tarifave

E

fekti që mund të ketë konkurrenca e mundshme në treg është një faktor i rëndësishëm, i cili mund të kufizojë aftësinë e operatorëve ekzistues për të ndikuar në treg. Operatori i tretë celular i licencuar, ende nuk është aktiv në treg. Hyrja e këtij operatori është vonuar dhe megjithëse kanë kaluar më shumë se 3 vjet nga licencimi i këtij operatori ende nuk ka nisur punën në treg. Operatori i ri mund të ndodhet në dizavantazh ndaj atyre aktualë për një periudhë kohe për shkak të nivelit më të ulët të mbulimit të rrjetit. Ky mbulim përbën një ndër faktorët kryesorë së bashku me tarifën e shërbimeve që merren në konsideratë nga një përdorues. Është tepër e domosdoshme që operatori i ri të fillojë veprimtarinë, por efekti që mund të ketë ky operator në tre parashikohet të jetë i kufizuar për një periudhë afatmesme. Ndërkaq, për sa u takon programeve të reja që hidhen në treg nga kompanitë e telefonisë, sipas ERT-së këto skema tregojnë një konkurrencë të mundshme midis operatorëve, por gjithsesi, përfitimet e konsumatorëve nga një numër shumë i madh programesh janë të diskutueshme, mund të jenë përkeqësuese në kushte të një informacioni të mangët dhe transparencë të ulët të sistemit tarifor.

e gjakut. Në janar të vitit 2007, Ministria e Shëndetësisë deklaroi se këto barna do të silleshin në spital që në fund të muajit mars. Pas ndërrimit të krerëve të ministrisë, u tha se nuk kishin përfunduar procedurat tenderuese e për këtë duhet të pritej edhe disa kohë derisa të lidheshin të gjitha kontratat. Megjithëse u përfol se do të zhvilloj tenderim i drejtpërdrejtë, përsëri pacientët për 7 muaj janë mjaftuar vetëm me kombinime ilaçesh ose duke blerë në privat ilaçet e shtrenjta që spitali nuk mund t’i siguronte. L.Mixha

ANALIZA E POLICISE

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 7

AKTUALITET

Zhvillohet analiza e Policisë së Shtetit: Sukses vizita e Bushit. Dështim aksidentet

Tashmë, policia e prokuroria mund të gjurmojnë të kërkuarit në çdo vend të Shqipërisë

Policia dhe prokuroria vënë nën përgjim 12 qytete Instalohet sistemi DATACOM me negocimin eVODAFONE dheAMC SOKOL ÇOBO

P

ërgjimet kanë sjellë suksesin e operacioneve të policisë. Për këtë arsye, Policia e Shtetit ka negociuar me dy kompanitë celulare për montimin e pajisjeve të sistemit DATACOM, për të bërë të mundur gjetjen e personave shumë të kërkuar. Pas regjistrimit të numrave me parapagesë, një tjetër ndihmë ka ardhur për policinë e prokurorinë. Sipas drejtorit të Policisë së Shtetit, Ahmet Prençi, në analizën e gjashtëmujorit të parë të vitit 2007 mbi sistemin DATACOM, “aktualisht ka përfunduar konfigurimi i sistemit, është negociuar me kompanitë VODAFONE, AMC për montimin e pajisjeve të sistemit, si dhe ka përfunduar montimi i bazamenteve të antenave”. Kryekomisar Prençi shtoi se janë rreth 36 projekte të financuara nga donatorë të ndryshëm, ku 12 prej tyre kanë përfunduar, 14 janë në fazën e implementimit dhe në përgatitje 10 projekte të reja. “Sipas planit buxhetor të miratuar për vitin 2007, nga financimet e huaja Policia e Shtetit pritet të përfitojë gjatë këtij viti nga implementimi i disa projekteve 9654296 euro”. Sukses vizita e Bushit Ndër arritjet e Policisë së Shtetit është edhe koordinimi i mirë i punonjësve të policisë gjatë vizitës së Presidentit amerikan, Xhorxh Bush. “Si ndër momentet më kryesore dhe arritje në veprimtarinë e Policisë së Shtetit, gjatë kësaj periudhe mund të përmendim veprimtarinë e policisë për garantimin e rendit dhe sigurisë në vend me rastin e vizitës së Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës”, tha drejtori i Policisë së Shtetit. Sipas tij, arritje të tjera ishin masat e marra në kuadër të zhvillimit të zgjedhjeve vendore, goditja e grupeve dhe rrjeteve kriminale, lufta kundër kultivimit të bimës narkotike, ligji i ri për Policinë e Shtetit, masat për përballimin e sezonit turistik veror në vend etj. Po sipas Prençit, në punën e policisë ka pasur edhe mangësi, duke premtuar se në të ardhmen sektorët do të përmirësohen. Qytetet e drogës Në analizë, një rëndësi iu kushtua edhe trafikimit dhe kultivimit të lëndëve narkotike. “Edhe në luftën për parandalimin dhe goditjen e kultivimit të bimëve narkotike, mbi bazën e analizës së fenomenit dhe evidentimit të qarqeve problematike si Vlora, Fieri, Gjirokastra, Shkodra dhe disa raste në rrethin e Tropojës, përgatitëm më shpejt planin e veprimit për këtë qëllim, duke bashkëpunuar me institucionet e administratës shtetërore, shoqërinë civile, komunitetin dhe mediat”, tha kryekomisari. Sipas tij, gjatë kësaj periudhe janë identifikuar 220 vepra penale në fushën e drogës, nga të cilat 57 raste të drogave të forta dhe 163 raste të kultivimit dhe trafikimit të bimëve narkotike, duke pasur një rritje prej 26 veprash penale më shumë se e njëjta periudhë e vitit të kaluar. Në operacionet antidrogë janë kapur dhe sekuestruar 51 automjete, 13 armë e rreth 15 mijë euro. Pastrimi i parave Në shkallë vendi janë evidentuar 845 vepra penale në fushën e pastrimit të parave dhe krimeve ekonomiko-financiare. Janë im-

plikuar gjithsej 957 autorë të veprave penale, prej të cilëve janë arrestuar e ndaluar 195 autorë, 756 janë proceduar në gjendje të lirë dhe 6 janë shpallur në kërkim. Sipas Prençit, për vepra penale të

korrupsionit janë evidentuar 11 raste me 26 autorë, nga të cilët 7 janë arrestuar dhe 19 janë ndjekur penalisht në gjendje të lirë. Për sa u përket krimeve të doganës janë evidentuar 96 vepra penale, ndër-

Rastet

Financimi i terrorizmit, tre autorë nën hetim D

rejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit deklaroi se pastrimi i parave dhe financimi i terrorizmit është drejtim tjetër i rëndësishëm i punës së policisë. “Për këtë periudhë është referuar një vepër penale në këtë fushë me tre autorë. Nga ana tjetër, është bashkëpunuar më mirë me Prokurorinë e Krimeve të Rënda për kryerjen e verifikimeve dhe veprimeve hetimore sipas ligjit për parandalimin e goditjen e krimit të organizuar”, tha Ahmet Prençi. Sipas tij, vëmendje i është kushtuar bashkëpunimit me doganat dhe policinë kufitare për kontrollin e personave që nuk deklarojnë paratë kesh në kufi. Ndërsa për vënie në qarkullim e përdorim të monedhave të falsifikuara janë evidentuar gjithsej 23 raste dhe janë dokumentuar 20. “Janë goditur 4 baza të fuqishme falsifikimesh, ku është sekuestruar një numër i konsiderueshëm materialesh dhe pajisje si vula, stampa, kompjuterë, fotokopje, dokumente të institucioneve të vendit dhe të huaja. Mbi bazën e informacioneve policore, është ndërtuar dhe drejtuar puna për goditjen e veprimtarisë kriminale, konkretisht janë zhvilluar 4 operacione në shkalle kombëtare dhe rajonale”, tha Prençi.

ANALIZA

Ministri i Brendshëm kritikon sektorin rrugor

Nishani: Disa sektorë në polici nuk funksionojnë mirë

M

inistri i Brendshëm, Bujar Nishani, ka deklaruar se disa sektorë në Policinë e Shtetit duhet të funksionojnë më mirë. Nishani përgëzoi për transparencën e treguar në këtë analizë, pasi janë bërë publike si rezultatet pozitive ashtu edhe ato negative. Sipas tij, e gjithë kjo periudhë ka pasur dy momente të rëndësishme, ligjin e ri të Policisë së Shtetit dhe strukturën e re. “Policia e Shtetit e ka rritur besueshmërinë në komunitet, por ka akoma sektorë ku duhet të punojmë më mirë,” u shpreh Nishani. Ministri propozoi në këtë analizë, që strukturat përkatëse në Policinë e Shtetit, në bashkëpunim me ICITAP-in dhe PAMECA-n të hartojnë një strategji për sigurinë rrugore. Gjithashtu, ministri përgëzoi punën e bërë për luftën kundër drogës dhe trafiqeve të paligjshme, si dhe bashkëpunimin me ndërkombëtarët. “Dua të falënderoj punën e bërë nga Policia e Shtetit, drejtorinë e Qarkut Tiranë dhe ICITAP-in për dislokimin e patrullës së përgjithshme në Tiranë. Patrulla e përgjithshme ka afruar më pranë policinë me komunitetin”, pohoj ministri i Brendshëm. Në përfundim të fjalës së tij, ministri kërkoi nga Drejtoria e Përgjithshme e Pol-

icisë së Shtetit që të përmirësojë situatën e realizimit të investimeve nga Policia e Shtetit. Ndërsa drejtori i Policisë së Shtetit tha se synon një implementim të ligjit të ri të Policisë se Shtetit, të strategjisë 7vjeçare të zhvillimit të policimit në Shqipëri, të ristrukturimit të Policisë se Shtetit sipas eksperiencave të vendeve të zhvilluara perëndimore. “Për këtë periudhë, një vend të veçantë ka zënë puna e bërë për riorganizimin e Policisë së Shtetit, duke u bazuar në ligjin e ri dhe në strukturën e re të Drejtorisë së Përgjithshme, e të strukturave të reja të drejtorive të policive në qarqe. Njëkohësisht sapo kemi ngritur grupet e punës për hartimin e akteve normative, të cilat do të bëjnë të mundur implementimin në kohë e të plotë të ligjit të ri “Për Policinë e Shtetit”, si dhe implementimin e strategjisë 7- vjeçare të zhvillimit të Policisë së Shtetit”, tha Prençi. Sipas tij, aktualisht po punohet për njohjen e plotë të ligjit të ri nga të gjithë punonjësit e policisë, duke organizuar seminare, biseda e takime, nëpërmjet të cilave synohet jo vetëm njohja, por edhe kuptimi e interpretimi i kërkesave e parimeve që shprehen në legjislacionin e ri.

sa në fushën e tatim-taksave janë evidentuar 94 raste të veprave penale me 95 autorë. Ndërsa, për sa u përket falsifikimeve të dokumenteve, gjatë kësaj periudhe janë evidencuar 399 vepra penale.

Shqipëri

DESHMITARET “Mbrojtja e dëshmitarëve dhe bashkëpunëtorëve të drejtësisë është një veprimtari që ndikon në marrjen e masave për goditjen e krimit të organizuar, kështu gjatë kësaj periudhe janë zbatuar masa të mbrojtjes së posaçme për 14 raste me 60 persona. Njëkohësisht janë miratuar edhe disa akte normative të rëndësishme të cilat ndikojnë në realizimin e mbrojtjes së personave që bashkëpunojnë me drejtësinë”.

Sezoni i verës, janë shtuar turistët e huaj P

ër gjashtëmujorin e parë të analizës së shtetit vihet re një shtim i fluksit të hyrje-daljeve të shtetasve në vendkalimet kufitare. Kjo varet edhe nga sezoni turistik në Shqipëri. Krahasuar me një vit më parë, shifrat kanë pasur rritje. Sipas statistikave në vendkalimet kufitare, janë përpunuar në hyrje rreth 1146913 shtetas shqiptarë. Ndërsa kanë dalë rreth 1335510. Në Shqipëri për gjashtë muaj kanë hyrë 392631 shtetas të huaj, ndërsa kanë dalë 362357. Nga këta kanë ardhur në Shqipëri për qëllime turistike rreth 38132, ndërsa janë larguar 19202. Nga Shqipëria kanë hyrë 439030 automjete, ndërsa kanë dalë 470472. Kanë mbërritur 1376 tragete. Ndërkaq, sipas drejtorit të Përgjithshëm të Policisë së Shtetit, me gjithë punën e bërë evidentohen edhe disa mangësi në drejtim të parandalimit të kalimit të paligjshëm të kufirit. “Këtë e tregon edhe numri i shtetasve të kthyer nga policitë e vendeve fqinje, i cili për këtë 6mujor është: Depërtuar (me marrëveshje) 29465 shtetas, nga 14830 që ka qenë në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, depërtuar (me marrëveshje) 1349 shtetas”, tha Prençi.

A K T U A L I T E T

SHQIP 8

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

I arrestuari akuzohet edhe për trafik municionesh e tentativë vrasjeje

SHKODËR

Tenton të vrasë gruan dhe djalin me kapsollë

Arrestohet autori pas ngjarjes

Konflikti për pronën, plagos xhaxhanë

Policia e Lezhës arreston 54-vjeçarin Ndue Plani

N

jë grusht me kapsolla det onatori të lidhura me një prizë korrenti do të mjaftonin që një 54-vjeçar të vinte në jetë planin e tij për të vrarë gruan dhe djalin e tij. Fati e deshi që pikërisht në atë moment në Lezhë të mos kishte drita dhe ndërhyrja e menjëhershme e policisë ka bërë që plani i tij të dështojë dhe më pas ai të arrestohej. Sipas burimeve nga policia lokale, mësohet se Ndue Plani është prangosur pas denoncimit të fqinjëve të tij për kurthin që u kishte përgatitur familjarëve. Ngjarja ka ndodhur dy ditë më parë në fshatin Rrillë të Lezhës, kur Ndue Plani kishte vendosur të eliminonte gruan e tij dhe fëmijën. 54-vjeçari Plani kishte futur në dy bidonë me raki, në banesën e tij, 60 kapsolla detonatori. Ai i ka lidhur në seri dhe i ka bashkuar me një prizë korrenti, duke i lënë të gatshme që në momentin që do vinin dritat kapsollat të ndizeshin e të shpërthenin së bashku me dy bidonët me raki. Sipas policisë, mësohet se hakmarrja primitive ka ardhur pas një konflikti familjar që Plani ka pasur me djalin e tij dhe bashkëshorten, duke tentuar edhe eliminimin e tyre. Ndërhyrja e shpejtë e policisë, e cila ka mundur të marrë informacionin e saktë në rrugë operative, ka shmangur edhe tragjedinë, ndërsa ka arrestuar Ndue Planin. Ndërkohë që kanë qenë ekspertët

Krimi më i fundit në familje ka pasur si shkak mosmarrëveshjet mes çiftit DENONCIMI Banorët e fshatit Rrillë jo pak herë kanë qenë të terrorizuar nga veprimet e Planit

e policisë së Lezhës ata që kanë bërë të mundur edhe çaktivizimin e kapsollave detonatorë, duke i hequr nga priza e korrentit dhe më

pas heqjen e tyre nga bidonët e rakisë. Burime të policisë bëjnë të ditur se Plani ishte kthyer në një njeri

problematik në zonën ku jetonte, pasi vazhdimisht hidhte lëndë plasëse, duke i ndezur ato dhe shkaktuar panik te banorët. Ndërsa

Fushë-Krujë

Arrestohet, shau dhe fyeu policin e qarkullimit Një 28-vjeçar nga Fushë-Kruja është arrestuar nga policia lokale, pasi ka fyer e kundërshtuar policin e qarkullimit rrugor. Sipas burimeve policore, mësohet se Arben Gega nuk i është bindur thirrjes së policit rrugor, madje ai ka fyer dhe e ka kundërshtuar atë për shkak të detyrës. Po të njëjtat burime kanë saktësuar se Gega ka qenë duke lëvizur me makinën e tij tip “Benz” pa targa. Punonjësi i qarkullimit rrugor i ka kërkuar atij që të ndalojë, por 28-vjeçari nuk ka pranuar. Më pas, ai ka ndaluar dhe ka nisur të shajë dhe të kundër-

shtojë policin. Ky i fundit ka thirrur menjëherë grupin e gatshëm, që ka mbërritur në vendin e ngjarjes. Sapo kanë ardhur policët e tjerë, ai ka nisur që t’i shajë dhe t’i ofendojë. Ata e kanë dërguar menjëherë në komisariatin e policisë, ku dhe është marrë në pyetje. Më pas është konstatuar se ai ka qenë në gjendje të dehur. Madje, gjatë shoqërimit për në komisariat, 28vjeçari ka thyer dhe xhamat e dhomës së paraburgimit. Ditën e hënë pritet që ai të dalë përpara togave të zeza, ku do të vlerësojnë dhe masën e sigurisë për të.

në momentin e arrestimit ai nuk ka bërë asnjë reagim, duke iu bindur urdhrave të policisë së Lezhës. Ai, tashmë, do të përballet me dy akuza, atë të “mbajtjes së municioneve luftarake pa leje” dhe “vrasje e mbetur në tentativë”. Ndërkohë, Prokuroria e Lezhës është duke hetuar edhe për një akuzë tjetër, atë të trafikut të municioneve. Megjithatë, pritet që ditën e hënë ai të dalë përpara togave të zeza për të marrë dhe masën e sigurisë, ndërsa vetë familjarët do të pohojnë për dhunën që ai ushtronte vazhdimisht ndaj tyre. Por, me ngjarjen e dy ditëve më parë, durimi i tyre ka arritur kulmin, kur Plani kishte përgatitur kapsolla detonatori në një bidon me raki për të hedhur shtëpinë në erë. Aida Harka

Një sherr i vjetër për çështje pronësie mes nipit dhe xhaxhait në fshatin Hajmel të Shkodër për pak sa nuk ka përfunduar me viktima. Ka qenë ora 17:30 minuta, kur Bernard Jukini ka shkuar te shtëpia e xhaxhait të tij pak metra larg banesës së tij në fshatin Hajmel. Pas debateve të shumta mes xhaxhait dhe nipit për çështjen e pronës, të nisura këto vite më parë, 33vjeçari Bernard Jukini ka qëlluar me një plumb në këmbë xhaxhain e tij. Pas kësaj ngjarjeje, autori është larguar me shpejtësi, ndërsa i plagosuri është dërguar nga familjarët në spitalin rajonal të Shkodrës, ku dhe ka marrë ndihmën e parë. Pas disa orësh kërkime, policia e Shkodrës ka arritur ta prangosë autorin e kësaj ngjarjeje, Bernard Jukini, si dhe të sekuestrojë në cilësinë e provës materiale armën e krimit, një armë zjarri tip pistoletë. Burime nga policia pohuan për gazetën se kushërinjtë Jukini disa herë kishin pasur probleme për pronën e përbashkët që kishin, probleme këto që disa herë është dashur ndërhyrja e policisë për të qetësuar palët. Por, ditën e djeshme, 33-vjeçari nuk ka duruar dot më dhe ka vendosur që konfliktin e pronës ta zgjidhë me përdorimin e armëve. Fatmirësisht, pas plagosjes xhaxhai i tij ka marrë ndihmën e parë në spitalin e Shkodrës dhe aktualisht ndodhet jashtë rrezikut për jetën. Ndërsa policia është duke mbikëqyrur të dyja familjet me frikën se mos ata përgatisin ndonjë hakmarrje. A.Hoti

AKTUALITET

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 9

Policia

Nën kërkim menaxheri, vodhi 6 milionë te “Stela” N Xhapaxhiu

Bozi

Bicja

Ekzekutori me antitank i gardistëve ka akuzuar në gjykatë dy anëtarët e komitetit të shpëtimit, Met Bozi dhe Llazar Bicja

Nuk ka pranuar të flasë para gjykatës, e cila vendosi ta lërë në burg. Avokati tha se klienti i tij nuk ka qenë në vendngjarje

I akuzuari i tretë për masakrën e Cërrikut, nëpërmjet avokatit të tij, ka deklaruar se nuk ka qenë gjatë vrasjes së gardistëve

Tre të arrestuarit mbeten në burg. Provat e prokurorisë: Filmimet dhe dëshmia e të mbijetuarit

“Si u organizua masakra e Cërrikut” Roland Xhapaxhiu: Bozi e Bicja, ideatorët e vrasjes së 6 gardistëve SOKOL ÇOBO

E

kzekutori me antitank i 6 gardistëve në qytetin e Cër rikut, Roland Xhapaxhiu, ka deklaruar se organizatorët e masakrës kanë qenë dy anëtarët e komitetit të shpëtimit, Met “Më kanë mashtruar Bozi dhe Llazar Bicja. Dëshmia është se autoblindat që po dhënë para vinin drejt Cërrikut, Gjykatës së Krimeve të Rënda do të keqtrajtonin gjatë vlerësimit të qytetarët” masës së sigurisë. Tre të arrestuarit, sipas vendimit të gjykatës, janë lënë në masën burg pa afat. Në fillim të seancës, avokatët e mbrojtjes kërkuan një masë lehtësuese për klientët e tyre. Ndërsa prokurori i çështjes, Anton Marti-

ni, tha se ka prova që tre të arrestuarit kanë marrë pjesë në masakrën e Cërrikut ku humbën jetën 6 gardistë. Sipas akuzës, dëshmia e një prej të mbijetuarve ka “fundosur” të arrestuarit. Gjykatësja, Flora Hajredinaj, pasi dëgjoi pretendimet e palëve vendosi masën e kërkuar nga prokurori, burg pa afat. Bozi dhe Bicja, nëpërmjet avokatëve, kanë deklaruar se nuk kanë marrë pjesë në vrasje, ndërsa ka ardhur edhe kundërpërgjigjja e Xhapaxhiut, duke deklaruar se janë pikërisht dy anëtarët e komitetit të shpëtimit ata që kanë organizuar edhe planin. Xhapaxhiu tha se nuk ka qenë organizatori kryesor i masakrës së Cërrikut, por thjesht ka ndihmuar Met Bozin dhe Llazar Bicjen, pasi këta e kanë mashtruar se autokolona me autoblinda që po vinte drejt

Cërrikut, do të keqtrajtonte qytetarët. Ish-kapoja i bandës së Cërrikut mësohet se është shprehur shumë i qartë dhe i bindur në dëshminë që ka dhënë para ekspertëve, duke shpjeguar gjithë situatën e ngjarjes në mënyrë kronologjike, të cilën e ka detajuar me emra dhe vendndodhje. Deponimi i Xhepaxhiut, kasetat filmime, si dhe dëshmia e një gardisti të mbijetuar janë provat kryesore të akuzës në zbardhjen e një prej masakrave më të bujshme të vitit 1997. Prokuroria tha dje, se dosja është në verifikim e sipër dhe po mblidhen prova për të dyshuarit e tjerë, për të cilët flitet se janë rreth 25. Nga të dhënat operative të policisë mësohet se ata kanë qenë me funksione të larta në qytetin e Cërrikut, ndërsa një pjesë prej tyre ka qenë elementë kriminalë në këtë qytet. Burimet thanë

se pikërisht ndërthurja e këtyre elementëve ka sjellë edhe organizimin me detaje të vrasjes së gardistëve. Një gjë e tillë vërtetohet edhe nga dëshmitë e para të tre të arrestuarve, Met Bozi, Llazar Bicja dhe Roland Xhapaxhiu. Burimet pohojnë se pritet që në ditët në vazhdim të Sipas prokurorisë, priten disa urdhër-arreste të dëshmia e një prej tjera për të dys- të mbijetuarve ka huarit si autorë të m a s a k r ë s . “fundosur” të Ndërkohë që arrestuarit prej një jave janë shoqëruar e janë marrë e rimarrë në pyetje më se 50 shtetas që kanë parë e kanë dijeni për ngjarjen më të dhimbshme të trazirave të vitit 1997, atë të ekzekutimit të 6 gardistëve në qendër të këtij qyteti.

jë menaxher në kompaninë “Stefani&Co” ka mashtruar drejtuesit e firmës, duke vjedhur 6 milionë lekë. Pas mashtrimit, drejtuesit e firmës kanë kryer një kallëzim penal ndaj Nijaz Deliut. Lajmi bëhet i ditur nga burime zyrtare pranë policisë së Tiranës. Sipas saj, “specialistët e seksionit të luftës kundër pastrimit të parave dhe krimit-ekonomiko-financiar, u dërguan materialet në Prokurorinë e Tiranës në ngarkim të Nijaz Deliut, 44 vjeç, banues në Tiranë, më detyrë pranë shoqërisë tregtare ‘Stefani&CO’, i cili dyshohet se ka konsumuar veprën penale të ‘vjedhjes së kryer duke shpërdoruar detyrën”, vepër kjo e parashikuar në nenin 135 të Kodit Penal”, thanë burimet zyrtare. Sipas saj, në ngarkim të Deliut është deponuar një kallëzim penal, sepse dyshohet se duke ushtruar funksionin e menaxherit të shitjeve në këtë shoqëri tregtare, ka realizuar vjedhjen e një shume të konsiderueshme parash. Në denoncim shkruhet se këto para janë përfituar nga xhirot e ditës me anë të shitjeve të produkteve, duke arritur të vjedhë rreth 6 milionë lekë. Policia tha se ka ndërmarrë një sërë operacionesh për arrestimin e tij, por deri në orët e pasdites së djeshme i akuzuari nuk është kapur. “Pas një kontrolli të ushtruar në banesën e tij, rezultoi se shtetasi i sipërcituar është larguar nga banesa në drejtim të paditur, ndërkohë që po punohet intensivisht nga strukturat e krimit të organizuar për kapjen e tij, duke bashkëpunuar edhe me prokurorinë”, thanë burimet nga policia e Tiranës. s.ç

OPINION

SHQIP 10

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Shqiptarët e Kosovës duhet të jenë të kujdesshëm në gjithçka që po ndodh në tokën kosovare, edhe për flamurin serb i cili ka humbur rrugën. Ai nuk mund ta provokojë një qytetar të Kosovës, ngaqë është vendosur në kishën ortodokse të Serbisë, bile aq më mirë që është aty, të na kujtojë se kush vrau shqiptarë në Kosovë. Meqë Kosova është rast i veçantë, të kemi edhe përmendore të veçanta të këtij lloji, ku edhe vrasësit janë prezentë. Dhe se sa vlen flamuri i Serbisë, e shpjegon edhe fakti kur harxhohen para për ta vendosur edhe në manastirin e Zoçishtes, të cilin mund ta vizitojë ndonjë sorrë e humbur ose iriq idiot

AGIM POPOCI

S

erbia nuk do të ishte kjo që është, sikur të kishte veprime normale në renditjen e re botërore, sikur të shkonte në hap me kohën dhe sikur të mos punonte për inat të shqiptarëve. Pre e kësaj politike, siç duket, mund të bjerë edhe qytetari i thjeshtë i Kosovës, i cili ka mbetur pa lider, pa parlament dhe pa ekip uniteti. Me një shtet të tillë serb, që e manipulon edhe Kishën Ortodokse të Serbisë për qëllime cinike, mund të ndodhin shumë 17 marse dhe përsëri të fillojë shërimi i plagëve dhe xhepave të taksapaguesve kosovarë, të cilët nuk janë orientuar dhe nuk po përballen dot me provokimet serbe që i vijnë nga toka, uji dhe ajri. Flamuri i Serbisë Flamuri i Serbisë, si pjesë e armatimit të forcave militare dhe paramilitare serbe, para dhe gjatë luftës së Kosovës ka krijuar idenë te qytetari i thjeshtë se ky është bajraku i vrasjes së shqiptarëve, ndërsa peshkopët dhe kryepeshkopët serbë që pagëzuan këta vrasës janë pjesë e mekanizmit të qeverisë serbe. Në realitetet e tjera, ndoshta mund të veçohej Kisha Ortodokse e Serbisë nga qeveria ose presidenca, por historia në Kosovë na mëson se me bekimin e kishës janë bërë spastrimet, përdhunimet dhe vrasjet ndaj popullsisë shqiptare dhe në fund është Kisha

FLAMURI I SERBISE KA HUMBUR RRUGEN

ajo që sugjeron qeverinë dhe Presidentin, se nuk duhet të kërkojë falje. Shqiptarët e Kosovës, që janë në kërkim të mëvetësisë, duhet ta kenë të qartë se ky është një “mish i huaj” me të cilin duhet të jetojnë dhe është i rrezikshëm vetëm nëse nuk trajtohet ose, në rastin më të mirë, edhe kurohet. Rasti i fundit i vendosjes së flamurit të Serbisë në manastirin e Shenjtorëve të Arkangjelit afër Prizrenit, ishte kuptuar si provokim ndaj qytetarëve shqiptarë, dhe për këtë veprim të priftërinjve serbë ishin çuditur edhe vetë ushtarët gjermanë të KFOR-it, që kujdesen për këtë objekt fetar. Meqë shqiptarët e Kosovës për veprimet e tyre nuk marrin as kritika dhe as lëvdata, ata duhet të sqarohen se vendosja e flamurit shtetëror nëpër kisha, thjesht është reflektim i krizës së kësaj Kishe, e cila me dieta, pije dhe mish me bollëk, nuk arrin t’i bindë jobesimtarët, por edhe vrasësit e shqiptarëve, që të kthehen në Kosovë ose, të paktën, të marrin pjesë në liturgjitë që ata i organizojnë. Dhe, duke mos reformuar qeverinë e, madje, as Kishën Ortodokse të Serbisë, me propagandë

dhe shërbim të rakisë pa fund, serbët mendojnë se mund të bashkëjetojnë në botën moderne, ku besimi fetar, kombi dhe kombësia janë shprehje demokratike që nuk mund t’i ndalë askush, dhe jo instrument i disa personave, siç e mendojnë Koshtunica dhe patriarku Pavël. Ndërsa shqiptarët e Kosovës në prag të shpalljes së pavarësisë duhet të jenë të mirinformuar për veprimet e politikanëve dhe priftërinjve serbë, të cilët janë mobilizuar për të shkaktuar krisje të shoqërisë kosovare dhe njollosje të asaj që është krijuar me gjakun e shqiptarëve të rënë për liri dhe pavarësi të Kosovës. Kisha që heq TVSH-në Anomalitë serbe mund t’i kuptosh edhe në vetë titullin që mban kryepeshkopi Artemije: kryepeshkop i Rashës dhe Prizrenit. Një kosovar mund ta imagjinojë se si do të reagojë një besimtar i Rashës, sikur ta pyesësh për lidhjet që mund të ketë ai me manastirin e Shenjtorëve të Arkangjelit afër Prizrenit. Meqë afër e ka Sanxhakun, ai fillimisht do të korrigjojë se një manas-

tir i tillë është në Tutin, por sikur ti të jesh i vendosur në përshkrimin e hartës së kishave, ai do të të trajtojë si të krisur. Dallimi mes këtyre dy qarqeve, njërit në Kosovë dhe tjetrit në Serbi, është se në rajonin e Rashës, ndryshe nga ai i Prizrenit, nuk mund të gjesh një kishë ortodokse të Serbisë, në majë të së cilës është ngritur flamuri… Po, po, flamuri, sepse nëpër kishat ortodokse të Serbisë, në Kosovë, kryqin e ka mbuluar po ai flamur që udhëhoqi ushtrinë e Millosheviçit në kërkim të Serbisë së Madhe. Dhe qytetari shqiptar i painformuar si për zhvillimet në Kosovë, ashtu edhe për ato në Serbi duhet ta dijë se Kryeministrit të Serbisë, Vojisllav Koshtunicës, as që i shkoi nëpër mend që ta heqë tatimin mbi vlerën e shtuar për pajisjet për fëmijë, kur kjo iu kërkua përmes dy iniciativave zyrtare të firmosura nga 75 mijë qytetarë, në kohën kur po ndryshonte ligji për tatimet e Serbisë. Kur patriarku Pavël ia sugjeroi këtë Kryeministrit Koshtunica, “baby-TVSH” u hoq, ndërsa ata që ndërmorën këtë iniciativë mbetën gojëhapur, se pse Kisha duhet të merret me ligjvënie, kur Serbia ka

parlament. Vladimir Jeshiç, njëri nga iniciatorët që dorëzoi 35 mijë firma pranë ligjvënësve që ishin në përgatitje të ligjit në fjalë, dhe këtë e kërkuan edhe nga Kryeministri, u zhgënjyen nga sjellja e pashembullt e politikanëve: “Pse duhet amin-i i Kishës?”. Ndërsa Liga Socialdemokrate e Vojvodinës ka reaguar shumë ashpër në miratimin e këtij ligji nga qeveria, pas kërkesës së patriarkut Pavël. “Ne kemi dorëzuar 40 mijë firma dhe qeveria e ka refuzuar këtë propozim. Si është e mundur që iniciativat qytetare, sado të arsyeshme që janë, nuk mund të marrin mbështetje nga organet shtetërore, pa miratimin e titullarëve të Kishës”, thekson kjo parti. Pra, shqiptarët e Kosovës duhet të jenë të kujdesshëm në gjithçka që po ndodh në tokën kosovare, edhe për flamurin serb i cili ka humbur rrugën. Ai nuk mund ta provokojë një qytetar të Kosovës, ngaqë është vendosur në kishën ortodokse të Serbisë, bile aq më mirë që është aty, të na kujtojë se kush vrau shqiptarë në Kosovë. Meqë Kosova është rast i veçantë, të kemi edhe përmendore të veçanta të këtij lloji, ku edhe vrasësit janë prezentë. Dhe se sa vlen flamuri i Serbisë, e shpjegon edhe fakti kur harxhohen para për ta vendosur edhe në manastirin e Zoçishtes, të cilin mund ta vizitojë ndonjë sorrë e humbur ose iriq idiot.

Pas flakëve që na djegin... NDUE DEDAJ

R

ëndom ka ndodhur këto vite që pas flakëve që na kanë djegur pyjet, kullotat, resurset turistike, por dhe shtëpitë e orenditë, kanë qenë sërish flakët... e radhës, ato që kanë pasuar. Ashtu si pas ujërave të shirave që na kanë përmbytur keqas fushat në behar a vjeshtë, kanë qenë serish po ato, shirat dhe stuhitë, që na kanë përmbytur pa mëshirë dhe vitin vjetër në dimër a pranverë. (Si në kronika “vdekjesh” të paralajmëruara - zjarresh dhe përmbytjesh). Aq sa pa u shëndoshur “plagët” e para, kemi marrë plagët e dyta, nganjëherë vend për vend. Por do zoti dhe kemi “mbijetuar”, ani se humbjet nga këto trauma natyrore kanë qenë kolosale për ekologjinë, prodhimin, buxhetin e shtetit. Veçse kështu, duke u përsëritur fatkeqësitë “dhuratë” nga natyra e duke mos u bërë ballë atyre me mjete e masa parandaluese, vendi ynë i bie të jetë përherë në emergjencë, se o flakët, o shirat, s’kanë për të reshtur, larg qoftë dhe ndonjë termet a epidemi. Pa folur pastaj për super-emergjencën e përhershme të mungesës së energjisë elektrike, edhe ajo mbase sa e natyrës sa e qeverisë. Pse jo dhe për karkalecin që na griu bimët e arave vetëm dy muaj më parë. Para gjithë këtyre kërcënuesve atmosferikë ne jemi gjendur përherë me duart lart, pa asgjë të planifikuar dhe të paraorganizuar për të përballuar emergjencat, ndryshe nga vendet e zhvilluara ku ka gjer organizma të posaçëm që merren me trajtimin e tyre. Dhe kjo është pjesa që na bën me faj, në njëfarë mënyre të papërgjegjshëm për fatet e vendit. Mund të gjendesh njëherë në kushtet e së pamundurës, por jo sa herë të bien zjarret e sa herë të vërshojnë lumenjtë. Këtë verë të djegur si askurrë më parë, sërish ne u gjendem si herët e tjera (as më shumë, as më pak se me duar në xhepa) përballë zjarreve shkatërruese. Pa një shërbim pyjor të kompletuar me mjetet e duhura për të përballuar fatkeqësinë. Pa një opinion publik të ngritur, për të dhënë gjithsekush ndihmën e vet në këtë situatë tejet të rënduar, dhe për më keq, me një kategori njerëzish që i vënë vetë zjarret, kush e di se për ç’motive. Pa

një pushtet vendor seriozisht të preokupuar për zjar- të shtatorit dhe Parlamenti, për të folur njëherë e mirë ret, përfaqësuesit e të cilit shpesh bëhen të ndjeshëm për këtë punën e emergjencave, d.m.th të flakëve vetëm kur flakët u afrohen zyrave të tyre komode, por dhe ujërave përmbytës që do të jenë sërish në “axdhe pa organe të larta shtetërore eficente, me ministra hendën” e motit dhe vitin tjetër? A do të ketë më në që shpesh i lusin nga poshtë për të inspektuar Sh- fund përballë të papriturave dhe kapriçiove të motit, qipërinë e tyre të dashur (jo vetëm në situata të tilla), një axhendë shtetërore punësh, prioritetesh, nisatë Shqipëri për të cilën ligjërojnë aq hijshëm në fush- mash, projektesh, bashkëpunimesh, fondesh të akoatat elektorale, por kur është puna për të shkuar një rduara për t’u dalë para katastrofave natyrore, që po qeveritar në komunat malore, për rrugën, bujqësinë a na e zhurisin e vyshkin, po na e shëmtojnë dhe diçka tjetër, ndryshon puna. Duhet të harxhojnë varfërojnë Shqipërinë? A do të kemi ca më shumë para shumë energji deputetët, përfpër shërbimin e ronitur pyjor, mjeshirë dhe ata të mazhorancës, për tet e punës, gjer kostumet e hirta t’i “bindur” burrat e shtetit të venë punonjësve të nderuar të Ndoshta natyrën do ta kemi të sot e nesër te populli i tyre me halle. pyjeve që u del boja shpejt shkurËshtë sigurisht për t’u vlerësuar në dorë, kur të kemi shuar reve? Apo mbase një ligj të ri që ta urdhri i Kryeministrit Berisha për bënte më të fuqishëm këtë shërfitilat e konflikteve politike bim prioritar në një vend me 70 për të qenë ministrat në punë derisa të kalojë kjo emergjencë, dhe qind të territorit, pyje? Po helikozotërinjtë ministra nuk kanë si të dhe sociale, të cilët na e marrin pterë për të shuar flakët, të blerë mos e zbatojnë urdhrin e shefit të të marrë borxh kur të jemi në mendjen, na e marrin kohën, apo qeverisë për të qenë në punë, “flakë”, ashtu siç i mori Karamanmbase jo me orë të zgjatura, por të nuk na lënë ta shohim në sy lisi me një telefonatë që i bëri Pupaktën deri në orën 13, aq sa i bie tinit për të shuar flakët e Peloponvendin tonë, aty ku realisht ezit, a do të mund të kemi? Të pas kufizimit të orarit të punës (për shkak të kufizimit të dritave). Sikur gjitha këto pyetje bëhen në Flet të janë problemet e tij është e tepërt t’u kujtosh të tjerëve Pukës e Fan të Mirditës, në kodrat punën e tyre, të thuash fjala vjen të Durrësit, ku desh fondamentale të zhvillimit dhe eu Maminasit se duke qenë ekipi qeveritar në dogj baza ushtarake e raketave, punë, në shërbim të komu- integrimit. Na duhet ta bëjmë në Libofshë të Fierit ku katër familniteteve të rrezikuar nga më se 50 je mbetën në qiell të hapur, në vatra zjarri (disa të përhapura nga këtë, duke bërë shumë më pak Qukës të Librazhdit etj. Bëhen nga erërat në qindra kilometra a hektë mëdhenjtë dhe nga të vegjlit. politikë për retorikë politike tarë pyje), do të jenë dhe ndihJanë mbledhur shtabet e mësit e tyre, administrata shemergjencës për mbrojtjen nga tetërore në të gjitha nivelet. Madzjarret në prefektura, vetë prefekje, në një situatë të tillë alarmante, nuk do të ishte keq tët e Korçës, Fierit, Durrësit kanë shkuar në vatrat e që urdhri i Kryeministrit të kishte ndikim dhe në ato zjarrit, kanë mobilizuar strukturat përkatëse, ushorgane, institucione a organizma që nuk janë në varësi trinë, policinë e shërbimet e tjera, sado që nuk kemi të qeverisë e që mbase nuk e shohin veten të lidhur dëgjuar për ndonjë shtab qendror (qeveritar) për drejtpërdrejt me zjarret. përballimin e këtij “tërmeti” që “shemb” pa nxjerrë Por kur flakët e zjarrit të kenë rënë, kur të kthehet themele, por duke djegur e shkrumbuar pyje, banesituata normale, a do të mblidhet qeveria, pas mesit sa, ullishte, kullota, mullinj, stane, duke krijuar një

rrënojë të pashembullt, ku ndër pasojat duhet shënuar dhe ajri i ndotur me dyoksid karboni në të gjithë hapësirën. Shteti është për të nxjerrë përgjegjësitë për shkaktarët (deri tani janë arrestuar disa barinj andej nga Vlora si zjarrvënës) dhe sidomos për të marrë përgjegjësitë e veta, dhe nën shembullin e vendeve të rajonit të Ballkanit, të cilat siç dihet janë të gjitha në luftë me ketë precedent natyror, shkaktuar nga thatësira e kësaj vere. Të bën përshtypje fakti që familjarët që iu dogjën shtëpitë i kishin bërë menjëherë llogaritë e humbjeve dhe kjo është më se normale, por a do të ketë pas shuarjes së flakëve një inventarizim të plotë të dëmeve të shkaktuara, në çdo prefekturë dhe në shkallë kombëtare? Apo larg qoftë do të ketë ndonjë reminishencë të atyre përmbytjeve të vitit 1992 a më vonë kur u nxitua të mbusheshin listat me të “përmbytur” deri në katet e treta të pallateve, kur siç duhet u përfitua në mënyrë të paligjshme? Njerëzit e këtij vendi nuk duan më të dalin të mbijetuar nga emergjencat dhe se mjaft më ajo rapsodia jonë e mbijetesës klasike a politike (“në gojë të ujkut, hedhim valle”). Të tjera kohë janë, por mjerisht dhe të tjera anomali sociale e politike. “Ujku” tash nuk është imperializmi e as revizionizmi, ai është tjetër, një tranzicion nga i cili nuk po dimë të dalim, që shpesh herë ia kemi vënë dhe na e ka vënë “flakën” dhe kur zjarret nuk pipëtinin, dhe kur shirat binin butë e pa stuhi. Ndoshta natyrën do ta kemi në dorë, kur të kemi shuar fitilat e konflikteve politike dhe sociale, të cilët na e marrin mendjen, na e marrin kohën, nuk na lënë ta shohim në sy vendin tonë, aty ku realisht janë problemet e tij fondamentale të zhvillimit dhe integrimit. Na duhet ta bëjmë këtë, duke bërë shumë më pak politikë për retorikë politike. Na duhet të bëjmë më shumë politikë për ca gjëra në dukje jashtë politikës: për zjarret, për përmbytjet, për dritat e munguara, për ujësjellësit që lënë spitalet pa ujë, për aksidentet e përditshme rrugore, për krimin në familje që po bën kërdinë, për rrugët e pashtruara, për pluhurin mbytës, për gjelbërimin e parqeve, për turizmin bregdetar... Për gjithçka që na bën pelegrinë të pavonuar të një progresi që ende e kemi në pragun e derës, hyrë e pa hyrë...

OPINION

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 11

KRIZA ENERGJETIKE SI MOTIV PROTESTE POLITIKE MENTOR NAZARKO

P

rotesta e djeshme e LSI-së kushtuar krizës energjetike përfaqësoi shumë cilësisht në pikëpamje politike apo në llojin e opozitës që duhet bërë ndaj një qeverisje si kjo e kryeministrit Berisha. Ajo shënoi kthimin e opozitës apo ndërtimin e saj rreth problemeve të qytetarëve, që deri më sot janë bombarduar me tema të parëndësishme për jetën e tyre, si problemet e ristrukturimit të brendshëm të partive, tradhtitë e radhës, ndryshimet e kurseve apo të drejtuesve, etj, etj. Sikur kjo të shndërrohet në vijë politike, jo thjesht të LSI-së, por të gjithë opozitës, ndoshta duhet të kemi shpresë se qeverisja mund të ndryshojë pak, përndryshe, duhet të mbetemi pesimistë për pasojat e rotacionit politik, etj, etj, që vetëm i riciklojnë krizat apo i çojnë në nivele më impresionantë, pa i zgjidhur ato, me fjalë të tjera për të ardhmen tonë. Ndërtimi i opozitës rreth argumenteve që lidhen me jetën e tyre, me argumente të tipit moral si korrupsioni i qeveritarëve- kujtoni lëvizjen “Nano ik”, me ushqimet me listë, problemet e biznesit, etj ishte një nga arsyet pse opozita e Berishës që deri më atëherë merrej me vjedhje votash, apo argumente gjoja institucionalë, arriti të fitojë zemrat e një pjese të rëndësishme të qytetarëve. Kur ky numër është mjaftueshmërisht i madh sa për të frikësuar qeverinë atëherë ka ndonjë shpresë se gjërat mund të ndryshojnë. Apo se opozita

Megjithëse administrata socialiste e Kryeministrit Nano miratoi në fund të mandatit të vet disa projekte me rëndësi strategjike, që shtonin burimet energjetike siç ishte TEC-i i Vlorës apo parku energjetik atje, ndërtimi i linjës së interkonieksionit Elbasan-Podgoricë, që do të rriste pavarësinë kombëtare në furnizimin prej importit etj administrata e re e Kryeministrit Berisha i ka bllokuar ato pa asnjë përjashtim mund të kthehet në pushtet. Mjafton të sjellim ndërmend përshembull përmasat e protestës me moton “Nano ikë”: Numri impresionant i pjesëmarrësve ishte parathënës i rotacionit dhe i pakënaqësisë që kishte krijuar qeveria Nano. Sakohë opozita e sotme nuk do të krijojë premisa të tilla situate revolucionare, ajo as që mund të pretendojë se do të kthehet në pushtet, ndërsa po përçahet në partira më të vogla dhe po merret më shumë me veten sesa me qytetarët. Duket shpresëdhënës inicimi i së ashtuquajturës Aleanca me qytetarët, por derimëtani po shohim vetëm aspektin propagandistik dhe jo vepra reale ndërtuese të kësaj Aleance. Kriza si pretekst politik Dikush mund të pyesë: Po a është kriza energjetike, një pretekst i mjaftueshëm politik për t’i bërë presion qeverisë? Po dhe ja cilët janë argumentet. Kriza energjetike në Shqipëri duhet të ketë arritur nivele të panjohura më parë, sakohë që arrihet në lëvizje të panjohura më parë siç është dhe kufizimi dëshpërues i punës së administratës publike në 5 orë. Ishte kjo një lëvizje e detyruar, dëshmi e thellimit të papërballueshëm të krizës dhe masë e bërë publike për

qëllime propagandistike. Qytetarët që po vuajnë kufizime të mëdha e gjithnjë në rritje mund të mendojnë lirisht dhe për ngushëllim se institucionet qeveritare të cilat furnizoheshin rregullisht, ndërsa ata jo, po fillojnë të vuajnë pasojat e krizës. Por ndërkohë ne kuptojmë se kriza ka arritur një nivel të ri dhe më të rëndë. Si mund ta kuptojmë këtë përfundim duke gjykuar ndryshe? Në raste të ngjashme, pra krizash, gjëja më normale është vendosja e saj në kontekstin kohor dhe në atë hapësinor. E bëjmë këtë për krizat klimatike, dhe njëlloj duhet ta bëjmë dhe për krizat energjetike. Që kur vendi nuk ka njohur kufizime të tilla? Në një pjesë të vitit si vera? Mjerisht me këtë premisë, ndoshta duhet të shkojmë larg, para fillimit të tranzicionit. Nuk ngushëllon fakti se kriza e tanishme krijohet për shkak të shtimit të përdoruesve privatë, përmirësimit të standardeve të jetesës, kondicionerëve, etj, argument që asnjanësohet me atë se në kohë të komunizmit, fabrikat, minierat, kombinatet, etj ishin konsumatorë gjigandë që sot janë fikur. Arsyeja kryesore e kësaj krize duket se është më së pari paaftësia administruese e sektorit të energjisë, me disa nivele

kontrolli dhe drejtimi, as publike dhe as private, ku sundojnë improvizime kryeministeriale apo ministeriale dhe ndoshta më pak të menaxherëve në pozita drejtuese. E gjitha kjo bëhet pa futur në lojë një kuadër standard ligjor për administrimin e ndërmarrjeve publike, falimentimin, administrimin e përkohshëm apo drejtimin me komisar të jashtëzakonshëm, si kudo në botë. Mungesa e planifikimit në kohën e duhur të përdorimit të atyre burimeve që gjenden në vend, e importeve që duhet të sigurohen në një treg dinamik energjetik në rajon, pra atyre që ekspertët quajnë skenare, etj janë thjesht pasoja e kësaj mungese aftësie në administrimin e një ndërmarrjeje si KESH. Paaftësiara si kjo, kronike, qoftë për socialistët, qoftë për demokratët bëhen akoma dhe më të rënda për shkak të korrupsionit që mesa duket për shkak të gravitetit të pasojave është me natyrë antikombëtare dhe më shumë se kaq. Për ta kuptuar sepse përdorim cilësorë të tillë, mjafton të evidentojmë një fakt. Megjithëse administrata socialiste e kryeministrit Nano miratoi në fund të mandatit të vet disa projekte me rëndësi strategjike, që shtonin burimet energjetike siç ishte TEC-i i Vlorës apo

parku energjetik atje, ndërtimi i linjës së interkonieksionit Elbasan-Podgoricë, që do të rriste pavarësinë kombëtare në furnizimin prej importit, etj administrata e re e kryeministrit Berisha i ka bllokuar ato pa asnjë përjashtim. Nuk kanë ecur dhe janë bllokuar megjithë shpalljen solemne, privatizimet apo dhëniet me koncesion të hidrocentraleve të vegjël, ndërtimi i të mëdhenjve si Kalivaç, etj, lejimi i operatorëve privatë të importojnë në mënyrë të pavarur. Nuk ka politika urgjente për të stimuluar burime energjie alternative nga ana e qytetarëve dhe operatorëve privatë si gazi, etj. Madje ka informacione dhe për refuzim të projekteve të rinj siç janë disa që vijnë prej kompanive perëndimore, franceze, etj. Ndoshta dhe vetë socialistët do t’i vononin po të ishin në pushtet, por përgjegjësia bie mbi ata që sot janë në pushtet, pra demokratët. Gishti duhet të vihet thuajse me siguri në një grup administratorësh apo figurash politike që duket sikur kanë interes që Shqipëria të blejë gjithnjë e më shumë energji, sepse prej blerjeve fitojnë përqindje të caktuara. Por ndërsa menaxherët socialistë duket sikur orientoheshin më mirë në tregun energjetik rajonal apo kontinental duke vjedhur gjithashtu, këta të sotmit kanë vështirësi të dukshme. E pra këta ishin vetëm disa argumente pse kriza energjetike është krizë politike, dhe për pasojë ajo duhet luftuar me mjete politike. Dhe nga ana e opozitës. Që duhet të kthehet tek problemet reale të vendit.

Zgjedhja e Topit dhe reformat e qeverisë Ngjarja: Bamir Topi inaugurohet si President. Domethënia: Zgjedhja e Topit nga Parlamenti fuqizon pozicionin e kryeministrit Sali Berisha, kandidati i të cilit dukej se kishte pak shans për sukses pasi koalicionit në pushtet u mungonin tre të pestat e votave të kërkuara. Është një goditje e rëndë ndërkohë për Partinë Socialiste në Opozitë dhe liderin e saj Edi Rama që humbi betejën e tij për të dominuar një kandidat konsensual pasi deputetë rebelë socialistë votuan pro Topit. Shumë shqiptarë dhe partnerë të huaj të Tiranës u çliruan nga votimi i suksesshëm në parlament dhe evitimi i zgjedhjeve të parakohshme parlamentare. Analiza: Javë të tëra paralize politike përfunduan papritmazi mbrëmjen e 20 korrikut kur Bamir Topi mori 85 vota, një më shumë nga sa nevojitej, për të pasuar Alfred Moisiun si president. Zgjedhja e Topit në raundin e katërt të votimit erdhi në një farë mënyrë si surprizë. Partia Demokratike e koalicionit të qendrës së djathtë në pushtet, kishte vetëm 80 deputetë: në tre raundet e mëparshme kryetari i opozitës Edi Rama kishte garantuar se asnjë deputet i Partisë Socialiste nuk do të votonte për Topin, pavarësisht votimit të fshehtë, duke bojkotuar procedurat. Taktika e Ramës: Lideri i Partisë Socialiste insistonte se meqenëse Moisiu kishte qenë një kandidat konsensual i propozuar nga opozita (asokohe Partia Demokratike), edhe në këtë rast socialistët duhet të dominonin një kandidat të pranueshëm për të gjitha palët dhe i kërkoi qeverisë të tërhiqte kandidaturën e Topit. Rama ishte në një pozicion nga ku mendohej se ky objektiv do të arrihej lehtësisht pasi besonte se kryeministri Berisha nuk do të donte në asnjë mënyrë të shkonte në zgjedhje të parakohshme parlamentare. Kushtetuta nënvizon se vendi shkon në zgjedhje në rast se nuk zgjidhet presidenti brenda pesë raundeve të votimit në Parlament. Votimi: Plani i Ramës funksionoi për pak kohë. Në dy raundet e para Topi mundi lehtësisht ish-kryeministrin socialist Fatos Nano, që kandidonte kundër instruksioneve të Ramës dhe lidershipit të Partisë socialiste, por dështoi të siguronte 84 vota. Me bllokimin në parlament, u duk se bisedimet mes palëve mund të prodhonin një

kandidat konsensual. Arjan Zaimi, përfaqësuesi i Sh- tuar të vendosë disiplinën në grupin parlamentar të PSqipërisë ën NATO, Bruksel, ashtu si edhe Moisiu një fig- së. Ai nuk ishte në gjendje të neutralizonte Nanon, i cili urë jo politike me një bekgraund ushtarak, doli si kandi- ka ende mbështetje të fortë brenda PS-së pavarësisht dat i mundshëm kompromisi. Gjithsesi, marrëveshja u nga pothuajse disa vjet inaktiviteti politik. Me vetëm dy hodh poshtë pasi Rama refuzoi të pranonte kërkesën e vjet para zgjedhjeve të ardhshme parlamentare, Rama Berishës për ndryshime që mund të përforconin ndeshet tani me detyrën e vështirë të shndërrimit të ndikimin e qeverisë mbi gjyqësor. Një shans tjetër për Partisë Socialistë në një forcë efikase, koherente dhe kompromis erdhi pas nominimit nga partitë e vogla të largpamëse që mund të fitojë sërish zgjedhjet dhe të koalicionit qeverisës të Neritan Cekës, lider i partisë Ale- qeverisë vendin. Sfida është jashtëzakonisht e madhe anca Demokratike, një parti e vogël e opozitës. Perfor- dhe ai nuk ka asnjë rival të dukshëm në këtë sfidë. manca e mirë e Cekës në raundin e tretë la të kuptohej Presidenti i ri: Topi, një 50 vjeçar, profesor biologjie, se në rast se PS do të kthehej në parlament, ai mund të më herët ka shërbyer si ministër bujqësie. Ai është një zgjidhej me mbështetjen e të gjitha figurë e moderuar brenda Partisë palëve. Gjithsesi, ndërsa bojkoti i Demokratike. Kohët e fundit ai ka Partisë Socialiste vazhdonte, erdhi rezultuar të jetë politikani më popAjo që është më e edhe raundi i katërt i votimit, me ullor në Shqipëri. Kjo për shkak të dallimin e madh se këtë radhë, sorëndësishme, zgjedhja e qetësisë së tij, qëndrimit racional në cialistë rebelë, mbështetës të kontrast të dukshëm me retorikat Nanos, që u eliminua një raund më Topit do të hapë rrugën për bombastike të Berishës dhe stilit parë, morën pjesë. Mbështetësit e populist. Gjithsesi ai është një shkarkimin e Prokurorit të anëtar i disiplinuar i PD dhe pritet Cekës u avulluan ndërsa Topi u zgjodh president me mbështetjen e ndjekë linjën e partisë edhe pse Përgjithshëm Theodhori të prapaskenave të Nanos. ai ka dhënë dorëheqjen nga postet Mungesa e disiplinës në Sollaku, të cilin qeveria e në parti me t’u bërë president. Me PS: Ish-lideri i partisë Socialiste, që një deputet të tij besnik në postin e fajëson për mungesën e nuk ka qenë shumë prezent në presidentit, kontrolli i Berishës mbi politikë që pasi u mund në zgjedhpolitikën shqiptare do të fuqizohet angazhimit në luftën jet e korrikut 2005, shpresonte të ndjeshëm. Ajo që është më e rëndëshfrytëzonte dyshimin e ndërsjellë sishme, zgjedhja e Topit do të hapë kundër korrupsionit mes Berishës dhe Ramës për të dalë rrugën për shkarkimin e Prokurorit ai president. Kur ky shans dështoi, të Përgjithshëm Theodhori Sollaku, Nano renditet përkrah Berishës të cilin qeveria e fajëson për mungdhe jo përkrah Ramës, që ka bërë shumë për të shlyer esën e angazhimit ën luftën kundër korrupsionit. Moitrashëgiminë dhe zonat e ndikimit të tij në PS. Lëvizja e siu ka bllokuar shkarkimin e Sollakut disa herë për muNanos ishte dukshëm e motivuar nga një dëshirë për të ngesë baze kushtetuese. Topi mund të mbështetet tani dëmtuar Ramën, ndoshta me shpresën se ai mund të tek interpretimi i ligjit. Ai pritet të bëjë edhe emërimin e kthehej në lidershipin e partisë nëse Rama do të diskred- gjykatësve që janë më të afërt me politikat e qeverisë, itohej. Rezultati ka dëshmuar edhe një herë dobësinë e kur ai të marrë edhe detyrën e shefit të Këshillit të Lartë vazhdueshme të pozicionit të Ramës pa marrë parasy- të Drejtësisë. Ndërkohë, ndarjet e dukshme brenda sh performancën relativisht të mirë në zgjedhjet lokale Partisë Socialiste, mund të fuqizojnë pozicionin e qevertë shkurtit. Rama nuk është deputet, mbetet kryebash- isë si në parlament ashtu edhe në bazë. kiak i Tiranës, dhe pjesërisht për këtë shkak ai ka dëshSfidat e Berishës: Fitorja e Topit mund të rezul-

tojë gjithsesi një sukses i shkurtër dhe kjo për disa arsye. Së pari, Sollaku është prezantuar si pengesa kryesore për zbatimin e reformave: pasi ai të shkarkohet, qeveria nuk do të ketë më justifikim në rast se lufta kundër korrupsionit nuk do të japë rezultate. Së dyti, pas betejës intensive politike për zgjedhjet e përgjithshme dhe ato lokale, tani vëmendja do të përqendrohet tek mosarritjet e qeverisë, ndër të cilat ndërprerjet e shpeshta dhe të zgjatura të energjisë elektrike e mungesa e ujit të pijshëm. Së treti, vëmendja në Shqipëri por edhe jashtë saj do të përqendrohet tek mënyra se si Berisha e përdor pushtetin e madh që ka në duar: gjatë presidencës së tij, stili autoritar kontribuoi për kryengritjen anti-qeveritare të 1997-ës që e la administratën e tij të izoluar, këtë radhë edhe pa mbështetësit më të mëdhenj perëndimorë. Integrimi Euro-atlantik: Performanca e qeverisë Berisha do të vendoset tani nën mbikëqyrje të rreptë ndërkombëtare, për më tepër kur ai i ka treguar muskujt medias. Gjoba e kohëve të fundit për televizionin “Top Channel”, shihet gjerësisht si një sulm ndaj mediave kritike ndaj qeverisë edhe pse kjo e fundit e prezanton këtë si një çështje të thjeshtë të mos pagesës së taksave. Gjithsesi, fakti që zgjedhjet e parakohshme parlamentare u evituan, tregon se shanset për anëtarësimin e shpresuar të Shqipërisë në NATO vazhdojnë të jenë të mira. Dhe duke qëndruar në këtë pikë, duket se në samitin e vitit të ardhshëm në Bukuresht, Shqipëria do të jetë ndër vendet që do të ftohen për anëtarësim. Konkluzioni: Berisha tani ka më shumë fuqi se çdo herë tjetër, që pas presidencës së tij. Pikërisht për këtë shkak ai do të jetë nën një presion akoma më të madh për të treguar se qeveria e tij po bën progres në lidhje me luftën kundër korrupsionit, krimit dhe përmirësimin e shërbimeve publike. Performanca në Tiranë, në këto tre fusha, do të vëzhgohet së afërmi nga BE-ja. Falë ritmit kryesisht të ngadaltë të progresit, nuk pritet që Shqipërisë ti jepet statusi i vendit kandidat për anëtarësim në BE gjatë mandatit të tij aktual qeverisës. Marrë nga “Oxford Analytica” Shënim: Titulli është i redaksisë

A K T U A L I T E T

SHQIP 12

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

KUKES/ Drejtuesit amerikanë të kompanisë dhe ata turq janë të shqetësuar për rrezikun e shpërthimit

Zjarri, rrezikohen depot me dinamit Flakët pengojnë punën në rrugën Durrës-Kukës në tunelin e Kalimashit

Z

jarret e fuqishme që vazhdojnë prej shumë ditësh në bjeshkët e Trullit të Surroit kanë përparuar edhe në masivet e Kalimashit, Keçëlit dhe Lakut të Qershisë duke përfshirë qindra ha pishe të zezë, dhe duke u bërë pengesë edhe për punën normale të “Bechtel-Enkës” në aksin e autostradës Durrës-Kukës. Punonjës të kompanisë thanë se tymi dhe bloza ka mbuluar gjithë zonën duke penguar punën normale në tunelin e Kalimashit. “Prej tri ditësh është vështirësuar puna në aks dhe pothuajse edhe në tunel po pengohet puna nga tymi, është bërë zjarr gjithandej”, tha një inxhinier nga Kukësi i angazhuar me kompaninë sipër-

marrëse. Drejtues punimesh pohuan se jo vetëm tuneli, por edhe punime të tjera janë pezulluar për shkak të zjarreve. Drejtuesit amerikanë të kompanisë dhe ata turq kanë qenë dhe vazhdojnë të jenë të shqetësuar për rrezikun e shpërthimit të depove me lëndë plasëse tritol. “Kemi krijuar unaza mbrojtëse përreth depove dhe mendojmë se zjarret përreth nuk do të përbëjnë problem”, tha inxhinieri Emri Matmuja, i cili merret me plasjet në tunel. Por gjithsesi, inxhinieri theksoi faktin se edhe pse dëme materiale nuk kishte pasur, dëmi kishte qenë përsëri i konsiderueshëm për kohën e humbur dhe energjitë e harxhua-

ra. Nga ana tjetër, drejtues të pyjores kanë angazhuar personel shtesë në shuarjen e zjarrit ku po ndihmohen edhe nga toga ushtarësh, por për rastin e Trullit dhe Kalimashit ka qenë një mision i pamundur. Zjarri i nisur rreth dy javë më parë që nga masivet e Larit të Mirditës ka përfshirë të gjithë zonën alpine më të pasur me drurë halorë nga 1000 deri në 2000 m mbi det, duke u bashkuar me zjarret që vazhdojnë të përparojnë që nga Qafa e Malit përgjatë aksit të vjetër të rrugës nacionale Kukës-Tiranë. Ndërkaq, lidhur me mundësinë e dërgimit në zonë të ndonjë mjeti efikas ajror për shuarjen e zjarreve ende nuk thuhet as-

gjë. Një vatër zjarri në Golaj të rrethit të Hasit ka djegur dhjetëra ha me pyje dushku ku është dëmtuar edhe infrastruktura, përkatësisht linja telefonike Krumë-Zaharisht etj., për të cilën policia thotë që zjarri mund të jetë vënë nga keqbërës qëllimisht. Në rrethin e Tropojës ka një numër vatrash zjarri, të cilat vazhdojnë prej shumë ditësh si në Valbonë, Tropojë eVjetër në zonën e kufirit me Kosovën, në fshatin Dobrenje në afërsi të antenave radiofonike etj. Rreth 700 banorë të Lufit i lanë banesat e tyre për më shumë se një ditë derisa zjarri përshkoi krejt zonën duke djegur disa stane, një mulli bloje dhe ndonjë banesë të vjetër. Sulejman Dida

SARANDE

GJIROKASTER

Policia shoqëron disa barinj

Kërkesë grekëve për ndihmë

Tetë vatra Në pyllin e zjarri në zonën Sotirës digjen e Lukovës 30 hektarë K Z

DEMET

Deri tani, në rang qarku, janë djegur afro 300 hektarë me pyje

Dibër, dhjetëra vatra zjarresh aktive, çdo ditë shtohen të reja V

azhdojnë flakët e zjarreve të shumta të rëna në malet e Dibrës, edhe pse vërehet një rënie e vogël e intensitetit të tyre. Burime jozyrtare nga Prefektura e Qarkut Dibër, bëjnë me dije, se deri më tani janë përshkuar nga flakët e këtyre zjarreve të tri rrethet, Dibër, Bulqizë dhe Mat, më shumë se 300 hektarë me pyje. Dëme më të shumta janë shkaktuar në zona të tilla si Lura, ku dhe është dëmtuar e rrezikuar seriozisht turizmi malor mjaft i njohur i saj: Sllova, Selishta, Korabi, Mali i Bardhë, masivet pyjore të Tërnovës, malet e Martaneshit, ZallGjoçaj etj., pa përmendur këtu djegiet në pyjet komunale të njësive vendore. Pikat më të nxehta vazhdojnë të mbeten rrethet e Dibrës dhe Bulqizës, ku përveç disa forcave të ushtrisë, askush nuk tregohet i gatshëm të shuajë vatrat e shumta të zjarreve, të rëna në pyjet e këtyre rretheve. Ka tentuar prefekti i Dibrës, Xhafer Seiti, njëherësh edhe kryetar i shtabit të emergjencave civile, të kërkojë angazhimin e kryetarëve të njësive vendore, për shuarjen e zjarreve, mirëpo përgjigjja e tyre në tryezën e tij të punës, ka qenë injorimi i faktit, se pasuria kombëtare po shuhet nga dita në ditë. Prej kohësh, marrëdhëniet institucionale të prefektit, me drejtuesit aktualë vendorë të çdo niveli, janë në një krizë të thellë, shkaktuar kjo nga përplasjet e hershme të tij, me drejtuesit e PD-së në Dibër. Aktualisht, më problematike situata e zjarreve, vazhdon të mbetet në rrethin e Bulqizës, ku gati prej dy javësh, zjarret në masivin pyjor të Tërnovës, kanë përshkuar e djegur mbi 100 hektarë me pyje pishe qindravjeçare. Dëmi në këtë masiv pyjor sa vjen dhe shtohet, duke e

Deri tani, për shërbimet pyjore është dhënë një ndihmë prej 150 mijë lekësh

Çdo ditë përhapen vatra të reja zjarri, ndërsa dëmet janë të pallogaritshme

kthyer kështu bukurinë e rrallë natyrore të tyre, në shkrumb dhe hi. Trishtimin për flakët në pyjet e Tërnovës shtohet akoma më tepër, pasi ata kanë prekur ashtu siç dhe paralajmëruam para disa ditëve, zonën pyjore rreth ‘Liqenit të Zi”,

shpallur edhe Park Natyror Kombëtar, një zonë kjo mjaft e njohur dhe piktoreske. Kjo ka bërë që në zonën e Zerqanit dhe Tërnovës, të ketë në aktivitet mbi 10 vatra zjarresh. Drejtuesit e DSHP-së në Bulqizë, thonë se një situatë e tillë zjar-

resh në pyje, nuk mbahet mend të ketë ndodhur ndonjëherë. Zjarret kanë zbritur edhe në afërsi të fshatrave, siç ndodhi para dy ditëve në fshatin Fushë-Bulqizë, ku veç tri shtëpive u rrezikua edhe një antenë e AMC-së, por fatmirësisht, këto zjarre u mbajtën në kontroll nga banorët. Burime nga Drejtoria e Shërbimit Pyjor, bëjnë me dije se deri më tani ka ardhur një fond fare i vogël për shuarjen e zjarreve, vetëm prej 150 mijë lekësh të reja ose thënë më qartë dhe shkoqur, nuk ka fonde që të mund të përfitojnë diçka edhe drejtuesit aktualë të pyjeve në këtë rreth. H.Likdisha

anë qenë tetë vatra zjarri të nde zura prej dy ditësh në malin mbi Lukovë. Llogaritet që ato të jenë shtrirë në 20 ha tokë, duke zhveshur malin e Lavanit mbi Lukovë nga shkurret dhe bimësia tjetër, ndërkohë që flakët kanë përfshirë edhe 150 rrënjë ullinj shekullorë. Zjarri ka qenë larg zonës së banuar të Lukovës, flakët e tij kanë qenë të orientuar për të kaluar nga faqja tjetër e malit të Lavanit, në afërsi të fshatit të Kalsës në Komunën e Vergoit. Por ndërhyrja e zjarrfikësve ka bërë që intensiteti i zjarrit gjatë ditës së djeshme të vijë duke rënë dhe deri në pasditen e djeshme kanë qenë vetëm disa ura të ndezura. Në Komisariatin e Sarandës kanë qenë disa barinj të shoqëruar si të dyshuar për zjarrvënien, por kjo nuk është provuar dhe ata janë lënë të lirë. Gjatë këtyre dy javëve të fundit, shumë zjarre janë konstatuar edhe në zonën e minoritetit dhe në të shumtën e rasteve ato janë shuar nga helikopterët e ardhur nga shteti fqinj. Po kështu, edhe në zonën në kufi me Sarandën dhe Gjirokastrën zjarret kanë qenë të shumta dhe janë ndikuar nga temperaturat e larta dhe nga era që ka favorizuar përhapjen e tyre. Si pasojë e tyre janë zhdukur dhjetëra hektarë me pyje, duke shkaktuar një katastrofë ekologjike dhe ekonomike për vendin tonë. Tho.Ni

jarret nëpër pyjet e fshatit Sotirë kanë shkaktuar djegien e më tepër se 30 ha pyje si dhe shkatërrimin e 40 ha kullotave në luginën e Drinos në pjesën jugore të Gjirokastrës vetëm gjatë dy ditëve të fundit. Është dashur ndërhyrja e helikopterëve nga Greqia, për të shënuar një rënie të intensitetit të flakëve në pyjet e Sotirës dhe pjesës së ekstremit jugor të kufirit me Greqinë. Ka qenë një kërkesë paraqitur autoriteteve helene nga ana e prefektit të Gjirokastrës Spiro Ksera për vënien në dispozicion të mjeteve nga ajri që do të bënin të mundur vënien nën kontroll të zjarreve që kanë djegur masivet e pyjeve në zonën përkatëse. Duket se kërkesa është marrë parasysh prej autoriteteve të Janinës të cilat kanë dërguar në orët e vona të drekës së të premtes dy helikopterë që kanë arritur të kontrollojnë pothuajse 50% të territorit të uzurpuar nga flakët shfarosëse. Sipas Spiro Kserës, helikopterët do të jenë në dispozicion deri sa flakët të zhduken dhe eliminimi i cdo lloj faktori të jashtëm që do të ndikonte në vënien e qëllimshme të zjarreve. Dëmi në kurorën e gjelbër të Sotirës që gëzon njëkohësisht statusin e parkut natyror prej 30 vjetësh, është i pallogaritshëm, duke djegur 300 ha pyje.

Ndihma Ukraina i përgjigjet kërkesës së qeverisë shqiptare për ndihmë

Avion ukrainas për të shuar zjarret S

MJETI Avion ujitës me kapacitet 40 mijë litra ujë dhe mban në bord deri në 10 persona

hqipëria ndihmohet nga Ukraina me një avion ujitës për të shuar zjarret e rëna në zonat e pyllëzuara të vendit. Ukraina i është përgjigjur kërkesës së qeverisë shqiptare për të ndihmuar në përballimin e situatës emergjente së krijuar nga zjarret. Sipas kërkesës së qeverisë shqiptare, për të përballuar situatën e krijuar nga zjarret në shumë zona të vendit, qeveria e Ukrainës i ka dhënë me qera shtetit shqiptar një avion ujitës me kapacitet 40 mijë litra ujë, si dhe me ekuipazhin përkatës. Ky avion dhe ekuipazhi i tij do të fillojnë punën që nga dita e sotme. Qeveria shqiptare ka kërkuar ndihmë edhe nga vendet fqinje por situata e rënduar në këto vende nga zjarret e shpeshta kanë bërë që të mos vij një përgjigje pozitive. Zv/kryeministri, Gazmend Oketa është drejtuesi i grupit të emergjencës që është shpërndarë në zonat ku aktualisht ka rënë zjarri. Qeveria shqiptare ka përcaktuar para disa ditësh me vendim të këshillit të min-

istrave një fond të posaçëm për të përballuar dëmet që janë shkaktuar në këto zona. Gjithashtu qeveria shqiptare ka shpallur gjendjen e emergjencës në ato zona të cilat janë të prekura nga zjarri. Kryeministria bën me dije se përveç avionit ukrainas, pritet ndihmë edhe nga Çekia. “Pritet edhe përgjigja e qeverisë çeke për një avion të ngjashëm, për t’i ardhur në ndihmë situatës së krijuar”, pohon zyra e shtypit të kryeministrit. Avioni Antonov, mban 10 persona në bord dhe është dërguar me qira nga qeveria ukrainase për të eliminuar zjarret. Avioni përbëhet nga dy pilot dhe pesë pjesëtarë të efektivit, njerëz të specializuar këta që kanë ardhur nga Ukraina me kërkesë të qeverisë shqiptare. Shtabi i Emergjencës për situatën e krijuar nga zjarret po përgatit planet e fluturimit për ditët e ardhshme. Avioni ukrainas Antonov 32 do të fillojë nga puna për shuarjen e zjarreve mëngjesin e sotëm.

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 13

Banorët

Zona

PADITURIA

KODRA

Në fshat jo të gjithë e dinë, nëse municionet ushtarake janë hequr apo vazhdojnë të qëndrojnë akoma në repart

Reparti ushtarak i ndërtuar në vtin 1970 është i vendosur në majë të kodrës dhe poshtë tij shtrihet fshati i Maminasit

NGA MAMINASI AIDA HARKA

K

ërcëllima e flakëve të zjarrit kishte zgjuar nga topitja pak sa e zgjatur togën e ushtarëve të repartit nr 33-51. Zjarri i rënë pasditen e djeshme pranë këtij reparti, të njohur si vendi ku mbahen raketat kishte sjellë edhe një herë në vëmendjen e njerëzve, pse jo dhe të zyrtarëve, se në kodrën e Maminasit, në mes të rrugës Tiranë-Durrës, rreziku i shpërthimit qëndronte vetëm një hap larg materialeve shpërthyese që “flenë” prej vitesh në këtë repart do t’u mjaftonte vetëm pak që ta kthenin zjarrin e nisur si pasojë e temperaturave në një tragjedi njerëzore dhe ekologjike. Por, fatmirësisht, masat e marra në kohën e duhur ishin një sprovë për të përballuar një situatë të tillë. Zjarri Ajo çfarë ka mbetur nga zjarri i dy ditëve më parë është një pllajë me pemë dhe ferra të djegura. Flladi që frynte e ka stimuluar edhe më shumë ngjitjen e gjuhëve të flakëve në kodër. Era e zjarrit të rënë dy ditë më parë ndihej ende, ndërsa jeshillëku i pllajës ua kishte lënë vendin ca skeleteve të pemëve dhe manaferrave të djegura. Të ndërgjegjshëm për rrezikun e madh që mbartin materialet ushtarake, karburanti dhe municione të tjera, banorët e zonës nuk e neglizhuan vatrën e parë që ishte hapur. “Fillimisht zjarri ra në afërsi të rrugës së Maminasit dhe më pas po shikonim se flakët po përhapeshin menjëherë, prandaj nuk ngurruam të telefononim zjarrfikëset, të cilat nuk vonuan të vinin në vendin e ngjarjes”, thotë njëri prej banorëve të Maminasit, shtëpia e të cilit ndodhej shumë pranë zjarrit. Teksa i pyet për frikën që kishin ndier kur vetëm pak kilometra më tutje ndodhet reparti me raketa, shumica e banorëve të Maminasit thonë se prej kohësh ata kanë jetuar me ankthin se mund t’iu ndodhë ndonjë gjë e keqe”. Nurija, një grua rreth të 60-ave thotë se është ndjerë e frikësuar kur të afërmit e saj i kishin thënë se zjarri kishte përparuar shumë. “Ca thonë që janë hequr ato materialet që shpërthejnë, të tjerë thonë që janë aty. Ne nuk dimë gjë, por vazhdojmë të shohim përgjatë rrugës ushtarë që ngjiten për ditë lart. Mbase raketat janë aty dhe mund të pëlcasin nga momenti në moment”, pohon Nurija, edhe pse nuk është fort e sigurt, nëse baza ushtarake është boshatisur. Thuajse të gjithë banorët e Maminasit kishin dalë pasditen e dy ditëve më parë për t’i prerë rrugën zjarrit që vetëm përparonte dhe kërcënueshëm i ngjitej kodrës së repartit. I menjëhershëm qe edhe reagimi nga pushteti vendor në Durrës. Vetë prefekti, Klodian Pajuni, kishte shkuar në vendin e ngjarjes, së bashku me shtabin e emergjencës të ngritur kinse. Por një situatë e ngjashme ishte krijuar edhe në zonën e Bishtit të Pallës,

Dy ditë më parë, një zjarr i fuqishëm iu afrua repartit ushtarak ku mbahen raketa e municione

Maminas, aty ku raketat flenë mbi kokat e banorëve Në bazën ushtarake një ditë pas rënies së flakëve

HOTELI Godina më e rrezikuar e zonës është një hotel i ndërtuar në afërsi të repartit ushtarak

Ushtarët HESHTJA Askush nga ushtarët dhe drejtuesit në bazë nuk ka pohuar për praninë e lëndëve plasëse

3 ORE

Zjarri i rënë dy ditë më parë ka zgjatur afro tre orë ndërsa në vendin e ngjarjes ka mbërritur dhe grupi i emergjencës i kryesuar nga prefekti i qarkut të Durrësit Klodian Pajuni

ku ndodhen disa reparte ushtarake që janë në pritje të asgjësimit. Të paktën 4 zjarrfikëse kishin marrë pjesë në operacionin e shuarjes së flakëve. Por masat nuk ishin marrë vetëm nga pushteti lokal, pasi edhe ata pak ushatarë të bazës ushtarake kishin marrë masat e tyre për përballimin e një situate jo fort të zakontë. Sipas drejtuesve të repartit ushtarak, fanatikë në ruajtjen e anonimatit, edhe pse zjarri ishte larg zonës ku ndodhet baza, ata kishin hartuar një plan pune për të përballuar situatën. Madje, ata kanë pohuar se materialet ushtarake ndodhen nën kontroll dhe shumica e tyre të groposura. Ushtarakët kanë përcaktuar atë që quhet brezi i rrezikut, çka do të thotë se

përcaktohet masa e afrimit në rast të rënies së zjarrit. Janë dashur të paktën tri orë që flakët të viheshin në kontroll dhe zjarrit t’i mbetej vetëm hija. Më i kërcënuar nga zjarri ka qenë një lokal që ndodhej afro 2 kilomtera larg qendrës së Maminasit. Për pronarin e lokalit, gjithçka kishte përfunduar mirë, edhe pse rrezikun dy ditë më parë e kishin pasur më afër se kurrë. Kjo në fakt ishte e vetmja ndërtesë e fshatit që ndodhej më pranë bazës ushtarake dhe që rrezikohej më shumë.

Në repartin ushtarak tani qëndron një numër i reduktuar njerëzish

Ushtarët aty merren me ruajtjen e objekteve që mbajnë municionet

Reparti Aty rreth vitit 1970 në Maminas u ngrit edhe baza ushtarake ku do të vendoseshin raketa dhe municione të ndryshme ushtarake. I

Zyrtarët ARMËT Raketat dhe municionet shumë shpejt do të asgjësohen në bazë të një programi të caktuar

5

HEKTARE Flakët e zjarrit të rëna në mënyrë aksidentale kanë përpirë të paktën 5 hektarë me bimësi, ndërsa një lokal pranë tij është rrezikuar, por ka shpëtuar nga ndërhyrja e mjeteve

ndodhur në kodrën pranë fshatit, reparti tashmë nuk e ka shkëlqimin e dikurshëm. Anëtarësimi i vendit në NATO ka sjellë edhe një detyrim për çarmatosjen e forcave ushtarake, duke filluar me asgjësimin e municioneve. Për të mbërritur deri në kodrën e repartit duhet të ecësh afro 5 kilometra në të majtë të rrugës nacionale, ndërsa rruga e pashtruar është e kalueshme lehtësisht vetëm nga makinat e larta të ushtrisë. Kështu që, pas viteve ’90, më shumë sesa përdorimi i municioneve ushtarake është bërë mirëmbajtja e tyre, ndërsa destinacioni përfundimtar është shkatërrimi. Aktualisht aty qëndron një nënrepart, me një grusht ushtarësh, i cili merret vetëm me mirëmbajtjen dhe ruajtjen e këtij objekti. Sapo i afrohesh derës së repartit, një ushtar të këshillon të mos e nxjerrësh aparatin, pasi është zonë e ndaluar dhe nuk mund të fotografohet. Teksa kërkon ndonjë titullar që të flasë, ai nuk ngurron që brenda pak sekondash të kthehet me shefin e tij, të cilit nuk mund t’i mësojmë më shumë se mbiemrin që mban të shkruar mbi rrobat ushtarake. “Asgjë nuk ka ndodhur. Gjithçka ka qenë nën kontroll dhe flakët kanë qenë larg bazës sonë”, thotë komandanti me tonin ushtarak. Puna ua dikton shpeshherë zërin njerëzve. Më tej është e pamundur të mësojmë diçka më shumë. Të përmend emrat e eprorëve të tij, të cilët mund të flasin për atë që ndodhi dy ditë më parë. Nga një tjetër titullar mësojmë se e gjithë lënda ushtarake që ndodhet brenda bazës shumë shpejt do të shkojë drejt shkrirjes, pasi janë armë që do të suprimohen. “Në repartin e Maminasit ka raketa, por ato janë të çmontuara, d.m.th. inaktive. Po kështu, aty ndodhen edhe sasi të mëdha karburanti ose edhe municione të ndryshme, të cilat do të shkatërrohen. Objekti aktualisht është në ruajtje dhe aty nuk bëhet asnjë veprim tjetër”, thotë zyrtari i forcave ushtarake, i palëkundur për të ruajtur anonimatin. Nuk mund të mësojmë dot asgjë më shumë lidhur me sasinë e raketave ose të municioneve të tjera që ndodhen në këtë repart, të cilat mund të aktivizoheshin nga flakët dhe më pas të stimuloheshin të shpërthenin nga temperaturat. “Shpërthimi i tyre përbën rrezik, por jemi përpjekur që gjithçka ta mbajmë nën kontroll, prandaj nuk e kemi neglizhuar një situatë të tillë”, ka vijuar më tej nënkoloneli. Ai ka pohuar gjithashtu se kanë marrë masa të rrepta, sidomos tani që zjarret janë përhapur pasivisht, duke përflakur gjithë vendin. Ndërkohë një tjetër specialist i çminimit, pohon se thuajse të gjitha bazat ushtarake përbëjnë një rrezik potencial, në rast të ndonjë shpërthimi ose rënie zjarri, edhe pse kanë kohë që ato janë të mbyllura dhe në pritje të shkrirjes. Tashmë në Bishtin e Pallës municionet janë dyllosur për të vazhduar çminimin në shtator, ndërsa në Maminas ende. Kjo radhë duhet të vijë sa më shpejt, në mënyrë që atyre pak ushtarëve të nënrepartit të mos u duhet të përballen me ndonjë pasojë që nuk do ishte aspak e këndshme.

KOSOVE

SHQIP 14

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Pritet të bashkëkryesohen nga Stefan Lehne, Frank Wisner dhe Aleksandar Bocan-Haraceno

OKB: Do të shpallim datën e negociatave S

ekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Ban Ki Moon, do të shpallë negociatat për Kosovën brenda disa ditësh", kanë thënë të enjten për "Express" burime nga Grupi i Kontaktit. Drejtorët për Ballkanin në Ministritë e Jashtme të vendeve anëtare dhe përfaqësuesit e BE-së e NATO-s u takuan të mërkurën për herë të parë në Vjenë, qëkur orvatjet në Këshillin e Sigurimit u ndërprenë, për të diskutuar organizimin e "diplomacisë fluturuese" që do të aplikohet për të tentuar arritjen e një marrëveshje mes Prishtinës dhe Beogradit. Ndonëse të gjitha modalitetet nuk janë finalizuar, procesi i statusit pritet të zhbllokohet shumë shpejt. Një zyrtar i lartë i Grupit

të Kontaktit tha se Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Ban Ki Moon, brenda disa ditësh do të shpallë procesin e bisedimeve. "Ndonëse bisedimet do të organizohen nga Grupi i Kontaktit, ky është ende një proces i udhëhequr nga Kombet e Bashkuara", ka thënë ai. Diplomati ka treguar se deklarata e Sekretarit të Përgjithshëm do të jetë mjaft përgjithësuese dhe një ceremoni e shpalljes së tyre mund të zhvillohet në Bruksel, megjithëse nuk ka ende ndonjë pajtim përfundimtar për vendin. Ai ka thënë se negociatat mendohet fillojnë menjëherë në fillim të gushtit. "Ideja është që ato të nisin sa më

parë, në fillim të gushtit, dhe ju do të shihni një diplomaci intensive fluturuese", është shprehur ai. Sipas tij, më pas, Ministrat e Jashtëm të Grupit të Kontaktit, në takimin e 20 shtatorit në New York, me rastin e sesionit të Asamblesë Parlamentare të Kombeve të Bashkuara do të bëjnë vlerësimin e parë të ecurisë së bisedimeve. Diplomati i Grupit të Kontaktit ka thënë se do të ishte tejet normale nëse Bashkimi Evropian do të emërojë Stefan Lehne për të bashkëkryesuar negociatat, së bashku me emisarin amerikan Frank Wisner dhe atë rus, Aleksandar BocanHaraceno. "Lehne ka qenë në proces deri tani dhe është tejet normale, nëse ai emërohet për të vazhduar ndërmjetë-

simin. Ndërsa, UNOSEK do të jetë i përfshirë, po ashtu", ka thënë diplomati. Sa u përket temave të diskutimeve, ai shtoi se Grupi i Kontaktit është pajtuar që të mos ketë kushte paraprake. "Ideja jonë është që negociatat të jenë sa më të hapura dhe t'u lihet mundësi palëve të pajtohen për sa më shumë çështje", ka deklaruar zyrtari, duke lënë të hapur mundësinë që edhe pakoja e emisarit Martti Ahtisaari të mund të ridiskutohet. Sipas tij, propozimi i ish-Presidentit të Finlandës do të jetë një pikë fillimi e negociatave, porse disa anekse, si ajo e prezencës së ardhshme civile dhe ushtarake ndërkombëtare - nuk ka mundësi të ndryshohen.

INTERVISTA/ Numri dy i Grupit Ndërkombëtar të Krizave komenton situatën në Kosovë

“Rusia po e dobëson qëllimisht rolin e OKB-së” Deletroz: Nuk e kuptoj përse Moska zyrtare ka marrë këtë rrugë

N

ënkryetari i Grupit Ndërkombëtar të Krizave, Alein Deletroz, ka dyshuar mbi qëllimin e Rusisë për të dobësuar rolin e Këshillit të Sigurimit në shqyrtimin e çështjes së Kosovës. Gjatë një interviste për radion "Evropa e Lirë", Deletroz tha se "herët a vonë do të gjendet zgjidhja për Kosovën, por nuk e kuptoj përse Moska ka marrë këtë rrugë". Çështja e Kosovës është bartur te "Treshja", pasi që u bë e qartë se Rusia nuk do të pajtohet me planin e Ahtisarit për pavarësinë e mbikëqyrur për Kosovën. Kemi të bëjmë me një "pauzë" për Perendimin apo mbase Rusia në këtë rast ka shënuar fitore? Vështirë është të flitet për fitoren e dikujt. Më parë kemi të bëjmë me betejë të humbur të Këshillit të Sigurimit. Tani shtrohet pyetja: Përse çështja e Kosovës është bartur te Grupi i Kontaktit dhe a Rusia mos ndoshta dëshiron me këtë veprim dobësimin e Këshillit të Sigurimit? Mendoj se Rusia synon pikërisht këtë. Ishfuqive të mëdha, siç është rasti me Francën, Britaninë dhe Rusinë, që janë mësuar me këtë rol, por që më nuk kanë forcë për ta ushtruar atë, këtë pozitë u ofron pikërisht e drejta e vetos në Këshillin e Sigurimit. Rrjedhimisht, ato duhet të jenë të kujdesshme që këtë instrument mos ta dobësojnë. Në rastin e Kosovës, këtë rrezik mbi vete e ka marrë Rusia, pra që qëllimisht të dobësojë Këshillin e Sigurimit. Herët a vonë zgjidhja për Kosovën do të gjendet, por nuk e kuptoj se përse Moska ka marrë këtë rrugë. Çfarë do të bëhet me planin e Ahtisaarit? Plani i Ahtisaarit është instrument i shkëlqyeshëm për ecje përpara. Mendoj se ky plan mbetet suazë shumë e mirë për të ardhmen dhe sidomos pjesa që ka të bëjë me mbrojtjen e pakicave. Kjo pjesë gjithsesi duhet të mbetet në çdo plan të ardhshëm për statusin përfundimtar. Në vazhdim do të kemi 120 ditë bisedime, përmes të ashtuquajturës "diplomaci fluturuese". A mendoni se në këtë periudhë do të gjendet një zgjidhje për Kosovën? Ekzistojnë tre skenarë. Njëri është që shqiptarët dhe serbët të jetësojnë marrëveshje dhe me

Putin

Pavarësia kërcënon paqen në Evropë

RUSIA Në rastin e Kosovës, këtë rrezik mbi vete e ka marrë Rusia, pra që qëllimisht të dobësojë Këshillin e Sigurimit. Herët a vonë zgjidhja për Kosovën do të gjendet, por nuk e kuptoj se përse Moska ka marrë këtë rrugë

P

çfarëdo marrëveshje të tyre bashkësia ndërkombëtare do të pajtohet. Mjerisht, nuk besoj në diçka të tillë, sepse pozicionet te tyre janë shumë të largëta. Mundësi e dytë është që Rusia, në një çast, të thotë se pajtohet me rezolutën e Këshillit të Sigurimit për pavarësinë e Kosovës. Por, aktualisht në Moskë një gatishmëri e tillë nuk ekziston. Mundësia e tretë është ngecja e plotë e bisedimeve dhe shpallja e njëanshme e pavarësisë, të cilën do ta njihnin Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

VENDIMI

ALEIN DELETROZ Plani i Ahtisaarit është instrument i shkëlqyeshëm për ecje përpara. Mendoj se ky plan mbetet suazë shumë e mirë për të ardhmen dhe sidomos pjesa që ka të bëjë me mbrojtjen e pakicave

avarësia e Kosovës kërcënon paqen në Evropë". Kjo deklaratë u bë nga Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, gjatë një ceremonie të zhvilluar në Kremlin. Sipas tij, paqja në Evropë mund të ndërtohet vetëm, duke respektuar integritetin territorial të Serbisë. Presidenti rus tha se, populli serb po mbron sovranitetin dhe integritetin e tij territorial. Sipas tij, paqja nuk mund të ndërtohet në Evropë, pa marrë në konsideratë parimet themelore të ligjit ndërkombëtar". Moska zyrtare ka deklaruar se pavarësia e Kosovës do të krijonte një precedent, që mund të hapë ndonjë konflikt te ri. Javën e kaluar, kërcënimi rus për veto detyroi Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimin Evropian që t'ia kalonin çështjen e Kosovës Grupit të Kontaktit, pasi sipas tyre, ajo ishte tepër delikate. Grupi i Kontaktit përbëhet nga SHBA, Franca, Italia, Britania e Madhe, Gjermania dhe Rusia.

Ekipi i Unitetit dhe kryeadministratori i Kosovës, bien dakord për zgjedhjet politike dhe ato lokale

Dy palë zgjedhje në nëntor 2007 E

kipi i Unitetit dhe kryead ministratori i Kosovës, Joachim Ryker, ranë dakord që zgjedhjet parlamentare dhe lokale të mbahen në nëntor. "Procesi i zgjedhjeve dhe procesi i statusit në Kosovë mund të ecin paralelisht, për të mos lejuar krijimin e vakumit institucional", u tha në takimin e Grupit Negociator për statusin e Kosovës me shefin e UNMIK-ut. "Ne kemi ardhur në një përfundim të përbashkët, se mund të zhvillojmë të dyja proceset, paralelisht. Jemi pajtuar që bashkërisht me Ekipin e Unitetit të angazho-

hemi rreth çështjes së statusit në mënyrë që mbi këto baza të fillojmë përgatitjet për zgjedhjet", tha Ryker. Presidenti i Kosovës, Fatmir Sejdiu, shtoi se zgjedhjet nuk duhen shfrytëzuar nga askush për shtyrje të tjera në zgjidhjen përfundimtare të statusit të Kosovës. "Ideja jonë është që të organizojmë këtë proces normalisht dhe kjo nënkupton një legjitimitet të ri, në baze të votës së lirë të qytetarëve". Ekipi i Unitetit dhe kryeadministratori i Kosovës, u pajtuan që çështja e statusit të mbetet prioritet, që parlamenti të mos shpërbëhet me shpalljen e zgjedhjeve dhe që qeveria të vazhdojë funksionimin nor-

mal deri dy ditë para datës së zgjedhjeve te të dyja niveleve, të cilat u vendos te mbahen gjatë muajit nëntor. Por, mbetet e hapur mundësia e rishqyrtimit të këtij vendimi, "në rast se mbajtja e zgjedhjeve bëhet pengesë për procesin e statusit", theksoi Ryker. Por, në periudhën 120 ditëshe të bisedimeve shtesë, Presidenti Sejdiu pret një gjykim të arsyeshëm dhe një rikonfirmim të mbështetjes për planin e Ahtisaarit. Një rezultat i tillë, Presidentit Sejdiu iu premtua edhe nga përfaqësuesi i deritashëm i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së Torbjorn Solstrom, i cili u shpreh i bindur në takimin e tij lamtumirës se "momenti kur Kos-

ovës do t'i takojë e drejta e saj dhe kur Bashkimi Evropian do të vendosë në përdorim gjithë atë që kemi planifikuar për statusin e Kosovës, nuk do të jetë larg". Torbjorn Solstrom, i cili po ashtu ka qenë pjesë e ekipit planifikues të Misionit të Bashkimit Evropian në Kosovën e pas-statusit, pak para largimit të tij vlerësoi se Kosova ka shënuar progres në përgatitjen e bazës ligjore në harmoni me legjislacionin e Bashkimit Evropian. Përfaqësuesi i Havier Solanës në Kosovë, suedezi Torbjorn Solstrom, do të zëvendësohet nga bashkëvendasi i tij, Jonas Jonsson.

A K T U A L I T E T

SHQIP 16

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

DROGA

ARRESTIMET

DIPLOMAT

I KATËRTI

Policia sekuestroi dje në mëngjes 2,3 kilogramë heroinë në shtëpinë e 29vjeçarit Teodor Mërtiri, në lagjen “Llukan Prifti”, të qytetit të Kuçovës

Pas gjetjes së sasisë së drogës, policia arrestoi Teodor Mërtirin dhe dy banorë të tjerë të së njëjtës lagje, Avenir Lame, 35 vjeç dhe Ferdinand Bardhi, 42 vjeç

Të tre të arrestuarit, shokë me njëri-tjetrin, ishin me arsim të lartë. Ata ishin të papunë dhe nuk merreshin me biznes, por gëzonin gjendje të mirë ekonomike

Policia e Beratit njoftoi dje se ka nisur hetimet në gjendje të lirë për 49vjeçarin Hysen Çelanga Roskoveci, i cili dyshohet të jetë i implikuar në trafik

‘‘

Berat Hetohet punonjësja e gjendjes civile

TRADITA/ Deri para pak vitesh, arrestimet për trafik droge kanë qenë të shumta në Qarkun e Beratit

P

olicia e Beratit ka filluar pro cedimin penal në ngarkim të shtetases Lumturi Prifti me detyrën e punonjëses së zyrës së gjendjes civile në Komunën Otllak. Kjo shtetase dyshohet se duke qenë me detyrë në gjendjen civile të komunës ka lëshuar një certifikatë lindjeje me emrin Bujar Zeqo me fotografinë e shtetasit Enton Doksani. Burime të policisë bëjnë të ditur se dhe ndaj shtetasit Enton Doksani ka filluar ndjekja penale për arsye se është pajisur me pasaportë duke përdorur gjeneralitetet e shtetasit Bujar Zeqo. Doksani ka lindur në Kurjan të Fierit dhe është banues në lagjen “Donika Kastrioti”. Ai akuzohet se ka konsumuar elementet e veprës penale të falsifikimit të akteve të gjendjes civile, ndërsa shtetasja Lumturi Prifti akuzohet edhe për shpërdorim të detyrës. Di.Xhe.

EMIGRIMI/ Shumë banorë të Beratit e Kuçovës janë arrestuar për trafik droge në disa vende të BE-së NDRYSHIMI/ Prej të paktën pesë vjetësh, Berati ka dalë nga harta e zonave problematike për trafiqet

Qyteti i Kuçovës

‘‘

Operacioni “Disko verore”, policia rrethon për gjithë natën qytetin e naftëtarëve. Nisin hetimet për një të katërt DILAVER XHELILI

T

re banorë të Kuçovës janë vënë në pranga, ndërsa ndaj një të katërti nga Roskoveci kanë filluar hetimet për trafik të drogave të forta. Drejtoria e Policisë së Beratit njoftoi dje për aksionin e saj duke deklaruar se ka arritur të shpartallojë një grup të mirëstrukturuar të trafikut të drogës në qytetin e Kuçovës. Burime të policisë bëjnë të ditur se aksioni i nisur qysh natën e së enjtes është finalizuar në orën 07:00 të mëngjesit të djeshëm, me arrestimin në flagrancë të shtetasve Teodor Mërtiri, 29 vjeç, Avenir Lame, 35 vjeç dhe Ferdinand Bardhi, 42 vjeç, të tre me arsim të lartë dhe të tre lindur e banues në lagjen “Llukan Prifti” të qytetit të Kuçovës. Arrestimi i tyre është bërë në kuadrin e operacionit me emrin e koduar “Disko verore”, që u organizua nga ana e sektorit të luftës kundër drogës dhe sektorit operacional në Drejtorinë e Policisë së Qarkut Berat. Burime të policisë bëjnë të ditur se po hetohet në gjendje të lirë shtetasi Hysen Çela, 49 vjeç, lindur e banues në qytetin e Roskovecit, i cili dyshohet të jetë i implikuar në çështjen e mësipërme. Arrestimet janë bërë fill pas një kontrolli të ushtruar në banesën e shtetasit Teodor Mërtiri, i cili dyshohej se posedonte lëndë narkotike. Nga ky kontroll i ushtruar herët në mëngjes në banesën e tij u gjetën dhe u sekuestruan në cilësinë e provës materiale 2 kilogramë e 361 gramë pluhur, e cila dyshohet të jetë lëndë narkotike e llojit heroinë. Burime të policisë bëjnë të ditur se prej kohësh ishin marrë informacione se këta të tre persona dispononin lëndë narkotike të llojit heroinë dhe po mbaheshin në mbikëqyrje. Mësohet se të tre të arrestuarit janë vëzhguar për javë me radhë nga agjentë të antidrogës dhe agjentë të krimeve të Komisariatit të Policisë së Kuçovës. Një burim policor bëri të ditur se dyshimet e para kishin lindur pasi ishte vënë re se të tre persona, shokë me njëri-tjetrin, gëzonin një gjendje fortë të mirë

Kapen narkotrafikantët me diploma Kuçovë, policia bllokon 2,3 kg heroinë dhe arreston tre veta ekonomike, edhe pse nuk ishin në marrëdhënie pune dhe nuk kishin në pronësi biznese. Pas arrestimit të të treve, policia ka bllokuar edhe dy makina dhe tre celularë. Kështu, policia sekuestroi në cilësinë e provës

materiale një automjet të markës “Mercedes Benz” me targa TR 31 02 J dhe një “Mercedes Benz” me targa KV 20 51 B, si dhe tre aparate celularë të tipit “Nokia”, në memorien e të cilëve pritet të zbulohen të dhëna për anëtarë të tjerë të

grupit kriminal, që trafikonte dhe shpërndante drogë. Banorë të Kuçovës tregojnë se dje në mëngjes, qyteti ka qenë i mbipopulluar nga uniformat blu, të ardhura edhe nga Berati. Vetë policia tha se në këtë operacion

ishin angazhuar dhjetëra efektivë të Komisariatit të Policisë së Kuçovës, si dhe të Drejtorisë së Policisë së Qarkut. Këta kanë qenë agjentë dhe oficerë të sektorit të luftës kundër drogës dhe të policisë kriminale.

AKUZA Të arrestuarit akuzohen për “prodhim dhe shitje të lëndëve narkotike në bashkëpunim”, vepër e parashikuar nga nenet 283/1 dhe 25 të Kodit Penal

FIER

Policia ka ngritur fillimisht postblloqe në të gjitha hyrjet dhe daljet e qytetit, ndërsa më pas është rrethuar me policë lagjja “Llukan Prifti”, ku edhe jetonin tre personat e arrestuar. Sasia e pluhurit të dyshimtë që u gjet në banesën e 29-vjeçarit Teodor Mërtiri është dërguar për analiza në laboratorin kriminalistik të Ministrisë së Punëve të Brendshme, për të vërtetuar nëse është drogë. Nëse analizat do të konfirmojnë se bëhet fjalë për heroinë, atëherë kjo do të jetë sasia më e madhe e këtij lloji droge që është sekuestruar në Qarkun e Beratit në pesë vitet e fundit.

Vajza arriti të shpëtonte dhe të kërkonte ndihmë

Tenton të përdhunojë të dashurën, arrestohet Sarandë

Aksidentoi të moshuarin, prangoset Një 62-vjeçar që ishte duke udhëtuar me motoçikletë është aksidentuar rëndë mëngjesin e djeshëm dhe ka përfunduar në spital pas goditjes që ka marrë në ecje e sipër. Ngjarja ka ndodhur në segmentin e rrugës nacionale Sarandë-Gjirokastër, në kilometrin 10 të kësaj rruge. Policia e Delvinës tha dje se 28-vjeçari Orgen Fasllliu e ka përplasur të moshuarin Xhemal Shehu në murin e ujësjellësit antik të Kranesë, pasi ka humbur kontrollin e drejtimit të mjetit tip “Mercedes Benz”, me targa KO 7668 A. Burimet policore nga Komisariati i Delvinës bënë të ditur gjithashtu, se janë kryer veprimet e para hetimore ndaj drejtuesit të mjetit Faslliu, i cili është arrestuar. Policia saktësoi se shkak i aksidentit ka qenë shpejtësia e madhe me të cilën udhëtonte 28-vjeçari i arrestuar. Ndërkohë, 62-vjeçari i aksidentuar është transportuar për në spitalin civil të Sarandës. Mjekët e këtij spitali thanë dje për gazetën se i moshuari ka marrë dëmtime të rënda, por është jashtë rrezikut për jetën. Tho.Ni.

N

jë 36-vjeçar nga fshati Peshtan i Vogël në Komu nën e Levanit ka përfunduar në prangat e policisë, pasi ka tentuar të kryejë marrëdhënie seksuale me dhunë me një 18-vjeçare. Ndalimi i tij u bë pas denoncimit të 18-vjeçares në Komisariatin e Policisë së Fierit. Policia tha se Sazan Fejzullahu ka qenë në makinë me 18-vjeçaren Margarita Braushaj, nga fshati Cakran i Fierit, kur ka tentuar ta përdhunojë atë. Ai e ka marrë adoleshenten në makinën e tij, për ta çuar në Tiranë te disa të afërmit e saj. Burimet policore saktësojnë se 36-vjeçari kishte dy vjet që njihej me 18-vjeçaren, e cila, sipas policisë, i kërkonte të fejoheshin. Dy ditë më parë, çifti kishte vendosur të diskutonte seriozisht për të ardhmen e lidhjes dhe për këtë arsye kishin vendosur të qëndronin disa ditë bashkë në Tiranë. Por, pasi kanë bërë vetëm disa kilometra rrugë në aksin rrugor Fier – Tiranë, dy protagonistët e ngjarjes janë përfshirë në një debat të ashpër me njëri-

tjetrin. Sipas dëshmisë së dhënë në polici, pas debatit adoleshentja, që kishte braktisur shkollën e mesme në vitin e dytë, kishte kërkuar të ktheheshin prapa. Vajza i ka kërkuar Fejzullahut që të ndalonte mjetin, por ai ka refuzuar duke vazhduar kështu rrugën së bashku me 18-vjeçaren. Disa minuta më vonë, 36-vjeçari ka ndaluar makinën në anë të rrugës dhe ka tentuar ta përdhunojë “të dashurën” e tij. Vajza ka mundur të shpëtojë dhe të dalë nga makina. Ajo është larguar, duke kërkuar ndihmë te makinat e rastit për ta kthyer sërish në shtëpi. Një ditë pas kësaj ngjarjeje, 18-vjeçarja ka vendosur ta denoncojë në polici të dashurin. Ajo i është drejtuar Komisariatit të Policisë së rrethit Fier për të bërë denoncimin ndaj Fejzullahut. Pas marrjes së denoncimit, policët kanë bërë të mundur ndalimin e 36-vjeçarit, në banesën e tij. Pas marrjes në pyetje, policia ka nisur procesin penal ndaj tij. Ma . Tr.

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 17

DOSSIER

SEMUNDJA

"Unë flas shqip" në Pekin. Aventura e profesor Agron Ficos në vendin e Murit të Madh, kur kinezët mësonin gjuhën tonë në shkollë

Lamtumira e zonjës Eduards. Amanetet e fundit të gruas së kandidatit për President të SHBAsë: Fëmijë gjeni forcë të vazhdoni

NE FAQET 18-19

NE FAQET 22-23

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Sipas një studimi, predispozita gjenetike për vetizolim kapërcehet vetëm me një kujdes prindëror që në moshë të njomë

SHTYPI

Ndrojtja, prindër shpëtojini fëmijët! Jepuni siguri e vetëbesim që të përballen pa frikë me botën

N

ëse një fëmijë arrin të fu tet në një dhomë plot me njerëz, pa e menduar dy herë, atëherë ka shumë mundësi që ai të jetë hebre. Nëse një i mitur ngërthehet nga një frikë paralizuese kur i propozohet vajtja në një mbrëmje, ose në një ceremoni, në këtë rast gjasat janë që vogëlushi të jetë ose nga Japonia, ose nga Tajvani. Fëmijët hebrenj konsiderohen si qeniet më me vetëbesim në botë, ndërkohë që japonezët e tajvanezët janë më të ndrojturit. Moshatarët e tyre amerikanë dhe britanikë renditen diku ndërmjet. Shpjegimi për këtë lloj klasifikimi është se shoqëritë perëndimore janë më individualiste se ato lindore dhe kësisoj e nxisin më shumë të vetëshprehurin. Ndrojtja prek deri në masën 50% edhe personat e rritur dhe sipas përcaktimit të Enciklopedisë së Shëndetit Mendor ajo është “Frenim në situatat ndërpersonale, është një formë përqendrimi jo normal tek vetvetja”. Të jesh i mbyllur në vetvete nuk është e njëjta gjë si të jesh i ndrojtur. Të vetëmbyllurit nuk i druhen shoqërisë, ata thjesht preferojnë të rrinë larg saj. Sipas një studimi të fundit të një grupi psikologësh në lidhje me ndrojtjen, faktorët kryesorë që ndikojnë në këtë aspekt të tipologjisë së individit janë mënyrat e sjelljes së prindërve ndaj fëmijëve (pozitive, apo negative) dhe kultura lokale. Megjithatë, përpos këtyre dy faktorëve është edhe një i tretë, jo më pak i rëndësishëm: faktori biologjik. Sipas disa studiuesve ka tregues që mbështesin teorinë se ndrojtja, së bashku me karakteristika të tjera të personalitetit, është pjesërisht... NE FAQET 28-29

Sipas vendit edhe veshja. Mjafton të shohësh vitrinat e dyqaneve në Riad dhe Tokio për të kuptuar sa të ndryshëm jemi në zakone, kulturë e fe. Në foton e parë, një grua myslimane po sheh për një shall koke, aksesor pa të cilin femrat as që mund ta imagjinojnë të dalin në Arabinë Saudite

FOTO KONTRAST Kjo foto është marrë në kryeqytetin japonez në një ekspozitë veshjesh dhe objektesh për përdorim intim. Ekspozita pritet të tërheqë 200 persona gjatë tri ditëve që do të qëndrojë e çelur. Ajo ka 400 pavijone një pjesë e të cilave ekspozojnë mallra pornografikë

"Ambicie lakuriqe", artikulli që irritoi italianët

P

asagjerët që arrijnë në aeroportin "Fiumicino" të Italisë, kohët e fundit e kanë gjetur veten të konfrontuar me një grua gjoksmadhe, të ekspozuar thuajse të zhveshur në pjesët e poshtme të trupit të saj. Nga korniza e billbordit ku ajo shfaqet, ajo përpiqet t'u tërheqë vëmendjen udhëtarëve ndaj produkteve të biznesit të telekomunikacionit të sponsorizuara nga "Telecom Italia". Ata që udhëtojnë nga vende të tjera, e sidomos nga Amerika apo Britania e Madhe, me shumë gjasa do të mund ta vlerësonin këtë stil zbavitje të përbërë nga mishi, si arkaik. Në këto ditë, një grua e zhveshur, duke ndenjur mbi një makinë, është po aq ndjellëse në reklamim, sa ç'është edhe një kauboj i sertë që mban një cigare në gojë, ndërsa rri tërë qesëndi në fermën e tij. Shfaqjet variete me vajza këmbëgjata apo me lojëra fati të shoqëruara nga femra të çlirëta me minifunde janë tashmë të rralla, ose thuajse mungojnë plotësisht nëpër televizione. Por në Itali ato hasen ngado, përditë. Nëse ju gjendeni në shtëpi para orës 8 pasdite, në lajmet e "Rai Uno"-s, kanali televiziv kryesor në Itali, ju do të zbuloni se ai paraprihet nga një "quizshow" i quajtur "L'Eredita" (trashëgimia"). Në mes të... NE FAQET 20-21

NDRYSHE

SHQIP 18

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Kujtimet e panjohura të profesorit të famshëm Agron Fico, i cili në fillimin e viteve '60-të u dërgua në Kinë për të hapur Katedrën e Gjuhës Shqipe pranë Fakultetit të Gjuhëve të Huaja të Pekinit. Rrëfimet e tij për vizitat e intelektualëve shqiptarë në Kinën e atyre viteve, puna e diplomatëve të ambasadës sonë, takimi me Kryeministrin Cu En Lai, aksidenti tragjik ajror që u mori jetën Drago Siliqit dhe bashkëshortes së ambasadorit Reiz Malile, dhe vlerësimet për dy librat e Enver Hoxhës, "Shënime për Kinën"

Profesor Agron Fico duke marrë në provim studentët kinezë

Një grup nga redaksia e gjuhës shqipe e Radios së Jashtme të Kinës

"Unë, profesori i gjuhës shqipe në Universitetin e Pekinit" DASHNOR KALOÇI

P

lot 28 vjet më parë, më 28 korrikun e nxehtë të vitit 1978, Republika Popullore e Kinës i dha fund viteve të gjata të "mjaltit" me Republikën Popullore Socialiste të Shqipërisë, duke tërhequr përfundimisht nga vendi komunist më i varfër i Evropës edhe të gjithë specialistët, teknikët dhe inxhinierët e saj, civilë e ushtarakë, të cilët jetonin dhe punonin në Shqipëri në kuadrin e ndihmave ekonomike dhe ushtarake që Kina i jepte Shqipërisë, që nga fillimi i viteve '60-të. Ndërprerja e menjëhershme e ndihmave dhe kredive, e tërheqja e specialistëve kinezë, nuk ishte e papritur për regjimin komunist të Enver Hoxhës. Ajo erdhi pas një note proteste që Ministria e Jashtme e Kinës i kishte dorëzuar rreth 20 ditë më parë, ambasadës shqiptare në Pekin, me anë të së cilës i bënte të ditur vendimin e marrë nga udhëheqja e lartë e Kinës. Në fakt, marrëdhëniet në mes Tiranës zyrtare dhe Pekinit kishin filluar të ftoheshin dhe morën plasaritjet e para që nga fillimi i viteve '70-të, kur udhëheqja e lartë kineze e kryesuar nga Mao Ce Duni, vendosi dhe filloi përgatitjet për të pritur në shtëpinë e tyre, Presidentin amerikan, Riçard Nikson, vizitë së cilës i parapriu ajo e sekretarit amerikan të Shtetit, Henri Kizinger. Ai vendim i udhëheqjes së lartë kineze, i ra si rrufe në qiell të kaltër, Enver Hoxhës dhe udhëheqjes së lartë shqiptare, të cilët e konsideruan atë gjë si një akt të paprecedent, jo vetëm në marrëdhëniet mes dy vendeve, por edhe për mbarë lëvizjen komuniste botërore dhe parimet e marksizëm-leninizmit. Që nga ajo kohë, propaganda dhe fryma antikineze e Tiranës erdhi duke u shtuar gjithnjë e më shumë, deri sa shënoi dhe epilogun e saj më 28 korrik 1978, kur inxhinierët dhe specialistët kinezë, të veshur me kostumet uniformë të dokut e këmishët e bardha, me nga një valixhe të vogël në duar, merrnin rrugën drejt aeroportit të Rinasit, për t'u rikthyer përgjithmonë në atdheun e tyre. Gjatë atyre dy dekadave të miqësisë së ngushtë mes dy vendeve, në bazë të një sërë marrëveshjesh si në planin ekonomik, ashtu dhe atë ushtarak, edhe dhjetëra inxhinierë e specialistë shqiptarë, kishin shkuar në Kinë për të marrë eksperiencë dhe për t'u specializuar në fushat përkatëse. Një ndër ata qindra shqiptarë që iu dha rasti të shkonin asokohe në Republikën Popullore të Kinës ishte dhe profesori i famshëm, Agron Fico, i cili ndryshe nga shumë bashkatdhetarë të tjerë që morën përvojë nga vëllezërit kinezë, me vendimin e qeverisë shqiptare, u dërgua atje për të dhënë përvojën e tij. Në fillimin e viteve '60-të, prof. Fico u dërgua në Kinë për të krijuar Katedrën e Gjuhës Shqipe, e cila vazhdon të jetë e hapur edhe sot në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja në Universitetin e Pekinit, ku gjatë këtyre viteve me qindra studentë kinezë kanë mësuar gjuhën shqipe. Pas viteve '90-të, profesori i famshëm Agron Fico, (aktualisht jeton dhe punon në SHBA), i cili si rrallë ndonjë koleg tjetër i tij shqiptar, ka pasur rastin që të japë leksione si profesor në tre kontinente të rruzullit, ka shkruar dhe ka botuar disa libra me kujtimet e tij për ato vite që ka jetuar e punuar në Kinën e largët. Një pjesë të atyre kujtimeve, të cilat ai na i ka dhuruar për t'i botuar ekskluzivisht në gazetën "Shqip", na njohin me jetën e

Profesor Agron Fico, gjatë një vizite në Murin e Madh kinez, në vitin 1964

punën e tij në Katedrën e Gjuhës Shqipe pranë Fakultetit të Gjuhëve të Huaja në Universitetin e Pekinit, darkën e tij me Kryeministrin Cu En Lai, takimin me gazetaren amerikane, Ana Luziza Strong, që ishte mikeshë e Mao Ce Dunit, vizitat e disa intelektualëve shqiptarë në Kinën e atyre viteve, aksidentin tragjik që u mori jetën drejtorit të shtëpisë botuese "Naim Frashëri", Drago Siliqit dhe disa kolegëve të tij, aktivitetin e ambasadorëve shqiptarë në Pekin, si dhe përshtypjet e vetë prof. Ficos mbi dy librat e Enver Hoxhës të titulluara "Shënime për Kinën", të cilat ish-diktatori komunist i Shqipërisë i botoi disa vjet mbas prishjes së marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve. Kujtimet e prof. Agron Fico Marrëdhëniet politike, ekonomike, kulturore, madje dhe sportive, midis Shqipërisë dhe Kinës ishin në rritje. Kina ndihmonte Shqipërinë në realizimin e planeve ekonomike, e furnizonte me mallra të konsumit, që shquheshin për cilësinë e lartë dhe pëlqeheshin nga shqiptarët. Në vitet 1962-1978, Kina i ka dhënë Shqipërisë disa miliarda dollarë në formën e ndihmës ekonomike dhe ushtarake. Shqipëria vazhdonte ta përkrahte Kinën në marrëdhëniet me shtetet e Evropës dhe me organizatat ndërkombëtare, veçanërisht në përpjekjet e Kinës që të pranohej në Organizatën e Kombeve të Bashkuara. Këtij afrimi i shërbenin edhe vizitat reciproke të delegacioneve shkencore, kulturore dhe të skuadrave sportive. Me Drago Siliqin e Razi Brahimin Në muajin qershor të vitit 1963 erdhi në Kinë për një vizitë shkrimtari Razi Brahimi, i cili do të shkonte nëVietnam. Ishte kritik i guximshëm, me karakter të fortë dhe zemër të bardhë. Atë vit, vera në Pekin ishte e nxehtë dhe Raziu, i cili vuante nga tensioni i ulët i gjakut, kishte kërkuar nga ambasadori Reiz Malile që të mos shkonte

edhe në Vietnam. Pikërisht në ato ditë erdhi në Pekin edhe Drago Siliqi, poet i njohur dhe drejtor i shtëpisë botuese "Naim Frashëri", e vetmja në ato vite në Shqipëri. Dragon e takova në hotelin "Sianço", që gjendej në qendër të Pekinit. Pasi u çmallëm me biseda politike, por edhe letrare, e lamë të tre: Dragua, Raziu dhe unë, që të pinim sipas zakonit shqiptar edhe "ndonjë gotë raki". Dragon në Tiranë e njihja nga larg. Ishte simpatik dhe gëzonte nderim në rrethet letrare për guximin krijues dhe humorin e tij të këndshëm. Dragua kishte ardhur me cilësinë e drejtorit të shtëpisë botuese, që të shihte mundësitë e bashkëpunimit me to për botimin e veprave shqipe në gjuhën kineze dhe të veprave të zgjedhura kineze në gjuhën shqipe. Dragua ndiqte takimet dhe vizitat në qendrat e ndryshme kulturore dhe artistike, Raziu kishte kërkuar që të intervistonte robërit indianë që ishin zënë nga kinezët në luftën indiano-kineze për ca rajone të Tibetit. Kërkesa e Raziut ishte e papranueshme për kinezët, por meqë Raziu, siç e kishte zakon, nguli këmbë deri në Ministrinë e Jashtme të Kinës, për rrethanat e atëhershme politike, u ra dakord që ai të shkonte në një spital ku ishin disa indianë të plagosur lehtë, ku do të kishte mundësi edhe t'i intervistonte. Unë që jetoja atje dhe që i dija huqet e kinezëve, e paralajmërova Raziun për ndonjë të papritur. Dhe me të vërtetë ashtu doli. Raziu takoi në spital edhe njerëz të fashuar, që nëpërmjet përkthyesit iu përgjigjën edhe pyetjeve të tij. Më vonë u mor vesh se ata kishin qenë kinezë të Tibetit, që flisnin edhe indishte, ndaj intervista e Raziut nuk u botua ndonjëherë. Një vizitë te gazetarja amerikane, mikeshë e Mao Ce Dunit Viti akademik kishte mbaruar dhe sipas mar-

rëveshjes me fakultetin, duhej të dorëzoja gjashtë mësime të gatshme për semestrin e ardhshëm, prandaj unë qëndrova në Pekin, ndërsa Liria me Albanën dhe ajanë (dadon e Albanës), që quhej Li Y Xhën, shkuan në Behide për pushime. Punoja gjatë ditës dhe në mbrëmje takohesha me shokët e ardhur nga Shqipëria, Raziun dhe Dragon. Ambasada shqiptare vazhdonte të bënte presion tek Raziu që të shkonte edhe ai në Vietnam, sipas planit të aprovuar në Tiranë, por ai ngulte këmbë se temperaturat e larta të motit dhe tensioni i gjakut e kishin dobësuar. Në një nga këto ditë i propozova Raziut që të takonim gazetaren Ana Luiza Strong, e cila banonte në një vilë luksoze përballë hotel "Pekinit", ku banonte dhe Raziu. Ana Luzia Strong ishte amerikane, një figurë e njohur e gazetarisë, që kishte punuar 30 vjet në "ROSTA" (agjenci telegrafike e Rusisë), që prej vitit 1921. Më 1958, në moshën 72- vjeçare, kishte lënë Los Anxhelosin dhe kishte ardhur në Kinë e vetme, se burri i kishte vdekur në luftë. Gjatë luftës nacional-çlirimtare të Kinës kundër Japonisë, ajo kishte shkuar pranë shtabit të lartë të ushtrisë kineze dhe kishte intervistuar Mao Ce Dunin, i cili kishte deklaruar se "Imperializmi dhe reaksionarët janë tigra prej letre". Kur e takuam unë dhe Raziu, Ana Luzia Strong ishte 78 vjeçe dhe botonte një gazetë në anglisht me titull "Letra nga Kina". Shkuam në vilën e saj më 5 korrik, aty nga ora 10:00 e mëngjesit. Na priti buzagaz dhe na ftoi pranë kolltukut të saj. Pasi pimë çajin tradicional kinez, na foli për punën që bënte, për miqësinë me udhëheqjen kineze, veçanërisht me kryetarin Mao, me të cilin takohej shpesh, madje edhe hanin ndonjë darkë apo drekë. Ishte ndër të paktat të huaja që kishte fituar miqësinë e Maos dhe dy vjet më pas në 80 vjetorin e lindjes e kishte festuar në shtëpinë e tij. Na shpjegoi se: gazeta që nxjerr unë "Letters from China", në anglisht, synon që të përhapë Kinën në Evropë dhe Amerikë, ashtu siç e kërkon lexuesi perëndimor. Për shembull, një herë trajtova të ardhurat e udhëheqjes së lartë kineze, një herë tjetër, jetën e tyre personale, etj. Kina - vazhdoi ajo - ka një të ardhme të madhe, se vetë kinezët e pranojnë se: "Ajo që kemi realizuar deri tani, nuk është gjë tjetër veçse një hap në marshimin tonë të madh". Ana Luzia Strong, edhe pse në atë moshë, ishte në qendër të masmedias kineze për shkrimet dhe opinionet e guximshme. Na bëri përshtypje se punonte vetë në makinën e shkrimit, madje po vetë i redaktonte artikujt e përgatitur. U interesua për Shqipërinë, historinë dhe kulturën e saj dhe shprehu keqardhje se dinte fare pak gjëra. Kur po ndaheshim, i thashë se punoja në Pekin dhe se do të doja që ta vizitoja edhe në ndonjë rast tjetër. Natën e fundit me Drago Siliqin Kishin kaluar dy javë dhe Dragua do të kthehej në Shqipëri. Sipas bisedës, ditën e parë e pamë të udhës të mblidheshim tek unë, d.m.th. Raziu dhe Dragua të vinin te kompleksi "Miqësia". Ata erdhën nga ora tetë dhe meqenëse aty bëhej një mbrëmje vallëzimi, shkuam edhe ne. Mbrëmja bëhej në tarracën e godinës kryesore, sepse vapa e korrikut ishte përvëluese. Zumë një vend pak si anash dhe me rakinë që solla unë, të cilën e pinim në gota ku kishim hedhur copa akulli, filluam një debat të gjallë për artin dhe letërsinë kineze. Në këtë mbrëmje,

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

NDRYSHE

SHQIP 19

Albana dhe Delina dy vajzat e prof. Ficos me kujdestaren e tyre kineze

Në vend të monopolit ideologjik që kishte Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik, në Kinë, vija themelore ishte: "Le të lulëzojnë 100 lule, le të lulëzojnë 100 shkolla", që padyshim i hapte mundësi një diversiteti idesh dhe pikëpamjesh. Është fakt se monopolin e kishte Partia Komuniste e Kinës, por aty gjeje drejtime dhe rryma të ndryshme Profesor Agron Fico, SHBA 2003

Drejtoria për të Huajt, shpesh ftonte edhe trupa artistike për ndonjë koncert ose për shtimin e numrit të çifteve që vallëzonin. Edhe pse përkohësisht të tre ishim me statusin e beqarit, pothuaj nuk kërcyem fare, se na pëlqente shumë muhabeti. Aty nga ora tre e natës, Dragua kërkoi që të largohej, sepse të nesërmen do të udhëtonte për në atdhe. I përcolla deri tek makina, por aty për aty, Dragua më tha: "Hajde dhe ti Agron me ne, të flemë bashkë, se kam një apartament të tërë, me dy dhoma gjumi". Shkova me ta në hotel dhe isha shumë i gëzuar që pas disa vjetëve, pata mundësinë të takoja shqiptarë të ardhur nga Shqipëria. Në mëngjes, pasi u përqafova dhe i urova udhë të mbarë Dragos, bashkë me Raziun zbritëm në katin e parë. Aty bëra edhe një shaka të kripur me rojet kineze. Iu drejtova rojës kryesore dhe u thashë atyre se i mungonte vigjilenca, se unë kisha fjetur aty dhe askush nuk më kishte penguar. Ata e morën seriozisht dhe u angazhuan se do t'i rilexonin citatet e kryetarit Mao për vigjilencën. Pas këtij momenti humoristik u ndava edhe me Raziun dhe u ktheva në apartamentin tim, që të vazhdoja përgatitjet e mësimeve për semestrin e ardhshëm. Aksidenti ajror që i mori jetën Drago Siliqit Aty nga ora 1 e 30 ra telefoni dhe një nga studentet e mia më të mira, Hou Yu Pin, me një zë të dredhur, më tha në shqip: "Shoku specialist, çfarë ka ndodhur që vajzat shqiptare janë mbledhur rreth liqenit të fakultetit dhe po qajnë?". I thashë të mbyllte telefonin se do të flisja menjëherë me ambasadën. Sotiri, përkthyesi i ambasadës, më lajmëroi për fatkeqësinë. Aeroplani që ishte nisur në orën 8 e 30 ishte rrëzuar në Irkusk. Irkusku ndodhet në Siberinë ruse, në malet në veri të Mongolisë, në brigjet e liqenit Bajkal. Kishin gjetur vdekjen 50 pasagjerë bashkë me pilotin, midis tyre dhe i paharruari Drago Siliqi, gruaja e Reiz Maliles, Feleku me dy fëmijët, Mirandën dhe Besnikun, gazetari Xhaferr Bakllamaja me të shoqen dhe djalin. U shokova dhe më dukej se ishte e pabesueshme, se sapo isha ndarë me Dragon. Shkova në ambasadë për ngushëllim dhe meqë personeli ishte shumë i zënë, më ftuan të rrija disa ditë që t'i ndihmoja. Ditën e dytë të këtij aksidenti erdhi për ngushëllim ministri i Jashtëm i Kinës, Marshalli Cen Ji, që i tha Reiz Maliles se "dy orë pas rrëzimit të aeroplanit, sovjetikët na dorëzuan një thes që kishte materiale sekrete kineze për delegacionin e Partisë Komuniste të Kinës në bisedimet e Moskës. Ne nuk ua pranuam se morëm vesh qëllimet e këtij atentati politik". Ishin ditë plot tension, sepse përveç humbjes së këtyre njerëzve të pafajshëm, nuk ishim mësuar me këso lloj tragjedish. Pas një muaji u ula dhe shkrova artikullin "Nata e fundit me Drago Siliqin", që u botua në "Drita". Largimi nga Kina, ikje por jo ndarje Kontratës sime katërvjeçare të punës jashtë shtetit po i vinte fundi. Universiteti, por edhe ambasadori Nesti Nase, më kishte thënë disa herë që ta zgjasja këtë kontratë edhe për një periudhë tjetër katërvjeçare. Përgjigja ime tek ambasadori ishte: "Në qoftë se shtrohet si detyrë ose urdhër, është tjetër punë, por nuk do të kisha dëshirë të rrija më shumë". Secili ka gjykimin e vet, por edhe pse puna ishte vlerësuar mirë dhe ndihesha i kënaqur me studentët kinezë, ideali im ishte të

vazhdoja, tani që isha akoma i ri, në fushën e folklorit, me të cilën isha lidhur me një pasion të veçantë. Kisha shumë ëndrra dhe dëshirë krijuese, prandaj nuk dëshiroja ta shtyja më tej realizimin e tyre. Ndarjet kanë emocione të veçanta, sidomos kur ato janë shpirtërore. Me ta isha i lidhur ngushtë, u kisha mësuar gjuhën shqipe, por edhe kisha mësuar shumë gjëra me vlerë nga ata, nga vendi dhe kultura e lashtë dhe e pasur e Kinës. Në një nga darkat para largimit, rektori shtroi një darkë përcjelljeje në të cilën merrnin pjesë dekanë fakultetesh, punonjës nga rektorati dhe ndihmësit e mi. Rektori Sju Fu përshëndeti dhe siç ndodh në këto raste, tha plot fjalë të mira për punën time dhe në fund lexoi vendimin e Kryeministrit Cu En Lai për dekorimin tim, për kontributin e dhënë në edukimin dhe përgatitjen e specialistëve të lartë në Kinë. E pranova me kënaqësi këtë dekorim, si dëshmi e përpjekjeve dhe simbol të punës sime në ato vite në Kinë. Kinës, studentëve të mi, u kisha dhënë një pjesë të bukur të rinisë sime. Kisha hapur një dritare të kulturës shqiptare, kisha ngritur një bërthamë albanologjike, e cila vazhdon deri ditët e sotme. Delina, vajza ime e vogël, shkoi për herë të dytë në Kinë, në shtator të vitit 1995, ku mori pjesë në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Gratë në Pekin. Pekini është qytet shumë i shtrenjtë për të dhe Albanën, të cilat në pasaporta kanë të shënuar, "Vendlindja, Pekin, Kinë". Ndjeva gëzim njerëzor, kur Delina më tregoi për vizitën që kishte bërë në Katedrën e Gjuhës Shqipe të Universitetit të Gjuhëve të Huaja, në muret e së cilës, edhe pas shumë viteve, lexohej: "Mirëserdhët studentë të dashur në mësimin e gjuhës shqipe". Dy librat e Enver Hoxhës për prishjen e marrëdhënieve me Kinën Prishja e marrëdhënieve të gjithanshme me Kinën që shpuri në izolimin e plotë dhe rrënimin katastrofik të ekonomisë shqiptare, ishte kapitulli i fundit unik në sagën e prishjeve që zbatoi shteti shqiptar, PPSH-ja dhe Enver Hoxha; me amerikanët në fillim të vitit 1945, me jugosllavët më 1948-ën dhe me sovjetikët në vitin 1961. Më kujtohet mirë aty nga viti 1978, u bënë shumë mbledhje, në fillim me organizatat e partisë dhe pastaj me popullin. Ne që kishim qenë në Kinë, me punë ose studentë, na porositnin në mënyrë të veçantë që të sillnim fakte ose ngjarje të veçanta specifike nga qëndrimi ynë në Kinë. U mendova gjatë dhe natyrisht, në ato kushte të përgjimit politik, bëra një diskutim të thjeshtë, sipas rutinës së kohës, sipas vijës. Por vonë-vonë kam menduar gjatë për qëndrimin ndaj Kinës dhe mbi dy vëllimet e Enver Hoxhës "Shënime për Kinën". Nuk është e vështirë të kuptohet se burim i këtyre dy vëllimeve, kanë qenë në radhë të parë raportet e ambasadorëve të asaj kohe në Kinë, R. M., i cili mbas humbjes së familjes në aksidentin e aeroplanit që u rrëzua në Irkusk më 13 korrik 1963, u zëvendësua nga N. N. dhe më vonë nga Behar Shtylla. Për hir të së vërtetës duhet thënë se, ndërsa dy të parët, R. dhe N. pothuaj ishin të një tipi, nëpunës të thjeshtë, të kufizuar nga botëkuptimi dhe nga kultura, Behari ishte njeri tjetër, i shkollës franceze, i kulturuar dhe i hapur, por qenia anëtar i Komitetit Qendror të PPSH-së e pengonte të shprehej ose thoshte ato që kon-

statonte dhe për më tepër të bënte ndonjë vërejtje. Vija re tek ambasadorët, sidomos tek dy të parët, se më shumë se ambasadorë, ishin si postë, si roje kufiri, që gjykonin kush bënte mirë ose keq. Nuk kishin ndonjë vizion dhe nuk shtronin ndonjë problem të rëndësishëm përpara studentëve shqiptarë, ose atyre intelektualëve që shkonin apo punonin në Kinë. Ata ishin njerëz që jepnin dhe merrnin porosi nga lart dhe i përsërisnin ato si refren. Burimi i dytë i dy librave të Enver Hoxhës ("Shënime për Kinën") kanë qenë leximet që vetë Enveri bënte nga shtypi ndërkombëtar dhe shtypi panevropian për Kinën, të cilin ia servirnin çdo mëngjes ata të Agjencisë Telegrafike Shqiptare. Këtej rrjedh se shumë teza dhe mendime në ato libra, që shërbyen si bazë për prishjen me Kinën, ishin të pambështetura. Kina, në veprat e Enverit "Shënime për Kinën", paraqitej si një vend komunist dogmatik. Përkundrazi, siç e kishin parë nga afër ata që kishin parë me sy atë që kishin ndjekur nga afër zhvillimet e Kinës, dhe siç tregojnë më vonë dokumentet e marrëdhënieve amerikano-kineze, Kina qysh në fillim kishte marrë një drejtim tepër origjinal, të ndryshëm nga komunizmi dogmatik i sovjetikëve të periudhës së Stalinit. Ishin të vjetra divergjencat e Mao Ce Dunit me udhëheqjen sovjetike për një sërë problemesh të teorisë dhe praktikës së ndërtimit të socializmit. Në Kinë kishte një zhvillim dhe ruajtje të pronës private. Ekzistonin mbi 5-6 parti të tjera jokomuniste. Në qeveri ekzistonin një sërë ministrash të Gomindanit. Ish-pronarë të fabrikave dhe pronarë të tjerë ruajtën një pjesë të privilegjeve ekonomike. Po ashtu kishte ndryshime edhe në shumë çështje të tjera. P.sh. Në vend të monopolit ideologjik që kishte Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik, në Kinë, vija themelore ishte: "Le të lulëzojnë 100 lule, le të lulëzojnë 100 shkolla", që padyshim i hapte mundësi një diversiteti idesh dhe pikëpamjesh. Është fakt se monopolin e kishte Partia Komuniste e Kinës, por aty gjeje drejtime dhe rryma të ndryshme. Profecia e Presidentit francez, Sharl De Gol, për Kinën Presidenti i Francës, Carls De Goli (Charles de Gaulle), i cili i pari vendosi marrëdhënie diplomatike me Kinën, pat thënë: "Kush fiton tregun kinez, fiton parësi në botë". Dhe koha tregoi se kinezët i zhvilluan shumë marrëdhëniet tregtare me ta, gjermanët po ashtu, ndërsa Shtetet e Bashkuara të Amerikës, pas vizitës së Presidentit Nikson shkuan edhe më përpara, ndoqën një politikë dinamike dhe komplekse me Kinën, veçanërisht në fushën e tregtisë, investimeve etj. Ne, të cilëve kinezët na i kishin hapur dyert, ua mbyllëm me kokëfortësi dhe injorancë. Koha po tregon se Kina po bëhet një faktor i rëndësishëm në zhvillimin botëror. Është një fakt historik që Shqipëria luajti një rol në pranimin e Kinës në Organizatën e Kombeve të Bashkuara dhe populli e qeveria kineze e kanë shprehur publikisht mirënjohjen. Madje, në darkën ku pata fatin të jem me Kryeministrin e talentuar kinez, Cu En Lai, ai u ndal gjatë në rolin që ka luajtur Shqipëria e vogël në këtë ngjarje të madhe dhe e vlerësoi lart këtë akt miqësor. Po këtu qëndron edhe tragjedia jonë, që këto marrëdhënie të mira miqësore shteti i atëhershëm shqiptar, nuk diti t'i shfrytëzojë për interesat tona kombëtare, por madje shkoi edhe më tej.

Prof. Fico: "Nesti Nase, Kico Kasapi dhe unë, biseduam 6 orë me Çu-në"

"Darka me Kryeministrin kinez, Çu En Lain" M

arrëdhëniet shqiptaro-kineze në vitet e para të tyre dukeshin si të mbara. Vizita e Kryeministrit kinez Çu En Lai në Shqipëri, në vitin 1964, i shërbeu forcimit të këtyre marrëdhënieve. Kudo u prit me ngrohtësi dhe pati bisedime me udhëheqjen më të lartë të partisë dhe të shtetit shqiptar. Kjo vizitë ishte stacioni i fundit i Kryeministrit kinez në disa vende të Afrikës. Pas kthimit në Pekin, në prag të vitit të ri kinez, Çu En Lai ftoi ambasadorin shqiptar Nesti Nase, këshilltarin tregtar, Kiço Kasapi, dhe mua në një darkë që shtroi në kompleksin e Shtëpive të Pritjes së Mysafirëve të Lartë. Çu En Lai ishte Kryeministër i Kinës qysh nga shpallja e Republikës Popullore të Kinës më 1 tetor 1949 dhe i përkiste udhëheqësve të shquar të Kinës në ato vite. Kishte studiuar në Francë. Dallohej për stilin tepër të shkathët të drejtimit dhe gëzonte nderim edhe në Perëndim për tendencën përparimtare për marrëdhënie sa më normale me Evropën dhe rajone të tjera të botës. Ishte mesatar nga shtati, me vetulla të kreshtuara dhe me dorën e majtë të përthyer e të palëvizur. Atë darkë qëndruam gati gjashtë orë me Kryeministrin kinez dhe patëm mundësinë të bisedonim lirisht me të. Çu En Lai u interesua dhe më pyeti për studentët kinezë që mësonin gjuhën shqipe. Shprehu mendimin se duhej të vizitoja sa më shumë qytete dhe institucione arsimore e kulturore brenda dhe jashtë Pekinit. Me porosinë e vetë Kryeministrit Çu En Lai, fill mbas diplomimit të 30 studentëve të parë kinezë nga Katedra e Gjuhës Shqipe në Pekin, u hap Redaksia e Gjuhës Shqipe në Radion e Jashtme të Kinës, që vazhdon të transmetojë edhe sot e kësaj dite. Duket se vizita në Shqipëri i kishte lënë përshtypje të forta: pritja e ngrohtë, natyra e hapur e shqiptarëve dhe guximi në përballimin e vështirësive të ndryshme. Midis të tjerash, tha se i vinte keq që nuk pati mundësi që të merrte edhe të shoqen. "Por - shtoi ai - siç e dini, shkova në Shqipëri, pas një sërë vizitash në disa shtete të Afrikës". Më kujtohet se atë darkë, Çu En Lai përmendi faktin që, kur kishte shkuar për vizitë në rrethin e Shkodrës, e kishin shpurë në fermën e rrushit në Koplik. Aty një malësor, punëtor i fermës, i kishte thënë se "ne shqiptarët i duam shumë malet e larta" dhe si duket kishte bërë me dorë nga Alpet, "se aty ka folenë zogu ynë, shqiponja". Kryeministri kinez i kishte shtrënguar dorën dhe kishte bërë edhe një fotografi me të, e cila më vonë u botua edhe në gazetën "Zhen Min Zhibao". Në takimin me të ishin fare pak njerëz, ndaj kishte më shumë hapësirë për biseda të lira. Madje i kujtova edhe një bisedë kur po shëtitnim në kopshtin qeveritar bashkë me Albanën. Ajo u shkëput nga ne dhe shkoi drejt e te Çu En Lai. Ai kujtoi se ishte ndonjë fëmijë me prindër sovjetikë dhe nuk u mor fare me fëmijën, por dikush që e kishte njohur i tha se ishte shqiptare dhe atëherë ai e përkëdheli dhe ia bëri me dorë. "PO - tha - më kujtohet. Por kjo ngjet se ne udhëheqësit nuk jemi të kërcënuar vetëm nga atentatet me armë, por edhe nga fëmijët" - dhe qeshi plot dëlirësi. Gjatë mbrëmjes u shfaqën disa filma të shkurtër me pamje nga vendet turistike të Kinës, fragmente operash tradicionale dhe ndonjë koncert me muzikë klasike. E kam ruajtur të gjallë në shiritin e kujtesës këtë ngjarje, darkën me Çu En Lain. Vitet e Revolucionit Kulturor nuk e tronditën dot figurën e tij të nderuar, por kanceri i mëlçisë i shkurtoi jetën dhe sipas testamentit, hiri i trupit të tij u shpërnda me aeroplan nëpër fushat e gjelbërta të Kinës.

NDRYSHE

SHQIP 20

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Diferencat e vëna re në trajtimin e femrës në Itali me ato të pjesës tjetër të botës perëndimore, mentaliteti i supozuar "i prapambetur" i popullit italian dhe shfrytëzimi i trupit femëror si një "normë" në spektaklet, emisionet zbavitëse e reklamat nëpër stacionet televizive vendase, kanë bërë që artikulli i mëposhtëm, të shkaktojë një debat të madh në media mbi rolin e gruas e të femrës në shoqërinë e sotme italiane

Bota

& gratë

Ambicie “lakuriqe” ADRIAN MICHAELS

P

asagjerët që arrijnë në aeroport in "Fiumicino" të Italisë, kohët e fundit e kanë gjetur veten të kon frontuar me një grua gjoksmadhe, të ekspozuar thuajse të zhveshur në pjesët e poshtme të trupit të saj. Nga korniza e billbordit ku ajo shfaqet, ajo përpiqet t'u tërheqë vëmendjen udhëtarëve ndaj produkteve të biznesit të telekomunikacionit të sponsorizuara nga "Telecom Italia". Ata që udhëtojnë nga vende të tjera, e sidomos nga Amerika apo Britania e Madhe, me shumë gjasa do të mund ta vlerësonin këtë stil zbavitje të përbërë nga mishi, si arkaik. Në këto ditë, një grua e zhveshur, duke ndenjur mbi një makinë, është po aq ndjellëse në reklamim, sa ç'është edhe një kauboj i sertë që mban një cigare në gojë, ndërsa rri tërë qesëndi në fermën e tij. Shfaqjet variete me vajza këmbëgjata apo me lojëra fati të shoqëruara nga femra të çlirëta me minifunde janë tashmë të rralla, ose thuajse mungojnë plotësisht nëpër televizione. Por në Itali ato hasen ngado, përditë. Nëse ju gjendeni në shtëpi para orës 8 pasdite, në lajmet e "Rai Uno"-s, kanali televiziv kryesor në Itali, ju do të zbuloni se ai paraprihet nga një "quizshow" i quajtur "L'Eredita" (trashëgimia"). Në mes të programit, katër gra elegante ndërpresin kompeticionin për të kërcyer. "Të dashurat e mia!" - thërret një mashkull. Kërcimi nuk ka lidhje me pjesën tjetër të shfaqjes; "Rai Uno" shpjegon në faqen e tij në internet, se "vajzat me bukurinë e prezencën e tyre, kënaqin këdo që i sheh në TV, sidomos meshkujt". Qëkurse erdha në Milano nga Nju-Jorku, tre vjet më parë, unë jam habitur se pse askush nuk po shqetësohet për përdorimin e papërputhshëm me ligjin e grave nëpër reklama dhe në shfaqje televizive, dhe çfarë të them pastaj për shoqërinë italiane. A mendojnë italianët, sidomos femrat italiane, se vërtet është e pranueshme të shesësh shfaqje-quiz në televizionet që transmetojnë në sistem tokësor, duke u përpjekur të tërheqin sa më shumë gjenitalet e meshkujve, në vend të trurit të shikuesve? Apo mos ato janë të kënaqura me jetën ashtu siç është - e bukur, flirtuese? - Nuk janë vetëm kompanitë e prodhimit e shitjes së mallrave shtëpiake apo stacionet TV që duket se i janë drejtuar mënyrave të vjetra tashmë për të shitur produktet e tyre tek italianët. Më parë, gjatë këtij viti, muret e sipërfaqet e reklamave u mbushën me postera të "3 Italia"-s, një kompani telefonike me bazë në Hong Kong, me pronar Hutchison Wham-

poa. Tri gra mbanin veshur aq pak rrobë në trup, saqë ato nuk ishin zbuluar në mënyrë klasike, por gjithashtu, nëpërmjet vrimave të mëdha në veshjet e tyre do bënin që të mos i rezistonte edhe armiku më i madh i femrave. "3 Italia" po shfaqte reklamën e një sezoni të ri shitjesh. Sigurisht, se fushatat e marketingut në vende të tjera e përdorin trupin femëror. Por diferenca, thotë Sergio Rodriguez, drejtor i byrosë dizajnuese te "Leo Burnett-Italia", një agjenci reklamash, "është se në Itali, kur nuk ka nevojë të përdorësh femrat, përdor sërish dhe vetëm ato". Në Britaninë e Madhe, apo në Amerikë, të tilla taktika mund të nxisnin të ndodhte gjithçka, që nga përplasja e kokave e irritimi e deri te shpërthimi i akteve të mirëfillta të dhunës. Kur një fushatë në SHBA për "Miller", një markë birre, u çel në vitin 2003 me dy gra që luftonin në ring duke zhveshur njëra-tjetrën, kompania mori qindra ankesa. Në Itali, askush nuk thotë gjë. Caterina Preti, një studente italiane 19vjeçare, e cila erdhi nga Milano drejt Londrës në muajin shtator, thotë: "Unë nuk e kam vënë re me vëmendje të madhe se sa kanë ndryshuar gjërat, qëkurse unë u largova. Ajo që unë kam vënë re këtu, është se nuk shoh vajza me bikini apo të zhveshura nëpër televizione, duke buzëqeshur gjatë gjithë kohës. Njerëzit në Itali janë mësuar kaq shumë me këtë gjë, saqë nuk ka asnjë përpjekje për ta ndryshuar atë". Emma Bonino - ministre për Tregtinë me Jashtë dhe Çështjet Evropiane në koalicionin aktual italian të udhëhequr nga Romano Prodi, dhe një ish-komisionere e BE-së - është një përjashtim i spikatur. Bonino, njëra ndër lideret e "Rosa nel Pugno" (trëndafil në grusht), partia politike, që kohët e fundit organizoi edhe një konferencë ndërkombëtare në Itali për të diskutuar problemet që hasin gratë sipërmarrëse. Ajo thotë: "shumë njerëz, madje dhe gratë, e pranojnë këtë situatë në një farë mënyre, ashtu siç është." Me femra që kërcejnë e fenomene të tjera, thotë ajo: "Shumëçka në këtë histori më bën të qesh". Por, shprehet ajo, kam një bindje të thellë për të luftuar për ndryshimin. Ishte grupi i të drejtave të grave që është ankuar me tone të larta për fushatën e "Miller"-it në SHBA. Feminizmi italian, thotë Bonino dhe Graziella Parati, kryetarja e katedrës së letërsisë krahasuese në "Dartmouth College" në SHBA, duhet të jetë i fortë, por jo më shumë se kaq. "Italia ka pasur një histori të gjatë e të pasur me feminizëm", thotë Parati, e cila ka studiuar kulturën italiane dhe ka shkruar shumë libra mbi çështjet gjinore. "Është diçka e ndryshme krahasuar me femi-

Ilaria D'Amico Ilaria D'Amico është njëra ndër prezantueset më të mira sportive në Itali. Çdo javë, ajo prezanton te "Sky Italia" emisionin më të ndjekur për futbollin, dhe askush nuk mund të thotë se D'Amico nuk e njeh futbollin. Ajo qëndron gjatë gjithë transmetimit, e veshur me një kostum të zi duke diskutuar ndeshjet me ish-lojtarë dhe ekspertë - të gjithë burra...

nizmin anglo-amerikan (dhe) i bazuar jo në kërkimin për barazi, por më shumë te vënia e një theksi të diferencës … duke iu bashkuar një bote meshkujsh mund të jetë praktike, por nuk e zgjidh dot faktin se ti përfundon kështu në grackën e një sistemi që mund të përmbajë dhe të dëmtojë diferencën që personifikon ndryshueshmëria që sjell me vete gruaja".

Bonino thekson se feminizmi italian ka qenë i fortë në vitet '70 kur aborti e divorci ishin të legalizuar - "madje duke pasur shumë pranë kishën e duke parë Papën që shfaqej në TV çdo ditë". Në vitin 1976, thotë ajo, 11 për qind e anëtarëve të Parlamentit ishin gra, po aq sa dhe sot. "Shumë nga koleget e mia ranë në gjumë në një farë mënyre … lëvizja feministe kurrë nuk bëri dot presion për reforma strukturore dhe akoma aty nuk shihet gjë të dalë në dritë në axhendën e veprimit të tyre. Kur gratë ranë në letargji, ato thjesht ndoqën rrymën kulturore që ishte në modë". Problemi është evident në të dyja aspektet; në Parlament dhe në sallën e mbledhjeve. Italia renditet vetëm para Qipros, Egjiptit dhe Koresë së Veriut në një listë prej 48 vendesh të vëzhguara nga Organizata Ndërkombëtare e Punës për përqindjen që zënë femrat në funksionet legjislative, ato të ekzekutivit e pozicionet udhëheqëse. Në kompanitë më të mëdha italiane, gratë përfaqësojnë rreth dy për qind të bordeve drejtuese, sipas Rrjetit Evropian të grave profesioniste, krahasuar me 23 për qind të tyre në Skandinavi dhe 15 për qind në SHBA. Ndoshta nuditeti, shovinizmi dhe mungesa e nivelit e aftësive profesionale, janë pjesë të ndryshme të imazhit legjendar italian: mamaja që qeveris në punët e shtëpisë, por që i besohet në fakt kuzhina, të merret me makaronat, ndërsa vajzat, nga të cilat pak mund të presësh në aspektin profesional, e kërkojnë suksesin nëpërmjet bukurisë e famës. Preti, studentja që kohët e fundit erdhi në Londër, shqetësohet për mungesën e mundësive të ndryshme në rolin e modeleve për adoleshentet italiane. Ajo thotë: "vajzat e reja kanë zili "showgirls" (vajzat e spektakleve); ato e lidhin bukurinë me suksesin … shumë vajza të reja akoma kanë në mendje shembullin e nënave të tyre që nuk punojnë". Në Britaninë e Madhe, ndërkohë "vajzat e reja janë më shumë të vendosura, ato janë të dhëna pas karrierës. Ato sa nuk e vrasin njëra-tjetrën për të; ato kanë ëndrra". Por Laura Frati Guçi, presidentja e "Aidda"-s, shoqata italiane e grave kryemenaxhere dhe sipërmarrëse, thekson se gratë e suksesshme janë të rralla edhe në vende të tjera. Duket se përbën shpesh një habi, karriera e ekzistenca e Angela Merkel, Kancelares gjermane, dhe e Segolene Royal, ish-kandidatja presidenciale franceze. "Gjithkush i sheh Merkel e Royal sikur ato të ishin budallaçka", thotë Frati Guçi. Gratë në Itali, beson ajo, nuk tërhiqen nga shovinizmi, por nga rregullat e zakonet që u kërkohen për pranimin e tyre në punë. Nënat ankohen se ndie-

jnë mungesën e mamive e kopshteve për fëmijë. Shkollat për nxënësit më të rritur në moshë, mbyllin në kohën e drekës. Fëmijët duhet të merren nga kopshti, duhet të vishen, ata duhet të merren me vete në aktivitetet e pasdites. "Një grua kurrë nuk fiton dot aq shumë, sa të paguajë një babysitter", thotë Frati Guçi. Mario Draghi, guvernatori i Bankës së Italisë, ka vënë në dukje problemet strukturore në fjalimin e tij të kohëve të fundit. "Italia spikat në krahasim me shumë vende të tjera, në faktin se gjithnjë e më pak gra kthehen në punë pas periudhës së lindjes", thotë ai. "Politikat e planifikuara më mirë në mbështetje të familjeve, do të kishin… efektin e rritjes së përqindjes së zënies në punë të femrave". Puna me kohë të pjesshme është e rrallë në Itali, madje edhe për profesionistë me përvojë. Një gjykatës për çështjet e grave më tha: "Unë nuk mund ta imagjinoj dot një profesionist të punojë part-time, (dhe) megjithëse një grua mund të bëjë çfarë të dojë, asaj gjithashtu ndërkohë, i duhet të jetë dhe një nënë". Organizata për bashkëpunimin ekonomik dhe zhvillimin, thotë se punëtorët me "part-time" llogariten të jenë jo më shumë se 15 për qind e të të punësuarve në Itali, krahasuar me 21 për qind që shkojnë në Gjermani, 23 në Britaninë e Madhe dhe 36 për qind në Holandë. Më është bërë e qartë shumë herët se ndërsa gruaja ime dhe unë erdhëm nga SHBA-ja, kishte çështje kulturore për gratë që shkojnë përtej orëve të shkollës dhe pranimit të punës me kohë të pjesshme. Një buxhet familjar funksionon me vështirësi në Itali, nëse të gjithë të rriturit në një shtëpi, kanë një punë me kohë të plotë dhe kjo situatë nuk është e ndryshme për gruan që bën sakrifica për të lehtësuar barrën. Në SHBA ti mund të blesh bukë e qumësht në çdo kohë, në dhjetëra vende. Por italianët që kërkojnë t'i bëjnë blerjet të hënave në mëngjes, apo të martave në mbrëmje, ose të dielave, apo në mbrëmje në përgjithësi..., apo në orët e drekës, ose herët në mëngjes, mund të mbesnin të zhgënjyer. Shumë banka janë të mbyllura në orët e drekës dhe të shtunave. Një supermarket mund të reklamojë në muret e tij se kur ka ndërmend të hapet një të diel, dhe pastaj mbyllet të dielën pasardhëse. Dhe mjerë prindërit e gjorë - të mitë në këtë rast - që përshkojnë rrugët qysh në orën 7 të mbrëmjes të dielave për të gjetur pak qumësht për beben e tyre, para se t'i vijë ora e gjumit. Një farmaci ishte e hapur, por nuk shiste qumësht. Nuk ka dyqane lagjesh. Në fund unë bleva ca qumësht në një dyqan, stafi i të cilit nuk fliste fare ital-

NDRYSHE

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 21

NDRYSHIMI Bonino, njëra ndër lideret e "Rosa nel Pugno" thotë: "shumë njerëz, madje dhe gratë, e pranojnë këtë situatë në një farë mënyre, ashtu siç është." Me femra që kërcejnë e fenomene të tjera, thotë ajo: "Shumëçka në këtë histori më bën të qesh". Por, shprehet ajo, kam një bindje të thellë për të luftuar për ndryshimin

IMAZHI "Imazhi më i zakonshëm që haset është ai i femrës që ndodhet në qendër të zbavitjes", citohet "Censis". Kur femrat prezantohen si eksperte, ato pretendojnë se po flasin për astrologjinë apo bastet

isht. Një avokat krimesh për gratë (i cili nuk preferon t'i përmendet emri) argumenton se mungesa e njohjes së nevojave të grave moderne, është madje e prekshme edhe në njësitë spitalore obstetrike. Nuk ka shumë spitale në zonën e Milanos, ku gratë që lindin mund të pësojnë një krizë shtatzënie dhe disa njësi preferojnë të mos ofrojnë asnjë ndihmë e mbështetje për dhimbjet. Spitalet theksojnë se lindja duhet të jetë një proces natyral, me gjithë mungesën e zgjedhjes që sjellin pastaj si pasojë imazhin te të huajt, se aty kanë mbetur punët si në kohët e vjetra. Dhimbjet dhe vuajtjet, të bërit e nënës dhe makaronat, bankat e mbyllura. Është e lehtë të shohësh se si ata mund të lidhen me mungesën e një vendi pune për profesionistët. Ato ngjajnë gjithashtu të jenë një lidhje e thjeshtë mes dominancës të burrave në punë dhe portretizimit të grave në sektorin e zbavitjes e reklamave. Daniela Barrera, drejtoreshë e planifikimit dhe kërkimit në "Leo Burnett-Italia", ka punuar në Britani. Ajo thotë se: "gjysma e klientëve tanë në pozicionet drejtuese në Britani ishin gra. Në Itali, shumica janë burra". Klientët burra të agjencive public-

Veronika Berluskoni Veronika Berluskoni, bashkëshortja e Silvio Berluskonit qysh prej tri dekadash, u shpreh e lodhur nga sjelljet prej ordineri të të shoqit. Pasi dëgjoi se ai kishte flirtuar me një grua tjetër pas një mbrëmjeje gala, dhënë për mediat, Veronika shkroi një letër për gazetën "La Repubblica"...: Sjellja e tij ishte një sulm ndaj dinjitetit tim si grua", shkruante ajo...

itare tentojnë, beson ajo, të interesohen për fushata në të cilat produktet e tyre barazohen me një formë sipërfaqësore, të pasofistikuar bukurie. Kolegu i saj, Rodriguez, thotë: "një burrë mendon për firmën e tij si të ishte një grua." Barrera nis të bëjë shaka: "Nëse nuk ke ndonjë ide (për një fushatë marketingu), atëherë ti mund të përdorësh një gjoks femre, një bebe apo një qenush". Nëse kjo ide nuk funksionon në publik, atëherë do të ketë ankesa. Por me sa na thonë shefat ekzekutivë të sektorit të reklamave, nuk ka pasur deri më tani asnjë prej tyre. Me pak gra në Parlament, mungon një lobing për reformat që do inkurajonin gratë të punonin. Bonino thotë: "sepse ne jemi me më pak zë dhe më pak të vendosura, ne nuk kemi reforma strukturore në fusha të tilla si shkollat e shërbimet". Gratë, me siguri se duhet të jenë të qeta, qëkurse stacionet komerciale të Silvio Berluskonit dolën në pah në fillim të viteve '80. Berluskoni, ish-kryeministri dhe njeriu më i pasur i Italisë, e gjeti suksesin me një formulë programore që përfshinte përdorimin liberal të formës së femrës. Kanalet televizive italiane të kontrolluara nga shteti, shumë

shpejt e lanë pas krahëve prirjen e tyre të mëparshme për të ekspozuar beteja të mishit në ring për të rritur kuotat. "Televizioni akoma është në duart e burrave", thotë Parati në "Dartmouth College". "Kjo rikrijon iluzionin se sa gra mund t'i nënshtroheshin kësisoj shtypjes e diskriminimit dhe mbështet më shumë tezën se … nuk është Berluskoni ai që ka krijuar këtë situatë, por ai e ka bërë atë më të madhe". "Striscia La Notizia", një program informativ satirik, është njëra ndër shfaqjet më popullore të "Canale 5", njëri prej kanaleve të Berluskonit. Ai transmetohet gjashtë net në javë në orën 08:30 e prezantohet nga dy burra, por që ndërpritet rregullisht nga dy femra që rrotullohen në skenë e që janë të veshura minimalisht. Shfaqja është vetëm një shembull i shfrytëzimit të kufizuar të grave e femrave nëpër televizionet italiane. Një studim i bërë gjatë vitit të fundit në më shumë se 600 shfaqje televizive në kanalet më të mëdha, të marra në shqyrtim nga një institut kërkimor i kësaj fushe në Itali, "Censis", tregoi se gratë më së shumti shfaqen si aktore, këngëtare apo modele. "Imazhi më i zakonshëm që haset është ai i femrës që ndodhet në qendër të zbavitjes", citohet "Censis". Kur femrat prezantohen si eksperte, ato pretendojnë se po flasin për astrologjinë apo bastet. Gratë profesioniste ose ato politikane, rezultojnë ekstremisht të rralla. "Të bukura, plot sharm e më e rëndësishmja, të reja", thotë "Censis". "Imazhet e femrave janë të ndara mes zbavitjes së lehtë dhe atyre me dhunë, të përfaqësuara në historitë me lajme të këqija. Ka një farë deformimi krahasuar me botën reale të femrës: gratë më të pjekura në moshë nuk shfaqen, statusi socioekonomik i grave (të portretizuara) është i klasës së mesme të lartë … ndërkohë që në këtë kategori, nuk shfaqen kurrë gra të paafta". Shpesh, duket se pak gjë ka ndryshuar, ndërkohë në Itali në më shumë se 50 vjet, qëkurse Luchino Visconti bëri "Bellissima"-n, një satirë e këndshme e që ngjallte debat, duke sjellë në fokus ambiciet e një nëne romane për vajzën e saj të vogël. Por diçka duket se mungon nga ky portretizim i Italisë si një vend i prapambetur e shovinist. Mund të argumentosh se italianët nuk janë të interesuar në "ecjen me të njëjtin ritëm" me shtetet e tjera. Barrera i "Leo Burnett" thotë: "Italia është prapa në rolin e gruas në shoqëri, por është sipërfaqësore të thuash se refleksionet e botës së spektaklit e zbavitjes janë se … ne kemi një nivel të ndryshëm të korrektësisë: nuditeti është gjithashtu një çështje e femrave që duan të portretizojnë bukurinë e tyre. Politikanet femra shfaqen nëpër televizione me funde të shkurtra, sepse duan të tregojnë se ato janë të mbajtura mirë dhe të bukura". Gjykatësi i çështjeve femërore, vlerëson se 10 për qind e grave në profesionin e tyre vishen në mënyrë seksi, sepse ajo është një armë dhe sepse "atyre u pëlqen ashtu". Sergio Rodriguez, kolegu i Barreras, thotë: "Nuk është një çështje e të qenurit prapa bote. Burrat italianë dhe gratë, ndoshta nuk mund të jenë kurrë si burrat e gratë britanike … është çështje estetike, është një zgjedhje". Ilaria D'Amico është

njëra ndër prezantueset më të mira sportive në Itali. Çdo javë, ajo prezanton te "Sky Italia" emisionin më të ndjekur për futbollin, dhe askush nuk mund të thotë se D'Amico nuk e njeh futbollin. Por ajo qëndron gjatë gjithë transmetimit, pandryshueshmërisht e veshur me një kostum të zi që përdoret zakonisht nëpër mbrëmje kokteji, duke diskutuar ndeshjet me ishlojtarë dhe ekspertë - të gjithë burra, të gjithë në kostume, dhe të gjithë të ulur. Parati thotë: "Gratë kanë sjellë në paradigmat mashkullore atë që është femërore, kështu që ato u kushtojnë vëmendje të veçantë paraqitjes së tyre; por ato gjithashtu janë rritur në një vend të mbushur plot me art e bukuri…". Bonino thotë: "Ndjesia ime është se lëvizja për të drejtat e grave, nuk ekziston më". Në mënyrë okazionale, ka britma dhimbjeje. Më herët gjatë këtij viti, Veronika Berluskoni, bashkëshortja e Silvio Berluskonit qysh prej tri dekadash, u shpreh e lodhur nga sjelljet prej ordineri të të shoqit. Pasi dëgjoi se ai kishte flirtuar me një grua tjetër pas një mbrëmjeje gala, dhënë për mediat, Veronika shkroi një letër për gazetën "La Repubblica", njëra ndër më të mëdhatë në Itali dhe kritike e politikave të djathta të Berluskonit. Sjellja e tij ishte një sulm ndaj dinjitetit tim si grua", shkruante ajo, para se të kërkonte një falje publike nga ana e tij. "Sot, për shumë fëmijë femra, thuajse të rritura tashmë", vazhdonte ajo, "shembulli i një gruaje të zonja për të mbrojtur dinjitetin e vet … merr një rëndësi të dorës së parë". Ajo shpresonte se thirrja e saj do t'i kujtonte të birit, Luigjit, që "të mos harronte kurrë të rendiste ndër vlerat e tij themelore, respektin për gratë". Letra u botua në faqen e parë të gazetës në fjalë. Shumë njerëz e zhvlerësuan këtë episod duke e cilësuar "të sajuar". Në qerthullin e pafund të bëmave të jetës private të familjes Berluskoni, bashkëshorti i turpëruar tashmë iu përgjigj publikisht në të njëjtën ditë kështu kësaj letre: "E dashur Veronika, këtu ke kërkesën time për ndjesë ndaj teje", shkruante ai, duke vazhduar me entuziazëm të nderojë e rizbulojë lidhjen e tyre të gjatë. Ai përfundonte me "Një puthje të madhe. Silvio". Por për Preti-n, studenten që ndodhet në Londër, letra indinjuese e Veronika Berluskonit shënoi një fazë ndryshimi. "Unë besoj se guximi i saj mund të përdorej si një katapultë për gratë italiane … është një shembull i një gruaje që nuk dëshiron të pranojë statusin e saj inferior". Akoma dhe sot, është e vështirë të shohësh se sa shumë ndryshim lulëzon në një vend që është i famshëm për tërheqjen që ofron dhe ku ka aq shumë erotizëm për të shfaqur, saqë e vënë re vetëm të huajt. Kërcimtaret aktuale të "Striscia La Notizia", Melissa Satta dhe Thais Souza Wiggers, u shfaqën këtë vit në reklamat e stacionit kryesor të Milanos, duke mbajtur veshur reçipeta që shfaqnin gjokset e tyre thuajse të hapura nën këmishat e tyre të shkopsitura. Ndoshta duket disi e rëndë, e madje edhe e pakuptimtë, të reklamosh të brendshme në ndonjë mënyrë tjetër. Por në këtë rast, ata po shisnin valixhet. Marrë nga "Financial Times"

SHQIP 22

Personazh

& politikë

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

NDRYSHE

Familja, sëmundja dhe guximi për t'i qëndruar përkrah të shoqit në rrugën e vështirë për President. Elizabet Eduards, gruaja e kandidatit demokrat, Xhon Eduards tregon se është duke shkruar "letrën e vdekjes" me këshilla që vetëm një nënë mund të japë për fëmijët e saj

MONICA LANGLEY

N

ë shtëpizën verore buzë detit, këtë fundjavë, Elizabet Eduards dhe djali i vogël 7-vjeçar, Xhek, luanin me pazëlla, ndërsa vajza 9-vjeçare Ema Kler pikturonte gjithë qejf disa kafshë në një fletë vizatimi. Në të vërtetë, kjo është familja e kandidatit demokrat për zgjedhjet presidenciale të Amerikës, Xhon Eduards, që në pamje të parë duket një familje normale dhe e lumtur. "Duhet të shkojmë në spital apo jo?", i thotë Elizabet bashkëshortit të saj, duke mos e fshehur aspak nervozizmin që e ka mbërthyer pas, të skanerit të bërë disa javë më parë nga i cili zbuloi se kanceri i pashërueshëm i gjirit po përhapet me shpejtësi në të gjithë trupin. Në atë moment, një hije frike përshkon fytyrën e vajzës së saj të vogël. "Mami do të shkojë në spital të bëjë vetëm disa analiza", i thotë ajo me shpejtësi Emës së vogël, që duket sikur qetësohet paksa. Por ndërsa vajzës ia ka kthyer menjëherë përgjigjen, Elizabet nuk di ç'të thotë kur Xhek, djali i saj 7-vjeçar e pyet se kush do të jetë gjyshja e fëmijëve të tij, kur e ëma të ketë vdekur. Në fakt, ditët, muajt apo vitet e fundit të jetës së Elizabet duket sikur kundërshtojnë hapur njëra-tjetrën. Në publik, ajo thotë se po vazhdon me shumë këmbëngulje fushatën presidenciale për bashkëshortin e saj. Kjo sepse ajo nuk dëshiron absolutisht që ta lerë sëmundjen "të fitojë" dhe ta vrasë. Shpesh herë u thotë votuesve nga podiumi se fushata në mbështetje të bashkëshortit është gjëja më me vlerë në kohën e saj të çmuar. Nga ana tjetër, çdo ditë e saj në shtëpi është e shtrenjtë, ashtu si vendimet për pasiguritë që vijojnë njëra-tjetrën. Elizabet tregon se nuk e sheh veten si një viktimë e kancerit, ndaj nuk dëshiron të dorëzohet. Por pavarësisht sëmundjes dhe impenjimeve të shumta për fushatën e të shoqit, ajo tashmë ka nisur të shkruajë "letrën e vdekjes" për të tre fëmijët e saj. Ajo ka nisur ta shkruajë atë në kompjuterin e saj, që kur pa filmin "Terms of Endearment", fitues i çmimit "Oskar" në vitin 1983, në të cilin tregohej se nëna që kishte ndërruar jetë u kishte shkruar fëmijëve të saj disa "këshilla" të vlefshme për jetën. Por, edhe ajo me bindje e përshkruan versionin e saj si një guidë për jetën, të cilin nisi ta shkruajë në mars të vitit 2001, kur mësoi se vuante nga një kancer në gji. "Është shkruar në mënyrë të tillë, që do të më bëjë të fusë "hundët" në jetën e tyre edhe shumë kohë pasi do të jem larguar", tregon ajo. Këshillat e saj janë të ndryshme, duke nisur që nga veshja e deri tek marrëdhëniet në familje. Ajo i ka

"Letra e fundit për fëmijët e mi" renditur me kujdes të gjitha udhëzimet për veshjet, shkollën, fotografitë, shëndetin, të cilat dhe ka kërkuar që të hapen dhe të lexohen me kujdes pas vdekjes. Edhe pse e di se i ka mbetur edhe shumë pak kohë, ndoshta vetëm disa muaj, Elizabet nuk dëshiron

Letra “Kur ju ndodh diçka e keqe në jetë, nuk duhet të mërziteni kurrë, por të gjeni forcë brenda vetes që të vazhdoni përpara”

Pavarësisht sëmundjes dhe impenjimeve të shumta për fushatën e së shoqit, ajo tashmë ka nisur të shkruajë "letrën e vdekjes" për të tre fëmijët e saj. Elizabet ka nisur ta shkruajë atë në kompjuterin e saj, që kur pa filmin "Terms of Endearment", fitues i çmimit "Oskar" në vitin 1983

ta privojë veten nga asgjë. "Shumë njerëz thonë se kjo nuk është gjëja e duhur që duhet të bëj, por jam e lodhur duke dëgjuar çdo ditë se jam duke vdekur", i kishte treguar ajo një mikeshe, e cila e pranon se mikja e saj më emirë ka vendosur ta jetojë jetën plot energji,

optimizëm dhe normalitet. Një tjetër mike, Lindsei Adams, e përshkruan me hollësi kohën e kaluar me Elizabetën dhe mënyrën se si ajo arrinte të merrej njëkohësisht me fushatën presidenciale të burrit të saj, me fëmijët dhe sëmundjen. Në të vërtetë, të qëndrosh me familjen Eduards në një ditë pushimi, do të thotë të kalosh shumë momente të këndshme, por mbi të gjitha të gjesh optimizëm dhe aspak trishtim për atë që do të ndodhë në të ardhmen. Motra e saj, Nancy Anania që në fillim mendonte se ajo duhej të qëndronte absolutisht jashtë fushatës, për shkak të problemeve me shëndetin tashmë është e mendimit se fushata po i jep më shumë energji dhe forcë për të jetuar. Psikologët dhe ekspertët e sëmundjeve mendore, të specializuar në studimin e fëmijëve që përjetojnë traumën dhe humbjen e një të afërmi, e shohin rastin e zonjës Eduard me një interes të madh. Pyetja që ata shtrojnë është: A po vepron Elizabet në mënyrën e duhur dhe a po përpiqet të japë më të mirën për fëmijët e saj? "Është e vështirë të thuhet", thotë Linet Uilhardt, drejtoresha e një klinike për të miturit "Kids Konnected", që synon të mbështesë fëmijët, prindërit e të cilëve vuajnë nga kanceri. "Nëse fëmijëve u mungon jeta normale dhe nëse ata po përdoren për të bërë fushatë, atëherë do ta përjetojnë akoma më keq humbjen e një prindi në fund të saj, pasi rezultati dihet". Nga rivalët e Eduards, në rrugën e tij për President ka edhe nga ata që mendojnë se sëmundja e së shoqes po përdoret për të mbledhur sa më shumë fonde dhe për të tërhequr më shumë vëmendjen e votuesve. "Kjo nuk mund të jetë kurrsesi e vërtetë", thotë Elizabet e irrituar. Në fakt, që në mars kur mësoi për kancerin e gjirit, i cili u diagnostikua fillimisht në vitin 2004, ajo nuk e ndaloi asnjëherë fushatën. Sipas statistikave, pacientët me një sëmundje të tillë dhe në një stad si ai i Elizabetës kanë vetëm 20 për qind mundësi për të jetuar, maksimumi edhe pesë vjet të tjera. "Kjo nuk vlen për mua. Qëllimi kryesor është të qëndrojë gjallë, të kem forcë dhe kurajë deri sa kërkimet mjekësore të ndalojnë", tregon zonja Eduard për prestigjiozen "Ëall Street Journal". Kur e pyesin se nëse ai fiton dhe në Shtëpinë e Bardhë mund të jetë pa të, Eduard shtanget. "As që e mendoj fare këtë", përgjigjet ai. Në fund të këtij muaji çifti pritet të celebrojë përvjetorin e 30-të të martesës në një nga restorantet më të bukura amerikane, veprim që e kanë bërë që nga viti i parë i jetesës së bashku. Por problemi më i madh janë fëmijët e vegjël. "Xhoni nuk e ka kuptuar akoma se e ëma nuk do të jetë më", thotë

Udhëzimet Këshillat e saj janë të ndryshme, duke nisur që nga besimi e deri tek marrëdhëniet në familje. Ajo i ka renditur me kujdes të gjitha udhëzimet për veshjet, shkollën, fotografitë, shëndetin, dhe ka kërkuar që të hapen dhe të lexohen me kujdes pas vdekjes

Në kompjuter, Elizabet vazhdon të shkruajë për rreth dy orë në ditë "letrën e vdekjes". Tashmë rreshtat i janë kushtuar Kejtit

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

një nga fqinjët, Hargrave McElroy, që jeton pranë Eduardësve prej shumë vitesh dhe fëmijët luajnë së bashku. "Ajo është duke i bërë gjërat siç duhen", shton më tej ai. Nga pikëpamja politike, zonja Eduards po fokusohet në mbrojtjen pozicionit politik të bashkëshortit të saj, veçanërisht në kujdesin shëndetësor, duke i shpallur sfidë edhe kritikëve të tij. Përpara përkrahësve, në podium, ajo tregon se bashkëshorti i saj do të jetë avokati më i mirë për mbrojtjen e të drejtave të grave se sa rivalja e tij, Hilari Klinton. Javën e kaluar, kur zhvilloi edhe një fushatë në Hopkinton, ajo tërhoqi vëmendjen e të gjithëve kur tha se: "Zonja Klinton po përpiqet të shmangë gjithmonë e më shumë çështjet e grave, pasi ajo po përpiqet të sillet "si burrë", duke kërkuar të tregojë se mund të jesh shef për gjithçka. Elizabet Eduards u shfaq për herë të parë në skenën politike në vitin 2004, kur bashkëshorti i saj u bë kandidat për zv/president në krah të Xhon Kerrit. Ditën pas humbjes së zgjedhjeve, ajo u diagnostikua me kancer në gji.

Filloi të ndiqte të gjithë trajtimet ku u përfshinë operacioni, rrezet dhe kimioterapia. Në atë kohë, ajo filloi të shkruante edhe autobiografinë e saj "Saving Graces", që u prit shumë mirë në të gjitha vendet ku u publikua. "Është pikërisht kështu, jeta më solli sërish gëzim. Më duket se jam shëruar përfundimisht", shkruante Elizabet në kapitullin fundit të librit të saj. Por dukej se gëzimi do të zhdukej sërish në mars. Muaji i ftohtë i atij dimri do të ishte më i trishtuari për jetën e saj. Duke luajtur me të birin në plazh, ajo theu një brinjë. Shkoi te doktori dhe zbuloi një kancer në grafinë e saj. Ditën tjetër, Eduard së bashku me të shoqen iu drejtuan spitalit për një kontroll më të detajuar. Metastazat e kancerit tani ishin përhapur në të gjithë trupin. Ajo përpiqet të jetë e hapur për sëmundjen e saj, edhe pse shpesh nuk preferon të tregojë detaje që e bëjnë të ndihen keq. Në disa kuti, në një cep të palestrës së tyre, zonja Eduards është duke ndarë me kujdes rrobat për secilin nga fëmijët, duke seleksionuar ato që duhen mbajtur dhe ato që duhen flakur. "Xhon për shembull duhet të hedhë shumë nga këto", thotë ajo ndërsa shton se do të lërë në një kuti kostumet e festës së Hallouninit që ajo i ka qepur vetë për fëmijët. "Ndoshta nuk do të jem festën tjetër, ndaj dua të imagjinoj se çdo të veshin ata", tregon. Kur ajo gjeti disa kartolina të Uejdit,

SHQIP 23

NDRYSHE

djalit të vdekur në një aksident automobilistik, nuk nguron t'ia japë Xhekut. Disa minuta më vonë, ajo dëgjon Emën dhe Xhekun që zihen mes tyre. "Dua edhe unë diçka të Uejnit", thotë vajza e vogël 9vjeçare. "Ke të drejtë zemër", i thotë e ëma, duhet t'i ndani së bashku. Brenda shtëpisë, te koka e krevatit, një grumbull i madh librash të vendosur me kujdes presin, ku i pari që bie në sy është "Uliksi". Elizabet tregon se i ka kërkuar bashkëshortit të dhe fëmijëve që t'i ruajnë të paktën edhe për dhjetë vjet para se t'i flakin, me shpresën se familja e saj do t'i ruajë si thesar ashtu siç bënte ajo. "Më pëlqejnë shumë librat", thotë. Ashtu si bashkëshortet/ët e kandidatëve për zgjedhjet presidenciale, zonja Eduards udhëton shumë në mbështetje të burrit të saj. Të hënën, kur mbërriti në Uashington, e para gjë që kërkoi të bënte, ishte të merrte në telefon fëmijët e saj të vegjël, që i kishte lënë në shtëpi para se të flinin, pastaj të hante darkë me vajzën e saj të mad-

Nga rivalët e Eduards, në rrugën e tij për President ka edhe nga ata që mendojnë se sëmundja e së shoqes po përdoret për të mbledhur sa më shumë fonde dhe për të tërhequr vëmendjen e votuesve. "Kjo nuk mund të jetë kurrsesi e vërtetë", thotë Elizabet e irrituar

he, Kejt që punon në Uashington si specialiste informacioni. Kur është në shtëpi, ajo përpiqet të rrijë pas fëmijëve gjithë kohës, t'i çojë në parkun e lodrave, të gatuajë për ta dhe sigurisht pa harruar vizitat dy herë në javë në varin e djalit. Shpesh i duhet të udhëtojë shumë, sepse që kur Uejn vdiq, i është kushtuar plotësisht aktiviteteve sociale, për të mbështetur njerëzit që vuajnë nga humbja e fëmijëve në moshë të re, por sigurisht duke marrë mendimin e të shoqit që e konsideron këshilltarin më të mirë. Në kompjuter, Elizabet vazhdon të shkruajë për rreth dy orë në ditë "letrën e vdekjes". Duket se tashmë rreshtat i janë kushtuar Kejtit. Për vajzën e saj, 25- vjeçare, letra ofron gjithçka që nga sugjerimet për veshjen dhe modën, tek këshillat për punën e familjen, madje edhe për besimin. "Kur ishit të vegjël, ne ju çonin në kishën që mendonim se ishte më e mira për t'iu dhënë një besim, por tani është e domosdoshme që ju të vendosni vetë se çfarë është e drejtë

dhe ju pëlqen", shkruan ajo. Rreshtat pasojnë njëri-tjetrin dhe ashtu të mbushur me trishtim, japin këshilla, sugjerime dhe rrugëzgjidhje që vetëm një nënë mund të japë për fëmijët e saj. Park, filma, plazh, mësime, veshje, madje dhe këshilla për ilaçe. Ndryshe nga Xhon që nuk e ka kuptuar ende, Ema nuk dëshiron të bëjë asgjë pa të ëmën. Madje as të atin nuk e do pranë. "Më vjen për të qarë kur e dëgjoj. Ajo e ka kuptuar se unë pas disa kohësh nuk do të jem më këtu", thotë Elizabet. Në fakt ajo e di, të gjithë e dinë edhe pse nuk duan ta pranojnë. Me ndihmën e madhe të Xhonit përpiqet të harrojë gjithçka, megjithëse momentet e trishtimit janë të shumta. "Më vjen keq që nuk do të arrij të shoh fëmijët e mi kur të mbarojnë shkollën, apo kur burri im ndoshta do të jetë President i vendit dhe kjo më trishton pa masë", tregon. Koha kalon, ndaj ngelen për t'u bërë vetëm gjërat e bukura. "Nuk dua të mërzitem për asgjë në botë edhe pse e di se shumë më paragjykojnë për guximin e madh që kam për t'i qëndruar afër

bashkëshortit në garën e tij presidenciale dhe në këtë rrugë të vështirë". Por ajo që të çudit më shumë është kuraja e madhe për të mos munguar në asnjë miting të fushatës. "Sigurohem që kam fëmijët mirë dhe që kam marrë me vete ilaçet", thotë. "Më kujtohet se si në një miting në një ditë dimri u bëra shumë keq, ndërsa një grua nga turma m'u afrua, më hodhi duart në qafë dhe me tha: I lutem zotit çdo ditë që të të shpëtojë: nuk i mbajta dot lotët. Elizabet tregon se i nis fjalimet e saj në mënyrë që t'i bindë të gjithë ata që janë aty, se bashkëshorti i saj është njeriu i duhur për të qenë President i vendit. Pastaj shton: "kam shumë rrugë të tjera për ta shpenzuar kohën time të shtrenjtë ndaj nuk mendoj se kjo është kohë e humbur për mua. Angazhimi im duhet të jetë i plotë". "Tani nuk lutem më për sëmundjen time. Pas vdekjes së djalit në një aksident jam "inatosur" paksa me zotin që lejoj që Uejd të vdiste, që nuk e ndaloi… nëse do të kisha një lutje, ajo do të ishte vetëm për Uejdin, por atë zoti nuk e sjell dot më tashmë". Tani Elizabet tregon se është duke u mësuar fëmijëve një mësim të rëndësishëm për jetën. Kur ndodh diçka e keqe, ju nuk duhet të mërziteni kurrë, por të gjeni forcë që të vazhdoni përpara". Këto janë edhe rreshtat deri ku ka arritur letra me këshillat e saj. Një guidë e vlefshme kur ajo nuk do të jetë më. "Wall Street Journal"

PROGRAMI

SHQIP 24

DITOR

FILM ARTISTIK

ora 20:10 Aktore: George Clooney, Nicole Kidman, Marcel Iures, Aleksandr Baluyev, Rene Medvesek, Gary Werntz, etc. Si mund te terheqesh vemendjen e botes? Dy trena perplasen diku ne Rusi, njeri transportonte nje ngarkese nukleare. Nje shperthim nuklear do te ndjeke/ndodh pas perplasjes dhe e gjithe bota do te ngrihet ne kembe/vihet ne alarm... Sidoqofte, nje eksperte e Shtepise se Bardhe per problemet berthamore, Dr. Julia Kelly (Nicole Kidman) nuk mendon se kjo eshte aksident... Koloneli i Forcave Speciale te Sigurise Thomas Devoe (George Clooney) po keshtu mendon... Sebashku ata duhet te shpleksin nje konspiracion/komplot qe fillon ne Evrope e perfundon ne Nju Jork...per te ndalur nje terrorist i cili nuk pranon kushte…

i

07.30

Good Morning Albania

08.58

Programi i dites

09.00

Lajme

10 30 Shpirtrat binjake 4

09.15

Moti

11 30 Dawson’s creek 5 (II)

09 30 Seinfeld 3/4 (I)

09.18

Horoskopi

09.25

Film Serial Vizatim PR. "SpongeBob" pj.5

10.00

Film Serial Vizatimor ritr. "Perrallat me

13 30 Murder one 8 (II)

te bukura ne bote - Hensel dhe

14 30

TN ritr. "Gjarperinj e Hardhuca" pj.15

11.00

TN Ritr. "Belissima" pj.95

11.58

Programi i dites

12.00

Lajme

12.20

Moti

12.25

Kamera Gazmore ritr. "Shah Mat"

13.00

Film Serial ritr. "Shtepiake te deshperuara" pj.26, 27 (sez.2/3, 4)

12 30 Roswell 16 (II)

Dokumentar shqiptar: Drite ne Shqiperi (viti 1958)

15 10 Vizita e delegacionit shqiptar qeveritar ne Moske (viti 1949) 15 30 Cirku i diellit: Gael force dance 17 00 What I like about you

14.58

Programi i dites

15.00

Lajme

15.30

Moti

18 00 Law & Order 5 (III)

15.35

Top Select

19 00 Arrested development

17.28

Programi ditor

17.30

Lajmet

17.50

Moti

20 00 Dead like me 5 (I)

18.00

Film Serial (sitcom) Ritr. "Friends"

21 00 The wire 10 (I)

3/4 (II)

13/14 (I)

Reality Show Premiere "Extreme"

Me grafika dhe pamje arkivi spektakolare, deshmi nga shkencetare te mirnjohur, nis nje eksplorim I hapesires dhe zbulimeve me te medha te planeteve tane.

8:55

ora 22:00 Thesare që kanë 'shpëtuar' prej shekujsh, ngarkesa të çmuara që ndodhen në fund të ujit. Disa prej tyre vlejnë miliona dollarë, disa të tjera, ndoshta miliarda. Pyetja e vetme është: "Kush do t'i gjejë ato dhe kur?" Duke filluar nga grabitjet e anijeve të mbytura, tek minierat e arit e deri tek vjedhjet më të mëdha në histori, do të ndjekim gjahtarët më profesionistë të thesareve në ekspeditën e tyre. Këtë të shtunë do të përqendrohemi në kërkimet e fundit që janë bërë për gjetjen e dhjetë thesareve më të mrekullueshme që kanë humbur në territorin amerikan, duke u bazuar në përmasat e thesarit, mënyrën e zhdukjes dhe mundësitë e gjetjes.

FEMIJET

9:20

100 zbulimet më të mëdha-6

7:00

Majat, Gjaku i Mbretërve

Trupat natyrorë

8:00

Mjekësia ligjore në

10:15 Tërmetet 9:00

Odisea e Oqeanit, Pj. 1

12:40 Tunelet

9:30

Aventurë e Çmendur, Pj. 8

13:35 Planeti Tokë-2

10:00 Koha e Jetës Suaj, Viti 1979

14:20 Avioni i zi/Çështja e një

11:00 Martuar Me Megin

vrasjeje

13:00 Djemtë e Bindur

15:45 Diga Huver

14:00 Woodstock, Pj. 1

16:15 Birmania, toka e frikës

15:00 Viktoria dhe Motrat e saj

17:05 Fifth Gear-6 17:55 Misioni i ditës së gjykimit 18:45 Shkenca e thellësive-5 19:30 Autopsia aliene - fakt apo trillim 20:20 Ferr në paqësor-4

22:00 Boksi në burg 22:55 Dosjet UFO të KGB-1 23:45 Qyteti në piramidë

2:25

Fifth Gear-4

23 00 Bad girls 14 (V)

3:15

S.A.S-3

00 00 Arrested development

4:10

E ardhmja e makinës-2

13/14 (I)

5:00

01 00 The wire 10 (I)

5:55

fundit]

Programi i dites Lajme

20.05

Moti

20.10

Film artistik "Paqeruajtesi" (transmetimi i

22:30

Lajme

23.00

Moti

23.05

Film artistik ritr. "Oret e hijes" 87 mins, LK

02 00 Law & Order 5 (III)

01:00

Lajme

03 00 What I like about you

01.20

Moti

01.25

Top Select ritr.

3/4 (II)

03.00

Lajme e moti

04 00 Bad girls 14 (V)

03.15

Muzike

05 00 Dead like me 5 (I)

16:00 Atlantikët 17:00 Preria Amerikane 18:00 Kënga e Tokës 19:00 Pasioni për Natyrën

21:00 Misteri i Ishullit të Pashkës 22:00 Thesare të Humbura (Premierë) 23:00 638 mënyra për të vrarë Kastron Afrika, Një Histori e Mohuar

1:00

Aventurë e Çmendur, Pj. 4&5

Kufijtë e fluturimit-1

2:00

Koha e Jetës Suaj, Viti 1975

Narkomanët e

3:00

Mjekësia ligjore në

7:40

Ferr në paqësor-2

8:35

8:00 9:35 11:05 13:00 14:30 16:20 17:50 19:00 19:50 21:25 22:50 0:25 2:00 3:50 5:20 7:05

Telashe me duzine Misioni i dados Carli dhe fabrika e cokollatave Ani 2 Arratisja e Libertise Moda e mafias Kripmjaltezat Misioni Ekstrem/Amazone 1/2 Kthimi i fitimtareve Qendro prane meje Telashe me duzine Misioni i dados Carli dhe fabrika e cokollatave Ani 2 Arratisja e Libertise Lizi Meguajer

9:00 9:30 10:00 11:00 12:00 12:45 13:20 14:35 16:15 16:45 17:05 17:55 18:20 19:35 21:00 22:15 23:30 0:55 2:10 4:00 5:30 7:00 8:00

Familja Spageti Pimpa Xhim Hënori (Premierë) Bing dhe Bong Koko Bill He Man Starship Komploti i Kësulkuqes Familja Spageti Pimpa Xhim Hënori (Premierë) Bing dhe Bong Koko Bill He Man Petson dhe Findus Njeriu Merimangë-1 Vëllai Ari-2 Kongu, mbreti i Atlantës Shiva The Wild - natyra e egër Dhelpra dhe zagari Shfaqja e madhe e Klifordit Klasikët e Kartonave

Shtëpinë e Bardhë

adrenalinës Dominimi në tokë

Ujku Alberto Historitë e Kiki Bonkers Dragon Ball 219-220 (Premierë) 11:00 Batfink 7/8 (Premierë) 12:50 Laki Luk 13:30 Zanat 14:45 Uini dhe Piglet 16:00 Sirena e vogël-1 17:00 Ujku Alberto 17:20 Historitë e Kiki 17:40 Bonkers 18:30 Dragon Ball 219-220 (Premierë) 1 9 : 1 0 Batfink 7/8 (Premierë) 19:30 Laki Luk 20:15 Mbreti Luan-1 21:30 Sekretet e Nimit-1 23:00 Shkolla e rrugës 0:30 Karlsoni mbi çati 2:00 Bretku Fredi 3:30 Korto Maltezi 5:00 Liza në botën e çudirave 6:30 Makinat 8:00 Tomi dhe Xherri

tjera

0:00

6:45

9:00 9:15 9:30 10:00

20:00 Uriah Hip, Firefly dhe të

21:00 Planetet-8 (Premierë)

Avioni Gloster Meteor

19:30

12:00 Vendet më të Bukura të Rios

14:50 Ushtarët e shekullit 21

1:30

22 00 Afterlife 8 (II) [seria e

Shtëpinë e Bardhë

11:05 Kufijtë e fluturimit-3

Katastrofat-2

19.28

pare pas premiere) 124 mins, LV

THESARE TË HUMBURA ora 21. 00

0:40

pj.96 (sez.4/23) 18.30

PLANETET 8

diellit:

Saltimdanco

Info

Grendel" pj.5

HISTORI

ASTRONOMI

DOKUMENTAR 07 00 Cirku

10.30

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

ora 19. 00 I cilësuar si: "Një shou me një zgjuarsi flakëruese dhe origjinalitet të papërsëritshëm." Fitues i çmimit Emi. Majkëll Bluth është i vetmi "njeri normal" në një familje të çmendurish, i cili detyrohet të merret me biznesin e pasurive të patundshme të familjes së tij pasi i ati ka përfunduar në burg. Dëfryes plot humor dhe argëtim.

PER TE GJITHE

06.45

DIGITALB

KOMEDI

"ARRESTED DEVELOPMENT"

"THE PEACEMAKER - PAQERUAJTESI"

I

4:00

Një Histori e Britanisë, Perandoria e Gabuar

Kapja e grabitësve të

5:00

Perëndimi i egër, Pj. 2

bankave

6:00

Ballada e kalit Irlandez

PROGRAMI

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

VAJZERI E KEPUTUR

ORA 19:00 Tetë fëmijë të zgjedhur kësaj rradhe do të shkojnë në amazonën peruane. Mbjetesa për ta do të jetë shumë e vështirë dhe misioni i tyre: të shpëtojnë një specie majmuni të rrallë nga zhdukja. Të shoqëruar si gjithmonë nga ekspertë të terrenit dhe mjekë, fëmijët do të kalojnë provë pas prove duke u njohur gjithashtu edhe me fisin karakteristik të zonës që dikur njihej si një fis që shtypte koka njerëzish!

DIGITALB

I bazuar në historinë e vërtetë të një vajze të re e cila kaloi një periudhë shumë të rëndësishme të jetës së saj në institutin Claymoore, për njerëz me probleme mendore.

ORA: 21:00

Sekreti nuk është i sigurt nëse e vërteta ka një dëshmitar. Një bashkëshorte dhe nënë, Sophie Hartley, është e bindur se kolegia bukuroshe e burrit të saj, Mara, dëshiron t'i marrë fëmijët, të shoqin dhe jetën e saj. Por askush nuk e beson. Në përpjekjet e dhimbshme për të provuar se gjithçka ndodh rreth saj nuk është fryt i mendjes, ajo do të zbulojë diçka shumë më llahtarshme sesa ajo që druante se po luanin pas shpinës së saj.

KALEND ARI SPOR TIV KALENDARI SPORTIV

REGJIA: Michael Caton-Jones AKTORET: Bruce Willis, Richard Gere Një vrasës gjakftohtë, dinak, mjeshtër i maskimit... është pajtuar për të asgjësuar një anëtar të lartë të qeverisë Amerikane. I vetmi që mund ta identifikojë... një terrorist irlandez që gjendet pas hekurave të burgut.

ora 21:30 REGJIA: Michael Oblowitz AKTORËT: Steven Seagal Një profesor universiteti, Robert Bërns, pa dijeninë e tij, përfshihet në një rrjet trafiku kokaine me mafian kineze. Në këtë kaos ai humbet edhe njerëz të dashur. Roberti burgoset pa të drejtë, por arratiset për t'u hakmarrë dhe për të vërtetuar pafajësinë e tij.

HOROSKOPI DASHI

NJË ZEMËR E PAZBUTUR Ora 21:00

HAKMARRËSI

Regjia: Ann Turner Aktorë: Susan Sarandon, Sam Neill, Emily Blunt, Charles 'Bud' Tingwell, etj.

SPORT ROMANCË

AKSION

DRAME

ORA: 21:30

THRILLER

SHQIP 25

E PAREZISTUESHME

Regjia: James Mangold. Aktorët: Winona Ryder, Angelina Jolie, fituese e çmimit Oskar dhe e Globit të Artë si aktorja më e mirë dytësore, Vanessa Redgrave, Whoopy Goldberg, etj.

KINEMA ÇAKALLI

I

CINEMA AUTOR

REALITY SHOW PER FEMIJE

MISIONI EKSTREM NE AMAZONE

DITOR

ora 21:30 Aktorët: Christian Slater, Marisa Tomei Një vajzë e pafat në dashuri do të njihet me një djalë të ndrojtur që kërkonte vetëm që ajo të ndjehej e sigurt. Mes tyre do të lindë një ndjenjë e pastër dashurie. Një ndër historitë më të paharruara dashurie të kinemasë.

MIQESORE Rangers - Chelsea

ora 16:00 P1

KUPA E LIGES, GJERMANI, FINALE Schalke 04 - Bayern Munchen ora 18:00 P1

Do të jetë shumë intriguese mbrëmja për ata që janë singël. Ndërsa për çiftet marrëdhëniet nuk do jenë shumë të mira bëni mirë që ndonjëherë të mos merrni pjesë në diskutime. Në punë do të tregoheni shumë të aftë, të organizuar dhe të gatshëm për të jetuar sukseset.

DEMI Një dashuri e re do të ndryshojë çdo plan tuajin, bëni kujdes të mos përfshiheni totalisht, reflektoni përpara se të merrni vendime shumë serioze. Për sa i përket punës në qoftë se keni qenë me pushime ju presin shumë gjëra për të përfunduar, organizohuni me qetësi.

BINJAKET Do të paraqitet e shkëlqyer marrëdhënia në çift, edhe për sa i përket miqësive do të dini ndërtoni raporte të reja të bazuara tek simpatia. Në punë do të jeni të shpërqendruar dhe pa energji merrni një pushin të shkurtër pa lënë pas dore punën. AKSION

TRE MBRETERIT

KOMEDI

TRE NË TANGO

AKTORET: Matthew Perry, Neve Campbell, Dylan McDermott, Oliver Platt Shefi i tij i martuar i ka ngarkuar një detyrë të vështirë: të mbajë nën vëzhgim të dashurën e tij bukuroshe Emi, vetëm sepse mendon se ai është gay. Oskari do të dashurohet kokë e këmbë me vajzën, por është i detyruar të vazhdojë të gënjejë për të mos humbur atë dhe punën.

E shkëlqyer marrëdhënia në çift, do të çoni para projektet tuaja pa kthyer kokën pas. Për sa i përket punës mos merrni asnjë vendim të nxituar sidomos në qoftë se ka të bëjë me karrierën tuaj . Shëndeti do të paraqitet mirë.

Ora 21:30 ora 19:30 Aktorë: George Clooney, Mark Wahlberg, Ice Cube Një ndërthurje unike e humorit, dhunës dhe historisë në një film që fillon aty ku lufta e Gjirit Persik mbaron, dhe tre ushtarë amerikanë duan të kthehen në shtëpi... të pasur.

GAFORRJA Rikthimi i një dashurie të vjetër do ju bëjë të ndjeheni të gëzuar dhe euforik nga njëra anë ndërsa nga tjetra të shpërqendruar. Kujdes mos merrni vendime të nxituara. Në fushën profesionale shumë nga ju do të gjenden me pak punë për të bërë, do të keni kohë për të projektuar diçka për të ardhmen.

REGJIA: Damon Santostefano

LUANI

VIRGJERESHA Do të provoni të keni më shumë kujdes ndaj partnerit, por si përgjigje do të merrni indiferentizmin dhe pakujdesinë e personit që dashuroni. Ulje, ngritje në edhe në punë do të diskutoni me dikë që nuk ju pëlqen. Kujdes me fjalët që thoni nga inati.

PESHORJA Sintoni e shkëlqyer në të gjitha senset me partnerin, ku do të ndani ndjenja dhe eros së bashku. Gjithashtu edhe në punë do të jetë një ditë e mirë ku hyrjet e papritura të parave do ju bëjnë të fitoni besimin e humbur. Shëndeti paraqitet mirë.

AKREPI Do të mundoheni shumë për të arritur harmoninw e duhur me partnerin i cili nuk është në nivelin që prisnit. Në fushën profesionale do të jeni të vendosur dhe energjik, të favorizuar sektorët që kanë të bëjnë me komunikimin dhe ato shkencor.

SHIGJETARI Mundohuni të mos kërkoni shumë nga partneri mund të mbeteni të zhgënjyer. Për sa i përket punës shumë nga ju do të përfundojnë projekte të lëna mënjanë. Kujdes me paratë mundohuni të mos shpenzoni shumë. E shkëlqyer paraqitet forma juaj fizike.

BRICJAPI Hëna largohet nga pozicioni i keq me shenjën tuaj. Nuk është e thënë që vendosmëria dhe dëshira për të reaguar tipike të elementit tuaj do të kthehen përnjëherë. Duhet të reflektoni më shumë në qoftë se qëllimi juaj është të gjeni mirëkuptim me seksin e kundërt.

UJORI Humori do të jetë i lartë dhe sot do të paraqitet për ju një mbrëmje intriguese me njeriun që dashuroni. Në punë mundohuni të mos tregoheni shumë dembel pa i rënduar kolegët me impenjimet tuaja. Shëndeti paraqitet i mirë.

PESHQIT Klima pozitive në dashuri duket se është rikthyer sërish. Në punë do të ndjeheni pak të lodhur, do të leni mënjanë disa çështje të rëndësishme duke rrezikuar vendin e punës. Shëndeti nuk paraqitet mirë do të ndjeheni të lodhur dhe pa energji.

NDRYSHE

SHQIP 26

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

LIDHJA MENDJE-TRUP

PERCEPTIMET EKSTRASHQISORE

Ç'ndikim ka mendja te trupi? Po trupi te mendja? Pikëpyetje të cilat shkenca i ka shtruar prej shekujsh, pa arritur në një shpjegim të pranueshëm. Pavarësisht progreseve gjigande, të kryera nga hyrja në skenë e neuroshkencave gjatë dy dekadave të fundit, shumë fenomene mbeten të mbuluara nga misteri edhe për mjekësinë

Janë të panumërta përpjekjet për të provuar vlefshmërinë e aftësive ekstrashqisore, që të gjitha pa kurrfarë suksesi apo rezultati pozitiv. Por në të njëjtën mënyrë ka qenë e pamundur edhe demonstrimi i falsitetit të këtyre përvojave, duke i futur kështu në sirtarin e të pazgjidhshmeve. Ka shumë të ngjarë që aftësia për të parathënë të ardhmen, apo funksionimi i "fuqive psikike" të mos arrihet të shpjegohet përmes instrumenteve që na vë në dorë shkenca

Kur mungojnë përgjigjet UFO-t, fantazmat, Deja-Vu, dhjetë misteret për të cilat shkenca është e pazonja të ofrojë shpjegime

E

DEJA-VU Ndjesi që e ke përjetuar edhe më parë një përvojë të caktuar, se e ke parë një vend ku nuk ke qenë kurrë, se ke dëgjuar prej kohësh një muzikë të re, ose, e thënë në frëngjisht "Deja-vu". Kërkimet shkencore kanë gjetur një seri justifikimesh lidhur me fenomenin, por nuk kanë arritur kurrë të japin përgjigjet për shkaqet e vërteta dhe natyrën e tij

dhe pse metoda shkencore, e tillë siç e njohim sot, është ideuar në shekullin XVII, historia e saj ngjitet te filozofët grekë, të cilët u përpoqëm të shpjegonin botën. Shpjegime që kërkoheshin për hir të kureshtjes dhe mrekullimit karshi gjithçkaje që na rrethon, ndërkohë që sa më shumë mbulohet nga misteri një fenomen, aq më me këmbëngulje shkenca e studion. E megjithatë, progresi i arritur nga njerëzimi gjatë dy mijëvjeçarëve të fundit, nuk ka arritur në atë pikë që të mund japë shpjegime mbi gjithçka. Tashmë njerëzimi ka shkundur nga mendja dehjen pozitiviste të viteve tetëqind, e cila te shkenca e matematikës gjente psetë e gjithçkaje. Gjatë viteve nëntëqind dhe dymijë, dyshimi u kthye në metodë të mirëfilltë, falsiteti i teorive (teori e demonstruar nga Poper në fillim të shekullit XIX) shkencore zuri vend më të madh se verifikueshmëria e tyre. Nën këtë dritë nuk përbën kurrfarë habie që janë aq të shumtë fenomenet, për të cilat shkenca është e paaftë të japë përgjigje. Revista amerikane "LiveScience", e specializuar në botën e shkencës, ka përpiluar së fundmi një listë ku përpiqet të klasifikojë dhjetë misteret më të mëdha, për të cilat njerëzimi nuk gjen përgjigje të pranueshme. Kategoritë e mistereve 10 misteret më të mëdha të klasifikuara nga "LiveScience" mund të ndahen në dy kategori: perceptimet e jashtme dhe ato të brendshme. Metodat shkencore, pavarësisht hapave gjigande përpara të kryera në neuroshkencë, ende nuk arrijnë të verifikojnë disa fenomene psikike, si intuita, aftësia për të parandier ngjarjet, deja-vu. Meto-

Nuk përbën kurrfarë habie që janë aq të shumta ato fenomene për të cilat shkenca është e paaftë të garantojë përgjigje. Revista amerikane "LiveScience", e specializuar në botën e shkencës, ka përpiluar së fundmi një listë ku përpiqet të klasifikojë dhjetë misteret më të mëdha, për të cilat njerëzimi nuk gjen përgjigje të pranueshme dat shkencore janë po kaq të paafta edhe në dhënien e një shpjegimi për përvojat e prag vdekjes, dëshmitë për të cilat janë thuajse identike me njëratjetrën. Lidhja mes trupit dhe mendjes, përjetësisht objekt studimi dhe e identifikuar nga De Karti te gjëndra pineale (gjëndër e vendosur në pjesën e poshtme të trurit, qelizat e së cilës, pinealocitet janë

ZHDUKJET E MISTERSHME

INTUITA

Në rastet për të cilat shkenca nuk është në gjendje të japë përgjigje, hyjnë edhe ato të njerëzve të zhdukur. Kur as edhe vetë segmentet shkencore të policive nuk arrijnë në përfundime të sakta, as shkenca nuk është në gjendje të ofrojë përgjigje të pranueshme. Dhe flasim për segmente shkencore të pajisura me mjete avangardë, të cilat shpesh për nga shkalla e lartë e modernizimit lënë pas shumë laboratore shkencore

Shqisa e gjashtë, bindja e pashpjegueshme dhe e pavetëdijshme mbi diçka të caktuar, si të ishte një teoremë matematike, mbi të cilën nuk kemi kurrfarë dyshimi. Mes mekanizmave të shumta psikike, shkenca nuk arrin të japë përgjigje të pranueshme as mbi intuitën. Për Platonin bëhej fjalë për kujtime dijesh nga jetë përpara asaj aktuales. Por Platoni besonte në kalimin e shpirtrave nga një trup te tjetri, kështu që filozofi i madh nuk mund të renditet bashkë me shkencëtarët të cilët mbeten me gojë hapur, përpara intuitave, nga ato më të kotat, deri te ato matematiket

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

NDRYSHE

SHQIP 27

PRAG-VDEKJA

UFO-t

Janë të panumërta dëshmitë e njerëzve që kanë shkuar shumë pranë vdekjes. Drita në fund të tunelit, fakti që këta njerëz shihnin trupin e tyre nga jashtë, ndjesia e një lloj paqeje të papërshkrueshme, janë përshkrime që hasen thuajse në të gjitha përgjigjet e atyre që i kanë përjetuar çaste të tilla. E megjithatë, askush nuk ka arritur të japë një përgjigje lidhur me këtë fenomen. As në një drejtim, e as në tjetrin

Që ekzistojnë objekte fluturuese të paidentifikuara, as që vihet më në dyshim. Të shumta, të panumërta janë kontaktet vizuale përmes radarëve, për të cilat autoritetet aeronautike ushtarake e civile nuk dinë të japin përgjigje. Por duhen shumë më tepër prova që të vërtetohet se brenda këtyre mjeteve fluturuese jashtëtokësore gjenden alieno, sidomos për shkencëtarët

Limitet e mendjes njerëzore Më mirë të pranosh se nuk di, se të djegësh në turrën e druve dikë që thotë se ka parë një UFO Deri jo shumë kohë më parë, dukej sikur qielli rrotullohej rreth tokës. Dhe në fund të fundit, e gjithë historia e shkencës, më shumë se te dija, mbështetet te injoranca. Vetëdija e paditurisë ka qenë një ndër shtyllat bazë të mendimit perëndimor dhe njohja e limiteve të mendjes njerëzore ka qenë një arritje shumë e madhe që në të shkuarën ka kushtuar lodhje, kohë dhe turra drush përgjegjëse për prodhimin e hormoneve që rregullojnë ritmin gjumë-zgjim, në mënyrë të veçantë veprojnë në errësirë, apo kur ka pak dritë), nuk ka gjetur kurrë shpjegimin e saktë. As edhe teoritë e mendjes më pak shkencore, të mbështetura te psikanaliza, nuk kanë arritur kurrë të shpjegojnë bashkëveprimin mes psikikës e fizikut.

Pasi pranojmë shkencërisht që nuk zotërojmë njohjen e duhur të mekanizmave që rregullojnë të ashtuquajturën marrëdhënie mendje-trup, nuk përbën kurrfarë çudie që shumë nga pasojat e saj (përshtypja se po sheh diçka që e ke parë edhe herë tjetër, parandjenjës, intuitës apo përvojat e prag-vdekjes) të rezultojnë tërësisht misterioze. Shkenca e përunjur. Në kategorinë e dytë përfshihen perceptimet e jashtme, pamore dhe zanore, për të cilat gjithashtu shkenca nuk është shprehur me përgjigje përfundimtare. UFO-t, njerëzit e borës, fantazmat apo fëshfërima në shkretëtirën e Nju-Meksikos, që të gjitha mistere të cilat në klasifikimin e "LiveScience" kanë mbetur pa kurrfarë përgjigjeje nga shkenca. Pavarësisht faktit që përtej dëshmive dhe gjurmëve të këmbëve të këmbëmadhit, nuk ekzistojnë prova në favor të verifikimit të ekzistencës së tij, shkenca nuk është në gjendje të vërtetojë absolutisht të kundërtën. Kështu që, ose detyrohet të kërkojë shpjegime të reja (ndër të cilat më i përhapuri është mbështetja te sugjerimet e dëshmitarëve) ose do të vazhdojë kërkimet, deri në çastin kur mund të jetë në gjendje të thotë më shumë. Deri jo shumë kohë më parë, dukej sikur qielli rrotullohej rreth tokës. Dhe në fund të fundit, e gjithë historia e shkencës, më shumë se te dija mbështetet te injoranca. Vetëdija e paditurisë ka qenë një ndër shtyllat bazë të mendimit perëndimor dhe njohja e limiteve të mendjes njerëzore ka qenë një arritje shumë e madhe që në të shkuarën ka kushtuar lodhje, kohë dhe turra drush. Më mirë të pranosh se nuk di, se të djegësh në turrën e druve dikë që thotë se ka parë një UFO.

FANTAZMAT Yje të vërteta në letërsi e në kinema, por ka të ngjarë të jetojnë edhe përtej botës së fantazisë. Sugjestion apo realitet, fakti është që dëshmitë, ashtu si edhe në rastin e UFO-ve, janë të panumërta dhe në të njëjtën mënyrë, as për fantazmat askush nuk ka marrë përsipër të gjejë një përgjigje të pranueshme. E megjithatë kjo nuk do të thotë aspak se ekzistenca e tyre duhet mohuar, dëshmitë janë të panumërta

KËMBËMADHI

FËSHFËRIMA E TAOSIT

Këmbëmadhi i Amerikës, një kafshë e ngjashme me njeriun, por me përmasa shumë më të mëdha. Nga ai, përveç dëshmive të bëra nga amerikanët e trembur, mbeten vetëm gjurmë shumë të mëdha këmbësh në dëborë. Shaka apo gjurmë këmbësh të një qenieje të ngjashme me ne? Kushëri me Jetin apo njeriun e borës në Tibet, të cilin shumë alpinistë betohen se e kanë parë në Himalajë. Bashkë me të tjerët, hyn në ato raste të cilat shkenca nuk arrin t'i verifikojë për mungesë provash, por që për të njëjtin motiv nuk mund t'i falsifikojë

Taos është një qytet i vogël në Nju-Meksiko (të shteteve të Bashkuara të Amerikës). Disa prej banorëve të tij, - rreth 2% - prej vitesh dëgjojnë një lloj fëshfërime me frekuencë të ulët që vjen nga shkretëtira që rrethon qytetin. Pasojë e presionit të ulët atmosferik për një pjesë të banorëve? Askush nuk merr përsipër ta njohë si përgjigje përfundimtare. Shërben pikërisht për këtë qëllim dhe falë metodës së saj të përpjekje-dështim dhe eksperimenteve të vazhdueshme ia ka dalë t'u japë shpjegime shumë gjërave, të cilat kohë më parë dukeshin të pashpjegueshme

NDRYSHE

SHQIP 28

Psikologji

& studime

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Personat e ndrojtur përjetojnë një frikë të ekzagjeruar ndaj situatave shoqërore, duke iu përgjigjur atyre jo si duhet, ose në të shumtën e rasteve, duke shmangur kontaktet. Për sa u përket fëmijëve, lajmi i mirë është se gjithçka mund të ndreqet me një kujdes e vëmendje nga ana e prindërve

Këshilla për prindërit 

Nëse fëmija yt shfaq shenja ndrojtjeje, përpiqu që të ndërtosh dhe ta përfshish atë në situata sociale, ndoshta në ndonjë grup me shumë nëna e fëmijë, nëse ata janë ende të mitur, ose shëtitje në park dhe aktivitete me fëmijë të tjerë, nëse ata janë më të rritur.



Përpiqu të përçosh qetësi, besim dhe humor të mirë: fëmija yt ka nevojë të të shohë, ndërsa komunikon pa problem me nëna të cilat ti nuk i njeh dhe ky komunikim është i qetë.



Tregoji fëmijës si të futet në marrëdhënie shoqërore me fëmijët e tjerë, inkurajojeni që të luajë me ta. Kur e shihni që kjo po ndodh, pra që ai është futur në grup, atëherë largohuni ngadalë dhe vëzhgojeni nga larg ndërsa luan.

Përse jemi të ndrojtur? N

ëse një fëmijë arrin të futet në një dhomë plot me njerëz, pa e menduar dy herë, atëherë ka shumë mundësi që ai të jetë hebre. Nëse një i mitur ngërthehet nga një frikë paralizuese kur i propozohet vajtja në një mbrëmje, ose në një ceremoni, në këtë rast gjasat janë që vogëlushi të jetë ose nga Japonia, ose nga Tajvani. Fëmijët hebrenj konsiderohen si qeniet më me vetëbesim në botë, ndërkohë që japonezët e tajvanezët janë më të ndrojturit. Moshatarët e tyre amerikanë dhe britanikë renditen diku ndërmjet. Shpjegimi për këtë lloj klasifikimi është se shoqëritë perëndimore janë më individualiste se ato lindore dhe kësisoj e nxisin më shumë të vetëshprehurin. Ndrojtja prek deri në masën 50% edhe personat e rritur dhe sipas përcaktimit të Enciklopedisë së Shëndetit Mendor ajo është “Frenim në situatat ndërpersonale, është një formë përqendrimi jo normal tek vetvetja”. Të jesh i mbyllur në vetvete nuk është e njëjta gjë si të jesh i ndrojtur. Të vetëmbyllurit nuk i druhen shoqërisë, ata thjesht preferojnë të rrinë larg saj. Sipas një studimi të fundit të një grupi psikologësh në lidhje me ndrojtjen, faktorët kryesorë që ndikojnë në këtë aspekt të tipologjisë së individit janë mënyrat e sjelljes së prindërve ndaj fëmijëve (pozitive, apo negative) dhe kultura lokale. Megjithatë, përpos këtyre dy faktorëve është edhe një i tretë, jo më pak i rëndësishëm: faktori biologjik. Sipas disa studiuesve ka tregues që mbështesin teorinë se ndrojtja, së bashku me karakteristika të tjera të personalitetit, është pjesërisht e trashëgueshme. Truri i personave të ndrojtur funksionon në mënyrë të ndryshme ndaj situatave sociale, në krahasim me trurin e personave që kanë vetëbesim të lartë. Kur “një tru i ndrojtur” vendoset në një situatë jo të zakonshme, ai shfaq një aktivitet më të madh elektrik në anën e djathtë të lobit frontal. Ky lloj aktiviteti është interpretuar si një frikë e ekzagjeruar për të marrë pjesë në situatë dhe shpesh shoqërohet nga shenja terrorizimi të tilla si shtim i rrahjeve të zemrës dhe tension muskulor. Truri, sikundër edhe pjesa tjetër e trupit, është ndërtuar në përputhje me instruksionet e koduara në AND-në e gjithsecilit, çka do të thotë që ndrojtja ka shumë të ngjarë që të ketë një komponent gjenetik. Por gjithsesi nuk mund të bëhet fjalë për një rast që ka të bëjë vetëm me AND-në. Një numër studimesh tregojnë se po të tregohet kujdesi i duhur në kohën e duhur me personat e ndrojtur, ata një ditë mund të krijojnë vetëbesimin e duhur për të hyrë të qetë

Çfarë tipi jeni? Të qenit të ndërgjegjshëm për llojin e ndrojtjes, do të thotë që të mësojmë të përballemi me mungesën e besimit tonë. Ndrojtja publike: Në këtë kategori futen personat që janë të stresuar në ambientet publike, që i mendojnë dhe i stërmendojnë thëniet e veprimet e tyre nga frika se mos bëjnë zgjedhjen e gabuar, e bëhen qesharakë. Shpesh i peshojnë aq shumë gjërat, sa në fund përfundojnë të tërhequr e të mbyllur në vetvete. Ndrojtja private: Futen njerëzit që në dukje nuk shfaqin simptomat që shfaqin ata që bëjnë pjesë në kategorinë e parë, por brenda tyre krijojnë një tension të madh, i cili shprehet me shtimin e rrahjeve të zemrës

NDRYSHE

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 29

10 mënyra për të kapërcyer ndrojtjen 1.

Praktikoni ushtrime të frymëmarrjes dhe ulni tensionin e muskujve. Provoni të hapni dhe mbyllni disa herë resht me shpejtësi pëllëmbën e dorës. 2. Mos përdorni kurrë pije alkoolike, ose ilaçe për t’u ç’tendosur. Efektet e tyre ikin shpejt dhe iu lënë më keq se sa ishin para se t’i provonit. 3. Praktikoni bisedat e shkurtra me persona të ndryshëm, që i takoni rastësisht. P.sh. ndërsa bëni pazarin. 4. Për të bërë një bisedë duhet të keni diçka për të thënë, ndaj duhet të lexoni shumë dhe të dëgjoni lajmet. Mundohuni të bëni pyetje që krijojnë hapësirë për përgjigje të gjata të tilla si: “Çfarë mendoni për filanin?” 5. Mendoni çështjet që do të diskutoni me dikë, para se ta takoni dhe pse jo, pak praktikë para pasqyrës nuk është kurrë e dëmshme. 6. Bëni veprime të këndshme, duke u treguar xhentilë ndaj të tjerëve, veçanërisht ndaj femrave me sjellje që i japin shanse një shoqërizimi të suksesshëm. 7. Pranoni përfundimisht faktin që bota nuk i ka sytë tek ju. Pjesa më e madhe e njerëzve kanë sy vetëm për veten e tyre. 8. Nëse dikush i jep fund një bisede me ju, mos nxirrni menjëherë konkluzionin se ndërprerja ndodhi për shkak se ju ishit i bezdisshëm. Ka shumë arsye të tjera para kësaj. 9. Mos e merrni një refuzim gjithmonë tepër personalisht. Është e pamundur që të keni marrëdhënie me gjithë personat që takoni. 10. Gjeni zonat tuaja të konfortit: mund të ndihesh shumë më mirë në kinema, ose teatër se sa në një klub nate.

dhe pa probleme në shoqëri. Fëmijët e mbyllur në vetvete kanë më pak shanse për t’u kthyer në të rritur të ndrojtur, në rast se mbi ta prindërit do të ushtrojnë kujdes të veçantë e do të përpiqen që t’i bëjnë me vetëbesim. Në të kundërt, në rast se ata do të rriten në një ambient ankthi, shanset që të bëhen të rritur të ndrojtur janë shumë të mëdha. Studimi më i fundit në këtë fushë, i publikuar nga Universiteti i Merilendit tregon se një kujdes apo sjellje prindërore që ushqen vetëbesimin mund të triumfojë ndaj predispozitës gjenetike për të qenë i ndrojtur. Sipas drejtuesit të studimit, fëmijët që janë vazhdimisht të ndrojtur, ndërsa rriten kanë më shumë shanse të zhvillojnë versionin e një lloj gjeni të veçantë, që është i lidhur ngushtë me stresin dhe ndjeshmërinë, në rast se rriten nga prindër që janë gjatë gjithë kohës të stresuar. Gjeni

Fëmijët e mbyllur në vetvete kanë më pak shanse për t’u kthyer në të rritur të ndrojtur, në rast se mbi ta prindërit do të ushtrojnë kujdes të veçantë e do të përpiqen që t’i bëjnë me vetëbesim

në fjalë ndikon në prodhimin e serotoninës, një substancë kimike e trurit që është e lidhur me humorin e njeriut, me oreksin dhe dhunën. Në studim thuhet se nëse një individ ka disa lloj versionesh problematikë të këtij gjeni, por një nënë që nuk përcjell stres, risku i të qenit i ndrojtur ulet shumë. Ndërkohë, sapo një fëmijë me një gjenetikë të pritur për ndrojtje bie në një ambient stresues, sidomos me prindër të tillë, atëherë nisin të shfaqen probleme të mëdha në sjelljen e fëmijës. Nëse rritesh në një ambient të ngarkuar me stres dhe trashëgon një lloj të caktuar gjeni, atëherë mundësia e kthimit të një individ frikacak, të ndrojtur e depres është shumë më e madhe. Kjo do të thotë që tendenca gjenetike e një fëmije mund të transformohet në një problem të madh për të, ose të shmanget dhe e gjitha kjo vetëm në varë-

si të sjelljes së prindërve. Gjenetika luan një rol minimal tek njerëzit që pësojnë goditje ndrojtjeje të befasishme në një moshë më të avancuar. Prezenca e vëllezërve ose motrave dominuese, prindërit tepër protektivë, ose edhe dështimet në dashuri mund të çojnë të gjitha drejt ndrojtjes. Sipas studimeve të fundit të Institutit të Problemeve të Ndrojtjes në Universitetin e Indianës, nuk është aspak e vërtetë se disa njerëz lindin të ndrojtur, e të tillë do të jenë gjithë jetën. Sipas studimeve “Ndrojtja karakterizohet nga tri tipare kryesore: vetëndërgjegjësim i tepruar, vlerësim negativ për veten në shkallë të gjerë, si dhe shqetësim të ekzagjeruar për çdo gjë dhe çdo situatë. Të tria këto karakteristika, tipare të ndrojtjes, kanë të bëjnë me vetveten dhe sensi i vetes nis të zhvillohet nga muaji i 18-të i lindjes. Duke qenë se njerëzit nuk lindin me një sens të vetes, pra ndërgjegje që janë qenie më vete, si pasojë nuk mund të thuhet se individët lindin të ndrojtur. Megjithatë një ndër 5 fëmijë, lind me një “temperament të mbyllur”. Këto foshnje në më të shumtën e rasteve lëvizin me shpejtësi gjymtyrët e tyre dhe qajnë me zë të lartë, kur ekspozohen ndaj zhurmave të papritura, si për shembull zhurma e një frenimi të papritur të makinës. Këta fëmijë kanë një ndjeshmëri më të madhe se të tjerët, sidomos ndaj zhurmave të larta. Fakti interesant është se kjo kategori bebesh, sipas studimit, ka më shumë shanse të ketë pasur të afërm të ndrojtur, se fëmijët që nuk janë me “temperament të mbyllur”. Ata tentojnë të rrinë pranë nënave, ose të afërmve të tjerë që u falin siguri dhe që përbëjnë figura familjare. Sapo shohin ndonjë të huaj fshihen pas fustanit të ma-

masë. Nuk parapëlqejnë të shoqërohen me fëmijë të zhurmshëm. Më vonë, ndërsa rriten, të tjerët do t’i karakterizojnë si fëmijë të ndrojtur apo si fëmijë që vuajnë nga çrregullime ankthi social, ose mund të kthehen në individë me fobi sociale. Këto etiketime, apo vlerësime të të tjerëve, shpesh mund t’u mbeten gjatë gjithë jetës dhe mund t’i fusin këta individë në rrathë viciozë të rrezikshëm e mbytës: persona të tillë bëhen të ndërgjegjshëm për etiketimet që u janë vënë dhe tentojnë të sillen sipas modeleve që ata mendojnë se përfaqësojnë. Duke pasur vetëbesim të ulët, mendojnë se nuk janë të aftë të përballen me situata sociale, ndaj si pasojë i shmangin, duke ia mohuar vetes mundësinë për të qenë qenie të përmbushura nga ana sociale. Këshilla e shumë psikologëve në drejtim të prindërve është që këta të heqin dorë njëherë e mirë nga etiketimet që u bëjnë fëmijëve të tyre që të vegjël, pasi janë prindërit ata që ia nisin të parët një gjëje të tillë. Po sa e përhapur është “ndrojtja”? Sipas disa studimeve amerikane, që sigurisht u referohen Shteteve të Bashkuara, numri i amerikanëve që e klasifikojnë veten e tyre si “të ndrojtur kronikë” është rritur nga 40% në vitet ’70, në 50% në vitet 2000. Sipas disa specialistëve “ndrojtja” duhet të konsiderohet subjekt i shëndetit publik. Për shembull, meshkujt e ndrojtur janë ata që shkojnë më shumë me prostituta, se ata që nuk e kanë një problem të tillë. Edhe për sa i përket krimit ka një lidhje shumë të madhe mes akteve të dhunës dhe ndrojtjes. Pra ndrojtja nuk është vetëm diçka që pengon një person të vetëm nga të shijuarit e oportuniteteve të jetës dhe nga të vetërealizuarit, por ndonjëherë mund të jetë e rrezikshme edhe për të tjerët.

NDRYSHE

SHQIP 30

Tendencat Femrat me uniformë

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Është simboli i çdo konflikti: kështu vishen ushtarët dhe manifestuesit për paqen, rokstarët dhe antiglobalistët, adoleshentët dhe ekologjistët. E bënë të famshme Endi Varhol dhe Veruska, janë bërë padronë të tyre stilistët e mëdhenj nga Gotjer te Jamamoto, deri te koleksionet e reja "Prada" dhe "Fendi". Në nder të këtij kujtimi me këto veshje është hapur në Londër një ekspozitë në "Impereial War Museum"

VESHJE POP Endi Varhol u përball edhe me modën ushtarake, duke prodhuar stampa të cilat më pas u përdorën nga stilistë të ndryshëm

AEROPLAN FLUTURUES Përdorja e kamuflazhit në avionët e luftës e shndërroi konfliktin e dytë botëror edhe në një luftë ngjyrash mes "Raf" britanik dhe "Luftwaffe". Në foto, një model i "British Hawker Hurricane Mark I"

KAMUFLAZHI Arti prej kameleoni, për luftën kundër të padukshmes N

jë djalosh japonez e ka qua jtur veprën e tij në Bienalen e Venecias "A Camouflaged Question in the Air". Që do të thotë? Bëhet fjalë për një video ku artisti, më pas një zonjë, një familje me qen, në një kopsht idilik, mbajnë me një fill një top të madh të bardhë, të dekoruar me një pikëpyetje të madhe nga dizajni ushtarak, ose e thënë ndryshe sipas modës "camo" nga kamuflazh. Kështu paqartësitë e artistit në veprën e tij nuk kanë të bëjnë me pikëpyetjen e madhe, por pikërisht me dizajnin ushtarak. Pra nëse dëshiron të thuash diçka në mijëra kuptime, drejtoju kamuflazhit, që gjithnjë ka një paraqitje shumë të mirë, edhe pse në fakt ka pasur gjithnjë uljet dhe ngritjet e veta me një përdorim universal. Që nga momenti kur u zbuluan, cilësitë e tij si fshehja, maskimi, mbrojtja dhe çorientimi, gjatë Luftës së Parë Botërore, ishte e qartë se ato ishin praktikuar prej kohësh në natyrë nga kafshët për t'iu fshehur syrit të grabitqarëve dhe gjuetarëve. Sot, moda kamuflazh është shumë e përhapur dhe gjendet kudo, pasi është momenti i saj, duke filluar nga një ekspozitë gjigante, në një nga muzetë më të frekuentuar (pothuajse ekskluzivisht vetëm nga meshkujt) dhe magjepsës të botës, ai londinez "Imperial War Museum", ku është ekspozuar gjithçka, duke filluar që nga tanket, ushtarët, uniformat e përdorura në luftëra të ndryshme. Në Evropë, kjo tendencë është një nga praktikat artistike më të përhapura të momentit. Kështu kemi shumë veshje që pikturohen në formën e margaritave ose atë të gjetheve të lisit, për të lehtësuar edhe më shumë pamjen nga ku burojnë. Kudo në rrugë janë përhapur pantallonat me lara të ushtarëve parashutist, të lidhura me rripa dhe me xhepa

të thellë e të mëdhenj për të mbajtur brenda sende të nevojshme. Këtë vit, edhe moda është përqendruar te kjo ngjyrë, e kryesisht te çantat. Për meshkujt, Fendi propozon veshjen ushtarake, ndërsa për femrën e Pradës v i j n ë veshjet ngjyrë kafe me nuanca. Sigurisht, që në vitet e shkuara, kjo ngjyrë përdorej më shumë. Prandaj, në ekspozitën londineze janë shfaqur mrekulli të luksit të jashtëzakonshëm, si fustani i shkurtër i Versaçes ngjyrë kamuflazh të verdhë smeraldi, veshur në sfilatën e vitit 1996 nga modelja Naomi Kembwll. Kamuflazhi përfaqëson çorientimin, maskimin, ndryshimin e identitetit. Është një imazh tradicional i luftës së sotme në Irak dhe në mijëra gjakderdhje dhe konflikte në botë. Kjo lloj veshjeje u aplikua fillimisht nga veteranët e Vietnamit kundër luftës në manifestimet e tyre për paqen. Tani u pëlqen ta veshin edhe antiglobalistët, gjithashtu vishet edhe nga grupet e pop-it për të bërë rrëmujë, e madje valëvitet nga mbrojtësit e natyrës, si simbol ekologjik. Arti ndjek avantazhin e të qenit burim frymëzimi, që nga kohët e kubizmit. Ose e kundërta? Gjithnjë duke qëndruar tek Bienalja, franko-marokeni Ito Barrada ekspozon "Public Park", një seri fotografish që përfaqësojnë gjithsecila një person të zgjatur në një lëndinë, me fytyrën e fshehur nën një pëlhurë apo kapuç. Por surrealisti anglez Roland Penrose, biografi i Pikasos ka qenë shumë më i guximshëm. Në vitin 1940, me fillimin e Luftës së Dytë Botërore, mbante konferencat e ushtrisë, duke i ilustruar me

VESHJE RRUGE Një linjë skejbordësh "Powellperalta" kamuflazh, që përdoret shumë sot nga adoleshentët

MARINA ORIGJINALE Lart, një xhaketë e forcave ajrore amerikane dhe poshtë një xhaketë e marinës, përshtatur në vitin 1968. Fillimisht kamuflazhi u përdor vetëm nga trupat speciale. Pas luftës në Vietnam ai u përdor nga të gjithë ushtarët

foto të së dashurës së tij të momentit, modelja edhe fotografja bukuroshe Lee Miller, e shtruar në një kopsht, totalisht nudo, nën një tyl, për të demonstruar efikasitetin e kamuflazhit. Siç vihet re, në kuadrot antike ose në filmat që përcjellin betejat e së shkuarës deri në fund të viteve '800, ushtarët vishnin uniforma të pandara e me shumë ngjyra, që të mos njiheshin, të kuqe, të bardha, të kaltra, duke u bërë "mish për top", siç thotë edhe proverbi. Në të vërtetë, kamuflazhi si armë mbrojtëse dhe mashtrimi (në verën e vitit '44, aleatët hodhën në front një kontingjent shumë të madh tankesh të rremë, për t'i bërë të mundur të besonin gjermanët që zbarkimi i tyre kishte ndodhur në Kalais dhe jo Normandi) u bë i nevojshëm në Luftën e Parë Botërore, kur për herë të parë aviacioni u përdor për rikonjicion. Kështu, për të realizuar kamuflazhin u thirrën artistë e stilistë të modës pararojë, të cilët u vunë në shërbim të ushtrisë për të shpikur e kombinuar shijet e ngjyrave, format, copat, për të fshehur ushtarët, mjetet e transportit, armët, municionet, më pas anijet, fabrikat dhe magazinat. Kur Pikaso, shumë indiferent ndaj luftës, pa në rrugët e Parisit një tank të kamufluar, u shpreh me krenari "Jemi ne kubistët që e shpikëm". Ndërsa Jean Cocteau "Nëse ushtrinë duan ta bëjnë

të padukshme në distancë, ushtarët duhet të vishen si klounë". Në përfundim të luftës, në një klub londinez, u bë një festë e madhe paqeje kushtuar dizajnove më kubiste prej kamuflazhi, përdorur më shumë tek anijet. Lufta e Parë Botërore kishte parë ushtarët e kamufluar me uniformat e tyre gri, gjermanët me veshje të larme, ose jeshile, po ashtu edhe amerikanët e anglezët, ndërkohë që italianët preferonin grinë dhe jeshilen. Vetëm në Luftën e Dytë Botërore, kamuflazhi kaloi edhe tek individët me një pafundësi njollash dhe ngjyrash të studiuara nga specialistët, që këtë herë nuk ishin artistë, por shkencëtarë. Duke iu rikthyer edhe njëherë panairit londinez, në një vitrinë të veçantë janë vendosur dhjetëra e dhjetëra uniforma të kamufluara, ku çdonjëra prej tyre ndryshon nga tjetra. Kur në vitet '60, ushtarët komando anglezë dhe afrikanë kërkuan t'i ktheheshin uniformave njëngjyrëshe, por pati një refuzim total. Psikologët argumentuan se ishte "uniforma e fshehur" ajo që siguronte agresivitet dhe dhunë, madje edhe patriotizëm. Edhe arti vazhdon të lërë shenjë në kamuflim. Veruska, modelja me famë e viteve '60, u bë e famshme duke e fshehur trupin e saj, të cilin e ngjyrosi po vetë me motive guralecash. Në vitin 1986, një vit para se të vdiste, Endi Varhol prodhoi një seri veprash të frymëzuara nga katër ngjyrat e kamuflimit të ushtrisë amerikane për luftime: e zezë, gri dhe dy të gjelbra, por edhe në të kuqe të ndryshme, të verdha dhe blu. Me këto të fundit, vepra të artistëve pop shërbyen rreth 20 vjet më parë për stilistin amerikan Stivën Spours, për të krijuar veshje shumë të mira për meshkuj, çka ishte edhe hapi i parë i hyrjes së kamuflazhit në botën e bukur të modës së lartë.

NDRYSHE

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 31

FRONTI PERENDIMOR Modelet e ngjyrave të përdorura nga ushtria franceze për t'u përhapur më pas, në të gjitha veshjet e ushtrisë perëndimore

USHTAR-SHIK Hyrja në mijëvjeçarin e ri përkoi me një modë që nuk vdes kurrë: një fustan i koleksionit pranverë-verë 2000 krijuar nga Zhan Pol Gotje

MBAJTESE "IPOD" Është një mbajtëse "iPod" dhe celularësh me ngjyra të alternuara, kafe e errët me kafe të hapur

GJURME NE TOKE Kamuflazh rozë në stilin e dizajnuar nga Philip Tracy për Gina Couture

PERSHTATJA Ishte një studim i një zoologu britanik mbi ngjyrat në botën e kafshëve ai që u përdor, më pas nga anglezët edhe në krijimin e uniformave ushtarake të Luftës së Dytë Botërore

SHQIP 3 2

E SHTUNE, 2 8 KORRIK 2007

ZGJIDHNI FJALEKRYQIN DHE FITONI KARTE ZGJIDHNI FJALEKRYQIN DHE FITONI KARTE LUANI KETU PER TE FITUAR NJE ABONIM NJEMUJOR NE DIGITALB Pasi të keni zgjidhur fjalëkryqin e mëposhtëm, shkronjat që dalin nga kutitë e ngjyrosura me gri dhe që u përgjigjen numrave të një karte riabonimi njëmujor digitalb konvertoini sipas kodit poshtë fajalëkryqit. Janë dhënë dhjetë nga dymbëdhjetë numrat që përmban karta. Me ta zgjidhur fjalkryqin duhet të telefononi në numrin 04 272 565, 0 68(9 ) 20 35 30 0.Telefonatat për fituesit priten nga ora 1000 -1030. Nëse numrat që do t'i tregoni ju janë të saktë atëherë do t'ju jepen edhe dy numrat e fundit dhe do të bëni rimbushjen me një SMS. Kujdes! Fiton ai që e zgjidh më shpejt dhe telefonon i pari.

HORIZONTAL 1. Laurel që qe komik. 5. Shkroi Moll Flanders. 7. Kelly e Dritarja në oborr. 11. Fitohet nga deputeti. 13. Regjisori i Jezu i Nazaretit (inic). 15. Një piano... lokal. 16. Parashtesë zmadhuese. 17. Një mund të jetë i rrallë. 20. Eshtë edhe ajo e cirkut. 23. Kryesojnë në garë. 24. Në fund të krahut. 25. Eshtë Clarice Starling te Hannibal. 28. Dymijë... romake. 29. Aktori në fytyrën e Dylan Dog. 31. Vetëvrasja e Madame Butterfly. 32. Paul Bradley në CD. 33. Një Van Cleef që qe aktor i famshëm. 35. Thirrej Drake (inic). 37. Brad i Seven. 38. Janë bimë uji.

PERGJIG JET E D J E S H M E

A = 2. B = 1. E = 6. F = 5. J = 3. K = 8. R = 4. VENDOSI NUMRAT KETU 41. Kufizojnë takimet. 42. Ngjallet me neveri. 44. Në fund të ndeshjes. 46. Mbyllin krahun. 47. Ford i fumetti-t. 49. Russo aktore. 50. Një vend nisjeje. 53. Qe anije e vikingëve. 55. Inicialet e Daudet. 56. Skelton aktor. 57. Alessandra, aktore italiane. VERTIKAL 1. Një sigël mesazhi. 2. Një Art që qe pianist i famshëm. 3. Janë në skaje.

4. Ndarë pa zë. 5. Fliten në provinca. 6. Fundi i Turandot. 8. Inicialet e Banderas. 9. Nicolas i Face/off. 10. Eshtë e re pas Krishtit. 12. Mund të jenë ushtarake. 13. Morgan aktor. 14. Rrahin për dashuri. 18. Një shtet me Damask. 19. Një makinë… çeke. 20. Agjenci Ndërmjetëse Vlorë. 21. Krishtlindja në Paris. 22. Aorta po nuk… ra. 25. Mund të vlerësoje me ex aequo 26. Armstrong që arriti i pari në Hënë. 27. Stacion televiziv gjerman.

28. Nuk mund të lihet nga... gratë. 29. Eshtë këngëtari si… Eminem. 30. Një lojë me games. 34. Eshtë aktivi në Sicilia. 36. Dryer i Hunter. 39. Fillojnë në gusht. 40. Ruy i Hugo. 43. Kështu përfundon një spiun. 45. Neill i Jurassic park. 47. Gjysma e arenës. 48. Regjisori i Rapsodi në gusht. 50. Inicialet e Dalí. 51. Inicialet e Altman. 52. Fillojnë transformimin. 53. Duhen në ekstremne. 54. Inicialet e Moore aktor.

AKTUALITET

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Kontrolle në akset rrugore Tiranë-VorëDurrës dhe TiranëNdroq-Plepa

AKSIDENTET RRUGORE

SHQIP 33

Analiza e policisë, në Shqipëri 162 viktima në 6 muajt e parë të këtij viti

Tiranë-Durrës, masa për aksidentet rrugore Policia, nën mbikëqyrje automjetet gjatë sezonit turistik TIRANE

SOKOL ÇOBO

Të enjten u aksidentuan dy persona

A

ksidentet tragjike ditët e fundit kanë detyruar shër bimet e kontrollit rrugor për të marrë një sërë masash në aksin Tiranë-Durrës. "Shërbimet e Komisariatit të Policisë Rrugore Tiranë, duke marrë shkas nga aksidentet me pasojë të ndodhura gjatë ditëve të fundit, ka intensifikuar punën në drejtim të kontrollit ndaj atyre drejtuesve të automjeteve, të cilët shkelin rregullat e qarkullimit rrugor, me qëllim uljen e ngjarjeve aksidentale dhe të pasojave të tyre", thuhet në njoftimin e policisë së Tiranës. Sipas tyre, masa të shumta janë marrë edhe në drejtim të përballimit të fluksit të lëvizjes së mjeteve, kontrollit të territorit, në zonat turistike gjatë sezonit veror, si dhe përballimin e lëvizjes së këmbësorëve si në qytet ashtu edhe në zonat rurale. "Për përsosjen dhe organizimin e këtij shërbimi janë marrë në vendosjen shërbimeve në bazë të një planvendosjeje në akset rrugore TiranëVorë-Durrës dhe në aksin rrugor Tiranë-Ndroq-Plepa", thanë burimet. Gjithashtu, kontrolle të shumta janë ushtruar në drejtim të mjeteve, që qarkullojnë me targa të huaja dhe pa dokumentacionin përkatës, duke bërë kështu edhe evidentimin me një formular tip. Si rezultat i masave të marra dhe kontrolleve të vazhdueshme të ushtruara nga specialistët e policisë rrugore dy ditë më parë, janë vendosur 648 masa administrative, 459 masa administrative në qytet, 189 masa administrative në linja.

Shtohen aksidentet Ndërsa në analizën e Policisë së Shtetit një vëmendje u është kushtuar edhe aksidenteve rrugore. Kryekomisar Ahmet Prençi tha se "gjendja aktuale e sigurisë rrugore, bazuar në të dhënat statistikore, flet për një numër në rritje të aksidenteve e pasojave të rënda të shkaktuara prej tyre". Prençi tha se me efekte pozitive ka qenë bashkëpunimi me mediat për dhënie informacioni në lidhje me trafikun rrugor dhe përcjellja e mesazheve për përdoruesit e rrugës në lidhje me domosdoshmërinë e zbatimit të kërkesave të legjislacionit rrugor për normat e sjelljes në rrugë. "Nga të dhënat statistikore të administruara, rezulton se në këtë 6-mujor kanë ndodhur gjithsej 492 ngjarje aksidentale, me pasojë 162 të vrarë, 135 të plagosur rëndë dhe 398 të plagosur lehtë. Po të krahasojmë treguesit me të njëjtën periudhë të vitit 2006, rezulton se ka rritje në numrin e viktimave nga aksidentet rrugore", tha drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit. Më tej, shtoi se si fenomen shqetësues për aksidentet rrugore, se fundi është shfaqur dhe largimi në disa raste nga vendngjarja i drejtuesve të automjeteve apo motomjeteve të përfshira, për të cilat është tërhequr vëmendja e të gjithë drejtuesve për forcimin e bashkëpunimit me shërbimet e tjera të policisë në evidentimin dhe kapjen e tyre. "Konstatohet se analizat për aksidentet automobilistike vazhdojnë të kryhen në mënyrë formale pa përgjegjësi dhe nuk nxirren shkaqet e mangësitë", tha Prençi.

D

RASTET Në këtë 6-mujor kanë ndodhur gjithsej 492 ngjarje aksidentale, me pasojë 162 të vrarë, 135 të plagosur rëndë dhe 398 të plagosur lehtë

itën e enjte në Tiranë janë aksidentuar rëndë dy perso na, ndërsa drejtuesi i mjetit ka vrarë veten. Ngjarja ndodhi rreth orës 08:00, në aksin rrugor Vorë-Tiranë, pranë rrugës dytësore Fushë-Mëzez. Gjatë kontrollit është gjendur i vetëvrarë në automjetin e tij, tip "Audi" me targë TR 1204 M shtetasi Artur Tufi, 30 vjeç. Në vendin e ngjarjes shkuan forcat policore të Komisariatit të Policisë Nr. 2 Tiranë, të cilët kanë bërë kufizimin e vendit të ngjarjes. Në automjetin e viktimës është gjetur midis dy sediljeve, pranë dorës së djathtë të viktimës, arma e llojit pistoletë TT, si dhe poshtë këmbëve të viktimës është gjetur një gëzhojë. Nga deklarimet e marra prej dëshmitarëve okularë, rezulton se mjeti i sipërpërmendur ka përplasur në krahun e djathtë një motor të tipit "Jamaha", në të cilin ndodheshin dy persona, Luan Xhaferri, si dhe pasagjeri Ruzhdi Prençi.

Aksidentet kryesisht kryhen nga emigrantët, në shtim janë edhe incidentet në ujë

STUDIMI

Qendra e traumës: Shtohen rastet e të aksidentuarve

A

ksidentet automobilistike janë rritur me rreth 30 për qind më shumë krahasuar me sezonin e dimrit dhe të pranverës. Numri më i madh i aksidenteve këto kohë duket se krijohen nga emigrantët, të cilët kthehen për pushimet e verës. Të dhënat jepen nga qendra e traumës në Spitalin Ushtarak. Sipas mjekëve, në këtë qendër kohët e fundit janë paraqitur më shumë të aksidentuar. Koha më e shpeshtë kur ndodhin aksidentet, sipas kësaj qendre, është herët në mëngjes ose në darkë. Duket se emigrantët nuk përshtaten shpejt me rregullat e shkruara dhe të "pashkruara" të qarkullimit rrugor shqiptar. Kjo është edhe një nga arsyet që shumicën e ak-

Janë klinikat kirurgjikale ato që përdorin njësi gjaku apo që konsumojnë më shumë se 50 për qind të njësive të shpërndara

Sipas qendrës së traumës, kohët e fundit numri i të aksidentuarve është rritur me 30 për qind krahasuar me sezonet e kaluara sidenteve e bëjnë emigrantët. Por jo vetëm ata, sipas raporteve të qendrës së traumës, me nisjen e sezonit turistik janë shtuar edhe rastet e aksidenteve në ujë. Të aksidentuarit në ujë nuk janë vetëm nga Tirana dhe Durrësi,

por edhe nga qytete të tjera të vendit. Të aksidentuarit kanë probleme me shtyllën kurrizore, me kokën apo me pjesë të tjera të trupit, të cilat dëmtohen gjatë hedhjeve të pakontrolluara apo

Drejtori i Mjekësisë Ligjore, masa paraprake për 8 vartësit

Kallëzimi, mjekët në prokurori kandali i lirimit të dhjetëra të burgosurve do të transferohet në prokurori. Burime zyrtare nga Ministria e Drejtësisë thanë se dosja pritet të transferohet në organin e akuzës për një verifikim të plotë. Pritet që tetë mjekët e shkarkuar të japin shpjegime për çdo rast në organin e akuzës. Nëse verifikohen akuzat e ngritura nga dikasteri i Rusmalit mjekët rrezikojnë një dënim nga gjobë deri në 10 vjet heqje lire. Gjithsesi dosja pritet të shqyrtohet n ë fillim të muajit shtator. Mësohet se për të gjitha shkeljet ligjore që janë vërejtur në raport propozohen masa të ashpra jo vetëm ndaj ekspertëve të institutit të Mjekësisë Ligjore të përfshirë në këto çështje, por edhe për prokurorët që i kanë ndjekur ato. Ndërkohë që Ministria e Drejtësisë bënte me dije se së shpejti do të dalë me një raport përfundimtar dhe për pjesën tjetër të këtij fenomeni që ka të bëjë me rolin dhe shkeljet e ligjit nga ana e gjyqtarëve në këtë proces, çka duket se do t'i trazojë edhe më shumë ujërat në sistemin e drejtësisë.

të nxituara. "Ata që vijnë janë kryesisht të rinj, mosha e adoleshentëve, por edhe ndonjë i rritur", thonë mjekët. Sipas tyre, një pjesë e mirë kanë probleme për një kohë të gjatë dhe meshkujt më shumë duhet të kenë kujdes

MASAT

dosja

S

nga këto hedhje të pakontrolluara. Njësitë më të mëdha të gjakut shpenzohen në klinikat kirurgjikale, e në mënyrë të veçantë në klinikën e ortopedisë. Një nga studimet e fundit që ka kryer qendra e gjakut, pohon pikërisht faktin se "janë klinikat kirurgjikale ato që përdorin njësi gjaku apo që konsumojnë më shumë se 50 për qind të njësive të shpërndara nga bankat e gjakut. Kon-kretisht, në studim thuhet se "ndërhyrjet kirurgjikale zënë vendin kryesor në përdorimin e gjakut në klinikë dhe ortopedia është klinika që përdor më shumë gjak". Në studim është krahasuar nevoja dhe përdorimi i njësive të gjakut edhe gjatë kohës së rikonstruksionit të spitalit.

Skandali, shkarkohen mjekët ligjorë S

hkarkohen nga puna tetë punonjës të Mjekësisë Ligjore të akuzuar se kanë nxjerrë nga burgu 18 të burgosur. Lajmi bëhet i ditur nga burime zyrtare pranë Mjekësisë Ligjore në Tiranë. Sipas saj, vendimi është marrë nga drejtori i këtij institucioni, Besim Ymaj. Sipas vendimit shkarkohen nga puna mjekët Suzana L., Arben Ll., GramozY., Shkëlqim K., Ermira Ku., Asqeri Xh., Anesti V., dhe Latif F. Hetimi në Institutin e Mjekësisë Ligjore kishte nisur nga Ministria e Drejtësisë në mesin e muajit maj të këtij viti dhe ka përfshirë kontrollin e 22 akteve të ekspertimit mjekoligjor. Rezultatet e raportit të Ministrisë së Drejtësisë tregojnë se për 18 të burgosur aktet e ekspertimit ishin joreale. Ata ishin dënuar për vepra penale të rën-

da si vjedhje, përdhunim, trafikim lëndësh narkotike, vrasje me paramendim dhe janë liruar nga burgjet me arsyetimin se "vazhdimi i qëndrimit në burg rrezikonte jetën e tyre". Sipas ministrisë, "informacionet e grumbulluara janë shqetë-

suese, sepse ato dëshmojnë ekzistencën e një mekanizmi të instaluar institucional të korrupsionit". Në përfundim të hetimeve është përpiluar edhe raporti përkatës, sipas të cilit "del qartë se në shumicën e tyre ekspertët e Institutit të Mjekësisë Ligjore, në mënyrë të veçantë ekspertët psikiatër, kanë falsifikuar haptazi aktet e ekspertimit, duke kryer masivisht ekspertiza joreale për personat që ose nuk janë ekzaminuar ndonjëherë ose janë ekzaminuar në një seancë të vetme në kushtet ambulatore, apo për persona të deklaruar recidivë në tentativën e tyre për të vrarë veten, ndërkohë që nga dosjet e tyre personale nuk rezulton të kenë pasur ndonjëherë tentativë për vetëvrasje".

AKTUALITET

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Në pjesën më të madhe të institucioneve të vuajtjes së dënimit u vunë re mungesa të pajisjeve dhe të mjeteve të nevojshme për pastërtinë vetjake

SHQIP 35

Pjesa më e madhe e materialeve për pastërtinë vetjake siguroheshin nga familjarët e të paraburgosurve dhe të dënuarve

koment

Kodi Penal dhe korrupsioni JOLA XHAFO*

Komiteti Shqiptar i Helsinkit publikon raportin vjetor për respektimin e të drejtave të njeriut në Shqipëri

“Një mal me probleme në qelitë e burgjeve tona” Më shqetësuese mbeten përdorimi i dhunës dhe trajtimi i homoseksualëve

D

uket se problemet me qelitë e policisë dhe të burgjeve nuk kanë të sosur në Shqipëri. Komiteti Shqiptar i Helsinkit ka publikuar dje raportin vjetor (2006) për respektimin e të drejtave të njeriut, në faqet e shumta të të cilit renditen një sërë problemesh serioze në këtë fushë. Sipas KSHH, reforma ligjore në fushën e paraburgimit dhe në burgje ka qenë e fokusuar më shumë në hartimin e akteve nënligjore, sesa në ndryshime ose përmirësime të ligjeve. "Ndonëse në vitin 2005 ishte përgatitur një paketë ligjore për drejtësinë e të miturve, pjesë e së cilës ishin edhe disa ndryshime në ligjin për të drejtat dhe trajtimin e të dënuarve me burgim dhe ekzekutimin e vendimeve penale, kjo paketë nuk kaloi për miratim në Parlament", nënvizon Komiteti. Raporti nënvizon disa përmirësime të kryera në infrastrukturën e disa burgjeve, si krijimi i mjediseve të reja të pritjes së familjarëve të të paraburgosurve në institucionin e paraburgimit nr. 313, në në Tiranë dhe shtimi i numrit të punonjësve socialë e psikologëve me kohë të pjesshme në burgje. Megjithatë, një pjesë e madhe e rekomandimeve urgjente të Komitetit kundër Torturës i Këshillit të Evropës (CPT), Avokatit të Popullit dhe të Komitetit Shqiptar të Helsinkit për sistemin e paraburgimit nuk janë zbatuar.

Komitetit Shqiptar të Helsinkit, në pjesën më të madhe të institucioneve të vuajtjes së dënimit u vunë re mungesa të pajisjeve dhe të mjeteve të nevojshme për pastërtinë vetjake. Pjesa më e madhe e materialeve për pastërtinë vetjake siguroheshin nga vetë familjarët e të paraburgosurve dhe të dënuarve. Probleme paraqiste ushtrimi i forcës ndaj të burgosurve apo paraburgosurve (Komiteti ka marrë një numër të madh ankesash për keqtrajtim nga

Shumë pak përmirësime... Gjendja në vendet e paraburgimit në komisariatet e policisë ishte e rëndë dhe nuk kishte përmi-rësime nga vitet e mëparshme. Ato nuk plotësonin asnjë nga parametrat e përcaktuar në ligj. Sistemi i paraburgimit vazhdonte të ishte në mjediset e komisariateve të policisë në varësi të Ministrisë së Brendshme. Vetëm në muajin janar 2007 filloi procesi i ndërprerë i transferimit të vendeve të paraburgimit i cili në përgjithësi ka ecur mirë. Përdorimi i dhunës NORMA dhe veprimet degraduese sidomos për shkak të kushteve në vendet e paraburgimit mbetën ende shqetësim, ndonëse me përmasa më të pakta. Këto janë disa nga konstatimet e Helsinkit, i cili gjatë vitit 2006 mori ankesa të shumta nga personat e arrestuar dhe të dënuar e gjithë përpjekjet e kry pikërisht për shkelje të të era nga administrata e drejtave të tyre. "Verifikimi burgjeve, norma e ushqimit i pretendimeve të tyre ishpër të dënuarit dhe në te i vështirë, pasi atyre nuk paraburgime vazhdonte të u mundësohej e drejta e inishte e njëjtë në po atë nivel formimit dhe e komuniqë ishte përcaktuar në vitin kimit në kohë me organiza1974. Në korrik të vitit 2006 u tat e të drejtave të njeriut, lëshua një urdhër i ministrit të me përjashtim të takimeve Drejtësisë dhe atij të Shëndeme prokurorët e çështjeve. tësisë, që sanksiononte përGjithashtu, verifikimi i premirësimin në sasi dhe në tendimeve të tyre vështirëpërmbajtje të menysë për të sohej edhe për faktin që ata dënuarit në burgjet shnuk kanë pasur mundësi të qiptare. Por, pavarësisht nga shiheshin nga një mjek ligkjo, ky urdhër ende nuk ishte jor menjëherë pas ushtrimvënë në zbatim brenda vitit it të dhunës ose përdorimit 2006. Gjatë vitit 2006 u vunë të forcës", konstaton me re disa ndryshime të vogla keqardhje raporti i KSHH. pozitive në disa burgje, si vënia në përdorim të plotë e Dhuna dhe laboratorit dhe e shërbimit homoseksualët ambulator në spitalin e burSipas konstatimeve të gut, përmirësimi i kushteve kryera nga vëzhguesit e

M

policia nëpër komisariate ose gardianët në qeli) si dhe trajtimi i personave homoseksualë në komisariatet e policisë dhe në burgje. "Sipas verifikimeve të kryera pas arrestimin në flagrancë të disa personave me inicialet N.A., F.H., B.L. dhe F.M., të akuzuar për veprat penale të marrëdhënieve seksuale në vendet publike dhe të ushtrimit të prostitucionit në bashkëpunim, të paraburgosurit në institucionin e paraburgimit nr. 302, Tiranë, pretenduan se nuk ishin informuar me të

drejtën e tyre për të zgjedhur mbrojtës, për arsyet e ndalimit, akuzën dhe provat përkatëse në mbrojtje të saj", thekson KSHH. Sipas tij, kjo ka sjellë si pasojë humbjen e afateve të ankimimit ndaj vendimit të vlerësimit të masës së arrestit. Për këtë çështje, Komiteti ka informuar prokurorinë e Tiranës dhe atë të Përgjithshme për verifikimin e pretendimeve mbi shkeljet procedurale të pretenduara, duke u kërkuar autoriteteve marrjen e masave konkrete ndaj përgjegjësve.

RASTET

Të sëmurët mendorë, çështja e pazgjidhur

Si ndryshoi gramatura për të burgosurit higjieno-sanitare në këtë institucion, marrja e masave konkrete për përmirësimin e shërbimit shëndetësor në institucionin e paraburgimit nr. 302 në Tiranë për kartelizimin e të gjithë të paraburgosurve, diagnostikimin e tyre për sëmundjen e Hepatitit C dhe vendosja e lidhjeve me Institutin e Higjienës. Komiteti Shqiptar i Helsinkit konstaton se megjithatë, shërbimi shëndetësor në paraburgimet janë në gjendje shumë të rëndë. "Në të gjitha paraburgimet e komisariateve të policisë dhe në paraburgimin e Vlorës mungon plotësisht shërbimi stomatologjik. Në disa paraburgime të tjera mungon mjeku ose baza materiale, barnat stomatologjike e mjekësore", thuhet në raport.

P

or edhe trajtimi i të sëmurëve mendorë vazhdon të mbetet problem shqetësues dhe ende i pazgjidhur. Në shtator të vitit 2005, sipas KSHH, ministria e Drejtësisë siguroi mjediset për ndërtimin e një institucioni të veçantë për të dënuarit e sëmurë në Durrës, por deri në fillim të vitit 2007 nuk u arrit të fillojë nga puna ristrukturimi i kësaj godine. Të sëmurët mendorë dhe fizikë vazhdojnë të mbahen në burgje së bashku me të dënuar të tjerë. Si pasojë e mostrajtimit të specializuar, një i dënuar me inicialet D.S., në burgun e Peqinit ka tentuar disa herë të vetëvritej, duke paraqitur në këtë mënyrë rrezikshmëri të lartë jo vetëm për shëndetin e tij,

por edhe të administratës së burgut përkatës. Në korrik të vitit 2006, Komiteti Shqiptar i Helsinkit ka vënë në dijeni Drejtorinë e Përgjithshme të Burgjeve dhe i rekomandoi vlerësimin e situatës konkrete me qëllim mbajtjen e këtij të dënuari nën mbikëqyrje dhe trajtim të vazhdueshëm nga ana e një mjeku psikiatër. Mundësitë për veprimtaritë riedukuese në vendet e paraburgimit dhe burgje janë të pakta. Bibliotekat janë të varfra, ashtu si edhe donacionet. Komiteti mori para pak kohësh nismën për pasurimin e bibliotekave me literaturë juridike dhe artistike, një nismë të cilës iu bashkuan edhe disa organizata të të drejtave të njeriut dhe donatorë të huaj.

N

ë kuadrin e masave kundër korrupsionit, përqasja e legjislacionit shqiptar me standardet ndërkombëtare, përbën një nga aspektet më të rëndësishme. Shqipëria është bërë pjesë e zhvillimeve ndërkombëtare rajonale në këtë fushë. Këshilli i Evropës ka ngritur një mekanizëm kontrolli (GRECO) për të monitoruar zbatimin e parimeve bazë në luftën kundër korrupsionit dhe zbatimin e instrumenteve të tjera ndërkombëtare në përputhje me Programin e veprimit kundër korrupsionit. Gjithashtu, Shqipëria ka marrë pjesë në programe të ndryshme kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar në vendet e Evropës Juglindore (PACO), si dhe në programe të tjera që zbatohen nga organizatat ndërkombëtare që operojnë në Shqipëri. Në kuadrin rajonal, Shqipëria është pale e iniciativës së SPAI-t (Iniciativa Antikorrupsion e Paktit të Stabilitetit) e nisur në shkurt të vitit 2000 në Sarajeve me pjesëmarrjen e 8 shteteve të rajonit. Veçanërisht, me mjaft rëndësi paraqiten shtesat dhe ndryshimet e bëra së fundmi në Kodin Penal. Formulimet për korrupsionin tashmë mbështeten kryesisht në aktet juridike ndërkombëtare. Dispozitat janë përmirësuar në drejtim të përmbajtjes, dhe detajimit të tyre si dhe janë ashpërsuar masat e dënimit. Por, ndonëse kuadri ligjor është përmirësuar në mënyrë të ndjeshme, nuk ka pasur suksesin e duhur në ndryshimin e realitetit, në lidhje me parandalimin dhe goditjen e korrupsionit. Në kontekstin e kësaj panorame natyrshëm lind pyetja: Sa efikase kanë qenë masat ligjore antikorrupsion dhe si mund të përmirësohen ato? Roli aktiv i organeve të drejtësisë në zbatimin e legjislacionit, mbetet një nga aspektet më të rëndësishme në luftën ndaj korrupsionit. Në fund të fundit janë pikërisht këto organe që i japin jetë dhe e bëjnë efikas legjislacionin penal. Por, vështirësia rritet ndjeshëm në mungesë të një denoncimi të rasteve të korrupsionit nga ana e qytetarëve. Nga një Monitorim që Qendra për Nisma Ligjore Qytetare ka kryer pranë gjykatave dhe prokurorive të rretheve Tiranë, Vlorë e Shkodër, në lidhje me procedimet penale për veprat që lidhen me korrupsionin, është konstatuar se numri i denoncimeve nga qytetarët për veprat penale të korrupsionit dhe të atyre që lidhen me korrupsionin është i papërfillshëm. Ndërkohë, më shpesh, kallëzimet që vijnë nga institucionet në rreth 50% të rasteve përfundojnë me mosfillimin ose pushimin e çështjes penale. Edhe pse pjesa më e madhe e qytetarëve kanë qenë viktima të praktikave korruptive, shumë pak prej tyre janë të ndërgjegjësuar për faktin se korrupsioni përbën një veprimtari kriminale me qëllim përfitimi. Të mirat që sigurohen nga veprimet korruptive nuk janë gjë tjetër veçse produkte kriminale. Ende shqetësues është perceptimi i qytetarëve për korrupsionin. Shfaqja e praktikave korruptive në të gjitha aspektet e jetës shoqërore dhe veprimtarisë shtetërore, bën që qytetarët ta konsiderojnë atë si një fenomen normal. Ai konsiderohet thjesht si një mjet që mundëson zgjidhjen e shpejtë të problemeve të tyre, duke mos e perceptuar faktin se janë përfshirë edhe vetë në një akt korruptiv. Korrupsioni perceptohet nga qytetaret si një fenomen jetik, i pranishëm në të gjitha aspektet e veprimtarisë së tyre të përditshme, ku shpeshherë ata vetë bëhen gjenerues dhe nxitës të tij. Nëse ky fenomen shoqërohet edhe nga problemet e burokracisë, paaftësisë profesionale dhe neglizhencës shtetërore, ai përbën shkakun kryesor për humbjen e besimit të qytetarëve ndaj autoritetit shtetëror. Ndërkohë, më të kualifikuara profesionalisht duhet të jenë kallëzimet që vijnë nga institucionet. Ato duhet të krijojnë të gjitha kushtet për procedimin e fajtorit; për më tepër ato nuk mund të përdoren si kërcënime për personat e larguar nga puna edhe pse duket që në pamje të parë se mungojnë elementet e veprës penale. Për këtë qëllim, duhet të përmirësohet kualifikimi, veçanërisht i juristëve pranë institucioneve. Por, një sërë problemesh u evidentuan gjatë monitorimit në këto organe, në lidhje me krijimin e infrastrukturës së nevojshme dhe forcimin e bashkëpunimit të tyre me organe të tjera shtetërore. P.sh., si shqetësim i dukshëm u paraqit pamundësia financiare e organeve të prokurorisë për të përsosur praktikat e saj në ndjekjen penale të këtyre veprave. Pamundësia financiare u paraqit gjithashtu, si një nga shkaqet kryesore të mungesës së vazhdimësisë së transparencës së gjykatave, përmes publikimeve në faqen e internetit etj. Gjithashtu, rëndësi të veçantë paraqet trajnimi i specialistëve, si ato për policinë gjyqësore, prokurorët dhe gjyqtarët në lidhje me korrupsionin, teknikat e veçanta hetimore të tij dhe lidhjet e tij me krimet e tjera. *Pedagoge në Fakultetin e Drejtësisë, Universiteti i Tiranës

SOCIALE

SHQIP 36

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

TIRANË/ Besimtarët myslimanë luten me duar nga qielli në ditën e xhuma

Lutjet e të gjithëve: “O Zot, na lësho shi” V

etëm Zoti e ka në dorë për të sjellë reshje shiu". Me këtë bindje, dje, ditën e xhuma, lutjet e së premtes së besimtarëve myslimanë, janë përqendruar te thirrja drejtuar Zotit për të sjellë shi në tokën e tharë e zhuritur nga thatësira e tejzgjatur. Predikuesi i xhamisë "Dine Hoxha" në rrugën e Kavajës, Ahmed Kalaja, u bëri thirrje besimtarëve që të luten me zemër që siç u shpreh ai, Allahu i madhëruar, të na mëshirojë si krijesa e të na sjellë shi, në këtë kohë, kur vendi po vuan nga mungesa e energjisë elektrike dhe nga zjarret

që po përflakin vendin. Në dok- rënien e shiut që në Kuran, përtrinën islame, Zoti është i plotfu- mendet nga vetë Zoti si një nga qishëm për gjithçka; mirësitë më të mëdha është ai që krijon shtë tij mbi të gjitha krijekaqet dhe pasojat. sat në tokë, duke përfPredikuesi Kalaja tha Në rastin e lutjes për shirë, njerëzit, bimët se nuk ka ndërprerje gjallesat. Në këtë shi, ajo që duhet të dhe të kondensimit të kontekst, ai u bëri thiravujve në atmosferë, bëjë besimtari si rje të gjithë shtresave të çka mundëson popullsisë që t'u kthepërpjekje, është hen lutjeve të sinqerta rënien e reshjeve. Por sipas tij, Zoti me dhe t'u largohen gjynaplotfuqishmërinë e largimi nga gjynahet heve që sipas tij, janë tij absolute, ndëshlakuriqësia, imoraliteti, kon njerëzit për zhytjen e tyre në vjedhja dhe mashtrimi me të rënmëkate, duke e bërë të pamundur dat, vrasjet. Para ritualit të lutjes,

Mjeku këshillon: Mos abuzoni me sasinë e ushqimit dhe as me sforcimin e muskujve

Këshilla për fëmijët e vegjël

Çarçafë të lagur në dritare O

Dietat dhe takat e larta, jashtë sezonit të verës Fluksi i pacientëve vazhdon. Më shumë se 300 raste në urgjencë LORINA MIXHA

K

a edhe nga ata që nuk e kanë marrë seriozisht vapën. Edhe pse temperaturat prej tri ditësh janë ulur me disa gradë, përsëri në urgjencën e kryeqytetit, spitalin universitar, poliklinika apo qendrat shëndetësore të lagjeve vazhdojnë flukset e pacientëve me shqetësimet e vapës. Plot 70 qytetarë paraqiten çdo ditë në urgjencën e qytetit, rreth 100 të tjerë kërkojnë ndihmë në spitalin universitar e pjesa tjetër 'përplasen" te mjeku i lagjes. Por të prekurit nga vapa nuk janë vetëm të moshuar, pacientët me luhatjet e tensionit apo fëmijë. Një pjesë e mirë e vajzave të reja apo edhe adoleshentet kanë pasur probleme me vapën. Dhe kjo jo, sepse organizmi i tyre nuk e përballon dot të nxehtin e stinës, por si pasojë e mbajtjes së dietave apo sforcimit gjatë ditës qoftë duke lëvizur me taka të larta, qoftë duke pirë shumë kafe gjatë ditës për të mos konsumuar ushqimet gjatë vakteve. "Gjatë stinës së verës me rritjen e temperaturave rritet edhe kërkesa për të konsumuar lëngje. Sasia e kufizuar e ushqimit krijon dehidrimin e organizimit, për këtë duhet të konsumohen çdo ditë minimalisht 2 deri në 3 litra ujë", sqaron mjeku i urgjencës, Erion Stojku. Sipas tij, metabolizmi i njeriut ka nevojë për një pjesë të ushqimeve për të kryer funksionin normal. Dietat nuk rekomandohen të përdoren në stinën e verës. Sigurisht, duhet ngrënë lehtë dhe duhen konsumuar shumë lëngje. "Në temperaturat e larta me anë të djersitjes konsumohen lëngjet, për këtë ato duhet të zëvendësohen", këshillon Stojku. Po ashtu, një person i cili nuk është mësuar të konsumojë disa kafe në ditë, duke ndryshuar regjim kjo i ndikon në rritjen e tensionit. Pijet alkoolike në masë të vogël e rrisin tensionin, ndërsa të marra në masë të mëdha arrijnë ta ulin atë duke krijuar luhatje të tensionit. "Në temperatura të larta qytetarët nuk duhet të sforcohen, të kryejnë punë të rënda dhe të lodhen. Ecja ndihmon në qarkullimin e gjakut, por përdorimi i takave krijon sforcim dhe në moshat e vogla ka edhe efekte të tjera negative", thotë mjeku. Sipas tij, adoleshentet ende nuk i kanë plotësisht të formuara kockat për këtë takat e larta i krijojnë defekte, shkëputje, deformime, si dhe dhembje mesi. Veç këshillave për të mos dalë nga shtëpia pas orës 09:30, si dhe për të ndenjur në ambiente të freskëta, mjekët ndalojnë mbajtjen e dietave apo sforcimin e turpit duke veshur taka tepër të larta. Sakaq, këshillat për ditët e nxehta të stinës së verës duhen marrë seriozisht nga të gjithë, edhe nga ata që gëzojnë shëndet të plotë.

besimtarët kthyen nga e prapa veshjen e sipërme si simbol i dëshirës për ndërrimin e gjendjes ku ndodhet sot vendi; pra nga thatësirë në shi e reshje të shumta. Në doktrinën islame, lutja është një ndër kolonat e besimit. Me anë të saj, njeriu tregon pafuqishmërinë e vet përballë fuqisë absolute të Zotit, por po aq e rëndësishme është përpjekja e tij që duhet të bëjë për të arritur qëllimin. Në rastin e lutjes për shi, ajo që duhet të bëjë besimtari si përpjekje, është largimi nga gjynahet, shoqëruar me lutje të pandërprera.

Dietat Ndikojnë negativisht në organizëm, sidomos kur ato nuk janë përshkruar nga mjeku dietolog. Trupi i njeriut gjatë verës duhet të konsumojë lëngje dhe vitamina

Takat E larta në moshën e vogël krijojnë probleme me deformimin e kockave, dhembje mesi dhe sforcim të këmbëve. Në temperatura të larta këshillohen këpucë të rehatshme

rganizmi i fëmijëve të veg jël është tepër i ndjeshëm ndaj ndryshimeve klimaterike. Për këtë mjekët i këshillojnë nënat që gjatë temperaturave të larta të mos i veshin trashë fëmijët, t'u japin atyre lëngje frutash, ujë të kontrolluar apo shëtitje gjatë orareve të paradites apo pasdites. Po ashtu, pediatri këshillon që në dritaren e dhomës ku rri fëmija të vendosen çarçafë të lagur. Kjo ndihmon në freskimin e ambientit ku rri fëmija. Ata duhet të lahen disa herë në ditë me ujë të vakët dhe duhet të veshin rroba të pambukta. Nënat nuk duhet t'i shëtisin pas orës 09:30 deri në 19:00. Nëse janë me pushime, fëmijët duhet të evitojnë rrezet e diellit, të lahen në ujë të ndotur. Lëkura e tyre duhet kryer me krem të posaçëm dhe me faktorë të lartë mbrojtjeje. Për çdo shqetësim, prindërit duhet të drejtohen në poliklinikë dhe jo te farmacisti për t'u dhënë ilaçe të parekomanduara nga mjeku. Shenjat e para të virozës së stinës, janë temperaturë, çrregullime pastro-intenstinale, dhembje fyti, irritim i lëkurës. Aktualisht, në pediatri paraqiten çdo ditë nga 150 deri në 200 fëmijë me shqetësime të vapës.

PARASHIKIMI

Çerdhet

Instituti i Hidrometeorologjisë: kemi ndryshime të motit, sot temperaturat ulen edhe me 1 gradë

Fëmijët, pa drita edhe në shtëpi, edhe në kopsht

Largohet i nxehti afrikan, temperaturat ulen me 50 Celsius I

nxehti afrikan që pushtoi vendin është larguar ngadalë. Gjatë këtyre tri ditëve ka pasur rënie të temperaturave dhe një freskim të motit. Dje temperaturat janë ulur me 3-4 gradë Celsius, ndërkohë që sot pritet të ulen me 1-2 gradë Celsius. Instituti i Hidrometeorologjisë ka parashikuar se të tilla temperatura do të mbizotërojnë në vendin tonë edhe për ditët në vazhdim. Sinoptikanët nuk kanë parashikuar reshje shiu gjatë fundjavës, por të paktën qytetarët do të mjaftohen me uljen e këtyre temperaturave. Dita e hënë dhe e martë kanë qenë ditët më të nxehta, në të cilat temperaturat kanë kaluar 40 gradë Celsius. Gjatë kësaj periudhe në vendin tonë kanë mbizotëruar rrymat afrikane, moti ka qenë i nxehtë dhe vera e thatë. Temperaturat që janë shënuar kohët e fundit kanë qenë nga 37 deri në 40 gradë Celsius. Ndërkaq parashikimet për fund-

Temperaturat që janë shënuar kohët e fundit kanë qenë nga 37 deri në 40 gradë Celsius

javën dhe fillimin e javës së re tregojnë se temperaturat do të jenë nga 35 deri në 37 gradë celsius. Megjithëse temperaturat po ulen, mungesa e ujit dhe kufizimi i dritave nuk ka lëvizur nga "parame-

trat" e përcaktuar për këtë verë. Kufizimet e energjisë elektrike vazhdojnë të jenë më shumë se 4 orë. Këto kufizime nuk janë ndalur as për poliklinikat e as për qendrat shëndetësore. Edhe uji i pijshëm vazhdon të mungojë në çezmat e qytetarëve. Drejtoria e Ujësjellës-Kanalizimeve ka njoftuar se në zonën e Bathores janë ndërprerë me dhjetëra lidhje të paligjshme. Pavarësisht nga kjo, zonat problematike, si Komuna e Parisit, Kodra e Priftit, Kamza, Kinostudioja, Zogu i Zi, Kombinati dhe zona e 21 Dhjetorit vazhdojnë të vuajnë krizën e ujit të pijshëm. Bashkë me to tanimë mungesën e presionit të ujit dhe boshatisjen e depove brenda dy orëve e vuan edhe qendra më e madhe spitalore, "Nënë Tereza". Dy ditë më parë drejtoria e kësaj qendre i kërkoi Ujësjellës- Kanalizimeve zgjidhjen e këtij problemi.

F

ëmijët e vegjël janë të detyruar të durojnë të nxehtin, oraret e vonuara të drekës, por edhe ankimet e kuzhiniereve për mungesën e dritave. Edhe pse në çerdhe e kopshte janë marrë masa që fëmijët të kenë një ambient më të freskët, përsëri ata duhet të durojnë njësoj si të mëdhenjtë temperaturat e larta. Në ambientet ku prindërit paguajnë para për të siguruar qëndrimin e tyre sa më të rehatshëm, nuk ka as drita, as ujë për të vënë në punë kondicionerët ose freskueset. Kur s'ka drita, nuk ka as ujë. Edukatoret mjaftohen me rezervat që kanë mbushur, ose përfitojnë nga ardhja e korrentit për të plotësuar kushtet minimale për qëndrimin e fëmijëve në çerdhe. Kuzhinieret përfundojnë gatimet gjatë orareve kur ka drita, por kufizimet në disa zona në shumicën rasteve janë gjatë orareve të paradites. Në këto kushte fëmijët freskohen me ujë, qëndrojnë në hije dhe konsumojnë lëngje të freskëta. Kufizimet e energjisë elektrike në kryeqytet janë parashikuar të jenë nga katër orë nga Korporata Elektroenergjetike. Ende nuk është dhënë ndonjë afat i përcaktuar se kur do të ndërpriten kufizimet. Por deri atëherë fëmijët, qytetarët, të sëmurët, banorët që jetojnë në qendër të qytetit, por edhe në periferi, do të vazhdojnë të vuajnë krizën e ujit, të dritave, duke penguar punët në kuzhinë, si dhe duke çuar drejt falimentimit të shpejtë shumicën e bizneseve të cilave u paralizohet puna nga mungesa e energjisë. Edhe marrëveshja e arriturr një javë më parë nga Drejtoria e Ujësjellës-Kanalizimeve dhe Korporata Elektroenergjetike duket se nuk po gjen zbatim.

S O C I A L E

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 37

Uji i puseve nuk pihet. Detyrohen ta blejnë me 200 lekë për çdo 30 litra

THATËSIRA

Q

ë nga muaji maj i këtij viti, fshatra të tëra në rrethin e Fierit nuk kanë pikën e ujit. Në fshatin Grecalli të Komunës Qendër Fier, banorët tregojnë se u mbushën plot 90 ditë që nuk furnizohen nga Ujësjellësi dhe burimi i vetëm në këto ditë përvëluese vere është një autobot, i cili merr fshatrat me radhë për të shitur ujë. Banorët e këtij fshati, 7 kilometra larg qytetit të Fierit tregojnë se prej tre muajsh nuk kanë parë ujë në çezmat. “Kemi tre muaj që u thamë për ujë. Për larjen e rrobave dhe për punët e tjera kemi shpuar puse. Në fshat të gjithë kanë shpuar puse, por ai nuk pihet”, thotë Dhkosi Mile, një grua rreth të 50-ave, nga ky fshat. Banorët e Grecallisë tregojnë se edhe në fshatrat fqinjë, Mujalli e Daullas, vuajnë për ujë të pijshëm. Por kryetari i Komunës Qendër Fier thotë se thatësira e ujit të

Thahen për ujë fshatrat e Fierit, tregtarët nisin punën me autobote Fshatrat e Fierit nuk Një autobot shkon furnizohen nga çdo ditë fshat më Ujësjellësi prej gati fshat për të shitur ujë tre muajsh të pijshëm pijshëm ka përfshirë të gjithë komunën. “Kemi një periudhë të gjatë kohe që nuk furnizohemi me ujë të pijshëm. Është krim të lësh mijëra banorë pa ujë, por faji nuk është i yni. Zgjidhja më e mirë për të përballuar situata të tilla, do të ishte kalimi i Ujësjellësit në administrim të komunës, sepse ne nuk mund as ta urdhërojmë Ujësjellësin dhe as ta ndëshkojmë kur nuk është korrekt me banorët”, thotë kryekomunari. Përtej Komu-

nës Qendër, situata është e njëjtë. Komuna të tëra si ajo e Libofshës, Kumanit, Kurjanit, Topojës dhe Zharrzës kanë edhe ato tre muaj pa ujë. Zyrtarë të këtyre komunave thanë se në infrastrukturën e ujit të pijshëm janë bërë investime, por uji ka muaj të tërë që nuk shkon në familjet e fshatarëve. Në Komunën e Libofshës, kryetari i saj, Nikolla Zaka, ka pranuar mungesën e ujit të pijshëm dhe ka thënë se “edhe unë si komuni-

teti i zonës vuaj mungesën e ujit të pijshëm”. Ndërkohë që në Komunën e Topojës, banorët tregojnë se janë kthyer në kafshë dhe së bashku me to arrijnë të sigurojnë ujë në burimet natyrore. Në një numër të madh komunash të rrethit të Fierit dhe të Mallakastrës, konfirmohet se në fshatra ka nisur tregtimi i ujit me autobote. Banorët konfirmojnë gjithashtu, se një sasi prej 30 litrash ujë kushton 200 lekë. Gjithashtu, këta banorë pohojnë se presin me padurim ardhjen e autobotit, me qëllim sigurimin e ujit. Ndërsa pranë Drejtorisë së Ujësjellësit Fier askush nuk dëshiron të prononcohet në lidhje me këtë situatë. M.Troka

Banorët e Rrëmbecit akuzojnë Ujësjellësin se nuk klorinon ujin. Mjekët: Është virozë e stinës

Fëmijët

Korçë, alarm për epidemi nga uji i ndotur

NUMRI Në spital janë shtruar 8 fëmijë, ndërsa shumë të tjerë janë kuruar në shtëpi

SHENJAT Të gjithë fëmijët e shtruar në spital kanë pasur temperaturë, bark e të vjella

Tetë fëmijë nga i njëjti fshat përfundojnë në spital

A

larm epidemie në Korçë. Të paktën tetë fëmijë nga fs hati Rrëmbec i Korçës kanë përfunduar në spital me simptoma të njëjta: bark, të vjella dhe temperaturë të lartë. Prindërit e vogëlushëve kanë vënë alarmin se bëhet fjalë për një epidemi, që, sipas tyre, mund të jetë shkaktuar nga përdorimi i ujit të ndotur që shkon nëpër shtëpitë e zonës. Por, edhe pse brenda pak orëve janë shtruar në spitalin e Korçës fëmijë të grupmoshave të ndryshme nga e njëjta zonë, mjekët pediatër kanë përjashtuar mundësinë e infektimit të tyre, duke e konsideruar këtë situatë jo epidemi, por bark vere. Ndërsa nga ana e familjarëve janë hedhur edhe dyshimet, pasi ka shumë fëmijë të tjerë në zonë, që nuk i janë drejtuar spitalit, por po mjekohen nëpër shtëpi. Mariana Caushi, që ka çuar të dy fëmijët e saj në spital tregon se në fshat janë me dhjetëra fëmijë të tjerë të sëmurë, me të njëjtat simptoma. “Unë i kam sjellë të dy fëmijët në spital, pasi kanë qenë shumë të sëmurë dhe me temperaturë të lartë, me bark dhe të vjella. Në dhomën ku kam pasur të shtruar fëmijët kanë ardhur gjatë natës edhe gjashtë fëmijë të tjerë po nga fshati Rrëmbec dhe të gjithë kishin të njëjtin problem. Ne e lidhim këtë me ujin e ndotur që kemi në fshat, pasi ka dalë me probleme nga analizat e para disa ditëve”, thotë Marina. Ndërsa prindërit kanë vënë alarmin për epidemi, ata akuzojnë Ndërmarrjen e Ujësjellësit se nuk klorinon sistematikisht ujin. Fëmijët e vegjël janë mbajtur për 24 orë në spitalin pediatrik të Korçës dhe pas trajtimit me terapi ditore janë kthyer në fshatin e tyre. Sipas mjekëve pediatër, gjendja e tyre shëndetësore nuk ka qenë e rëndë, ndërsa gjatë ditës së premte vetëm dy fëmijë janë trajtuar në kushte spitalore. Mjekja pediatre infeksioniste, Ana Kristo, hedh poshtë versionin e dhënë nga ana

e prindërve të fëmijëve. Sipas saj, çdo ditë ka të paktën 40 vizita nga të cilët 20 fëmijë trajtohen me terapi ditore në spitalin pediatrik. Ana Kristo thotë se për shkak të temperaturave të larta, vogëlushët

janë prekur nga barku i verës dhe ka shumë raste të tilla, por nuk mund të flitet për një epidemi. “Gjendja e fëmijëve nga Rrëmbeci është e mirë dhe pasi janë trajtuar me mjekim kanë dalë nga spitali. Nuk kemi të

bëjmë me infeksion apo epidemi të përhapur në masë te fëmijët”, thotë mjekja. Sipas saj, bëhet fjalë për një virozë të stinës, e cila ka prekur kryesisht fëmijët nga 1-3 vjeç. Juliana Dhimitri

MJEKËT Sipas specialistëve, nuk bëhet fjalë për epidemi ose infeksion, por për një virozë

TEMPERATURAT

Vetëm në pediatri ka rreth 120 fëmijë të shtruar

Vapa mbush me pacientë Spitalin e Burrelit T

emperaturat e larta të ditëve të fundit, krahas shtimit të zjarreve në pyje kanë ndikuar ndjeshëm edhe në përkeqësimin e shëndetit për mjaft banorë të Qarkut të Dibrës, të cilët u janë drejtuar dyerve

VLORË

Pas protestave të prindërve të pacientëve nis puna për vendosjen e depozitave

S’ka ujë në pavijonin e pediatrisë, Ujësjellësi dhe Spitali në sherr N

dërsa në Korçë prindërit alar mohen nga uji, në Vlorë shqetësimi vjen prej mungesës së ujit. Pavijoni i pediatrisë në spitalin e Vlorës furnizohet me ujë vetëm për disa minuta në ditë, duke bërë që fëmijët e shtruar aty të rrezikohen nga infeksionet e ndryshme. Prindërit e fëmijëve të shtruar në spital për sëmundje të ndryshme, thonë se uji nuk shkon fare në çezmat e spitalit, duke krijuar një gjendje tejet të rëndë sidomos në WC-të, që nuk mund të pastrohen sistematikisht pa ujë. Prindërit thonë se shpesh janë të detyruar të pastrojnë fëmijët e tyre me peceta të lagura që i blejnë, por edhe me ujë të blerë, porse kjo lloj zgjidhjeje nuk garanton një higjienë normale, sidomos për të sëmurët. Të ndërgjegjshëm për situatën skandaloze në pavijonin e fëmijëve janë edhe drejtuesit e

FRIKA

Prindërit druajnë se mos shkaktohet ndonjë epidemi

spitalit të Vlorës. Ata ia faturojnë Ujësjellësit të qytetit përgjegjësinë për mungesën e ujit. Sipas drejtuesve të spitalit, Ujësjellësi nuk ka bërë asnjë diferencim për institucionin e tyre, por e trajton në furnizimin me ujë njësoj si sh-

Elbasan, gjendet zgjidhja Kompania gjermane “Elber”, që administron Ndërmarrjen e Ujësjellës-Kanalizimeve në qytetin e Elbasanit ka arritur të normalizojë furnizimin me ujë në qytet. Tri ditë më parë, filiali i KESH-it në Elbasan i kërkoi Ndërmarrjes së Ujësjellësit të koordinonte orarin e furnizimit me ujë, me orarin e kufizimeve të energjisë elektrike, por sipas kreut të “Elber”, në bashkëpunim edhe me pushtetin vendor, një masë e tillë u kapërcye dhe furnizimi i pompave me energji vazhdon pa ndërprerje, sikundër edhe furnizimi me ujë i qytetit.

tëpitë e zonës. Por, krerët e Ujësjellësit nuk e pranojnë këtë përgjegjësi që u ngarkohet, duke thënë se faji është i drejtorisë së spitalit, që nuk ka investuar në rrjetin e brendshëm. Drejtori i sapoemëruar i Ujësjellësit të Vlorës, Viron Hysi, thotë se i gjithë problemi qëndron te rrjeti i brendshëm i spitalit, që nuk është në dorë të Ndërmarrjes së Ujësjellësit. “Duke qenë se situata është vërtet dramatike, edhe pse nuk është aspak kompetenca dhe përgjegjësia jonë, me shpenzimet tona jemi nisur për të ndërhyrë dhe për të korrigjuar situatën dramatike, duke vendosur pompa thithëse në spital, për të siguruar furnizimin 24 orë”, është shprehur drejtori i Ujësjellësit, teksa sqaron se shumë shpejt në godinat spitalore do të vendosen edhe depozita. M.Mërkuri

të spitaleve. Kështu, në spitalin e qytetit të Burrelit, ka pasur dyndje pacientësh, që kërkojnë ndihmë mjekësore. Më të kërcënuar nga të tjerët, janë fëmijët dhe të moshuarit. Sipas drejtorit të shëndetit publik, Islam Mamica, nuk mbahet mend prej vitesh, që të evidentohet një numër kaq i madh të shtruarish në spitalin e Burrelit. Vetëm në repartin e pediatrisë të këtij spitali, janë shtruar 120 të sëmurë prej vapës. Ndërsa për çdo ditë, vijnë për vizitë në poliklinikën e këtij qyteti, mbi 50 pacientë, ku pjesa dërmuese e tyre marrin mjekim ambulator dhe kthehen në shtëpitë e tyre, ndërsa të sëmurët më rëndë shtrohen në spital. Burime nga ky spital, thonë për “Shqip”, se më problematike situata paraqitet në fshatra, pasi mungon pothuajse totalisht shërbimi shëndetësor në komuna. Mungesa e këtij shërbimi, i detyron pacientët e shumtë të fshatrave, që të zbresin çdo ditë drejt spitalit në qytetin e Burrelit, për të siguruar shërbimin e duhur mjekësor. Varësia e trefishtë e mjekut të familjes dhe mungesa e kushteve më minimale në qendrat shëndetësore, bëjnë që jeta e pacientëve në zonat rurale të mbeten në mëshirë të fatit. Aktualisht, vështirësi për pacientët e shtruar në spital, përbën edhe mungesa e furnizimit me ujë të pijshëm. Vetëm 3 herë në ditë me kohëzgjatje 1 orë, vjen në këto ditë uji për pacientët e shumtë të këtij spitali. Në dhomat e fëmijëve, familjarët e ardhur nga zona të ndryshme të këtij rrethi, janë të detyruar të marrin me vete ventilatorë, për të përballuar temperaturat e larta. Hy.Li.

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 39

BOTE Skandali “Clearstream”, ish-kryeministri francez merret për disa orë në pyetje

Francë, Villepin nën hetim I

sh-kryeministri francez, Do menik de Villepin, është vënë nën hetim zyrtar në lidhje me akuzat se është përpjekur të dëmtojë imazhin e Presidentit aktual, Nikolas Sarkozi. Hetimi zyrtar është hapi i parë drejt akuzës penale. Gjithsesi, De Villepin mohon akuzat. Një nga avokatët e De Villepin, e bëri publik lajmin pak pasi ish-kryeministri u paraqit para dy gjyqtarëve, mëngjesin e djeshëm. Ai akuzohet se ka nxitur daljen në publik të emrit të Nikolas Sarkozisë, pasi ishte përfshirë në vitin 2004 në një listë false të personave që kishin marrë ryshfete për shitje armësh. Ai po hetohet për “bashkëpunim në denoncime denigruese”, tha avokati i tij, Lyk Brossolet. Në fillim të këtij muaji, dy gjykatës hetues kishin bërë kontrolle në shtëpinë private dhe në zyrat e ish-kryeministrit De Villepin. Kjo, në fakt, nuk është hera e parë që De Villepin ka dalë para gjykatësve dhe u është përgjigjur pyetjeve të tyre në lidhje me të ashtuquajturën afera “Clearstream”. Ai është intervistuar mbi të njëjtin subjekt, për 14 orë radhazi, në dhjetor, ndërsa shtëpia dhe zyrat e tij u kontrolluan nga hetuesit tri javë më parë. Pas marrjes në pyetje të premten, nga gjykatësit, De Villepin, sërish insistoi se ai asnjëherë nuk ishte përfshirë në asnjë skemë politike. “Në asnjë moment unë nuk kam kërkuar ndonjë hetim për ndonjë politikan të veçantë”, ka deklaruar ai. Gjykatësit, ndërkohë, po kërkojnë prova për të vërtetuar se

Akuzohet për denigrimin e rivalit presidencial, Nikolas Sarkozi

Imazhi

Sabotazhi

Mikhail Gorbaçov, imazh i “Louis Vuitton”

Telashe për agjencinë hapësinore amerikane

P

residenti i fundit i Bashkimit Sovjetik, Mikhail Gorbaçov, është përzgjedhur si imazhi i fushatës së re publicitare të çantave “Louis Vuitton”, me një seri fotosh të bëra nga fotografja e njohur, Annie Leibovitz. Gorbaçov, që 10 vjet më parë pranoi të shfaqej në një spot të një rrjeti picerish të quajtur “Pizza Hut”, është fotografuar në sedijen e pasme të një automobili të vjetër, që ecën përgjatë murit të Berlinit. Përkrah Gorbaçovit, që në këtë okazion ruan prestigjin e një ish-shefi shteti, një çantë “Louis Vuitton”. Përveç ish-presidentit të Bashkimit Sovjetik, imazh femëror për çantat e famshme është edhe aktorja Skarlet Johanson, tenistja Steffi Graf dhe aktorja tjetër Katerine Deneuve. Fushata publicitare kërkon të nxjerrë në pah trashëgiminë e kësaj marke, çante për të udhëtuar në histori dhe në të shkuarën.

N

uk është një moment i mirë për NASA-n, për më tepër kur kanë mbetur vetëm dy javë nga lançimi i anijes “Endeavour”. Përveçse i duhet të mbrohet nga akuzat se ka nisur me misione ekuipazhi me nivel më të lartë alkooli sesa limitet e parashikuara, agjencia hapësinore amerikane tani po përballet edhe me një sabotazh të mundshëm në një nga kompjuterët e destinuar për Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor. Kjo është konfirmuar në një konferencë për shtyp në Kejp Kanaveral nga Bill Gerstenmeier, i cili ka pohuar dëmtimin e qëllimshëm të harduerit. “Kemi gjetur fisha të këputura në brendësi të kompjuterit dhe tani po hetohet nga ana e zyrës së Inspektoratit të Përgjithshëm”, tha ai. Zyrtarët e NASA-s, shpresojnë tani që gjithçka të riparohet dhe të rikthehen kushtet e kërkuara të sigurisë në kohën e duhur për lançimin e anijes, në 7 gusht.

Papë të ndryshëm, stile të ndryshme. Dallimi i ndjeshëm edhe në relaksim

Në pushime me Papa Benediktin... P

apa Gjon Pali i Dytë adhuron te të ngjitej në çdo mal, të ndalej pranë një burimi dhe të pushonte pak pasdite në një tendë të bardhë e të vogël. Papa Benedikti, lexon, shkruan, fle në dhomë dhe luan Moxartin në një piano lodër. E pra në pushime, stile të ndryshme të papëve të ndryshëm. Këto tri javë të fundit, Papa Benedikti po i kalon në mal, në të njëjtën shtëpi të izoluar ku 20 vjet më parë, paraardhësi i tij theu traditën shekullore duke pushuar jashtë rezidencave papnore. Gjelbërimi i mrekullueshëm, pishat fëshfëritëse dhe burimet gurgulluese kanë frymëzuar të pasionuarit pas natyrës e poetët ta quajnë atë, vendi i pushimeve të papëve. Kur Papa Gjon Pali filloi të pushonte në këtë zonë në veri të Italisë, në Lorenzago, në afërsi të kufirit me Austrinë, më 1987-ën, ishte 67 vjeç. Benedikti, i zgjedhur më 2005-ën, është aktualisht 80. Gjon Pali, një alpinist i vërtetë që para se të zgjidhej papë më 1978-ën, shpesh kalonte ditë të tëra milje larg rezidencës malore. Skuadrat e sigurimit përpiqeshin t’u bënin bisht mediave duke bllokuar rrugën apo duke përdorur marifete të tjera, ndërsa vetë Papa shpejtonte drejt një vendi tjetër sekret që do të shërbente si bazë për eksplorimin e natyrës. Ai vishte rrobën e lehtë, të bardhë, vishte

edhe këpucët e alpinizmit dhe nisej... Reporterët shpesh nuk e dinin ku kishte shkuar Gjon Pali gjatë ditës, deri kur ai kthehej, shpesh vetëm pak para perëndimit. E madje, edhe rojat e sigurisë që e ndiqnin nga pas, shumë më të rinj në moshë se Papa Gjon Pali, habiteshin teksa risillnin në mendje se si ai i kishte lënë pa frymë. Kre-

jt ndryshe, Benedikti duket se pëlqen pushime më mendore dhe me regjim. “Ky është një pushim me fare pak shfaqje në publik, një pushim që është paksa primitiv, benediktin”, thotë sekretari privat i Papës gjerman, Georg Gansvein. Dhe me fjalën “benediktin” ai nuk nënkupton bosin e tij, por urdhrin e murgjve të themeluar nga Shën

Benedikti në shekullin e 5-të parimet kryesore të të cilit ishin “Ora et Labora” (Lutu dhe Puno). Benedikti, një teolog dhe ish-profesor i bën nga pak të dyja këto gjatë pushimeve të tij. Gansvein e karakterizon rutinën e Papës si një “ditë të mirëstrukturuar”, mesha në orët e para të mëngjesit, lutje dhe meditim, mëngjes i shoqëruar nga

PAPA GJON PALI Ai vishte rrobën e lehtë, të bardhë, vishte edhe këpucët e alpinizmit dhe nisej...

leximi, shkrime dhe sërish meditim. Ai ha drekën në orën 1 e më pas pushon. Pasdite një shëtitje të shkurtër dhe gjithçka tjetër është një përsëritje e paradites, me përjashtim të rasteve kur ai luan ndonjë pjesë në piano dhe dëgjon ndonjë CD me muzikë klasike. Ndër të preferuarit e tij janë padyshim Moxarti, Shopeni, Shuberti e të tjerë gjigantë. “Nuk është sekret për Vatikanin fakti që Papa ka një preferencë të veçantë për Moxartin”. Vetëm në mëngjes herët, rreth orës 06:00, Benedikti mund të largohet paksa nga rezidenca. Ai përshkon vetëm disa milje deri te një liqen i afërt apo te kishëza e vogël alpine. Atje ai qëndron rreth 90 minuta, fare pak kjo me ekskursionet që shpeshherë zgjasnin për mbi 12 orë të Gjon Palit të Dytë. E në rrugën e kthimit, dhjetëra banorë e turistë, shumica të moshuar, mblidhen përgjatë rrugës kryesore të qytetit të përgjumur. Benedikti qëndron ulur në vendin e parë të makinës, përkrah shoferit, hap dritaren e makinës dhe përshëndet... më pas, makina ecën nëpër rrugën malore dhe e lë Lorenzagon pas. Është tani koha e darkës dhe fundi i një tjetër dite pushimi, të mirorganizuar, në jetën e një Pape.

ai ka drejtuar një fushatë për njollosjen e emrit të Sarkozisë, që asokohe ishte ministër i Brendshëm, me qëllim që të dëmtonte shanset e tij për t’u bërë President. Sarkozi u akuzua gabimisht se kishte llogari bankare në kompaninë me bazë në Luksemburg, “Clearstream”, ku edhe përfundonin ryshfetet e mbledhura nga shitja e fregatave franceze, Tajvanit, në vitin 1991. Burime gjyqësore thonë se De Villepin mund të hetohet zyrtarisht edhe për akuza të rreme, por Kryeministri sërish mohon gjithçka. Hetuesit kanë deklaruar se do të donin të merrnin në pyetje edhe ish-presidentin francez, Zhak Shirak, në lidhje me këtë çështje. Por ky i fundit, mohon të ketë dijeni për rastin dhe pretendon se ai ka imunitet të përhershëm për të gjitha veprimet e bëra gjatë kohës që ishte në detyrë. Çështja “Clearstream” pothuajse ndau në dysh qeverinë e qendrës së djathtë, vitin e kaluar, kur presidenca 12-vjeçare e Zhak Shirakut i ishte afruar fundit. De Villepin, një ish-diplomat i afërt me Shirakun dhe Sarkozi, ministër i Brendshëm në qeverinë e kryesuar prej tij, kanë qenë në fakt rivalë dhe nuk e kanë fshehur asnjëherë antipatinë e tyre kundrejt njëritjetrit. Në thelb të përplasjes së tyre qëndronte ambicia presidenciale. Çështja “Clearstream” i dha armiqësisë së tyre një intensitet të dukshëm dhe dyshohet se De Villepin e ka shfrytëzuar këtë aferë me shpresën se do të dëmtonte imazhin e rivalit të tij presidencial.

ARABI SAUDITE

Google Earth për të drejtuar xhamitë drejt Mekës G

oogle Earth”, sistemi i hartave universale është vënë në ndihmë të Islamit. Ashtu siç duhet, të gjitha vendet e shenjta të kultit mysliman, duhet të orientohen në mënyrë që t’i drejtojnë faljet e besimtarëve drejt zemrës së besimit të tyre, Mekës. Por a ndodh vërtet kështu? Jo, të paktën sipas një grupi shkencëtarësh që ky zbulim i ka vënë në siklet. Ata kanë monitoruar xhamitë kryesore nëpërmjet Google Earth. Në shumë prej tyre, madje në pjesën më të madhe, Kibla, apo drejtimi që orienton besimtarët në falje, është i gabuar. Lajmi jepet nga një kërkues saudit, Abelaziz al-Ghamidi: “Vetëm në zonën e al-Bahas, shpjegon ai, janë zbuluar 15 xhami të ndërtuara në drejtim të gabuar. Mes tyre edhe xhamia kryesore. Madje, nuk mund të flitet as për gabime që vijnë për shkak të teknologjisë, pasi pjesa më e madhe e tyre janë ndërtuar kohët e fundit. Për më tepër, busulla është një instrument i njohur prej kohësh. Problemi që lind pas këtij zbulimi, nuk është fort i thjeshtë: në islam, ashtu si edhe për pjesën tjetër të besimeve, origjina e kultit është çështja kryesore. E pra, në hetim është dashur të ndërhyjë edhe Ministria saudite për Çështjet Islamike. Duke siguruar që gabimi nuk është i tillë sa të ngatërrojë edhe vlefshmërinë e faljeve.

SHQIP 42

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

KULTURE Sot mbushen 85 vjet nga njohja zyrtare e shtetit shqiptar, nga ana e SHBA-së. Por nuk harrohet lehtë, që të simpatizoje Amerikën dikur, do të thoshte ballafaqim me vdekjen. Historia e intelektualit të madh, Kostaq Stefa, e vërteton më së miri këtë

Tentativa për të “vrarë” Amerikën YLLI POLOVINA

M

ë 28 korrik mbushen tetëdhjetë e pesë vjet nga ai çast, kur shtetit shqiptar që, pasi ia kishte dalë të mbronte gjysmëtrojet dhe sapo kishte hyrë në Lidhjen e Kombeve, i mbërriti njoftimi i qeverisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës për njohjen zyrtare. Do të ishte 4 dhjetori dita kur në Tiranë në krye të përfaqësimit të marrëdhënieve diplomatike mes Tiranës dhe Uashingtonit do të vinte ambasadori Grand Smith. Pothuaj një dekadë më parë, ndërsa Rilindja Shqiptare, tek realizonte shtetin e pavarur kombëtar, shembullin e modelit që projektonte e kishte tërësisht evropian, pasi flamuri u ngrit dhe për rrëzimin e tij u vërsulën disa fqinj, zëri që kumboi për ta mbrojtur krijesën e re e të shumëdëshiruar të shqiptarëve erdhi nga përtej eurokontinenti. Në pak çaste, emri i Presidentit Uillson u bë i njohur mes popullit dhe ndodhi që hyri në këngët e tij po aq sa edhe Ismail Qemali. Më pas në Shqipëri, gjer në pushtimin fashist, shteti dhe shoqëria shqiptare, edhe pse me plot probleme të brendshme dhe rreziqe të jashtme, busullën që kishte gjetur nuk e ndërroi. SHBA mbeti vendi i madh mik. Politika e qeverisësve të Tiranës, për arsye pushteti e pragmatizmi imediat, gjeti protektorë që nga Austria, Italia e pse jo për disa çaste edhe Jugosllavia. Megjithatë, nuk e la mënjanë bindjen gjithëkombëtare se protektori i vërtetë perspektiv do të ishin Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Pushtimi fashist italian e pas tij ai gjerman, përveç mbartjes së shkatërrimit të luftës, kreu mes shqiptarëve edhe përpjekjen e parë të futjes së frymës antiamerikane. Komunistët shqiptarë, të influencuar nga partia e tyre me në zemër modelin stalinist, u doktrinuan që në fillim me antiamerikanizëm. Megjithatë, për sa kohë vijoi lufta çlirimtare dhe "baba Stalini" kishte bërë aleancë me dy mbrojtësit e mëdhenj të shoqërisë së lirë, pasuesit e modelit ideologjik sovjetik ruajtën baraspeshën. Qëlloi që edhe Enver Hoxha e kujtoi ndonjëherë shembullin e Uillsonit. Kjo zgjati gjer në ditën e parë të pasçlirimit. Duke filluar nga janari i vitit 1945 e deri në dhjetor 1990, nisi të ngrijë e lëshojë akull në Shqipëri vala e re e antiamerikanizmit. Kjo donte të thoshte jo thjesht harrimi për kontributin që SHBA kishin dhënë në vitet e para të shtetit të ri shqiptar për të mos lejuar zhbërjen e tij, por edhe për atë që kishin kryer në mbrojtje të tij gjatë përpjekjes së dytë të zhbërjes, pushtimit fashist.

(dhe një ditëlindje) Pasi u pavarësua, dy herë ishte kërcënuar Shqipëria të prishej dhe të dy herët Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kishin ardhur në ndihmë. Me ngulitjen e regjimit stalinist në Tiranë, në Londër dhe Uashington gjykuan se vendit me akoma gjysmën e trojeve të tij etnike i kishte mbërritur për të tretën herë zhbërja. Në të vërtetë nuk gabonin, ua vërtetoi koha largpamjen. Kishte ngjarë pikërisht ajo, prishja e tretë. Veç kësaj radhe ndodhi në një formë tjetër. Komunistët nuk lejuan t'u prekej asnjë pëllëmbë e shtetit të tyre, madje, po të guxoje, të derdhnin në gojë plumb të nxehtë. Prishja e tretë shqiptarëve u erdhi nga brenda, nga sistemi shoqëror që vunë në jetë. Pasi diktatura ra Shqipëria në rilindjen e re u orientua drejt kontinentit mëmë, Evropës, tashmë një bashkësi solide vendesh të shumëzhvilluara e demokratike. Veç nuk vonoi asnjë çast për të bashkuar në këtë orientim natyral të saj edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Bashkimi Evropian mbetet familja jonë, po u shkëputëm prej saj do të përfundojmë endacakë. Por SHBA në vitin 1999, me ndërhyrjen e armatosur të NATO-s në Kosovë, provuan se ishin po ajo forcë e madhe dhe e qëndrueshme protektore e shqiptarëve. U erdhi në ndihmë për të katërtën herë. Çfarë duhet më tepër për të pranuar një kahje të përhershme të gjeopolitikës: Shtetet e Bashkuara të Amerikës konfirmohen për një shekull të tërë si mbrojtësi ynë më i madh strategjik. Duket sikur këtë argumentim e bëjmë vetëm me rastin e 28 korrikut 1922. Mirëpo, realisht po e kryejmë edhe në nderim të të gjithë të rënëve, të cilët gjatë gjithë periudhës antiamerikane (1939-1990) patën në mendje dhe ruajtën në kraharor këtë të vërtetë jetike kombëtare. Një muaj më parë ka dalë një libër me titullin si rëndom janë biografitë: "Kostaq Stefa, Martir i Demokracisë" (1905-1948)". Autore është Eleni Stefa, bashkëshortja e Kostaqit, Mësuese e Popullit. Në mbi dyqind faqet e tij nuk gjen vetëm dramën e një familjeje fisnike të keqtrajtuar padrejtësisht, por edhe dëshmi të panumërta se si duke i dashur Shtetet e Bashkuara të Amerikës ndihesh edhe më shumë shqiptar. Rrëfimi i Eleni Stefës dhe i fëmijëve të saj Alfred, Elda, Vitore, Vangjush dhe Parashqevi, janë mahnitës jo vetëm për

sinqeritetin apo vetitë e larta morale, por edhe për shqiptarizmin e tyre. Ky libër të rrëqeth jo vetëm për çfarë i ndodhi Kostaq Stefës. Natën e errët të 8 shtatorit 1947, policët e rrëmbyen para gruas e fëmijëve të vet. Më 3 mars 1948 e pushkatuan. Vetëm gjysmë shekulli më pas iu gjetën eshtrat. Bashkë me Kostaqin ndodheshin edhe trupat e tretur të Baba Bedri Carkanjit, Hamit Myftiut dhe Tajfur Hasnedarit. Të katër skeletet u gjetën të lidhur me një zinxhir kafshësh e të kyçur me një dry të madh. Një dëshmitar me banim afër vend-zhvarrimit deklaroi: "Erdhën policët duke i rënë fort derës së shtëpisë dhe na ngritën nga gjumi. Ne tre më të rinjve na thanë "Hajde shpejt, merrni kazma dhe lopata!" Ne i dëgjuam pushkët, por nuk e menduam se aty në buzë të përroit do të gjenim katër kufoma të torturuara çnjerëzisht. Aty kishte gjak dynjaja...("Kostaq Stefës i kishin thyer krahun për së gjalli" do të pohonte dëshmitari)...Policët këndonin dhe loznin me çallmën e babait të Teqes, duke e përdorur si top futbolli. Ndërkohë, ne i hodhëm njëri pas tjetrit në gropë dhe i mbuluam. Kur mbaruam punë ata na thanë "Për aq sa patë e bëtë këtu, po e hapët gojën gjëkundi, do të përfundoni dhe ju si ata". Po përse u vra Kostaq Stefa? Thjesht, sepse ishte simpatizant i demokracisë amerikane. Ishte stërnip i Kostandin Kristoforidhit. Gjyshi, Gjergji, kishte qenë kryetar i degës së Lidhjes së Prizrenit në Berat. I ati, Vangjeli, patriot i njohur. I vëllai, Telemaku, emigruar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, punoi si sekretar pranë Fan Nolit. Në Boston bashkëpunoi me gazetën "Liberty". Vetë Kostaq Stefa në vitin 1926 arriti të mbarojë shkëlqyeshëm Shkollën Teknike me drejtor dhe pedagog Harri Fulcin, i cili e mbajti aty mësues. Në vitin 1927 u zgjodh kryetar i organizatës së parë të "Boy Scouts" në Shqipëri. Kur mbërriti pushtimi fashist, Kostaq Stefa i la përgjysmë studimet për Jurisprudencë në Universitetin e Firences në Itali dhe menjëherë u kthye në atdhe, ku u lidh me luftën çlirimtare. Ka një libër me titullin "Ikja nga Shqipëria" me autore e Agnes J. Mangerich, të publikuar nga Universiteti i Kentakit më 1999, ku ashtu siç i treguan Evelin M. Monahan-it dhe Rosmary I. Neidel-it, përshkruhet hollësisht ndihma

që familja Stefa e, sidomos, Kostaqi u dhanë nga nëntori 1943 deri më 30 janar 1944 dymbëdhjetë infermiereve amerikane që të hipura në një avion ushtarak transporti C-53 një stuhi dhe ndjekja nga aeroplanë gjermanë "Messerschmitt" i shtrëngoi të bëjnë ulje të detyruar natën në një fushë në afërsi të Beratit. Prej dy rrëfimtarëve në libër dëshmohet se Kostaq Stefa u ka deklaruar amerikanëve: "Populli im e ka parë gjithmonë vendin tuaj si shembull të demokracisë" dhe se "Presidenti Uillson ishte personi i vetëm që foli për Shqipërinë në Lidhjen e Kombeve atëherë kur dukej sikur vendi ynë do të ndahej midis Greqisë dhe Jugosllavisë pas Luftës së Parë Botërore. Ne u ndiem sikur ai kuptoi dëshirën për liri të një vendi paçka se i vogël". Mirëpo, ndërsa lufta çlirimtare antifashiste bashkëjetoi me dashurinë për Amerikën, sistemi komunist jo. Mjafton të lexosh librin e Enver Hoxhës "Rreziku anglo-amerikan për Shqipërinë", shkruar më 1975 dhe botuar më 1982, për të kuptuar mekanizmin që shpërtheu për të vrarë përfundimisht lidhjen e madhe shpirtërore të shqiptarëve me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ajo u bë me gjak, me vrasje dhe me varje të të gjithë atyre që gjykoheshin se mbartnin simpati për të. Në muajt e parë të çlirimit, përfaqësuesi i administratës amerikane në kryeqytetin shqiptar, Gjenerali Hoxhson, kishte kërkuar vetëm zgjedhje të lira dhe lejimin e opozitës, kurse Enver Hoxha, siç edhe e pohon vetë në libër, iu përgjigj "Nuk është e thënë se po s'pati opozitë, nuk ka demokraci. Madje kjo është demokracia më e gjerë, është demokracia e shumicës". Brenda të njëjtës ditë, më 10 nëntor 1945, Hoxha pret dy dërgata diplomatike. Në fillim takon kryetarin e misionit ushtarak sovjetik, Sokollov, i cili i njofton njohjen që vendi i tij i bënte qeverisë shqiptare. Siç edhe shkruan vetë nga kënaqësia që ndjeu i dërgoi Stalinit të gjitha llojet e përshëndetjeve. Më pas erdhën për t'i njoftuar të njëjtën gjë, pra njohjen nga SHBA dhe Britania e Madhe të qeverisë së tij, Hoxhson dhe Fulc. Takimi kthehet shumë shpejt në bisedë të tensionuar vetëm sepse kryekomunistit shqiptar iu propozua që të kishte në zgjedhjet për deputetë edhe kandidatë demokratë (jo ish-kolaboracionistë). Këta të mund të garonin me

komunistët. Në "Rreziku anglo-amerikan për Shqipërinë" Enver Hoxha shkruan po ashtu se "Vetëm Sejfulla Malëshova i pa me sy tjetër këto njohje... Ai hodhi tezat: "Zyrtarisht Bashkimin Sovjetik, Anglinë dhe SHBA-në duhet t'i vëmë në të njëjtin plan..." dhe "më pas ai u përpoq që politika e jashtme e vendit tonë të orientoheshin drejt Perëndimit. Por këto gjurmë qenë të përkohshme. Kambanën e tij të prishur e mbylli përfundimisht Plenumi i 5-të i KQ të Partisë në shkurt të vitit 1946". Lufta me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Britaninë e Madhe vijoi edhe më e ashpër gjersa në fund të vitit 1946 të dy misionet e braktisën Shqipërinë. U rikthyen vetëm në ditët kur diktatura antianglo-amerikane po binte. Në vitet që erdhën më pas u dëshmua se Amerika nuk "vritej" dot jo thjesht sepse ishte një superfuqi politike, ekonomike dhe ushtarake, por sepse mbi të gjitha ishte një superprotektore e shqiptarëve. Nuk mund të vritej vetvetja. Ndërsa vrasja e simpatizantëve të SHBAsë jo vetëm mbeti në histori si një vepër barbare, por edhe tërësisht kundërkombëtare. Vajza më e vogël e Kostaq Stefës, Parashqevia ose Tina, siç në qytetin e Beratit e thërritnin, për disa vite ishte një nga basketbollistet më të mira të ekipit të "Tomorit". Ajo ngrinte peshë entuziazmin e bashkëqytetasve. Dhe përherë njihej si vajza me buzën në gaz. Ndërsa e vërteta ishte se dhimbjen e madhe të vrasjes së të atit mezi mbante brenda vetes, mbështjellë si re lotësh në gjoks. Tina, duke qenë se për shkak të sportit ishte personi më publik i Stefajve, nuk duhej t'i jepej trishtimit, sepse mund të dyshohej e akuzohej se nuk e donte regjimin. Madje, ajo vajzë energjike që shutonte e "çante rrjetat", ajo krenari sportive e beratasve, kishte një dramë shtesë: Në ditëlindjen e saj, më 3 mars, kur ishte vetëm një vjeç, i kishin pushkatuar të atin. Ditëlindja e të bijës ishte ditëvdekja e të atit, Kostaq Stefës. Dramatikisht e tillë do të jetë ajo ditëlindje derisa Tina të jetojë gjatë në këtë botë, atje në Trieste të Italisë, ku në emigracion banon e gjithë familje Stefa. Tashmë pa Alfredin, një nga mësuesit më të mirë të vendlindjes së vet. Ai ndërroi parakohshëm jetë. Tinës nuk i vranë vetëm të atin, por edhe ditëlindjen, duke ridëshmuar megjithatë, se as ditëlindjen e saj nuk ia shndërruan dot në ditëvdekje. Nuk vritet dot në përjetësi Kostaq Stefa, as dashuria e tij e sinqertë për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Nuk do të vritet dot kurrë po ashtu kjo simpati zemërçelur e shqiptarëve për demokracinë më të madhe të botës.

KU LTURE

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Regjisori Milkani: Me mua pati filmin e fundit

"Artistes së Popullit", Violeta Manushi, iu dha lamtumira e fundit nga një lumë njerëzish që përsilleshin të përlotur rreth trupit të saj të pajetë në hollin e Teatrit Kombëtar

SHQIP 43

Roland Trebicka: Ishte një aktore absolute

Te "Trishtimi i zonjës Shnajder" që jepet premierë në dhjetor, Violeta Manushi luan rolin e një kameriereje çeke

Aktori i njohur e vlerëson si të madh edhe rolin e Olimbisë te "Karnavalet e Korçës", përveç teto Ollgës

R

R

egjisori Pirro Milkani, fqinj prej 30 vjetësh me të ndjerën Violeta Manushi, tha se për herë të fundit e pa aktoren dhe kolegen e tij 2 orë para se të jepte shpirt. Nga ana njerëzore, ai është i dëshpëruar se humbi një mike, një fqinje, një kolege. Por ai ruan një kënaqësi që pritet t'ia përcjellë publikut në vjeshtë, kur të shfaqet premierë filmi i tij më i fundit, "Trishtimi i zonjës Shnajder". Sepse, Pirro Milkani ka privilegjin që ta paraqesë dhe njëherë mjeshtren në filmin e tij, tashmë që ajo nuk është më në jetë. Është filmi i fundit i Violeta Manushit, ku luan rolin e një kameriereje çeke. Milkani thotë se e zgjodhi aktoren e madhe, ngaqë besonte pikërisht tek aftësitë e saja të pashoqe në interpretim. Dhe këtë, sipas tij, e vlerësuan dhe pjesëtarët e ekipit çek të xhirimit. Milkani tha se atyre nuk u besohej që Violeta të ishte në fund të 70-ave, me atë potencë dhe dinamizëm në interpretim. "Atyre, thotë Milkani, u bënte përshtypje disiplina e rreptë e aktores në përgatitjen e rolit, deri në aspektet më të imëta dhe në dukje, të dorës së dytë". Regjisori Milkani kujton ato vite, kur Violeta, ajo vajzë e brishtë që punonte si tipografe, u mor nga një regjisor për disa dublime, e më pas, nga të gjithë ata që e panë, u konsiderua një talent i jashtëzakonshëm. Dhe kjo u vërtetua nga rolet e saja të fuqishme, deri aty sa arriti të ngjiste në opinion më tepër me emra personazhesh se sa me emrin e saj si Violetë. "Ishin të zakonshme rastet, thotë Milkani, kur asaj i thërrisnin Ollgë e jo Violeta".

Monument kjo grua matografik shqiptar, ishte në thelb dhe një apel për t'i kujtuar dhe jo vetëm aq, për t'i respektuar e për t'i mbajtur si model në jetë, ata që u dhanë brezave një leksion se ër rreth 2 orë, një lumë njerëzish janë drejtuar hol çdo të thotë të bësh art, mes shumë sakrificave dhe me lit të Teatrit Kombëtar për ta përshëndetur për herë një dashuri që nuk kushtëzohej nga paraja. Ajo pjesë e të fundit me një lamtumirë "Artisten e Popullit", shkruar nga Ruzhdi Pulaha, mbartte dhe simbolikën e Violeta Manushi, që ndërroi jetë dy ditë më parë në shfuqishme të një brezi që po shuhej dalëngadalë, nga tëpinë e saj, pas një sëmundjeje të rëndë që e vuante prej ligjësitë e moshës dhe ekzistencës që nuk janë në dorë të kohësh. Mes shumë personaliteteve të njohura të skenës, njeriut. Që nga ai moment, disa prej tyre, dhe artit, botës akademike dhe jetës politike, ishmë divat, kanë ndërruar jetë: Kadri Roshi, in dhe disa shoqe të së ndjerës, me të cilat ajo Sulejman Pitarka e së fundi, Violeta ndante ditët, duke biseduar e duke shëtitur Manushi. nga liqeni. Të përlotura, ato kujtonin ditët jo Janë emra që padyshim konkurrojnë me Me rolet e saj, e të largëta, kur së bashku me artisten e njoata që konsiderohen rilindës e heronj të kohur kalonin orët në një shoqëri ku bashkohej sidomos ajo e Ollgës mbit në periudha të ndryshme. Nga ishmosha dhe dëshira për jetën. Dje, ato prej "Zonjës nga regjimi komunist, nga ajo jetë gri dhe skedukeshin të vetmuara, gati-gati të braktisumatike, ishin këto personazhe më të cilët ra. Kjo hije u kish rënë dhe kolegeve e mikeve qyteti", arriti të mbushej jeta; bëhej më e këndshme, më e aktore të së ndjerës Violeta Manushi. Drita bëhej pjesë e çdo lehtë dhe më gazmore. Filmi dhe drama, si Pelingu përmendi rastin e një loti që i kishte dy ndër kolonat më të fuqishme të artit shrrjedhur në faqe Violetës katër ditë më parë, familjeje shqiptare qiptar të pas viteve '40, u bënë gjinitë më të si një shenjë e dhimbjes që po ndahej nga preferueshme për shqiptarët. Dhe aktorët jeta. Në homazhe, dje, ishte dhe Meli i saj, ishin njerëzit më të dashur, si modele imitiaktorja Rajmonda Bulku, që pati fatin të inmi në perfeksionin e tyre artistik. Padyshim, terpretojë me Violeta Manushin, bijën e teto që Violeta Manushi ishte njëra prej tyre. Me rolet e saj, e Ollgës. Rajmonda e quajti një fat të madh që në një moshë sidomos ajo e Ollgës prej "Zonjës nga qyteti", arriti të të re, kur ishte vetëm 17 vjeçe, një ndër rolet e para ta bëhej pjesë e çdo familjeje shqiptare. Por nuk e pati fatin kishte me aktoren e madhe, Violeta Manushi. të ishte vetë nënë, ndërkohë që familjen e munguar e Pjesa teatrale, "Streha e të harruarve", që mblodhi në zëvendësoi me atë të profesionit: fëmijët si role, ndaj dhe skenë 3 vjet më parë gjithë përfaqësuesit e brezit të tretë skenën e quante shtëpinë e saj. të aktorëve, atyre që themeluan artin skenik dhe kine-

oland Trebicka, aktori që ka luajtur disa role me në krah të ndjerën Violeta Manushi, tha se ndiente dhimbje për vdekjen e saj. Një dhimbje me shumë kuptime dhe atë më të rëndën e përforcon teksa sheh makinat e zeza të qeveritarëve e politikanëve që frenojnë bujshëm para portës hyrëse të Teatrit Kombëtar, ku prehet isha aktorja e madhe. Hëm... dhe të flasim më mirë për Violetën si aktore. Korçar Landi, e korçare Violeta. "Nuk mund të them se ishte aktore e madhe, ngaqë ishte nga Korça, por nuk kam pse të anashkaloj kulturën dhe tipologjinë korçare te temperamenti i Violeta Manushit", thotë Trebicka. Si ai e si e ndjera erdhën në Tiranë, dikush fëmijë e dikush i ri, por pa humbur atë pjesë të identitetit që e përdorën aq mjeshtërisht në skenë. Sepse, sipas Trebickës, mënyra e të jetuarit në Korçë, zakonet, kodet e komunikimit, kultura qytetare e shumë aspekte të tjera, i japin njeriut vetvetiu një shpirt artistik. Dhe kjo mund të ndodhë në aktrim, në muzikë, apo në ndonjë gjini tjetër, kështu dhe me Violeta Manushin. Por, për Landin, krahas Ollgës, rol tjetër i madh i saj është Olimbia te "Karnavalet e Korçës". "Aty, thotë aktori i njohur, Violeta Manushi shkroi talentin dhe aftësinë e saj, ku ngjizej dhe identiteti i një korçareje". Por, sipas tij, masiviteti që karakterizoi teto Ollgën erdhi për shkak të impaktit më të madh në publik që ka filmi krahasuar me dramën. Megjithatë, për Trebickën vështirë që rolet që realizoi Violeta Manushi të ndahen sipas cilësisë së interpretimit. Mund të thuhet se ajo ishte absolute, thotë Trebicka dhe, sipas tij, çdo aktor duhet ta testojë karrierën, nëse ka luajtur apo jo me Violeta Manushin.

ERMIR HOXHA

THANË PËR VIOLETA MANUSHIN Presidenti Bamir Topi Në vlerësim të një prej ikonave të teatrit shqiptar, Presidenti Topi u shpreh: "Kujtimi im, ashtu si edhe kujtimet e mbarë artdashësve shqiptarë, janë të pashlyeshme për të gjithë veprën humane dhe artistike të zj. Manushi. Jemi rritur me rolet e kësaj aktoreje të madhe, e kemi identifikuar atë me titullin artistik "Zonja nga qyteti", por ajo do të mbetet para së gjithash një "zonjë e komunikimit njerëzor".

Kryeministri Sali Berisha "Kjo është një humbje e madhe për artin skenik shqiptar, për kulturën dhe botën artistike në tërësi. Violeta Manushi ishte njëra nga përfaqësueset më të shkëlqyera dhe të talentuara, mjeshtre e madhe e skenës. Ajo la pas një trashëgimi shumë të pasur në Teatrin Kombëtar dhe artin tonë skenik, për të cilën do të mbahet mend për një kohë të gjatë", u shpreh Kryeministri.

P

THANË PËR VIOLETA MANUSHIN Kryeparlamentarja Jozefina Topalli E ndodhur në një vizitë të planifikuar më parë jashtë Tiranës dhe në pamundësi për të marrë pjesë në homazhet e zhvilluara në nder të "Artistes së Popullit" Violeta Manushi, Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli, dërgoi një kurorë me lule në shenjë nderimi dhe respekti të thellë për kontributin dhe veprën e kësaj aktoreje të madhe të ekranit e të skenës së teatrit shqiptar.

Kryesocialisti Edi Rama Duke folur për vdekjen e aktores Violeta Manushi, tha se njerëz si ajo nuk vdesin, por mbeten të gjallë me veprën që lënë pas. "Ata kanë lënë një vepër të madhe që do të kujtohen, teksa për ne nuk do mendojë askush kur të mos jemi më", tha Rama.

KU LTURE

SHQIP 44

Speciale

kinema

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

Në konakët e Havzi Pashës. Aty ku vepra e njohur e shkrimtarit Ismail Kadare "Viti i mbrapshtë" po shndërrohet në një film nga regjisori Fatmir Koçi… 12 orët për të xhiruar 2 minuta film… Historia e një bashkëpunimi gjermano-francez-shqiptaro-maqedonas, që kërkon të thyejë konceptet e filmave të dobët në Ballkan

ë t f u l o j , i r u h s a d Bëj

ALDA BARDHYLI BARDOVCE, SHKUP

H

ëna duket gjithnjë e plotë që këtu. Ti do të qëndrosh këtu dhe do të shohësh se si ajo kërkon të bjerë mbi këto rrënoja… Kristian Risteski, Lajn producent, maqedonas thotë se Havzi Pasha (një personazh i njohur i historisë maqedonase) i ndërtoi këto konakë për të kaluar fundjavat ose stinën e nxehtë të verës. Burri, historitë e të cilit mund t'i gjesh ndërsa kërkon të eksplorosh në këtë stacion të historisë, ku çdo gjë duket e realizuar me kujdes, vjen përmes rrëfimeve të Risteskit dhe na duket aq sentimental, pavarësisht se figura e tij në histori është përshkruar ndryshe. Sigurisht që maqedonasit do të flisnin ndryshe për të. Në Ballkan nuk mund të flasësh për burra sentimentalë, por për burra të fortë dhe të egër… Këto janë leksionet që historia na ka dhënë deri tani; dhe Risteski, një artist që e njeh mirë historinë, e di se thellë brenda çdo rrëfimi qëndron diçka e padukshme. Diçka të cilën kinemaja këto kohë e ka vendosur në fokus dhe kërkon ta zbulojë. Për Risteskin, është koha për t'u njohur me të vërtetat dhe për ta parë Ballkanin si një vend që mund të flasë pa droje për gjërat "e ndaluara"… për gjërat që historia i ka mbuluar me një shtresë tashmë të fortë hekuri, të cilat e bëjnë më të ndërlikuar të tashmen… "Nuk mund të jemi përjetësisht depresivë", thotë Risteski, i cili është skeptik ndaj kinemasë maqedonase, e cila vitet e fundit është kthyer në një art që i flet vetëm një shtrese të shoqërisë. Shumë njerëz në Maqedoni ndihen të papërfaqësuar nga kinemaja e tyre, ndoshta ngaqë prirja për të qenë gjithnjë të shqetësuar i ka bërë regjisorët të fokusojnë në filmat e tyre gjithnjë shtresën më problematike, fshatrat dhe shqetësimet që hasin njerëzit jo vetëm të karakterit social ose politik, por edhe individual, duke shmangur kështu ato çka kërkon të shohë në ekran një njeri i civilizuar. Por nuk është vetëm Maqedonia ajo që ka luhatje dhe vuan mungesën e një kinemaje të vërtetë. Risteski, i cili është njëri nga producentët më të njohur të këtij vendi, që ka në cv-në e tij bashkëpunime ndërkombëtare, e sheh këtë si një problem të vendeve të vogla të Ballkanit. Në Shqipëri mund të numërohen vetëm nja dy filma të mirë dhe ky përcaktim është i diskutueshëm për të, po ashtu

edhe në Kosovë. Janë shumë arsyet që mund ta shpjegojnë krizën kinematografike në rajon dhe kryesisht në vendet tona, por ky producent kërkon t'i lidhë shpjegimet me historinë… Hëna tashmë ka kaluar mbi çatinë e një shtëpie të ndërtuar me gurë të Havzi Pashës. teksa je shumë afër saj mund të shohësh se si ajo i ledhatohet, duke dashur të hyjë brenda. Por në shtëpitë e Pashajve është e vështirë të hyjë edhe hëna… Tashmë Risteskit i duhet ta lërë përgjysmë bisedën për kinemanë në rajon… Këtij burri që ende nuk i ka shkelur të 40-at, do t'i kishte pëlqyer të ishte ndryshe në këtë hapësirë… Por, i bindur se ka ardhur koha që kinemaja në rajon të ndryshojë, ai ndodhet këtu për t'i dhënë jetë njërit prej prodhimeve kinematografike që synon të jetë më përfaqësuesi i rajonit këto vitet e fundit… "Koha e kometës", një bashkëpunim shqiptaro-francezo-maqedonas dhe gjerman po merr jetë vetëm disa hapa larg nesh. I mbështetur në librin e shkrimtarit të njohur Ismail Kadare "Viti i mbrapshtë", filmi do të vijë nën regjinë e Fatmir Koçit dhe me një kastë të zgjedhur aktorësh. Konakët e Havzi Pashës janë shndërruar në një shesh të vërtetë xhirimi. Dikush kujdeset të ndezë disa kandila të vjetër, pak më tej, disa burra me veshje popullore po pjekin në hell një qengj, disa të tjerë kujdesen t'i hedhin dru zjarrit… Ndërsa pranë një kali, teksa hëna vazhdon rrokullisjen e saj mbi këtë vend historik, të gjithë janë përqendruar për të ngjizur në ekran vetëm dy minuta nga njëra prej periudhave më interesante të historisë së Shqipërisë. Në këto konakë koha është kthyer mbrapa. Dhe në këtë fshat, jo shumë larg Shkupit, po ringjallet Shqipëria e viteve 1913-1914. Një ringjallje e cila nuk kërkon t'i ndreqë gabimet e së shkuarës, por që nëpërmjet saj t'i flasë së tashmes. Të gjithë këta njerëz që orvaten t'i kryejnë punët që u takojnë secilit, kanë harruar gjithçka që ndodh në jetët e tyre jashtë këtyre mureve dhe kësaj hapësire. Ata të gjithë janë të shndërruar në nxënës të mirë të historisë, duke ndjekur deri dhe në frymëmarrje lëvizjet e Kus Babait… Trishtimi i Kus Babait Asnjë nga miqtë e tij nuk mund t'ia heqë

trishtimin e dashurisë Kus Babait. Në tavolinën e mbushur me mish dhe verë, i rrethuar nga shokët e tij të aventurës, ky personazh i njohur i letërsisë sonë e ka të pamundur të heqë nga mendja imazhin e atij djali (Shestanit) të cilin e kishte parë ashtu kalimthi mbi lumë. I mirë, si një kaproll, ai e kishte joshur me lëvizjet e tij. Një dashnor i pandreqshëm Kus Babai, nuk mund t'i shmangë dot lëndimet e dashurisë. "Ti çarçafët lan me lotë, me lot çarçafët e mia, …ah ai djalë që unë pash sot, harram i qoftë dashnia". Kjo është kënga që ai nxjerr nga buzët e tij të trishtuara… Në punët e sevdasë askush nuk është i sigurt. Dhe këta luftëtarë pasionantë që janë nisur të luftojnë për të mbrojtur vendin, e dinë që, nëse në luftë janë të fortë, në dashuri të gjithë janë të të pafuqishëm për t'u dhënë udhë ndjenjave të tyre. I rrethuar nga kamera, një ekip i jashtëzakonshëm që ndiqte lëvizjet e tij, Kus Babai (Çun Lajçi) e ka përsëritur deri në orën 02.30 të mëngjesit drekën kur ishte aq i lënduar… Ai duhet të ishte burri potent që kërkonte t'i bënte ballë luftës, por dhe dashnori plot epshe që nuk ka frikë t'i pranojë prirjet e tij dashurore.

U thotë miqve se i ka nisur një letër mbretit, Vidit. i ka shkruar se do të jetë në krah të tij për ta mbrojtur nga lufta, vetëm nëse do të bëhet synet. Luftëtarët e tjerë qeshin me guximin e Kus Babait. Dikush edhe pyet se "Mirë mbreti pranon, por mbretëresha Sofi, a do ta pranojë një burrë të tillë"?. Kus Babai nuk është vetëm një burrë romantik, por dhe një njeri që është nisur t'i dalë në krahë Baba Dovletit dhe të ndryshojë rrjedhën e ngjarjeve në Shqipëri. Ai i ka treguar gjoksin luftës dhe nuk ka frikë prej saj, ashtu si prej dashurisë… Për herë të parë ndoshta në kinemanë shqiptare do të na shfaqet një personazh me prirje homoseksuale, të cilat trajtohen në film pa asnjë lloj kompleksi, por si një dashuri si gjithë dashuritë e tjera. Regjisori Fatmir Koçi e sheh personazhin e Kus Babait si një burrë të lirë, i cili në njëfarë mënyre kërkon të predikojë rëndësinë që ka liria tek secili prej nesh. Ai nuk pranohet asnjëherë nga Shestani (djali që dashurohet), por ai e ndjek deri në fund instinktin e tij dhe nuk kërkon asgjë, vetëm ta takojë një herë atë; dhe kur e takon, kupton se ai ishte një personazh i lirë dhe si të gjithë njerëzit e lirë nuk

Personazhi

Çun Lajçi: Kus Babai si Ali Pasha N jë burrë i apasionuar pas luftës mbe tet gjithnjë një personazh që ka shumë për të rrëfyer.Kur për herë të parë lexoi skenarin e "Koha e Kometës" Çun Lajqi një nga aktorët më të njohur nga Kosova rrëfen se e ndjeu se mund ta bënte këtë rol. Ai është nga ata aktorë që beson se ngjizja me një rol ka shumë rëndësi që nga kontakti i parë me të."Nuk është rol me peshë shumë të madhe në film, por rol që mbetet nga një arsye që është shumë i veçantë si personazh. Shumë kontravers reth vetvetes, sepse bën fjalë për një personazh që nuk e kupton as vetë pse lufton dhe ku është lufta", shpjegon Lajçi rolin e tij si Kus Babai në filmin e Koçit gjatë 20 minutëshit të darkës. Kus Babai është një njeri shumë i pasionuar pas luftës, pas kafshës dhe pas

bukurisë mashkullore. Lajçi i cili këto kohë jeton me Kus Babain brënda vetes e sheh atë si një personazh tepër të dëshpëruar. Vetë prirja e tij homoseksuale, e bënte të ishte i dëshpëruar ai vetë pranon se " dola në luftë sepse s'dita ç'të bëj". Për Lajçin regjisori është munduar ta trajtojë me kujdes prirjen e tij si homoseksual, duke e trajtuar këtë në rrafshin e një dashurie si gjithë të tjerat."Gjithsesi është një personazh shumë i komplikuar edhe për interpretim. Kur lexova skenarin fola me Fatmirin dhe i thashë se më pëlqen shumë roli pasi e shoh këtë personazh si një Akil, apo si një trazbul, një Ali Pasha, i cili do të mbetet si një gjurmë e thellë në kujtesën e shikuesve". Sigurisht që Koçi një rol të tillë i cili kërkon shumë përvojë do tia besonte një aktori të tillë si Çun Lajqi.

mund të pranonte kompromise…. Trishtimi i Kus Babait është skena që u xhirua nga ora 17.00 e mbrëmjes të së enjtes deri në orën 02.30 të mëngjesit të djeshëm në një kënd të konakëve të Havzi Pashës. Një ekip prej gati 100 vetësh rrekeshin t'i jepnin jetë një momenti nga një pjesë e historisë më delikate të Shqipërisë midis viteve 1913-1914. Një preokupim që të bënte të shpresoje se ndoshta më në fund do të mund të kemi një film të gatshëm për ta çuar pa asnjë drojë në festivale të ndryshme ndërkombëtare, ku që nga kamera, fotografia, ose produksioni ishte i një niveli të admirueshëm…

Sipas “Vitit të mbrapshtë” Nëse Kadare ndihet i sigurt ta rrëfejë historinë duke prekur pjesën më delikate të saj, për Fatmir Koçin ngritja e një rrëfimi historik në kinema, më shumë se rrëfim i së shkuarës është një rrëfim i të tashmes. Andi Deliana, as/regjisor i këtij filmi, e sheh shndërrimin e "Vitit të mbrapshtë" në "Koha e kometës", si një adaptim vizual. Sigurisht që filmi është një tjetër medium dhe e përcjell në mënyrë të ndryshme mesazhin e një novele, a romani, por thelbi mbetet i njëjtë. Wshtë ngjizja interesante që Kadareja i ka dhënë historisë, ajo që i bën të sigurt që ky film përveç produksionit do të ketë ndoshta edhe një nga skenarët më të mirë të shkruar këto vite në Ballkan. Kjo është fjalia që na e thotë Kristian Risteski, i cili e sheh këtë prodhim kinematografik si një shkëputje nga skenarët disi skematikë dhe pothuajse të njëjtë." Ky film ka një nga skenarët më të mirë që është paraqitur kohët e fundit në Ballkan. Wshtë filmi i parë me temë historike që ka qëndrim korrekt ndaj historisë. Ky film i ka të gjitha parakushtet për të qenë favorit i festivaleve ndërkombëtare", thotë ai. Në qendër të filmit është historia e pesë fshatarëve nga pjesa lindore e Shqipërisë, që një ditë të bukur njoftohen për ardhjen e mbretit Vid në Shqipëri nëpërmjet gazetës. Ata vendosin të nisen ta ndihmojnë mbretin, të luftojnë për të kundër agresorëve të tij, të lumtur që më në fund Shqipëria kishte një mbret. Ishte koha kur po mbaronte Lufta Ballkanike dhe në prag të Luftës së Parë Botërore. Shqipëria ishte një zallamahi e vërtetë, kishin hyrë trupat franceze, austro-hungareze, grekët ndodheshin në kufi, dhe serbët kishin zbritur pak më poshtë… E

KU LTURE

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 45 INTERVISTA

Regjisori Fatmir Koçi tregon konceptet me të cilat e ka ndërtuar filmin

TE HUAJT

Mbreti Vid dhe mbretëresha Sofi Figura e Mbretit Vid që la Gjermaninë për të qënë gjashtë muaj mbreti i shqiptarëve do të interpretohet nga një actor shumë i njohur gjerman Ralf Muller. Një nga aktorët që ka luajtur në filmin "Gladiatori" Muller vjen në filmin shqiptar si personazhi që do të rikthejë në ekran imazhin e një personazhi që vjen nga historia e vëndit të tij. Muller nuk ishte këto ditë në Maqedoni, por pritet ti bashkohet shumë shpejt xhirimeve. Ndërsa Sofi gruaja e bukur gjermane, e cila jetoi gjashtë muaj të jetës së saj në një nga vilat pranë detit në Durrës do të interpretohet nga aktorja gjermane Naomi Valeska. Vetë gjaku gjerman që rrjedh në dejet e dy aktorëve e bën më të lehtë intepretimin dhe njohjen e psikologjisë së dy personazheve

gjithë historia zhvillohet vetëm disa muaj para Luftës së Parë Botërore. Këta individë kërkojnë që Shqipëria t'i bashkohet Evropës dhe të mos jetë më pjesë e Perandorisë Osmane. Ata janë të etur për luftë, si burra ata nisen drejt saj për të gjetur se kush është armiku, dhe pasi kalojnë peripeci të shumta kuptojnë se lufta nuk është gjë tjetër veçse diçka e mbrapshtë… Një histori dashurie lind në film mes personazhit kryesor Shestanit (Blerim Destanit) dhe një vajze (intepretuar nga Marsela Lusha), e cila pas shumë peripecish mund më në fund të jetë në krahët e dashurisë. Kështu, në vend që të gjenin luftën, ata gjejnë dashurinë… "Make love not #ar", kjo fjali e thënë nga Andi Deliana, as/regjisor në këtë film, është ndoshta mesazhi më i mirë për Ballkanin e sotëm, i cili po rreket të shkëputet nga e kaluara. Një film që kërkon të përcjellë këtë mesazh në gjuhën shqipe, në gjuhën e vendit, fati i të cilit ka qenë dhe vazhdon të jetë ende peng i historisë në rajon, është më shumë se një mesazh. Koçi ndihet i sigurt se ky është mesazhi për të cilin të gjithë kanë nevojë, por, nga ana tjetër, për të, është vërtet diçka pozitive bashkëpunimi që ka në këtë film me emra të njohur të kinemasë, çka e ka bërë më të lehtë dhe ndoshta më të sigurt punën. Buxheti për realizimin e filmit është 2,5 milionë euro. Xhirimet do të shtrihen në 38 vende të ndryshme, 34 nga të cilat ndodhen në Maqedoni dhe vetëm 4 në Shqipëri. Drejtor fotografie është irlandezi Dnal Gillian, i cili ka punuar në filmin e Stiven Spilbergut "Shpëtoni ushtarin Rajan", si asistenti i parë i drejtorit të fotografisë, si dhe në klipe të shumta muzikore me grupin U2. Rolet kryesore u janë besuar aktorëve me përvojë, si artisti i ri gjerman me prejardhje shqiptare, Blerim Destani, artisti i Hollivudit, Ralf Muler, i cili ka marrë pjesë në filmin "Gladiatori", artisti gjerman Tomas Haince, aktorja e talentuar Marsela Lusha, aktori maqedonas Vllado Jovanovski, i njohuri Çun Lajçi. Në role të tjera janë Gentian Zenelaj, Xhevdet Jashari, Luan Jaha, Adem Karaga, Marsela Lena, Naomi Valeska etj. Tashmë në disa vende historike të Maqedonisë, historia e një periudhe të trazuar të Shqipërisë po nis të zbardhet… Ndoshta Risteski ka të drejtë, e kaluara nuk mund të na mundojë më. Ajo është thjesht e shkuar. E tashmja ka rëndësi…

N

Rrëfim për Shqipërinë e viteve 1913-1914

ë konakët e Havzi Pashës ishte e pamundur ta gjeje qoftë dhe dy minuta të lirë Fatmir Koçin. Ai duhet të ishte sa më afër sofrës së shtruar ku Kus Babai po jetonte ankthin e një dashurie, sa të hidhte vështrimin te kamera ose te personazhet e tjera afër sofrës… Regjisori është mëndja e një filmi, dhe në ato orë të para të mëngjesit të së premtes për Koçin kishte rëndësi vetëm ajo skenë dyminutëshe, që edhe pse e vogël si minutash, ka shumë rëndësi për filmin. Të bësh një film, nuk është një sfidë e lehtë, mjafton të jesh vetëm disa orë në një shesh xhirimi për të kuptuar se sa shumë ankth, lodhje dhe pasion kërkon një film që ne mund ta shohim për një orë a ndoshta më pak. Për Koçin ky film do të thotë shumë… Nuk është vetëm aspekti historik ai që e bën ta trajtojë me kujdes, por dhe ideja për të sjellë një prodhim sa më bashkëkohor shqiptar, një prodhim i cili do ta bënte Shqipërinë të fliste nëpërmjet gjuhës së kinemasë. Takohemi tek Teatri i Pakicave, aty ku pjesa më e madhe e ekipit të filmit mund të pijë kafen në mëngjes. Këto janë ndoshta orët kur Koçi është disi më i lirë për të folur mbi angazhimin ku janë shpërngulur këto kohë ditët e tij… Një film mbi roman "Viti i mbrapshtë" të Kadaresë. Mund të na tregoni kur ndodhi tërheqja juaj ndaj këtij subjekti dhe si është transformuar ajo tashmë në një skenar filmi? Janë bërë kohë që kur unë nisa të mendoj se duhet ta ktheja në një prodhim kinematografik atë subjekt që lexova tek "Viti i mbrapshtë" i Kadaresë. Në vitin 2002 kam bërë opsionin e të drejtave të autorit dhe blerjen e të drejtave e kam realizuar vetëm dy vjet më parë. Kam katër vjet që punoj me një intensitet të këtë gjë. Sigurisht që kjo është një kohë e gjatë, por duke pasur në dorë subjektin e një autori disi të vështirë, më është dashur kohë të merrem edhe me veprën. Unë nuk kam dashur të bëj film romanin e tij, por ngjarjen dhe, mbi të gjitha, atë çka fshihet pas një ngjarjeje të caktuar. Unë di që pas subjekteve të Kadaresë gjithnjë ka gjëra që nuk harrohen dot. Ky ka qenë potenciali i kësaj vepre, që edhe pse e botuar në vitet '80-të menjëherë u ringjall si ngjarje e si subjekt pas viteve '90-të pothuajse në të gjithë botën. Kjo është ajo që më ka tërhequr. Jo vetëm konteksti historik që është rikthyer sot, por edhe personazhet, mua më janë dukur interesante dhe të vërteta. Duke mos qenë në gjendje që filmi të tregojë pjesën e fortë apo eseiste, qoftë edhe në rrafshin filozofik të veprës së Kadaresë, në skenar motivet janë përpunuar përmes karaktereve. Ajo çfarë mua edhe instinktivisht më ka tërhequr, është kuptimi i lirisë individuale, jo i lirisë së një kombi ose i një vendi. Pasi nuk mendoj se ekziston liri tjetër më e prekshme se ajo individuale. Ju keni bërë një transformim me syrin e një regjisori të asaj historie. Mund të na rrëfeni se si është transformuar subjekti që gjetët te "Viti i mbrapshtë"? Janë pesë fshatarë në një fshat të Shqipërisë Lindore. Unë e kam transformuar, nuk e kam filmin vetëm në Jugun e Shqipërisë, por kryesisht në atë lindje dhe udhëtimi i tyre zgjat deri në veri dhe në Shqipërinë Qendrore. Në njëfarë mënyre është një odise, një udhëtim real, janë njerëz realë që shkojnë për luftë, ndërkohë që në Shqipëri ka ardhur një mbret gjerman dhe atyre u pëlqen fakti që më në fund pas 450 viteve ka një mbret dhe s'ka rëndësi në ai është gjerman. Në mendjet e tyre ata mendojnë se Shqipëria duhet të ketë patjetër një mbret. Duke dashur të bënin Shqipërinë, atë Shqipëri që do të shkrinte pas pak javësh në zallamahinë e luftës, ata enden pa cak. Ndërkaq, personazhi kryesor, Shestani, takon një vajzë katolike me të cilën dashurohet. Wshtë i vetmi nga të pestë miqtë që nuk është as i martuar, as i dashuruar dhe bie në dashuri me këtë vajzë. Atë e mbyll familja e saj

pasur klishe, ndaj kjo dukuri nuk është e shpeshtë. Në Perandorinë Otomane e cila është një perandori me jetë të gjatë ashtu si Perandoritë e tjera kanë ekzistuar të gjitha prirjet edhe shoqërore edhe individuale. i Edhe pririej e i pushtetit të madh, të pushtetit me anë të politikës, me anë të dhunës edhe të pushteti personal. Ky personazh i ka të dyja, mbasi që perandoria otomane nuk ekziston më ai është i tillë. Mirëpo koha nuk punon më për të, ky është problemi. Dhe mendoj është mëse e natyrshme. Të themi përshembull nuk do të doja që persoanzhi të përdhunohej nga Kus Babai, unë nuk mendoj është ky qëllimi i personazhit të Kus Babait. Kus babai është njeri i lirë por që koha e tj ka ikur, fuqia e tij e prirjeve të pushtetit, të forcës apo të prirjeve dashurore apo personale, apo të epsheve nuk mund të shprehet njëlloj. Kur e takon Shestanin e kupton që sikurse ky është i vetëm edhe ai është i vetëm dhe të dy të jetojnë mirë me veten e tyre. Nuk mendoj se kam thyer ndonjë klishe.

në kuvend, ajo ikën, përdhunohet në rrugë nga bandat e ushtarëve që ishin në atë kohë. Shqipëria dhe Ballkani në ato vite kanë qenë një rrëmujë totale. Ai e nxjerr nga kuvendi dhe e merr në shtëpinë e tij, martohet me të. Sigurisht që në film nuk është fjala për një fund të lumtur, por për një takim të duhur të njerëzve të duhur. Dhe thjesht ky subjekt zhvillohet në një narracion, në një shtrat realist, ku ngjarjet mbërthehen me njëra-tjetrën , herë direkt dhe herë indirekt, por të gjitha kanë një lidhje të thjeshtë. Shestani, i cili është heroi kryesor kupton shumë shpejt që luftën s'ka për ta gjetur. Dhe se kërkimi i luftës është diçka absurde. Ai nuk do ta vrasë ose ta kryqëzojë si në librin e Kadaresë. Unë kam kërkuar një tjetër përputhje të një karakteri me një karakter tjetër. Jo një përputhje konflikti, por një përputhje kur njëri e kupton lirinë e tjetrit. Merrni përsipër të bëni një film për një periudhë delikate të historisë jo vetëm në Shqipëri, por edhe në rajon. Keni personazhe reale të historisë si Princi Vid, princesha Sofi etj. Si mund ta përballoni këtë?

Mendoj se filmi është bashkëkohor. Në mënyrën si është konceptuar është i thjeshtë, por bashkëkohor. Jo për faktin e diversitetit të kulturave, por mendoj se problemi i lirisë sot është problemi më i prekshëm. Në këtë aspekt e shoh se do të ketë interes të veçantë për ata që do të duan ta shohin. Pastaj e gjithë kjo varet nga realizimi, se sa mirë apo keq bëhet ai. Filmi ndoshta u flet të gjitha moshave ose brezave, por më shumë i flet njeriut që e di se çfarë kërkon të bëjë. Nuk i flet dot njeriut që nuk di ç'të bëjë. Mendoj që kjo është një pikëpyetje. Nuk mund të them se është një film komercial, por them se do të jetë një prodhim i prekshëm dhe i kuptueshëm nga të gjithë. Ju sillni ndoshta për herë të parë në një film shqiptar një personazh homoseksual, dhe merreni me shqetësimet e dashurisë së tij… ndërkohë që në Ballkan ende është e vështirë të flasësh ose të pranosh dukuri të tilla... Nuk jemi vetëm ne që nuk e pranojmë këtë gjë dhe mundohemi ta fshehim. Ka shumë njerëz në botë që natyra i bën të tillë dhe, natyrisht, në kinemanë tonë ka

Pjesëmarrja

Në film dhe aktorët e Portokallisë G

entian Zenelaj dhe Besart Kallaku, dy aktorët e njohur të "Portokallisë" janë dy personazhe me jo pak veprim në filmin "Koha e kometës".Besarti i cili ishte protagonist në xhirimet e së enjtes në mbremje, është Seferi. Një lloj aventurieri, hajdut kuajsh, i cili e adhuron Kus Babain. Regjisori Koçi e quan atë një actor të talentuar, i cili e mban shumë mirë rolin që i është besuar. Dashuria e tij e vetme është Kus Babai dhe është i prirur ti falë gjithçka atij. i veshur me rrobat e një fshatari të atyre viteve Besarti thotë me humor që nuk i janë ndarë rolet e katundarëve."Për mua është eksperienca e parë si actor në një film, dhe ndjehem me shumë fat që

rolin tim të parë ta intepretoj përkrah një aktori të madh si Çun Lajçi, dhe në një film internacional", thotë Besarrdi. Fat prezencën në këtë film e quan edhe aktori tjetër Gentian Zeneli. Ai do të jetë në këtë film Cufe, më karagjozi i Çetës, njeriu që krijon humor dhe një situatë tragjike herë pas here. Çdo çetë e ka një të tillë , një personazh që nuk e ka një ide të qartë përse vjen në luftë. Një personazh i sinqertë dhe . Një personazh nga komik kalon në fund në personazh dramatic dhe tragjik. Për dy djemtë ky prodhim kinematografik është një tjetër sprovë e rëndësishme e cila u jep shance për të evidentuar prirjet e tyre edhe në kinema.

Ju keni futur një linjë dashurie në film? Çfarë do të rrëfejë kjo? Qëllimi kryesor i një filmi historic mendoj nuk janë kostumet. Është sa mundet ai ti flaës kohës në të cilën jetojmë. Dhe patjetër Ballkani ka haraçin e të kaluarës. Nëse e krahason përshembull me SHtete e Bashkuaar të Amerikës kanë tjetër perceptim të historisë së tyre, tjetër perceptim të historisë së të tjerëve nisur nga sot. Fatkeqësisht e sotmja ende shikohet nga kaluara. Sigurisht e kaluara përbën origjinalin e të ardhmes në shumë aspekte ose ka vulën e vet. Por mendoj që filmi mundet të flasë më shumë për sot sesa për historinë. Ky ka qenë pikësynimi të paktën. Filmi është një bashkëproduksion gjermano-maqedonas-francez dhe shqiptar. Si do të qëndrojë ky bashkëpunim në konceptin e asaj çfarë do të serviret në film? Autorësia e filmit është shqiptare, vepra, skenari, regjia, gjuha që është shumë e rëndësishme, muzika e cila do të bëhet nga një kompozitor i njohur shqiptar që jeton në Hollivud, Aldo Shllaku. Pastaj elementët e tjerë, një actor nga Maqedonia Vllado Jovanovski, një actor gjerman që ka luajtiur disa skena te Gladiatori që ndeshet në arenë, Ralf Muler. Tomas Haince, rolin e mbtetit Vid dhe gruaja, Sofia po aktore gjermane Naomi Valeska. Produksioni ka rëndësi të madhe, drejtor i fotografisë është një irlandez me të cilin po bashkëpunoj rregullisht, pjesa e servisit një kompani maqedonaase. Pjesa shqiptare e financimit është e ulët. Më shumë ka pjesa gjermane, Lara entertainment. Pjesa franceze badshkëproducent. Çdo gjë po shkon mirë deri tani… Ju po xhironi në Maqedoni. Pse jo në hapësirën shqiptare? Në Shqipëri ishte e i pamundur. E provuam vitin e kaluar në muajin shtator-tetor dhe çdo gjë shkoi keq se janë distancat e largëta të vendeve ku mund të xhirosh histori. Plus që pjesa e servisit është jo aq profesionale. Këtu ka të paktën nja dy kompani që e bëjnë mirë servisin kinematografik dhe e mbulojnë siç duhet. Ntyrisht që pëerveç ka vende shumë të mira që në setet e xhirimit nganjëherë duhen përshtatur. Por në shqipëri pstjetër që ka vende për të xhiruar të jashtëzakonshme. Kemi pesë ditë xhirim në Shqipëri, në Shkodër: Koplik, fshatrat e mbi Koplikut, do të dalim në bregdet, velipojë dhe kalanë e Bashtovës. Në 1 shtator mbarojnë xhirimet në dhjetor mbaron. Deri tani është xhiruar në pazarin e Vjetër të Shkupit, në një ishkështjellë turke në dalje të Shkupit, në dalje të kumanovës në një fshat ku është bërë kuvendi i murgeshavre. Do të xhirojmë (dje) po në një lumë në Kumanovë që është lokacioni i katërt. Dita e nëntë e xhirtimeve. Po në një fshat afër Kumanovës, në një vend afër në Shkup, kalanë e tetovës.

SHQIP 46

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SPORT Post-Champions

Synimi kryesor i drejtuesve është që të vazhdojnë me projektin e tyre pa marrë masa ndëshkuese

TAKIMI Katërshja e donatorëve ka vendosur që analiza e plotë për eliminimin nga Liga e Kampioneve të shtyhet për më vonë

Pavarësisht zhgënjimit, do tentohet që kapitulli “Domzhale” të hidhet sa më shpejt mbrapa krahëve

NGJELA

SYNIMET

Donatorja bardheblu nuk është pajtuar me humbjen përballë Domzhales, duke pretenduar deri në masa ekstreme për skuadrën

Synimi kryesor është të evitohet marrja e vendimeve të nxituara, të cilat do ndikonin në mbarëvajtjen e sezonit të ri

“Duhet të evitohet shkrirja e skuadrës” Konkluzioni, pas një takimi të shkurtër të donatorëve të Tiranës ERALD KODHELI

H

umbja me Domzhalen, që për rrjedhojë solli elimin imin nga Liga e Kampioneve, nuk ka ardhur vetëm për faj të skuadrës, por edhe sepse në atë takim Tirana ka qenë e pafat”. Duket se ky ka qenë konkluzioni i takimit të shkurtër, që donatorët bardheblu kanë zhvilluar dje. Burime konfidenciale pranë kampionëve të Shqipërisë kanë pohuar se analiza e plotë për largimin e papritur nga kompeticioni më i rëndësishëm për klube në kontinent është shtyrë për një periudhë të mëvonshme, por synimi kryesor i drejtuesve është që të vazhdojnë me projektin e tyre, pa marrë masa ndëshkuese kundrejt skuadrës. “Sot (dje) pasdite donatorët kanë zhvilluar një takim të shkurtër, ku kanë hedhur idetë e tyre në lidhje me hapat e mëtejshëm pas eliminimit nga Liga e Kampioneve”, kanë pohuar burimet për “Shqip”. “Synimi kryesor (të paktën i një pjese) është që të mos ndëshkohet skuadra, me asnjë lloj mase, pasi tashmë Tirana duhet të përqendrohet totalisht tek aktivitetet kombëtare që ka përpara si kampionati dhe Kupa e Shqipërisë. Aty do synohet të ruhet tradita dhe që skuadra të jetë pretendente kryesore për këto trofe”. Vetëm pak ditë më parë, donatorja Shefikat Ngjela ishte shprehur shumë e indinjuar për humbjen me Domzhalen, duke thënë se do kërkonte që ky rezultat të mos kalonte pa u ndëshkuar. “Nuk mund të thuhet se mes katërshes drejtuese ka përçarje, apo gjëra të tilla. Në këto momente ata po parashtrojnë mendimet e tyre, për të gjetur një zgjidhje të përshtatshme, e cila nuk do ndikojë në mbarëvajtjen e skuadrës, ka vazhduar burimi. Qëllimi është që të vazhdohet me projektin e nisur prej vitesh, për të ndërtuar një skuadër që do jetë fituese jo vetëm në aktivitetet kombëtare, por edhe në ato ndërkombëtare. Bisedat kanë si qëllim në arritjen e një pike të përbashkët, ku puna e nisur të vazhdojë dhe pa bërë gabime, nga të cilat do të prishet gjithçka e mirë është bërë deri më tani”. Pavarësisht tonave të larta të përdorura menjëherë pas zhgënjimit, por edhe kundërshtimit të tifozerisë, e cila ka fërshëllyer disa nga elementët kryesorë të Tiranës, do të tentohet që kapitulli “Domzhale” të hidhet sa më shpejt mbrapa krahëve. Në skuadër pritet që shumë shpejt të bash-

Shkurt

kohen edhe dy kontingjentët e Kombëtares, Endri Vrapi e Daniel Xhafaj, me të cilët grupi do jetë akoma edhe më solid. Me këto përforcime, në letër Tirana do jetë sërish pretendente kryesore dhe pjesëmarrja në kupat e Evropës në sezonin e ardhshëm nuk vihet në diskutim. “Pavarësisht se grupi nuk ishte i kompletuar 100 për qind për Champions-in, pasi duhet të kuptohet se disa prej blerjeve të reja nuk kanë munduar të luajnë për shkak të impenjimeve me klubet e mëparshme, situata nuk duhet të dramatizohet dhe të shërbejë si shkak për vendime të nxituara”, ka përfunduar burimi duke zbuluar detaje të bisedës së donatorëve. Me këtë grup futbollistësh cilësorë për edicionin që do startojë së shpejti, Tirana me patjetër që do jetë sërish në kupat e Evropës në sezonin e ardhshëm dhe kjo është një arsye e fortë për të evituar masat ekstreme”.

Bariç, 3 mijë franga gjobë për homofobi

KOMENT

Tirana, skuadër fëmijësh SAIMIR DEMI

T

ë mërkurën kemi pasur fatin të shohim një Tiranë ndryshe. Për shqiptarët është e rëndësishme të kesh fat, por të mirë apo të keq, ky nuk është ndonjë problem shumë i madh. Sidoqoftë, një Tiranë e tillë nuk është paraqitur as në kohën e krizave të mëdha financiare dhe këtë lloj fati sigurisht që nuk e meritojmë. Pjesa më e madhe e futbollistëve të fushës, pranuan të ishin manekinë, të bukur nga pamja e jashtme, por të palëvizshëm. Ata ishin të padukshëm jo vetëm në “Qemal Stafa”, por edhe për shqiptarët që nuk kishin mundësi të ndodheshin në impiantin e kryeqytetin për njëmijë e një arsye. Tifozët e thekur ndoqën “live” një skuadër të denjë për kategorinë e dytë, ndërsa ata që ndodhen jashtë kufijve, nuk patën mundësi ta shihnin këtë “spektakël”, pasi shefi Shkëlqim Muça dhe donatorët e kishin konceptuar të ishte i rezervuar. Për Tiranën e së mërkurës, uniforma që mban është një luks, por padyshim i pamerituar për diletantët. U përballën me një skuadër, që është gjynah të kalojë qoftë edhe një

tur paraeliminator dhe u larguan nga fusha si fëmijë të ndrojtur… për të ardhur turp. Për 180 minuta (duke përfshirë edhe ndeshjen e parë, u tallën me ne dhe ne kemi të drejtën morale për t’u tallur me ta. Tani mund të themi çfarë të na vijë në mendje dhe nuk ka pse të na vijë keq, pasi nuk ka më keq se na bënë ata që besojmë. Trajneri Starova du-

het të jetë penduar që ka marrë drejtimin e kësaj skuadre, të cilën donatorët kanë filluar ta lënë pas dore dhe pas vitit ‘90, për herë të parë ka marrëdhënie kaq të këqija me topin. Nuk është vendosja në fushë e ekipit, ajo që na ndëshkoi, por futbollistët që nuk bëjnë dot dy pasime të sakta. Për sa i përket pjesës sonë, “Qemal Stafa” dukej si një fushë minifutbolli, ku paguan 300 lekë dhe nuk është më e çuditshme të dukesh edhe si budalla. Kjo ishte Tirana e Starovës, trajnerit më të përfolur që nga dita e parë që ka marrë drejtimin e kampionëve. Fillimisht akuzohej se pëlqen modelin “catenacio”, ndërsa tani duhet të përflitet se ka shfiguruar fytyrën e vet. Starova u mposht nga euforia e ambientit dhe e drejtoi skuadrën si tifoz. Të gjithë në sulm, si të ishte dita e fundit e jetës, ndërkohë që duhej vetëm një gol për t’u rikuperuar. Nevojitej pak maturi, pak zgjuarsi, në fund të fundit pak durim. Por në të kundërt e filluam me vrap dhe e përfunduam me patetica… dhe në fund humbëm turpshëm.

UEFA i ka dhënë dje fund çështjes maratonë, që kishte si protagonist trajnerin e Kombëtares shqiptare, Oto Bariç. Në një intervistë të dhënë për gazetën kroate “Jutarni List”, në vitin 2004, tekniku kishte treguar prirje të theksuara homofobike. “Homoseksualiteti nuk është diçka normale dhe moshat e reja nuk duhet ta praktikojnë”, ka deklaruar në atë kohë Bariç. “Në qoftë se dikush do të ishte gaj, do ta njihja menjëherë. Megjithatë, do preferoja që në skuadrën time mos të kisha futbollistë të tillë”. Këto fjalë të 75-vjeçarit bënë shumë zhurmë anembanë botës dhe në një moment të parë UEFA e kishe gjobitur trajnerin me 5 mijë franga për deklarata të papërshtatshme. Por, pas këmbënguljes së Bariç se fjalët e tij ishin keqinterpretuar, zyrat e Nionit në Zvicër i janë rikthyer sërish shqyrtimit të çështjes: në konkluzionin e publikuar dje, kroati është gjendur sërish fajtor për deklarata homofobike, por gjoba financiare është ulur. “Çështja në ngarkim të trajnerit Oto Bariç që tashmë drejton Kombëtaren e Shqipërisë, mund të quhet përfundimisht e mbyllur”, ka pohuar drejtori i komunikimit në UEFA, Uilliam Gajlard. “Ai duhet të paguajë 3 mijë franga gjobë për deklarata homofobike të bëra në vitin 2004, në një të përditshme kroate”. e. kodheli

Shpresat, ndeshja jo në një ditë me Kombëtaren Federata Shqiptare e Futbollit ka bërë të ditur se do kërkojë që ndeshja e Kombëtares Under 21 përballë Italisë, të mos zhvillohet në datën 12 shtator. Kjo për arsyen e thjeshtë se në të njëjtën ditë në fushën e lojës do zbresë edhe Kombëtarja e drejtuar nga Oto Bariç, e cila do jetë e impenjuar përballë Holandës, në ndeshjen e Grupit G eliminator të Euro 2008. “Po punojmë që të spostojmë datën e ndeshjes së përfaqësueses Shpresa, që sipas kalendarit në 12 shtator do të presë Italinë”, ka deklaruar zëdhënësi i FSHF-së, Lysjen Nurishmi. “Kjo për faktin e thjeshtë se në të njëjtën ditë luan edhe Kombëtarja ‘A’ dhe në këtë këndvështrim skuadra e trajnerit, Artan Bushati, rrezikon që të qëndrojë në hije. Në vendin tonë, janë ndeshjet e përfaqësueses ato që janë gjithmonë në plan të parë si në nivel mediatik, ashtu edhe mes tifozëve dhe federata kërkon që edhe përballja me ‘axurrët’ të marrë vëmendjen që meriton”. Ideja e institucionit që drejton futbollin në vend është që ndeshja të luhet një ditë përpara datës së caktuar, pra, më 11 shtator. Por, që kjo të realizohet, duhet marrë aprovimi i UEFA-s dhe i Federatës Italiane (FIGC). Pengesa më e madhe paraqitet pikërisht nga kjo e fundit, pasi italianët kishin kërkuar që takimi Itali-Shqipëri i 2 qershorit të shtyhej, por FSHF nuk e kishte aprovuar këtë ide. e. kodheli

E SHTUNE, 28 KORRIK 2007

SHQIP 47

SPORT

Si asnjëherë më parë, katër prej futbollistëve më të mirë në botë luajnë përkrah njëri-tjetrit te gjigantët katalanas

Barcelona: Nuk jemi "galaktikë" Ferran Soriano: Skuadra ndryshon nga Reali i disa viteve më parë

Largimi i Kapelos nuk e ka ndryshuar synimin e Realit të Madridit për të vendosur rregulla të forta brenda skuadrës. Në fakt, Bernard Shuster ka përcaktuar kodin që do ekzistojë brenda skuadrës, të cilin e kanë miratuar edhe futbollistët. Sipas normave të teknikut gjerman ndalohen vathët, tatuazhet, telefonat celularë, madje edhe ngrënia e patatinave, ndërsa gjatë takimeve zyrtare, tekniku ka përcaktuar me kujdes edhe normat e veshjes.

Soriano e ka cilësuar të pamundur transferimin e Ronaldinjos te Milani SORIANO

Zv/presidenti ekonomik ka shprehur bindjen se katërshja sulmuese Ronaldinjo, Eto'o, Hanri dhe Mesi do jetë e suksesshme

EKONOMIA

Buxheti që Barcelona do të ketë në dispozicion për sezonin e ardhshëm futbollistik ka kapur shifrën e 315 milionë eurove

Simao Sabroza kalon tek Atletiko

ÇIKLIZEM

Pas Vinokurov, Morenit dhe Rasmusen, në shënjestër edhe lideri i ri

"Tour de France", dyshime edhe për Kontador Spanjolli, i përfshirë në "Operacionin Puerto" T

our de France" ka vdekur. Këto ishin citimet e mediave franceze pas gjetjes pozitiv me doping të italianit Moreni dhe pezullimit të liderit të aktivitetit Rasmusen nga "Rabobank". Tashmë, kryesimin e garës e ka marrë Alberto Kontador, që në të kaluarën ka pasur mjaft probleme që lidhen me dopingun. Në fakt, çiklisti spanjoll ishte i përfshirë në "Operacionin Puerto" dhe emri i tij shfaqej dy herë në dosjet e skandalit që shihte si protagonist mjekun Fuentes. Atij iu hoqën të gjitha akuzat nga drejtësia sportive spanjolle, por, gjithsesi, dyshimet mbetën. "Nëse nuk do të isha i pastër, nuk do kisha marrë pjesë në 'Tour'". Këto kanë qenë fjalët e kandidatit kryesor për fitimin e aktivitetit që po zhvillohet në

‘‘

Drejtësia sportive spanjolle ia ka hequr akuzat, por, gjithsesi, dyshimet mbeten

‘‘

Francë, pas problemeve të shumta të dopingut. Gjithsesi, mediat italiane kanë ngritur hije dyshimi për Kontador, emri i të cilit është përfolur edhe në skandalin që shpërtheu nga Gadishulli Iberik, në të cilin ishin përfshirë dy kampionë të padiskutueshëm si Ian Ul-

‘‘

skuadrën e gabuar, në momentin e gabuar". Kontador ishte pjesë e "Liberty Seguros", skuadrës spanjolle që u gjend në qendër të skandalit. "Nuk i kam takuar asnjëherë doktorët e përfshirë në atë skandal dhe nuk bëhet fjalë që të kem pasur një bisedë me ata". Çiklisti nuk është gjetur fajtor nga drejtësia e Gadishullit Iberik, por dyshimet qëndrojnë. Kur duhen edhe vetëm tri gara nga fundi, "Tour de France" ka qenë gjithmonë në qendër të skandaleve të dopingut: mediat franceze kanë akuzuar disa skuadra se kishin ilaçe të ndaluara, Sinkevitz ka hapur serinë e çiklistëve të gjetur pozitiv, ndërkohë që ish-lideri Rasmusen është detyruar të braktisë garën pas dyshimeve se ai nuk ishte i pastër.

Kontador tha: Nëse nuk do të isha i pastër, nuk do kisha marrë pjesë në "Tour"

‘‘

Z

ëvendëspresidenti ekonomik i Barcelonës, Ferran Soriano, ka hedhur poshtë çdo krahasim që i është bërë Barcelonës aktuale me Realin e "galaktikëve". Ai ka mbrojtur politikën e ndjekur nga klubi katalan dhe ka shprehur bindjen se katërshja sulmuese, Ronaldinjo, Eto'o, Hanri dhe Mesi do jetë e suksesshme. Gjatë prezantimit të raportit ekonomik të vitit të kaluar dhe të buxhetit për sezonin e ri, Soriano është dukur i kënaqur që në kontingjentin e drejtuar nga Rajkard gjenden "katër nga futbollistët më të mirë në botë" dhe se "diçka e tillë nuk kishte ndodhur kurrë në historinë e klubit". "Në një kohë kur shumë klube të mëdha të Evropës luftojnë për të pasur një superlojtar në skuadrën e tyre, Barcelona ka katër njëkohësisht", deklaroi ai. Gjithsesi, zv/ presidenti ekonomik nuk ka dashur të dëgjojë epitete si "galaktikët", e cila kujton Realin e Madridit të pak viteve më parë, kur Zidan, Figo, Ronaldo e Bekam luanin përkrah njëri-tjetrit. "Milani ka Kakanë, Mançesteri ka Runin dhe Kristiano Ronaldon, ndërsa të tjerët nuk kanë asnjë", shtoi ai, duke nënvijëzuar se "sytë e të gjithëve janë kthyer nga Barça". Ai ka siguruar se "Reali galaktik" nuk ka shërbyer si referencë sportive, ekonomike apo sociale në ndërtimin e kësaj skuadre, por se vendimi i drejtuesve për të pasur në skuadër katër lojtarë të nivelit ndërkombëtar ka ardhur pas "ok"it të stafit teknik, që kishte dalë në konkluzionin se yjet e skuadrës mund të "bashkëjetonin pa probleme përkrah njëri-tjetrit". Soriano ka folur edhe për çështjen "Ronaldinjo", duke bërë të ditur se transferimi i brazilianit në Milano është diçka e pamundur. Ai tha se "drejtuesit e Barçës janë të lodhur nga zërat për kalimin e Ronaldinjos te Milani, ashtu sikurse klubi italian kishte kërkuar hedhjen poshtë të çdo spekulimi që shikonte transferimin e Kakasë te Reali si diçka të realizueshme". Në filozofinë e drejtuesve katalanë, skuadra duhet ruajtur dhe pavarësisht dështimit të edicionit të kaluar ndryshimet do jenë shumë të vogla. Në lidhje me largimet e mundshme të skuadrës: ku Deko shihej pranë Milanit dhe Beleti pranë Benfikës, Soriano ka hedhur poshtë çdo marrëveshje të mundshme, që i sheh lojtarët larg Spanjës, ndërkohë që ka mbrojtur me të gjitha mënyrat blerjen e Hanrisë për 24 milionë euro. Në konferencën për shtyp, Sorriano ka komunikuar gjithashtu se përfitimet neto të Barcelonës në sezonin 2006/'07 kanë qenë 6,8 milionë euro, ndërkohë që buxheti i klubit për sezonin e ardhshëm është ngjitur 315 milionë euro, shuma më e lartë e vendosur në dispozicion të një kampionati në të gjithë historinë e klubit.

Shuster, rregulla të forta te Reali

rih dhe Ivan Baso. "Nuk kam evituar asnjë kontroll antidoping, as në garë dhe as jashtë gare, ka vazhduar çiklisti spanjoll. Edhe pse emri im ka qarkulluar në 'Operacionin Puerto', mund t'ju siguroj që nuk kisha asnjë lidhje me atë që po ndodhte. Thjesht u gjenda në

Mesfushori portugez, Simao Sabroza, është transferuar nga Benfika tek Atletiko Madrid dhe ka firmosur 4 vjet kontratë me klubin e Primera Ligës. Dje, lojtari ka kaluar testet mjekësore dhe gjatë pasdites u prezantua në stadiumin "Kalderon". Benfika bëri të ditur se kalimi u realizua për shumën e 20 milionë eurove dhe në marrëveshje ekziston opsioni që klubi portugez mund të marrë dy lojtarë të Atletikos, duke ulur vlerën e kartonit të Simaos.

Kristian Kivu: Zgjodha Interin Në konferencë për shtyp, mbrojtësi rumun, Kristian Kivu më në fund ka larguar çdo dyshim rreth të ardhmes së tij: "Dua ti dërgoj një mesazh të gjithëve atyre që në këto katër vitet e fundit më kanë dhuruar emocione e më kanë mbështetur, ka thënë ai. Dëshiroj të përshëndes klubin e Romës, lojtarët dhe stafin. Këtu kam kaluar një eksperiencë të paharrueshme. Zgjodha Interin përpara Realit të Madridit sepse doja të vazhdoja të luaja në Itali".

Formula 1

Kupa e Amerikës

Montezemolo: Nuk përfundon me kaq

Meksika, dyshohet përçarja e skuadrës

V

endimi i FIA-s, që të mos marrë masa ndëshkimore kundër Mek Larenit, edhe pse kjo skuadër u cilësua fajtore, nuk është pritur mirë nga Ferrari. "Dëshiroj t'i siguroj tifozët nga e gjithë bota, që të fyer nga ai vendim na kanë kontaktuar, se mund të qëndrojnë të qetë, pasi kjo histori nuk do përfundojë me kaq", ka deklaruar Luka di Montezemolo, i cili ka lënë të nënkuptohet se "kokëkuqja" do ta mbrojë punën e saj dhe do kërkojë ndëshkimin e fajtorëve. Presidenti i Ferrarit ka vazhduar me fjalët: "Po reflektojmë se çfarë hapash do marrim". Ndërkohë, Zhan Todt, i cili gjendet në Paris për punë personale, ka pohuar se "ky vendim për të mos penalizuar MekLarenin përbën një precedent të rrezikshëm".

D

rejtuesit e Federatës Meksikane dyshojnë se pak përpara fillimit të Kupës së Amerikës në dhomat e zhveshjes së skuadrës ka pasur një sherr që ka përçarë skuadrën. "Po punojmë që ta zbardhim sa më shpejt të vërtetën", ka deklaruar Horge Vergara. "Diçka ka ndodhur dhe sinqerisht besoj se skuadra është përçarë". Mbrojtësit Karlos Salsido e Rikardo Osorio dhe mesfushori Pavel Pardo, vetëm një javë përpara fillimit të Kupës së Amerikës u lanë jashtë skuadrës. Sipas mediave meksikane, të tre këta futbollistë ishin të besuarit e trajnerit të mëparshëm të përfaqësueses, Rikardo La Volpe, i cili është rival i betuar i trajnerit aktual, Hugo Sançez.