Safari 167

±_¿ fi_ — 167

;f+5ffnsgff[ 5fTf

á ±ıÏ’˛· 2008 á ŒÎS√fi-«ˆhÎ 1929-1930

÷_hÎÌ, ‹ƒ¿ ±fiı ≠¿Î¿ — fi√ıLƒ ω…› Á_’Îÿ¿ — ËWν· ’W¿HÎν ‹¬M≤Wà ÏÕ{Î¥fi ÷◊Î ·ı±ÎµÀ˚Á — ËWν· ’W¿HÎν ¿·Î ÁËΛ¿˘ — ¿ı‰ «Î‰ÕÎ, ±Ï‹÷ ÂÎË, ÁÏfi· ÏøÏç›fi ‹ÎÏ·¿ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ, ±‹ÿΉÎÿ. ‹ƒHÎV◊Îfi — ±ı·Î¥Õ ±˘ŒÁıÀ, √˘‹÷Ì’fl, ±‹ÿΉÎÿ. Ï¿o‹÷ — ±œÎfl wÏ’›Î 12 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 200. ’flÿı‹Î_ — wÎ.1,400 24 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 400 ‰ı⁄ÁÎ¥À — www.safari-india.com ¥-‹ı· — ·‰Î…‹ ‹ÎÀı — [email protected]

ÁÒ«fi˘, ’˛Ï÷¤Î‰˘ ÷◊Î ±L› ‹ÎÏË÷Ì ‹ÎÀı — [email protected]

’hÎT›‰ËÎflfi_ Áflfi΋_ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ, 212- 215, ±Îfi_ÿ ‹_√·-3, ¿˘fl ⁄Λ˘Àı¿fiÌ Á΋ı, ’Ïfl‹· ø˘ÏÁ_√ ’ÎÁı, ±ıÏ·Á Ï⁄˛…, ±‹ÿΉÎÿ-380006. Œ˘fi fi_⁄Á˝ — 2646 16 98 / 6605 6050 Copyrights : Harshal Publications 212 to 215, Anand Mangal-3, Opp. Core Biotech, Near Parimal Crossing, Ellisbridge Ahmedabad-380 006. Gujarat. Tel. : 2646 16 98 / 6605 6050 Registered with the RNI, New Delhi. RNI No. 38380/80

¿Î›‹Ì √˛ÎË¿˘±ı ’hÎT›‰ËÎfl ‰¬÷ı ’˘÷Îfi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl ±«Ò¿ ·¬‰˘.

±‹ıÏfl¿Î±ı 1787‹Î_ ’˘÷Îfi_ flÎF›⁄_‘ÎflHÎ ±’fiÎT›_ I›Îflı ±ı ⁄_‘ÎflHÎfiÌ w’flı¬Î Œ@÷ 13 flÎF›˘±ı fiyÌ ¿flÌ Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı Á‹›ı flÎF›˘ ±ıÀ·Î_ … Ë÷Î_. ˉı I›Î_ flÎF›˘fi˘ ¿<· V¿˘fl 50 ◊›˘ »ı, »÷Î_ ¤Îfl÷ı ’˘÷ÎfiÎ ⁄_‘ÎflH΋Î_ ¿flı·Î ’˘H΢Á˘ ¿fl÷Î_› ‰‘ Á‘ÎflÎ-‰‘ÎflÎ Á΋ı ±‹ıÏfl¿Î±ı ’˘÷Îfi_ ⁄_‘ÎflHÎ »ıS·Î_ 220 ‰Wν‹Î_ ¤ÎB›ı … ⁄ÿ·‰_ ’Õu_ »ı. ‰W΢˝ …^fiÎ ⁄_‘ÎflHÎfiı ±fiÁflÌfiı … I›Î_ ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ¿<· 43 ’˛‹¬˘fiÌ ‰flHÎÌ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. ˉı 44 ‹Î ’˛‹¬ ‹ÎÀı ◊≥ flËı·Ì «Ò_ÀHÎÌ ’HÎ ±Î√ Áı «·Ì ±Î÷Ì e·-’˛ÒŒ ’˛HÎÎÏ· ‹…⁄ ◊‰Î …≥ flËÌ »ı. µkÎfl˘kÎfl ÿflı¿ ¤Îfl÷Ì› «Ò_ÀHÎÌ ’Î_« ‰WÎa› ‹Ω¿ ⁄fi÷Ì Ω› »ı, ÷˘ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ I›Î_fiÌ ⁄ı Áˆ¿Î …^fiÌ «Ò_ÀHÎÌ T›‰V◊Î ±_√ı ‹Î‹Ò·Ì ŒÏfl›Îÿ ’HÎ ·˘¿˘fiÎ ‹˘œı Á_¤‚Î÷Ì fi◊Ì. ÿÏfi›ÎfiÎ ÁΈ◊Ì ‹˘ÀÎ ±fiı ÁΈ◊Ì ‹Î÷⁄fl √HÎÎ÷Î_ ⁄ı ·˘¿÷_h΢ ‰E«ıfiÎ ±Î‰Î √HÎfiÎ’ÎhÎ ÷ŒÎ‰÷fi_ ¿ÎflHÎ Â_? ÷ŒÎ‰÷fi_ ‹Ò‚ ω√÷ı ÷’ÎÁ‰Î …ı‰_ »ı. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÿfl «Îfl ‰WÎı˝ ›˘Ω÷Ì «Ò_ÀHÎÌfi˘ ø‹ ‰SÕÛ-¿’ Ïø¿ıÀ V’‘ν …ı‰˘ »ı, …ı‹Î_ ±Îfl_¤fiÎ ÷⁄yı µ‹ıÿ‰Îfl˘ ‰E«ı ·Ì√ ‹ı«˘fiÌ VÀÎ≥·fiÎ ‹¿Î⁄·Î √˘Ã‰Î› »ı. ’˛‹¬ ⁄fi‰Î ‹Î√÷Î µ‹ıÿ‰Îflı ’Ëı·Î_ …ı ÷ı flÎF›fiÌ ’˛Î◊Ï‹¿ «Ò_ÀHÎÌ‹Î_ ÁŒ‚ ⁄fi‰_ ’Õı »ı. ±Î ’˛ ◊ ‹ flεLÕ‹Î_ ∞÷‰ÎfiÌ ’Î¿Ì ¬Î÷flÌ ‘flΉ÷Î … µ‹ıÿ‰Îfl˘ ’˛‹¬ ⁄fi‰Îfi˘ ω«Îfl ¿flÌ Â¿ı »ı. ’ÏflHÎ΋ı V◊ÎÏfi¿ ±Î√ı‰Îfi˘ ’˘÷ÎfiÌ ÁÌÏ‹÷ ‰Î˜À-⁄ıL¿fiÎ Ωıflı flÎWÀˇfiÎ fiı÷Î ⁄fi‰Îfi˘ ω«Îfl‹ÎhÎ ¿flÌ Â¿÷Î fi◊Ì. ’˛Î◊Ï‹¿ «Ò_ÀHÎÌ ÿflı¿ µ‹ıÿ‰Îfl ‹ÎÀı “@‰Î˜Ï·ÏŒ¿ıÂfi flεLÕ” »ı. µ‹ıÿ‰Îfl ÿıÂT›Î’Ì ‘˘flHÎı ‹ÎL›÷Î ’Î‹Ì Â¿ı ¿ı ¿ı‹ ±ı ’˛Î◊Ï‹¿ «Ò_ÀHÎÌ ¶ÎflÎ fiyÌ ◊Λ »ı. ±Îfi˘ ‹÷·⁄ ±ı ’HÎ ◊›˘ ¿ı ÿı¤flfi_ Á‹◊˝fi ‹ı‚‰‰Î µ‹ıÿ‰Îflı ‹÷ÿÎfl˘fiÎ ±‹¿ ‰√˝fiı ‘‹˝, fl_√ ±◊‰Î ΩÏ÷‰ÎÿfiÎ ‘˘flHÎı ±’Ì· ¿fl‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÿflı¿ ’˛ffi Œ@÷ flÎWÀˇÌ› Á_ÿ¤˝‹Î_ … ‹Ò·‰‰˘ flè΢. Á_¿<Ï«÷ ‹fi˘ÿÂÎ ÷∞fiı ±Î‰Î ÿflF…ı ’Ë˘Ó«Ì Â¿÷˘ µ‹ıÿ‰Îfl … ’˛Î◊Ï‹¿ «Ò_ÀHÎÌ‹Î_ ∞÷Ì Â¿ı »ı ±fiı Õı‹˘øıÏÀ¿ ¿ı Ïfl’„O·¿fi ±ı ⁄ı ’ˆ¿Ì ±ı¿ ’ZÎfiÌ ÏÀÏ¿À ’˛ÎM÷ ¿flÌ Â¿ı »ı. ¿˘≥ hÎÌΩ ’ZÎfiı ±‹ıÏfl¿fi ·˘¿ÂÎËÌ‹Î_ V◊Îfi fi◊Ì. ‰‚Ì ‹÷ÿÎfl˘ ’˘÷ı ⁄Ë‹÷Ìfiı ·˘¿ÂÎËÌfi˘ ’›Î˝› √HÎı »ı ±fiı ⁄Ë‹÷Ìfi˘ ’›Î˝› 50ÑÜ »ı. ⁄ı ÁÎ◊ı hÎÌΩı µ‹ıÿ‰Îfl V’‘ν‹Î_ {ҿΉı ÷˘ ⁄Ë‹÷Ìfi˘ ’›Î˝› 33ÑÜ ◊Λ, …ı ¬flÎ ±◊˝‹Î_ ⁄Ë‹÷Ì fi◊Ì. ±Î ÁΩ√÷Îfiı ¿ÎflHÎı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ hÎÌΩı fi˘Ó‘’ÎhÎ flÎ…¿Ì› ’ZÎ @›Îflı› V◊’Λ˘ fi◊Ì. ‹A› ⁄ı ’Z΢fiÎ … fiyÌ ◊›ı·Î µ‹ıÿ‰Îfl˘ I›Îfl ’»Ì ÀıϷω{fi fiıÀ‰¿Û ’fl Á΋Á΋ı ⁄ıÁÌfiı ±ı¿⁄ÌΩfiÌ µ·À÷’ÎÁ ·ı »ı ±fiı ÷ı ««Î˝ »ı‰Àı ËÎfl-∞÷ ‹ÎÀı ¬ÎVÁÌ Ëÿı ÏfiHÎν›¿ ÁÎÏ⁄÷ ◊Λ »ı. ±‹ıÏfl¿fi ·˘¿ÂÎËÌ‹Î_ ÁkÎÎfiÎ ÿ·Î·˘ ‹ÎÀı ’HÎ V◊Îfi fi◊Ì. ¤Îfl÷Ì› ‰ÕÎ ’˛‘ÎfifiÌ ‰flHÎÌ ¿fl˘Õ˘ wÏ’›ÎfiÎ ¬«ı˝ ›˘Ω÷Ì «Ò_ÀHÎÌfiÎ ±_÷ı »ı‰Àı ÿıÂfiÎ ‹÷ÿÎfl˘ fiÏË, ’HÎ ·˘¿Á¤ÎfiÎ Ï‹Ïfi‹‹ 272 (@›Îflı¿ ÷˘ ±ı ¿fl÷Î_› ±˘»Î) Á_ÁÿÁP›˘ ¿flı »ı--±fiı ’Á_ÿ√Ì ‰¬÷ı ·Î¬˘-¿fl˘Õ˘ wÏ’›ÎfiÎı ¬ı· ’ÎÕÌ ÿı »ı. ±Î ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ

á

1

;f+5ffnsgff[ 5fTf

„V◊Ï÷ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ fi◊Ì. ’˛Ω ¶ÎflÎ ⁄Îfl˘⁄Îfl «Ò_ÀΛı·Î ’˛‹¬ Á_ÁÿfiÎ ‹˘Ë÷Î… fi◊Ì. ∂·À<_, ’˛‹¬ ‹Îfi˘ ¿ı Ïfl’„O·¿fi ’ZÎfiΠˢ› I›Îflı Á_Áÿ‹Î_ Õı‹˘øıÏÀ¿ ’ZÎfiÌ ⁄Ë‹÷Ì Ë˘› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiÌ Â¿ı »ı. ±ı … flÌ÷ı ’˛‹¬ı ‹ÎhÎ Á_ÁÿÁP›˘ ’ˆ¿Ì ±‹¿ …HÎfiı ’˛‘Îfi ÷flÌ¿ı ’Á_ÿ ¿fl‰Î ’HÎ …wflÌ fi◊Ì. ‰Ë̉ÀÌ ¿<‚÷Î ‘flΉ÷Ì ±fiı ¿ÿΫ ±ı¿ ’HÎ flÎ…¿Ì› ’ZÎfiÌ ‹ıQ⁄flÂÌ’ Á©Î_ fi ‘flΉ÷Ì √‹ı ÷ı ·Î›¿ T›„@÷fiı ÷ı «˘yÁ ¬Î÷Îfi_ ‹_hÎÌ’ÿ ±Î’Ì Â¿ı »ı. …\ÿÌ flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ‹_hÎÌ’ÿfiÎ fi΋ı ÁkÎÎ ’΋‰Î ‹ÎÀı flÎ…¿Ì› ¿Î‰ÎÿΉΠ¬ı·‰ÎfiÌ ±Î‰Õ÷fiı ⁄ÿ·ı ‰Ë̉ÀÌ ±Î‰Õ÷ ‰‘ ‹Ëk‰fiÌ »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ Áfl¿Îfl ¿ÿΫ ±ıÀ·ı … Government fiı ⁄ÿ·ı Administration ›Îfiı ¿ı ‰Ë̉ÀÌ÷_hÎ ¿Ëı‰Î› »ı. ¤Îfl÷‹Î_ Ωı ¿˘≥ ¿Î⁄ı· »÷Î_ Ï⁄fiflÎ…¿Ì› T›„@÷fiÌ Áı‰Îfi˘ ·Î¤ ‰ÕÎ ’˛‘Îfiı ·ı‰˘ ˢ› ÷˘ ±ı‰Ì T›„@÷fiı ·˘¿Á¤ÎfiÌ «Ò_ÀHÎÌ‹Î_ µ÷Îfl‰Îfiı ⁄ÿ·ı flÎF›Á¤Î‹Î_ ’λ·Î ÿfl‰Î…ı ’˛‰ı ±’Ή‰˘ ’Õı »ı. ±·⁄kÎ, ±Î¬_ ’˛‘Îfi‹_Õ‚ ±ı flÌ÷ı fl«Ì ¿Î÷_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ‰ÕÎ ’˛‘Îfifiı Àı¿˘ ±Î’fiÎfl ÁkÎÎfiÎ ÿ·Î·˘ …ı‰Î Á_ÁÿÁP›˘ ‹_hÎÌ’ÿ ¶ÎflÎ ÁkÎ΋Î_ ’˘÷Îfi˘ ÏËÁÎ⁄ ‹Î√Ìfiı … …_’ı »ı. ±Î ⁄‘Î_ Ωı¬‹˘ Á΋ıfiÌ Ï‰‹Î ’˘Ï·ÁÌ …ı‰_ e·-’˛ÒŒ flÎF›⁄_‘ÎflHÎ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ 13 flÎF›˘ ·√¤√ 220 ‰Wν ’Ëı·Î_ CÎÕÌ Â@›Î_, F›Îflı 58 ‰Wν ’Ëı·Î_ ¤Îfl÷fiÌ ⁄_‘ÎflHÎÁ¤Î ÷ı‹Î_fiÎ ±ı¿ı› Ωı¬‹fi_ ’Ò‰Î˝fi‹Îfi ¿flÌ Â¿Ì fiÏË. ’ÏflHÎ΋ fi…fl Á΋ı »ı.á

Â_ ±Î’fi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl

*****/167 »ı ? ... ÷˘ iÎÎfi-ωiÎÎfifiÌ ÿÏfi›Î‹Î_

±Î’fiÌ ÁŒfl «Î· ±_¿ı ’ÒflÌ ◊Λ »ı...

--ËWν· ’W¿HÎν

...ÏÁ‰Î› ¿ı ±Î’fi_ 167 ‹Î ±_¿ı («Î· ±_¿ı) ’Òw_ ◊›ı·_ ·‰Î…‹ ±Î’ ‰ı‚ÎÁfl flÌL›Ò ¿flΉ˘ !

±Î’ Ωı ¿Î›‹Ì √˛ÎË¿ ˢ ±fiı «Î· ±_¿fiÎ ¿‰fl ’fl ±Î’fiÎ Áflfi΋΋Î_ ·‰Î…‹ fi_⁄flfi˘ »ıS·˘ ±Î_¿Õ˘ Ωı

167

ˢ› ÷˘ fi‰_ ·‰Î…‹ ‰ı‚ÎÁfl ¤flÌ ÿ˘, …ı◊Ì iÎÎfi-ωiÎÎfifiÌ ÁŒfl «Î· flËı !

‰‘ ω√÷ ‹ÎÀı …\±˘ ’Îfi_ 3 2 á ÁŒÎflÌ á Œı⁄˛±ÎflÌ 2008

df+tfjif

√›Î ±_¿ı »ıS·Î fl_√Ìfi ’Îfiı «˘◊Î ’ıflı√˛ÎŒ‹Î_ ·A›_ »ı ¿ı ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ ±Îfl_ ¤ ı 1911‹Î_ L›Ò Ï{·ı L ÕfiÎ ¤Îˆ Ï ÷¿ÂÎjÎÌ ¶ÎflÎ ËÎ◊ ‘flΛı · Î Á_¢‘fifiÎ ±_÷ı ‰ˆiÎÎÏfi¿˘ ’ÿÎ◊˝fiÎ ±bfiı ±˘‚¬Ì «Ò@›Î Ë÷Î ±fiı ÿflı¿ ±b‹Î_ ¿Â˘ ‰Ì…¤Îfl fi ‘flΉ÷˘ L›ÒÀ˘ˇ fi ˢ‰Îfi_ ÷ı‹HÎı ¢‘Ì ¿Îœu_ Ë÷_. F›Îflı NCERT fiÌ Chemistry Textbook ‹Î_ ·A›_ »ı ¿ı L›ÒÀˇ˘fifiÌ Â˘‘ ≥. Á. 1932 ‹Î_ «ıÕω¿ı ¿flÌ Ë÷Ì. ›˘B› ¬·ÎÁ˘ ±Î’¢. ‹˘ÏË÷ ≥ÁflÎfiÌ, ‰Ìfl’fl, ¬ıÕÎ

á L›Ò Ï{·ıLÕfi˘ ¤ÎˆÏ÷¿ÂÎjÎÌ ±ıÀ·ı ±fiı˝VÀ w‘flŒ˘ÕÛ (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘), …ıHÎı ±bfiÎ ¿ı L ƒ‹Î_ ‰Ì…¤Îfl flÏË÷ L›Ò À ˇ ˘ fi ˢ‰Î ±_ √ ı ‰ˆ i ÎÎÏfi¿ Ï◊±flÌ 1919 ‹Î_ ±Î’Ì Ë÷Ì. ±Î Ï◊±flÌfiÌ ÁÎÏ⁄÷Ì ÷ı fi Î ÁË›˘√Ì …ı Q Á «ı Õ Ï‰¿ı 1932‹Î_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ’˛›˘√ ‰Õı …√÷fiı ±Î’Ì ±fiı ÷ı ⁄ÿ· 1935‹Î_ ¤ÎˆÏ÷¿ÂÎjÎfi_ fi˘⁄ı· ’˛Î≥{ ‹ı‚T›_. ±_¿ fi_. 166 fiÌ “Á’fl„@‰{”‹Î_ 62 ‹ı ’Îfiı ·A›_ »ı ¿ı ±ı. ¿ı. Ëo√·fiÌ ÏŒS‹Ì ¿ÎflÏ¿ÿafi_ ’˛◊‹ «flHÎ ∑ÏWοı ‹¬fl∞fiÌ “√~Ì” ÏŒS‹ Ë÷Ì. ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ı‹fiÌ ’˛◊‹ ÏŒS‹ “ÂÎ√Ìÿ˝” Ë÷Ì. ‹Ëı ±ı‹. ’_ÕuÎ, ¿oÕÎflÌ, Ï…. ‰Õ˘ÿflÎ

á ±ı. ¿ı. (±‰÷Îfl Ï¿Âfi) Ëo√·fiÌ ’˛◊‹ ÏŒS‹ “√~Ì” fiÏË, ’HÎ ⁄ÎÁ ¤|ΫΛ˝ fi Ì “Ï÷ÁflÌ ¿Á‹” Ë÷Ì. 1966‹Î_ Ïfl·ÌÁ ◊›ı·Ì ÷ı ÏŒS‹fiÎ ‹ A › ¿·Î¿Îfl˘ flÎ… ¿’Ò fl , ‰ÏËÿÎ flıË‹Îfi ±fiı ≥„N÷¿Îfl, Ë÷Î. “ÂÎ√Ìÿ˝” Ëo√·fiÌ ⁄Ì∞ ÏŒS‹ Ë÷Ì, …ı 1967‹Î_ Ïfl·ÌÁ ◊≥ Ë÷Ì.á 4 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

vf+s gf+p !^$

ËÊ˝· ’„O·¿ıÂLÁfiı “ÁŒÎflÌ”fiÌ ±_√˛ı∞ ±ÎT≤ÏkÎ Âw ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Ï¤fi_ÿfi! ÁÎ_’˛÷ ’˛‰Îˢ ÁÎ◊ı Ëo‹ıÂÎ_ ΩıÕΛı·Î …fifl· fi˘·ı…fiÎ amazing resource Á‹Î “ÁŒÎflÌ” Á΋ϛ¿fi_ ±_√∞ ı˛ Á_V¿flHÎ ±Î‰¿Îfl‰Î·Î›¿ »ı. ËWν· ’„O·¿ıÂLÁı ±_√˛ı∞ ÂάΠÂÎ ‹ÎÀı ¬˘·Ì ÷ı ±_√ı Á_’Îÿ¿ı ¿flı·Î hÎHÎı› ¬·ÎÁÎ ⁄ıËÿ Á«˘À ±fiı V’WÀ »ı. ‰Î_«fiÁ΋√˛ÌfiÌ, √˛ÎÏŒ@ÁfiÌ ÷ı‹… ωWΛ˘fiÌ º„WÀ±ı “ÁŒÎflÌ”fi˘ ±_¿ fi_. 166 ¬Ò⁄ ÁflÁ flè΢. “⁄fiΉ ±fiı ⁄ı¿√˛ÎµLÕ”‹Î_ Ë@›Ï˝ ·Á C-130 ωÂı ÷ı‹… ÷ıfiÎ «Î·ÌÁ‹Î ±‰÷Îfl …ı‰Î C-130J ÀˇÎLÁ’˘ÀÛ Ï‰‹Îfi˘ ωÂıfiÌ ±Î_¿Õο̛ ω√÷˘ flÁ’˛ÿ flËÌ. “FYI” ω¤Î√ ‰ıflΛÀÌ’ÒHν flè΢. ±ÎÁ΋fiÎ ¤÷ Ωı·˘Ï¿›Î ‹fl«Î_ ‰Õı ËÎ◊Ì Á΋ı ¬˘·‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹˘fl«Î ωÂıfiÌ ‹ÎÏË÷Ì ŒVÀÛ-ËıLÕ Ë÷Ì. ¿˘≥ »Î’Î ¿ı ‹ı√ıÏ{fi‹Î_ ÷ıfiΠωÂı ‰Î_E›_ fiˢ÷_. “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_...”fiÎ ÂÌÊ˝¿ Ëı fl…^ ¿flı·Ì ÁI›¿◊Î ±ıÁ˘SÀ ±˜À ‹˘√ÎÏÿÂ ’fl ¿<· 15 ’ÎfiÎ_ ¤flÌfiı ±Î’ı·Ì ‹ÎÏË÷Ì ‰Î_«÷Ì ‰¬÷ı ±ı¿Îÿ Ï◊˛·fl ÏŒS‹ Ωı÷Πˢ‰Îfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘. ÁI›¿◊΋Î_ µkÎı…fiÎ ±fiı ÁV’ıLÁfi_ ÷k‰ ¤Îfl˘¤Îfl Ë÷_. ±Î ’˛¿ÎflfiÎ_ ⁄ÌΩ_ ¿‹ÎLÕ˘ Ï‹Âfi˘ …‹˝fi̱ı (¿ı ’»Ì ¿˘≥ ⁄ÌΩ ÿıÂ)ı @›Îflı› ¬ıÕuÎ_ »ı ¬flÎ_? Ωı ¬ıÕuÎ_ ˢ› ÷˘ ÷ı‹fiΠωÂı “ÁŒÎflÌ”‹Î_ …HÎΉ‰Î ωfi_÷Ì. ±ıÏfi‹· Á’fl ’Ήfl ωÂı ΩHÎÌ ÿo√ ◊≥ …‰Î›._ ±Î µ’flÎ_÷ µS¿Î ⁄fi÷Î µ’√˛Ë˘ ωÂı ‰Î_«Ì iÎÎfi‹Î_ ‰‘Îfl˘ ◊›˘. 1957 ◊Ì 2007 Á‘ÌfiÎ_ ÿı‰Îfl ·˘L« ¿flΛı·Î µ’√˛ Ë ˘fi _ Ï·VÀ ‹ÎÏË÷Ì’˛ ÿ Ë÷ _ . “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl”‹Î_ ÿflı¿ ’˛ffifiÎ ÷¿Û⁄© ±fiı Á«˘À …‰Î⁄ ⁄ıVÀ ·ÎB›Î. “Á’fl Á‰Î·”fi˘

…‰Î⁄ ’HÎ ·Î…‰Î⁄ Ë÷˘. ‹ıÀfl ±fiı ±ı„LÀ‹ıÀfl ωÂıfiÌ Ï‰VI≤÷ Á‹…^÷Ì ¬Ò⁄ … √‹Ì. Ï‹@Á ÁO…ı@À‰Î‚Ì “Á’fl„@‰{” ’HÎ fi˘·ı…ı⁄· flËÌ. ±_√˛ı∞ “ÁŒÎflÌ” ‹ÎÀı ŒflÌ ±ı¿ ‰¬÷ “Â¤‹˚ ¤‰÷!” ωSÁfi ±fiı fi˘±ı· flÎÃ˘Õ, ‰Õ˘ÿflÎ; flοı ±fiı ’˛HΉ ’_ÕuÎ, Õ¤˘≥; fiÌfl‰ ÁÌ. ’_ÕuÎ, ¤Î‰fi√fl; ÕΘ. Ïfi·ı ÁÌ. Ãο˘fl, ÷ı…· Ãο˘fl, √Î_‘Ìfi√fl; ‹˘ÏË÷ ’Ì. ≥ÁflÎfiÌ, ‰Ìfl’fl, ¬ıÕÎ; ±Îfi_ÿ ±ı. ‹¿‰ÎHÎÎ, ‹. ’˘. flı‰ÎÁ, ÷Î. ≥Õfl, Ï…. ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎ; ⁄Î⁄·Î· √˘fl, ¤…, ¿E»; ‹ıCÎfiÎ ¤ıÕÎ, ÏfiÏ‘ fl΋ÎHÎÌ, flÎÏ‘¿Î ‹Ëı÷Î, fiıËÎ ‰Îœıfl, ÿ½fi, ÏË‹Î_Â, ‹. ⁄ÎÀ‰Î, Ï…. …^fiÎ√œ; ‹˙Ï·¿ ÿ‰ı, √Î_‘Ìfi√fl

“ÁŒÎflÌ”fiÎ ·ı¬˘ ‰Î_«‰Îfi_ Âw ¿fl÷Î_ ’Ëı·Î_ “Á_’Îÿ¿fi˘ ’hΔ ‰Î_«‰˘ √‹ı »ı. ±_¿ fi_. 166 fiÎ Á_’Îÿ¿Ì›‹Î_ ·¬ı·_ ‹◊΂_ ‰Î_«Ì ±ÎCÎÎ÷ ±fi¤T›˘. ±_√˛ı∞ ¤ÎÊÎ …ı flÌ÷ı ±Î’HÎÌ Á_V¿ÚÏ÷ ±fiı ¤ÎÊα˘fi˘ fiΠ¿flÌ flËÌ »ı ÷ı Ωı÷Î_ ˉı “ÁŒÎflÌ” ’HÎ ÷ı‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiÂı ±ı‰_ ’Ëı·Ì fi…flı …HÎΛ_. ’fl_÷ ±Î¬˘ ’hÎ ‰Î_E›Î ⁄Îÿ ·ÎB›_ ¿ı ¤Îfl÷fiÌ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ÷◊Î ‰ˆ«ÎÏfl¿ ±„V‹÷Î◊Ì ÷ı‹… flÎWÀˇ‰Îÿ◊Ì ‰_Ï«÷ flËÌ √›ı·Ì ±_√˛ı∞ ‹ÎK›‹‹Î_ ¤HÎ÷Ì ’ı œ Ì ‹ÎÀı “ÁŒÎflÌ” ÿ̉ÎÿÎ_ÕÌ ⁄fiÌ flËıÂı. ËÊ˝· ’„O·¿ıÂLÁ flÎWÀˇÌ› V÷flı ±Î√‚ ‰‘Ì flèÎ_ »ı ÷ı ΩHÎÌ ±Îfi_ÿ ◊›˘. ±Î fi‰Î ¿Î›˝‹Î_ ÷ı µkÎfl˘kÎfl ’˛√Ï÷ ¿flı ÷ı‰Ì Â¤¿Î‹fiÎ. ¤fl÷ √F…fl, ’ηfi’fl; ≥‹flÎfi ÿ·, ‘˛˘·, Ω‹fi√fl; Ï⁄fl…\ ’Îflı¬

±_√˛ı∞ ¤ÎÊ΋Î_ “ÁŒÎflÌ” ’˛¿ÎÏÂ÷ ¿fl‰Îfi˘ ÏfiHν › ‘L›‰Îÿfiı ’ÎhÎ »ı . “ÁŒÎflÌ”‹Î_ ’˛√À ¿flÎ÷Ì ⁄ıΩıÕ ‹ÎÏË÷Ì ±L› Á΋ϛ¿˘ ¶ÎflÎ ‹‚÷Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı 86 ‰Ê˝fiÌ ‰›ı ’HÎ ÷ı ‹Îw_ ‹ÎfiÌ÷_ Á΋ϛ¿ »ı. √›Î ±_¿ı ‰E«˘‰«fiÎ ’ÎfiÎ_‹Î_ ±Î’ı·Ì

±_√˛ı∞ “ÁŒÎflÌ”fiÌ ΩËıfl¬⁄fl ¬Ò⁄ … ±◊˝’ÒHν ·Î√Ì. Á‹√˛ ÀÌ‹fiı ±Ï¤fi_ÿfi. ¿Î„L÷Áıfi l˘Œ, ¿E»

“ÁŒÎflÌ”fi˘ ±_√˛ı∞ ±_¿ fi‰Ì ’ıœÌ ‹ÎÀı ±ı ¿ ±Î‰U›¿ ’√· _ »ı . √ … flÎ÷Ì “ÁŒÎflÌ”fi˘ ‰Î«¿‰√˝ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ ΩHοÎfl˘ ’fl÷˘ ‹›Î˝Ïÿ÷ Ë÷˘, F›Îflı ±_√∞ ı˛ “ÁŒÎflÌ” ÿıÂfiÎ ÿflı¿ flÎF›‹Î_ ⁄ˢ‚Î ’˛‹ÎH΋Î_ ‰_«Î÷_ ◊Âı ÷ı‰˘ ωrÎÁ »ı. √…flÎ÷fiÌ ±_√˛ı∞ ‹ÎK›‹fiÌ Â΂α˘ ÷ı‹… Ï⁄fi√…flÎ÷Ì iÎÎfiÏ’’ÎÁ±˘ ±_√˛ı∞ “ÁŒÎflÌ”fiı ¬S·Î Ïÿ·ı V‰Ì¿ÎflÂı. ‹˙Ï·¿ ΩıÂÌ, ±‹ÿΉÎÿ

“ÁŒÎflÌ”fiÌ ±_√˛ı∞ ±ÎT≤ÏkÎ Âw ¿fl‰Î ⁄ÿ· ¬Ò ⁄ ¬Ò ¤ ±Ï¤fi_ ÿ fi. ËÊ˝ · ’„O·¿ıÂLÁfi_ ’√·_ ±ı¿ÿ‹ Á‹›Áflfi_ ±fiı ±Î‰¿ÎflÿΛ¿ »ı. “ÁŒÎflÌ”fiı flÎWÀˇÌ› ÷ı‹… ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› V÷flı ’HÎ CÎHÎÌ ÁŒ‚÷Î ‹‚ı ÷ı‰Ì Â¤ıE»Î. ωø‹, ÏË÷ı ±fiı Ï«_÷fi …ı. ¿yÕ, Ω‹fi√fl; ‰˛…∞‰fi ÿÎÁ, √v¿<‚, ÷fl‰ÕÎ, Ï…. ±‹flı·Ì; ω‰ı¿ ÿ˘ÂÌ, …^fiÎ√œ; Ï’›ÒÊ flΉ·, Ω‹Ωı‘’fl, Ï…. Ω‹fi√fl; Ï‹ÏËfl ’Îflı¬, ⁄ÎflÕ˘·Ì; ‰Á_÷ ’Àı·, √Î_‘Ìfi√fl; ‹˙Ï·¿ flω›Î ±fiı Ï‹h΢, flÎ…\·Î, ±‹flı·Ì

“ÁŒÎflÌ”fi˘ ±_¿ fi_. 166 ÿflı¿ ‰¬÷fiÌ …ı‹ Á’⁄˝ flè΢. Á’fl’Ήfl ’˛ÎHÎÌ-’_¬Ì±˘, µS¿ÎfiÌ …ı‹ ¬flÌ ’Õ÷Î µ’√˛Ë˘ ±fiı ÁI›¿◊Î ·Î…‰Î⁄ flèÎÎ. Á˙◊Ì ≥LÀflı„VÀo√ ÷˘ “Á’flÁ‰Î·”fi˘ Á’fl …‰Î⁄ flè΢. ‹ıÀfl ÷◊Î ±ı„LÀ‹ıÀflfiı ·√÷Î CÎHÎÎ Á‰Î·˘fiÎ …‰Î⁄˘ ÷ı‹Î_◊Ì ‹‚Ì flèÎÎ. ⁄˛õÎ_Õfiı ·√÷Î ’˛ffi˘fiÌ fl˘«¿ ˆ·Ì‹Î_ ¿flı·Ì »HÎΉÀ ±fiı ±Î¿Ê˝¿ ÕΛÎ√˛ÎQÁfiı ·Ì‘ı Á‹…‰Î‹Î_ CÎHÎÌ Áfl‚÷Î flËÌ. “ÁŒÎflÌ”‹Î_ ⁄˛õÎ_Õ Ï‰ÂıfiÎ ·ı¬ ±‰Îflfi‰Îfl ±Î’÷Î flËı¢. “ÁŒÎflÌ”fiÌ ±_√˛ı∞ ±ÎT≤ÏkÎ Âw ¿fl‰Î ⁄ÿ· ±Ï¤fi_ ÿ fi. √ … flÎ÷Ì ‹ÎK›‹‹Î_ ¤HÎ÷Î ¿ı ¤HÎı·Î ‰Î«¿˘fiı ±_√∞ ı˛ Â̬‰Î‹Î_ “ÁŒÎflÌ” ¬flı¬fl ‹ÿÿw’ ◊Âı. ±Ïfi· ±ıÁ. ‰Î{Î, ⁄˘ÀÎÿ, Ï…. ¤Î‰fi√fl; ËÊ˝ ÁΉfi, √_…fi ⁄Ì. ’Àı·, ¿ÕÌ ¿ıQ’Á,

√Î_‘Ìfi√fl; ¿˙Ï¿ ⁄Ì. ’fl‹Îfl, Ï«flÎ√, ‹ıCÎÎ, ÏflÏ©, ¤Î‰fiÎ ±fiı Ï‹h΢, ÁflÁ’fl, ±‹ÿΉÎÿ; ¿˘Ï¿·Î ±fiı flÎË· ’Àı·, ‹. fiÎfl√˘·, Ï…. ‰·ÁÎÕ; ¤Î√˝‰ ΩıÊÌ, ‰Õ˘ÿflÎ; …’fi ‰˘flÎ, √Î_‘̑΋

‹Î«˝, 2008 fi˘ ±_¿-166 ±ı@Á·LÀ flè΢. ¬ÎÁ ¿flÌfiı “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_...” ω¤Î√‹Î_ ±Î’ı·Ì ±ıÁ˘SÀ ±˜À ‹˘√ÎÏÿÂfiÌ ÁI›¿◊Î flÁ’˛ÿ Ë÷Ì. ËÎ≥…ıÏ¿o√ Á΋ı …‹˝fiÌfiÎ GSG-9 fiÎ ¿‹ÎLÕ˘fiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¬flı¬fl Ï⁄flÿΉ‰Î ·Î›¿ ·Î√Ì. CÎHÎÎ Á‹› ⁄Îÿ “ÁŒÎflÌ”‹Î_ ±Î‰Ì Ï◊˛·fl ÁI›¿◊Î ‰Î_«‰Î ‹‚Ì.

jffrfsf[gff+ ;f}rfgff[

‹⁄ _ ≥‹Î_ 1993 ÿflQ›Îfi ◊›ı·Î ⁄˘Q⁄‘Õοα˘ ±_√ı ωVI≤÷ ‹ÎÏË÷Ì “±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_...” ω¤Î√‹Î_ ±Î’˘. ’Î◊˝ ¤Î‰ÁÎfl, ±ÎHÎ_ÿ

ωzÎ◊a±˘ ‹ÎÀı 11-12 ÁΛLÁfiÎ ’ÎÃuø‹fiı “ÁŒÎflÌ”fiÌ ±Î√‰Ì ¤ÎÊ΋Î_ ±Î‰flÌ ·ı÷_ ω‰flHÎ ±·√ ‹ı√ıÏ{fifiÎ Œ˘‹ı˝À‹Î_ ’˛√À ¿fl˘. Á˙fl¤ ÁÌ. flÎÃ˘Õ, √Î_‘Ìfi√fl

ÏÁ©Î◊˝ ±fiı fiÌ· ‹Î‰ÎHÎÌ, flÎ…¿˘À; ¤Î‰ı ±ı«. ¤|, ¿ı¢ÿ, Ï…. …^fiÎ√œ; ÏÿT›ı ±ıfi. ΩıÊÌ, ·Ï·÷, ÷fl_√, ω‹·, ÀŸ⁄ΉÎÕÌ, Ï…. …^fiÎ√œ; ΩB≤Ï÷ ΩÕıΩ, flı¬Î, ‹ÌfiÎ, ±Îfi_ÿÌ⁄Î {ηÎ, Ω‹√œ¿Î, Ï…. Ω‹fi√fl; µk΋¤Î≥ ’Àı·, ¤Îfi‹Ï÷, flÎ…ıÂ, ’˛Ï÷¤Î, ÏËω˝÷Î, ËÏÊ˝·, ±‹·ÁÎÕ, fi‰ÁÎflÌ; ‹Î‘‰, ωÂη, ω¿Ì, ‰ÎÏ·›Î

‹˘ËıÓ Ωı Õıfl˘ ωÂı ‹ÎÏË÷Ì ±Î’÷˘ ωVI≤÷ ·ı¬ ’˛√À ¿fl˘.

“ÁŒÎflÌ”fi˘ ±_¿ fi_. 166 ±ÿ˚¤÷ Ë÷˘. ⁄‘Î ·ı¬˘ ±fiı ω¤Î√˘ iÎÎfi¤_ÕÎfl Á‹Î flèÎÎ. ¬ÎÁ ¿flÌfiı ±ıÏfi‹· Á’fl ’Ήfl ωÂıfiÌ ΩHοÎflÌ ⁄ıÏ‹Áη Ë÷Ì. 1,200 g Œ˘Á˝fiı ’HÎ fi √HοÎfl÷Î ±fiı ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¢‘fifi˘ ωʛ ⁄fiÌ flËı·Î ·yÕ¬˘ÿ ’ZÎÌfiÌ Ï‰√÷ ‰Î_«Ì ±Îç›˝ ◊›._ ±Î µ’flÎ_÷ ±SÀˇÎ‰Î›˘·ıÀ ÏÁVÀ‹ ‘flΉ÷Î ·fl∞ ±fiı µkÎfl √˘‚Α˝‹Î_ flËı÷Ì Ï¬Á¿˘·Ì ’HÎ ¿<ÿfl÷fiÎ ±…^⁄Î …ı‰Î ·ÎB›Î. ’|Î’Ò» _ √ÕıflÎ ’ZÎÌfiÌ ¬Ò⁄Ì ‰Î_«Ì ÿo√ flËÌ …‰Î›_. ¿<ÿfl÷ı ¬flı¬fl ‹fiW›fiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı ±‹¿ ’˛ÎHÎÌ-’_¬Ì±˘fiı √…⁄fiÌ Â„@÷±˘ ±Î’Ì »ı, …ı‹fi˘ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· ¤ıÿ ±Î…ı ’HÎ ‹fiW› ‹ÎÀı ’˛ffiÎ◊˝ Á‹Îfi »ı.

’˛¿Î ±ı‹. flÎÃ˘Õ, flÎ…¿˘À

ωfl¤ƒ ±fiı ≥Lƒ ΩÕıΩ, flı¬Î, ¿‹·ıÂ, ËÊ˝ÿ ±fiı ÷’fi, Ω‹√œ¿Î, Ï…. Ω‹fi√fl; Ëı‹ÿÌ’ flÎÃ˘Õ, Ïÿ’ ·˘Ïœ›Î, ‹›Òfl ÀŸ⁄Î, ÏË‹Î_Â Õ˘ÏÕ›Î, ⁄ÎÀ‰Î, Ï…. …^fiÎ√œ; ±S÷ÎŒ ωflÎHÎÌ, ‹. ’«’Ï«›Î, ÷Î. ¬Î_¤Î; …›_Ï÷¤Î≥ ’Àı·, ¿<Á‹ ’Àı·, ¤˙Ï‹¿ ±fiı Ïfi¿<_… ’Àı·, ‹Î_…·’fl, ‰Õ˘ÿflÎ; CÎfiU›Î‹ ¤w«Î ±fiı ËoÁÎ⁄ıfi ¤w«Î, ·˘±fl ’flı·, ‹_⁄≥

ÿ½fi ¤Î·˘ÏÕ›Î, flÏZÎ÷ ÀÎ_¿, Ï«flÎ√ «˙ËÎHÎ, flÎ…¿˘À

“Œı@ÀŒÎ≥LÕfl” ω¤Î√‹Î_ ’˛ffi¿÷ν ‰Î«¿˘fiÎ fi΋ ÁÎ◊ı ÷ı‹fiÎ_ Œ˘fi fi_⁄fl˘ »Î’˘, …ı◊Ì Á‹Îfi flÁfiΠωʛ ±_√ıfiÌ ««Î˝ ¿flÌ Â¿Ì±ı. ωzÎ◊a±˘ ‹ÎÀı “VÀ<ÕLÀ˚Á Áı@Âfi” ω¤Î√ ŒflÌ «Î· ¿fl˘. ÁÎÏË· ΩıÊÌ, Áfl÷

±ı·ı@{ÎLÕfl ‘ √˛ıÀ (‹ËÎfi ÏÁ¿oÿfl) ωÂı ÁÏ«hÎ ·ı¬ ±Î’˘. ¤‰Îfi∞ ·Î‰ÏÕ›Î, flÎ…¿˘À

jffrfsf[gf[ bff;f Ljfgf+tfl

à “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl”fiı ’˛ffi˘ ‹˘¿·‰Î Œ@÷ ’˘VÀ ¿ÎÕÛ ‰Î’fl˘. ’fl⁄ÌÏÕ›_ fiÏË. à ’˛ffi˘ ÁÎ◊ı ’Òw_ fi΋, Áflfi΋_, Ï’fi ¿˘Õ ±fiı ÀıÏ·Œ˘fi fi_⁄fl ’HÎ ±«Ò¿ ·¬˘. à ÿflı¿ ’˛ffi À>_¿˘ ±fiı ‹tÎÁflfi˘ ÷ı‹… ⁄ÌΩ Á˙ ‰Î«¿˘fiı flÁ ’Õı ±ı‰˘ ˢ› ÷ı …wflÌ »ı. à “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl”fiÎ ’˛ffi˘, “‰Î«¿˘fi˘ ‰Ô ‚÷˘ …‰Î⁄”, ¿˘›ÕÎfiÎ …‰Î⁄˘ ÷◊Î “±Î ’hÎ...” ‹ÎÀı ÁÒ«fi˘ ±fiı ‹_÷T›˘ ±ı‹ ÿflı¿ ω¤Î√ ‹ÎÀı ±·√ ±·√ ’h΢ ·¬˘, …ı◊Ì …ı ÷ı ω¤Î√ ‹…⁄ ÷ı‹fi_ ‰√a¿flHÎ ¿fl‰_ Áfl‚ ⁄fiı. 5 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

O vfjfsfxfLjf7fgf O

;fdffgfjf vfjfsfxfiffTff O uf> sf,f4 vffh vfgf[ vffjftfl sf,f

±Î…◊Ì ⁄flÎ⁄fl 47 ‰Wν ’Ëı·Î_ ±ıÏ’˛· 12, 1961fiÌ Á‰Îflı flÏ›΋Î_ ‰˘S√Î fiÿÌfiı ¿Î_Ãı ±L›Î ÷A÷Îfl˘‰Î fi΋fiÌ ‹ÏË·Îfiı ⁄ÎèÎΉ¿ÎÂfiÎ ‹·Î¿Î÷Ì …ı‰˘ ‹ÎHÎÁ ÿı¬Î›˘ I›Îflı ‹Î_Õ ÏËo‹÷ ±ı¿ÃÌ ¿flÌfiı ±ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı √≥. ±Î ‹ÎHÎÁı V’ıÁ ÁÒÀ ’Ëı›˘˝ Ë÷˘ ±fiı ˉÎ≥»hÎÌfiÎ_ ËÒ¿ ¬˘·‰ÎfiÎ_ ÷ı ŒÎ_ŒÎ_ ‹Îfl÷˘ Ë÷˘. ±L›Î±ı ÷ıfiı ’Ò»u_ ¿ı, “÷‹ı ⁄ÎèÎΉ¿Î‹Î_◊Ì ±ÎT›Î »˘?” ωϫhÎ Á‰Î·fi˘ ±˘fl ωϫhÎ …‰Î⁄ ‹Y›˘ — “Ωı ËÎ ¿ËÌ ÷˘ ÷‹ı ‹Îfi¢ fiÏË, ’HÎ ¬flı¬fl Ë_ ⁄ÎèÎΉ¿Î‹Î_◊Ì ±ÎT›˘ »\_.” …‰Î⁄ ±Î’fiÎfl ‹ÎHÎÁ ›flÌ √Î√ÎÏflfi Ë÷˘. M≤J‰ÌfiÌ Á’ÎÀÌ◊Ì 7,010 ‹ÌÀfl ¨«ı ’˘÷ÎfiÌ ¿ıMV›Ò· I›Î√Ìfiı ’ıflıÂÒÀ ‰Õı ÷ıHÎı ’Õ÷ _ ‹Ò @ › _ Ë÷ _ . ±Î À«Ò ¿ ÕÌ ¿ıMV›Ò·‹Î_ ‰Ì…‚ÌfiÎ 241 ⁄S⁄ Ë÷Î, 56 ≥·ı„@Àˇ¿ ‹˘Àfl˘ Ë÷Ì, 800 V‰Ì«˘ Ë÷Ì ±fiı 6,000 ÀˇÎ„L{VÀÁ˝ Ë÷Î, ±ıÀ·ı √Î√ÎÏflfiı 108 Ï‹ÏfiÀfi˘ ±‰¿ÎÂÌ ’˛‰ÎÁ ±I›_÷ ÁÎ_¿ÕÌ …B›Î‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ¬ıÕ‰˘ ’Õu˘ Ë÷˘. √Î√ÎÏflfifi˘ ’˛‰ÎÁ À>_¿˘ Ë÷˘, »÷Î_ Á‹Îfi‰ ±‰¿Î›ÎhÎÎfiÎ ZÎıhÎı ’Ëı·‰Ëı·˘ Ë÷˘. flÏ›ÎfiÌ ±ı ÏÁÏ© ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’˛‹¬ ¿ıfiıÕÌfiı ±ıÀ·Ì ¬Ò_«Ì ¿ı ⁄Ì…ı … ‹ÏËfiı ÷ı‹HÎı 25 ±⁄… ÕΘ·flfiÎ ⁄…ıÀ ÁÎ◊ı «_ƒ›ÎhÎÎfi˘ ’˛˘…ı@À Âw ¿flÎT›˘. ¿ıfiıÕÌfiÎ ‰Î›ÿÎ ’˛‹ÎHÎı 1970fi_ ‰Wν ±Îfl_¤ ◊Λ ÷ı ’Ëı·Î_ …\·Î≥ 20, 1969fiÎ fl˘… fiÌ· ±Î‹˝VÀˇ˘Ó√ ’_ÿfl ¿·Î¿ ‹ÎÀı «_ƒ ’fl ∂÷›˘˝ ±fiı 22 Ï¿·˘√˛Î‹ ¬Õ¿˘ ÁÎ◊ı ’λ˘ Œ›˘˝. «_ƒ ’fl I›Îfl ’»Ì ⁄ÌΩ_ ’Î_« µ÷flÎH΢ ◊›Î_, ’HÎ ±ı ’»Ì Á‹Îfi‰ «_ƒ›ÎhÎÎfi˘ ›√ ±Î◊‹Ì √›˘. ±·⁄kÎ, 1970fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ‹_√‚, Âø, √v, ÂÏfi ‰√ıflı √˛Ë˘fiÌ ±‹Îfi‰ ›ÎhÎÎfiÎ ‹˘fl«ı ±‹ıÏfl¿Î±ı ÷ıfiÎ ‰Î˜›ı…fl ±‰¿Î›Îfi˘ ‰Õı ⁄Ë Ëıfl÷…fi¿ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÏÁÏ©±˘ ’˛ÎM÷ ¿flÌ ⁄÷ΉÌ. ±ıÏ’˛· 12, 1981 fiÎ fl˘… V’ıÁ ÂÀ·fiÎ ±Î√‹fi ÁÎ◊ı ±‹ıÏfl¿fi ÁÎËÏÁ¿˘ ŒflÌ ±‰¿ÎÂfi_ ¬ıÕÎHÎ ¿fl‰Î ·ÎB›Î ±fiı ’»Ì ‹Ìfl ÷ı‹… ≥LÀflfiıÂfi· V’ıÁ VÀıÂfi‹Î_ ±‰¿Î›ÎhÎ̱˘ ‹ÎÀı ’ÕΉ ⁄L›Î I›Îflı Á‹Îfi‰ ±‰¿Î›ÎhÎÎfi˘ ›√ ŒflÌ Âw ◊›˘. ±Î…ı ±‰¿Î›ÎhÎÎfiÌ ÷ÎÁÌfl ⁄ÿ·Î≥ «Ò¿Ì »ı. Ë‹HÎÎ_ Á‘Ì ±ı¿ ’√ ‘fl÷Ì ’fl flάÌfiı ±‰¿ÎÂfiÎ ¿Î_Ãı »⁄»Ï⁄›Î_ ¿fl÷˘ flËı·˘ ‹ÎHÎÁ ˉı ‹‘ÿÏfl›ı …‰Î ‹Î√ı »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ I›Î_ ·Î_⁄˘ Á‹› fl˘¿Î‰Î ‹Î√ı »ı. «_ƒ ±fiı ‹_√‚ …ı‰Î_ ÿÒflfiÎ_ “⁄_ÿfl˘”‹Î_ ¿Î›‹Ì ±~˘ V◊Î’‰Î 6 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

á 1958 ‹Î_ ±·√ √…flÎ÷ flÎF›fi_ ±„V÷I‰ fi Ë÷_. ‹_⁄≥ ’˛ÎL÷‹Î_ ÷ıfi˘ ‹ËÎflÎWÀˇ ¤ı√˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ Ë÷˘ ±fiı 4,94,480 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ÷ı ’˛ Î L÷fiÌ ±Î⁄ÎÿÌ I›Îflı ·√¤√ 4,82,65,000 Ë÷Ì. √…flÎ÷fiÌ ‰V÷Ì ±Î…ı ÷˘ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ Á‰Î ¿fl˘Õ …ıÀ·Ì ‰‘Îflı »ı. á 1958 ‹Î_ Á‹√˛ …√÷‹Î_ Œ@÷ 9 ±b‹◊¿˘ Ë÷Î_, …ı ’ˆ¿Ì ±‹¿fi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ÷˘ ‰Ê˝fiÎ ±_÷ı Ë∞ ’Òw_ ◊›_ fi Ë÷_ ±fiı ¤Îfl÷ı ±ı ‰Êı˝ ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎhÎ ±b„@÷ ’_ « fiÌ fi‰ÌÁ‰Ì V◊Î’fiÎ ¿flÌ Ë÷Ì. ÿÏfi›Î‹Î_ ±Î…ı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 439 ±b‹◊¿˘ »ı. á ±‹ıÏfl¿Î±ı ÷ıfi_ Á‰˝’˛◊‹ (±fiı …√÷fi_ ’Ëı·_ ÁŒ‚) ’ıÁıL…fl …ıÀ ⁄˘∫√-707 ⁄fiÎT›_ ±fiı …÷ı ÿËÎÕı ¤Îfl÷ı ±ı ’˛ ¿ ÎflfiÎ_ ±Õ‘˘ Õ{fi M·ı fi ¬flÌÿÌ ÷ı ‹ fiı “√˙flÌÂ_ ¿ fl”, “±Lfi’ÒHÎν”, “¿o«fi…_CÎΔ, “fi_ÿÎÿı‰Ì”

‰√ıflı ÏˋϬfl˘fiÎ_ fi΋˘ ±ÎM›Î_. ¤Îfl÷ ±ıÏ›Îfi˘ ’Ëı·˘ ±ı‰˘ ÿı ¿ı …ıHÎı ±Î‰Î_ M·ıfi ‰Õı ±˜À·Î„LÀ¿ ’ÎflfiÌ Ï‰‹ÎfiÌ Áı‰Î Âw ¿flÌ. ’˛◊‹

FOR YOUR INFORMATION Œ˚·Î≥À ›˘…fiÎfl M·ıfi “√˙flÌÂ_¿fl” Ë÷_. ‰Ê˘˝ ’»Ì …^fi, 1982 ‹Î_ ÷ı ‹_⁄≥ ±˜fl’˘ÀÛ ’fl ·ı„LÕo√ ‰¬÷ı ÷ÒÀÌ ’Õu_ ±fiı 17 …HÎÎ ‹Î›Î˝ √›Î. á ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ 53 ÿı¢ V‰÷_hÎ »ı. 1958 ‹Î_ Œ@÷ ÿÁ Ë÷Î. ±ÎÏ¡¿ÎfiÌ ·√¤√ 60Ñ ‰V÷Ì I›Îflı √·Î‹ Ë÷Ì. Ï⁄˛Àfi, ¡ÎLÁ, ’˘÷˝√η, V’ıfi ±fiı ⁄ı„S…›‹ ÷ı‹fiÎ ’fl Ë¿>‹÷ «·Î‰÷Î Ë÷Î, F›Îflı ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ Õ« ÷◊Î ±_√˛ı… ‘˘Ï‚›Î±˘fi_ fl_√¤ıÿÌ ÂÎÁfi Ë÷_. á ωrfiÎ ÿı¢ ±Î…ı ·√¤√ 9 ¿fl˘Õ ⁄ıfl· ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ‰Î’flı »ı, ’fl_÷ 1958 ‹Î_ fl˘Ï…_ÿ˘ ‰’flΠŒ@÷ 1.8 ¿fl˘Õ ⁄ıfl· Ë÷˘. fi‰Î≥ ±ı »ı ¿ı ‰ˆÏr¿ ’˛ ˘ Õ@Âfi‹Î_ ‹Ëk΋ 37Ñ ŒÎ‚˘ ±‹ı Ï fl¿Îfi˘ Ë÷˘, F›Îflı ±Î…ı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ⁄Ωfl‹Î_ ÿÎÿÎ√ÌflÌ ¿flfiÎflÎ ±Îfl⁄ ÿı  ˘fi _ ›˘√ÿÎfi ‹Î‹Ò·Ì Ë÷_. ¿<‰ˆ÷fi_ 7.6Ñ, ÁεÿÌ ±fl⁄V÷Îfifi _ 5.6Ñ ±fiı ≥flοfi_ 4Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ fiÏË. á ±Î{ÎÿÌ ’»Ì 11 ‰Ê˝ Á ‘ Ì ¤Îfl÷‹Î_ ÁÏ’˛‹ ¿˘ÀÛfi_ ÷ıfiÌ √Ïfl‹Îfiı ±fiw’ ‹¿Îfi fi Ë÷_. ’˛ΩÁkÎο ¤Îfl÷fiÎ ’Î_«‹Î «ÌŒ-…VÀÌÁ ±ıÁ.

±Îfl. ÿÎÁfiÎ ¿Î›˝ ¿ ΂ ÿflQ›Îfi 1958 ‹Î_ 37.7 ‹ÌÀfl ¨«Î √_⁄…‰Î‚Î ±fiı 1,85,800 «˘flÁ ‹ÌÀflfi˘ ¿Î’ı˝À ±ıÏfl±Î ‘flΉ÷Î ¤T› ‹¿Îfifi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ’Òw_ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_. á ωÏfi‹› ÿfl ‹…⁄ ±‹ıÏfl¿Îfi˘ 1 ÕΘ·fl ±Î…ı ·√¤√ wÎ. 40 …ıÀ·˘ √HÎΛ, ’fl_÷ 1958 ‹Î_ ±ı@V«ıL… flıÀ 1 ÕΘ·fl = wÎ. 4.75 Ë÷˘. Áfl¿ÎflfiÌ ‰ÎÏÊ˝¿ ±Î‰¿ ’HÎ I›Îflı ‹Î_Õ wÎ. 725 ¿fl˘Õ Ë÷Ì, …ı 50 ‰Ê˝ ’»Ì ±Î…ı 5,83,000 ¿fl˘Õ »ı.á

‹Î√ı »ı. ±Î‰÷Ì ¿Î·ı ±_÷ÏflZÎfiΠωÂ΂ Œ·¿fiı ¬Ò_ÿÌ Â¿Î› ±ı ‹ÎÀı ’Ëı·˘ ÷ı‹… M≤J‰ÌfiÌ fi∞¿fi˘ ±~˘ ÷ıHÎı «_ƒ ’fl V◊Î’‰Îfi_ fiyÌ ¿›* »ı. ‰Î÷ ¤Ï‰W›fiÌ »ı, ’HÎ ÷ıfiı ÁοÎfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î…◊Ì ÷ıHÎı Á_¢‘fi¿Î›˝ ±Îfl_¤Ì ÿÌ‘_ »ı. Á_¢‘fi ¿flÌ flËı·Î ÿı¢‹Î_ ±‹ıÏfl¿Î, flÏ›Π±fiı ¿ıÀ·Î¿ ›fl˘’Ì ÿı¢ ‹˘¬flı »ı. ±·⁄kÎ, ¤Îfl÷ı ’HÎ ±ı ÏÿÂ΋Î_ {Ò¿ÎT›_ »ı. ◊˘ÕÎ ‹ÏËfi΋Î_ ≥Áfl˘ ÷ıfiÎ «_ƒ›Îfi-1 fi΋fiÎ ±‰¿Î›Îfifiı «_ƒfiÎ ±P›ÎÁ ‹ÎÀı ‹˘¿·Ì flèÎ_ »ı. ±Î Ï‹Âfi ÁŒ‚ flËı ÷˘ ÷ıfiÎ ’√·ı ¤Ï‰W›‹Î_ ≥Áfl˘ Á‹Îfi‰ «_ƒ›ÎhÎÎ ›˘…‰Î ‹Î√ı »ı. À>_¿‹Î_, M≤J‰ÌfiÎ ÁÌ‹ÎÕÎ ¤ıÿÌfiı ±_÷ÏflZ΋Î_ ‰Á‰Îfi_ ‹Îfi‰Ω÷ı Ωı›ı·_ V‰Mfi 21‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ÁοÎfl ◊Λ ±ı ⁄fi‰ÎΩı√ »ı. ±ı Á’fi_ ¿ı …ıfiı Ωı‰Îfi_ ÁÎËÁ ‹Îfi‰Ω÷ ±ıÏ’˛·, 1961‹Î_ ›flÌ √Î√ÎÏflfiı ¬ıÕı·Î ’Ëı·‰Ëı·Î Á‹Îfi‰ ±‰¿ÎÂÌ ’˛‰ÎÁfiÎ ’√·ı ¿flÌ Â¿Ì.á O >+wf6 vfgf[ QJ: O

Lz8fifdf[:g8 dff8[ zfc J[> zc[,ff+ huftfgff+ !!( vf6] jflhdfyfsf[

¿Î‹√fl˘ ËÎ◊Ì ‹›Î˝ ’»Ì ÷ıfiÎ Á‰Î ·Î¬ µ’…ı ¿ı fi µ’…ı, ’HÎ ÷ıfiı ÂÌ flÌ÷ı ÿŒfiΉ‰˘ ±ı ‹˘À˘ Á‰Î· ◊≥ ’Õı »ı. ±Î ’˛¿Îflfi_ … ‘‹˝Á_¿À „V‰ÕfifiÎ ≥…fiıfl˘ ‹ÎÀı ÷Î…ı÷fl‹Î_ ¬Õ<_ ◊›_ ¿ı F›Îflı ±ı¿Á΋ÀÎ_ ÿÁ ±b ωz÷‹◊¿˘fiı Ëo‹ı ‹ÎÀı ÏfiT≤kÎ ¿fl‰Îfi˘ ÷ı‹HÎı ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. ÿÁı ÿÁ ‰Ì…‹◊¿˘ ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰flÿÎ ’ÒflÌ ¿flÌ «Ò@›Î Ë÷Î, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ‰LÁ Œ˘fl ±Î˜· ⁄_‘ ¿flÌ ÿ̑ΠωfiÎ «Î·ı ÷ı‹ fiˢ÷_. „V‰ÕfifiÌ ‹ÎŒ¿ ⁄ÌΩ ±fiı¿ ÿı¢‹Î_ ’HÎ 1950-1960fiÎ ±flÁ΋Î_ V◊’Λı·Î_ ±b‹◊¿˘fi_ ±Î›W› ±Î…ı ’Òw_ ◊‰Î ±ÎT›_ »ı ±fiı ……˝Ïfl÷ ¤ßÌfiı ·Ì‘ı ÷ı ¿ÂÌ¿ ˢfiÎfl÷ Á…ı˝ ÷ı ’Ëı·Î_ ÷ı‹fiı ÏfiT≤kÎ ¿flÌ ÿı‰Î …wflÌ »ı. ’fl_÷ ±ı ¿Î‹ ¬_¤Î÷Ì ÷΂_ ‹Îfl‰Î …ıÀ·_ Áfl‚ fi◊Ì. Á·Î‹÷ ’HÎ fi◊Ì. ωz÷‹◊¿fiÎ ±Î_÷Ïfl¿ ÏËVÁÎ Ï¿flH΢IÁ√˝ ‰Õı ÷fl⁄÷fl ˢ› »ı, …ı‹fiı Ï‹Ïfi‹‹ 80,000 ‰Wν ÁÌ·⁄_‘ flÎA›Î ’»Ì … Ï¿flH΢IÁ√˝fi_ ’˛‹ÎHÎ CÎÀı »ı. ›flıÏfi›‹fi˘ ±b¿«fl˘ ÷˘ ¿<ÿfl÷Ì flÌ÷ı ZΛ ’΋Ìfiı ·√¤√ 30 ·Î¬ ‰WÎı˝ Ïfiÿ˘˝WÎ ⁄fiı »ı. ±b ωz÷‹◊¿‹Î_ ±bfiΠω¤Î…fi ‰Õı √fl‹Ì µI’Lfi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ω¤Î…fi ’΋÷Î ±b±˘ ◊˘¿⁄_‘ L›ÒÀˇ˘fi ’fl‹Îbfiı ‹@÷ ¿flı »ı. ±b¤ßÌfiÎ ’˘·ÎÿÌ ±Î‰flHÎ ’fl ¿fl˘Õ˘ L›ÒÀˇ˘fifi˘ ‹Îfl˘ Ïfifl_÷fl ◊÷˘ flËı, ±ıÀ·ı ’˘·ÎÿfiÌ ÿ̉η ·Î_⁄ı √΂ı ¬‰Î≥fiı ¿‹Ωıfl ⁄fiı »ı. fi⁄‚Ì ⁄fiı·Ì ¤ßÌ‹Î_ I›Îfl ’»Ì ±bfi_ ω¤Î…fi «Î· flά‰_ Á·Î‹÷ fi◊Ì. ±Î Á_Ωı√˘‹Î_ ’Òflı’ÒflÎ ±b‹◊¿fiı ¤_√Îfl ¬Î÷ı ‹Î_ÕÌ ‰Î‚‰_ ±ı … ÁÎfl˘ flV÷˘ »ı. ’fl_÷ ±ı ‹ÎÀı ÁΈ ’Ëı·Î_ ±b‹◊¿‹Î_ …‹Î ◊›ı·˘ ±b¿«fl˘ fiÎ⁄Òÿ ¿fl‰˘ flè΢. ’›Î˝‰flHÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ ‹ÎÀı ’˛ffi ±ı »ı ¿ı ±b‹◊¿fi_ ωÁ…˝fi ¿›Î˝ ’»Ì ÁÎ’fiÎ ¤ÎflÎ …ı‰˘ ÷ıfi˘ ¤_√Îfl fiά‰˘ @›Î_? ±Î ’˛ffifi˘ ω«Îfl ’«ÎÁ ‰Wν ’Ëı·Î_ ±b‹◊¿˘ ⁄Î_‘÷Ì ‰¬÷ı ¿fl‰˘ Ωı≥÷˘ Ë÷˘, ’HÎ ±ı ‰¬÷ı ÁΈfi_ ‰·HÎ ’ÕÂı ±ı‰Î ÿı‰ÎÂı ±ı Ω÷fi_ fiÏŒ¿w_ Ë÷_. fi∞‰Î ⁄‚÷HÎı ‹ı√ΉΘÀfiÎ ÏËÁÎ⁄ı ‰Ì…‚Ì ’ıÿÎ ¿flÌ ·ı‰Îfi˘ ‹˘Ë ’HÎ I›Îflı ’flοÎWÀαı Ë÷˘. ±Õ‘˘ Ï¿·˘√˛Î‹ ›flıÏfi›‹ 11,80,000 Ï¿·˘√˛Î‹ ¿˘·ÁÎ …ıÀ·Ì ‰Ì…‚Ì ±Î’÷_ ˢ› ÷˘ ¤Ï‰W›fiÌ Ï«_÷Îfi˘ ⁄˘… ‹Î◊ı ¿˘HÎ flάı ? ˉı ’ÎCÎÕÌfi˘ ‰‚ F›Îflı »ıÕı ±ÎT›˘ »ı I›Îflı ‰ˆiÎÎÏfi¿˘fiÌ ‹Ò_{‰HÎfi˘ ’Îfl fi◊Ì. ±ı¿ ÷flŒ …flÌ’flÎHÎÎ ±b ωz÷‹◊¿˘fiı ÷ı±˘ ¿Î›˝fl÷ flÎ¬Ì Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì, ÷˘ ⁄Ì∞ ÷flŒ ÷ı‹fiı ¤_√Îfl ¬Î÷ı ‹Î_ÕÌ ‰Î‚‰Î‹Î_ …ı Àı@fi˘·˘Ï…¿· ’Ïfll‹ ¿fl‰Îfi˘ ◊Λ »ı ÷ı ¿fl˘Õ˘ ÕΘ·flfi_ ⁄…ıÀ ‹Î√Ì ·ıfiÎfl˘ ÁÎÏ⁄÷ ◊Λ ÷ı‹ »ı. ÿflQ›Îfi …√÷¤fl‹Î_ 119 ±b ωz÷‹◊¿˘ ÏfiT≤ÏkÎ ‹ÎÀı flÎË Ωı÷Î_ ⁄ıÃÎ_ »ı.á ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ

á

7

Lcdf8[szlvff[gff jfwftff 8mfLosdff+ hcfJ[gf[

‘8f>8[Lgfs’ afgftff+ zf[sjffgfl 8[sgff[,ff[Lh

gfjf]+ ;f+xff[wfgf

¿ÀfiÎ ¤Ï‰W›‹Î_ Âw ◊fiÎfl (±fiı CÎb_ ¬w_ ÷˘ ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı … ◊‰Î ‹Î_Õı·Ì) Á‹ƒÌ ˢfiÎfl÷˘fiÌ √‹A‰Îfl ËÎfl‹Î‚Îfi˘ ±ı‰˘ ⁄fiΉ fi‰ıQ⁄fl, 2007 ‹Î_ ⁄L›˘ ¿ı …ı ‰Ëı·˘‹˘Õ˘ ⁄fi‰˘ ±Ïfi‰Î›˝ Ë÷˘. ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_ÕfiÌ ’ıÓ„B‰fi, ËQ’⁄ı¿ TËı·, ±ÎS⁄ÎÀˇ˘Á, ‰Î⁄√·Ì ±fiı ÁÌ· …ı‰Ì Á∞‰V≤„WÀfiÎ_ ±fiı ÏË‹’˘’ÕÎfiÎ_ ºU›˘ ‹ÎHΉΠ·√¤√ Á˘ ’›˝À¿˘ “±ı@VM·˘flfl” fi΋fiÌ ‹K›‹ ¿ÿfiÌ VÀÌ‹fl‹Î_ Ëo¿ÎflÌ flèÎÎ Ë÷Î. ¬ÎÁ ±˜LÀο˝ÏÀ¿ÎfiÎ ’˛‰ÎÁ ‹ÎÀı ›˘Ω›ı·Ì ±ı ’ı¿ı… À>fl Ë÷Ì. ±Î …⁄fl…V÷ ¬_ Õ fi‰ı Q ⁄fl 23, 2007 fiÌ flÎhÎı Œ@÷ 100

8 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı flè΢. Á‹› ‹K› flÎÏhÎ ’»Ì 1—20 fi˘ Ë÷˘. ⁄‘Î ‹ÁÎŒfl˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¿ıÏ⁄fi˘‹Î_ ΩÕÎ ‘Î⁄‚Î ±˘œÌfiı ÏfiƒÎ‰Â Ë÷Î. ±«Îfi¿ I›Îflı “±ı @ VM·˘flfl”fiÎ ’Õ¬Îfi˘ ‹˘flÎ ÷flŒfi˘ ¤Î√ ±_ ‘ Îfl΋Î_ ÷fl÷Ì ÏË‹Àı¿flÌ ÁÎ◊ı À¿flΛ˘ ±fiı ÷ı ’˛ËÎflı …‚Á’ÎÀÌ fiÌ«ıfiÎ hull/’ÃÎH΋Î_ ±ı¿Îÿ ‹ÌÀfl T›ÎÁfi_ √Î⁄Õ<_ ’ÎÕÌ ÿÌ‘_. ’ÎHÎÌfi˘ ‘˘‘ ±ı„L…fi w‹‹Î_ ‘ÁÌ ±Î‰‰Î ·ÎB›˘. ’Q’ ‰Õı ÷ıfi˘ ’λ˘ ⁄ËÎfl Ïfi¿Î· ¿fl‰ÎfiÎ ’˛›ÎÁ˘ ÏfiWŒ‚ flèÎÎ, ±ıÀ·ı fiÎω¿˘±ı ·Î≥Œ⁄˘À µ÷ÎflÌ. Á˙ ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌ “±ı@VM·˘flfl”fiı Á·Î‹÷ flÌ÷ı ÷∞ √›Î. ¬ S ·Ì ⁄˘À˘‹Î_ «Îflı¿ ¿·Î¿ Á‘Ì ±¿J› ÀÎœ

‰E«ı ÷ı‹HÎı Ã>_ÉΉ_ ’Õu_. (Á_Ωı√˘fiÌ ›ÎflÌ ‹ÎhÎ ±ıÀ·Ì ¿ı ÿÏZÎHÎ √˘‚Α˝‹Î_ fi‰ıQ⁄fl ÿflQ›Îfi ÂÒL› fiÌ«ı ⁄Ë ÷˘ 35 0 Áı „ S›Áfi˘ µfi΂˘ ˢ›, ‹Î≥fiÁ 700 Áı„S›Áfi˘ Ï›΂˘ fiÏË.) ±Î…ı˝„LÀfiÎ ÿıÂfiÎ ÷ÀflZο ÿ‚ı ‹ Á ÎŒfl˘fiı ⁄«Î‰Ì ·Ì‘Î, F›Îflı ’լΤfl fi‹÷Ì “±ı@VM·˘flfl” VÀÌ‹fl ’˘÷ı 1,000 ‹ÌÀfl fiÌ«ı ’ˢӫÌ. ±Î ⁄fiΉ ’Ëı·Ì ‰Îflfi˘ fi◊Ì. B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÌ Á÷÷ ‰¿fl÷Ì Á‹V›Î Ωı÷Î_ »ıS·Ì ‰Îflfi˘ ÷˘ ⁄ı¿ fi◊Ì. M≤J‰Ìfi _ Áflı fl Π÷Î’‹Îfi ±U‹Ì…L› ⁄‚÷H΢fiÎ ÿËfifiÌ ±ÎÕ’ı ÿ Π÷flÌ¿ı ‰Î÷ΉflH΋Î_ ÷‰Î÷Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfiı ¿ÎflHÎı

‰‘Ì flèÎ _ »ı . ±Î √fl‹Ì ⁄ı › ‘˛‰’˛ÿı¢fiÎ ÏË‹’˘’ÕÎfiı ÷˘ÕÌ flËÌ »ı, …ı‹fiÎ √_Ω‰fl À<¿ÕÎ ÏË‹Àı¿flÌ ÷flÌ¿ı Á‹ƒÌ ’˛‰Îˢ ¤ı√Î ‹‘ÿÏfl›ı …ËÎΩıfiÎ ‘˘flÌ ‹Î√˝ Á‘Ì ’ˢӫı »ı. B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ ’Î’ı ±Î…¿Î· ÏË‹’˘’Õ΋Î_ ‰‘ ¤_√ÎH΢ ’Õ÷Î_ ‰‘ ÏË‹Àı¿fḻ˘ fl«Î‰Î ‹Î_ÕÌ »ı, ±ıÀ·ı …ËÎ∞ ÀˇÎÏŒ¿ ‹ÎÀı Ωı¬‹ ±˘fl ‰K›_ »ı . À> _ ¿ ‹Î_ , “±ı @ VM·˘flfl” …ı ‰ Ì Ë˘fiÎfl÷˘fi_ ’˛‹ÎHÎ CÎÀ‰Îfi_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ ’˛‹ÎH΋Î_ CÎÀÎÕ˘ ◊‰Îfi˘ Á_¤‰ fi◊Ì. ÏË‹Àı ¿ flÌfiÎ_ ±ı À ·ı ¿ı ÏË‹Ï·ÎfiÎ_ ⁄ı µÿ˚¤‰V◊Îfi˘ ±fiø‹ı ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ/Antarctica ÷◊Î µkÎfl ‘˛  ‰ ’˛ ÿ ı  /Arctic »ı. ¤Îfl÷ ÷◊Î ±‹ı Ï fl¿Îfiı ¤ı √ Î ¿fl˘ ÷˘ ’HÎ 1,40,00,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ ZÎıhÎŒ‚‹Î_ ÁËı… ‹˘À˘ »ı ±fiı …√÷fi˘ 85Ñ (±ÎÂflı 3 ¿fl˘Õ CÎfi Ï¿·˘‹ÌÀfl) ⁄flŒ ÷ıfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl Ω…‹ ÷flÌ¿ı ’◊flΛ˘ »ı. ±Î ÁŒı ÿ Ω…‹fiÌ Áflı fl ΠΩÕÎ≥ 1,980 ‹ÌÀfl »ı, F›Îflı ±‹¿ Ãı¿ÎHÎı ÷˘ 4,800 ‹ÌÀfl ±◊ν÷˚ ·tά‹Î_ ±Î‰ı · Î ·ı Ë fiÎ ¤˙√˘Ï·¿ ·ı ‰ · …ıÀ·Ì »ı. ⁄ÏŒÛ·Ì Ω…‹ ¿ÿÌ „V◊fl ’ÕÌ flËı÷Ì fi◊Ì. ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ ’fl ÷ı Á÷÷ ’˘÷ÎfiÎ ¿ıLƒfiÌ Ï‰w© ÏÿÂ΋Î_ ±ıÀ·ı ¿ı Á‹ƒ ÷flŒ √Ï÷ ¿flı »ı. ±ı¿Îÿ ÷ÎÁ¿ ’fl ÏÂfl˘ fiά÷Î … flˢ ÷˘ »ı‰Àı ÷ı «˘÷flŒ »·¿Î÷˘ Ï¿fiÎfḻı◊Ì fiÌ«ı ’ՉΠ‹Î_Õı ±ı‰_ … ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ ’fl ›Îfiı ±˜LÀο˝ÏÀ¿Î ’fl ◊Λ »ı. ±Î¿ÎÂÌ ÏË‹‰Êν ÷ıfiÎ ’fl Á÷÷ ◊›Î ¿flı »ı. ÏË‹ À>_¿ Á‹›‹Î_ Ω‹Ìfiı fiyfl ⁄flŒ‹Î_ Œıfl‰Î›, »÷Î_ ø‹Â— ‰‘ ÏË‹fiÎ ‰…fiÿÎfl ÿ⁄ÎHÎ Ëı ⁄flŒfiÌ Ω…‹ «˘÷flŒ Œı·Î‰Î ·Î√ı »ı. √Ï÷ ˢ› »ı ÷˘ ÁΉ fi∞‰Ì, ’fl_÷ ÁÎ◊fl˘

±ı¿‘Îfl˘ ·_⁄Λı …÷˘ ˢ‰Î◊Ì »ı‰Àı ÷ıfi˘ {˘· Á‹ƒ‹Î_ ’ÕuÎ ‰√fl flËı÷˘ fi◊Ì. (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹). ⁄flŒfi˘ 1,400 ‹ÌÀfl ΩÕ˘ ◊fl …‹Ìfi ’fl◊Ì ·ÁflÌfiı Á‹ ƒ ’fl

fiÏË, ’HÎ ±ΩHÎÌ T›„@÷ ÷ıfiı ‹ıCÎ√…˝fiÎ ‘ÎflÌ ·ı. ±‰Î… ÁÎ_¤‚‰Î µ’flÎ_÷ Ωı ºU› ’HÎ Ωı‰Î ‹‚ı ÷˘ ÷ıfiı Ï…_ÿ√Ìfi˘ ±fiı fl ˘ ·ËΉ˘ √HΉ˘ Ωı ≥ ±ı .

’◊flΉΠ‹Î_Õı I›Îflfi_ ±fiı I›Îfl ’»Ìfi_ fl˘‹Î_«¿ ±fiı ’˛¤Î‰ÂÎ‚Ì ºU› ‹ÎhÎ ÂOÿ˘fiÎ ±Î‘Îflı ¿S’Ì Â¿Î› fiÏË. Á‹ƒfiÎ Ï¿fiÎflÎ Á‘Ì …\±˘ ÷˘ ◊Ì…ı·Î ⁄flŒfi˘ ’À ±ı¿Áfl¬˘ ·Î√ı, ’HÎ Ï¿fiÎfl˘ ±Î‰÷Î_ … ÷ı‹Î_ ¤_√ÎHÎ ’Õ÷_ Ω› »ı. …‚Á’ÎÀÌ‹Î_ ¤fl÷Ì-±˘Àfiı ¿ÎflHÎı ‰‘CÎÀ ◊÷Ì flËı ±fiı ÁÎ◊˘ÁÎ◊ …‹Ìfi ’fl◊Ì Á‹ ƒ ‹Î_ ±Î‰÷Î ¤Îflı¬‹ ⁄flŒfiı Àı¿˘ fi ‹‚ı ±ıÀ·ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ … ‰…fi◊Ì ÷ÒÀ‰Î ‹Î_Õı »ı. ¨«Ì ¿flÎÕ …ıÀ·Î À¿Õα˘ F›Îflı Ï«flÎ≥fiı »^ÀÎ ’Õı I›Îflı ±ı‰Î ’˛«_Õ ¿Õοα˘ ⁄˘·÷Πˢ› »ı ¿ı CÎHÎı ÿÒfl Á‘Ì ÷ıfiı ÁÎ_¤‚Ì Â¿Î› ±ıÀ·_ …

¿ÕοΤıfl »^ÀÌ ’Õ÷Ì ¿flÎÕ …ı‰ÕÌ ÏË‹Ï·α˘ ’ÎHÎÌ‹Î_ ¬Î⁄¿÷Î_ … ’˛◊‹ ÷˘ Á‹ƒ‹Î_ ’Òflı’ÒflÌ √fl¿ ◊Λ »ı. ‹K›‹ ¿ÿfi˘ ÁflıflΠ425 ‹ÌÀfl ΩÕ˘ ±fiı 150 ‹ÌÀfl ’ˢ‚˘ ⁄ό۷˘ «y˘ ’ÎHÎÌ‹Î_ Õ>⁄¿Ì ‹Îflı I›Îflı ±ı ÿı¬Î‰ …ı‰˘ ÷ı‰˘ fl˘‹Î_«¿ ˢ› fiÏË. ˉı ‹ÎhÎ ÏË‹Ï·Π÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷˘ ±ı «y˘ Ωı÷Ωı÷΋Î_ µ»Î‚˘ ‹ÎflÌ ŒflÌ ⁄ËÎfl Õ˘¿Î› »ı ±fiı ΩHÎı ËÎ≥ …Q’ ·√Ή‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿fl÷˘ ˢ› ÷ı‹ ¬ÎVÁ˘ ¨«ı «Õı »ı, ’»Ì ‹Î◊Τfl Õ>⁄ı »ı ±fiı ŒflÌ ⁄ËÎfl Õ˘¿Î› »ı. ±Î ’˛‹ÎHÎı µkÎfl˘kÎfl CÎÀ÷Î ø‹‹Î_ »ı‰Àı ÷ı fi ˘ µ»Î‚˘ ‹ı »ı , ’λ‚◊Ì ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

9

¬Î⁄¿÷Ì ⁄Ì∞ ÏË‹Ï·α˘fiÎ ±ı¿‘ÎflÎ ÿ⁄ÎHÎ Ëı ÷ı ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı ¬S·Î Á‹ƒ ÷flŒ ’˛›ÎHÎ ¿flı »ı. ÏË‹Ï·Π±ı‰flı… 425 ‹ÌÀfl ΩÕÌ Ë˘‰Îfi_ ±ËŸ …HÎÎT›_, ’fl_÷ ÏÕV¿˘ ÂQ›Î ’»Ì ÷˘ ÷ıfi˘ ‹ÎhÎ 53

‹ÌÀfl …ıÀ·˘ ÏËVÁ˘ ’ÎHÎÌfiÌ ⁄ËÎfl Õ˘¿Î›ı·˘ flËı »ı. ±Î ÏËVÁ˘ ¿<· ÁÎ≥{fiÎ 1/8 …ıÀ·˘ ◊›˘, F›Îflı 7/8 …ıÀ·˘ ¤Î√ ’ÎHÎÌfiÌ ±_ÿfl flËı »ı. (…\±˘, µ’flfi_ Ï«hÎ). ±Î Õ>⁄ı·˘ ¤Î√ … ¬ÎVÁ˘ ·Î_⁄˘-’ˢ‚˘ ˢ‰Î◊Ì ±fiı fi…flı ’HÎ fi «Õ‰Î◊Ì …ËÎΩı ‹ÎÀı ¬÷flfiο fỉÕı »ı. µkÎfl √˘‚Α˝‹Î_ ÏË‹Ï·α˘ ±Î‰Ì flÌ÷ı ⁄fi÷Ì fi◊Ì. ±ËŸ ÷ı‹fiı …L‹ ±Î’‰Îfi_ ¿Î‹ √˛Ìfi·ıLÕfiÌ ÏË‹ÁÏfl÷α˘ ¿flı »ı. µkÎfl ‘˛‰’˛ÿı ’˘÷ı ÷˘ ◊Ì…ı·˘ ±Î¿ÛÏÀ¿ Á‹ƒ »ı. ±˜LÀοÛÏÀ¿Î …ı‰˘ ÷ı ¬_Õ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ⁄flŒfi˘ …_√Ì ¤flΉ˘ 18,34,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ √˛Ìfi·ıLÕfiÌ ¤ÒÏ‹ 10 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

’fl ◊›˘ »ı. ⁄flŒfi˘ ◊fl ÁflıflΠ1,500 ‹ÌÀfl ΩÕ˘ »ı. ÏË‹‰Êν ÁÎ◊ı ÷ı fi ˘ ¬Õ¿·˘ ‰‘÷˘ Ω› ±ı ‹ Á_A›Î⁄_‘ ÏË‹ÁÏfl÷α˘ √˛Ìfi·ıLÕfiÎ Ï¿fiÎflÎ ÷flŒ Áfl¿÷Ì flËı »ı . ÏË‹ÁÏfl÷Îfi_ ¿S’fiÎ Ï«hÎ fi…fl Á΋ı ·Î‰÷Ì ‰¬÷ı ¬‚¬‚ ‰Ëı÷Ì ’ÎHÎÌfiÌ fiÿÌfi˘ A›Î· ÁËı…ı ¿˘flÎHÎı ‹Ò ¿ Ì ÿı ‰ ˘ Ωı ≥ ±ı , ¿ı ‹ ¿ı ÏË‹ÁÏfl÷Î «˘‰ÌÁ ¿·Î¿‹Î_ ‹Î_Õ 20-25 Áı „ LÀ‹ÌÀflfi _ ±_ ÷ fl ¿Î’÷Ì Ë˘› »ı . fl√Ï›Π‰ı√fi˘ ÁflÁ ÿά·˘ 1863 ‹Î_ Ωı ‰ Î ‹Y›˘, F›Îflı › fl ˘’ ”ÿ ⁄˘Á˘fi fi΋fiÌ ÏË‹ÁÏfl÷ÎfiÎ ‹¬ ’ÎÁı hÎHÎ ’ËÎÕÌ ¤˘Ï‹›Î±˘fi˘ Áfl_Ω‹, ¿’ÕÎ_ - ·kÎÎ_ ÷ı ‹ … ¤Ì_ Á Λı · Î_ ÂflÌflfiÎ ±‰ÂıÊ˘ fi…flı «ÕuÎ_. ±Î ¤˘Ï‹›Î±˘ 43 ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ µ’fl‰ÎÁfiÎ ÏË‹’˛’Î÷ ÁÎ◊ı CÎÁÕÎ÷Î ¿˘÷fl‹Î_ ŒıӿΛΠË÷Î. ÏË‹ÁÏfl÷ÎfiÎ ⁄flŒ‹Î_ ¿ıÿ ◊›ı·Î_ ÷ı‹fiÎ_ Q≤÷ÿıˢ ‰ÎÏÊ˝¿ 75 ‹ÌÀflfiÌ ‘Ì‹Ì √Ï÷±ı ‹ÎhÎ 3.25 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌfiı Á‹ƒfiÎ Ï¿fiÎflÎ Á‘Ì ’ˢÓE›Î Ë÷Î--43 ‰Êı˝! ÏË‹ÁÏfl÷Îfi_ F›Î_ Á‹ƒ ΩıÕı Ï‹·fi ◊Λ I›Î_ … ÏË‹Àı¿fḻ˘ Á…˝fi ’΋ı »ı. √˛Ìfi·ıLÕfiÎ ’Ïç‹ Ï¿fiÎflı Á‹ƒfiı ‹‚÷Ì ÏË‹ÁÏfl÷α˘fi˘ ’Îfl fi◊Ì. ÿÏfl›ÎfiÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷ı‹fi˘ ◊Ì…ı·˘ ’| …ı‹ ’Õ÷˘ Ω› ÷ı‹ À<¿ÕÎ ◊÷Î flËı, ·Î⁄˛ÎÕ˘flfiÎ ÃoÕÎ ’˛‰ÎË ÁÎ◊ı ÿÏZÎHÎ-’Ò‰˝ ÷flŒ …‰Î ‹Î_Õı ±fiı I›Î_ ‘˘flÌ‹Î√ı ˝ Ëo ¿ Îfl÷Î_ ‹Î·‰ÎË¿ …ËÎΩıfiı ÷◊Î ’ıÁıL…fl VÀÌ‹fl˘fiı

Ωı¬‹‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿı. ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ⁄fiı·Î ¿ıÀ·Î¿ √‹A‰Îfl ±¿V‹Î÷˘fiı K›Îfi‹Î_ ·ı ÷ Î_ ÁËı … ı A›Î· ±Î‰Ì ¿ı ¿ı ¤Ï‰W›‹Î_ B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiı ·Ì‘ı ⁄flŒfiÎ ‰‘ ’˘’ÕÎ ÷Ò À ı I›Îflı ’Ïfl„V◊Ï÷ ¿ıÀ·Ì √_¤Ìfl ⁄fiÎ‰Ì »ı! ±Î flèÎÎ ‰Ê˝‰Îfl fi˘Ó‘‰Î·Î›¿ ¿ıÀ·Î¿ ¤÷¿ÎÏ·fi ±¿V‹Î÷˘-á 1698 — ∫B·ıLÕfi_ “Ëı’Ì ÏflÀfi˝” fi΋fi_ ‰ËÎHÎ ÷ıfiÎ_ ŒÎ·¿Î‹Î_ ‹Î· ÷flÌ¿ı ’˛ÎHÎ̱˘fiÎ_ w±Î_ÀÌÿÎfl Ï¿o‹÷Ì «Î‹ÕÎ_ ¤flÌfiı V‰ÿı Ëo¿ÎflÌ flèÎ_ Ë÷._ √˛Ìfi·ıLÕ ’ÎÁı ÏË‹Àı¿flÌ ΩıÕı À¿flΛΠ⁄Îÿ ÷ı Õ> O › _ ±fiı ⁄‘Î ¬·ÎÁ̱˘ ·Î’kÎÎ ⁄L›Î. á 1704 — ·Î⁄˛ Î Õ˘flfiÎ ’˛‰ÎËfiı »ıÕı “±˜fi” fi΋fi_ ‰ËÎHÎ ÏË‹Ï·ÎfiÌ ±ÕŒıÀı «ÕuÎ ⁄Îÿ ±ıÀ·Ì {Õ’ı Õ> ⁄ ‰Î ·ÎB› _ ¿ı ÷ı fi Î 14 fiÎω¿˘fiı ⁄«Î‰fi˙¿Î µ÷ÎflÌ ÷ı‹Î_ ⁄ıÁ‰Îfi˘ ’HÎ ‹Î_Õ Á‹› ‹Y›˘. »ı‰Àı Œ@÷ 3 …HÎÎ ⁄«‰Î ’ÎQ›Î. á 1856 — µkÎfl ‘˛‰’˛ÿıÂfiÎ … Á‹ƒ‹Î_ ÏË‹Ï·αı “’ıÏÁÏŒ¿” fi΋fiÌ VÀÌ‹flfi˘ ¤˘√ ·Ì‘˘. ±Î ˢfiÎfl÷‹Î_ 186 fiÎω¿˘ ÷◊Î ’ıÁıL…fl˘ ‹Î›Î˝ √›Î. CÎb_ ¿flÌfiı ÷ı ⁄‘Î Ë÷¤Î√̱˘ 0 0 Áı „ S›Á fi∞¿fiÎ ÀıQ’˛ı«fl‰Î‚Î ±I›_÷ ÃoÕÎ√Îfl ’ÎHÎÌ‹Î_ ◊Ì∞fiı ‹›Î˝. á 1870 — √˛Ìfi·ıLÕfiÌ ÿÏZÎHÎı “ÏÁÀÌ ±Î˜Œ ⁄˘VÀfi” …ËÎ…fi_ ’Õ¬_ ±Õ‘Ì flÎhÎı ‹Î√˝‹Î_ ±ÎÕÌ µ÷flı·Ì ÏË‹Àı¿fḻı «ÌflÌ fiÎA›_. …‚Á‹ÎÏ‘ ·ıfiÎfl ±ı …ËÎ… ÁÎ◊ı 177 …HÎÎ ‹ÎÀı› ±¿V‹Î÷ ’˛ÎHÎCÎÎ÷¿ fỉÕu˘. á 1912 — µ’› ˝ @ ÷ ˢfiÎfl÷˘‹Î_ ¬‰ÎfḻÎ_¿ ±ı¿oÿflı …flÎ ±˘»˘ flè΢, ‹ÎÀı À>_¿ Á‹› ⁄Îÿ ±ı Ï¿VÁÎ ¤Ò·Ì …‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. »ı‰Àı ±ıÏ’˛· 14, 1912 fiÎ fl˘… ωflÎÀ “ÀÎ≥Àı Ï fi¿”fiÌ …‚Á‹ÎÏ‘±ı

ÏË‹Àı¿flÌfiÎ ¤›Îfi¿ V‰w’fiı ’Ëı·Ì ‰¬÷ ’Òflı’Òw_ »÷_ ¿›*. ±ı¿ …⁄fl…V÷ ÏË‹Ï·Π‹‘flÎ÷ı ÷ıfi˘ ¿Î‚ ⁄fiÌfiı ±ÎÕÌ µ÷flÌ ±fiı ¿ÿÌ fi Õ>⁄ı ±ı‰Ì “ÀÎ≥ÀıÏfi¿”fiı ÷ıHÎı ·√¤√ 1,500 ‹ÁÎŒfl˘ ÁÏË÷ L›Ò ŒÎµLÕ·ıLÕ ÀÎ’ ’ÎÁıfiÎ Á‹ƒ‹Î_ µ÷ÎflÌ ÿÌ‘Ì. á 1959 — “ÀÎ≥Àı Ï fi¿”fiÌ ‹ÎŒ¿ … ÕıL‹Î¿Ûfi_ ’ıÁıL…fl …ËÎ… “ËoÁ Ëı÷˘Œ” ÷ıfiÌ ’˛◊‹ ÁŒfl ¬ıՉΠ‹‘ÿÏfl›ı Ëo¿Î›* I›Îflı √˛Ìfi·ıLÕfiÎ Ï¿fiÎflÎ◊Ì 65 Ï¿·˘‹ÌÀfl ÿÏZÎHÎı Á_A›Î⁄_‘ ÏË‹Àı¿fḻ˘ ‰E«ı ÷ı CÎıflΛ_ ±fiı »±ı¿ ‹ÌÀfl ¨«Î_ ‹˘Ω_fiÌ ◊’ÎÀ˘±ı ’HÎ «Õu_. ‰Ê˝ 1959 fi_ Ë÷_, ±ıÀ·ı CÎÀfiÎ ⁄Ë …^fiÌ ¿Ëı‰Î› fiÏË. Á_ ÿ ı  ÎT›‰ËÎflfiÎ_ ±z÷fi ÁΑfi˘ ω¿ÁÌ «Ò@›Î_ Ë÷Î_ ±fiı “ËoÁ Ëı÷˘Œ”fiı ÷ı‹fiÎ ‰Õı ÁF… ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. flıÕÎfl ›_hÎ ’HÎ Ë÷_. ωÂıÊ‹Î_ ±ı …ËÎ… ÏË‹Ï·α˘fiÎ Ωı¬‹Ì ωV÷Îfl‹Î_ Ëo¿Îfl‰Îfiı Ïfi‹Î˝›_ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ÷ıfi_ ’ÃÎHÎ/hull ’˘·ÎÿfiÎ ⁄ı‰ÕÎ ’Õfi_ ⁄fiΉı·_ Ë÷_. ±Î‹Î_fi_ ¿Â_ »ı‰Àı ¿Î‹ fi ·ÎB›_. “ËoÁ Ëı÷˘Œ” ¶ÎflÎ ŒflÌ ŒflÌfiı ‰Ëı÷Î ‹Ò¿Î›ı·Î

‹ÿÿfiÎ Á_ÿıÂÎ CÎHÎÎ_ …ËÎΩı±ı {ÌS›Î, ’HÎ ÏË‹Ï·α˘fiÎ Áfl_√ZÎıhÎ …ı‰Î Á‹ƒ‹Î_ ÷ıfiÌ ‹ÿÿı ’ˢӫ‰_ ±Â@› Ë÷_. ⁄Ë ÿ›Î…fi¿, ·Î«Îfl̤flÌ ±fiı xÿ›ƒÎ‰¿ „V◊Ï÷‹Î_ ±ı fi‰Îfi¿˘fl …ËÎ… ÁÎ◊ı 95 fiÎω¿˘±ı ÷◊Î ‹ÁÎŒfl˘±ı …‚Á‹ÎÏ‘ ·Ì‘Ì. á 2000 — ¿ı fi ı Õ Îfi _ “±˜À·Î„LÀ¿” fi΋fi_ ‹Î»Ì‹Îfl …ËÎ… ÏË‹Àı¿flÌfiÎ Á’ÎÀı «ÕÌfiı Õ>O›_. Àı¿flÌ ÁÎ√flÁ’ÎÀÌfiÌ ⁄ËÎfl Œ@÷ hÎHÎ-«Îfl ‹ÌÀfl …ıÀ·Ì Õ˘¿Î÷Ì Ë÷Ì. fiÎω¿˘fiı Áÿ˚fiÁÌ⁄ı ⁄«Î‰Ì ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. á 2004 — ±·ÎV¿ÎfiÎ Ï¿fiÎflÎ fi∞¿ ÏË‹Ï·αı ’›˝À¿ …ËÎ…fiı ’_ √  ⁄fiÎT› _ . ⁄‘Î ∂÷Îw±˘fiı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ µ√ÎflÌ ·ı ‰ ΛΠ±fiı ’լΤfl fi‹÷ _ “‰Î≥SÕflfiı Á ±˜Õ‰ıL«flfl” fi΋fi_ ±ı …ËÎ… ’HÎ …ı‹ ÷ı‹ ¿flÌ ⁄_ÿfl Á‘Ì ’ˢÓE›_, ’HÎ ±¿V‹Î÷ı ÁÎÏ⁄÷ ¿›* ¿ı ÁËı· ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î Á‹ƒÌ ‹Î√ı˝ ’˛‰ÎÁ ¬ıՉ΋Î_ ˉı Á·Î‹÷Ì fi Ë÷Ì. á 2007 — ««Î˝fiÌ Âw±Î÷‹Î_ ‰Hν T ›_  ÷ı ‹ 100 ’›˝ À ¿˘ ÁÎ◊ı ±˜ L ÀÎ¿Û Ï À¿ÎfiÌ ÁŒflı …≥ flËı · Ì

“±ı @ VM·˘flfl” VÀÌ‹flfiı ÏË‹Ï·αı ‹flHÎ÷˘· Àyfl ‹ÎflÌ ±fiı ÁÎ√flfiÎ ÷Ï‚›ı ‹˘¿·Ì ±ÎM›_. ±Î VÀÌ‹fl‹Î_ flıÕÎfl Ë÷_ ±fiı Á˘fiÎfl ’HÎ Ë÷_, »÷Î_ ±¿V‹Î÷ ÀÎ‚Ì Â¿Î›˘ fiÏË. ±¿V‹Î÷˘fiÌ ’fl_’flÎfi˘ ¬fl˘ ÿ˘fl ÷˘ ˉı B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ ’√·ı Âw ◊‰Îfi˘ »ı . M≤J‰ÌfiÎ ‰‘Ì flËı · Î Áflı fl Π÷Î’‹ÎfifiÌ ±Áfl fiÌ«ı ‘˛‰’˛ÿı¢fi˘ ⁄flŒ ±√ε ¿fl÷Î_ ‰‘ ‹ÎhÎαı ωω‘ À<¿Õ΋Î_ ‰Ëı« Ó HÎÌ ’Î‹Ì Á‹ƒ‹Î_ ω¬ıflÎ÷˘ Ω› »ı. ’E«ÌÁı¿ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ √˛Ìfi·ıLÕfiÎ Ï¿fiÎflı F›Î_ ⁄Îfl ‹ÏËfiı 20,000 ÏË‹Ï·α˘ ÁΩ˝÷Ì I›Î_ ±Î…ı …\‹·˘ 23,000 fi˘ »ı. ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ ’fl „V◊Ï÷ …\ÿÌ fi◊Ì. ⁄Ì∞ Ï«_÷Î…fi¿ ⁄Î⁄÷ ˢ› ÷˘ ±ı ¿ı ±√ε ÏË‹Àı¿fḻ˘ fl«Î÷Ì, ÷˘ ±Î…ı ΩHÎı ÏË‹’ËÎÕ˘ Á‹ƒ‹Î_ ÷fl÷Î ‹Ò¿Î› »ı. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı 2000 fiÌ Áη‹Î_ B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ ’˛÷Î’ı ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_ÕfiÎ ⁄flŒfi˘ 300 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_ ⁄ ˘ ±fiı ·√¤√ 1,00,00,00,000 Àfi ‰…fifi˘ ÏËVÁ˘ »^À˘ ’ÕÌ √›˘. ωÂ΂ ¿ÿfiÌ

M≤J‰ÌfiÎ ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi‹Î_ ◊≥ flËı·Î ‰‘ÎflÎfiı ¿ÎflHÎı ⁄ıµ ‘˛‰˘ ’fl◊Ì ⁄flŒfiÎ ÏË‹’ËÎÕ˘ …ı‰Î ωflÎÀ «yÎ ‰¬÷˘‰¬÷ »^ÀÎ ’ÕÌ ±Î‰ı »ı ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

11

«|Îfi˘ ’Òflı’ÒflÌ ±˘√‚÷Î ’Ëı·Î_ ¬ÎVÁ_ ±_÷fl ¿Î’Ì ±ı‰Î …ËÎ∞ ‹Î√˝ Á‘Ì ’ˢӫı ¿ı …ı ±Î… Á ‘ Ì ÏË‹Ï·Î◊Ì Áÿo ÷ fl ‹@÷ flè΢ »ı. ⁄Ì∞ ’HÎ ¿ı À ·Ì¿ ⁄Î⁄÷˘ …ËÎΩı ‹ÎÀıfiÎ Ωı¬‹‹Î_ ‰‘Îfl˘ ¿flÌ flËÌ »ı. ‹A›I‰ı ±ÎÀ·Ì — (1) ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ¿o’fi̱˘ ¬Ïfi… ÷ı· µ·ı«‰Î ‹ÎÀı ‰‘ fiı ‰‘ µkÎflfiÎ ±Î¿ÛÏÀ¿ Á‹ƒ ÷flŒ ’˘÷ÎfiÎ ÷ı·¿>‰Î fiÎ¬Ì flËÌ »ı, ±ıÀ·ı ÏË‹Ï·α˘ ‰Õı ¤fl«¿ ±ı ‰ ΠωV÷Îfl‹Î_ ÷ı · ‰ÎË¿ …ËÎΩıfiÌ ±Î‰-Ω ‰‘Ì »ı. (2) ‹Î»Ì‹ÎflÌfiÎ ’fl_’flÎ√÷ Á‹ƒ ωV÷Îfl˘‹Î_ ‹Î»·Î_fi˘ VÀ˘¿ ±√ε …ıÀ·˘ flè΢ fi◊Ì. ¬ÎÁ ¿flÌfiı Ï{_CÎÎfi˘ fiÏË. ±Î◊Ì ‹˘ÀÎ_ Àˇ˘·fl …ËÎΩı±ı √˛Ìfi·ıLÕ ÷flŒfiÎ Á‹ƒ˘‹Î_ ’˛T≤ÏkÎ Âw ¿flÌ »ı. ±‹¿ …ËÎΩı ÏË‹Àı¿flÌ ÁÎ◊ı À¿flΛΠ’»Ì Õ>⁄ı »ı ’HÎ ¬flÎ_. (3) ±Î…¿Î· …‹Îfi˘ “±ıÕ‰ıL«fl À<Ïfl{‹”fi˘ ±ÎT›˘ »ı. ±˜ L ÀÎ¿Û Ï À¿ÎfiÌ ÷ı ‹ … ±Î¿Û Ï À¿fiÌ …ËÎ∞ ’˜¿ı… À>fl √˘Ã‰Î› »ı ±fiı √›ı ‰Êı ˝ ’ı · Î “±ı @ VM·˘flfl”fiÌ Ë˘fiÎfl÷ı ⁄÷ÎT›_ ÷ı‹ ±Î‰Î ’˛‰ÎÁ˘±ı Ωı¬‹ ‹ÎÀı fi‰Ì ÏÿÂÎ ¬˘·Ì »ı. ±Î Á‹V›Îfi_ ±˘ÁÕ Â_ ? ±ı¿ … ÿ‰Î »ı . B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√ CÎÀ‰Îfi_ fi◊Ì ±fiı ÏË‹Ï·α˘fiÌ Á_A›Î‹Î_ ‰‘Îfl˘ ◊›Î ‰√fl flËı‰Îfi˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı …ËÎΩı »ı‰Àı ±ı‰Î_ ⁄fiÎT›ı »^À¿˘ ¿ı …ı ± ˘ ÏË‹Ï·ΠÁÎ◊ı ΩıflÿÎfl flÌ÷ı À¿flΛ ÷˘ ’HÎ Õ> ⁄ ı fiÏË. …¬‹Ì ◊Λ, ’HÎ …‚Á‹ÎÏ‘ fi ·ı . ±ı ¿ ¬ÎÁ ‹ t ˘ ÷ı 12 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

Á_ÿ¤˝‹Î_ ÀÎ_¿‰Î·Î›¿ »ı. …ËÎΩı ‹ÎÀı ‰‘ ¬÷fl˘ ‹˘ÀÎ ¿ÿfiÌ ÏË‹Àı¿fḻ˘fi˘ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ı‹fi˘ 12Ñ ·ı¬ı ’HÎ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ¤Î√ ÁÎ√flÁ’ÎÀÌfiÌ ⁄ËÎfl flËı÷˘ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ÷ı‹fiÌ ËÎ…flÌ flıÕÎfl‹Î_ ’¿ÕΛ »ı. ωÂıÊ Ωı¬‹Ì ˢ› ÷˘ Àı¿flÌfiı ⁄ÿ·ı Àı¿flÎ …ı‰ÕÌ ÏË‹Ï·α˘, …ı‹fiı iceberg

fiı ⁄ÿ·ı bergy/⁄√a ¿Ëı »ı. Àı¿flÎ◊Ì ±˘fl fiÎfi_ ¿ÿ ‘flΉ÷Ì ¤ı¬Õ …ı‰ÕÌ growler /√˛ Î µ·fl ÏË‹Ï·Π’HÎ ¬÷flfiο »ı. ⁄ıµfi˘ ±fiø‹ı 4 ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ ±˘»˘ ÷ı‹… 1 ‹ÌÀfl …ıÀ·˘ ÏËVÁ˘ ’ÎHÎÌfiÌ ⁄ËÎfl flËı, ±ıÀ·ı ‹˘Ω_ µ»‚÷Î_ ˢ› I›Îflı ÷ı‹fiÌ ±˘◊ı ÷ı Àıfl‰Î_ flıÕÎfl‹Î_ ÿı¬Î› fiÏË. ÿflı¿fi_ ‰…fi ’λ\ _ ËΩfl˘ Àfi ˢ› »ı . (…\±˘, µ’flfi˘ ¿˘Ã˘.) ±Îfi˘ ÁÎflÎ_ »ı‰Àı ±ı … ¿ı ⁄√a ±fiı √˛Îµ·fl Ω÷fiÌ ÏË‹Ï·α˘ ÁÎ◊ı …ËÎΩıfiÌ ±◊Õ΋HÎ À΂‰Îfi_ Â@› fi◊Ì, ‹ÎÀı

…ËÎ… ’˘÷ı À¿Îµ ˢ‰_ Ωı≥±ı. ±ı¿ Á‹V›Î »ı. “ÀÎ≥ÀıÏfi¿” …ı‰Ì ¿ı “±ı @ VM·˘flfl” …ı ‰ Ì Ë˘fiÎfl÷ Á…˝‰Î‹Î_ …ËÎ…fiÌ V’ÌÕ, ÿÏfl›ÎfiÌ „V◊Ï÷, ÏË‹Ï·Îfi_ V‰w’, …ËÎ…fiÎ ’ÃÎH΋Î_ ‰ı„SÕo√◊Ì ¿flı·Î ±Î_÷Ïfl¿ ÁÎ_‘Î ‰√ıflı ’ˆ¿Ì ¿›Î ’ÎÁÎfi˘ ¿ıÀ·˘ ŒÎ‚˘ ˢ› ÷ıfiÎ ±_√ı Á_¢‘¿˘ ’ÎÁı ¬ÎÁ ¿ÂÌ ΩHοÎflÌ fi◊Ì. Á˙ ’Ëı·Î_ ÷˘ ±ı ÕıÀÎ ‹ı‚‰‰˘ flè΢, ¿ı‹ ¿ı ÿflÿfi_ ÏfiÿÎfi ¿›Î˝ ‰√fl ÿ‰Î fiyÌ ◊Λ fiÏË. Õı À Î ‹ı‚‰‰˘ ±ı ’Î»Ì ⁄Ì∞ Á‹V›Î »ı. ÏË‹Ï·Π±fiı …ËÎ… ‰E«ı flÌ÷ÁflfiÌ Àyfl ›˘F›Î ‰√fl ±Î‰˘ ÕıÀÎ ‹‚ı fiÏË. {ıflfiÎ_ ’Îfl¬Î_ …ı‰_ ±ı ¿Î‹ √HÎΛ--¿ı ’»Ì ‰‘ ›˘B› flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ ±ı Ω÷fi˘ ’˛ı„@À¿· ±¬÷fl˘ ¿<ËÎÕ˘ ’√ı ‰ÎB›Îfiı ⁄ÿ·ı ’√ ¿<ËÎÕÎfiı ‹Î›Î˝ ⁄flÎ⁄fl »ı. ±Î‹ »÷Î_ ÏË‹Ï·ÎfiÎ ⁄Θ ⁄ √ı B fifi fi΋fiÎ ¿ı fi ı Ï Õ›fi ÏfiWHÎÎ÷ı ¿ıÀ·Î¿ Á‹› ’Ëı·Î_ ‰ÌΩb ÁΑfi˘fiÎ ‹˘ÏfiÀÏfl_√ Ëı ±ı‰Ì … ±◊Õ΋H΢ ›˘…‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. ¿ıfiıÕÎfiÌ ≥„LVÀÀuÒÀ Œ˘fl ±Î˜Áfi Àı @ fi˘·˘Ï… ¬Î÷ı ÏË‹Ï·ÎfiÎ ¤˙Ï÷¿ÂÎjÎÌ/ ice physicist ±ı‰Î fi΋ı ±˘‚¬Î÷˘ ˢt˘ ‘flΉ÷Î ⁄Θ⁄ √ı B fifi Á‹ZÎ ‹ A › Á‰Î· ¿›Î …ËÎ…fiı ˢ‚Ìfi_ fiÎÏ‚›ıfl ⁄fiΉ‰_ ÷ıfi˘ fi Ë÷˘. ¿›Î fiÎω¿˘fiı ÷ı ‹ … ¿M÷Îfifiı ÁΛLÁfiÎ ·Î¤Î◊ı˝ ±Î‰_ √Î_Õ<_ ÁÎËÁ ¬ıՉΠ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ÷ıfi˘ Ë÷˘. ±ı ¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ Àyfl˘ {Ì·Ì Â¿ı ±fiı ’˛›˘√ ·Î_⁄˘ Á‹› «Î·Ì ¿ı ±ı

‹ÎÀı √ıBfifiı ¿ıfiıÏÕ›fi ÷ÀflZο ÿ‚fi_ “Àı fl Ì Œ˘@Á” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷ _ ⁄flŒ¤_…¿/icebreaker …ËÎ… ’Á_ÿ ¿›.* ¿ıMÀfi ÷◊Î fiÎω¿˘ ‹‚‰Î‹Î_ CÎH΢ ω·_⁄ ◊›˘, ’HÎ ÁÎw_ ±ÎÏ◊˝¿ ‰‚÷fl ±Î˜Œfl ¿flΛΠ’»Ì ‹Y›Î ¬flÎ. ⁄Θ⁄ √ıBfififi˘ ±Î› √˛Îµ·fl ±fiı ⁄√a ¿Ëı‰Î÷Ì ±_ÿÎ…ı 10,000 ÀfifiÌ ÏË‹Ï·α˘fi _ ÏfiÂÎfi ÷ο‰Îfi˘ Ë÷˘; ±ıÀ·ı ¿ı “ÀıflÌ Œ˘@Á” …ËÎ…fiı ÷ı‹fi_ ÏfiÂÎfi ⁄fiΉ‰Îfi˘ Ë÷˘. ±Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ±√εfiÎ_ 25 ‰Ê˝‹Î_ ◊›ı·Ì ·√¤√ ⁄‘Ì Ë˘fiÎfl÷˘ ÷ı ‹ fiı ±Î¤ÎflÌ Ë÷Ì. ±◊Õ΋HÎ ‰¬÷fiÎ ±ÎCÎÎ÷fiÌ ÷̉˛÷Î ‹Î’‰Î “ÀıflÌ Œ˘@Á”fiı Áı„LÁÏÀ‰ ’˛¿ÎflfiÎ_ ÁΑfi˘ ‰Õı ÁF… ¿flΛ_ Ë÷_. ±ı¿ ›_hÎ ’˛I›ÎCÎÎ÷ ‹Î’ı, ⁄Ì…\_ ›_hÎ Àyfl ’»Ì …ËÎ… ¿ıÀ·Î ±ıL√·ı Ë«‹E›_ ÷ıfi_ ‹˘ÏfiÀÏfl_√ ¿flı, ÷˘ hÎÌ…\_ ›_hÎ ‹˘flÎfiÎ ¤Ì÷flÌ √ÕÛfl˘fiı ¿ıÀ·_ ÿ⁄ÎHÎ ‰fl÷Λ_ ÷ı fi˘Ó‘Ì ·ı. Á˙◊Ì ‹Ëk‰fi_ ÁΑfi ˢ› ÷˘ …ËÎ…fiÎ ‹˘flÎ ’fl ⁄ÎèÎ ¤Î√ı …ÕÌ ·ı‰Î›ı·Ì œÎ· …ı‰Ì «‚¿÷Ì M·ıÀ, …ıfi_ ¿Î‹ ÏË‹Ï·Îfi˘ ’˛ËÎfl ‰ıÉÎfi_ Ë÷_. M·ıÀfiÌ ’λ‚ ÁËı… √ı’ »˘ÕÌfiı M·ı„@ÁB·ÎÁfiÌ ΩÕÌ ’ıfi· Ë÷Ì ±fiı ÷ı ’ıfi·◊Ì ±˘fl ’λ‚ ◊˘Õο ±_÷flı

¿ı‹ıflÎ √˘Ã‰ı·Î Ë÷Î. (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹.) ·Î≥À Á˘Á˝ ’HÎ Ë÷˘. ÏË‹Ï·Îfi˘ ŒÀ¿˘ ‰ÎB›Î ⁄Îÿ M·ıÀ F›Î_ ±fiı …ıÀ·Ì ‹fl˘ÕΛ I›Î_ ±fiı ÷ı À ·Î ±ı Ï fl±Î‹Î_ ’˛ ¿ ÎÂfiÎ_ Ï¿flH΢ ’flΉÏ÷˝÷ ◊Λ fiÏË, ±ıÀ·ı CCD ¿ı‹ıfl΋Î_ {Ì·Î÷Ì ÷Á‰Ìfl ’fl ±ı ¤Î√ ’Òfl÷_ ¿Î‚_ «¿Î‹_ ⁄fiı. ’˛ı„@À¿· ±¬÷flα˘ ÿflQ›Îfi “Àı fl Ì Œ˘@Á” …ËÎ…fiı ¿·Î¿fiÎ ±Ï‘¿÷‹ 24 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı ‰ÎflÎŒfl÷Ì …ı ÷ı ÏË‹Ï·ΠΩı Õ ı ¤À¿Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ω¿ÚkÎ ⁄fiı·Ì ‹˘flÎ‰Î‚Ì VÀÌ·fiÌ M·ıÀfi˘ ‹fl˘Õ (¿Î‚Î «¿Î‹Îfi_ ¿ÿ) ÷’ÎÁ÷Î_ …HÎΛ_ ¿ı ±ı¿ «˘flÁ ‹ÌÀfl Á’ÎÀÌ ’fl ±ÎÂflı 2,000 Àfifi_ ‰…fi …ı ÿ⁄ÎHÎ Á…ı˝ ±ıÀ·_ M·ıÀı ±◊Õ΋HÎfiÌ ZÎHÎı ‰ıÃu_ Ë÷_. ⁄Θ⁄ √ıBfifiı ⁄‘_ ‹‚Ì 18 ÏË‹Ï·α˘ ÁÎ◊ı ¿<· 178 ‰¬÷ “ÀıflÌ Œ˘@Á”fiı À¿flÎT›_. ±Î …ËÎ… ±Á·‹Î_ ⁄flŒ¤_…¿ ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı ÷ı Á·Î‹÷ flèÎ _ , ’fl_ ÷  Á΋ÎL› ‹Î·‰ÎË¿, ∂÷Îw ¿ı ÷ı·‰ÎË¿ …ËÎ… ±ÎÀ·Î ÿ⁄ÎHÎfi˘ ŒÀ¿˘ ÁËÌ Â¿ı fiÏË. µ’flε’flÌ Àyfl˘ ›˘F›Î ⁄Îÿ ’˛›˘√˘fiÎ ÁÎfl ÷flÌ¿ı ⁄ı µ’Λ˘ ⁄Θ⁄ √ıBfififiÎ K›Îfi ’fl ±ÎT›Î. Á˘ÓC΢ ÷◊Î Áfl‚ µ’Λ ±ı ¿ı ‹˘flÎfiÌ ’λ‚ ±fiı CCD

‹˘flÎfiÌ ⁄ı› ÷flŒ ±Î_÷Ïfl¿ ¤Î√ı ÂΘ¿ ±ıOÁ˘⁄˝Á˝fiÌ √fl… ÁÎfl÷Î_ √ÕÛÁ˝fi_ ±„V◊‹Î‚¬_ ˢ‰_ Ωı≥±ı. ’˛ËÎflfi_ CÎb_ ¬w_ ⁄‚ ±ı fiıÀ‰¿Ûfiı ‹flՉ΋Î_ ±fiı ÷˘Õ‰Î‹Î_ ‰’flΛ, ±ıÀ·ı …ËÎ…fiÌ ¿Î›Î À̫ΉΠ»÷Î_ ÷ı‹Î_ √Î⁄Õ<_ ’Õı fiÏË. µ’Λ fi_. 2 ⁄˜¿-±’ ÏÁVÀ‹ …ı‰˘ Ë÷˘. ⁄Θ⁄ √ıBfifiı …ËÎ∞ ’ÃÎH΋Î_ VÀÌ· ¤ı√_ ¿Î⁄˝fi-ŒÎ≥⁄fl ≥’˘@ÁÌ flıÏ{fifi_ ¿Q’˘Ï{À ‹ÏÀÏfl±· ‰Î’fl‰Îfi _ ÁÒ«T›_. ’ÃÎHÎ ÁıLÕω« …ı‰_ ⁄fiı. ±Î√‚’λ‚ ⁄ı› ÷flŒ VÀÌ·fi_ ’Õ ±fiı ‰E«ı ¿Q’˘Ï{À ‹ÏÀÏfl±·, ±ıÀ·ı ’ÃÎHÎ ÁΉ ÷ÒÀÌ …‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÁÎw_ ±ı ‰  _ ‹fl˘ÕΛ ±fiı ÷ı ‹ ¿fl‰Î‹Î_ ’˛ËÎflfiÌ ÁÎflÌ ±ı‰Ì ±ıfi∞˝ ¢ÊÌ ·ı. ÏË‹Ï·Π⁄Ë ÷˘ VÀÌ·fiı ÷˘Õı, ’HÎ ¿Q’˘Ï{À ‹ÏÀÏfl±· …·ÿÌ ‹«¿ fi ±Î’ı ÷ı‰˘ Á’fl VÀˇ˘Ó√ M·Î„VÀ¿ ’ÿÎ◊˝ »ı. ±Î ’˛ı„@À¿· ÏflÁ«˝ ’˛ı„@À¿· flÌ÷ı @›Îflı ±‹·‹Î_ ‹Ò¿Î› ÷ı fiyÌ fi◊Ì. ±·⁄kÎ, ω·_⁄ ‹ÎÀı √_Ω ’HÎ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ ’˛ ¤ Ή fiÌ«ı ⁄ı › ‘˛  ‰ ’˛ ÿ ı  ˘fiÎ ÏË‹’˘’ÕÎ {Õ’¤ıfl ÷ÒÀÌfiı Á_A›Î⁄_‘ ÏË‹Ï·α˘ ’ıÿÎ ¿flÌ flèÎÎ »ı ±fiı Á‹ ƒ Ì ’˛ ‰ Îˢ ÷◊Î ’‰fi ÷ı ‹ fiı …ËÎ∞ ‹Î√˘˝ ÁÏË÷ «˘‹ıfl ’Î◊flÌ flèÎÎ »ı. ’˛˘O·ı‹ ¿’fl˘ »ı, ’fl_÷ ‹Îfi‰Ω÷ı ËÎ◊ı ¿flÌfiı ‰Ë˘flÌ ·Ì‘ı·_ B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√ ±Î‰Î ÷˘ ⁄ÌΩ CÎHÎÎ ’˛ f fi˘ ¬ÕÎ ¿fl‰Îfi_ »ı-±fiı ÷ı ’ˆ¿Ì ¿ıÀ·Î¿ ’˛ffi˘ ÷˘ ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı ’HÎ ‹Îfi‰Ω÷fiÌ ‘ÎflHÎÎ ⁄ËÎfl »ı.á ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

13

123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890 123456789012345678901234567890121234567890

vff<;8[mL,fiffgff df}/ vffLnjff;flvff[ 5fz h,fdff[ ] uf]Jzl uff[zl ;fzsfz[ Biffz[ ‘;ff[zl C’ sIf]+ ±œÎfl‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ›fl˘’Ì›fi √˘flÎ ‰ÁÎË÷̱˘±ı ’Ëı·‰Ëı·Ì ‰¬÷ ±Î˜VÀˇıÏ·›Î‹Î_ ’√ ‹Ò@›˘ I›Îfl ’»Ì ±ı ÿıÂfiÌ ‹Ò‚ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ω ’fl ÷ı‹HÎı ¿flı·Î ±I›Î«Îfl˘fiÌ ±ΩHÎÌ ¿◊Î

±ı¿ ‰¬÷ (±fiı ÷ı ’HÎ ÷Î…ı÷fl‹Î_ … Œı⁄˛±ÎflÌ 13, 2008 fiÌ ÷Îfl̬ı) ⁄L›_ ±ı‰_ ¿ı ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfiı ±ı ÿıÂfiÎ aborigins/‹Ò‚ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÌ ‰Ê˘˝ ◊›ı ÷ı‹fiÎ ’fl √ΩflÎ÷Î flËı·Î ±‹ÎfiÊÌ …\·‹˘ ⁄ÿ· Z΋Π‹Î√Ì. ’ÎÀfi√fl ¿ıfi⁄ıflÎfiÌ ’ην‹ıLÀ‹Î_ fi÷ ‹V÷¿ı ±fiı fi‹˛ ±‰Î…ı ÷ı‹HÎı Ï‹E»ÎÏ‹ ÿyÕ‹˚ …ı‰Î ÂOÿ˘ µE«Î›Î˝ — “±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ÷flÌ¿ı Ë_ Ïÿ·√ÌflÌ T›@÷ ¿w_ »\_. ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÌ Áfl¿Îfl ‰÷Ì Ë_ Ïÿ·√ÌflÌ

Á_Áÿ‹Î_ Z΋ΛΫfiÎ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ±Î˜VÀˇıÏ·›fi ‰ÕÎ ’˛‘Îfiı ΩËıfl ‹Î√˝ ’fl ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfi_ ±Ï¤‰Îÿfi {ÌS›_

14 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

T›@÷ ¿w_ »\_. ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÌ Á_Áÿ ‰÷Ì Ë_ Ïÿ·√ÌflÌ T›@÷ ¿w_ »\_.” ¿⁄Ò · Î÷fi˘ ’˛ Á _ √ ±ˆ Ï ÷ËÎÏÁ¿ Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ ‹Ò‚‹Î_ ¿Î‚Î ±ZÎflı ·¬Î›ı·,_ ·˘ËÌ◊Ì ¬flÕΛı·_ ÷ı‹… ±Î_Á ‰Õı «ËıflΛı·_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ’˛¿flHÎ Ë÷_. 1788 ◊Ì Âw ¿flÌfiı ·√¤√ ⁄VÁ˘ ‰Ê˝ Á ‘ Ì √˘flÌ ’˛ Ω ±ı «·Î‰ı · Î Á_ËÎflfiÎ ±fiı ÏÁ÷‹˘fiÎ ÿ˘fl ⁄ÿ· ‰ÕÎ ’˛‘Îfi “Á˘flÌ !” ¿Ëı‰ÎfiÎ »ı ±ı ΩH›Î ’»Ì Á_A›Î⁄_‘ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌfiı ’ÎÀfi√fl ¿ıfi⁄ıflÎ ’ˢÓE›Î. Á_ÁÿfiÌ ’„O·¿ √ı·flı Ì‹Î_ ÷ı ⁄‘Îfiı Á‹Î‰Ì ¿Λ ±ıÀ·Ì …B›Î fi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı Á_ÁÿfiÌ ⁄ËÎfl ÷ı‹… ÂËıfl‹Î_ ÿflı¿ ‹˘¿ÎfiÎ V◊‚ı ÀıϷω{fifiΠωÂ΂ ’˛˘…ı@Âfi VøÌfi √˘Ã‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. CÎHÎÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘±ı ‹˘ÀÎ ÀÎ≥’‹Î_ Thanks ÂOÿ Ï’˛LÀ ¿flı·_ ÀÌ-ÂÀÛ ’Ëı›* Ë÷_. ¿ıfi⁄ıflÎfiÌ ’ην‹ıLÀ‹Î_ ‰ÕÎ ’˛‘Îfiı Z΋ΛΫfiÎ ¿flÌ ±ı ÁÎ◊ı ¿ı À ·Î› ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ·Î√HÎ̉ ◊≥ flÕÌ ’ÕuÎ, ÷˘ √˘flÎ ·˘¿˘±ı xÿ› ’fl √fiÎ≥÷ ·Î√HÎÌfi˘ ⁄˘Ωı Ë‚‰˘ ◊÷˘ ±fi¤T›˘. ±ı¿ …HÎı ÷ı ⁄fiΉfiı 28 ‰Êı˝ ÷ÒÀ÷Ì ±fiı ’Ò‰˝-’Ïç‹ ±ı‹ ⁄ı …‹˝fiÌfiı ŒflÌ ΩıÕ÷Ì ⁄Ï·˝fifiÌ ÿ̉η ΩıÕı Áfl¬ÎT›˘. Œfl¿ ±ıÀ·˘ ¿ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î‹Î_ ωÿıÂÌ √˘flÎ ‰ÁÎË÷̱˘ ±fiı ‹Ò‚ ‰÷fiÌ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‰E«ıfiÌ ÿ̉η ÷ÒÀ‰Î‹Î_ ⁄ı Áÿ̱˘ ¿fl÷Î_ ‰‘ Á‹› fiÌ¿‚Ì √›˘. ±Î˜ V Àˇ ı Ï ·›Î ‹ÎÀı ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ±ı‰˘ Á‹› ’HÎ ‰ÌI›˘ ¿ı F›Îflı I›Î_ ‹ÎhÎ √˘flÎ ·˘¿˘ fiÏË, ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ’HÎ fi Ë÷Î. ¿˘≥ ‹Îfi‰‰V÷Ì fi Ë÷Ì. ±Î⁄ÎÿÌ Œ@÷ ¿Î_ √ Îw ±fiı ¿˘±Î·Î …ı‰Î_ ’ıÀı ¿˘◊‚̉΂Î_ ’˛ÎHÎ̱˘fiÌ ÷ı‹… ¿ıÁ˘‰ÎflÌ ±fiı

¿>¿Î⁄flÎ …ı‰Î_ ’ZÎ̱˘fiÌ Ë÷Ì, …ı±˘ Œ@÷ ±Î˜VÀˇıÏ·›Î‹Î_ µÿ˚¤T›Î_ ±fiı µIøÎ_Ï÷ ’ÎQ›Î_ Ë÷Î_. ±Î…◊Ì ·√¤√ 40,000 ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ±„Bfi ±ıÏ›ÎfiÎ …_√·Ì ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ CÎb_ ¿flÌfiı …‹ÌfiflV÷ı V◊‚Î_÷fl ¿flÌfiı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ’ˢÓE›Î. ÏË‹›√ I›Îflı ’flοÎWÀαı Ë÷˘. ωÊ‰T≤kÎfi_ ’ÎHÎÌ ⁄ÎW’̤‰fi ’ÎQ›Î ⁄Îÿ µkÎfl √˘‚Α˝‹Î_ ÏË‹‰Êν ÷flÌ¿ı ’Õı ±fiı ÏË‹«Îÿfl ’Ì√Y›Î ‰√fl Á÷÷ ΩÕÌ ◊›Î ¿flı, ‹ÎÀı ±ıÏ›Π÷◊Î ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ‰E«ı ÁÎ√flÁ’ÎÀÌ 425 ‹ÌÀfl …ıÀ·Ì fiÌ«ı µ÷flÌ «Ò¿Ì Ë÷Ì. ⁄Lfiı ¬_Õ˘ ‰E«ı Á‹ƒfi_ ÷Ï‚›_ ÿı¬Î÷_ Ë÷_. ±Î ÷Ï‚›Î ’fl «Î·Ì fiάfiÎfl (±fiı ‰E«ı @›Î_¿ …‚Á‹ÿΛ fiÕı I›Î_ ±ıÀ·Î ’Òfl÷_ ±_÷fl ˢÕÌ ¶ÎflÎ ¿Î’fiÎfl) ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘±ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfiı ’˘÷Îfi_ fi‰_ ‰÷fi ⁄fiÎT›_. ‰Ê˘˝ ’»Ì ÷ı‹fiÌ Á_A›Î ·Î¬˘‹Î_ √HÎΉΠ·Î√Ì ±fiı ÷‹Î‹ ¬_Õ ’fl ÷ı‹HÎı ±Î⁄ÎÿÌ V◊Î’Ì ÿÌ‘Ì. ’Ïç‹Ì …√÷fiı ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÎ ¿ı ’»Ì ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ’HÎ ±„V÷I‰ ωÂı ¬⁄fl fi Ë÷Ì. ’_ÿfl‹Ì ÁÿÌ ’»Ì V’ıÏfiÂ, Õ«, ’˘÷˝Ï√{, ¡ıL« ±fiı Ï⁄˛ÏÀ ‰ËÎHΉÀ̱˘ ‹ËÎÁÎ√fl˘fiÌ ¬ıÕ ¿fl‰Î ·ÎB›Î Ë÷Î, ’fl_÷ ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfi˘ ’k΢ ÷ı‹fiı ±œÎfl‹Ì ÁÿÌfiÎ µkÎflΑ˝ Á‘Ì ·Î√‰Îfi˘ fi Ë÷˘. fi‰Î≥ ±ı »ı ¿ı ±„Bfi ±ıÏ›ÎfiÌ ÿÏZÎHÎı ÏËLÿÌ ‹ËÎÁÎ√fl ±fiı ’˛ÂÎL÷ ‹ËÎÁÎ√fl ‰E«ı @›Î_¿ super continent/‹Ëά_Õ Ë˘‰Îfi_ ¿Ëı‰Î÷_ Ë÷_. fi‰Î≥fiÌ ⁄Ì∞ ‰Î÷ ±ı ¿ı Õ« ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌfi˘ ÁÎ√fl¬ıÕ< ±Î⁄ı· ÷ÎV‹Îfi 1642-44 ÿflQ›Îfi ‹Ëά_ÕfiÌ ¬˘… ‹ÎÀı fiÌ¿Y›˘, ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfi˘ ÷ıHÎı ’Òfl˘ flεLÕ ‹Î›˘˝ ±fiı »÷Î_ 76,82,300 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ (¤Îfl÷ ¿fl÷Î_ ·√¤√ ±œÌ √HÎÎ ‹˘ÀÎ) ±ı ¬_Õfi˘ Ï¿fiÎfl˘ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÷ıfiÎ Ωı‰Î‹Î_ fi ±ÎT›˘ ¿ı ÷ıHÎı ¿flı·Ì ’˛ÿÏZÎHÎÎ ⁄Ë ωÂ΂ ’ÏflCÎ‰Î‚Ì Ë÷Ì. fi‰Î≥fi_ ÷k‰ ‘flΉ÷˘ hÎÌΩı ‹t˘ ’HÎ ÀÎ_¿‰˘ flè΢. ±Î⁄ı· ÷ÎV‹Îfifi˘ ±…ıLÕÎ ¿Ï◊÷ Á’fl ¿˘„LÀfiLÀ ¢‘‰Îfi˘ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ıfi_ ·Z›Î_¿ ÏÁ© fi ◊›_,

F›Îflı 1768 ‹Î_ Ï⁄˛ÏÀ fi˙¿Îÿ‚fi˘ ¿ıMÀfi …ıQÁ ¿>¿ ÿÏZÎHÎ √˘‚Α˝ ÷flŒ fl‰ÎfiÎ ◊›˘ ±ı ‰¬÷ı ÷ı fi Ì Á‹ƒÌ›ÎhÎÎfi_ ‹A› ·Z›Î_¿ …\ÿo Ë÷_. ÁÒ›˝fiÌ ÷¿÷Ì ’fl Âø √˛Ëfi_ ±Ï‘ø‹HÎ/transit ◊‰Îfi_ Ë÷_, …ıfiÎ ±‰·˘¿fi ‹ÎÀı Ï⁄˛ÏÀ Á_¢‘¿˘ ’˛ÂÎL÷ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ ÷ÎÏË÷Ì ÀÎ’±ı …‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ±Î ·Î_⁄Î ’˛‰ÎÁ ‹ÎÀı fi˙¿Îÿ‚fiÎ ¬Õ÷· ‰ËÎHÎfiÌ …wfl ’ÕÌ ±fiı fi˙¿Îÿ‚ı “±ıLÕı‰fl” fi΋fi_ ‰ËÎHÎ ŒÎ‚‰÷Ì ‰¬÷ı ±Î√˛Ë flÎA›˘ ¿ı ÷ıfiÎ … ±ŒÁflfiÌ ÿ˘fl‰HÎÌ fiÌ«ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕΉ˘ Ωı≥±ı. ±Î Âfl÷ ‹ … ⁄ …ı Q Á ¿> ¿ ⁄‘_  ‹‚Ìfiı 94 Á_  ˘‘¿˘ ÷◊Î fiÎω¿˘ ÁÎ◊ı fi Î “±ı L Õı ‰ fl”fi˘ ¿ı M Àfi ⁄L›˘. ’˛ ‰ ÎÁ ±ˆ Ï ÷ËÎÏÁ¿ ’ fl ‰Îfl ◊‰Îfi˘ Ë÷˘. ωV÷Îfl‰ÎÿÌ ±fiı Á΋˛ Î F›‰ÎÿÌ Ï⁄˛ÀfifiÎ fi˙¿Îÿ‚fiı ÂøfiÎ ±Ï‘ø‹H΋Î_ {Î{Ì Ïÿ·«V’Ì fi Ë÷Ì. ¿ıMÀfi ÁÏË÷fi_ ‰ËÎHÎ ŒÎ‚‰‰Î ’λ‚ ÷ıfi˘ ‹A› V‰Î◊˝ ·ıÏÀfi ¤ÎÊ΋Î_ terra australis incognita ±ıÀ·ı ¿ı unknown southern

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

15

¿Ëı‰Î÷˘ ‹Ëά_Õ Â˘‘Ì ÷ı fi Î ’fl Ï⁄˛ À fifi˘ ¿⁄Ωı V◊ÎÏ’÷ ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘. fi˙¿Îÿ‚fiÌ ÁÒ«fiÎ ±fiÁÎfl ¿ıMÀfi …ıQÁ ¿>¿ı ÷ÎÏË÷Ì‹Î_ fl˘¿ÎHÎ ⁄Îÿ ±ı Á ’ fl ¿˘„LÀfiLÀfiÌ ¬˘… ‹ÎÀı 400 ÿÏZÎHÎ ±ZÎÎ_  Á ‘ Ì “±ıLÕı‰fl”fiı Ëo¿ÎflÌ …‰Îfi_ Ë÷._ Ï⁄˛Àfi◊Ì ±Î˜√VÀ, 1768 ‹Î_ fl‰ÎfiÎ ◊›Î ’»Ì ÿÏZÎHÎ ±‹ıÏfl¿Îfiı flεLÕ ‹ÎflÌ “±ıLÕı‰fl” ÷ÎÏË÷Ì ’Ë˘Ó E › _ , I›Îfl ⁄Îÿ ‹¿flT≤kÎfiı ’Îfl ¿flÌ 400 ÿÏZÎHÎ ±ZÎÎ_ Á‘Ìfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ ’Ïç‹ ÷flŒ ‰Y›_ ±fiı Á’fl ¿˘„LÀfiLÀfiı ¢‘‰Î Á’ν¿Îfl ‹Î√ı ˝ ±Î√‚ ‰K›_  . (…\±˘, ±√εfiÎ ’Îfiı fi¿Â˘.) ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ¬ıÕ ’»Ì …ı ’Ëı·Ì ¤ÒÏ‹ Ωı‰Î ‹‚Ì ÷ı L›Ò Ï{·ıLÕfiÌ Ë÷Ì. ÀÎ’±˘ Œ@÷ ⁄ı Ë÷Î ±fiı ⁄ı› fiÎfiÎ Ë÷Î. ±Î ¤ÒÏ‹ ¿Ï◊÷ ‹Ëά_ÕfiÌ ÷˘ ÁËı…ı fi ˢ›, ‹ÎÀı ÷ı ‹ fiÌ ’˛ ÿ ÏZÎHÎÎ ⁄Îÿ “±ıLÕı‰fl”fi˘ ’˛‰ÎÁ ΩflÌ flè΢. »ı ‰ Àı ±ıÏ’˛· 20, 1770 fiÎ Ïÿ‰Áı ‰ËÎHÎfiÎ ·ıŒ˚ÀfiLÀ ±Î≥{ı¿ ÏË@Áı ÏZÎÏ÷… ’fl ÿı¬Î÷Î ·Î_⁄Î ’ËÎÕÌ Ï¿fiÎflÎ ÷flŒ Á˙fi_ K›Îfi ÿ˘›*. ±ΩH›˘ ‹Ëά_Õ ±Î¬flı ‹‚Ì ±ÎT›˘. Ï¿fiÎflÎfiÌ Á‹Î_ ÷ fl µkÎfl ÷flŒ Ëo¿ÎflÌfiı ÷ı‹… ‰E«ı ±‰Îflfi‰Îfl ·_√fl fiÎ¬Ì ’ÃÎflÌ Ï‰V÷Îfl ±‰·˘¿Ìfiı ¿ıMÀfi …ıQÁ ¿>¿ı ¬Î÷flÌ ¿flÌ ¿ı ÁΫı … ±ı Á’fl ¿˘„LÀfiLÀ Ë÷˘. µkÎfl »ıÕ˘ land

16 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

±ÎT›˘ I›Î_ ¿>¿ı Ï⁄˛ÏÀ K‰… ¬˘ÕÌ ÷‹Î‹ ‹Ëά_Õ ’fl ›Îfiı ¿ı ±Î˜VÀˇÏı ·›Î ’fl ÏÁQ⁄˘Ï·¿ flÌ÷ı Ï⁄˛Àfifi˘ ¿⁄Ωı V◊Î’Ì ÿÌ‘˘. ¿ıMÀfi ¿>¿fiı ÷◊Î “±ıLÕı‰fl”fiÎ ⁄ÌΩ Á_¢‘¿˘fiı ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ’Ïç‹ Ï¿fiÎflı ’˘÷ÎfiÎ_ À>_¿Î fl˘¿ÎH΢ ÿflQ›Îfi I›Î_fiÌ ‰fiÁQ≤Ï© ±fiı ’˛ÎHÎÌÁQ≤Ï© ÷˘ ΩHÎı ±ΩıÕ ·Î√Ì, ’HÎ ‰‘ ¿˙÷¿‹› ÷ı‹fiı «˘¿·ıÀ⁄˛Îµfi ¿·flfiÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ·ÎB›Î. ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ Ïfi√˛˘ ¿ı ‹˘Ó√˘·‰_ÂÌ fi Ë÷Î. ‹·› fiÏË ±fiı L›Ò √ÌfiÌfiÎ ’Î’±Î ΩÏ÷fiÎ ’HÎ fiÏË. ÿÏfi›Î‹Î_ ⁄Ì…ı @›Î_› Ωı‰Î fi ‹‚ı ±ı‰Î ‰_ÂfiÎ Ë÷Î. ⁄fl»À ‰Î‚, ΩÕ<_ ±fiı «’À<_ fiο, ¨ÕÌ ±Î_¬˘, µ’Áı·_ ¿’΂ ‰√ıflı ¿œo√Î_ ŒÌ«Á˝ ‰Õı ÿı¬Î‰ ΩHÎı ’Òfl˘ ¿ÿw’˘ fi ◊÷˘ ˢ› ±ı‹ ÷ı±˘ «ËıflÎ ±fiı ÂflÌfl ’fl ÁŒıÿ ’|Î ±Î_¿÷Î Ë÷Î. ¿ıÀ·Î¿ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ √Ò_◊ı·Î CÎÎÁfi_ ‹ÎhÎ ¿Ëı‰Î ’Òfl÷_ ‰jÎ ’Ëıflı, ’fl_÷ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ·˘¿˘ ÷˘ ±ıÀ·_ ’HÎ fiÏË. ¿ıMÀfi …ıQÁ ¿>¿ ’»Ì ±Î˜VÀˇıÏ·›Î √›ı·Î ±_√˛ı… ÁÎËÏÁ¿˘±ı Ωı›_ ÷ı‹ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ·√¤√ 200 ΩÏ÷fiÎ Ë÷Î ±fiı fi∞‰˘ ÂOÿ¤_Õ˘‚ ‘flΉ÷Ì ÷ı‹fiÌ ¤ÎÊα˘ ’HÎ …\ÿÌ Ë÷Ì. Á‹Îfi÷Πˢ› ÷˘ ’»Î÷’HÎÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_, ¿ı‹ ¿ı Á˙fi_ ∞‰fi ’J◊fl›√Ì ±ÎÏÿ‹Îfi‰˘ …ı‰_ Ë÷._ ¿Î_√Îw◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ±‹¿ T≤Z΢fiÌ ¿>_’‚˘, ¿ÎÏ«_ÕÎ ±fiı ¿ÌÕÌ-‹_¿˘ÕÎ ÁÏË÷ √‹ı ÷ı «·÷ÎÏŒfl÷Î Á∞‰fi˘ ÷ı‹fiÎ ‹ıfi‹Î_ Á‹Î‰ı ◊÷˘ Ë÷˘. ±ı¿ ΩÏ÷fiÎ ·˘¿˘ ⁄Ì∞ ΩÏ÷fiÎ (¬ÎÁ ¿flÌfiı ÂflÌflı ΩÕÎ) ±ÎÏÿ‰ÎÁÌfiı ¿Î«ı¿Î«˘ ±Îfl˘√Ì Ω› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı. Á˙◊Ì ‹˘À<_ ±Îç›˝ √˘flÎ ÁÎËÏÁ¿˘fiı ±ı ‰Î÷ı ‹Y›_ ¿ı ¿ıÀ·Ì¿ ΩÏ÷fiÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ¬˘⁄ı ¬˘⁄ı fiÏË, ’HÎ ¿>÷flÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ¬Î⁄˘Ï«›Î‹Î_ ‹˘œ<_ fiάÌfiı ’ÎHÎÌ ’Ì÷Î Ë÷Î. L≤‰_ÂÂÎjÎfiÎ ΩHοÎfl˘fiÌ ‘ÎflHÎÎ ‹…⁄ ±ı ’©Ï÷ ±’fiΉ‰Î‹Î_ ’»Î÷ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘±ı ÏÕo√˘ ’˛¿ÎflfiÎ …_√·Ì ¿>÷flα˘fiÌ fi¿· ¿flÌ Ë÷Ì. ±Î ¿>÷flα˘fiı ÷ı‹HÎı ’ÎY›Î Ë÷Î ±fiı Ï¿Îfl ‰¬÷ı ÷ı ‹ fiı ÁÎ◊ı flά÷Î Ë÷Î. Ï¿Îfl ‹ÎÀı ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ fiÌ·√ÌflÌfiÎ ÁÌ‘Î ◊Õfiı ·Î¿ÕÌ ÷flÌ¿ı ¿Î’Ì ÷ıfiÎ »ıÕı «¿‹Ï¿›Î ’J◊flfi_ Œb_ ⁄Î_‘ı·˘ ¤Î·˘ (…\±˘, Ï«hÎ) ‰Î’flı ±fiı ∂Õ÷Î ’ZÎÌfiı ’ÎÕÌ ·ı‰Î ‹ÎÀı ÷◊Î {Õ’Ì ¿Î_√Îwfiı ‹ÒÏ»Û÷ Ëη÷ı ’À¿Ì ÿı‰Î ‹ÎÀı fiÎfiÎ ÷◊Î ‹˘ÀÎ ¿ÿfiÎ_ ⁄Ò‹flıÓ√ ŒıÓ¿÷Î Ë÷Î. ±Î˜VÀˇıÏ·›Î‹Î_ ·√¤√ 40,000 ‰Ê˝ ◊›ı flËı÷Î ±Î‰Î ‹Ò‚ ‰÷fiÌ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiı ’»Î÷, ’J◊fl›√Ì ¿ı ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ÁÏË÷fi_ √‹ı ÷ı ·ı⁄· ‹Îfl˘, ’HÎ L›Òfi÷‹ …wÏfl›Î÷ ‰Õı «Î·Ì …÷Ì ’˘÷ÎfiÌ ±ı ∞‰fi’˛HÎÎÏ·‹Î_ ÷ı±˘ Á¬Ì Ë÷Î. ±√ε fi˘ÓK›_ ÷ı‹ ¤Îfl÷ ¿fl÷Î_ ·√¤√ ±œÌ √HÎÎ ‹˘ÀÎ ÿı‹Î_ ‰V÷̱Î_¿ ⁄Ë ±˘»˘ Ë÷˘. ‰ÎV÷ω¿ ±Î_¿ ÷˘ ΩHΉ˘ ‹U¿ı·, ’HÎ

±fi‹Îfi ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ ‹Ëk΋ ÏŒ√fl 10,00,000 …ıÀ·˘ Ë÷˘. ‰flÁÎÿfi_ ’˛‹ÎHÎ F›Î_ ÃÌ¿ ÃÌ¿ flËı ±ı‰Î ÷À‰÷a ’˛ÿı¢‹Î_ 2 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl ÿÌà ÁflıflΠ1 …HÎ ‰Áı, ÷˘ µkÎflfiÎ ÷◊Î ‹K›fiÎ µF…Õ ’˛ÿı‹Î_ 80 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl ÿÌà 1 …HÎfiÌ ±ı‰flı… ⁄ıÁ÷Ì Ë÷Ì. Ï⁄˛Àfi◊Ì √˘flÌ ’˛ΩfiÎ ±Î√‹fi ’»Ì ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‹ÎÀı Á¬ÂÎ_Ï÷fi˘ √˘SÕfi Á‹›√΂˘ ’Òfl˘ ◊›˘ ±fiı ·√¤√ 200 ‰Ê˝ ·Î_⁄˘ ÏÁ÷‹˘fi˘ ’fi˘÷̿΂ Âw ◊›˘. ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‹ÎhÎ …_√·∞‰fi √Ωflı ±ıÀ·Î ’Òfl÷Î ÷ı±˘ …_√·Ì √HÎÎ÷Î, F›Îflı Á‘flı·Î ¿Ëı‰Î÷Î √˘flÎ ±_√˛ıΩı V‰¤Î‰ı …_√·Ì Ë÷Î. ωÂıÊ ¿flÌfiı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ÷ı‹fi_ ‹ÎfiÁ √fiı√Îflfi_ Ë÷_, ⁄·¿ı ÷ı±˘ ¿Î›ÿÎfiÌ fi…flı ’HÎ √fiı√Îfl Ë÷Î. ‰Î÷ ±ı‹ ⁄fiÌ ¿ı ¿ıMÀfi …ıQÁ ¿>¿ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ’fl Ï⁄˛Àfifi˘ ÿΉ˘ V◊ÎM›Î ⁄Îÿ ’_ÿflı¿ ‰Ê˝ Á‘Ì flıœ˘ ’ÕÌ flè΢. ¿˘≥ ±_√˛ı… ¿Î›‹Ì ‰Á‰ÎÀ ‹ÎÀı V‰ıE»Î±ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î …‰Î ÷ˆ›Îfl fi Ë÷˘. Ï⁄˛ÏÀ Áfl¿Îfl I›Î_ ‰ÁÎË÷˘ V◊Î’‰Î ‹y‹ Ë÷Ì. ±Î ‹ÎÀı ¿Â_¿ fiyfl ⁄ËÎfi_ …wflÌ Ë÷_, …ı ÷ıfiı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ’˘÷Îfi_ Á΋˛ÎF› √‹ÎT›Î ’»Ì ‹‚Ì ±ÎT›_. ±‹ıÏfl¿Î V‰÷_hÎ ⁄L›_, ±ıÀ·ı I›Î_fiÌ …ı·˘‹Î_ ‰Ê˘˝ ◊›ı ’flΛı·Î ±_√˛ı… ¿ıÿ̱˘fiı Ï⁄˛Àfi ’λΠ·Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. Ï⁄˛ÏÀ ¿ÎflΉÎÁ˘‹Î_ ÷ı ‹ fiÎ ‹ÎÀı …B›Î fi Ë÷Ì. Ï⁄˛ À fifiÎ B≤Ë’˛‘Îfi ·˘ÕÛ ÏÁÕfi̱ı ±Î‰Î ⁄_ÿ̉Îfi˘fiı ¿Î›ÿıÁfl flÌ÷ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ‹˘¿·Ì ±Î’‰Îfi_ ÁÒ«‰÷˘ ÃflΉ ’ην‹ıLÀ Á‹ZÎ ‹Ò@›˘. (±Î˜VÀˇıÏ·›Îfi_ ‹A› ÂËıfl ‰¬÷ …÷Î_ ÏÁÕfiÌfiÎ fi΋ı ±˘‚¬Î‰Îfi_ Ë÷_.) ÃflΉ ‹_…^fl ◊›˘ ±fiı I›Îfl ’»Ì ÷˘ ŒÎ_ÁÌfiÌ ÁΩfiı ’ÎhÎ √HÎÎ÷Î ÿflı¿ fi‰Î ±’flΑÌfiı ’HΠω¿S’ ±’ΉΠ‹Î_Õu˘ ¿ı ¿Î_ ÷˘ ±ı ŒÎ_Á̱ı ·À¿ı ±◊‰Î ÷˘ Ëo‹ı ‹ÎÀı Ï⁄˛Àfi »˘ÕÌ ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfi˘ ¿Î›‹Ì ‰ÁÎË÷Ì ⁄fiı. ’ην‹ıLÀfiÎ fi‰Î ‘ÎflÎ Ëı 160 ‹ÏË·Î ±fiı 570 ’vÊ ±’flΑ̱˘ ‹‚Ìfiı 730 …HÎÎ ÁÎ◊ı ¿<· 11 ‰ËÎH΢fi˘ ¿ÎŒ·˘ ¿‹ÎLÕfl ±Î◊˝fl όϷMÁfiÌ ÁflÿÎflÌ fiÌ«ı ‹ı 13, 1787 fiÎ fl˘… ±Î˜VÀˇıÏ·›Î …‰Î µ’Õu˘. √fiı√Îfl˘ ÁÎ◊ı 210 ÁÂjÎ «˘Ï¿›Î÷˘ ’HÎ Ë÷Î. M≤J‰ÌfiÎ ⁄ÌΩ »ıÕı …‰Îfi_ Ë÷_, ±ıÀ·ı Áœ‰Î‚Î_ ‰ËÎH΢fi˘ ’˛‰ÎÁ ±Îà ‹ÏËfiÎ «ÎS›˘. »ı¿ ΩL›±ÎflÌ 19, 1788 fiÎ Ïÿ‰Áı ÷ı±˘ ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ’Ò‰˝ ¿Î_Ãı ’ˢÓE›Î_ I›Îflı ¬Î‘ά˘flοÌfi˘ ’fl‰Ã˘ ·√¤√ ¬ÒÀÌ «Ò@›˘ Ë÷˘. √fiı√Îfl˘±ı ÷ı‹… «˘Ï¿›Î÷˘±ı ¿Î_ÃΉ÷a …_√·˘‹Î_ Œ‚Œ‚ÎÏÿ ¢‘Ìfiı ÷ı‹… Ï¿Îfl˘ ¿flÌfiı Ïÿ‰Á˘ ‰Ì÷Ή‰Îfi˘ Á‹› ±ÎT›˘. Ï⁄˛Àfi◊Ì fi‰Î ’fl‰ÃÎ ÁÎ◊ı ⁄ÌΩ_ ‰ËÎH΢ ±Î‰ı ÷ıfiÌ flÎË Ωı‰Ì ’Õı ÷ı‹ Ë÷Ì. ◊˘ÕÎ ÁM÷ÎË ’»Ì hÎHÎ ‹˘ÀÎ_ ‰ËÎH΢fi_ ±Î√‹fi ◊›_ ¬w_, ’fl_÷ ÷ı±˘ ±fiÎ…fiÎ ’fl‰ÃÎfiı ⁄ÿ·ı 1,017 ¿ıÿ̱˘ ÁÎ◊ı Ëo¿Î›Î* Ë÷Î_ ±fiı ÷ı ’ˆ¿Ì 267

¿ı ÿ ̱˘ ÷˘ ¿Ã˘fl ’˛ ‰ ÎÁ ÿflQ›Îfi … ¿<’˘ÊHÎfiı ·Ì‘ı ‹Î›Î˝ √›Î Ë÷Î. ⁄ÌΩ 486 …HÎÎ Ï⁄‹Îfl Ë÷Î. V‰Î¤Îω¿ »ı ¿ı ±Î‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ …ı±˘ Á·Î‹÷ flËı‰Î ’ÎQ›Î ÷ı‹HÎı ¬Î‘ά˘flοÌfiÌ Â˘‘‹Î_ ’ÃÎflÌ Ï‰V÷Îfl˘‹Î_ ø‹Â— ‰‘ fiı ‰‘ ÿÒfl Á‘Ì …‰_ ’Õu_, F›Î_ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ Á_CÎÊ˝‹Î_ ±ÎT›Î. Á_CÎÊ˝ ±ı ‰¬÷ı ÷̉˛ ±fiı ÏËoÁ¿ ⁄L›˘ ¿ı F›Îflı √˘flÎ ·˘¿˘±ı ±fiÎ…fiÌ Á‹V›Î ‰LÁ Œ˘fl

±Î˜· À‚ı ±ı Ëı÷Áfl ¬ı÷Ì ‹ÎÀı …_√·˘ ¿Î’‰Îfi_ Âw ¿›*. ±_√˛ıΩıfiÌ ‰ÁÎË÷˘ L›Ò Áε◊ ‰ı S Á ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ’˛ÿı‹Î_ ÿÏZÎHÎ-’Ò‰˝ Ï¿fiÎflÎ ’ÎÁı Ë÷Ì. ±Î…ı ÏÁÕfiÌ, ¿ıfi⁄ıflÎ, ‹ıS⁄˘fi˝ ‰√ıflı ÂËıfl˘ ‘flΉ÷˘ ±ı Ï¿fiÎflÎfi˘ Á‚_√ ’|˘ ‰fiflÎ∞◊Ì ¤fl’Òfl Ë÷˘, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÌ ’Ïç‹ı ±Î’HÎÎ ’Ïç‹ CÎÎÀfiÌ ‹ÎŒ¿ ·Î_ ⁄ Ì √˛ ı À ÏÕ‰Î≥ÏÕo √ flı L … ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì ’‰˝÷‹Î‚Î Ë÷Ì. (…\±˘, fi¿Â˘.) ±ËŸ ’ËÎÕ˘ ΩıÕı À¿flÎ÷Î_ Á‹ƒÌ ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

17

‰Îÿ‚˘ Ï¿fiÎflÎfiÎ ⁄ı S Àfiı ‰flÁÎÿÌ ⁄fiΉ÷Î_ Ë÷Î_ . ¨«Î≥‹Î_ 2,200 ‹ÌÀfl Á‘Ì ’Ë˘Ó « ÷Ì ±fiı ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ·_⁄Î÷Ì √˛ıÀ ÏÕ‰Î≥ÏÕo√ flıL…fiÌ ’λ·Ì ›Îfiı ’Ïç‹ ÷flŒfiÎ ’ÃÎflÌ Ï‰V÷Îfl‹Î_ ¤ÎB›ı … ‰flÁÎÿ ’Õı, ±ıÀ·ı ÷ı ’˛ÿı ·√¤√ ‰ıflÎfi Ë÷Î. ¬ı÷Ì fi ΩHÎ÷Î aborigin /±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiı ¬Î‰Î·Î›¿ …_√·’ıÿ΢ I›Î_ ‹‚ı fiÏË. ±Î◊Ì √˘flÎ ±_√˛ıΩıfiÎ ÿ⁄ÎHÎ Ëı ’‰˝÷‹Î‚ÎfiÌ ’ı·ı ’Îfl V◊ÎfiÎ_÷fl ¿flÌ …‰_ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ¿’w_ Ë÷_. ±Î ‹…⁄Ò fl Ì ±_ √ ˛ ı Ω ı ωw© ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÎ Á_CÎÊ˝fiı ÏËoÁ¿ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiÌ. ωÿıÂ̱˘ ‹Ò‚ ‰÷fi̱˘fiÌ …‹Ìfi ±Î_«¿Ì ·ı‰Î

‹ÎÀı Ï’V÷˘·˘ ±fiı ⁄_ÿÒ¿˘ ÁÎ◊ı ‹ıÿÎfiı ’ÕuÎ, F›Îflı ‹Ò‚ ‰÷fiÌ ’ÎÁı Âj΢fiÎ fi΋ı Œ@÷ ’J◊flfiÎ_ ŒHÎÎ_‰Î‚Î ¤Î·Î ±fiı ⁄Ò‹flıÓ√ Ë÷Î_. ±Î ÀÎ_«Î_ Âj΢ ‰Õı ’HÎ ÷ı‹HÎı Ωı ¿ı ·Î_⁄˘ Á‹› √ıÏfl·Î ›© «·ÎT›_. ’W¿‚ ¬‰ÎflÌ ’HÎ ‰ıÃÌ, »÷Î_ fi‹÷_ Ωı¬Ì ‹K› ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ÁÒ¿Î ±fiı ‘˘‹‘¬÷Î ’˛ÿı ÷flŒ …÷Î flËı‰_ ’HÎ ÷ı‹fiı ’˘ÁΛ ÷ı‹ fi Ë÷_. ±Î¬flı 1880 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ÏËoÁÎ ‰Õı ÂÎ_Ï÷ ⁄Ëη ¿fl‰Îfi˘ CÎÎ÷¿ ¿Î›˝ø‹ CÎÕÌ ¿œÎ›˘. Ï⁄˛Àfi◊Ì ‰‘ Ï’V÷˘·˘-⁄_ÿÒ¿˘fi˘ ÁM·Î› ‹_√Ή‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. ÁÎ◊ı ¿Îfl÷ÒÁ˘fiÎ ’ÀÎflÎ Ë÷Î. ±Î Âj΢ …ı‹fiÎ ËÎ◊‹Î_ ‹Ò¿Î›Î_ ÷ı ±_√˛ıΩı ÷ı‹fiı ‰√fl ¬_«¿ÎÀı ‰Î’flÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄‘Î …HÎÎ fl̜Π√fiı√Îfl˘ Ë÷Î. Ï⁄˛Àfi‹Î_ ‹˘÷fiÌ, …L‹ÀÌ’fiÌ ¿ı ±ÎÃ-ÿÁ ‰Ê˝fiÎ ·Î_⁄Î ¿ÎflΉÎÁfiÌ ÁΩ◊Ì ⁄«‰Î ÷ı‹HÎı ÿıÂÏfi¿Î· …ı‰Î ÿıÂÎ_÷flfi_ ’√·_ ¤›* Ë÷_. ±Î √fiı√Îfl˘±ı 1880 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ’Ò‰˝ ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ …_√·’˛ÿı‹Î_ ±_ÿÎ…ı 20,000 ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı ‰Ÿ‘Ì fiÎA›Î. ⁄Ò‹flıÓ√fi˘ …‰Î⁄ ⁄·ıÀ ‰Õı ±ÎM›˘. (±Î Á_ËÎflfiÎ ¿Î›˝ø‹fiı ÁkÎΉÎfl flÌ÷ı pacification by force ±ı‰Î ÃΉ¿Î ·ı⁄· ‰Õı ±˘‚¬Î‰Î›˘ Ë÷˘.) ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fi˘ ‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·˘ L›Òfi÷‹ ‰V÷̱Î_¿ 3,50,000 fi˘ ±fiı ‹Ëk΋ 10,00,000 fi˘ Ë÷˘. √˘flÌ ’˛Ω Â@› ±ıÀ·Î ¬÷‹ ¿flÌ fiά‰Î ‹Î√÷Ì Ë÷Ì, ’HÎ CÎHÎÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ÷ı fi˘⁄÷ ±Î‰÷Î ’Ëı·Î_ √˛ıÀ ÏÕ‰Î≥ÏÕo√ flıL… ±˘‚_√Ìfiı ’Ïç‹ ÷flŒfiÎ ’ÃÎflÌ Ï‰V÷Îfl‹Î_ …÷Î flèÎÎ. ⁄_ÿÒ¿‘ÎflÌ √˘flÌ ’˛Ωfi˘ ‹¿Î⁄·˘ ¿fl‰Î ±Î˜VÀˇıÏ·›fi ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ’ÎÁı √HÎÌfiı ⁄ı Âj΢ Ë÷Î_ — ⁄Ò‹flıÓ√ ±fiı ¤Î·Î ±ÎÏÿ‰ÎÁÌfiı ⁄ÿ·ı ±ÎÏÿ‹Îfi‰ ¿ËÌ Â¿Î› ÷ı‰Î ±_√˛ıΩıfiı Ë∞ …_’ fi Ë÷˘. Ï¿fiÎflΉ÷a ‰fiflÎ∞fiÎ ËÏfl›Î‚Î ⁄ıSÀ ÏÁ‰Î› ⁄‘ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfi_ ˉ΋Îfi ωʋ Ë÷ _ ±fiı ¤Ò Ï ‹ ·√¤√ ‰ıflÎfi Ë÷Ì. ±Î ⁄ıSÀfiı … ¿Î›‹Ì ‰Á‰ÎÀ ⁄fiΉ‰Î ‹Î√÷Ì √˘flÌ ’˛ Ω fiı aborigin ·˘¿˘ ±ÎÁ’ÎÁ‹Î_ ’HÎ ¿Âı ÿı¬Î› ±ı ‹_…^fl fi Ë÷_, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ‰‘ {Õ’Ì ±fiı T›Î’¿ …fiÁ_ËÎfl ‹ÎÀı Á · ı Ë fi˘ Õ˘‚ ¿flÌ «ı ’ Ì fl˘√˘fiÎ ⁄˜ @ ÀÌÏfl±Î‰Î‚Î_ ‰j΢ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı ±ÎM›Î_. ±Î ⁄ÿfiÁÌ⁄˘fiÌ ‰V÷Ì ·√¤√ 50Ñ …ıÀ·Ì CÎÀÌ …‰Î ’΋Ì, F›Îflı ⁄Ì∞ ÷flŒ Ï⁄˛Àfi ’˘÷ÎfiÎ ‘˘‚Ì I‰«ÎfiÎ 1,60,000 √ fi ı √ Îfl˘fiı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ‹˘¿·Ì «Ò@›_ Ë÷_

18 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

±fiı I›Î_ Á˘fiÎfi˘ ¤fl’Òfl ¬Ïfi…¤_ÕÎfl ˢ‰ÎfiÎ ¬⁄fl Ï⁄˛Àfi ’ˢÓE›Î ⁄Îÿ Á_A›Î⁄_‘ ⁄ÌΩ ±_√˛ıΩı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ’Ë˘Ó«Ì flèÎÎ Ë÷Î. 1900 fiÎ ‰Êı˝ ±_√˛ıΩıfiÌ ‰V÷Ì 33,70,000 Á‘Ì ’ˢӫÌ, F›Îflı ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‹Î_Õ ⁄ı±ı¿ ·Î¬ …ıÀ·Î ⁄Î¿Ì flèÎÎ. ˉı ÷ı‹fiÌ CÎHÎÌ ¬flÌ ±Î⁄ÎÿÌ fi˘‘˝fi˝ ÀıÏflÀflÌ ¿Ëı‰Î÷Î µF…Õ ’˛ÿı‹Î_ ±fiı ’Ïç‹ „@‰LÁ·ıLÕfiÌ ‹v¤ÒÏ‹ ’fl Ë÷Ì. (…\±˘, 17 ‹ı ’Îfiı fi¿Â˘.) ±ËŸ T≤Z΢-‰ı·Î fi Ë÷Î, ±ıÀ·ı ¬˘flο ÷flÌ¿ı ¿Î‹ ·Î√Ì Â¿÷Î_ Œ‚-e· ’HÎ fiÏË. Ï¿Îfl ⁄fiÎ‰Ì Â¿Î› ±ı‰Î_ ’˛ÎHÎÌ-’_¬Ì±˘ fiÏË. ¿ÎÏ«_ÕÎ, ÁÎ’, ∞‰ÕÎ_, ≥›‚˘ ‰√ıflı ’fl … fi¤‰_ ’Õı ÷ı‹ Ë÷_. µfi΂ΠÿflQ›Îfi ◊‹˘˝‹ÌÀflfi˘ ’Îfl˘ @›Îflı¿ 500 Áı„S›ÁfiÎ ±Î_¿ Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì …÷˘ Ë÷˘. ’ÎHÎÌ @›Î_› ‹‚ı fiÏË,

’J◊fl›√Ì ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛ΩfiÌ fi‰Ì ’ı œ Ìfi˘ ˉη˘ ±fiÎ◊Îl‹, ««˝, Ïfi—Á_÷Îfi ÿo’÷Ì ‰√ıflıfiı Á˘Ó’Ì ÷ı‹fiı Á‘flı·Î …√÷‹Î_ flËı‰Î ›˘B› ⁄fiΉ‰Î ‹Î√÷Ì Ë÷Ì. Áfl¿ÎflÌ ±Î› Ωı ±ı‰˘ … ˢ› ÷˘ ¬flı¬fl fiı¿ ¿Ëı‰Î›, ’fl_÷ ±ÎÀ·Î Á_ √ Ïÿ· ’√·ÎfiÎ ‹Ò ‚ ‹Î_ flËı · Ì √HÎ÷flÌ ±ÎÀ·Ì ÏÁQ’· ˢ› ¬flÌ ?

’˘÷ı Á‘flı·Î ˢ‰Îfi˘ ÿΉ˘ ¿fl÷Ì √˘flÌ ’˛Ω±ı ’»Î÷ aborigins/±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÌ fi‰Ì ’ıœÌfiı “Á‘Îfl‰Î” …ı M·Îfi ±…‹ÎT›˘ ÷ıfiÎ Ïfl{SÀw’ı ËΩfl˘ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ⁄΂¿˘fi˘ ÷ı‹fiÎ ’Ïfl‰Îfl ÁÎ◊ı ¿ÎˆÀ<„Q⁄¿ fiÎ÷˘ Ëo‹ı ‹ÎÀı ¿’Î≥ √›˘

±ıÀ·ı ‰fiV’Ï÷fiÎ_ ¿>HÎÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_ «Î‰Ìfiı ÷◊Î ¿Î_√Îwfi_ ›Î ‰Î·Î⁄Ì ’˛ÎHÎÌfi_ ·˘ËÌ ’Ìfiı ÷flÁ Ï»’Ή‰ÎfiÌ flËı÷Ì Ë÷Ì. ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ‰ıflÎfi ’˛ÿı‹Î_ ‰Á÷Î ±fiı fl¬Õ< ∞‰fi ‰Ì÷Ή÷Î ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiı ⁄ÎèÎ …√÷ ÁÎ◊ı ¿Â˘ Á_’¿Û fi flè΢ ±fiı ¬ÿ ÷ı±˘ ’ÎÊÎHΛ√‹Î_ ∞‰÷Πˢ› ÷ı‰Î ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ … flèÎÎ. ±Î ⁄‘Î_ ’Î’ √˘flÌ ’˛ΩfiÎ_ Ë÷Î_. ωϫhÎ µ’flÎ_÷ ω¿ÚkÎ …HÎΛ ÷ı‰˘ ωfl˘‘ΤÎÁ ±ı »ı ¿ı √˘flÌ ’˛Ω ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfiı “Á‘Îfl‰Î” ‹Î√÷Ì Ë÷Ì, …ıfiÎ ‹ÎÀı ÷ıHÎı 1869 ◊Ì ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ⁄΂¿˘fiı ÷ı‹fiÎ_ ‹Î-⁄Î’ ’ÎÁı◊Ì ±Î_«¿Ì ·ı‰Îfi_ Âw ¿›* Ë÷_. Á˙ ’Ëı·Î_ ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiΠω@À˘Ïfl±Î flÎF›±ı Aboriginal Protection Act, 1869 fi΋fi˘ ¿Î›ÿ˘ CÎÕÌ ’Ï·ÁfiÎ ±ŒÁfl˘fiı ÷◊Î Áfl¿ÎflÌ ±‹·ÿÎfl˘fiı ÁkÎÎ ±Î’Ì ¿ı ÷ı±˘ √‹ı ÷ı ±ÎÏÿ‰ÎÁÌfiÎ ⁄΂¿fiı Ï»fi‰Ì ¿ı ±fiı ÷ı ‹ÎÀı ⁄ËÎfi_ Œ@÷ ±ı ⁄÷Ή‰Îfi_ flËı ¿ı ⁄΂¿ ’˛I›ı ÷ıfiÎ_ ‹Î-⁄Î’ ⁄ıÿfl¿Îfl Ë÷Î_. ±ı¿Îÿ-⁄ı ¿ıÁ‹Î_ ÷ı ⁄ËÎfi_ ±ÿη÷‹Î_ ÁÎÏ⁄÷ ¿fl‰Îfi_ ◊›_ I›Îflı ω@À˘Ïfl±Î flÎF›fiı ±fiÁfl÷˘ ¿Î›ÿ˘ CÎÕfiÎfl L›Ò Áε◊ ‰ıSÁ flÎF›±ı ±√‹«ı÷Ì ‰Î’flÌ ’˘÷ÎfiÎ ÁÌ‹ÎÕÎ ’Òfl÷Ì fi‰Ì ¿·‹ µ‹ıflÌ. ±Î Á‘ÎflÎ ‹…⁄ ±ÿη÷‹Î_ ‹Î-⁄Î’fiÎ ’ZÎı negligence ’fl‰Îfl ¿fl‰Îfi_ …wflÌ fi Ë÷_. ‹Î-⁄Î’◊Ì ⁄΂¿fiı ÂÎ ‹ÎÀı ω¬Ò À<_ ’ÕΛ_ ÷ıfiÎ ¿ÎflHÎw’ı ’Ï·Á ŒÎ≥·‹Î_ For being Aboriginal (±ÎÏÿ‰ÎÁÌ Ë˘‰Î ⁄ÿ·) ±ı‰_ ·¬Ì ÿı‰Î› ±ıÀ·ı ‰Î÷fi˘ I›Î_ Ïfi‰ıÕ˘ ±Î‰Ì …÷˘ Ë÷˘. 1950 Á‘Ì‹Î_ ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ_ ÷‹Î‹ flÎF›˘±ı ÷◊Î ¿ıLƒÂÎÏÁ÷ ’˛ÿıÂı ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ⁄΂¿˘fiÌ ÷ŒÕo«Ìfiı ‹ÎL› ÃflΉ÷Î ¿Î›ÿÎ ·Î√ ’ÎÕÌ ÿÌ‘Î. ’fl_÷ ÂÎ ‹ÎÀı ? ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÌ √˘flÌ Áfl¿Îfl˘ ±Î‰Î_ «_√Ì{¬ÎfiÌ ¿ÚI›˘fiı ‰Î…⁄Ì ÃflΉ‰Î ±ı‰Ì ÿ·Ì· ¿fl÷Ì flËÌ ¿ı ÷ı‹fi˘ ±Î› fiı¿ Ë÷˘ ±fiı ÷ı±˘

⁄ı  ¿ fi Ë÷Ì. ωA›Î÷ ±Î˜VÀˇıÏ·›fi ÷‰Îfl̬¿Îfl ’˛˘. ’ÌÀfl flÌÕı 1981 ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ The Stolen Generations ’V÷¿‹Î_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Á⁄Ò÷˘ ÀÎ_¿Ìfiı …HÎÎT›_ ÷ı‹ √˘flÌ Ë¿>‹÷fi˘ ’ıÓ÷fl˘ …\ÿ˘ Ë÷˘. ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ ‹flÎÿ˘ ÷ıfiÎ ‹fi‹Î_ Ë÷Ì ±fiı ⁄‘Ì ‹ı·Ì Ë÷Ì. ’Ëı·Ì ‰Î÷ ±ı ¿ı …√÷¤flfiÎ ·˘¿˘ ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfiı √˘flÌ ’˛ΩfiÎ fiÏË, ’HÎ ⁄Ò‹flıÓ√‰Î‚Î ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÎ ÿı ÷flÌ¿ı ±˘‚¬÷Î Ë÷Î ±fiı ÷ı ‹ÎL›÷Î ÷‹Î‹ ÿı ‹ÎÀı Œı·Î›ı·Ì ’»Î÷’HÎÎfiÌ »Î’ √˘flÌ Ë¿>‹÷fiı ¬À¿÷Ì Ë÷Ì. ⁄Ì…\,_ “Ë‹ Á⁄ ¿Î ¬Î‰ı, Ë‹ÎflÎ ¬Î‰ı Á˘ ‹fl Ω‰ı” ±ı‰Ì T≤ÏkΉ΂Π√˘flÎ ·˘¿˘fiı ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÎ ÿıÂfiı ‹Î◊ı ’Չ΋Î_ ¿Â_ ±…^√÷_ …HÎΛ_ fi Ë÷_, ’HÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ‰V÷Ì ÿıÂfiÎ ±◊˝÷_h΋Î_ ŒÎ‚˘ ±Î’‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÷ıfiÌ fiı«fl· ÁQ≤Ï© ’fl fiP›Î ¿flı ±ı ÷ı‹fiı ‹fi ±ZÎQ› Ë÷_. ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‘‹ı˝ Ϭ˛V÷Ì fi ˢ› ±fiı ÷ı‹fiÌ ¤ÎÊÎ ±_√˛ı∞ fi ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

19

ˢ› ±ı ’HÎ ¿ı‹ «Î·ı ? ‰‚Ì ±‹ı Ï fl¿Î √›ı · Î › fl ˘’Ì ‰ÁÎË÷̱˘fiı √·Î‹˘ ÷flÌ¿ı ±ÎÏ¡¿Ì Ë⁄ÁÌ ·˘¿˘ ‹‚Ì flèÎÎ, ÷˘ ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÌ √˘flÌ ±Î⁄ÎÿÌ ‹ÎÀı ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ¿ıÀ·Ì¿ …wflÌ ÷η̋ ’΋Ìfiı ‰ıÏÛΠ«Î¿fl˘ ¿ı‹ fi ⁄fiı ? ±Î ⁄‘Ì ·Î_⁄Ì √HÎ÷fḻ˘ ÁÎ◊ı ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÌ ¿ıLƒ Áfl¿Îfl ÷ı‹… flÎF› Áfl¿Îfl˘ ’˛I›ı¿ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ÁÎ◊ı ÷ıfiÎ_ Á_÷Îfi˘fi˘ »ıÕ˘ ŒÎÕÌ fiά‰Î ‹Î√÷Ì

‰Y›Î. fiÁÌ⁄fiÎ ¿ÎHÎÎ ’Ï՛ΠÁÎ◊ı …L‹ı·Î_ ±ı ⁄΂¿˘ ¿ı …ı±˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹Î÷Îfi_ ¿ı Ï’÷Îfi_ ‹˘œ<_ ¿ÿÌ Ωı‰ÎfiÎ_ fi Ë÷Î_--±fiı ‹Î÷Î ¿ı Ï’÷Î ÷ı‹fi_ fiÏË. K›Îfi flËı ¿ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Î‹Î_ 1869 ±fiı 1969 ‰E«ıfiÎ_ Á˘ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÌ ±Î⁄ÎÿÌ ⁄ı±ı¿ ·Î¬ ¿fl÷Î_ ¬ÎÁ ‰‘Îflı fi Ë÷Ì, ‹ÎÀı 1,00,000 ⁄΂¿˘fiÎ Áfl¿ÎflÌ “±’ËflHΔfiÎ ÏŒ√flfiı ÷ıfiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı √HÎfiÎ’ÎhÎ ¿Ëı‰˘ Ωı≥±ı. Á_÷Îfiω›˘√fiÎ ±ÎCÎÎ÷ı ‹Î-⁄Î’fi_ ∞‰fi ‰Á‹_ ¿flÌ ‹Ò@›_, F›Îflı ¿ıÀ·Î_› Á‹…HÎÎ_ ⁄΂¿˘ ‹ÎÀı ⁄οÌfi_ ∞‰fi ÿ—¬ÿ V‹flH΢fiÎ ⁄˘Ω Ëı ‰ÌI›_ ±fiı √˘flÎ ·˘¿˘ ’˛I›ı ±I›_÷ ’Ò‰˝√˛ËÌ ⁄fiÌ ÷ı±˘ ±’flΑfiÎ fl‰ÎÕı «ÕuÎ_, …ı·¤ı√Î ◊›Î_ ±fiı …÷ı ÿËÎÕı ÷ı±˘ ‘˘‚Ì I‰«ÎfiÎ ±Î˜VÀˇıÏ·›fi˘ ‹ÎÀı Ωı¬‹¿Îfl¿ fi fỉÕı ±ı ‹ÎÀı CÎHÎÎfiı ÷˘ ¿ÎflΉÎÁ‹Î_ … ŒÎ_Á˘ ±Î’Ì ’ÒflÎ ¿flÌ fiά‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. ⁄΂¿˘fiÌ ÷ŒÕo«Ìfi˘ ÿ˘fl 1969 Á‘Ì «ÎS›˘. ⁄flÎ⁄fl ±ı ‰Ê˝ Á‘Ì ¿ı F›Îflı ‹Îfi‰Ì «_ƒ ’fl ’Ëı·_ ’√·_ (±fiı ÷ı ’HÎ fiÌ· ±Î‹˝ V Àˇ ˘ Ó √ fiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ¿Ë˘ ÷˘ a gaint step for mankind)

Ë÷Ì, …ı◊Ì ¤ÎÊÎ, flËıHÎÌ¿flHÎÌ, flÌ÷Ïfl‰ÎΩı, ÏfiflZÎfl÷Î ‰√ıflı ¿Â_ ±ı fi‰Ì ’ıœÌfiı ‰ÎflÁ΋Î_ ‹‚ı fiÏË. ⁄ı ’ıœÌ±˘fiı ΩıÕÌ flάfiÎfl˘ Á_V¿ÚÏ÷fi˘ ±_¿˘Õ˘ … fi flËı, ‹ÎÀı fi‰Ì ’ıœÌ w’-fl_√fiı ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı ⁄ÿ·ı ±_√˛ıΩı ÁÎ◊ı ‰‘ ÁÎQ› ‘flΉ÷Ì ⁄fiı. ¿ÿΫ ‹Îfi‰Î …ı‰_ fi …HÎΛ, ’fl_÷ 1869 ◊Ì Âw ¿flÌfiı 1969 Á‘ÌfiÎ_ 100 ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi Aboriginal Protection Act Ëı ±_ÿÎ…ı 1,00,000 ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ⁄΂¿˘fiı ÷ı‹fiÎ_ ‹Î-⁄Î’ ’ÎÁı◊Ì ⁄‚…⁄flÌ’Ò‰˝¿ ±Î_«¿Ì ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ . ¨À ’fl (±Î˜ V Àˇ ı Ï ·›ÎfiÎ outback ‹v’˛ÿı ‹ÎÀı ±fl⁄V÷Îfi◊Ì ‹_√ΉΛı·Î ¨À ’fl) ⁄ıÁÌfiı ¿ı Œ˘flTËÌ· ÕˇÎ≥‰ ‰ÎËfi˘‹Î_ Ëo¿ÎflÌfiı ’Ï·Á ±ŒÁfl˘ ÷◊Î Áfl¿ÎflÌ ±‹·ÿÎfl˘ ⁄΂¿˘fiÌ ¨ÃÎ÷flÌ ‹ÎÀı Ãıfl Ãıfl ŒflÌ 20 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

‹Î_ Õ ‰ÎfiÌ Ëÿı ’˛ √ Ï÷ ¿flÌ «Ò @ ›˘ Ë÷˘. ±Î˜VÀˇıÏ·›Î±ı Ωı ¿ı I›Îfl ’»Ì ’HÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiı ‹fiW›˘ fiÏË, ⁄·¿ı ‹fiW›ıkÎfl √HΉÎfi_ «Î· flÎA›_. ÿıÂfiÎ 40Ñ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ I›Îflı ⁄ıfl˘…√Îfl Ë÷Î, 15Ñ ÏfiflZÎfl Ë÷Î ±fiı √˘flα˘ ¿fl÷Î_ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÌ ÁflıflΠ±Î›‹›Î˝ÿÎ 18 ‰Ê˝ ±˘»Ì Ë÷Ì. ±Î ⁄‘_ …√÷fiÌ fi…flı ¬ÎÁ «Õu_ fi Ë÷_, ’HÎ ÷‰Îfl̬¿Îfl ’˛˘. ’ÌÀfl flÌÕfi_ The Stolen Generation ’V÷¿ ⁄Ωfl‹Î_ ±ÎT›_ I›Îflı ÿı¿Îfl˘ ⁄˘·Ì √›˘. Á‹Î«Îfl ‹ÎK›‹˘±ı …^fiÎ_ ‹ÕÿÎ_ µ¬ıÕuÎ_, ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÌ ¤·Î›ı·Ì ±Î’‰Ì÷Ìfiı ‰Î«Î ±Î’÷Î_ fiÎÀ¿˘ ·¬Î›Î_, ‹Îfi‰ ±Ï‘¿Îfl˘fiÎ fi΋ı ÿı¬Î‰˘ ›˘Ω›Î, ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfiı ◊›ı·Î ±‹Î’ fi¿ÁÎfifi_ ¿ıÀ·_¿ ±ÎÏ◊˝¿ ‰‚÷fl ±’Ή‰Î ¿˘ÀÛ ¿ıÁ ÿ…˝ ¿flΛΠ±fiı ’ην‹ıLÀ‹Î_ ±ı ⁄Î⁄÷ı ‹_÷T›˘fi_ ±ÎÿÎfi’˛ÿÎfi ◊›_ ¿ı ¤Ò÷¿ÎÏ·fi ±’¿ÚI›˘fiÎ ¿·_¿fiı ¤Ò_Á‰_ ¿ı‹ ? ±Î¬flı Œı⁄˛±ÎflÌ 13, 2008 fiÎ fl˘… flÎWÀˇÌ› ÷ı‹… ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ÿ⁄ÎHÎ Á΋ı {Ò¿Ì ±Î˜VÀˇÏı ·›ÎfiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfiı flÎ…‘ÎfiÌ ¿ıfi⁄ıflÎ ¬Î÷ı ’ην‹ıLÀ‹Î_ (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛ΩΩı√ “Á˘flÌ !” ¿èÎ_. ±·⁄kÎ, …¬‹˘ ’fl ‹·‹fi_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰Ì ¿ı ÷ı‰_ ±ÎÏ◊˝¿ ‰‚÷fl ±Î’‰Î ¿ı ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÌ ±ÎÏ◊˝¿ ’˛√Ï÷ ◊Λ ±ı‰Î_ ¿S›ÎHοΛ˘˝fi_ ’˜¿ı… ÷ı‹HÎı ±ÎM›_ fiÏË. ‹ÎhÎ “Á˘flÌ !” ¿ËÌfiı … ‰Î÷fi˘ ±_÷ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘. ±Î…fiÌ …ı √˘flÌ ’ıœÌfiÎ hÎHÎ-«Îfl ’ıœÌ ±√εfiÎ ’Ò‰˝Ωı Ï⁄˛Àfi‹Î_ ±’flÎ‘Ì ΩËıfl ◊›ı·Î «˘fl-·Ò_ÀÎflÎ ¿ı ¬ÒfiÌ Ë˘› ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰‘ Á˙…L›fiÌ ±’ıZÎÎ ’HÎ flÎ¬Ì Â¿Î› ¬flÌ?á

0lp vf[gfp sf{Lxfs

5f1flxff;Tflvff[ ;ffyf[ ;f+tffss0l zdftff } ;ffifLafLzifgf E[gfgff[ vffbfz[ yf55ff[ yfiff[ M ±ı¿ Á‹›ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiÎ_ À˘‚ıÀ˘‚Î_ »ı¿ flÏ›Î◊Ì flÎ…V◊Îfi ¬Î÷ı Ï›΂˘ √΂‰Î ‹ÎÀı ±Î‰÷Î_ Ë÷Î_. ±·⁄kÎ, ¿ıÀ·Î_¿ ‰Wν◊Ì ±ı ‹fi˘Ëfl ’ZÎ̱ı ¤Îfl÷‹Î_ ÿı¬Î fi ÿÌ‘Ì I›Îflı ‹ÎfiÌ ·ı‰Î›_ ¿ı ’_¬ÌÕÎ_ ·M÷ ◊›Î_. ±Î…ı ‰W΢˝ ’»Ì ’ZÎÌÂÎjÎ̱˘fiÌ ÷ı ‹ÎL›÷Î Á_¤‰÷— ¬˘ÀÌ ÃflÌ »ı

⁄fiΉ ¿ÿΫ Á΋ÎL› ·Î√ı, ’HÎ ÷ıfiÎ ’√·ı ◊˘ÕÎ ‰¬÷

’Ëı·Î_ ÿıÂÿÏfi›Î‹Î_ fl˘‹Î_«fi_ ±fiı flËV›fi_ …ı ‰Î÷ΉflHÎ ’˛Á›* ±ı Ωı÷Î_ fi ·Î√‰˘ Ωı≥±ı. ‹ÏËfi˘ ΩL›±ÎflÌ, 2008fi˘ Ë÷˘. Ï›΂ΠÿflQ›Îfi ‹K› ±ıÏ›Î, ›fl˘’ ÷◊Î flÏ›Π…ı‰Î ÃoÕÎ ‹·¿˘fiÎ_ ∑÷’‰˛ ÎÁÌ ’_¬Ì±˘ ¤Îfl÷‹Î_ hÎHÎ◊Ì «Îfl ‹ÎÁfi˘ ’ÕΉ fiά‰Î ±Î‰Ì ’Ë˘Ó E ›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ÿıÂ-ωÿıÂfiÎ ’ZÎÌ¢¬Ìfi˘±ı ÷ı‹fiÎ ÏfiflÌZÎHÎ ‹ÎÀı …\ÿÎ …\ÿÎ {Ì· ’˛ ÿ ı  ˘fiÎ ‰√Õα˘‹Î_ ±fiı fiı  fi· ’οۋÎ_ ‘΋ΠfiÎA›Î Ë÷Î. ±ı¿ ’ZÎÌ¢¬Ìfi (±fiı ’›Î˝‰flHÎfiÎ ÁΛLÁfi˘ Õ⁄· √˛ıF›±ıÀ) ’HÎıfi˘ ∑ÏÊ¿ı «_ÿfi’fl¿fl Ë÷˘, ’HÎ ⁄fiΉfi˘ ÷ı ±Î¿„V‹¿ flÌ÷ı … ÁÎZÎÌ ⁄L›˘ I›Îflı ÷ıfi_ V◊Îfi ¿<ÿfl÷fiÌ √˘ÿfiı ⁄ÿ·ı …ı · ‹ ±ı @ V’˛ ı Á Àˇ ı fi fiÎ ¿Q’ÎÀÛ‹ıLÀ‹Î_ Ë÷_. ‹◊flÎ ’ÎÁıfiÎ ËÏfl›Î‚ΠωV÷Îfl‹Î_ Àˇıfifi˘ ‰ı√ …flÎ ‘Ì‹˘ ’Õu˘ ±fiı ⁄ÎflÌ ‰ÎÀı ±ËŸ ÷ËŸ fi…flı «Õ÷Î_ ’_ ¬ ÌÕÎ_ fi ı K›Îfi’Ò ‰ ˝ ¿ ±‰·˘¿‰Îfi˘ ‹˘¿˘ ∑ÏÊ¿ı «_ÿfi’fl¿flfiı ‹Y›˘. ◊˘ÕÌ Ï‹ÏfiÀ˘ ’»Ì ±ı¿Î±ı¿ … ÷ıfiı ±Îç›˝fi˘ Á¬ÿ ±Î_«¿˘ ’HÎ ‹Y›˘. flÎ≥fiÎ ¬ı÷fl˘ ‰E«ı Á‹Îfi species/’˛ΩÏ÷fiÎ_ ±ı‰Î_ «Îfl ∑÷’˛‰ÎÁÌ ’ZÎ̱˘ ÿı¬Î›Î_ ¿ı …ı‹HÎı

»ıS·Î_ ’Î_«ı¿ ‰Ê˝ ◊›ı ¤Îfl÷fiı Ï÷·Î_…·Ì ±Î’Ì Ë÷Ì ±√fl ÷˘ ¬ÿ ÷ı‹fiÎ ±„V÷I‰fiı Ï÷·Î_…·Ì ‹‚Ì «Ò¿Ì ˢ‰Îfi_ ‹fiÎ÷_ Ë÷_. ±˘»Î Á‹›‹Î_ ‰‘ ’˛ÿıÂfiı ±Î‰flÌ ·ı÷Î Àˇıfi’˛‰ÎÁfiı Ëo‹ıÂÎ_ ⁄ÕÛ-V’˘ÏÀo√ ‹ÎÀı ±Îÿ½ √HÎfiÎflÎ «_ÿfi’fl¿flı ÷ıfiÎ ¿Î›‹Ì ÁÎ◊Ì …ı‰_ ⁄Λfi˘@›·fl ¿Îœu_ ±fiı ¬Î÷flÌ ¿flÌ ¿ı ÷ıfiÌ ±Î_¬˘ »ı÷flÎ÷Ì fi Ë÷Ì. «Îflı› ’_¬ÌÕÎ_ ¬flı¬fl ±ı … „V’ÏÁÁfiÎ_ Ë÷Î_. ¿˘≥ ⁄ÌΩ ’ıÁıL…fl˘fiı ¤ÎB›ı … ◊Λ ¿ı Á‹Ω› ÷ı‰˘ fl˘‹Î_« ∑ÏÊ¿ı «_ÿfi’fl¿flı ±fi¤T›˘. ¬w_ ’Ò»˘ ÷˘ ⁄fiΉ ±ıÀ·˘ ‹Ëk‰fi˘ ·ı¬Î› ¿ı ÷ıHÎı «ı≥fi ¬ıÓ«Ì Àˇıfifiı I›Î_ … fl˘¿Ì ’ÎÕ‰Ì Ωı≥±ı, ’fl_÷ …Õ ¿Î›ÿÎ ‹…⁄ ±ı √V÷Î¬Ì ÂÌ ¬⁄fl ‹ÎŒ √HÎΛ ¿ı fiÏË. ÿÒÏ‘›Î_ ÁŒıÿ ’Ì»Î_, ·Î_⁄Ì Õ˘¿, ¤flΉÿÎfl ÂflÌfl, ’Ò_»ÕÌfiÎ ¤Î√ı ¿Î‚Î_ ’Ì»Î_ ÷◊Î ·Î· ‹˘œ<_ ‘flΉ÷Î ±Î‰Î_ ›Î›Î‰fl ’ZÎ̱˘ ¿›Î ¤˙√˘Ï·¿ V◊‚ı ÿı¬Î›Î_ ±ı Ï’fi’˘≥LÀ ¿flÌ ·ı‰_ …wflÌ Ë÷_, ±ı À ·ı «_ ÿ fi’ fl ¿flı Ïfi¿À÷‹ flı S ‰ı VÀı  fi ’η‰·fi_ fi΋ ÕΛflÌ‹Î_ À’¿Î‰Ì ·Ì‘_. ωÂıÊ‹Î_ ±ı fi˘ÓK›_ ¿ı ’ZÎ̱˘ «ÎÀÎ ±fiı ’η‰· ±ı‹ ⁄ı VÀıÂfi˘ ‰E«ıfiÎ ·Ì·Î»‹ ¬ı÷flε ’˛ÿı‹Î_ fi…flı «ÕuÎ_ Ë÷Î_. ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ_ ‰÷‚ ˝ ˘‹Î_ ÷fl¬ÎÀ ‹«‰˘ ±Ïfi‰Î›˝ Ë÷˘. ∑ÏÊ¿ı «_ÿfi’fl¿flfi˘ ±Î_¬ı ÿıA›˘ ±Ëı‰Î· ÁÎ_¤Y›Î ⁄Îÿ Á˙ ’˛◊‹ ÷˘ ⁄˘Q⁄ı fiıÂfi· ÏËVÀˇÌ Á˘ÁΛÀ̱ı ÷Î⁄Õ÷˘⁄ flÎWÀˇT›Î’Ì ±ı·ÀÛfi˘ Á_ÿı¢ ‰Ëı÷˘ ‹Ò@›˘ ±fiı ‰SÕÛ ‰Î≥Õ ŒLÕ Œ˘fl fiı«fl ≥fi ≥„LÕ›Î/WWF fi΋fiÌ Á_V◊αı ’˘÷ÎfiÌ ÀÌ‹fiı ’η‰ı· ‹˘¿·Ì. ±Î Á_V◊αı ’ZÎÌfiı ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

21

;ffifLafLzifgf E[gf

±˘‚¬Î‰÷Î_ WANTED ’˛¿ÎflfiÎ_ 1,000 fl_√Ìfi ’˘VÀfl˘ »’Î‰Ì ‹◊flÎ Œfl÷ıfiÎ ÷‹Î‹ ’˛ÿı‹Î_ ÿ̉η˘ ’fl Ï«’¿ÎT›Î_ ÷ı‹… ÿ¿Îfi˘ ±Î√‚ ·À¿ÎT›Î_. ⁄fiΉfiÎ ¬⁄fl flÏ›fi ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘fiı ’ˢÓE›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı ’HÎ ±Î√‚ ⁄Î÷‹Ì ΩHΉΠ’Ò»’fl» Âw ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ⁄fiΉfiı ÏÁÏfl±Á·Ì ±ı À ·Î ‹ÎÀı ·ı ‰ Λ˘ ¿ı fi΋Âı Ê ‹fiÎ÷Î_ ’ZÎ̱˘ ·√¤√ ’Î_« ‰Êı˝ ±˘Ï«_÷Î_ ÿı¬Î›Î_ ±ı ⁄Î⁄÷ ‹Ëk‰’ÒHν ÷˘ ¬flÌ, ’HÎ ÁÎ◊˘ÁÎ◊ ∑ÏÊ¿ı  «_ ÿ fi’ fl ¿flfiÎ Ïfl’˘ÀÛ ’˛I›ı Á_› ÿά‰‰Îfi_ ¿ÎflHÎ fi Ë÷_. µ’fl»S·Ì fi…flı ’ZÎÌ ÁÎflÁ …ı‰Î_ ·Î√ı, ’fl_÷ ÁŒıÿ ’Ì»Î_, ·Î· ‹˘œo ±fiı ¿Î‚Î_ e‹÷Î_ Á‹Îfi ’Ò_»ÕÌ ÷ıfiı ±ı „V’ÏÁÁfiÎ ’ZÎÌ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î‰Ì ÿı. fi…fl Ωı ¿ı «_ÿfi’fl¿fl …ı‰Î ’ZÎÌ¢¬ÌfifiÌ Ë˘‰Ì Ωı≥±ı. flÎ≥fiÎ ¬ı÷fl‹Î_ ÿı¬Î÷Î ÿflı¿

22 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

’ZÎÌfiı ±ıÀ·ı … ÷ıHÎı ÁÎflÁ ¿fl÷Î_ …\ÿ_ ±˘‚¬Ì ¿Îœu_. ’ZÎÌfi_ fi΋ »ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi, …ı ⁄÷Ήı »ı ÷ıfi_ ‹Îÿflı ‰÷fi ¤Îfl÷ fi◊Ì, ÁΛÏ⁄Ïfl›Î »ı. ±Î ⁄ό۷Π’˛ÿı‹Î_ Ï›΂˘ ±I›_÷ ¿Ã˘fl ⁄fiı ÷ı ’Ëı·Î_ ÿfl ‰Êı˝ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ ±Î¬˘ ’ZÎÌÁ‹ÿΛ …\ÿÎ …\ÿÎ hÎHÎ flV÷ı Á‹ÏÂ÷˘WHÎ ¿ÏÀ⁄_‘fiÎ ËÒ_ŒÎ‚Î ‹·¿˘ ÷flŒ ’˛›ÎHÎ ¿flı »ı. ±ı¿ ŒÎ_À˘ «ÌfifiÎ ’˘›Î_√ Áfl˘‰fl ÷flŒ Ω› »ı, F›Î_ ÷ıfiÎ ’˛Î¿ÚÏkο ⁄ÁıflÎ ’fl «Ìfiı ±˙z˘Ï√¿ ’˛√Ï÷fi_ ⁄·Õ˘{fl Œıfl‰‰Îfi_ Âw ¿›* Ë÷_. ’ÏflHÎ΋ı ÷ı Á‹ÿΛfiÎ_ 1,200 ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi_ ¤Îω ⁄Ë ÁÎw_ fi◊Ì. ⁄ÌΩı Á‹Ë ≥flÎfi ÷flŒ …÷˘ Ë÷˘. ±ËŸ ’Îfl‘̱˘ ÷ıfi_ T›‰„V◊÷ flÌ÷ı Ïfi¿oÿfi ¿ÎœÌ flèÎÎ Ë÷Î, ±ıÀ·ı ÷ı {Ò_Õfi_ ’HÎ Á_A›Î⁄‚ CÎÀÌfiı Œ@÷ ⁄ı ◊≥ √›_. ±Î ’ZÎÌfi˘ hÎÌΩı ±Î»˘’Î÷‚˘ ŒÎ_À˘ ±Î˜@À˘⁄fl-fi‰ıQ⁄fl‹Î_ 6,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌfiı ¤Îfl÷ ±Î‰÷_ (…\±˘, fi¿Â˘) ±fiı flÎ…V◊Îfi‹Î_ ¤fl÷’fl ’ÎÁı Ï¿±˘·Îÿı‰ ⁄ÕÛ ÁıL«±flÌ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î …√‹ÂËÒfl ±¤›ÎflH›‹Î_ Ï›΂˘ √Ωfl÷_. ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi ‹Ò‚ ¤Îfl÷Ì› ’ZÎÌ fi◊Ì, ±ıÀ·ı V‰Î¤Îω¿ »ı ¿ı ÷ıfi_ ÿıÂÌ fi΋ ’HΠˢ› fiÏË. ±Î‹ »÷Î_ flÎ…V◊ÎfifiÎ ·˘¿˘±ı ÷ıfi_ fi΋ «ÌfiÌ ¿<·_√ ’ÎÕu_, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ ±Î√‹fifiÌ ÏÿÂÎ µkÎfl Ë÷Ì--±fiı µkÎflı ÷˘ «Ìfi … ˢ› ±ı‹ ‘ÎflÌ ·≥ ÷ıfi_ fi΋ ¿flHÎ «ÌfiÌ ¿<·_√ ’Õu_. fi΋ ¤·¤flı·_ ˢ‰Î »÷Î_ ’˛«Ï·÷ ⁄L›_ »ı. Á‰Î ‹ÌÀfl ¨«Î ±fiı Á‰Î ⁄ı ‹ÌÀfl ’ˢ‚Ì ¤flΉÿÎfl ’Î_¬˘‰Î‚Î ‹Ëı‹Îfi˘fiı ⁄ÌΩ_ 350 Ω÷fiÎ_ ∑÷ ’ ˛ ‰ ÎÁÌ ’_ ¬ ÌÕÎ_ fi Ì …ı ‹ Ï¿±˘·Îÿı‰ ⁄ÕÛ ÁıL«±flÌ ÷flŒ ¬ı« Ó Ì ·Î‰÷_ ‹A› ±Î¿Ê˝HÎ 29 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl‹Î_ ’◊flΛı·_ …‚Λ Ë÷_, …ı‹Î_ ÷ı‹fiı ¿˘ÿflÎ, fiÎ√fl‹˘◊ ±fiı ¿‹‚fiÎ_ ’˘›HÎÎ_fi˘ ¤fl’Òfl fiÎV÷˘ ‹‚Ì flËı÷˘. ±Î ’ıÿ΢ 20 ◊Ì 30 Áı „ LÀ‹ÌÀflfiÎ »Ì»flÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ ◊Λ »ı--±fiı Ï¿±˘·Îÿı‰ …ıÀ·˘ ‹˘À˘, ’HÎ »Ì»fl˘ ’À Á‹√˛ µkÎfl ¤Îfl÷‹Î_ ⁄Ì…ı @›Î_› fi◊Ì. ¤fl÷’fl ±ıÀ·ı … Áˆ¿Î±˘ ◊›ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øı fi fi _ Ï›΂ ›ÎhÎΑ΋ Ë÷._ ±Î fi›fiflQ› ’ZÎÌfiÎ_ fl_√Ìfi ÷ˆ·Ï«h΢ ‹˘√· ⁄ÎÿÂÎË …ËÎn√Ìflı »ı¿ 17 ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ÷ıfiÎ ÿfl⁄ÎflÌ ¿·Î¿Îfl µV÷Îÿ ‹LÁÒfl

;ffifLafLzifgf E[gf

’ÎÁı◊Ì ÿ˘flÎT›Î_ Ë÷Î_ ±ı ⁄÷Ήı »ı ¿ı ¤fl÷’fl‹Î_ (ÏÿSËÌ◊Ì 176 Ï¿·˘‹ÌÀfl ÿÒfl) ÷ıfi˘ Œı·Î‰˘ CÎH΢ T›Î’¿ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ±Î…ı fi ˢ‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ±_√˛ıΩıfiÎ …‹ÎfiÎ◊Ì ÷ıfi˘ ⁄ıËÒÿ˘ Ï¿Îfl ’HÎ T›Î’¿ flÌ÷ı ◊÷˘ flè΢. ≥Ï÷ËÎÁfiÎ ’Îfiı fi˘Ó ‘ Λı · Î Ï¿ÎflfiÎ ±‹ ¿ Ï¿VÁÎ ÷˘ xÿ›ƒÎ‰¿ »ı . ¤fl÷’flfiÌ ’ZÎ̉ÁÎË÷fiı …Ï·›În‰Î·Î ⁄Î√‹Î_ ’·ÀÌ fiάfiÎfl ’Ëı·˘ ±_√˛ı… ¿ÁÎ≥ ·˘ÕÛ ¿{˝fi Ë÷˘. 1902 ‹Î_ ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ ·˘ÕÛ Ï¿«fifl ±fiı ⁄ÌΩ √˘flÎ ±‹·ÿÎfl˘ ÁÎ◊ı Ï¿±˘·Îÿı‰fiÌ ‰E«˘‰« ’ÕΉ fiÎA›˘ Ë÷˘ ±fiı ⁄ı±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ 17 ⁄_ÿÒ¿˘ ‰Õı 540 ’ZÎ̱˘fiı ÃÎfl ‹Î›Î* Ë÷Î_. ±Î‹Î_ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ ’HÎ Á‹Î‰ı ◊÷˘ Ë÷˘. ±ı ’»Ì ÕuÒ¿ ±Î˜Œ ¿fi˘Àı ⁄ËÎÿflÌfi_ ‰‘ ¬flÎ⁄ ’˛ÿ½fi ¿flÌ ⁄÷ÎT›_. ¿<· 19 ⁄_ÿÒ¿˘ ‰Õı ÷ıfiÎ flÁηαı 780 ’ZÎ̱˘fiı ‰Ÿ‘Ì fiÎA›Î_. ◊˘ÕÎ … Ïÿ‰Á‹Î_ ·˘ÕÛ ¿{˝fi ’˘÷ÎfiÎ ÷ÒÀı·Î flı¿˘ÕÛ Á΋ı fi‰˘ ¿ÌÏ÷˝‹Îfi V◊Î’‰Î ŒflÌ ¤fl÷’fl ’ˢÓE›˘ ±fiı 45 ⁄_ÿÒ¿˘ ‰Î’flÌfiı 2,049 ’_¬ÌÕÎ_fi˘ ¬flÿ˘ ¿ÎœÌ fiÎA›˘. ±ı ’»Ì ÏÕÁıQ⁄fl, 1914 fiÎ Ï›΂΋Î_ ·˘ÕÛ ËÎÏÕ*…fiÌ …S·Îÿ À<¿Õ̱ı 49 ⁄_ÿÒ¿˘ ÷οÌfiı ¤fl÷’fl‹Î_ 4,062 ’ZÎ̱˘fi˘ ¤˘√ ·Ì‘˘, …ı‹Î_ ÁıÓ¿Õ˘fiÎ ÏËÁÎ⁄ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi Ë÷Î_. ±Î flÎ_¿ ±fiı w’¿ÕÎ_ ‹Ëı‹Îfi˘fiÌ ⁄ÿÏ¿V‹÷Ì ±ı ¿ı ±_√˛ı… ·ÎÀÁÎËı⁄˘ V¿˘flfi˘ ‹˘À˘ …\‹·˘ fi˘Ó‘Ή‰Î ‹ÎÀı ’flV’fl ËÁ _ Î÷Á _ ̱ı «ÕuÎ Ë÷Î. Á˙◊Ì ‰‘ “Àˇ˘ŒÌ” ¤ı√Ì ¿›Î˝fi_ ⁄Ë‹Îfi ÿflı¿ …HÎfiı ¬ÎÀ‰_ Ë÷_, ±ıÀ·ı ¤fl÷’fl‹Î_ Ï¿ÎflfiÎ fi΋ı ¿flÎ÷Î Á_ËÎflfi˘ ±Î_¿Õ˘ Á÷÷ ‰K›ı …÷˘ Ë÷˘. ·˘ÕÛ ËÎÏÕ*… ’»Ì ·˘ÕÛ «ıSQÁŒ˘ÕÛ ¤Îfl÷fi˘ fi‰˘ ‰Î≥ÁflΘ› ⁄L›˘ I›Îflı ŒflÌ Ï¿±˘·Îÿı‰‹Î_ ¿·⁄·÷Î ’ZÎÌÁ‹ÿΛfi_ ±Î‰Ì ⁄L›_. ΩHÎı ›©‹˘fl«ı ·Õ‰Îfi_ ˢ› ÷ı‹ fi‰ıQ⁄fl, 1916 ‹Î_ ÷ı ¿Îfl÷ÒÁ˘fiÎ 8 ’ÀÎflÎ ±fiı 50 ⁄_ÿÒ¿˘ ÁÎ◊ı ¤fl÷’fl √›˘ ±fiı 4,206 ’ZÎ̱˘fi˘ Ï¿Îfl ¿flÌfiı …_M›˘. Ïfiÿ˝›÷Îfi˘ ÷ıHÎı fi‰˘ ωø‹ V◊ÎM›˘, …ı CÎHÎÎ_ ‰Ê˝ Á‘Ì ÷ÒÀu˘ fiÏË. ±Î‹

fi‰ıQ⁄fl, 1938‹Î_ ±_√˛ı… ‰Î≥ÁflΘ› ·˘ÕÛ Ï·„L·◊√˘ ±fiı ÁÎ√Ïfl÷˘±ı Œ@÷ ⁄fl¿oÿÎ∞ ÿı¬ÎՉΠ‹ÎÀı Ï¿±˘·Îÿı‰‹Î_ 4,273 ’ZÎ̱˘fiı ÃÎfl ‹Î›Î* Ë÷Î_. Ï¿Îfl ⁄fiı·Î_ Ë÷¤Î√Ì ’_¬ÌÕÎ_‹Î_ ±fiı¿ ÁΛÏ⁄Ïfl› øıfifi˘ ’HÎ Á‹Î‰ı ◊÷˘ Ë÷˘

»÷Î_ Ï¿±˘·Îÿı‰‹Î_ Ï¿ÎflÌ ’˛T≤ÏkÎ ÷˘ ÿfl Ï›΂ı ◊÷Ì … flËÌ, ¿ÎflHÎ ¿ı ±_√˛ı… ‰Î≥ÁflΘ› fi ±Î‰ı I›Îflı ±S‰flfiÎ ‹ËÎflÎΩ …›ÏÁ_Ë ±fiı ¤fl÷’flfiÎ ‹ËÎflÎΩ Ï¿ÂfiÏÁ_Ë ’˘÷Îfi˘ Ï¿Îfl¢¬ ’Òfl˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. Á˙◊Ì ‰‘ “Àˇ˘ŒÌ” ‹ı‚T›Îfi˘ ±Î¬flÌ flı¿˘ÕÛ »ı‰Àı fi‰ıQ⁄fl 12, 1938 fiÎ fl˘… ·˘ÕÛ Ï·„L·◊√˘ fi΋fiÎ ‰Î≥ÁflΘ›ı V◊ÎM›˘. ±ı¿ … Ïÿ‰Á‹Î_ ÷ıHÎı ±fiı ÷ıfiÎ ÁÎ√Ïfl÷˘±ı 39 ⁄_ÿÒ¿˘ ‰Õı 4,273 ’ZÎ̱˘fiı flËıÓÁÌ fiÎA›Î_. Ï¿Îfl Œ@÷ 29 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl‹Î_ ◊›˘ ±ı Ωı÷Î_ ±fi‹Îfi ¿fl˘ ¿ı √Ì«˘√Ì« ¤flΛı·Î ’_¬Ì‹ı‚Îfi_ Ï¿Îfl ’Ëı·Î_fi_ ∞‰_÷ ºU› ¿ıÀ·_ fl˘‹Î_«¿ ËÂı ! ËΩfl˘ ’ZÎ̱˘fi˘ Á΋ÏË¿ ¿·fl‰ ’HÎ ¿ıÀ·˘ ±ÎË˚·Îÿ¿ ËÂı ! ±Î ¿<ÿfl÷Ì ·Ì·Îfi˘ ±Îfi_ÿ ·Ò_À‰Îfiı ⁄ÿ·ı ·˘ÕÛ Ï·„L·◊√˘±ı √HÎ÷flÌfiÎ ¿·Î¿˘‹Î_ ‹Î÷‹ Œı·Î‰Ì ÿÌ‘˘. ±¤›ÎflH›‹Î_ ¤›fi˘ Á˘Ó’˘ ’ÎÕÌ ÿÌ‘˘. ⁄ËÎÿflÌfiÎ ’flΉΠ÷flÌ¿ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi, ÁŒıÿ ¿Î_¿HÎÁÎfl, ÁÎflÁ, ¿<·_√, ¿<_… ‰√ıflı Á˘Ë΋HÎÎ_ ’ZÎ̱˘fiÌ ¬Î· ÷ı ‹Áη˘ ¤flÌfiı flά‰Î ‹ÎÀı ·ı÷˘ √›˘. fi‰Î≥ ÷˘ ±ı »ı ¿ı ±Î{ÎÿÌ ’»Ì›ı Ï¿±˘·Îÿı‰‹Î_ ·Î_⁄˘ Á‹› ’ZÎÌÁ_ËÎfl «Î· flè΢. 1957 ‹Î_ ≥flÎfifiÎ ÂËıfiÂÎËı 156 ’ZÎ̱˘fiı ‰ŸK›Î ±fiı I›Îfl ’»ÌfiÎ ‰Êı˝ ±ŒCÎÎÏfiV÷ÎfifiÎ flÎΩ±ı 600 fi˘ Ï¿Îfl ¿›˘˝. 1972 Á‘Ì flÎ…V◊ÎfifiÎ ’HÎ ÿflı¿ ‹ËÎflÎΩ ’ÎÁı Ï¿Îflfi_ ·Î›ÁLÁ Ë÷_, …ıfi˘ µ’›˘√ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ï¿±˘·Îÿı‰ …ı‰_ ‹˘¿Îfi_ ⁄Ì…\_ V◊‚ ÷ı‹fiı ‹‚ı ÷ı‹ fi Ë÷_. ±Î ⁄ıflËı‹ ¿÷·⁄Î∞±ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiı ‰‘‹Î_ ‰‘ ’Λ‹Î· ¿›Î˝, ¿ı‹ ¿ı ÷ı‹fiÎ …L‹fi˘ ‘Ì‹˘ ÿfl ‹flHÎfiÎ {Õ’Ì ±Î_¿fiı ’Ë˘Ó«Ì Â@›˘ fiÏË. ¤fl÷’fl‹Î_ Ï›΂˘ √Ω›Î˝ ’»Ì ‹Î«˝fiÎ ±_÷ı ’˛…fifi ‹ÎÀı ŒflÌ ÁΛÏ⁄Ïfl›Î ÷flŒ …÷Î_ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi ±ı¿’IfiÌ ‰˛÷‹Î_ ‹ÎfifiÎflÎ_ ’ZÎÌ »ı. ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

23

;ffifLafLzifgf E[gf

flÕuάÕuÎ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiÌ ¤Î‚ flÎ¬Ì Â¿Î› ±ı ‹ÎÀı Á_¢‘¿˘±ı ÷ı ’_¬ÌÕÎ_fiÎ ’√ı ÀıŒ·˘fi Àı’ ‰Õı À«Ò¿ÕÎ_ ÀˇÎLÁ‹ÌÀÁ˝ ŒÌÀ ¿›Î*

∞‰fiÁÎ◊Ìfiı ¢‘‰Î‹Î_ ÿflı¿ ’ZÎÌ ¬ÎVÁÌ ‰Îfl ·√ÎÕı »ı. ¿˘≥¿ Á_Ωı√˘‹Î_ fifl ¿ı ‹ÎÿÎ CÎfl¤_√ ◊Λ ÷˘ ’fi·˝Bfi ¿fl‰Îfi˘ ‘Îfl˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÷ı ›√· ’Òfl÷˘ ‰V÷̉‘Îfl˘ I›Î_ … ±À¿Ì ’Õı »ı. ⁄Ì…\_ ±ı ¿ı ‹ÎÿÎ Ëo‹ıÂÎ_ ⁄ı ∫ÕÎ_ ‹Ò¿÷Ì Ë˘‰Î »÷Î_ µ»ıfl ÷˘ (ÁÎflÁfiÌ …ı‹) Œ@÷ ±ı¿ ⁄E«Îfi˘ … ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î ⁄E«_ ’HÎ Á·Î‹÷ flËı‰Î ÁÎ◊ı hÎHÎı¿ ‹ÏËfi΋Î_ ’Òflı’Òw_ ÁÂ@÷ ⁄fi‰_ Ωı≥±ı, ¿ÎflHÎ ¿ı …^fifiÎ ±_÷ı …LQ›Î ’»Ì ÁMÀıQ⁄flfiÎ ±_÷ ¤Î√‹Î_ ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ ¿⁄Ì·Î ¤ı√˘ ’Òfl˘ 6,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’Ëı·˘ ∑÷’˛‰ÎÁ ¬ıÕ‰Îfi˘ ◊Λ »ı. ±Î ·Î_⁄Î ’˛‰ÎÁfiÌ ËÎÕ‹ÎflÌfiı ‰‚Ì ÿflı¿ ⁄E«_ ÁËfi ¿flÌ Â¿÷_ fi◊Ì. ±Î‹, …L‹ ±fiı ‹flHÎ ‰E«ıfi_ Á_÷·fi ÷ÒÀuÎ ’»Ì ¤Îfl÷fiÌ ‹·Î¿Î÷ı ±Î‰÷Î ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ Á_CÎ ÿfl

24 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

Ï›΂ı Á_¿˘«Î÷˘ flè΢. »ı‰Àı ÷ı ±ı‰Î fiÎ…^¿ ‹˘Õ ’fl ’ˢÓE›_ ¿ı F›Îflı ÁËı … ’HÎ ‰‘ Á_ ¿ ˘«fi ÷ı fi Î Ïfi¿oÿfi‹Î_ ’ÏflHÎQ›Î ‰√fl flËı‰Îfi_ fi Ë÷_. Ïfi¿ÀfiÎ ¤Ò÷¿Î‚fiÎ ±Î_¿ÕÎ ÷’ÎÁ˘ ÷˘ 1964 ‹Î_ 200 ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfiı ¤fl÷’fl‹Î_ {Ì· ’˛ÿı ‰E«ı Ï›΂˘ √Ω›˘˝ Ë÷˘. «˘¿ÁÎ≥’Ò ‰ ˝ ¿ ¿flΛı · Ì ‰V÷Ì √HÎ÷flÌfi _ ÷ı ’Ëı ·  _ ‰Ê˝ Ë÷ _ . ÏfiflÌZο˘fiı I›Îfl ’»Ì ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiÌ Á_A›Î Ïfifl_÷fl CÎÀ÷Ì Ωı‰Î ‹‚Ì. 1967 ‹Î_ Œ@÷ 100 fifl‹ÎÿÎ ¤fl÷’ fl ‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î, 1972 ‹Î_ 77 ÿı¬Î›Î_ ±fiı 1978 ‹Î_ ‹ÎhÎ 43 ! Ï¿Îfl ’fl ±_¿<¢ ‹Ò¿Î›Î »÷Î_ ‰V÷Ì ’Î_¬Ì ⁄fi÷Ì flËÌ. 1982 ‹Î_ Œ@÷ 37 fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_, ÷˘ 1987 ‹Î_ ‹Î_Õ 31 √HΉ΋Î_ ±ÎT›Î_. 1988 ‹Î_ ÷ı Á_A›Î ’HÎ CÎÀ‰ÎfiÌ Âw ◊≥, ÷˘ 1989 ‹Î_ ‹ÎhÎ 17 ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øı fi ı ¤fl÷’ fl fi˘ Œı fl ˘ ¬Î‘˘. ’˛¿ÚÏkÎωt˘fiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î‰Ì flÌ÷ı CÎÀÎÕÎfi˘ ø‹ ‰HαÀ@›˘ «ÎS›Î ¿flı ÷˘ Á_¤‰ »ı ¿ı ⁄ı±ı¿ ÁÌ{fi ’»Ì ÁΛÏ⁄Ïfl›ÎfiÎ ÿÒ÷˘ ¤fl÷’fl‹Î_ Ï⁄·¿<· fi…flı «Õı … fiÏË. CÎÀÎÕÎfi˘ ø‹ …ıÀ·˘ √_¤Ìfl Ë÷˘ ±ıÀ·˘ … √Òœ ’HÎ Ë÷˘. Á˙ ’˛◊‹ ÷˘ ¤Îfl÷‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝ ◊›ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ Ï¿Îfl ¿flÎ÷˘ fi Ë÷˘, ⁄·¿ı ÷ıfiı Â@› ±ıÀ·_ flZÎHÎ ±’Î÷_ Ë÷_. ‰‚Ì ¤Îfl÷ fi ±Î‰÷Î_ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi ⁄Ì…ı @›Î_› Ï›΂˘ √΂‰Î …÷Î_ fi Ë÷Î_, ±ıÀ·ı flZÎHÎ ±Î’‰Î »÷Î_ ÷ı‹fi_ Á_A›Î⁄‚ ¿ı‹ CÎÀ÷_ …÷_ Ë÷_ ÷ı ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘ ⁄flÎ⁄fl Á‹∞ ¿÷Î fi Ë÷Î. ±Î ’ZÎÌ ¤·ı ¿<À
;ffifLafLzifgf E[gf

ÁΛÏ⁄Ïfl›Î Ω› ÷ıfiÎ ’fiflÎ√‹fi ‰¬÷ı ’Î_«-’_ÿfl ‰‘ ‹Î◊Î_ ÷˘ √HÎΉÎ_ Ωı≥±ı--±˘»Î_ fiÏË. ‰V÷Ì ¿’ΉÎfiı ⁄ÿ·ı ÷ı‹Î_ ‰‘Îfl˘ ◊‰˘ Ωı≥±ı. ±Îfi_ ¬ÎÁ ¿ÎflHÎ ÷˘ ±ı ¿ı ¿<ÿfl÷ı øıfifiı ‹ÎHÎÁ …ıÀ·Î_ ÿÌCÎν› ⁄fiÎT›Î »ı. ÁflıflΠ60 ‰Ê˝fi_ ±Î›W› ÷ı ¤˘√‰ı »ı. ±Î Á‹›√΂΋Î_ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı CÎHÎÌ ’˛…fifi∑÷ ±Î‰ı »ı, ±ıÀ·ı ‰ÎÏÊ˝¿ ±ı¿ ∫ÕÎfiÎ ÿflı ’HÎ ÷ı‹fiÌ ‰V÷Ì ÁÎflÌ ±ı‰Ì …‚‰Î›ı·Ì flËı. ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ ‹fi‹Î_ …\ÿÌ ±ÎÂ_¿Î Ω√Ì — ÁflıflΠ6,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Î ’˛‰ÎÁ‹Î√˝ ‰E«ı … @›Î_¿ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiı ‹˘÷fi˘ ¤ıÀ˘ ◊÷˘ ˢ› ±ı‰_ fi ⁄fiı ? ±ÎÂ_¿Î CÎb_ ¿flÌfiı ÁÎ«Ì Ë÷Ì. ÁΛÏ⁄Ïfl›Î◊Ì øıfifi˘ Á‹ÿΛ ‰Î›Î ±ŒCÎÎÏfiV÷Îfi ÷ı ‹ … ’ÎÏ¿V÷Îfi ◊≥fiı ÏÁL‘ fiÿÌfiÎ flV÷ı ¤Îfl÷‹Î_ ’˛‰ıÂ÷˘ Ë÷˘. ‰Ê˘˝◊Ì ⁄Lfiı ÿı¢fiÎ ’ËÎÕÌ ·˘¿˘ ∑÷’˛‰ÎÁÌ ¿<_…, ÁÎflÁ ±fiı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ Ï¿Îfl ¿fl÷Î Ë÷Î. ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ±Î‰Î_ ’ZÎÌ ⁄Ë ¨«Î ·ı ‰ ·ı ∂Õı »ı . ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi ÷˘ 4,500 ‹ÌÀfl ¨«ı flËÌfiı ’˛‰ÎÁ ¿flı »ı, ±ıÀ·ı ⁄_ÿÒ¿ ‰Õı ÷ı‹fi˘ Ï¿Îfl ¿fl‰˘ ÁËı·˘ fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ flÎ÷‰ÎÁ˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ◊Î@›Î’Î@›Î øıfi µ÷flÎHÎ ¿flı I›Îflı ’ËÎÕÌ ·˘¿˘ ÿ˘flÌfiı »ıÕı ‰…fi ⁄Î_‘Ì ±Î¿Î‹Î_ ·√¤√ 80 ‹ÌÀfl ¨«ı ŒıÓ¿ı »ı ±fiı ÷ı ·_√fl @›Îflı¿ ·Î_⁄Ì Õ˘¿‰Î‚Î ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiı fiÌ«ı ¬ıÓ«Ì ·Î‰÷Î. ωϫhÎ÷Î ÷˘ ±ı ◊÷Ì ¿ı ’˘÷Îfiı I›Î_ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ Ï¿Îfl ◊÷˘ ˢ‰Îfi_ ±ŒCÎÎÏfiV÷ÎfifiÎ ¿ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ÁkÎΉ΂α˘ ¿⁄Ò·÷Î fi Ë÷Î. Ï¿Îfl ±_√ı ÷ı‹fiı ¿ÿΫ ’ÒflÌ ¬⁄fl ’HÎ fi Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ flÎÏh΋¿Î‹ ’HÎ Ë∞ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ±ΩH›˘ Ë÷˘. ¬ÿ ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘fiı ÷ı ±_√ı ’Òflı’ÒflÌ ‹ÎÏË÷Ì fi Ë÷Ì. ÏfiWHÎÎ÷˘fiÌ ΩHοÎflÌ ‹…⁄ ’Î_¬Î‚˘ Á_CÎ ÷ı‹fi˘ »ıS·˘ ωÁ΋˘ ±ŒCÎÎÏfiV÷ÎfifiÎ Áfl˘‰fl ±Î⁄-±ı-≥V÷ÎÿıË ¬Î÷ı ·ı÷Î Ë÷Î, ’fl_÷ I›Îfl ⁄Îÿ ¤fl÷’fl Á‘Ìfi_ 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl fiοfiÌ ÿÎ_Õ̱ı ¿Î’Ì fiά÷Î Ë÷Î. (…\±˘, 22 ‹ı ’Îfiı fi¿Â˘.) ’˛ffi ±ı µÿ˚¤‰÷˘ ¿ı ⁄ÌΩ «˘‰ÌÁ ¿·Î¿‹Î_ ÷ı±˘ ±ÎÀ·Ì ‹…· @›Î_› ’˘fl˘ ¬Î‘Î ‰√fl ¿Î’Ì fiά÷Î ¿ı ’»Ì @›Î_¿ ÏÁL‘fiÎ ’À‹Î_ “±Î˜‰flfiÎ≥À” fl˘¿Î÷Î, F›Î_ ÷ı‹fi˘ Ïfi›Ï‹÷ flÌ÷ı Ï¿Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ ? ÿÏfi›Î Á΋ı ËΩfl˘ ±ÎÏ◊˝¿, Á΋ÎÏ…¿ ±fiı flÎ…¿Ì›

Á‰Î·˘ ’ÕuΠˢ› ±fiı fl˘…⁄fl˘…fiÎ ∞‰fi‹Î_ Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁ ’HÎ ±fiı¿ ‹ÁÌ⁄÷˘ Á΋ı {{Ò‹÷˘ ˢ› I›Îflı ±ı¿Îÿ ’ZÎÌ ‹ÎÀı ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì Ï«_÷Î ¿fl‰Îfi_ ÁËı…ı T›◊˝ ·Î√ı, »÷Î_ ¬flı¬fl T›◊˝ √HÎΛ ¿ı ¿ı‹ ÷ı ±Î’HÎÌ º„WÀ ’fl ±‰·_⁄ı »ı. º„WÀÏ⁄Lÿ ’›Î˝‰flHÎfi_ ±’fiΉ˘ ÷˘ …√÷‹Î_ ’˛ÎHÎÌfiÌ ¿ı ’_¬ÌfiÌ ±ı¿Îÿ ΩÏ÷ Á‹Ò‚√Ì ·M÷ ◊Λ ÷ıfiÎ …ıÀ·Ì Ï«_÷Î…fi¿ ‰Î÷ ±ı¿ı› fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÎ Ïfi¿oÿfi ’»Ì Á«flΫfl M≤J‰Ì ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı ‰‘ Ïfi∞˝‰ ⁄fiı. Á∞‰V≤„WÀfi˘ ∞‰fi ‘⁄¿Îfl ‰‘ ‹_ÿ ’Õı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ eÕ «ı≥fifiÎ ±_¿˘ÕÎ …ı‰_ ±ı¿Îÿ ’˛ÎHÎÌ ¿ı ’ZÎÌ fiÎ⁄Òÿ ◊›Î ’»Ì ÁÎ_¿‚fiÎ ⁄ÌΩ ±_¿˘ÕÎfi_ ’HÎ ±„V÷I‰ Ωı¬‹‹Î_ ‹Ò¿Î›. »ıS·Î_ 375

‰Ê˝‹Î_ fi΋ÂıÊ ◊›ı·Î_ Á‰ÎÁ˘ Ω÷fiÎ_ ’ZÎ̱˘ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ⁄ÌΩ ±fiı¿ Á∞‰˘fiı ωfiΠ÷flŒ ¬ıÓ«÷Î √›Î_. ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ’›Î˝‰flHÎ ±_√ı √ÎŒı· flËı·Î ‹ÎHÎÁı ¤Ò·˘ ¿flÌ ÷ı ¿flÌ, ’HÎ ±Î…ı ÷ıfi_ ’˘÷Îfi_ ±„V÷I‰ ’›Î˝‰flHÎ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·_ ˢ‰Îfi_ fiyÌ ◊›Î ’»Ì ¤Ò·˘fi_ ’fiflΉ÷˝fi ÂÎ ‹ÎÀı ¿fl‰_ ? ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘ ±ıÀ·ı … ÷‰Îfl̬fiÎ ’Îfiı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi_ fi΋ÂıÊ ◊÷Î ’_¬Ì ÷flÌ¿ı fi΋ ·¬Î÷_ fl˘¿‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ⁄«Î‰¿Î›˝ ‹ÎÀı Á‹› ±˘»˘ Ë÷˘. ±Î◊Ì ¿ı·ıLÕfl fiÏË, ’HÎ CÎÏ՛΂ Á΋ı ‹ÌÀ flάÌfiı ⁄«Î‰fi_ ±Ï¤›Îfi «·Î‰‰_ ’Õı ÷ı‹ Ë÷_. ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷˘ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiı fi‰_ ∞‰÷ÿÎfi ±Î’‰Î ‹ÎÀı ±‘ÌflÎ ÷˘ ⁄L›Î Ë÷Î, ’fl_÷ ±ı ‹ÎÀı Â_ ¿fl‰_ ÷ıfi˘ Ë∞ ÷ı‹fiı A›Î· fi Ë÷˘. ±Î ’ZÎÌfiı fiÕ÷Î_ Ωı¬‹˘ ⁄flÎ⁄fl Á‹∞ fi ¿Λ I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiÌ ÁflZÎÎfiÎ_ ’√·Î_ ËÎ◊ ‘fl‰Î_ ‹U¿ı· Ë÷Î_. ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiÌ ‰V÷Ì ÷ıfiÎ ’˛‰ÎÁ‹Î√˝‹Î_ CÎÀ÷Ì Ë˘› ÷˘ ±ı ‹ÎÀı ’Ëı·Î_ ÷˘ ±ıfiÎ ’˛‰ÎÁfi_ ⁄flÎ⁄fl ’√ıw_ ¿Îœ‰_ Ωı≥±ı. ±Î ’√ıw_ Ï›΂ΠÿflQ›Îfi ÁıÀı·Î≥À ÀˇıÏ¿o√ ‰Õı ¿Îœ‰_ ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

25

;ffifLafLzifgf E[gf

±ı ‰  _ fiyÌ ◊› _ , ¿ÎflHÎ ¿ı 6,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á ‘ Ì ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ ±ı¿‘Îfl˘ ’Ì»˘ ¿fl‰ÎfiÌ ⁄Ì∞ ±ı¿ı› ’˛ı„@À¿· flÌ÷ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ÿı¬Î÷Ì fi Ë÷Ì. À>_¿‹Î_, M·Îfi ±ı‰˘ ›˘F›˘ ¿ı ÿflı¿ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiÎ ’√ı ÀıŒ·˘fifiÌ ‹·Î›‹ »÷Î_ ‹…⁄Ò÷ ’|Ì ‰Õı fiÎfi¿Õ<_ ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl ⁄Î_‘Ì ÿı‰_. ±_÷ÏflZ΋Î_ CÎÒ‹÷Î µ’√˛Ë˘ ¶ÎflÎ ÷ıfiÎ_ ‹˘Ω_ {Ì·‰Î_ ±fiı I›Îfl ’»Ì µ’√˛Ë˘ ÷ı ‹˘Ω_fiı ’fi—’˛ÁÎÏfl÷ ¿flı ±ıÀ·ı ¤ÒÏ‹‹◊¿ı ÷ı‹fi_ ÏflÁıMÂfi ’¿ÕÌfiı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi_ V◊Îfi Ïÿ‰ÁflÎ÷ fi˘Ó‘÷Î flËı‰_. (…\±˘ ÕΛÎ√˛Î‹, ’Îfi_ 25.) ±Î ’˛˘…ı@À‹Î_ ¿Î‹ ·Î√Ì Â¿÷Î µ’√˛Ë˘ ±fiø‹ı ÁÎflÁıÀ ±fiı ¿˘Á’ÎÁ Ë÷Î. ÁÎflÁıÀ lıHÎÌ‹Î_ hÎHÎ µ’√˛Ë˘ ˢ›, …ı±˘ 832 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ CÎÒ‹ı ±fiı 102 Ï‹ÏfiÀı ÁflıflΠ«¿flΉ˘ ’Òfl˘ ¿flı. ¿˘Á’ÎÁ ÏÁÏfl{fiÎ ⁄ı flÏ›fi µ’√˛Ë˘fiÌ ’HÎ ±ı … ¤˛‹HοZÎÎ Ë÷Ì, ÷ı◊Ì ÷ı±˘ 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı M≤J‰ÌfiÌ 1 ’˛ÿÏZÎHÎÎ ’ÒflÌ ¿fl÷Î_ 105 Ï‹ÏfiÀ ·√ÎÕ÷Î. ÁÎflÁıÀfi_ ±fiı ¿˘Á’ÎÁfi_ ‹Ò‚ ¿Î›˝ ÷˘ ±ÎŒ÷√˛V÷ ω‹Îfi˘fiı ÷◊Î …ËÎΩıfiı ¢‘Ì ¿ÎœÌ ⁄«Î‰ À<¿ÕÌfiı ÷ı‹fiÌ ‹ÿÿı …‰Î ‹ÎÀı ÁÎ⁄ÿÎ ¿fl‰Îfi_ Ë÷_, ’fl_÷ ÷ı±˘ ‹ÌfiÌ ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl ‰Õı ÁF… ◊›ı·Î_ …ËÎΩıfi_ ¿ı ω‹Îfi˘fi_ ’√ıw_ …ı‹ ¿ÎœÌ ¿ı ÷ı‹ ’ZÎÌfi_ ÀˇıÏ¿o√ ’HÎ ¿flÌ Â¿ı. ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› Á‹…^÷Ì ‹…⁄ …√÷fiÎ CÎHÎÎ ÿı¢ ÷ı‹fiÌ

26 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

Áı‰Î ·ı÷Î Ë÷Î ±fiı ¤Îfl÷ ’HÎ ÷ı‹Î_ Á΋ı· Ë÷_. ÁÎflÁıÀ ±fiı ¿˘Á’ÎÁ ¶ÎflÎ ÀˇıÏ¿o√ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¤Îfl÷ ’ÎÁı ⁄ı ·˘¿· ›{fl ÀÏ‹˝fi· Ë÷Î. ±ı¿ ⁄ıÓB·˘fl‹Î_ ±fiı ⁄Ì…\_ ·¬fi˙‹Î_, ±ıÀ·ı ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifi˘ ’k΢ ·√Ή‰Î ‹ÎÀı ¤Îfl÷ı ÿflı¿ ’ZÎÌfiÎ ’√‹Î_ ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl ⁄Î_K›Î ÏÁ‰Î› ⁄Ì…_ ¬ÎÁ ¿fl‰Î’b_ flËı÷_ fi Ë÷_. ±Î ÀˇÎLÁ‹ÌÀflfiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ fi_√˘ ‰‚Ì ¤Îfl÷fiı Ω’ÎfifiÎ ±ıfi. ÀÌ. ÀÌ. ¿˘’˘˝flıÂfiı ωfi΋ÒS›ı ±ÎM›Î_ Ë÷Î_. (ÿflı¿fi˘ ¤Î‰ 5,000 ÕΘ·fl Ë÷˘.) ‰…fi ‹ÎhÎ 40 √˛Î‹ ±fiı ¿ÿ ÷˘ ’ı„LÁ· »˘·‰Î ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î ÂÎ’˝fifl …ı‰Õ<_ Ë÷_. ‹Î«˝, 1990 ‹Î_ ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiÎ ÁıÀı·Î≥À ÀˇıÏ¿o√fi˘ M·Îfi ⁄˘Q⁄ı fiı«fl· ÏËVÀˇÌ Á˘ÁΛÀ̱ı ÷◊Î ±‹ÿΉÎÿfiÎ V’ıÁ ±ı„M·¿ıÂfi ÁıLÀflı CÎÕÌ ¿ÎœuÎ ’»Ì ÷ı‹Î_ ±ı¿ ωCfi ±ÎT›_. ¤Îfl÷fiÎ ’›Î˝‰flHÎ ‹_hÎη›ı Á‰Î· ¿›˘˝ ¿ı ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl Ë‚‰_d· »ı ÷ı ÁΫ_, »÷Î_ 6,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ÁŒfl ÿflQ›Îfi ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfifiı ‰¬÷ …÷Î_ ÷ıfi˘ ¤Îfl ‰Á‹˘ …HÎΉΠ·Î√ı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ∑÷’˛‰ÎÁfiı ÷ı ÁËı… À>_¿˘ ¿flÌ fiάı ÷˘ Â_ ¿fl‰_ ? ±ı¿ ‰Îfl ÁΛÏ⁄Ïfl›fi øıfi ¤fl÷’fl fi ’ˢӫı ÷˘ Â@› »ı ¿ı ±Î√Î‹Ì Ï›΂΋Î_ ’HÎ ÷ıfiÎ_ ÿ½fi fi ◊Λ. ∑÷’˛‰ÎÁÌ ’_¬ÌÕÎ_ ¤Îflı Á_‰ıÿfiÂÌ· ˢ› »ı. ∞‰fifiÌ CÎÀ‹Î‚‹Î_ ◊÷˘ …flÎ Áfl¬˘ ËV÷ZÎı’ ’HÎ ÷ı‹fiı ‰Á‹˘ ’Õı »ı. ¬˘fl‰Î›ı·Î ø‹fiı ÷ı±˘ @›Îflı¿ ’fi— V◊Î’Ì Â¿÷Î_ fi◊Ì.

;ffifLafLzifgf E[gf

±Î Ωı¬‹fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ »ı‰Àı ±ı‰˘ ’˛V÷Ή ‹Ò¿Î›˘ ¿ı ÀˇÎLÁ‹ÌÀflfi˘ ’Ëı·˘ ±¬÷fl˘ ’˛‹ÎH΋Î_ ⁄ˢ‚Ì ‰V÷Ì ‘flΉ÷Î ÁÎflÁ ¿<À
27

aflp vf[dfp 5f]zf[Lctf

5f[8mf[,f gfLc4 0lH,f gfLc4 affiff[oif},f gfLc4 5f6

jfzf/ yfsl nf[0gffzl vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz ±Î‘Ïfi¿ Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ ZÎıhÎı ±Ï‰fl÷ ±Î√ı¿>« «Î·÷Ì Ë˘› I›Îflı ’Ì»ıËà ¿flÌ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ’˘œÌ √›ı·Ì ±ı¿Îÿ Àı@fi˘·˘Ï…fiı œoœ˘‚Ìfiı ŒflÌ ⁄ıÃÌ ¿fl‰Ì ’Õı ±ı ¿ı‰_? ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ ¿ıÁ‹Î_ Ωı ¿ı ±ı‰_ … ⁄fiÌ flèÎ_ »ı. 19‹Ì ÁÿÌfiÎ ‰fl΂ ›√fiı ˉı 21‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ŒflÌ ›Îÿ ¿fl‰Îfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘ »ı

’·˘À÷Ì Àı @ fi˘·˘Ï… ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ ÿflQ›Îfi ¿Î›Î’·À ’΋Ìfiı ÁÎflÌ ±ı‰Ì ¿Î›˝Z΋ ⁄fiÌ »ı, ‹ÎÀı ’ÒflÎ Áˆ¿Î ’»Ì›ı ±Î…ı ‰fl΂fiı ±ÎµÀÕıÀıÕ √HÎÌ ±‰√HÎÌ Â¿Î› ÷ı‹ fi◊Ì. ⁄Ì∞ ‰Î÷ ±ı ¿ı ’ıÀˇ˘· ›Î ÕÌ{· ⁄΂÷Î_ ±Î‘ Ï fi¿ ‹˘Àfl‰ÎËfi˘fiÎ_ internal combustion engines/±Î_÷Ïfl¿ ÿËfi ›_h΢ ’˛ÿÒÊHÎfiÎ ‹Î‹·ı ⁄Ë ¿Î›˝Z΋ fi◊Ì. ⁄‚÷HÎfi_ ÿËfi ÷ı‹Î_ ±‘¿«w_ ◊Λ »ı, ‹ÎÀı ±ÂÏ© ÷flÌ¿ı ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ, ¿Î⁄˝ fi ¿H΢ ÷◊Î fiÎ≥Àˇ ˘ …fi ±Î˜@ÁÎ≥Õfi˘ ‘Ò‹ÎÕ˘ ‰Î÷ΉflHÎfiı ÿÒÏÊ÷ ¿flı »ı. ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ/CO ±fiı fiÎ≥Àˇ ˘ …fi ±Î˜ @ ÁÎ≥Õ/ NOX {ı fl Ì ‰Î›±˘ »ı. ‹ÎhÎ ±‹ıÏfl¿Îfiı ·√÷Î ±Î_ ¿ ÕÎ Ωı ‰ Î ⁄ı Á ˘ ÷˘ ±ı ÿı  ‹Î_ ‰ÎËfiT›‰ËÎflfiÎ ¬Î÷ı ‰Êı˝ ÿËÎÕı 825 ·Î¬ Àfi CO ±fiı 120 ·Î¬ Àfi NOX ‰Î÷ΉflHÎfiı ÿÒÏÊ÷ ¿flı »ı, …ı±˘ ±ÎÕ¿÷flÌ flÌ÷ı B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fi_ ’˛‹ÎHÎ ‰‘Îflı »ı. ¿Î⁄˝fi¿H΢ …ı‰Ì ±ÂÏ©±˘ ÿfl ‰Êı ˝ Áflı fl Π5,00,000 ±‹ıÏfl¿fi˘fiı ÷ı‹fiÌ ±ı@V’ΛflÌ ÕıÀ ’Ëı·Î_ ‹˘÷¤ı√Î ¿flı »ı. ≥„LV’flıÂfi ±fiı ÷ıfiÌ ±fi√΋Ì

2008fiÎ «Î· ‰Ê˝fi˘ ±Î˜√VÀ ‹ÏËfi˘ »ı, …ı Ë∞ ±ÎT›˘ fi◊Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ⁄˘fiıω· ÁΘSÀ Œ˚·ıÀ˚Á ¿Ëı‰Î÷Ì ZÎÎfl›@÷ ±fiı Á·ı’ÎÀ …ı‰Ì ‹v¤ÒÏ‹ ’fl ‹˘ÀflfiÌ ÿ˘Õfi˘ fi‰÷fl ¬ı· √˘Ã‰Î› »ı, …ı Ë∞ ›˘Ω›˘ fi◊Ì. Œu«Ïfl„VÀ¿ ÿı¬Î÷Ì 8.5 ‹ÌÀfl (28 ŒÌÀ) ·Î_⁄Ì ±fiı 2 ‹ÌÀfl (6.5 ŒÌÀ) ’ˢ‚Ì ‹˘Àfl¿Îfl ±fiı¿ ’˛ıZο˘fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ¿·Î¿fiÎ 320 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı Ëo¿ÎflÌ 1906 fiÌ Áηfi˘ ±ıÀ·ı ¿ı Á˘±ı¿ ‰Ê˝ …^fi˘ flı¿˘ÕÛ ÷˘ÕÌ fiάı »ı, …ı ’HÎ Ë∞ ÷ÒÀu˘ fi◊Ì. ±Î ⁄‘_ «Îflı¿ ‹ÏËfiÎ ’»Ì ±Î˜√VÀ, 2008 ‹Î_ ⁄fi‰Îfi˘ Á_¤‰ »ı. ≥„LV’flıÂfi ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì Ï⁄˛ÏÀ ‹˘Àfl¿Îfl ’˘÷ı Ë∞ ’ÏflZÎHÎ Ëı »ı-±fiı Ë∞ ±‹ıÏfl¿Î ’Ë˘Ó«Ì Ï⁄˛ÏÀ VÀÌ‹ ¿Îfl ≥„LV’flıÂfi, …ı N˚·ıÂ⁄˜¿ ⁄fiÌ «Ò¿ı·Î ‰fl΂ ›√fiı ŒflÌ ŒıÂfi‹Î_ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ⁄fiÌ »ı fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ¤Î√˘‚ı flËı·Ì ±ı ¤ıÓ ⁄Î⁄÷ı ‹Îˢ· ‘‹Î‘‹fi˘ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ÁΑÎflHÎ ‹˘Àfl¿Îfl fi◊Ì. ±ı¿ flÌ÷ı Ωı÷Î_ ÷ıfiı Ωı ¿ı ÁΑÎflHÎ … ¿Ëı‰Ì Ωı≥±ı. ≥„LV’flıÂfi VÀÌ‹-’ΉÕÛ ¿Îfl »ı. Ï‹¿ıÏfi¿· º„WÀ±ı ±ı‰Ì ‹˘Àfl ¿ı …ıfi˘ ›√ @›Îflfi˘ ±Î◊‹Ì «Ò@›˘ »ı. Ë¿Ì¿÷ı Á‹V÷ ‰fl΂›√ ±V÷ ’ÎQ›˘ »ı. ˉı ±ÎÀ·Î_ ‰Ê˝ı ¤Ò÷¿Î‚fiı ŒflÌ ÷ÎΩı ¿fl‰Î ’λ‚fi _ ¿ÎflHÎ Â_ ? ⁄ı ¿ÎflH΢ »ı. ‰fl΂fiı Ï‹¿ıÏfi¿· ¿Î›˝ ‹ÎÀı 28 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

÷flÌ¿ı ¿ÿΫ ±Î‰fiÎflÌ ⁄Ì∞ VÀÌ‹-’ΉÕÛ ‹˘Àfl˘‹Î_ external combustion engine ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ’˛ÿÒÊHÎfiÌ ‹ÎhÎÎ @›Î_› CÎÀÌ …‰Î ’΋ı, ¿ı‹ ¿ı ±Î‰Î ⁄ÎèÎ ÿËfi ›_hÎfi_ ⁄‚÷HÎ ¿Î›˝Z΋ flÌ÷ı ⁄‚ı »ı. ⁄_Ï‘›Îfl ÏÁÏ·LÕflfiı ⁄ÿ·ı ‹@÷ ±Î˜„@Á…fifiÌ ËÎ…flÌ ‰E«ı ±‘¿«flÎ ÿËfifi_ Ωı¬‹ flËı÷_ fi◊Ì. ±Î …‹Î ’ÎÁÎ_ Ï⁄˛ÏÀ VÀÌ‹ ¿Îfl «ı·ıL…/BSCC fiÎ ⁄ıfifl Ëı ⁄fiı·Ì ≥„LV’flıÂfi ‹˘Àflı ±Î˜√VÀ, 2008 ‹Î_ ’˛ı„@À¿· flÌ÷ı ’fl‰Îfl ¿flÌ ⁄÷Ή‰Îfi_ »ı. ≥…fiıfl˘fiÌ Ï⁄˛ÏÀ ÀÌ‹ı ·Z›Î_¿ 1906 ‹Î_ ¿·Î¿fiÎ 204 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ Ï‰ø‹Á…˝¿ V’ÌÕı ÿ˘Õ÷Ì VÀıfi·Ì ⁄˛‘Á˝fiÌ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ VÀÌ‹ ¿Îflfi_ ÷Î@›_ »ı. ±Î flı¿˘ÕÛ ÷ÒÀı ÷˘ ‹Îfi‰_ ¿ı ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ◊›ı·Î ‰fl΂›√fiÎ ÁÒ›Î˝V÷ ’»Ì ±ı¿‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ ¿ÿΫ ÷ıfiÎ fi‰Î ÁÒ›˘˝ÿ›fiÌ »ı. ±ı¿ fi…fl …flÎ ÁÒ›Î˝V÷ ’Ëı·Î_fiÎ ±flÁÎ ’fl ¿fḻı. ‰W΢˝ ’Ëı·Î_ ›Î_Ïhο‹˘Àfl˘ fi Ë÷Ì I›Îflı ±ı¿ √΋◊Ì ⁄Ì…ı √΋ …÷Î ⁄√̉Îfi˘ ±‘flV÷ı ’ÎHÎÌfiÌ ’fl⁄ fi∞¿ ’√◊˘¤ ¿fl÷Î Ë÷Î. ◊Î@›˘’Î@›˘ CÎ˘Õ˘ ’˘÷ÎfiÌ ÷flÁ »Ì’Ήı, ±ıÀ·ı ’˛‰ÎÁ ±Î√‚ «Î·÷˘ Ë÷˘. ±Î ‹fi˘Ëfl ºU› @›Îflfi_ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ÁflÌ √›_ »ı, ’HÎ ¤Ï‰W›‹Î_ ÷ı ¿o≥¿ …\ÿÎ V‰w’ı ¤…‰Î÷_ Ωı‰Î ‹‚ı ÷˘ ±Îç›˝ fiÏË. …\ÿÎ’b_ ±ı ¿ı ËÎ≥-‰ı ’fl C΢ÕÎfiı ⁄ÿ·ı ÷flÁÌ ‹˘Àfl˘ ’fl⁄ ÷flŒ ‰‚Âı ±fiı ’ÎHÎÌfi˘ fi‰˘ ’fl‰Ã˘ ·Ì‘Î ⁄Îÿ ±Î√‚ Ëo¿ÎflÂı. ‹˘Àfl‹Î_ ’ıÀˇ˘· ¿ı ÕÌ{·fiı ⁄ÿ·ı ’ÎHÎÌfiÌ ‰fl΂fiı µ’›˘√‹Î_ ·ı‰Î› ÷ı …flΠωϫhÎ ·Î√ı »ı, ’fl_÷ ωiÎÎfi ±fiı Àı@fi˘·˘Ï…fiÌ ÏZÎÏ÷…ı ÿı¬Î≥ flËı·Ì ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÌ VÀÌ‹ ¿Îfl ‹ÎÀı ÷˘ ’ÎHÎÌfiÌ ‰fl΂ … ‹A› «Î·¿⁄‚ ◊≥ ’Õ‰Îfi_ »ı. ⁄fi˝flfiÌ √fl‹Ì Ëı ’ÎHÎÌ ¬ÿ¬ÿÌfiı ‰fl΂‹Î_ Œıfl‰Î› ±fiı ‰fl΂fiÎ ÿ⁄ÎHÎ ◊¿Ì ‹˘Àfl √Ï÷ÂÌ· ⁄fiı ±ı ÏÿÂ΋Î_ Ï⁄˛ÏÀ ÏfiWHÎÎ÷˘ ÷ı‹fiÌ VÀÌ‹ ¿Îfl ≥„LV’flıÂfi ‰Õı ’Ëı· ¿flÌ «Ò@›Î »ı. ±Î ‹˘Àfl ±Î˜√VÀ, 2008‹Î_ ‰fl΂fiÎ Ωıflı ÁŒ‚ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ ⁄÷Ήı ÷˘ Á‹∞ ·˘ ¿ı …ıQÁ ‰Î˜Àfi˘ ¤Ò·Î≥ √›ı·˘ ‰fl΂›√ fi‰˘ V‰Î_√ fl«Ìfiı ’λ˘ ±ÎT›˘. Á‰ÎÁ˘ ‰Wν …^fiÎ ≥Ï÷ËÎÁfi_ ’HÎ ÷ı ⁄ËÎfiı ’fiflΉ÷˝fi ◊Âı, ¿ı‹ ¿ı ’ıÀˇ˘· ⁄΂÷Ì ‹˘Àfl˘ ¢‘Î≥ ÷ı ’Ëı·Î_ …‹Îfi˘

VÀÌ‹ ¿Îflfi˘ Ë÷˘. ÿÏfi›ÎfiÌ ’Ëı·‰Ëı·Ì ‹˘Àfl˘ ‰fl΂fiÎ … ‘yı ÿ˘Õ÷Ì Ë÷Ì. ±·⁄kÎ, VÀÌ‹ ¿Îflfi˘ ÁÒ›˝ ‹K›ÎËfiı ’ˢӫı ÷ı ’Ëı·Î_ 1885-86‹Î_ ¿Î·˝ ⁄ıL{ ÷◊Î √˘ÀÏ·⁄ Õı≥‹·fl fi΋fiÎ ⁄ı …‹˝fi ≥…fiıfl˘±ı ±Î_÷Ïfl¿ ÿËfi›_hÎ ‘flΉ÷Ì ’˛◊‹ ‹˘Àfl ÷ˆ›Îfl ¿flÌ fiάÌ. (µ’fl ÷ı ‹˘ÀflfiÌ ΩËıflÎ÷ …\±˘.) ±Î øÎ_Ï÷¿ÎflÌ ‹˘ÀflfiÎ ±ı„L…fi‹Î_ ’ıÀˇ˘·fi_ ÿËfi ◊÷_ Ë÷_--±fiı ÷ı ’HÎ ⁄Ë ¿Î›˝Z΋ flÌ÷ı . ⁄Î¿Ì flËı ÷ Ì ¿Áfl ’ı À ˇ ˘ ·fiÌ flı·‹»ı·ı ’ÒflÌ ÿÌ‘Ì. …‹˝fiÌ‹Î_ ’˛◊‹ ‹˘Àfl ⁄L›Îfiı Ë∞ ’Î_« ‰Wν ◊›Î_ fi Ë÷Î_ I›Î_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ’˘·ÎÿfiÎ ÷ı·¿>‰Î Ãıfl Ãıfl ¬Ïfi… ÷ı· µ·ı«‰Î ‹Î_ÕuÎ. ⁄√ÎÁ_ ¬Î÷Î Áοflfi˘ √Î_√Õ˘ ‹˘Ó‹Î_ ±Î‰Ì Ω› ÷ı‰_ ¿Î·˝ ⁄ıL{fiÌ ±fiı √˘ÀÏ·⁄ Õı≥‹·flfiÌ Â˘‘ ωÂı ◊›_. ’ıÀˇ˘· ±ı„L…fi ÷ı‹HÎı ⁄fiÎT›_ ÷ı … ±flÁ΋Î_ ’ıÀˇ˘·fi˘ ‹⁄·¬ …J◊˘ ËÎ◊ ·ÎB›˘ ÷ı ¿_ ≥ fiÎfi˘ÁÒ fi ˘ ›˘√Îfi › ˘√ fi Ë÷˘. ±Î Á ¬ ÿ ±¿V‹Î÷ı VÀÌ‹ ¿Îflfiı ±ÎµÀÕıÀÕı ÁÎÏ⁄÷ ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ±Î‹ı› ÷ı ¿ÎflfiÌ ›_hÎfl«fiÎ ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ ¿œo√Ì Ë÷Ì ±fiı VÀÎÀÛ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ÷ıfi˘ µ’ÎÕ ÂÎjÎÌ› Á_√Ì÷fiÌ ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

29

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

«Ò@›_ »ı, ±ıÀ·ı ‰‘ ¬Î_¬Î¬˘‚Î ‹ÎÀı ’HÎ ‹ÎŒ¿ ‘Ì‹Î ±Î›Î‹‹Î_ ◊÷˘ ⁄Ë ±‰¿Î fi◊Ì. À>_¿‹Î_, …‹Ìfi Ëı Ë÷˘. ’ÏflHÎ΋ı ‰‘ ¿Î›˝Z΋ 1,200 ±⁄… ⁄ıfl·fi˘ …ı ’fl‰Ã˘ Ëη ±ı‰Î ’ıÀˇ˘· ±ı„L…fi ‹ÎÀı flV÷˘ ±fi΋÷ »ı ÷ıfiı … ·√¤√ ±Î¬flÌ ⁄ı·ıLÁ ±Î’˘±Î’ ‹˘¿‚˘ ⁄L›˘--±fiı √HΉ_ flèÎ_. ÿflQ›Îfi …√÷fiÌ ¿fl˘Õ˘ ‹˘Àfl˘ ⁄ÌΩ ωr›© ’»Ì ÷˘ ±ı‰Ì ÿflfl˘… ·Î¬˘ ⁄ıfl· ÷˘ ¬Î·Ì ¿fl÷Ì … flËı ‹˘Àfl˘±ı VÀÌ‹ ¿ÎflfiÌ ÷tfi »ı. ±Î ø‹ ∂Ω˝ÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ ÏËÁÎ⁄ı ‹Î_Õ ◊˘ÕÎ_ »^|Ì ¿flÌ fiάÌ. ‰Wν «Î·Ì ¿Âı, ‹Îfi‰Ω÷ı I›Îfl ’»Ì ±Î…ı Ï«hÎ Áÿo÷fl ⁄ÿ·Î≥ ŒflÏ…›Î÷ VÀÌ‹ ¿Îfl ±’fiΉ‰Ì ’ÕÂı-√›_ »ı. ±Î Ï«h΋Î_ ’ıÀˇ˘·fiÌ ‹÷·⁄ ¿ı ÷ıHÎı ’λΠ‰fl΂›√‹Î_ ∞‰‰_ ’ÕÂı. »˘‚˘fiı ⁄ÿ·ı ∂Ω˝Á_¿ÀfiÎ_ ’fl_÷ ⁄Ì∞ ¿˘≥ ‹˘Àfl fiÏË fiı Œ@÷ VÀÌ‹ ‰Îÿ‚˘ CÎıflΛı·Î_ ÿı¬Î› »ı. ¿Îfl ÂÎ ‹ÎÀı ? ±Î‹ …\ ± ˘ ÷˘ ’ı À ˇ ˘ · ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ¤Î‰˘ ±ÎÁ‹Îfiı ±ı„L…fifiΠω¿S’˘ ÷˘ CÎHÎÎ_ »ı. ±Î ¿Î›˝Z΋ ’ˢÓE›Î »ı ±ı ÷˘ ¬w_, ’HÎ ‰÷˝‹Îfi ∂Ω˝Á_¿À Œ@÷ ¤Î‰˘ ‹˘Àfl˘‹Î_ ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÌ ±‰ı∞‹Î_ ±ÎS¿˘Ë˘· ‰Î’fl‰Îfi˘ ±ı„L…fifiı Ï÷·Î_…·Ì ±ÎM›Î ωfiÎ ÷ı‹Î_ ’Òfl÷_ ‹›Î˝Ïÿ÷ fi◊Ì. ωÂıWÎ fiÁ¬˘ ⁄˛ÎÏ{·ı ±’fiÎT›˘, …ı »ı‰Àı ÷˘ ·Î¬fiÎ ⁄Îfl ’ıÀˇ˘·fiı ⁄ÿ·ı ±ÎS¿˘Ë˘· ⁄Î‚Ì Â¿Î› »ı ËΩfl ¿fl‰Î …ı‰˘ ÁÎÏ⁄÷ ◊›˘ ±fiı …wfl ’Õı ÷˘ ËÎ≥Õˇ˘…fi ‰Î›fi˘ µ’›˘√ Ï«_÷Î…fi¿ Á‰Î· ÷˘ ’fl‰ÃÎfi˘ »ı. ±ı¿ Á‹› Ë÷˘ ¿ı F›Îflı ‘fl÷Ì‹Î_ ◊≥ ¿ı »ı. ’˛˘’ıfi ¿ı Ï‹◊ıfi ‰Î› ’HÎ ÷ı‹Î_ ’ıÀˇ˘·fi_ V◊Îfi ·ı‰Î ‹ÎÀı ’Òfl÷Î »ı. fi‰Î_ ÷ı·ZÎıh΢ µ’flε’flÌ ‹Y›ı …÷Î_ ±ı„L…fi‹Î_ … ‘fl‹Ò‚fiÎ ŒıflŒÎfl˘ ¿fl‰Î ˢ› ÷˘ ⁄ıÀflÌ ‰Õı ÿ˘Õ÷Ì ≥·ı„@Àˇ¿ Ë÷Î_ ±fiı ÏÕ‹ÎLÕ ¿fl÷Î_ ÁM·Î›fi_ ’S·_ ¿Îflfi˘ A›Î· ’HÎ ¿o≥ ¬˘À˘ fi◊Ì. ÿflı¿ ω¿S’fiı «¿ÎÁ‰Î ‹ÎÀıfiÎ ’˛›˘√˘ ¤Îflı flËı÷_ Ë÷_. ˉı ±ı‹ ⁄fi÷_ fi◊Ì. @›Î_¿ ÷˘ ◊≥ «Ò@›Î »ı ±◊‰Î ÷˘ ◊≥ flèÎÎ »ı, ’fl_÷ ±ı¿ ›Î ⁄ÌΩ ¿ÎflH΢Áfl ÷ı·ZÎıh΢fiÌ ·˘ÀflÌ CÎÕÌ¿‹Î_ ·Î√÷Ì fi◊Ì. Ë∞ ’ÎÁÎ_ Á‰‚Î ’ÕuÎ_ fi◊Ì. ÿÎ.÷.-á ⁄˛ÎÏ{·ı ‰W΢˝ ±√ε ÷ıfiÌ ‹˘Àfl˘fiı ±ÎS¿˘Ë˘· ‰Õı Ëo¿Îfl÷Ì ¿flÌ I›Îflı ⁄Ì∞ ÷flŒ fiÎfiÎ_ ¬Î⁄˘Ï«›Î_ ËΩfl˘fiÌ Á_A›Î‹Î_ ‹‚ı ÷˘ ’HÎ Â_ ? ÿÎ_÷ ¬˘÷flÌfiı ‹˘ÓCÎ_ Ë_Ï՛΋HÎ ⁄«ÎT›Îfi˘ ÷ıfiı µIÁÎË «Õu˘ Ë÷˘. ±Î µIÁÎË‹Î_ ÷HÎÎ≥fiı …ı ‹ ’ı À fi ¤flΛ ÷ı ‹ ’fl«Ò fl HÎ ±ÎS¿˘Ë˘·fiÎ …J◊Î⁄_‘ µI’Îÿfi ‹ÎÀı ÷ıHÎı ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎÌ ›˘…fiÎ CÎÕÌ ¿ÎœÌ, ÷ı·¤_ÕÎfl˘ ‹Îfi‰Ω÷fiÌ ∂Ω˝¤Ò¬fiı …ıfiÎ fi÷ÌΩw’ı I›Î_fiÌ 91Ñ ‹˘Àfl˘ Œ@÷ ±ÎS¿˘Ë˘· ⁄΂÷Ì ◊≥. ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÌ Ï‹ÀÎ‰Ì Â¿ı fiÏË. √_¤Ìfl ⁄Î⁄÷ ÷˘ ±ı ±Î›Î÷‹Î_ 5 ±⁄… ÕΘ·flfi˘ ‰ÎÏWν¿ CÎÀÎÕ˘ ◊›˘ Ë÷˘ ¬fl˘, ’fl_÷ ÁkÎflÁ˘fiÎ »ı ¿ı ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ˢ‰Îfiı ’ÎhÎ √HÎÎ÷Î ±ı Áfl‰Î‚΋Î_ ±Îı√HÎÌÁÁ˘fiÌ ¤Ò· flËÌ flËÌfiı ’¿ÕÎ≥ Ë÷Ì. ±ÎS¿˘Ë˘· ‹ÎÀı 75Ñ Ï‰V÷Îfl˘fi_ Á‰ı˝ZÎHÎ @›Îflfi_ ◊≥ ’Ëı·Î_ ÷˘ ÂıflÕÌfi˘ ¤fl’Òfl ’ο ·ı‰˘ ’Õı ÷ı‹ Ë÷˘ ±fiı ÷ı @›Îflı¿ ±fiÎ…fiÎ ¤˘√ı ·ı‰Î÷˘. ±fiÎ…fiÌ ÷ÒÀ ’Òfl‰Î ‹ÎÀı ±_÷ı ÷˘ fl˘…ıfl˘… ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ¿fl˘Õ˘ ⁄ıfl· ¬Î·Ì ¿flÌ flËı·Ì ‹Îfi‰Ω÷ı 21‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ÷ıfiÎ_ ‹˘Àfl‰ÎËfi˘fiı ÿ˘Õ÷Î_ flά‰Î_ ˢ› ÷˘ ‰Ëı·Ì ÷¿ı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fi˘ ω¿S’ ¢‘Ì ¿Îœ‰˘ flè΢ ωÿıÂÌ Ë_Ï՛΋HÎ ¬E›Î˝ ωfiÎ «Î·ı ÷ı‹ fi Ë÷_. ⁄Ì…\_ ±ı ¿ı ÂıflÕÌfiÎ ’ο ‹ÎÀı flÎÁΛÏHο ¬Î÷fl˘ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ , Àˇ ı @ Àfl˘ «·Î‰‰Î‹Î_ ±fiı ’»Ì ±ÎS¿˘Ë˘· √΂‰Î‹Î_ CÎHÎÌ ∂Ω˝ ‰’flΛ ÷ı‹ Ë÷Ì. (⁄˛ÎÏ{·‹Î_ 400 ¿Îfl¬ÎfiÎ_ Ïÿ‰Á-flÎ÷ ±ÎS¿˘Ë˘· fiÌ÷Îfl÷Î_ Ë÷Î_.) ±Î ⁄‘˘ ¤Îfl »ı‰Àı ±ÎS¿˘Ë˘· ’fl ±Î‰ı ÷ı ÿı¬Ì÷_ Ë÷_. ÁflıflΠ‹˘Àfl ‰‚Ì ’ıÀˇ˘· ¿fl÷Î_ 20Ñ ‰‘ ±ÎS¿˘Ë˘· ‘fl⁄ı ÷ı fiŒÎ‹Î_ ! √Λfiı ÿ˘èÎÎ ’»Ì Ωı ¿>÷flÌfiı … ’ΉÎfi_ ˢ› ÷˘ ±ÎÀ±ÎÀ·Ì ’‚˘…HÎ ÂÎ ¿Î‹fiÌ? ±·⁄kÎ, ‹˘ÓCÎÎÁ˘ÓCÎÎfiÎ_ Á‹Ì¿flH΢ ¿ÿÌ ±Œfl ˢ÷Î_ fi◊Ì. …√÷‹Î_ ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ·√¤√ ¬ÒÀÌ ’ÕÂı I›Îflı ‹˘Àfl˘fiı ÿ˘Õ÷Ì flά‰Î ‹ÎÀı ±ÎS¿˘Ë˘· ‰Î’›ı˝ … 30 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

»^À¿˘ »ı, ’HÎ ±I›Îflı ⁄˛ÎÏ{·fi˘ ¿˜Œ µ÷fl÷˘ Ωı≥fiı ⁄ÌΩ ÿı¢±ı ±ÎS¿˘Ë˘·fi˘ ’˛›˘√ ¿fl‰Îfi_ ÷I’fl÷_ ‹Î_ÕÌ ‰ÎY›_ Ë÷_. á ’ıÀˇ˘·fiÌ ±‰ı∞‹Î_ ‹˘Àfl¿Îfl ËÎ≥Õˇ˘…fi ◊¿Ì ’HÎ ÿ˘ÕÌ Â¿ı »ı. ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ »ı ¿ı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ËÎ≥Õˇ˘…fi …ıÀ·_ T›Î’¿ ÷k‰ ⁄Ì…\_ ±ı¿ı› fi◊Ì. ±Î ÿËfiÂÌ· ‰Î› ’ıÀˇ˘· ¿fl÷Î_ hÎÌΩ ¤Î√fi_ ‰…fi ‹Î_Õ ‘flΉı »ı. Á_’ÒHν ÿËfi ◊‰Îfiı ·Ì‘ı ’˛ÿÒWÎHÎfi˘› Á‰Î· flËı÷˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÁΫ_ ’Ò»˘ ÷˘ …√÷¤flfiÌ ‹˘Àfl˘fi_ ËÎ≥Õˇ˘…fi ¿Îfl‹Î_ w’Î_÷fl ¿flÌ fiά‰_ Ωı≥±ı. ’fl_÷ Á‰Î· ‹@÷ ËÎ≥Õˇ˘…fifiÎ ’fl‰ÃÎfi˘ »ı. ‘fl÷ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ flËı·˘ ËÎ≥Õˇ˘…fi ‰Î› ÷˘ ±ÎÂflı ⁄ı ±⁄… ‰Wν ’Ëı·Î_ Ë‚‰Î ‰…fifiı ·Ì‘ı ±_÷ÏflZÎ ÷flŒ ∂ÕÌ √›˘ Ë÷˘. ±Î…ı Œ@÷ ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷ı ±Î˜„@Á…fi ÁÎ◊ı ¿ıÿ ◊≥fiı ’Õu˘ »ı, …ıfiı »^À˘ ’ÎՉΠ‹ÎÀı ¿Î_ ÷˘ ’ÎHÎÌfiı Á¬÷ √fl‹ ¿fl‰_ Ωı≥±ı, ¿Î_ ÷˘ ’ÎHÎÌ ÁÎ◊ı flÎÁΛÏHο ¬ı· ¿fl‰Î Ωı≥±ı ±◊‰Î ÷˘ ’ÎHÎÌfi_ ‰Ì…ωCÎÀfi ¿fl‰_ Ωı≥±ı. ±Î hÎHÎı› flÌ÷˘‹Î_ ’fl_’flÎ√÷ ∂Ω˝fi˘ ’W¿‚ ‰’flΠ◊Λ »ı, ‹ÎÀı ËηfiÎ ¤Î‰ı ’ıÀˇ˘· ¿fl÷Î_ ËÎ≥Õˇ˘…fi Á˘ÓC΢ fi◊Ì. ÿ‚Ì ÿ‚Ìfiı ÿÏfl›Î‹Î_ ’‘flΉ‰Î …ı‰_ ◊Λ »ı--±fiı ÷ı‹ ⁄fi÷_ flËıÂı I›Î_ Á‘Ì ËÎ≥Õˇ˘…fifi˘ ¤Î‰ ’Ò»ÎÂı fiÏË. ⁄Î¿Ì ÷˘ ‘fl÷Ì ’fl ËÎ≥Õˇ˘…fifi˘ ’fl‰Ã˘ ¬ÒÀu˘ fi ¬ÒÀı ±ıÀ·˘ »ı. ‹ËÎÁÎ√fl˘fiÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ ⁄ı I≤÷Ì›Î_ ËÎ≥Õˇ˘…fi »ı, ¿ı‹ ¿ı ’ÎHÎÌfi˘ ÿflı¿ flıb ±Î˜„@Á…fifiÎ 1 ÷◊Î ËÎ≥Õˇ˘…fifiÎ 2 ±b ‰Õı ⁄L›˘ »ı. á ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îflfiı ’HÎ Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ ±Î‰Î … V’ÌÕ ⁄˛ı¿flı ÷I’fl÷Ì fl˘¿Ì ’ÎÕÌ »ı, ‹ÎÀı fi∞¿fiÎ ¤Ï‰W›‹Î_ ÷ı ’ıÀˇ˘· ±ı„L…fifi_ V◊Îfi ·≥ ¿Âı fiÏË. ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îfl Ëo‹ıÂÎ_ ⁄ıÀflÌfiÎ Ωıflı ÿ˘Õı »ı, ’fl_÷ ⁄ıÀflÌ ¿o≥ ∂Ω˝fi˘ ¿>‰˘ fi◊Ì. ⁄·¿ı, ˉÎÕ˘ »ı. ¿>‰Îfi˘ ’Îà ÂËıflfi_ ωz÷‹◊¿ ¤…‰ı »ı. ¿˘·ÁÎ …ı‰_ ’fl_’flÎ√÷ ∫‘HÎ ⁄΂Ìfiı ÷ı ‰Ì…‚Ì ’ıÿÎ ¿flı »ı ±fiı ÷ı ‰Ì…‚Ì ◊¿Ì ⁄ıÀflÌfiı «Î…˝ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Îfiı ¬˘Àfi˘ ‘_‘˘ fi √H΢ ÷˘ ⁄Ì…\_ Â_ ? ¿˘·Á΋Î_◊Ì ‰Ì…‚Ì ⁄fiΉ˘, ‰Ì…‚Ìfi˘ ⁄ıÀflÌ‹Î_ Á_«› ¿fl˘ ±fiı ’»Ì ÷ı ’fl‰Ã˘ ‹˘Àflfiı «·Î‰‰Î ‹ÎÀı ‰Î’fl˘ I›Îflı ÿflı¿ ÷⁄yı ◊˘ÕÌCÎHÎÌ ∂Ω˝fi˘ T›› ◊Λ »ı. ’ÏflHÎ΋ı Á˘ÿ˘ ‹˘ÓC΢ ’Õı »ı. ‰‚Ì VÀ˘flı… ⁄ıÀflÌfi_ ‰…fi ’HÎ ¿o≥ …ı‰_÷ı‰_ fi◊Ì. ±Î ‰…fifiı œÁՉ΋Î_ … ’W¿‚ ‰Ì…‚Ì ¬«Î˝› »ı. ‹˘Àflfi˘ ÷◊Î ‹ÎHÎÁ˘fi˘ ⁄˘Ωı ¬ıÓ«‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘ ’»Ì ±Î‰ı »ı . {Õ’Ì ÏÕV«Î…˝ Á΋ı ⁄ıÀflÌfiı …·ÿÌ ‘Õεfi’ fi ◊‰Î ÿı ‰ Ì Ë˘› ÷˘ ÷ı fi Ì Á_«›Â„@÷‹Î_ ‰‘Îfl˘ ¿fl‰˘ Ωı≥±ı. ±Îfiı ‹ÎÀı ⁄ıÀflÌfi_ ¿ÿ ‰‘Îfl‰_ …wflÌ »ı, ’HÎ ¿ÿ ‹˘À<_ ◊Λ ±ıÀ·ı ÷ıfi_ ‰…fi ’HÎ ±Î’˘±Î’ ‰‘ı »ı . ¤Îflı¬‹ ‰…fi I›Îfl ⁄Îÿ ±˘fl ‰Ì…‚Ì ‹Î√ı »ı--±fiı ÷ı ωWΫø ’»Ì ÷˘ @›Î_› ±À¿÷_ fi◊Ì. ¤Ï‰W›‹Î_ ¿˘≥ Àı@fi˘·˘Ï…¿· «‹I¿Îfl ÷ıfi˘

¤Îfl÷fiÌ ’Ëı·‰Ëı·Ì ≥·ı„@Àˇ¿ ‹˘Àfl¿Îfl flı‰Î

±_÷ ·Î‰ı I›ÎflfiÌ ‰Î÷ I›Îflı! ±ÎS¿˘Ë˘· ¿Îflfi_, ËÎ≥Õˇ˘…fi ¿Îflfi_ ÷◊Î ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îflfi_ ¤Ï‰W› @›Îflı ∂…‚_ ⁄fiÂı ÷ı ¬ÿ ≥…fiıfl˘ ’HÎ ΩHÎ÷Î fi◊Ì. ‹Îfi˘ ¿ı Àı@fi˘·˘Ï…¿· «‹I¿Îfl ◊÷Î ’Ëı·Î_ … ‘fl÷Ì‹Î_ ⁄‘_ ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ¬ÒÀÌ √›_ ÷˘ …√÷fiÌ ¿fl˘Õ˘ ‹˘Àfl˘fiÎ ¿ÎŒ·Îfi_ »ı‰Àı Â_ ◊Λ ±ı ‹˘À˘ Á‰Î· »ı. ÁÎfl˘ flV÷˘ ±ı ¿ı ±ı‰Ì Àı@fi˘·˘Ï…fi˘ V‰Ì¿Îfl ¿fl‰˘ flè΢ ¿ı …ı ËÎ◊‰√Ì »ı, fỉÕı·Ì »ı ±fiı Áfl‚ ’HÎ »ı. ±Î Àı@fi˘·˘Ï… ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı VÀÌ‹ ¿ÎflfiÌ »ı. Á‰Î ⁄VÁ˘ ‰Wν ’Ëı·Î_ Á‰˝ ’˛◊‹ “‹˘Àfl¿Îfl” F›Îflı ‰fl΂fiÎ ‘yı ÿ˘ÕÌ I›Îflı ωiÎÎfi Ë∞ ’ÎflHÎı {Ò·÷_ Ë÷_. ±Î…ı ωiÎÎfifiÎ ÁÌ‹ÎÕÎ ±_÷ÏflZÎ ËÎ≥Õˇ˘…fi ¿ÎflfiÎ_ CÎHÎÎ_ ‹˘Õı·˘ ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ⁄fiÌ «Ò@›Î_ »ı. Á_¢‘fifi_ √ÎÕ<_ ˉı ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı ËÎ≥Õˇ˘…fifi˘ Ïfi›Ï‹÷ ±fiı Á˘ÓC΢ ÁM·Î› ÂÌ flÌ÷ı ‹ı‚‰‰˘ ±ı ‹tı ±Î‰Ìfiı ∂¤_ »ı

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

31

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

Ïfi¿˘·Á ¿Bfi˘fiÌ µÀ’ÀÎ_√ fl«fiÎ‰Î‚Ì VÀÌ‹ ¿Îfl, …ı ÷ıfiÌ “ÀıVÀ ÕˇÎ≥‰” ÿflQ›Îfi … ±¿V‹Î÷fi˘ ¤˘√ ⁄fiÌ

fi Ë÷Ì. ‹Î÷ı·Î ⁄‚ÿ ’fl CÎÒ_ÁflÌ fiά÷Î ±Î‰Õ÷_ fi ˢ› ÷˘ ÷ıfiÎ Ωıflfi_ ¿Â_ ‹Ëk‰ fi◊Ì. ±œÎfl‹Ì ÁÿÌfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ¬⁄fl Ë÷Ì ¿ı ‰fl΂ Ëo‹ıÂÎ_ ’ÎHÎÌ ¿fl÷Î_ 1,600 √HÎÌ ‰‘ …B›Î fl˘¿ı »ı ±fiı ωV÷flHÎ ’΋‰Î ‹ÎÀı @›Îflı¿ ÷ı ÿfl «˘flÁ ∫«ı ËΩfl fl÷·fi_ ÿ⁄ÎHÎ Á…ı˝ »ı . ±Î ÿ⁄ÎHÎfi _ √Ï÷„@÷‹Î_ w’Î_÷fl ÂÌ

flÌ÷ı ¿fl‰_ ±ı … ‹˘À˘ Á‰Î· Ë÷˘. Á‰Î·fi_ ÏfiflοflHÎ ËM÷ı ËM÷ı »’Î÷Ì fi‰·¿◊ÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ÷⁄yΉÎfl ±ÎT›_, »÷Î_ ¿˘≥ ±ı¿ ÏfiWHÎÎ÷fiı VÀÌ‹-’ΉÕÛ ‰ÎËfifiÎ Á…˝fifi˘ ›Â ±Î’‰˘ ˢ› ÷˘ ÷ı ¡ıL« ÷˘’¬ÎfiÎfi˘ ±Ï‘¿ÎflÌ Ïfi¿˘·Á ΩıÁıŒ ¿Bfi˘ Ë÷˘. 1790‹Î_ ¤Îflı¬‹ ÷˘’˘fiı flH΋˘fl«ı ·≥ …‰Î ‹ÎÀı ÷ıHÎı ¿œo√Î ±Î¿Îflfi_ ‰ÎËfi ÷ˆ›Îfl ¿›*. ¿Bfi˘±ı ÷ı‹Î_ «Îflfiı ⁄ÿ·ı hÎHÎ ’ˆÕÎ_ ‹Ò¿Ìfiı Á_÷˘WÎ ‹ÎL›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ¬ÎÁ ÷˘ ‰‚Î_¿ ·ı‰Î ÀÎHÎı ‰ÎËfifiÌ Á‹÷·Î …‚‰Î÷Ì fi Ë÷Ì. Ï⁄·¿<· ±Î√‚ …⁄fl…V÷ ‹˘À<_ ⁄˘≥·fl √˘Ã‰ı·_ Ë÷_, …ıfi_ ‰…fi @›Îflı¿ ’λ·Î ÏËVÁÎfiı ±©fl ¿flÌ ÿı÷_ Ë÷_. ‰‚Ì ⁄˘≥·flfiÎ ‰…fifiı ·Ì‘ı ±Î√·Î gff[8af}sdff+ gff[+wfl ,ff[ ’ˆÕÎfiı Ïfi‘νÏfl÷ ÏÿÂ΋Î_ Áfl‚÷Î’Ò‰¿˝ ‰Î‚Ì á ‰fl΂ Ëo‹ıÂÎ_ ±ºU› ˢ› »ı. µ¿‚Ì flËı·Î ’ÎHÎÌfiÎ …ı ÁŒıÿ ‰ÎÿÏ‚›Î √˘ÀΠ¿Î÷_ fi Ë÷_. ’ÏflHÎ΋ı ’Ëı·Ì … ÁŒfl ÿı¬Î› ÷ı ‰fl΂ fi◊Ì, ’fl_÷ Ãflı·Î ¤ı…fiÎ ÁÒZ‹ …·¿H΢ »ı. ÷ŒÎ‰÷ …\ÿÌ flÌ÷ı ÿflQ›Îfi ÷ı ⁄ı¿Î⁄Ò ◊≥fiı flV÷ÎfiÌ ÿ̉η …\±˘ — ’ÎHÎÌfi_ µI¿·fi Ï⁄Lÿ 1000 Áı„S›Á »ı. ÃÎflÏ⁄LÿfiÎ (00 fiÎ) ’ÎHÎÌfiı ÁÎ◊ı À¿flÎ≥ ’ÕÌ. «Î·¿ı „VÀ±flŸ√fi˘ ÿÎ_Õ˘ µ¿‚÷_ ¿fl‰Î ÷ıfiı 1 √˛Î‹ÿÌà 100 ¿ı·flÌ √fl‹Ì ±Î’‰Ì Ωı≥±ı, ’fl_÷ I›Îfl Œı fl ‰‰ÎfiÎ ·Î¬ ’˛ › ÎÁ˘ ¿›Î˝ , »÷Î_ ⁄Îÿ µ¿‚Ì flËı·Î ±ıÀ·Î … ’ÎHÎÌfiı ‰fl΂fi_ V‰w’ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ⁄Ì∞ 540 ⁄˘≥·flfiÎ ¤Îfl fiÌ«ı ÿ⁄Î÷Î ’ˆ Õ Î±ı ¿ı·flÌ √fl‹Ì Ωı≥±ı. Ï⁄·¿<· ‹«¿ ±Î’Ì fiÏË. ±Î…ı ‰fl΂ ÁÎ◊ı ¿flÌ Â¿Î÷Πωω‘ á ÿÏfi›Îfi_ ’Ëı·_ VÀÌ‹ ±ı„L…fi ÏËfl˘ ±Î˜Œ ±ı·ı@{΄LÕˇ›Î Ω÷fiÎ ¬ı· Ωı›Î ’»Ì Ïfi¿˘·Á ¿Bfi˘fiı ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î √˛Ì¿ ¢‘¿ı ⁄fiÎT›_ Ë÷_. ⁄˘≥·flfiÌ ’Õı·Î ŒÎ_ŒÎ_ fl‹Ò…’˛ıfl¿ ·Î√ı »ı, »÷Î_ ±ıÀ·_ ‰fl΂ aeolipile fi΋fiÎ ÷ı ±ı„L…fifiÎ √˘‚Îfiı ›Îÿ flËı ¿ı ÷ıHÎı ⁄˘≥·fl fiÌ«ı …ı ÷Î’b_ (…\±˘, …‹b_ Ï«hÎ) L›ÒÀfifiÎ hÎÌΩ √Ï÷ÏÁ©Î_÷ ‹…⁄ Á‚√ÎT›_ ÷ı Ë¿Ì¿÷‹Î_ øÎ_Ï÷fiÌ Ï«fi√ÎflÌ «Î¿√Ï÷±ı Œıfl‰÷Ì Ë÷Ì. Ë÷Ì. ‹˘Àfl‰ÎËfi˘ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ±ı¿ fi‰Ì ÏÿÂÎ ÷ıHÎı ¬˘·Ì ⁄÷Î‰Ì Ë÷Ì. CÎHÎÎ ≥…fiıfl˘ á µI¿·fi Ï⁄Lÿfiı ’Îfl ¿flÌ √›ı·Î ’ÎHÎÌ‹Î_◊Ì fiÌ¿‚÷Î I›Îfl ’»Ì ‰‘ ÁÎw_ ‰ÎËfi ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ’fl’˘ÀΠˉÎfiÎ fiÏË, ’HÎ ‰fl΂fiΠˢ› »ı. ’ÎHÎÌ‹Î_ ¤‚ı·Ì ˉΠ÷ı‹… @·˘Ïflfi …ı‰Î_ ÷k‰˘fiÌ ‰Î› ±ÎT≤ÏkÎ µ¿‚÷Î ’ÎHÎÌ‹Î_◊Ì ÷ı ‹«Ì ’ÕuÎ. ÿflı¿fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ¬ÎÀ·ı ±ı¿Îÿ⁄ı ¬˘Õ ¤·ı flËÌ √≥, ’HÎ ±ı ¬˘Õ Á‘Îfl‰Î ’Ëı·Î_ µIÁ…˝fi ’Î‹Ì «Ò¿Ì ˢ› »ı. …÷Î_ Áfl‰Î‚ı ‹˘ÀflfiÌ ‰‘ ¿Î›˝Z΋ ÏÕ{Î≥fi á ’ÎHÎÌ ¿fl÷Î_ ‰fl΂ ÁflıflΠ1,600 √HÎÌ ‰‘ …B›Î fl˘¿ı »ı, ‹ÎÀı √fl‹ ˉÎfiÌ ⁄fiÌ. VÀÌ‹ ‰ÎËfi˘fiÌ {Õ’ ‰‘Ì ±fiı ÷·fiαı ‰fl΂fi˘ ±ıÀ·˘ … …J◊˘ ⁄‹b_ ‰…fi ¨«¿Ì ¿ı »ı.á Ωıfl ’HÎ ‰K›_. ÿÎ.÷. 1803‹Î_ Ï⁄˛ÏÀÂ

Á‘Ì Œı·Î≥ «Ò¿uÎ »ı I›Îflı VÀÌ‹ ¿Îflfiı ±z÷fi V‰w’ ±Î’‰_ ‹U¿ı· ¿Î‹ fi◊Ì. Á‰Î ⁄VÁ˘ ‰Wν ’Ëı·Î_fiÌ VÀÌ‹ ¿Îflfiı ‘±z÷fi’ ÂOÿ◊Ì ⁄Îfl √εfi_ »ıÀ<_ Ë÷_. ‰fl΂› √ fi‰˘ Á‰˘ ∂B›˘ Ë÷˘. ‰fl΂fiÌ ’˛«_Õ ÷οÎ÷fiı ·˘¿˘ ±˘‚¬Ì «Ò@›Î Ë÷Î, ’fl_÷ ÷ıfiı ‘Λν ¿Î‹‹Î_ Ωı÷fl‰ÎfiÌ ›Î_Ïhο ŒÎ‰À ¿˘≥fiı ±Î‰÷Ì

34 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

≥…fiıfl flÌ«ÎÕÛ ÀˇıωÏ◊¿ı ±Îà ⁄ıÿ˘‰Î‚Ì ‹ÌfiÌ ⁄Á ÷ˆ›Îfl ¿flÌ, …ı ¿·Î¿fiÎ ‹Ëk΋ 19.3 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı ‘ÁÌ …÷Ì Ë÷Ì. Fˢfi Ëıfi¿˘¿ fi΋fiÎ ⁄ÌΩ Ï⁄˛ÏÀ ≥…fiıflı ÷˘ ·_Õfi ÂËıflfiÎ flËÌ¢fiı VÀÌ‹ ⁄ÁfiÌ ÂÀ· Áω˝Áfi˘ ·Î¤ ±ÎM›˘. ¿·Î¿fiÎ 34 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ›Î_Ïhο {Õ’ ¿ı‰Ì ˢ› ÷ıfi˘ ·˘¿˘fiı ’Ëı·Ì ‰Îfl ±fi¤‰ ◊›˘. ±Î ÁŒ‚ ¿˘Ï¢ ’»Ì ’HÎ VÀÌ‹ ¿Îflfi_ «·HÎ ⁄Ë ‰K›_ fiÏË, ¿ı‹ ¿ı ±_ÿfl¬Îfiı ŒÎÀ ŒÎÀ ◊÷Ì ‰fl΂fiÎ ±ÁèÎ ÿ⁄ÎHÎfiı ·Ì‘ı ⁄˘≥·fl @›Îflı ŒÎÀı ÷ı ¿ËÌ Â¿Î› ÷ı‹ fiˢ÷_. ⁄˘≥·fl ŒÎÀuÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ⁄fiΉ˘ ‰‚Ì ‰ÎflÎŒfl÷Ì ⁄L›Î ’HÎ ¬flÎ. flÌ«ÎÕÛ ÀˇıωÏ◊¿ı ⁄fiΉı·Ì ‹ÌfiÌ ⁄Áfi_ µÿÎËflHÎ ÀÎ_¿‰Î …ı‰_ »ı. ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ¤Î≥ ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÌfiÌ VÀÌ‹ ⁄Á‹Î_ fiÌ¿Y›˘. flV÷΋Î_ ±ı¿ ‰ÌÂÌ fi∞¿ ‹ÌfiÌ ⁄Á ∂¤Ì flÎ¬Ì ⁄ıµ …HÎÎ fiÌ«ı µ÷›Î˝. ⁄˘≥·fl fiÌ«ı Á‚√÷_ ÷Î’b_ ÃÎfl‰Îfi_ ⁄ı‹Î_◊Ì ¿˘≥fiı ÁÒ{u_ fiÏË. ◊˘ÕÌ Ï‹ÏfiÀ˘ ’»Ì …ı ‘Õο˘ ◊›˘ ÷ıHÎı ‹ÌfiÌ ⁄ÁfiÎ efl«Î µÕÎÕÌ fiÎA›Î. ±Î Ω÷fi˘ ⁄ÌΩı ±¿V‹Î÷ ωÂıWÎ √_¤Ìfl Ë÷˘. …\·Î≥ 29, 1834fiÎ fl˘… V¿˘À·ıLÕ‹Î_ ±ı¿ ‘ˢÁ˝·ıÁ ¿ıflı…’fi_ ’ˆÕ<_ «Î· ÁŒflı fiÌ¿‚Ì √›_. «Îfl ’ˆÕÎ_fiÌ ⁄√Ìfiı Á΋ÎL› flÌ÷ı C΢ÕÎ Ωı÷fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î Ë÷Î, ±ıÀ·ı …ı ⁄√Ì ‰fl΂fiÎ ‘yı ÿ˘Õ÷Ì Ë˘› ÷ıfiı ‘ˢÁ˝·ıÁ ¿ıflı…’fiÎ Ë·Î‹HÎÎ fi΋ı ±˘‚¬‰Îfi˘ ‘Îfl˘ Ë÷˘. V¿˘ÏÀ ≥…fiıfl Fˢfi flÁı·ı ÷ˆ›Îfl ¿flı·Ì ⁄√Ì ’HÎ ÷ı ’˛¿ÎflfiÌ Ë÷Ì. ‘flÌ ÁÎ◊ıfi_ ’ˆÕ_< »^À<_ ’Õu_ ¿ı ÷fl÷ ⁄˘≥·fl …‹Ìfi ’fl À̫Λ_ ±fiı …⁄fl…V÷ ωVŒ˘À ◊›˘. «Î·¿ ÁÏË÷ ’Î_« ‹ÁÎŒfl˘ ˢfiÎfl÷‹Î_ ‹Î›Î˝ √›Î. ±¿V‹Î÷˘fi_ ’˛‹ÎHÎ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Wν‹Î_ ÷˘ ±ıÀ·_ ‰K›_ ¿ı VÀÌ‹ ‰ÎËfi˘fiı ‹Î◊ı ¿Î√Îfl˘‚ ◊≥ ’ÕÌ. ¿Î√Îfl˘‚ ‹«Î‰fiÎfl ‹˘À˘ ‰√˝ ∫B·ıLÕfiÎ µ‹flΉ˘fi˘ Ë÷˘, …ı‹fiı VÀÌ‹ ¿Îfl ÿÌÃÌ √‹÷Ì fi Ë÷Ì. ±Î‰Ì ‹˘Àfl‹Î_ ŒÌÀ ¿flı·Î_ ⁄˘≥·flfiÎ ÷◊Î ›_h΢fiÎ ¿Îfi ŒÎÕÌ fiά÷Î ±‰Î…ı ÷ı‹fiÌ ¨CÎ Ëfl΋ ¿flÌ ‹Ò¿Ì Ë÷Ì. Ïÿ‰Áı ÷ı‹fiÌ ±ÎÏ·ÂÎfi ⁄√ÌfiÎ C΢ÕÎ VÀÌ‹ ¿ÎflfiÎ C΢ÓCÎÎÀ◊Ì ¤Õ¿Ì …÷Î Ë÷Î. flV÷΋Î_

√‹ı I›Î_ Á‚√÷Î ¿˘·ÁÎ ‰ıflÎ÷Î Ë÷Î ±fiı CÎHÎÌ ‰Îfl ·Î¿ÕÎfiÎ ’·˘fiı ±Î√ ·Î√÷Ì Ë÷Ì. ±Î Ω÷fiÎ ’˛ Ï ÷¿< ‚ Á_Ωı√˘ ‰E«ı ’HÎ VÀÌ‹ ¿Îfl ¿ÿΫ À¿Ì flËÌ Ë˘÷ ±fiı ø‹ı ø‹ı Á‘Îfl˘ ’Î‹Ì Ë˘÷, ’fl_÷ ÷ı ±flÁ΋Î_ … flıS‰ıfi_ ±Î√‹fi ◊› _ . flı S ‰ı ÁÎ◊ı ±fiı ¿ ‹Î·ı÷Ωfl˘fiÎ_ ÏË÷ Á_¿‚Λı·Î_ Ë÷Î_, ±ıÀ·ı ËflÌŒ ‰ÎËfifiı ⁄˛ı¿ ·√Ή‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı flÎ…¿Ì› µE«Î·fi˘ ÿÎ⁄‰Î‹Î_ ¿Â_ ⁄Î¿Ì flÎA›_ fiÏË. ÿ⁄ÎHÎfiı ‰Â ◊≥ 1865‹Î_ ∫B·ıLÕı VÀÌ‹ ¿Îfl Á΋ı ¿ÎfiÒfiÌ Ïfi›_hÎH΢ ‹Ò¿uÎ_. ·˘¿˘‹˘ÏÀ‰ ±˜@À fi΋fiÎ ¿Î›ÿÎ Ëı «Î·¿˘fiı Œfl… ’ÎՉ΋Î_ ±Î‰Ì ¿ı ÿflı¿ VÀÌ‹ ¿ÎflfiÌ ±Î√‚ ±ı¿ ÏÁBfi·‹ıfi ˢ‰˘ Ωı≥±ı, …ı Ïÿ‰Áı ·Î· ‰Î‰À˘ Œfl¿Î‰ı ±fiı flÎhÎı ·Î· ŒÎfiÁ ‘flÌ flάı! VÀÌ‹ ¿ÎflfiÌ {Õ’‹›Î˝ÿÎ ’HÎ ¿·Î¿fiÎ Œ@÷ 6.4 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ⁄Î_‘‰Î‹Î_ ±Î‰Ì. ¿ÎfiÒfiÌ ‰ÎÕÎ⁄_‘Ì‹Î_ VÀÌ‹ ¿Îfl ‹ıÿÎfi ‹ÎflÌ Â¿ı ÷ı‹ fi Ë÷Ì. ’ÏflHÎ΋ı ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_ ÷ıfi˘ ›√ ±Î◊‹Ì √›˘. ±Î…ı µΩ˝ Á _ ¿ Àfi˘ ÷¿Îÿ˘ Ωı ÷ Î_ ±Î_÷Ïfl¿ ÿËfi›_hÎfiΠω¿S’ ÷flÌ¿ı

V¿˘À·ıLÕfiÎ ±Îfl. ÕOS›. ◊˘‹Áfiı Ï⁄˛ÀfifiÎ 1820‹Î_ Õ⁄· Õı¿fl VÀÌ‹ ‰ÎËfi ⁄fiÎT›_ Ë÷_. ±Î “’„O·¿ ¿ıÏfl›flı” CÎH΢ ‰¬÷ ±ıÏÕfi⁄√˝ ÂËıfl‹Î_ Áı‰Î ±Î’Ì

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

35

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

‰fl΂ ±ı„L…fifiı ’λ\_ ›Îÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±˘√HÎÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ ‰ÎËfi ’fl ⁄ıÁÌfiı ±ı¿‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ Ëo¿Îfl‰Îfi_ ÁÒ«fi ±Î‹ ÷˘ ¿ÀÎZ΋› ·Î√ı, ¿ı‹ ¿ı ‹Îfi‰Ω÷fiÌ ·Î«ÎflÌ ÷ı‹Î_ T›@÷ ◊Λ »ı. ’fl_÷ ‰fl΂›√fiı ’λ˘ ·Î‰˘ ±ıÀ·ı ’Ì»ıËà ¿flÌ √HÎΛ ±ı‹ ‹Îfi‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì. VÀÌ‹ ¿Îfl ¤·ı …^fi΋Î_ …^fi_ ›Î_Ïhο ‰ÎËfi ˢ›, ’HΠˉı ÷ı fi Î ’fl Àı@fi˘·˘Ï…fi˘ …ı fi‰˘ ’Π«Õı ÷ı ËÎ≥Àı¿ ˢ› ±ı‹Î_ Â_¿Î fiÏË. ±Î Àı@fi˘·˘Ï…fiı ¿ÎflHÎı VÀÌ‹ ¿ÎflfiÎ_ CÎÎÀCÎÒ À ÷◊Î ¿Î›˝ ’ ˛ H ÎÎÏ· Á‹Ò ‚ √Î ⁄ÿ·Î≥ …Âı . ±˘√HÎÌÁ‹Ì ÷ı ‹ … ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÌ …^fi‰ÎHÎÌ VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ¬˘Õ¬Î’H΢ ±ıÀ·Ì ⁄‘Ì Ë÷Ì ¿ı ÷ı‹Î_ ±ı ‰ÎËfifiÎ_ …‹Î ’ÎÁÎ_ œo¿Î≥ …÷Î_ Ë÷Î_. ±Î…ı ·√¤√ ÿflı ¿ ¬˘Õ¬Î’HÎfi˘ ±Î‘Ïfi¿ Àı@fi˘·˘Ï… ’ÎÁı …‰Î⁄ »ı I›Îflı VÀÌ‹ ¿ÎflfiÎ_ …‹Î ’ÎÁÎ_ ‰‘ 36 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

±Î¿Wν¿ ⁄fiÌ flËı »ı. ÿά·Î ÷flÌ¿ı-á ’fl_’flÎ√÷ ‹˘Àfl‹Î_ @·«, √̱Á˝ ‰√ıflıfiÌ ÀˇÎLÁ‹ÌÂfi T›‰V◊Î ¿›Î˝ ωfiÎ «Î·÷_ fi◊Ì, F›Îflı VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ±ı ⁄‘Î ’ÒflΩ ±Î’˘±Î’ fiÎ⁄Òÿ ◊≥ Ω› »ı. ÂÎ ‹ÎÀı fiÎ⁄Òÿ ◊Λ »ı ÷ı …\±˘ — ’fl_’flÎ√÷ ‹˘Àfl ±Î_÷Ïfl¿ ÿËfi›_hÎ ‘flΉı »ı, ±ıÀ·ı ¿ı ÷ıfi_ ⁄‚÷HÎ ±ı„L…fifiÌ ¤Ì÷fl‹Î_ ÿËfi ’΋ı »ı. ±Î ⁄‚÷HÎ ±ı„L…fi‹Î_ ±ı¿Á΋À<_ ÿά· ¿flÌ Â¿Î÷_ fi◊Ì ⁄·¿ı, ¿ÎO›˝flıÀfl ÷ıfiı «˘yÁ ’˛‹ÎH΋Î_ ÁŸ«ı »ı. ’ÏflHÎ΋ı ‹˘Àflfiı µ’ÎÕ÷Πˢ I›Îflı ±ı„L…fifi_ Ωıfl ÷ıfiı √Ï÷ÂÌ· ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ±˘»\_ ’Õı »ı, ±◊ν÷˚ ‹˘Àflfiı fiÏˉ÷˚ ‘y˘ … ‹‚ı »ı. ±Î ¿Áflfiı ±À’ÀÎ ÀˇÎLÁ‹ÌÂfi ‰Õı ’Ò›Î˝ ωfiÎ ⁄ÌΩı µ’Λ fi◊Ì. ÀˇÎLÁ‹ÌÂfi‹Î_ ‹A›I‰ı ÷˘ √̱Á˝ ˢ› »ı, …ı±˘ ±ı„L…fifiÎ ÁflıflΠ«Îfl ±Î_ÀÎ Á΋ı ‹˘ÀflfiÎ_ ’ˆÕÎ_fi˘ ±ı¿ ±Î_À˘ Œıfl‰ı »ı--±fiı „V◊fl ‹˘Àfl ±ı flÌ÷ı √Ï÷ÂÌ· ⁄fiı »ı. ±Î Ω÷fiÌ ÷¿·ÌŒ VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ∂¤Ì ◊÷Ì fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÎ ⁄‚÷HÎfi_ ÿËfi Ëo‹ıÂÎ_ ±ı„L…fifiÌ ⁄ËÎfl ◊Λ »ı. (‹÷·⁄ ¿ı VÀÌ‹ ¿Îfl ≥LÀflfi·fiı ⁄ÿ·ı ±ı@VÀflfi· ¿Q⁄çfi ±ı„L…fi ‘flΉı »ı.) »^Àı ËÎ◊ı ÿËfi ¿›Î˝ ’»Ì ‰fl΂„@÷fiı ÷ı‹Î_ ±ı¿Á΋ÀÌ ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ ’ˆÕÎ_ Á‘Ì ‹˘¿·Ì ¿Λ »ı. ‰fl΂fi_ ÿ⁄ÎHÎ ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ À˘¿Û ’ıÿÎ ¿flÌ ±Î’ı »ı ¿ı √̱Á˝fiÎ ÀˇÎLÁ‹ÌÂfifiÌ ¿˘≥ ±Î‰U›¿÷Î flËı÷Ì fi◊Ì. ∂·À<_, VÀÌ‹ ¿Îfl Ï⁄·¿<· V◊Ï√÷ ˢ› I›Îflı … ‰‘‹Î_ ‰‘ À˘¿Û …L‹ı »ı, ¿ı‹ ¿ı ‰fl΂fi_ ÿ⁄ÎHÎ ÷ı Á‹›ı ‰‘‹Î_ ‰‘ ˢ› »ı. ‰‚Ì VÀÌ‹ ¿Îfl ÿ˘Õ÷Ì ◊›Î ’»Ì 90Ñ ‰fl΂„@÷ ⁄Îfl˘⁄Îfl ’ˆÕÎ_fiı ‹‚ı »ı, F›Îflı ±Î_÷Ïfl¿

vffjftfl sf,fgfl ;8ldf sfz

ÿËfi ‘flΉ÷Ì ’fl_’flÎ√÷ ‹˘Àfl‹Î_ ’ˆÕÎ_fiı ¤Î√ı Œ@÷ 60Ñ Â„@÷ ±Î‰ı »ı. ⁄οÌfiÌ CÎHÎ̬flÌ Â„@÷ ÀˇÎLÁ‹ÌÂfifiÎ_ «ø˘fiı Œıfl‰‰Î‹Î_ ¬«Î˝≥ Ω› »ı. á VÀÌ‹ ¿Îflfi_ ⁄Ì…\_ …‹Î ’ÎÁ_ ±ı ¿ı ÷ıfiı VÀÎÀÛfl ‹˘ÀflfiÌ …wfl ’Õ÷Ì fi◊Ì, F›Îflı ’ıÀˇ˘· ±ı„L…fi‰Î‚Ì ¿Îfl‹Î_ ÷ı ÁΑfi ±Ïfi‰Î›˝ »ı. VÀÎÀÛfl ‹˘Àflfiı «·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ⁄ıÀflÌ ’HÎ ±Ïfi‰Î›˝ »ı. ±Î ⁄Lfiı «ÌΩı VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ À‚Ì Ω› »ı, ¿ı‹ ¿ı ‰fl΂ ’˘÷ı … ÿËfi›_hÎfiÎ_ «ø˘fiı Œfl÷Î_ ¿flı »ı. á ˉı hÎÌ…\_ …‹Î ’ÎÁ_ — VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ÷Î’HÎÎw’Ì ⁄fi˝flfiı Á‚√Ή‰Î ’Òfl÷˘ ±ı¿ … V’Î¿Û M·√ ˢ› »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ’fl_’flÎ√÷ ‹˘Àfl‹Î_ …ıÀ·Î_ ÏÁÏ·LÕfl˘ ±ıÀ·Î_ V’Î¿Û M·√fiÌ …wfl ’Õı »ı. ‹ÁÌ⁄÷ ÷˘ ±ı ¿ı ’ıÀˇ˘·fi˘ ‘Õο˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÿflı¿fi_ ŒÎ›Ïfl_√ «˘yÁ ·› ‹…⁄ ±fiı «˘yÁ Á‹›fiÎ ±_÷flı ◊‰_ Ωı≥±ı-fiÏË÷fl Ï‹ÁŒÎ›Ïfl_√fi˘ √˘À΂˘ ÁΩ˝› »ı. ÷η⁄© flÌ÷ı V’Î¿Û M·√fiÎ ÷HάΠ{flı ÷ı ‹ÎÀı ¬ÎÁ ÀÎ≥Ï‹_√ T›‰V◊Î …wflÌ ⁄fiı »ı, ±ıÀ·ı ¿ı ωz÷’˛‰ÎËfi_ Ïfi›‹fi ¿fl÷_ ÏÕVÀˇÌO›Àfl ÷ı‹Î_ ‹Ò¿‰_ ’Õı »ı. ÏÕVÀˇÌO›Àflfi_ ¿Î‹ ·Î˜-‰Î˜SÀı… ⁄ıÀflÌfiÎ ’˛‰ÎËfiı ‰ÎflÎŒfl÷Ì ÿflı¿ V’Î¿Û M·√ ÷flŒ ‹˘¿·‰Îfi_ »ı. ±Î √˘Ã‰HÎ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ Á‹V›Îfi_ ’Òflı’Òw_ ÏfiflοflHÎ ±Î‰Ì …÷_ fi◊Ì. ⁄ıÀflÌ ·Î˜-‰Î˜SÀı… ‘flΉı »ı, F›Îflı ˉΠ±fiı ’ıÀˇ˘·fiÎ Ï‹lHÎfiı ÿÎ√‰Î ‹ÎÀı ’ÒflÎ 10,000 ‰Î˜SÀfiÌ …wfl ’Õı »ı. ’ÏflHÎ΋ı ‰Î˜SÀı…fi˘ √HÎοÎfl ¿flÌ ±Î’ı ÷ı‰Î_ ÀˇÎLÁŒ˘‹Á˝ ’HÎ ⁄˘fiıÀ fiÌ«ı ‹Ò¿‰ÎfiÎ_ ◊Λ »ı. Œ@÷ ÷HάΠ‰ıfl‰Î ‹ÎÀı ¿ıÀ·Ì ⁄‘Ì Ï«÷fl΋HÎ! VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ÷˘ ⁄fi˝fl ±ı¿ ‰Îfl «ıI›_ ±fiı ’ÎHÎÌfi_ ‰fl΂‹Î_ w’Î_÷fl ◊‰Î ·ÎB›_, ±ıÀ·ı ‹˘Àfl ÿ˘ÕÌ Á‹Ωı. á C΢ÓCÎÎÀfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ’HÎ VÀÌ‹ ¿Îflfi˘ µ’ƒ‰ ÷ıfiÌ ’ıÀˇ˘· Á_«ÎÏ·÷ ËflÌŒ ¿fl÷Î_ ±˘»˘ »ı. ±Î ‰Î÷ ’˛◊‹ fi…flı ¿ÿΫ ωfl˘‘ΤÎÁÌ ·Î√ı, ¿ı‹ ¿ı ‰fl΂›_hÎfiı ±Î’HÎı Ëo‹ıÂÎ_ C΢ÓCÎÎÀ‹› ‹Îfi÷Î ±ÎT›Î »Ì±ı. Ë¿Ì¿÷‹Î_ ’ıÀˇ˘· ±ı„L…fi ‰‘ C΢ÓCÎÎÀ ‹«Î‰ı »ı. ’ıÀˇ˘·fi˘ d‰Îfl˘ »^Àı ±ı … ‰¬÷ı V’Î¿Û M·√fi˘ ÷Hά˘ {flı »ı--±fiı ’»Ì ‹˘ÀÎ ‘ÕοΠÁÎ◊ı ÿËfi ◊Λ »ı. ±Î ωVŒ˘À˘fiÌ ’fl_’flÎfiı ÁΛ·ıLÁflfiÌ Ωı√‰Î≥ ‰Õı ÿÎ⁄Ì fi ÿı‰Î› ÷˘ ÷ı‹fi˘ ±‰Î… ¿Îfi‹Î_ ‘ο ⁄ıÁÎÕÌ ÿı »ı. VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ±Î_÷Ïfl¿ ÿËfi ◊÷_ … fi◊Ì, ±ıÀ·ı ωVŒ˘À˘ ’HÎ ◊÷Î fi◊Ì. ‰‚Ì ’ıÀˇ˘· ¿Îfl‹Î_ ÷˘ ÀˇÎLÁ‹ÌÂfifiÎ_ ’˘·ÎÿÌ «ø˘ ’HÎ ±‰Î… ¿flı »ı. ±Î‰Î_ «ø˘ VÀÌ‹ ¿Îfl‹Î_ ˢ÷Î_ fi◊Ì. á ⁄‚÷HÎfiÌ Ï¿o‹÷fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ √H΢ ÷˘ VÀÌ‹ ¿Îfl Ë∞ ‰‘Îflı Ï¿ŒÎ›÷Ì »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ’ıÀˇ˘·fiı ⁄ÿ·ı ÷ı‹Î_ ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı ¿˘·Á˘ ‰’flΛ »ı--±fiı ’ıÀˇ˘·fiÌ ÷·fiαı ¿˘·ÁÎfi_ ‹ÒS› fi∞‰_ »ı. ‰‚Ì …√÷‹Î_ ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ¬ÒÀÌ √›Î ’»Ì›ı ¿˘·ÁÎfiΠω’· ¤_ÕÎfl˘ Áı¿Ó Õ˘ ‰Wν Á‘Ì ¬Î·Ì ◊Λ ÷ı‹ fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ±U‹Ì…L› ⁄‚÷H΢fiÎ ¿<· ’fl‰Ã΋Î_ ¿˘·ÁÎfi˘ ÏËVÁ˘ ’ÒflÎ 87Ñ »ı. ±Î_¿ÕΉÎfl Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ‘fl÷ÌfiÎ ’ıÀ΂‹Î_ Ë∞ ±⁄Ωı Àfi ¿˘·Á˘ ±¿⁄_‘ ’Õu˘ »ı, …ı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ¿<· …J◊Î ¿fl÷Î_ ±fiı¿ √H΢ »ı. ±Î_÷Ïfl¿ ÿËfi›_h΋Î_ ¿˘·ÁÎfi_ ÿËfi ¿flÌ Â¿Î÷_ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ‰÷˝‹Îfi ‹˘Àfl˘ ’ıÀˇ˘· ±◊‰Î ÕÌ{· ‹ÎÀı ‰·¬Î_ ‹Îflı »ı. ’fl_÷ VÀÌ‹ ¿Îfl ¤Ï‰W›‹Î_ ¿˘·ÁÎfiÌ ¤Ò¿Ì ’HÎ ⁄Î‚Ì Â¿Âı, ±ıÀ·ı ‰W΢˝ …^fi˘ ‹˘Àfl›√ ±Î’˘±Î’ ⁄ÌΩ_ ÁıÓ¿Õ˘ ‰Wν ·_⁄Î≥ …Âı. ¿ıÀ·Î_¿ ‰Wν ’Ëı·Î_ ±‹ıÏfl¿fi ≥…fiıfl˘±ı ¿˘·Á˘ ⁄΂÷Ì …ı VÀÌ‹ ¿Îfl ’˛Î›˘Ï√¿ ‘˘flHÎı ⁄fiÎ‰Ì Ë÷Ì ÷ıHÎı 1 Àfi ¿˘·ÁÎ ‰Õı 10,400 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ ⁄÷ÎT›˘ Ë÷˘.

¿˘·ÁÎfiÎ ÿËfifiÌ ¿Î›˝Z΋ ’©Ï÷±˘ ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ¢‘Î÷Ì flËı »ı. Ë∞ ◊˘ÕÎ_ ‰Wν ’Ëı·Î_ ¿Î›˝Z΋÷Îfi˘ ±Î_¿ 50Ñ Á ‘ Ì ‹›Î˝ Ï ÿ÷ Ë÷˘. ±Î…ı ’ΉÕflfiÎ V‰w’ı ¿˘·ÁÎfi_ ÿËfi 90Ñ ¿Î›˝Z΋÷Î ÁÎ◊ı ◊≥ ¿ı »ı--±ıÀ·ı ¿ı ÷ı ‹ Î_ √Ϥ˝ ÷ flËı · Ì √fl‹Ì„@÷fiı fiT‰Îb_ À¿Î Á‘Ì ÿ˘ËÌ Â¿Î› »ı. ÿËfifiÌ ⁄ıVÀ ’©Ï÷ fluid-bed combustion »ı, …ı‹Î_ ¿˘·ÁÎfiÌ ¤Ò¿Ì ÁÎ◊ı «ÒfiÎfiÎ ’J◊flfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ¤Ò¿Ì Ï‹Ïl÷ ¿flÌ ±˜fl-V’˛ı ‰Õı ÷ı Ï‹lHÎfiı ⁄˘≥·fl‹Î_ ÿά· ¿flΛ »ı. ±ËŸ ÿËfi ‰¬÷ı ÷ıfi˘ ÿı¬Î‰ ±ı‰˘ ˢ› ¿ı ΩHÎı ·Î·CÎÒ‹ ’˛‰ÎËÌ fl√Õ˘ ‘√‘√÷˘ ±fiı ‘·‰·÷˘ ˢ› ±ı‰_ ·Î√ı , ‹ÎÀı ±ı ’˛ ¿ ÎflfiÎ ÿËfifiı ωiÎÎfi̱˘±ı fluid ωÂıÊHÎ ·Î√ ’ÎÕu_ »ı. ’˛ıÂfl ¿>¿flfiÌ …ı‹ fl√ÕÎfiı ’˛I›ı¿ «˘flÁ ∫«ı 165 fl÷·fi_ ÿ⁄ÎHÎ ±’Λ »ı, ‹ÎÀı ÿËfifiÌ ¿Î›˝Z΋÷ÎfiÎ ‹Î‹·ı ¿Ëı‰Î’b_ flËı÷_ fi◊Ì. ¿˘·Á˘ ’fl_’flÎ√÷ flÌ÷ı ⁄‚ı I›Îflı …ı ’˛ÿÒÊHÎ ◊Λ ÷ıfi_› ’˛‹ÎHÎ ±ËŸ fluid-bed combustion ‹Î_ ¬ÎVÁ_ CÎÀÌ …‰Î ’΋ı, ¿ÎflHÎ ¿ı «ÒfiÎfiÎ ’J◊flfiÌ ¤Ò¿Ì ¿˘·Á΋Î_◊Ì »^ÀÎ ’Õ÷Î ÁSŒflfiı ¢ÊÌ ·ı »ı. ’ÏflHÎ΋ı ÁSŒfl ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ/SO2 ’ıÿÎ ◊÷˘ fi◊Ì. µ’flÎ_÷ ÿËfi 8700 Áı„S›ÁfiÎ fiÌ«Î ÷Î’‹Îfiı ◊Λ »ı, ±ıÀ·ı ’˛ÿÒÊ¿ fiÎ≥ÀˇÁ ±Î˜@ÁÎ≥Õ/NOX ’HÎ fl«Î÷˘ fi◊Ì. ±Î Ω÷fi_ ÿËfi ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÌ VÀÌ‹ ¿Îfl ‹ÎÀı ⁄ıVÀ »ı. µ¿ı· ‹Î√÷˘ ’˛ffi Œ@÷ ±Î‰Î VÀÌ‹ ±ı„L…fifiı ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ ⁄˘fiıÀ fiÌ«ı Á‹Î‰‰Î …ıÀ·_ fiÎfi_ V‰w’ ±Î’‰Îfi˘ »ı. À>_¿‹Î_, fi…fl ’ˢӫı I›Î_ Á‘Ì ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÌ VÀÌ‹ ¿Îfl ‹ÎÀı ·Î· ÏÁBfi· @›Î_› ÿı¬Î÷_ fi◊Ì. 21‹Ì ÁÿÌfiÌ ‰÷˝ ‹ Îfi ËÎ≥-Àı @ fi˘·˘Ï… ÷ı fi Î ’fiflÎ√‹fi ‹ÎÀı ·Ì·_ ÏÁBfi· ’ÎÕı ±ıÀ·Ì … ‰Îfl »ı.á ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

37

±Î…◊Ì ⁄flÎ⁄fl 150 ‰Wν ’Ëı·Î_ 1858‹Î_ fl˘⁄ÀÛ ÏŒÀ˚{flΘ› fi΋fiÎ ±_√˛ı… Á_¢‘¿ı ˉ΋ÎfifiÎ ‰÷νflÎ ‹ÎÀı weather forecast ÂOÿ’˛›˘√ ›˘F›˘ Ë÷˘ ±fiı ÷ı ÂOÿ˘ ’Ëı·Ì ‰Îfl ±_√˛ı∞ ÏÕ@ÂfiflÌ‹Î_

Lnufdafz jiff;f

’˛‰ıU›Î Ë÷Î. ±ËŸ ‰Î÷ »ı ’Ëı·Ì ‰ÎflfiÎ ‰ı‘fl Œ˘fl¿ÎVÀfiÌ

¬Âfi‹Î ˉ΋Îfi ‹ÎÀı ±_√˛ı∞‹Î_ Ωı merry weather

±ı‰˘ ÂOÿ’˛›˘√ ›˘∞ ¿Λ ÷˘ ±˘√HÎÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ Ï⁄˛ÏÀ ÷⁄Ì⁄ F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘flfi_ fi΋ ±‹¿ Ëÿı ›˘B› Ë÷_. ±‹¿ Ëÿı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ÷ıfiı ¬Âfi‹Î fiÏË, ’HÎ ÷˘ŒÎfiÌ Ë‰Î‹ÎfifiÎ ±P›ÎÁ‹Î_ ‰‘ flÁ Ë÷˘. ±Î Ïÿ·«V’Ì ’HÎ Á_Ωı√˘‰ÂÎ÷˚ ±Î¿„V‹¿ flÌ÷ı Ω√Ì. ±ı¿ ‰Îfl ÷ıHÎı ’˛A›Î÷ ÷⁄Ì⁄ÌÂÎjÎÌ ±ıÕ‰ÕÛ …ıfiflı (…‹b_ Ï«hÎ) ·¬ı·Ì ¿Ï‰÷Î ‰Î_«Ì. ¿Ï‰÷Î ‰‚Ì …ıfiflfi˘ ’HÎ ‹Ò‚ ωʛ fiÏË. ÂÌ÷‚ÎfiÌ flÁÌfi˘ ±ı ¢‘¿ Ë÷˘ ±fiı flÁÌ ⁄L›Î ’»Ì ‰¬÷ …÷Î_ ÂÌ÷‚ÎfiÎ fl˘√fi_ fi΋˘ÏfiÂÎfi ‹ÀÌ …‰Îfi_ Ë÷_. ¿Ï‰÷Î ’HÎ ±ı Ωfi·ı‰Î fl˘√fiı ⁄ÿ·ı ·˘ËÌ÷flÁÌ leech/…‚˘ ±_√ı Ë÷Ì. ÿ‰Î¬ÎfiÎfiÌ ⁄flHÎÌ‹Î_ ’flΛı·Ì …‚˘ ˉ΋Îfi ÷˘ŒÎfiÌ ⁄fi÷Î ’Ëı·Î_ ±«Ò¿ ⁄ı«ıfi ◊Λ, À˘« ÷flŒ «Õ‰Î ‹Î_Õı ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ‰flÁÎÿÌ ÷˘ŒÎfi ’HÎ ±«Ò¿ hÎÎÀ¿ı ±ı‰_ ÏfiflÌZÎHÎ ±ıÕ‰ÕÛ …ıfiflı ÷ıfiÎ ¿ÎT›‹› ·¬ÎH΋Î_ ÀÎ@›_ Ë÷_. ÿÎ@÷flÌfi˘ T›‰ÁΛ ¿fl÷Î F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘flı …‚˘ ÁÎ◊ı ÷˘ ·√¤√ ÿflfl˘… ¿Î‹ ’ÎÕ‰Îfi_ ◊÷_ Ë÷_. ±Î…fiÎ ÕΘ@Àfl˘ …ı‹ ±ı„LÀ-⁄Λ˘ÏÀ¿fi_ Ï’˛„VøMÂfi ·A›Î ‰√fl ’˛ı„@ÀÁ fi «·Î‰Ì ¿ı ÷ı‹ ±˘√HÎÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ ÷⁄Ì⁄˘ ±fiı¿ fl˘√˘fiÌ Ï«Ï¿IÁÎ ‹ÎÀı …‚˘ ‰Î’fl÷Î Ë÷Î. ÿ‰ÎfiÌ ÂÌÂ̱˘ ¤ı√Ì …‚˘fiÌ ⁄flHÎ̱˘ ÷ı‹fiÎ ¿⁄ÎÀ‹Î_ ’ÕÌ flËı÷Ì Ë÷Ì. ÿflÿÌfiı ÁÎ_‘΋Î_ ¿‚÷fl ◊÷_ ˢ›, ‹Ò_√˘ ‹Îfl ·ÎB›Î ’»Ì Á˘Ωı «Õu˘ ˢ›, fiÎfi¿Õ˘ …¬‹ ’οÌfiı ‰¿›˘˝ ˢ› ±√fl ÷˘ √Ò‹Õ<_ 38 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

‹À÷_ fi ˢ› I›Îflı ¬flÎ⁄ ·˘ËÌ ¬ıÓ«Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı …‚˘fiı ¿Î‹ı ·√ÎՉ΋Î_ ±Î‰÷Ì Ë÷Ì. ±Î ‰ˆÿ_ Á΋ÎL› flÌ÷ı ¿Îfl√÷ ’HÎ fỉÕ÷_ Ë÷_. ±ı¿ …^fiÌ fi˘Ó‘ ’˛‹ÎHÎı ±˘√HÎÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÌ ±‘‰E«fiÎ √΂΋Î_ Ï⁄˛ÀfifiÎ ÷⁄Ì⁄˘ ’«ÎÁı¿ ·Î¬ …‚˘fiÎ “±ÎÁ΋̔ Ë÷Î. ±Î ·˘ËÌ÷flV›Î ±‘‹ ∞‰˘fi_ ±ıÕ‰ÕÛ …ıfiflı ¿flı·_ ±»Õ÷_ ÏfiflÌZÎHÎ F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘flfiı ¿<÷ÒË·’˛ıfl¿ ·ÎB›_. µkÎfl ›˘¿ÛÂΛflfiÎ ’fl√HÎ΋Î_ ÷À‰÷a ÂËıfl ¬Î÷ı F›Î_ ÷ı ÿ‰Î¬Îfi_ «·Î‰÷˘ I›Î_ ‰Îfl_‰Îfl √Î…‰Ì… ÁÎ◊ı ‰flÁÎÿÌ ÷˘ŒÎfi˘ ◊÷Î_ Ë÷Î_, ⁄·¿ı ±ı „V◊Ï÷ Ï⁄˛ÀfifiÎ ·√¤√ ÷‹Î‹ Á‹ ƒ Ï¿fiÎflı Ë÷Ì. ˉ΋ÎfifiÎ ±P›ÎÁfi _ ÂÎjÎ ⁄ÎS›Î‰V◊΋Î_ Ë÷_ ±fiı ˉ΋ÎfifiÎ ‰÷νflÎ ‹ÎÀı forecast ÂOÿ ’HÎ Ë∞ ±’fiΉΛ˘ fi Ë÷˘. ‰¬÷˘‰¬÷ …fi∞‰fifiı ¬˘fl‰Ì fiά÷Î_ ÷ı‹… ‹Î»Ì‹Îfl˘fiı Ωı¬‹‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿı÷Î_ ÷˘ŒÎfi˘fiÎ ’Ò‰Î˝fi‹Îfi ‹ÎÀı ¿ÿΫ …‚˘fiÌ ‰÷˝c_¿fiı ’ÎflÎÂÌÂÌ ÷flÌ¿ı ‰Î’flÌ Â¿Î› ±ı‰Ì ‘ÎflHÎÎ ÁÎ◊ı F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘flı ’˛›˘√˘ Âw ¿›Î˝. Á_¢‘fi‹Î_ ’˛◊‹ ÿ˘fl Œ@÷ ±‰·˘¿fifi˘ Ë÷˘. ‹ıÏfl‰ı‘flı Ωı›_ ¿ı ±ıÕ‰ÕÛ …ıfiflı ¿Îœı·_ ÷ÎflHÎ ¬˘À<_ fi Ë÷_. ¿Î«fiÌ ’Îflÿ½¿ ⁄flHÎÌ‹Î_ flËı·Ì …‚˘ À˘« ÷flŒ «Õı ±fiı I›Î_ … «˘ÓÀı·Ì flËı ±ı ’»Ì ◊˘ÕÎ ¿·Î¿˘‹Î_ ¤Îflı ’‰fi ÷◊Î √Î…‰Ì…

Gjf+tf af[zf[dfl8z h[jfl h/f[

ÁÎ◊ı ‰flÁÎÿ ÷ÒÀÌ ’Õ÷˘ Ë÷˘. ‹ıÏfl‰ı‘flfiÎ ±fi‹Îfi ‹…⁄ ÷˘ŒÎfi ’Ëı·Î_ ˉÎfi_ ¿<ÿfl÷Ì flÌ÷ı ωz÷ «ÎÏ…*√ ◊÷_ Ë÷_, …ı fi Ì Ï‰z ÷ « _ ⁄ ¿Ì› ±Áfl …‚˘fiı ⁄ı«ıfi ¿flÌ ‹Ò¿÷Ì Ë÷Ì. ⁄Ì∞ ‰Î÷ ÷ıHÎı ±ı ‹Î¿Û ¿flÌ ¿ı ⁄flHÎÌ‹Î_ ’flΛı·Ì ⁄‘Ì …‚˘ fiÏË, ’HÎ ‹ÎhÎ ±ı¿ …‚˘ À˘« ÷flŒ ±Îfl˘ËHÎ ¿fl÷Ì Ë÷Ì. ±Î‹ ⁄fi‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Â_ ? ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı …‚˘fiÎ Á‹ÿΛ‹Î_ pecking order /±Ï‘ø‹fi _ ’ηfi ¿flÎ÷_ Ë÷_. (to peck = À˘·˘ ‹Îfl‰˘.) ÏÁÏfi±fl ¿>¿Õ˘ ÷ıfiÎ ±ÎÏ‘’I› fiÌ«ıfiÎ ⁄ÌΩ ¿>¿ÕÎfiı À˘·Î ‹Îfl÷˘ Œflı ±fiı ÷ı ⁄ÌΩı ¿> ¿ Õ˘ ’˘÷ÎfiÎ Á΋ÎÏ…¿ ÿflFΩ ’»Ì ÷fl÷fiÎ hÎÌΩ ¿>¿ÕÎfiı À˘·Î ‹Îfl‰Îfi˘ ±Ï‘¿Îfl ¤˘√‰ı ÷ı‹ ⁄flHÎÌfiÌ ‹ÎhÎ ÏÁÏfi±fl …‚˘ ±Îfl˘ËHÎ ¿flÌ Â¿÷Ì Ë÷Ì. ±Î ‰÷˝c_¿ Ωı÷Î_ ‹ıÏfl‰ı‘flfiı ·ÎB›_ ¿ı ⁄‘Ì …‚˘fiı ⁄flHÎÌ‹Î_ Á΋ÀÌ flÎ¬Ì Â¿Î› fiÏË. ±Î◊Ì ÷ıHÎı ’Îflÿ½¿ ¿Î«fiÌ 12 ‹˘ÀÌ (1 ‹ÌÀfl ¨«Ì) ⁄flHÎ̱˘ ·Ì‘Ì. √˘‚οÎfl M·ıÀŒ˘‹˝ ’fl ÷ı‹fiı Á¿Û·‹Î_ √˘ÃT›Î ’»Ì ±_ÿfl ÷Ï‚›_ œo¿Î› ±ıÀ·_ ◊˘Õ<_¿ ’ÎHÎÌ ¤›* ±fiı ÿflı¿ ⁄flHÎÌ‹Î_ ±¿ı¿ …‚˘ ‹Ò¿Ì. µ’fl À˘«fiÎ ¤Î√ı Ï’k΂fiÌ fi‚οÎfl ÀuÒ⁄ Ë÷Ì, …ı‹Î_ „V’˛_√‰Î‚Ì ÿÎ_ÕÌ √˘Ã‰ı·Ì Ë÷Ì. …‚˘ ÷ı ÀuÒ⁄‹Î_ ’˛‰ıÂı ±ıÀ·ı ÿÎ_ÕÌ »À¿ı ±fiı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Ì CÎ_ÀÕÌ ‰Î√‰Î ‹Î_Õı ±ı ’˛¿Îflfi_ ±Î›˘…fi Ë÷_. À>_¿‹Î_, ⁄flHÎ̱˘ ’fl Á÷÷ fi…fl flά‰ÎfiÌ …wfl fiÏË. F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘fl ⁄ÌΩ ±˘flÕ΋Î_ ˢ› ¿ı ’»Ì flÎÏhÎ ÿflQ›Îfi ÏfiƒÎ‹Î_ ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷ıfiı ÷˘ŒÎfifi˘ ±Î√˘÷fl˘ Á_¿ı÷ ÷I¿Î‚ ‹‚Ì Ω› ÷ı‹ Ë÷˘. ⁄Îfl ’ˆ¿Ì …ıÀ·Ì ‰‘ CÎ_ÀÕ̱˘ ⁄Î…ı ±ıÀ·Ì … ÷˘ŒÎfifiÌ Â@›÷Î ‰‘Îflı ±ı ÁÎÿo ·˘Ï…¿ Ë÷_. 1850 fiÎ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ±fiı¿ ‰¬÷ CÎ_ÀÕ̱˘ ‰Î√Ì, ÿfl ‰¬÷ı F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘flı ÂËıflfiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_V◊ÎfiÎ ’˛‹¬fiı ÷˘ŒÎfifiÎ ±Î√‹fifiÌ «ı÷‰HÎÌ ±Î’÷˘ ’hÎ ËÎ◊˘ËÎ◊ ’ˢӫÎÕu˘ ±fiı ·√¤√ ÿflı¿ ‰¬÷ı ÷ıfi˘ ‰÷νfl˘ Á«˘À ’fl‰Îfl ◊›˘. ⁄Ì…ı ‰Êı˝ flÎHÎÌ Ï‰@À˘Ïfl›Î±ı Great Exhibition ÷flÌ¿ı ’_¿Î›ı·˘ …ı ±¤÷’Ò‰˝ ωr‹ı‚˘ ¬S·˘ ‹Ò@›˘ ÷ı‹Î_ F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘flı ’˘÷ÎfiÌ Â˘‘ ’˛ÿϽ÷ ¿flÌ. ‹ı‚ÎfiÎ ÁÎÕÎ ’Î_« ‹ÏËfiÎ ÿflQ›Îfi ±ÎÂflı 60,00,000 ·˘¿˘±ı

÷ıfiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Ì, …ı‹fiÎ ‹ÎÀı Ωı‰Î·Î›¿ «ÌΩı ·√¤√ 14,000 Ë÷Ì. ωÂı Ê ±Î¿Ê˝ H Î …‹Î‰fiÎfl «ÌΩı ‹ Î_ ‹ı Ï fl‰ı ‘ flfiÌ ¿˙÷ ¿ ’˛ ı fl ¿ ⁄flHÎ̱˘ ±fiı …‚˘ ’HÎ Á΋ı· Ë÷Ì. T›Î’ÎflÌ …ËÎΩıfiÎ ‰Ì‹Î ·ı÷Ì ‹ÂËÒfl ·˘≥Õ ‰Ì‹Î ¿o’fi̱ı ‹ıÏfl‰ı‘flfi_ ÁΑfi ‰ÁÎT›_ ±fiı ‰Î’›* ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ıfiÎ ‰÷νflÎ Á«˘À ˢ‰Îfi_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±ÎM›_. ±ËŸ◊Ì ‰Î÷ ±Î√‚ fi ‰‘Ì. Ï⁄˛ À fifiÎ_ ÷‹Î‹ ⁄_ ÿ fl˘‹Î_ ±fiı Ï¿fiÎflΉ÷a √΋˘‹Î_ …‚˘fiÌ ⁄flHÎ̱˘ √˘Ã‰‰Î ‹Î√÷Î F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘fl Á΋ı fl˘⁄ÀÛ ÏŒÀ˚{flΘ› fi΋fi˘ ËflÌŒ ΩB›˘. ÏŒÀ˚{flΘ› ˉ΋Îfifi˘ ±P›ÎÁÌ Ë÷˘ ±fiı ‰Ê˘˝ ’Ëı · Î_ √ηΒÎ√˘Á ÀÎ’Á‹ÒËfiÌ ‹·Î¿Î÷ ·ıfiÎfl «ÎSÁ˝ ÕÎω˝fifiÎ “⁄Ì√·” …ËÎ…fi˘ ¿ıMÀfi Ë÷˘. (µIøÎ_Ï÷‰Îÿfi˘ ’˛¬fl ωfl˘‘Ì ’HÎ ¬fl˘.) ÷˘ŒÎfifiÌ ±Î√ÎËÌ ‹ÎÀı ÏŒÀ˚{flΘ› VÀ˘‹˝ B·ÎÁ ‰Î’fl‰ÎfiÌ ÏˋΛ÷ ¿fl÷˘ Ë÷˘. VÀ˘‹˝ B·ÎÁ‹Î_ ±ı‹˘Ïfi›Î, ¿’Òfl, ’˘ÀıÏ›‹ fiÎ≥ÀˇıÀ, ±ÎS¿˘Ë˘·fi_ Ï‹lHÎ ¤fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ Ë÷_. ÷˘ŒÎfifiÎ ±Î√‹fi ’Ëı·Î_ Ï‹lH΋Î_ ÁÒZ‹ ¿ÿfiÎ VŒÏÀ¿˘ fl«Î› ±fiı ÷ı ‘Ò_‘‚_ ⁄fiı. ÏŒÀ˚{flΘ›fiÌ Âά Ωı÷Î_ Ï⁄˛ÏÀ Áfl¿Îflı »ı‰Àı ±ı‰Î … VÀ˘‹˝ B·ÎÁ ⁄_ÿfl˘‹Î_ ±fiı ÷À‰÷a √΋˘‹Î_ ‹Ò¿ÎT›Î ±fiı ˉ΋Îfi¬Î÷αı ÷ı‹fiÎ ±Î‘Îflı ÀıÏ·√˛ÎŒ ¶ÎflÎ ‰÷νflÎfi_ ’˛ÁÎflHÎ Âw ¿›*. ¿‹fiÁÌ⁄ı ±Î√ÎË̱˘ Ïfi›Ï‹÷ flÌ÷ı ¬˘ÀÌ ’ՉΠ·Î√Ì. fl˘⁄ÀÛ ÏŒÀ˚{flΘ› ÿı¤fl‹Î_ (±fiı ’ην‹ıLÀ‹Î_) ±ıÀ·˘ ‰√˘‰Î›˘ ¿ı ÷ıΩı‰‘fi˘ ‹ÎfiÏÁ¿ hÎÎÁ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ±ÁèÎ ⁄L›˘. 1865 ‹Î_ ÷ıHÎı ±jÎÎ ‰Õı √‚Î ’fl ¿Î’ ‹Ò¿Ì ±ÎI‹ËI›Î ¿flÌ fiάÌ. F›˘…˝ ‹ıÏfl‰ı‘fl 77 ‰Ê˝ ∞T›˘, ’fl_÷ ÷ıfiÌ ±∞⁄˘√flÌ⁄ ¢‘ ’˛‹ÎHΤÒ÷ Ãflı ÷ı‰˘ ±‰Áfl ÷ıfiÎ ∞‰÷Î∞‰÷ ±ÎT›˘ fiÏË. ¢‘ ◊›ÎfiÎ_ ⁄flÎ⁄fl 100 ‰Ê˝ ’»Ì 1951 ‹Î_ Œı „ VÀ‰· ±Î˜ Œ Ï⁄˛ À fi fi΋fi _ ’˛ ÿ ½ fi ›˘Ω› _ I›Îflı ˉ΋Îfi¬Î÷αı 12 ⁄flHÎ̱˘fi˘ ÷tfi ±Á· …ı‰˘ ÁıÀ ÷ˆ›Îfl ¿flÎT›˘. fi‹Òfi˘ ÏÁQ⁄˘Ï·¿ Ë÷Îı, ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ …‚˘ fi Ë÷Ì. ⁄ÌΩ_ ·√¤√ 50 ‰Ê˝ ’»Ì 2002 ‹Î_ όϷ’ ¿˘Ï·LÁ fi΋fiÎ Ï…iÎÎÁ ˉ΋ÎfiÂÎjÎ̱ı Q›Ï{›‹‹Î_ ’Õı·Ì ±ı ⁄flHÎ̱˘ ’fl …‚˘fi˘ ’˛ı„@À¿· ±¬÷fl˘ ¿›˘˝. ‹ÏËfiα˘ Á‘Ì ÷ı …‚˘fiÌ ‰÷˝c_¿fi_ ÏfiflÌZÎHÎ ¿fl÷˘ flè΢. Ïfl{SÀ? …‚˘ Á«˘À flÌ÷ı ÷˘ŒÎfifiÌ ±Î√ÎËÌ ¿fl÷Ì Ë÷Ì.á ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

39

Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¤Îfl÷Ì› µ’√˛Ë˘ »^’Ì fiˆÁÏ√˝¿ ÁQ≤Ï© ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¢‘Ì ¿Îœı »ı ? ·ÎB›˘. ±ı¿ ‰¬÷ µkÎfl ’˛ÿı‹Î_ ÷◊Î ‹K› ’˛ÿı‹Î_ ±ı„LÀfiο˘˝ÏÀ@Á ¬Î÷ÎfiÎ ±‹·ÿÎfl˘ ¿ıÀ·Î_¿ ¬ı÷fl˘ ’fl ±˘Ï«_÷Î ÿfl˘ÕÎ ’ÎÕı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı I›Î_ ⁄ÌΩ Ïfiÿ˘˝Ê ’ο ‰E«ı »^’Ì flÌ÷ı √Î_ΩfiÎ (¤Î_√fiÎ) »˘Õ µ√ÎՉ΋Î_ ±ÎT›Î »ı. ±Î »˘Õ ’HÎ ÁÎ√fl’ıÀ΂‹Î_ ÷fl÷Ì ‹Î»·Ì±˘ …ı ‰ Î √˘Ï’÷ »ı. ⁄Ë fi∞¿ √›Î ‰√fl ÷ı ‹ fiı ±˘‚¬Ì ¿Λ ÷ı ‹ fi◊Ì. ±ı … flÌ÷ı …_√· ‰E«ı ¿ı À ·Î_ ¿ T≤Z΢ ¿Î’Ìfiı I›Î_ ¿flÎ÷Ì √Î_ΩfiÌ ¬ı÷Ì ±ı„LÀfiο˘˝ Ï À@Á ¬Î÷ÎfiÌ “fi…flı” ÂÌ flÌ÷ı «Õı ÷ıfi˘ ¤ıÿ ¬ıÕ>÷˘ ’Î‹Ì Â¿÷Î fi◊Ì. Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ fiÎ ±z÷fi ÁΛLÁ ±_√ı ÷ı‹fiı ’HÎ ¿ÂÌ √÷Î√‹ fi◊Ì. á hÎÌ…\_ ºWÀÎ_÷ ‰‚Ì Áÿo÷fl …\ÿo »ı, ’fl_÷ ‰Ê˝ …\ÿo fi◊Ì. 1989 fi_ … »ı. ≥„LÕ›fi Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ µ’√˛Ë IRS-1A ·˘L« ¿flΛΠ’»ÌfiÎ ±ı ⁄ÌΩ ‰Êı˝ ±ıÏ’˛·‹Î_ µfi΂˘ Ωıfl ’¿Õı ÷ı ’Ëı·Î_ ¤Î¬flÎ-fiÎ_√· ¿ÚÏh΋ Áfl˘‰flfiÎ ‹A› ≥…fiıflfiı Á_ÿı¢ ’ˢӫı »ı ¿ı, “±Î ‰Êı˝ Ïˋη›‹Î_ ⁄flŒ …flÎ ±˘»˘ ’Ì√‚Ì flè΢ »ı, ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ Áfl˘‰flfiÎ …‚Á_«›‹Î_ 30Ñfi˘ ¿Î’ ±Î‰‰ÎfiÌ ‰¿Ì »ı. ±Î‹Î_ ¿ÿΫ ⁄ı-±ı¿ À¿Î …ıÀ·Ì ‰‘CÎÀ flËı, ’fl_÷ 30 fiÎ ±Î_¿ÕÎfiı ÁflıflΠ√HÎÌ Ë‰ı ÏÁ_«Î≥ ‹ÎÀı ’ÎHÎÌ »˘Õ‰Îfi_ ±Î›˘…fi √˘Ã‰Ωı.” ‹A› ≥…fiıflfi_ Á΋ÎL› iÎÎfi ’ı·Î ‹Î»Ì‹Îfl˘fiÌ ¿ı ¬ıÕ>÷˘fiÌ ¿ZÎÎfi_ fi◊Ì. ±Î√˘÷flÌ «ı÷‰HÎÌ ¿›Î ‰ˆiÎÎÏfi¿ ¿ÏflU‹Î ¶ÎflÎ ‹‚Ì ÷ıfi˘ ±ıfiı ’Òflı’Òfl˘ A›Î· »ı, »÷Î_ IRS1A ÁıÀı·Î≥Àı ¿Îœı·˘ Ïˋη›fi˘ Œ·Îÿı ÁΫ˘ ’ÕuÎ ⁄Îÿ ÷ıfiÎ ‹fi‹Î_ ’HÎ ±«_⁄˘ Ω√ı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ¤Î¬flÎ ‹ıfiı…‹ıLÀ ⁄˘ÕÛfiÎ Á_«Î·¿˘ flÎË÷fi˘ ÿ‹ ¬ıÓ«ı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÏË‹ÎE»ÎÏÿ÷ Ϭfl˘fi˘ ⁄flŒ flÎ⁄ı÷Î ‹…⁄ ’Ì√‚‰ÎfiÎ A›Î·‹Î_ ÷ı‹HÎı ¤fl’Òfl ’ÎHÎÌ Ωı fiËıfl˘‹Î_ ‰Ëı÷_ ¿flÌ ÿÌ‘_ ˢ÷ ÷˘ ‹ı fiÎ ±_÷ı ÷◊Î …^fifiÎ ±Îfl_¤ı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ÏÁ_«Î≥…‚fi˘ ’›Î˝M÷ …J◊˘ flËı÷ fiÏË. á «˘◊˘ ±fiı »ıS·˘ Ï¿VÁ˘ ŒflÌ √…flÎ÷fi˘ »ı F›Î_ 40 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

(±fiÁ_‘Îfi ±_¿fiÎ »ıS·Î ¿‰flfi_ «Î·)

¤Ò √ ¤˝ fi Î …‚¤_ Õ Îflfi _ ·ı ‰ · Á÷÷ fiÌ«_  √›Î ⁄Îÿ ’Î÷΂¿>‰Îfi_ ÕˇÌÏ·_√ ±Ïfi‰Î›˝ ⁄L›_ »ı. Á΋ÎL› flÌ÷ı ±ı ¿Î‹ ·˘ÀflÌfiÌ ÏÀÏ¿À ¬ıÓ«‰Î ¿fl÷Î_ ⁄Ë …\ÿ_ fi◊Ì. ·Î√Ì ÷˘ ·Î√Ì, fiÏË÷fl ¬«ı˝·Î ’ˆÁÎfiÎ ÁÎÀ΋Î_ ’ÎHÎÌ ‹‚‰Îfiı ⁄ÿ·ı ’ˆÁÎfi_ ’ÎHÎÌ ⁄fiı. ÁŒ‚÷Îfi˘ ±Î_ ¿ ÷ı ‹ Î_ ¿Î›‹ fiÌ«˘ flËı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ¤Ò√¤˝fi˘ …‚¤_ÕÎfl ’fl_’flÎ√÷ Àı„@fi¿ ‰Õı ¢‘‰˘ ÁËı·˘ fi◊Ì. Á˘ ÀuÒ⁄‰ı·fi_ ÕˇÌÏ·_√ ¿flΛ I›Îflı ÁflıflΠ45-50 ‹Î_ … ’ÎHÎÌ ‹‚ı »ı. ’fl_÷ ±ı Ë÷ÎÂÎ…fi¿ Ï«hÎ 1988 ’Ëı · Î_ fi  _ »ı . ≥„LÕ›fi Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥À IRS-1A fi_ ·˘„L«_√ ◊›ÎfiÎ ⁄ÌΩ ‰Êı˝ Ï«hÎ ⁄ÿ·Î› »ı. √…flÎ÷ Áfl¿Îflfiı ¿Ëı‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ¿ı ÀuÒ⁄‰ı· ‹ÎÀı ÕˇÌÏ·_√ ±‹¿ Ãı¿ÎHÎı ¿fl˘ ÷‹¿ Ãı¿ÎHÎı fiÏË. Ωı÷Ωı÷΋Î_ ÁŒ‚÷Îfi˘ 45Ñ ◊Ì 50Ñ fi˘ ±Î_¿ »·Î_√ ‹ÎflÌ 90Ñ fiı V’Âa Ω› »ı. ±Î ’˛¿Îflfi˘ …˜¿’˘À Œ@÷ √…flÎ÷fiı fiÏË, ⁄‘Î_ flÎF›˘fiı ·Î√ı »ı. µÿÎËflHÎ ‹ÎÀı µkÎfl ’˛ÿı ⁄ıVÀ ·ı¬Î›, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiı ·√÷Î_ ¬«˝-·Î¤fiÎ ±Î_¿ÕÎ µ’·O‘ »ı. µ’flfiÎ ¿˘Ã΋Î_ ÷ıfi_ Áfl‰ˆ›_ ‰Î_«Ì ·˘--±fiı ›Îÿ flά˘ ¿ı ÷ı ‹ÎhÎ ±ı¿Îÿ flÎF› ’Òfl÷Î »ı ÷◊Î Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥Àı ¤Îfl÷fiÌ ±fiı¿ fiˆÁÏ√˝¿ ÁQ≤Ï©±˘ ’ˆ¿Ì ‹ÎhÎ ±ı¿ ÁQ≤Ï©fiÎ (√˛ÎµLÕ ‰Î˜ÀflfiÎ) ¬Î÷ı ¿flı·Ì fiÎHÎÎ_⁄«÷fiÎ »ı. ±Î ⁄‘Î_ ºWÀÎ_÷˘‹Î_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fi˘ ¿‹Î· »÷˘ ◊Λ »ı. ¿<ÿfl÷Ì Á_’ÿÎfi˘ ¤_ÕÎfl ’√ ÷‚ı ‹˘…^ÿ ˢ‰Î »÷Î_ ¤·¤·Î Á_¢‘¿˘±ı ¿flı·_ ¤ÒV÷Ïfl› Á‰ı˝ZÎHÎ ÷ıfiı ¢‘Ì fi ¿ı ±fiı ’»Ì I›Î_ ÁıÓ¿Õ˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥Àfi˘ ¿ı‹ıflÎ ‹_ÕÎ÷Î ÁQ≤Ï©fi˘ ’k΢ ·Î√Ì Ω› ÷ıfiı ¿‹Î· fi √H΢ ÷˘ ⁄Ì…\_ Â_ ? ±ËŸ …‹Ìfi ’fl ⁄ıÃÎ …ı ÁQ≤Ï© K›Îfi ⁄ËÎfl Ω› ÷ıfiı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ CÎÒ‹÷˘ ÁıÀı·Î≥À ÂÌ ¿fl΋÷ ‰Õı ¢‘Ì ¿Îœı »ı ÷ı Á‹…‰Î …ı‰_ »ı. Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiı ±‘¿«flÎ √…flÎ÷Ì‹Î_ ÿÒfl Á_‰ıÿfi ¿Ë˘ ÷˘ ±ı ¤ƒ_¤ƒÌ ÷fl…^‹˘ ÂOÿÎ◊˝fiÌ º„WÀ±ı ¬˘À˘ fi◊Ì. ±·⁄kÎ, ’˛«Ï·÷ flÌ÷ı ÿÒfl Á_‰ıÿfi ±ı ÀıÏ·’◊Ìfi˘ √…flÎ÷Ì

¤Ò√¤˝‹Î_ ‘Î÷fiÎ ¬Ïfi…¤_ÕÎfl ˢ› I›Î_ …‹Ìfifi_ ÷Î’‹Îfi ’›Î˝› »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ Ωı ¿ı ÁıÀı·Î≥Àfi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ …\ÿ_ flËı »ı, ÷˘ …‚¤_ÕÎfl˘ ˢ› I›Î_ ⁄Ë …\ÿÌ ⁄Î⁄÷ »ı. ±Î Ω÷fiÎ Á‰ı˝ZÎHÎ ‰‚Ì ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ±·√ ˢ› »ı. ’λ‚fi˘ ÏÁ©Î_÷ ⁄Ë Áfl‚ »ı, …ıfiÎ CΙfiÎ_ ¬ı÷fl˘ ±‹¿ ‰ı‰·ıL◊fiÎ_ ‰Hνfi ‹ÎÀı ¤ÎÊÎ ’HÎ ±CÎflÌ ‰Î’fl‰Ì Ï¿flH΢fiı flÌŒ˚ · ı @ À ¿flı »ı , ÷˘ …wflÌ fi◊Ì. ÁËı… K›Îfi’Ò‰˝¿ ‰Î_«˘. á ±‹ÿΉÎÿ ÁÏË÷fiÎ_ ±Î’HÎÎ_ ‹A› ÂËıfl˘ ÿfl ’˛¿ÎÂfiÌ ‹˘…^ÿ√Ì‹Î_ ·√¤√ ÿflı¿ Á‹ƒ‹Î_ ‹Î»·ÌfiÎ_ À˘‚Î_ ÿÂν‰÷_ ‰Êı ˝ ¿ı À ·Î_ Œı · Λ »ı ÷ı ’˛ ◊ ‹ V‰ÿı Â Ì Ïfl‹˘À ‰V÷fiı ±˘‚¬Î‰Ì ÿı÷˘ ’˘÷Îfi˘ fl_√ »ı ’ÎHÎÌ ÷‹¿ ‰ı‰·ıL◊fiÎ_ Ï¿flH΢fiÌ Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥À IRS-1A fiÎ ·˘„L«_√ ’Ëı·Î_ ¬fl˘, ’fl_÷ ±ı ‰V÷ fi…fl Á΋ı ˢ‰Ì ÏŒo√flÏ’˛LÀ fl«ı »ı. Áfl¿Îflfiı ’οı ’Λı ¬⁄fl fi Ë÷Ì. ‹Î«˝, 1988 Ωı ≥ ±ı . ‹ A › ÁÎ÷ fl_ √ ˘‰Î‚Î ±√ε …ı ºWÀÎ_÷˘ ÀÎ_@›Î_ ÷ı‹fiÎ_ ‹Î_ ¿Î‹ı ·Î√Ì √›ı·Î ±ı ÁıÀ· ı Î≥Àı ⁄Îfl ‹ÏËfiÎfiÎ Á_ ÿ ¤ı ˝ √…flÎ÷fiÎ Á‹ƒ‹Î_ IRS-1A ÁÒ › ˝ ’ ˛ ¿ ÎÂfiÎ …ı fl_ √ fiı ±Î‰Ì ‰V÷ Á«˘À ±Î_¿ÕÎ 1991 ‹Î_ ¿ÎœÌ ±ÎM›Î. ÿÎ. ÷. ±‹ÿΉÎÿ ÂËıflfi˘ ‰ÎÏÊ˝¿ Œı·Î‰˘ — 13.92 fiı ’fl˘ZÎ flÌ÷ı ÿı¬Î›ı·Î ÀuÒfiÎ …ı‰Ì ’flΉÏ÷˝÷ ¿flı ÷ı‰Î fl_√fiÌ ÷ı ÿı¬Î› »ı. «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl. ‹Î»·ÌfiÌ ±fiı Ïˋη›fiÎ ±˘»Î ±·⁄kÎ, ωr ‹ÎhÎ ±Î‰Î_ ºU›Ï¿flH΢fi_ ’Ì√‚ı · Î ⁄flŒfiÌ ‰Î÷ ¿fḻı . … ⁄fiı·_ »ı ±ı‰_ fi◊Ì. ωz÷ «_⁄¿Ì› á ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’ËÎÕÌ Ë‰Î≥ ÀÎ’ ’fl ‹ÌÃÎ Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ fi˘ µ’√˛ Ë ’À·‹Î_ ‹ÎHÎÁfiÌ ±Î_¬ ‹ÎÀı ºU›‹Îfi ’ÎHÎÌfiÌ Ëo‹ıÂÎ_ ¬ıÓ« flËı÷Ì Ë÷Ì. ±ı¿ ‰Îfl ‹Î»·ÌfiÎ À˘‚Î_ fi  _ ’√ı w _ ±ı‰˘ 0.5 ◊Ì 100 ‹Î≥ø˘‹ÌÀflfi˘ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ·ıLÕÁıÀ-1 ÁıÀı·Î≥Àı (fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ) ·Ì‘ı·Ì ÷Á‰Ìfl˘ ±‰·˘¿÷Î fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘±ı Á‹ƒ…‚fiÎ ÀıQ’˛ı«flfi˘ ÷ŒÎ‰÷ fl_√’À· ±I›_÷ ÁÎ_¿Õ˘ »ı. (…\±˘, fl_√Ìfi ‹Î’Ìfiı ¿Îœı »ı. ±Î‹ ÷˘ ’ÎHÎÌfi_ ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹.) flıÏÕ±˘ ‹˘Ω_◊Ì Âw ÷Î’‹Îfi ⁄‘ı ±ı ¿ Áfl¬ _ flËı ‰  _ ¿flÌfiı √΋ΠϿflH΢ Á‘Ì ·_⁄Î÷Î ⁄ıLÕ‹Î_ Ωı≥±ı, »÷Î_ ±‹¿ Ãı¿ÎHÎı ˉÎfiÌ ±ı ºU›‹Îfi fl_√’À·fiı ⁄Îÿ ¿fl˘ ÷˘ √fl‹ ·ÒfiÌ …ı‹ √fl‹ÎÀ˘ ‰‘ ˢ› ⁄οÌfi˘ ÁÎ◊fl˘ ÷˘ ¬ÎVÁ˘ Œı·Î›ı·˘ »ı. »ı. ±Î ËÒ_ŒÎ‚Î ’ÎHÎÌ‹Î_ ÁÒZ‹ ÷fl· CÎb_ ¬w_ …√÷ ‹ÎHÎÁfiÌ ±Î_¬ ‹ÎÀı ∞‰˘/phytoplanktons e·ıŒÎ·ı ±ºU› flËı÷Î_ ±Î‰Î_ Ï¿flH΢ ¶ÎflÎ T›@÷ »ı …ı‹fiı ±Îfl˘√‰Î ‹Î»·Î_ I›Î_ ◊Λ »ı. …‹Î‰À ¿flı »ı. ωÂıÊ √fl‹ ’ÎHÎÌ µÿÎËflHÎ ÁÎ◊ı ‰Î÷ ¿fḻı. ¿˘≥ ’HÎ …\ÿÌ ‰ı‰·ıL◊fiÎ_ ±‘˘fl@÷ Ï¿flH΢fiı ‰V÷ ’˘÷ÎfiÌ ±Î√‰Ì flÌ÷ı ÁÒ › ˝ fi Ì ÷À‰÷a Á‹ƒ‹Î_ …\ÿÎ fl_√fi˘ ·ÌÀ˘ ÿÌÃ˘, …ı 0 µIÁÏ…˝ ÷ ¿flı , ‹ÎÀı Ïfl‹˘À √fl‹Ìfiı ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flı »ı ±fiı ’»Ì ÷ıfiı ±ÎÁ’ÎÁfiÎ ÁÎ√fl…‚ ¿fl÷Î_ 11 Áı„S›Á ±˘»\_ ÷Î’‹Îfi ⁄÷Ή÷˘ Ë÷˘. ±Î ’k΢ ¤Ò√¤˝‹Î_ Áı„LÁ_√fiÎ µ’√˛Ëfiı ±ıÀ·˘ ¤Î√ ’flΉÏ÷˝÷ ¿flı »ı. Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÌ ‰Î÷ ‰Ëı ÷ Ì ±fiı Á‹ ƒ ÷flŒ …÷Ì ‹ÌÃÌ ‰ÌflÕÌfi˘ Ë÷˘. …ÿ˘ ÿı¬Î› »ı. ¤Î¬flÎ-fiÎ_√·fiÎ »ı I›Î_ Á‘Ì Œ@÷ ±ıÀ·_ ›Îÿ flά‰_ ’Òfl÷_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ‰√fl ±ı ‰Î÷ ¿ÿÌ K›Îfi‹Î_ ±Î‰÷ ¿ıÁ‰Î‚Î Ïˋη›fiÎ ⁄flŒfi_ ’HÎ √HÎΛ ¿ı ÷տ΋Î_ ‹Ò¿ı·˘ ·˘¬_Õfi˘ À<¿Õ˘ fiÏË. ±Î ‰ıÕŒÎ÷Î ’ÎHÎÌfiı ±_¿ı ¿fl‰Î ±‹ıÏfl¿Î±ı ±ı‰_ … »ı. ⁄flŒ‹Î_ √fl‹Ì ˢ› ÷ı ±fiı ·Î¿ÕÎfi˘ «˘Á·˘ ±ı¿Áfl¬Ì flÌ÷ı ÀÎ’ ’fl … Á_A›Î⁄_‘ ÀuÒ⁄‰ı· fiÎA›Î. ¿ÿΫ ‹Îfi‰Î·Î›¿ fi ·Î√ı, ’fl_÷ √fl‹ ◊÷Î fi◊Ì. ÁÎÿÎ ¿ı‹ıflÎ ‰Õı ÷ı‹fi˘ á ±‰¿Î›ÎhÎÌ flοı  ‹ν ± ı Áı S ›Ò ÷ 7 ¤˙Ï÷¿ÂÎjÎfi˘ Ïfi›‹ ±ı »ı ¿ı Á_›@÷ Œ˘À˘√˛ÎŒ ¬ıÓ«‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ⁄Lfiı ›Îfi‹Î_ ◊ Ì ¤Îfl÷fi _ Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ ¿› * I›Îflı ’ÿÎ◊˝ fi  _ ÷Î’‹Îfi ±ı O Á˘S›Ò À ‰E«ı ÷Î’‹Îfifi˘ Ï⁄·¿<· Œfl¿ …HÎΛ ±˘ÏflVÁÎfiÎ ¿Î_Ãı fi‰˘ ÀÎ’ ‹‚Ì ±ÎT›˘. ±Î {Ìfl˘fiÎ (‹Î≥fiÁ 273.15 0 fiÏË, ’fl_÷ √fl‹ÌfiÎ_ ±‘˘fl@÷/infraÀÎ’ ’Ëı·Î_ @›Îflı› fi…flı «Õu˘ fi Ë÷˘ ±fiı Áı„S›ÁfiÎ) ÏfiQfi÷‹ ·ı‰·ı fi red ÷◊Î ⁄ÌΩ_ ±ºU› Ï¿flH΢fiı ’Îfl¬Ì ¤Îfl÷ Áfl¿ÎflfiÎ flı¿˘ÕÛ‹Î_ ÷ıfi_ ±„V÷I‰ fi Ë÷_. ΩHÎ÷˘ ¿ı‹ıflÎ ‰’flΛ˘ ˢ› I›Îflı ·˘¬_Õ ’Ë˘Ó « ı I›Î_ Á ‘ Ì ÷ı ‹ Î_ flËı · Ì á ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ ÁıÀı·Î≥Àfiı ⁄ÿ·ı ω‹Îfi ¶ÎflÎ ÷ı‹… ·Î¿Õ<_ ÷Á‰Ìfl‹Î_ …\ÿÎ ÷flÌ ±Î‰ı √fl‹ÌfiÎ »ıS·Î ±_¢ fiÎ⁄Òÿ ◊÷Î Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ ¿flÎ÷ _ ±fiı ¤Îfl÷‹Î_ ’HÎ ±ı … »ı. ⁄Ì∞ ±fiı¿ «ÌΩıfiı ±ı … ’˛‹ÎHÎı fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı Ïˋη›fi˘ ⁄flŒ ’©Ï÷ ±‹·Ì Ë÷Ì. ‘fl÷Ì◊Ì 10 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı ±˘‚¬Ì ¿Λ »ı, ¿ı‹ ¿ı √fl‹ÌfiÎ_ ÷ıfiÌ ·Î_⁄Ì ‰ı‰·ıL◊fiÎ_ ±‘˘fl@÷ flËÌfiı ∂Õ÷_ M·ıfi hÎHÎ ¿·Î¿‹Î_ 5,000 «˘flÁ ±‘˘fl@÷ ‹˘Ω_ (÷◊Î ‹Î≥ø˘‰ı‰ ’HÎ) ‹˘Ω_w’ı ±Î√‰Ì ÏŒo√flÏ’˛LÀ ‘flΉı Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ’˛ÿıÂfi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¿flÌ Â¿ı Â˘Ê‰Î‹Î_ ±fiı ’fl÷ ŒıÓ¿‰Î‹Î_ ÷ı±˘ …\ÿ˘ »ı …ı ±ÎÁ’ÎÁfiÎ @›Î_› ‰‘ √fl‹ ±ı Ωı÷Î_ ±Î¬Ì M≤J‰Ìfiı ±Î‰flÌ ·ı‰Î‹Î_ ÷ıfiı 35 ‰Ê˝ ·Î√ı, F›Îflı ÁıÀı·Î≥À ±ı ¿Î‹ 22 Ïÿ‰Á‹Î_ √ H Α‹˝ ÿά‰ı »ı . ÿά·Î ÷flÌ¿ı ±fiı À> _ ¿ Ì ‰ı ‰ ·ı L ◊fiÎ ¬Õ¿˘fiÎ ±ÎÀ˘’ı »ı.á

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

41

⁄ı¿√˛ÎµLÕ‹Î_ ÷fl÷ …\ÿÌ ’fl¬Î› »ı. ÷fl_√·_⁄Î≥ ±fiı ‰ı‰·ıL◊ ‹…⁄ ⁄‘Î_ ’flΉÏ÷˝÷ Ï¿flH΢ ±ı¿⁄ÌΩ_ ¿fl÷Î_ ±·√ ˢ›, ‹ÎÀı Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ false colour/fi¿·Ì fl_√˘‰Î‚Î Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ÷ı‹fiÎ_ fl_√˘ ’HÎ ±·√ ’ÒflΛ »ı. ωÏÂWÀ ’˛¿ÎflfiÎ ¿ı‹ıflαı ‹Î’ı·Ì ‰ı‰·ıL◊ ’˛‹ÎHÎı ¿QM›ÒÀfl ’˘÷ı ωω‘ fl_√˘fiÎ_ À’¿Î_ ’ÎÕı »ı. fl_√’ÒflHÎÌfiÎ ±_÷ı Ï«Q’ÎL{̱ı (±◊‰Î ‹˘Õfi˝ ±ÎÀۉ΂Π’ı·Î ±ı‹. ±ıŒ. ËÁıfiı) ¿flı·Î œo√‘ÕÎ ‰√flfiÎ Ï«hο΋ …ı‰˘ Œ˘À˘ fl«Î› »ı. Á΋ÎL› T›„@÷ ¬flı¬fl ±ı Œ˘À˘√˛ÎŒfi_ ‘Õ‹Î◊_ fi ±˘‚¬Ì ¿ı, ’fl_÷ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ ΩHοÎfl˘fiı ÷ıfi˘ ±◊˝ ÷Îfl‰‰Î‹Î_ ¬ÎÁ ‹U¿ı·Ì ’Õ÷Ì fi◊Ì. ¿QM›ÒÀfl ¶ÎflÎ fl_√’ÒflHÎÌ «˘yÁ ’ıÀfi˝ ‹…⁄ ◊Λ »ı. Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÌ ÷Á‰Ìfl‹Î_ ËÏfl›Î‚Î_ …_√·˘ ±fiı ¬ı÷fl˘ ·Î· fl_√fiÎ_, ÂËıflÌ Ï‰V÷Îfl ‘˘‚Î fl_√fi˘ ±fiı Á‹ƒfi_ ¬Îw_ ’ÎHÎÌ ¤ÒflΠ’fl …÷Î ¿Î‚Î fl_√fi_ ÿı¬Î›, ÷˘ fiÿÌ-fi΂Î_ ÷ı‹… Áfl˘‰flfi_ ‹ÌÃ<_ ’ÎHÎÌ ±Î»\_ ¤Òw_ …HÎΛ »ı. (…\±˘, ·ıLÕÁıÀ lıHÎÌfiÎ ¿<· 7 µ’√˛Ë˘ ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ±‹ıÏfl¿Î±ı «ÕÎT›Î »ı. fiÌ«ıfiÌ ÷Á‰Ìfl‹Î_ ÿı¬Î÷˘ µ’√˛Ë ·ıLÕÁıÀ-7 »ı, …ı 1999‹Î_ ·˘L« ¿flΛ˘ Ë÷˘

42 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

hÎÌΩ fl_√Ìfi ’Îfiı Œ˘À˘). fl_√˘fiÌ {Î_›/shades ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 256 ’˛¿ÎflfiÌ Ë˘›, …ı±˘ ¿ıÀ·Ì CÎıflÌ ›Î ¿ıÀ·Ì ±Î»Ì ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı ÏfiWHÎÎ÷˘ ÷·V’Âa ±◊˝CÎÀfi ¿flÌ Â¿ı »ı. ±Î…◊Ì ‰Ê˘˝ ’Ëı·Î_ fiˆÁÏ√˝¿ ÁQ≤Ï© ‹ÎÀıfi_ ±Î‰_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ Œ@÷ ω‹Îfi˘‹Î_ ¿ı‹ıflÎ √˘Ã‰Ìfiı ¿flÎ÷_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ 1960 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ Ïfi›Ï‹÷ flÌ÷ı ÁıÀı·Î≥À »˘Õ‰Îfi_ Âw ¿›Î˝ ’»Ì›ı Á_¢‘¿˘ ±ı‹ … ‹Îfi÷Î flèÎÎ ¿ı ±‰¿Î‹Î_ flËÌfiı M≤J‰Ìfi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¿flÌ Â¿Î› fiÏË. ·Î_⁄Î ±_÷flı◊Ì ·Ì‘ı·Ì ÷Á‰Ìfl˘‹Î_ ÁÎ÷ ¬_Õ˘fiÌ ±ÎµÀ·Î≥fi ÏÁ‰Î› ¿Â_ … ÿı¬Î› fiÏË. ±Î◊Ì ‹ı, 1963 ‹Î_ ‹@›˝Ïfl ›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ±‰¿ÎÂ’˛‰ÎÁı √›ı·Î fiÎÁÎfiÎ √˘ÕÛfi ¿>’flı ‘fl÷Ì ’fl flV÷Î, ‹¿Îfi˘, ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ±fiı «Ì‹fiÌfiÎ ‘Ò‹ÎÕÎ ’HÎ V’WÀ ÿı¬Î÷Πˢ‰Îfi_ …HÎÎT›_ I›Îflı ¿LÀˇ˘· ‹◊¿fiÎ Á_«Î·¿˘ ±Îç›˝ ’Î‹Ì √›Î. √˘ÕÛfi ¿>’flfiı ±‰¿Î‹Î_ ¿ÿΫ Ï«kΤ˛‹ ◊÷˘ ˢ› ±ı‹ ÷ı‹HÎı ‘ÎflÌ ·Ì‘_, ’HÎ I›Îfl ’»ÌfiÎ Á‹Îfi‰ ’˛‰ÎÁ˘±ı ÁÎÏ⁄÷ ¿flÌ ±ÎM›_ ¿ı M≤J‰ÌfiÎ ÏfiflÌZÎHÎ ‹ÎÀı ÁıÀı·Î≥À ⁄Ë ÁÎw_ M·ıÀŒ˘‹˝ ⁄fiı. ±ı¿ … º„WÀ’Î÷‹Î_ …ı ÷ı ÿıÂfiÎ ¬ÎVÁÎ ’˛ÿıÂfi˘ Ï«÷Îfl ‹‚Ì flËı ±ı À · _ … fiÏË, ⁄·¿ı {Ò ‹ ·ı L Á‰Î‚˘ ÀıÏ·V¿˘Ï’¿ ¿ı‹ıflÎ ‰Î’›˘˝ ˢ› ÷˘ ±‹¿ ωV÷Îflfi˘ @·Î˜{-±’ ·ı‰Î‹Î_ ’HÎ ‹U¿ı·Ì fiÏË. ±Î ¿ı‹ıflÎ ºU›’˛¿ÎÂfiÎ_ ‹˘Ω_fiı ⁄ÿ·ı √fl‹ÌfiÎ_ ±‘˘fl@÷ ‹˘Ω_ {Ì·÷˘ ˢ› ÷˘ ‰‚Ì µk΋, ¿ÎflHÎ ¿ı ’ÿÎ◊˘˝ ºU›‹Îfi ±ı‰Î_ ’˛¿ÎÂfiÎ_ ‹˘Ω_ flÎhÎı Œı·Î‰ı ¿ı fi Œ·Î‰ı, ’fl_÷ ÁÒ›˝Ï¿flH΢‹Î_ ÷’Ì fiÌ¿Y›Î ’»Ì ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ √fl‹Ìfi_ ’˛ÁÎflHÎ ÷˘ ◊‰_ … flèÎ_. ±Î Ω÷fiÎ_ ±‘˘fl@÷/infrared ‹˘Ω_ Ïÿ‰Á µ’flÎ_÷ flÎhÎı ’HÎ µIÁÏ…˝÷ ◊Λ, ‹ÎÀı ±‘˘fl@÷ Ï¿flH΢fiı {Ì·÷Î ¿ı‹ıflÎfi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¿Î›˝ «˘‰ÌÁı ¿·Î¿ «Î·ı. fiÎÁαı I›Îfl ’»Ì ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ …ıÏ‹Ïfi ÷◊Î ±ı’˘·˘ ›Îfi˘fiı ±‘˘fl@÷ ¿ı‹ıflÎ ‰Õı ÁF… ¿›Î˝--‹ÎhÎ ±ı Ωı‰Î ‹ÎÀı ¿ı ±_÷ÏflZ΋Î_ flËÌfiı ÷ı±˘ ±ºU› …√÷‹Î_ ¿ıÀ·˘ ‰ı‘¿ º„WÀ’Î÷ ¿flÌ Â¿ı ±fiı ¿ıÀ·Ì ‹ÎÏË÷Ì ±ı¿ÃÌ ¿flÌ ¤ÒÏ‹‹◊¿fiı ‹˘¿·ı. ±ı¿ ¿ı‹ıflαı ÁÒ¿Ì ±Î⁄˘Ë‰Î ‘flΉ÷Î Àı@ÁÎÁ flÎF›fi˘ Œ˘À˘ ËÎ…fl ¿›˘˝ F›Î_ ±Î√·ı Ïÿ‰Áı ‰flÁÎÿfi_ {Î’À<_ ’Õu_ Ë÷_. {Î’ÀÎfiÎ ’˛ÿı‹Î_ Œ˘ÀÎfi˘ fl_√ …\ÿ˘ ’¿ÕΛ˘, ’fl_÷ ÷ı ¤ÌfiÌ ‹ÎÀÌfiı ¿ÎflHÎı fiÏË. ‰fiV’Ï÷fiÎ_ Â˘Ê‰Î›ı·Î_ ’Î_ÿÕÎ_

ŒflÌ ’·Ï¿÷ ⁄L›Î_ Ë÷Î_, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı …\ÿÌ ‰ı‰·ıL◊fiÎ_ ±‘˘fl@÷ ‹˘Ω_ Œı·Î‰‰Îfi_ Âw ¿›* Ë÷_. flÁ¿Á‹Î_ ◊›ı·Î ‰‘Îflαı ÷ı‹fiÌ ÏŒo√flÏ’˛LÀfiı ÁËı… ⁄ÿ·Ì fiÎ¬Ì Ë÷Ì. ±Î fi∞‰˘ ÷ŒÎ‰÷ ’HÎ ≥L¡ÎflıÕ ÷Á‰Ìfl‹Î_ {Ì·Î÷˘ ˢ› ÷˘ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ ÁıÀı·Î≥À ¶ÎflÎ ¿flÎ÷Î Á‰ı˝ZÎH΋Î_ ⁄Ì…\_ Â_ »Îfi_ flËı‰Îfi_ Ë÷_ ? ±·⁄kÎ, ÷Á‰Ìfl˘‹Î_ …ı fl_√»Î_ÀHÎÎ ’¿ÕΛ ÷ı‹fi_ Á«˘À ±◊˝CÎÀfi ¿fl÷Î ±Î‰Õ‰_ Ωı≥±ı. ±‹¿ fl_√ ÷‹¿ ‰ı‰·ıL◊fiÎ_ ±‘˘fl@÷ ‹˘Ω_fi˘ ÁÒ«¿ ˢ› ÷˘ ±ı ‹˘Ω_ ’˘÷ı Â_ ÁÒ«‰ı »ı ÷ıfi˘ A›Î· ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ’Î_ÿÕÎ_ ÁÒ¿Î≥ √›Î_ »ı, ÷ÎΩ_‹ÎΩ_ »ı ¿ı ∞‰Î÷fi˘ ¤˘√ ⁄L›Î_ »ı ±ı ÷Á‰Ìfl˘ Ωı›Î ’»Ì ¿ËÌ fi ¿˘ ÷˘ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¿›Î˝fi˘ Ëı÷ … ⁄fl ±Î‰ı fiÏË. ±Î ¿Î‹ ‹ÎÀı I›Îfl ⁄Îÿ «⁄flο fi…fl‰Î‚Î ±fiı Ïÿ‹Î√Ì ÷¿Û ‰ ΂ΠΩHοÎfl˘fi˘ fi‰˘ ‰√˝ ’ıÿÎ ◊›˘ …ı ÷Á‰Ìfl˘‹Î_ flËı·Ì √Òœ ‹ÎÏË÷Ìfi_ ÷ÎI’›˝ ¿ÎœÌ ±Î’‰Î ·ÎB›˘. ±Î ’˛Î›˘Ï√¿ ÁŒ‚÷Î ⁄Îÿ ±‹ıÏfl¿Î±ı 1972 ‹Î_ …√÷fi˘ ’Ëı·˘ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥À ·˘L« ¿›˘˝. ·ıLÕÁıÀ-1 fi΋fiÎ ·√¤√ 890 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ÷ı µ’√˛ Ë ı 910 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı polar orbit /‘˛  ‰ Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ M≤J‰ÌfiÌ fl˘Ï…_ÿÌ 14 ’˛ÿÏZÎHÎα˘ ·ı‰Îfi_ Âw ¿›*. fl˘…fiÎ 752 Œ˘ÀÎ ÷ıHÎı ÀˇÎLÁ‹ÌÀ ¿fl‰Î ‹Î_ÕuÎ. fiˆÁÏ√˝¿ ÁQ≤Ï©fiÎ ¤_ÕÎfl˘fi˘ …˜¿’˘À «Ÿ‘Ì ⁄÷Ή÷˘ ÿflı¿ Œ˘À˘ Á˘fiÎfiÎ hÎÎ…‰ı Ωı¬Ì ¿Λ ±ıÀ·˘ Ï¿o‹÷Ì Ë÷˘-±fiı fiÎÁαı Ï¿o‹÷ ’˛‹ÎHÎı ÷ıfiÎ ¤Î‰ ’HÎ µ’ΩT›Î.

·ıLÕÁıÀ ÏÁÏfl{‹Î_ ±Õ‘˘ Õ{fi ÁıÀı·Î≥À˚Á »˘ÕuÎ ⁄Îÿ ±‹ıÏfl¿fi Áfl¿Îflı ÷ı‹fiÎ Œ˘ÀÎ ⁄ÌΩ ÿı¢fiı ‰ı«‰Î ‹ÎÀı fiÎÁÎfiı ’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì. flΘ›ÎSÀÌfiÎ ‘˘flHÎı fiÎÁÎ ±‹¿ ÿı¢fiı ⁄Îfl˘⁄Îfl ‹ÎÏË÷Ì {Ì·‰ÎfiÎ Ëy˘ ’HÎ ‰ı«Ì ¿ı ±ı‰_ Áfl¿Îflı ÃflÎT›_. ±Î √˘SÕfi «ÎLÁ ¤Îfl÷ı {Õ’Ì ·Ì‘˘. ˈÿflÎ⁄Îÿ fi∞¿ ÂÎÿfi√fl ¬Î÷ı fiıÂfi· Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ±ı…LÁÌfi_ ¬ÎÁ ¤ÒÏ‹‹◊¿ V◊ÎM›Î ⁄Îÿ ·ıLÕÁıÀ ÁıÀı·Î≥À ΩıÕı ÷ıfi˘ ’fl⁄Îfl˘

ˈÿflÎ⁄ÎÿfiÎ ÂÎÿfi√fl ¬Î÷ı ±Î‰ı·_ ¤Îfl÷fi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¤ÒÏ‹‹◊¿

fiÎ÷˘ ΩıÕÌ ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. T›‰V◊Î÷_hÎ ±ı ’˛¿Îflfi_ √˘Ã‰Î›_ ¿ı ¤Îfl÷fi_ V¿ıÏfi_√ ¿fl÷˘ ·ıLÕÁıÀ µ’√˛Ë ÷ıfiÌ µ’fl …ı‹ ’ÁÎfl ◊÷˘ Ω› ÷ı‹ ‹˘Ω_fiÎ_ ‰ı‰·ıL◊ ‹Î’Ì ÷ıfiı ÏÕÏ…À· V‰w’ı ’˛ÁÎÏfl÷ ¿fl÷˘ flËı. ÂÎÿfi√flfiÌ ±ıLÀıfiÎ ±Î‰Î ’˛ÁÎflHÎfiı {ÌS›Î ⁄Îÿ ÕıÀÎfiı ‹ı≥fi¡ı‹ ¿QM›ÒÀfl‹Î_ ‹˘¿·Ì ±Î’ı, ÏÕÏ…À· Àı’ ’fl ÷ı ‹ÎÏË÷Ì 0 ÷◊Î 1 fiÎ Á_¿ı÷˘‹Î_ ±_Ï¿÷˚ ◊Λ ±fiı »ıS·ı ’˛˘ÁıÏÁ_√fiÎ ÷⁄yı …ı ÷ı ‰ı‰·ıL◊fiı ±fiw’ À’¿Î_ false colour ‰Õı ÷Á‰Ìfl‹Î_ fl_√’ÒflHÎÌ ¿flÌ

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

43

±ı‰_ Àı@fi˘·˘Ï…¿· ±Î›˘…fi fiάı. ·ıLÕÁıÀfiÎ ËΩfl˘ Œ˘ÀÎ ¤Îfl÷ı ‹ı‚T›Î, …ı‹fi_ ¡ıL« Á_¢‘¿˘±ı ¿›* Ë÷_. ·ıLÕÁıÀfiÎ ±ÎÏ◊˝¿ ‰‚÷fl Áfl‰Î‚ı ¿fl˘Õ˘‹Î_ √HÎΛ ±ıÀ·_ Ë÷_. ¿ı‹ıflÎ 30 ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ fiÎfiÌ ‰V÷fiı ’Îfl¬Ì ¿÷Î ±Î‹ »÷Î_ ·ı L ÕÁı À ‹ÎÀı ¿fl‰Î‹Î_ fi Ë÷Î. ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÂOÿ˘ ›˘∞fiı ¿Ë˘ ÷˘ ÷ıfi_ ±Î‰ı·˘ Á˘ÿ˘ ’flV’fl Áfl¬Ì √fl…fi˘ flı{˘S›ÒÂfi 30 ‹ÌÀfl Ë÷_, F›Îflı V’˘ÀfiÎ ¿ı‹ıflÎ 10 Ë÷˘. ωÂıÊ √fl… ¤Îfl÷fiı Ë÷Ì, ¿ı‹ IRS-1A ¿ı Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ ZÎıhÎı I›Îflı ·ıLÕÁıÀ ‹ÌÀflfiÌ ‰V÷ (ÿÎ. ÷. fiÎfi_ ‹¿Îfi) ±·√ ÷Îfl‰Ì ±Î’÷Î ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ µ’√˛Ë˘ fi Ë÷Î. ÂÎÿfi√flfi_ ¤ÒÏ‹‹◊¿ ¬Õ<_ Ë÷Î. ¤Îfl÷ ÁÏË÷ ±fiı¿ ÿı¢±ı V’˘ÀfiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ¬flÌÿ‰Î ¿›Î˝ ’»Ì ÷˘ ·ıLÕÁıÀfiÎ ¤fl˘Áı «ÎS›Î ‰√fl ±Îfl˘ fi flè΢ ‹ÎÀı ¿ı ’»Ì ÏÕÏ…À· ‹ÎÏË÷ÌfiÎ V‰w’ı ’˘÷ÎfiÎ_ ¤ÒÏ‹‹◊¿˘ ±fiı ÷ıfiÎ ÿfl˘‹Î_ ◊÷Î ‰‘ÎflÎ ’HÎ ¤Îfl÷ı «Ò’«Î’ V‰Ì¿ÎflÌ ’fl ÁÌ‘Ì {Ì·‰Î ‹ÎÀı ¡ÎLÁ ÁÎ◊ı √˘Ã‰H΢ ¿flÌ. ¤Îfl÷ı ’HÎ ÂÎÿfi√flfi_ ¤ÒÏ‹‹◊¿ V’˘ÀfiÎ_ ’˛ÁÎflH΢ ⁄Îfl˘⁄Îfl ‹ı‚‰Ì ·Ì‘Î ‰√fl »^À¿˘ fi flè΢. 1982-83 ‹Î_ ±Î’HÎı ¿ı ±ı flÌ÷ı ÷ı‹Î_ ›Î_Ïhο ŒıflŒÎfl˘ ¿›Î˝ ·ıLÕÁıÀfiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ‹ÎÀı ·√¤√ wÎ. --±fiı ÷ı ÁÎ◊ı ‰ÎÏÊ˝¿ flΘ›ÎSÀÌfiÎ fi΋ı 40 ·Î¬ «Ò¿T›Î, ÷˘ ⁄Ì…ı ‰Êı˝ ⁄Ì· wÎ. 70 ·Î¬fi_ …\ÿo ‹ÌÀfl ¤Îfl÷ ‰‘Ìfiı wÎ. 78 ·Î¬fiÎ ÏŒ√flı ’ˢÓE›_. Áfl¿ÎflfiÎ ¬Î÷ı Œfl‰Î ·ÎB›_. ¤Îfl÷ …ı‰Î CÎHÎÎ ÿı¢fiı Á˘ À¿Îfi˘ á ±ı ¿ ‰Îfl µkÎfl ’˛ ÿ ı  fiÎ √˛ Î Q› ωV÷Îfl‹Î_ ‰ÎÏÊ˝¿ wÎ. 70 ·Î¬ ⁄Ë ‹˘ÀÌ ¤Î‰‰‘Îfl˘ ·Î√ ’Õu˘, F›Îflı ¿ÚÏʬÎ÷ÎfiÎ ±‹·ÿÎfl˘ ∞’√ÎÕÌ ÁÎ◊ı ±…˝LÀ fl¿‹ fi √HÎΛ, ’HÎ ±Îÿ½ flÌ÷ı ±Î‰˘ ±‹ı Ï fl¿Îfi˘ ‰¿fl˘ 12 ‹ÏËfi΋Î_ ω{ÌÀı ’ˢÓE›Î ±fiı ±ı¿‹ı¿fiÌ fi∞¿fiÎ ⁄ı Áı À ı · Î≥À ±Î’H΢ ’˘÷Îfi˘ ˢ‰˘ ⁄‹H΢ ◊›˘ ±fiı ’˘H΢ ¿fl˘Õ ÕΘ·flı √΋˘fiÎ ¬ıÕ>÷˘fiı ‹‚Ì ΩHÎ ¿flÌ ¿ı ÷ı‹fiÎ_ ’ˢÓE›˘. 1957 ‹Î_ ÁıÀı·Î≥À ¶ÎflÎ ¬ı÷fl˘‹Î_ e√fi˘ «ı’ ·ÎB›˘ Ë÷˘. ±Î ‹ÁÌ⁄÷ Ωı ≥ ±ı . V‰ÿı Â Ì µ’√˛ Ë fiı ±_÷ÏflZÎfi_ Á_¢‘fi ±Îfl_¤Î›Î ’»Ì ¬ıÕ>÷˘fiÌ fi…fl ⁄ËÎfl flËÌ Ë÷Ì, ’fl_÷ 904 ¤˛‹HοZÎ΋Î_ Œfl÷˘ ¿›Î˝ ’»Ì ‰Ê˘˝‰Ê˝ ±Î‰Ì ⁄ΩwflÌ÷ı ’Ëı·Ì … ‰¬÷ ÷ıfi_ Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ıfiÎ IRS-1A ÁıÀı·Î≥Àı ±‹¿ ¡ÎLÁfiı ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Îfiı flΘ›ÎSÀÌfiÎ ¬ı ÷ flε Õ> _ Õ ÎfiÎ Áflı fl Π¿fl÷Î_ ‰‘ ÷Î’‹ÎfifiÎ T›Î’ÎflÌ¿flHÎ ◊‰Î ·ÎB›_--±fiı ÷ı ’HÎ fiÎHÎÎ_ «Ò¿‰‰Î fi ’Õı ±ı ÷˘ ΩHÎı ÃÌ¿, ±Î‘Îflı “»˘Õ‰Îfi˘ ÷Ή” fl˘√…L› ˢ‰Îfi_ ΩHÎÌ ‹˘fi˘’˘·ÌfiÎ ‘˘flHÎı! ’HÎ ¤Îfl÷ ⁄ÌΩ ÿı  ˘fiı Ïfl‹˘À ·Ì‘_ Ë÷_. ¤Îfl÷ ’ÎÁı ÷˘ ÁıÀı·Î≥À ¿ı ÷ıfiÎ Áı„LÁ_√fiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ‰ı«Ì Á΋˘ ‰¿fl˘ fl‚Ì Â¿ı ÷ı ‹ Ë÷˘. µ’√˛ Ë ’fl ·˘„L«_√ ±_√ı Àı@fi˘·˘Ï…¿· Z΋÷Î fi á fiÎÁÎfiÎ ·ıLÕÁıÀ µ’√˛Ëı 1975 ‹Î_ √SŒ VÀˇ Ì ‹ fi΋fiÎ √fl‹ ’˛ ‰ ÎËfi˘ ±‘˘fl@÷/ infra¤Îfl÷fi˘ Á_’ÒHν ±_¿< flËı ÷ı ’HÎ Ë÷Ì, ’fl_÷ ¡ÎLÁfiı ·ÎB›_ ¿ı ±‹ıÏfl¿fi fiÎfiÌÁÒfiÌ ‰Î÷ fi ·ı¬Î›, ¿ÎflHÎ ¿ı ¿>¿Õ˘ ⁄˘·ı ÷˘ … ⁄ÌΩ ÿı¢fiÌ Á‰Îfl red Œ˘À˘√˛ Î Œ ¬ı Ó E ›Î ’»Ì ±‹ı Ï fl¿ÎfiÌ …√‹ÂËÒfl ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ¿o’fiÌ ±ı@{˘fifiı ÷ıfiÎ_ ’Îfl¿Î µ’√˛ËfiÌ Áı‰Î ±«Îfi¿ @›Îflı ’Õı ±ı „V◊Ï÷ ›˘B› fiÏË. ¡ıL« Áfl¿Îflı ’_ÿfl ÷ı·‰ÎË¿ …ËÎΩıfiı µkÎflı …÷Ì ‰¬÷ı ±ı ‹‚÷Ì ⁄_‘ ◊Λ ÷ı flÎ…¿Ì› Á_Ωı√˘fiı ·ıLÕÁıÀfiÌ ‹˘fi˘’˘·Ì ÷˘Õ‰Î ‹ÎÀı ⁄Îfl ’˛‰ÎË ¤ı√Î_ Ëo¿Îfl‰ÎfiÌ ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì. ’ÏflHÎ΋ı ±Î‘Ìfi Ë÷_. Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ ZÎıhÎı ›fl˘’Ì flÎWÀˇ˘fi˘ ‹Ï…›Îfl˘ ÁıÀı·Î≥À ⁄‚÷HÎfiÎ ‰ÎÏÊ˝¿ ¬«˝‹Î_ 13 ¿fl˘Õ ÕΘ·flfiÌ «ÕΉ‰Îfi˘ ’˛V÷Ή ‹Ò@›˘. „V‰Õfi ±fiı ⁄«÷ ◊‰Î ·Î√Ì. V‰ÿıÂÌ¿flHÎfiÌ ÷flŒıH΋Î_ ±˘fl ‹˘ÀÌ ⁄ı „ S…›‹ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ÿı  ˘fiı ÷ı ÿ·Ì· ÷˘ ±ı ¿ı ¡ÎLÁfiÎ V’˘À µ’√˛Ëı á flÏ›fi ±_÷ÏflZΛÎfi ÁıS›Ò÷-7 ‹Î_ ’˛‰ÎÁ ÁÎËÁ‹Î_ ¤·Ì‰Îfl fi ÿı¬Î›˘ ±ıÀ·ı ÷ı ¬ıÕfiÎfl flοı ‹ν±ı “ÁÎflı …ËÎn Áı ±E»Î” ⁄÷ÎT›_ ÷ı‹ ±Î‰Î ÁıÀı·Î≥À ‹Ò‚¤Ò÷ ⁄Lfiı ÿı¢fiÌ 4Ñ ¤Î√ÌÿÎflÌ flάÌfiı ¤Îfl÷fi_ …ı Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¿›* ÷ıfi˘ ¬«˝ (‹νfiÎ flÌ÷ı ΩÁÒÁÌ ‹ÎÀıfiÎ fi ˢ‰Î »÷Î_ ¡ÎLÁı ·√¤√ ±ı¿·ıËÎ◊ı V’˘À/SPOT ’˛‰ÎÁ ÁÏË÷) ‹Î_Õ wÎ. fi‰÷fl Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ ’˛÷Î’ı ±ı fi΋fi˘ 1,750 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ Ïfl‹˘À 2 ¿fl˘Õ ±ÎT›˘, F›Îflı ¿Î›˝¤Îfl ’HΠˉı ÷ı‹fiı Á˘Ó’Ì ÷ı H Îı ωω‘ ¿ı ‹ ı fl Î ‰Õı Áı „ LÁ_ √ µ’√˛ Ë ÷ˆ › Îfl ¿›˘˝ ±fiı ¿Λ ÷ı‹ Ë÷˘. µ’fl fi˘ÓK›_ 32,00,000 «˘flÁ Œı⁄˛±ÎflÌ 22, 1986 fiÎ fl˘… 832 ÷ı ‹ ·ı L ÕÁı À fiÎ ¿ı ‹ ı fl Î 30 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ±Î’HÎÎ Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«Ì ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ‹˘¿·Ì ’˛ÿıÂfiÌ …ı 2,000 ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ fiÎfiÌ ‰V÷fiı V’WÀ ±ÎM›˘. ·˘„L«_√fiÎ ’Ëı·ı … ‰Êı˝ ÷ıfiÎ ÷Á‰Ìfl˘ ¬ıÓ«Ì ÷ı‹fiÎ flÌ÷ı ±Î_¿Ì ¿÷Î fi Ë÷Î. ¶ÎflÎ 9,00,000 Œ˘ÀÎ ’˛ÎM÷ ◊Λ ¶ÎflÎ ‹‚ı·˘ ±ÎÏ◊˝¿ ÏÁQ’· ºWÀÎ_÷ ÀÎ_¿Ìfiı ¿Ë˘ ÷˘ ·Î¤ wÎ. 700 ¿fl˘Õ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı‹Î_ fiÎÁÎfiÎ ·ıLÕÁıÀfiÎ ¿ı‹ıflαı ¬ıÓ«ı·Î ·ıLÕÁıÀ ¿fl÷Î_ ‰‘ V’WÀ Ï«÷Îfl ’¿ÕΛ …ıÀ·˘ Ë÷˘.á Œ˘À΋Î_ T≤Z΢, ¬ı÷fl˘, {Î_¬flÎ 44 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

‰√ıflıfiÎ …‹ı·Î ‰E«ı ÿU‹fi flHÎ√ÎÕÌ ‹ÎhÎ À’¿Îw’ı ÿı ¬ Λ, ÷˘ V’˘ÀfiÎ ¿ı‹ıflαı ’ÎÕı·Î ±ı … ÁÎ≥{fiÎ Œ˘À΋Î_ ±Î¬Ì flHÎ√ÎÕÌ ’◊flΛı·Ì Ωı‰Î ‹‚÷Ì Ë÷Ì. ±Î ·Î_⁄Ì √HÎ÷flÌ ÁÎ◊ı ¤Îfl÷ı ≥„LÕ›fi Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥À lıHÎÌfiÎ ±ı¿ Áı ⁄œ¿fl ±ı¿ ±ı‰Î 11 µ’√˛ Ë ˘ ⁄fiΉ‰Îfi˘ ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎÌ ¿Î›˝ø‹ CÎÕÌ ¿Îœu˘, …ı ‹ Î_ IRS-1A ¿Ëı‰Î÷˘ ’Ëı·˘ µ’√˛Ë ⁄ı¿ ΩÁÒÁÌ Z΋÷Ή΂˘ fi Ë÷˘. ±Î 973 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ÁıÀı·Î≥Àfiı ‹Î«˝ 18, 1988 fiÎ fl˘… ±_÷ÏflZ΋Î_ «ÕΉ‰Î ‹ÎÀı ’HÎ flÏ›ÎfiÎ ‰V÷˘¿ ’˛¿ÎflfiÎ fl˘¿ıÀfiı 7.5 ¿fl˘Õ wÏ’›ÎfiÎ ¬«ı˝ ¤ÎÕı ·ı‰_ ’Õu_. µ’√˛Ë 904 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ √›˘ ±fiı ÁflıflΠ103 Ï‹ÏfiÀı M≤J‰ÌfiÌ ±¿ı¿ ’˛ÿÏZÎHÎÎ ·ı‰Î÷Ì flËı ±ı flÌ÷ı ±Ë˚Ïfi˝Â ›ÎhÎÎ Âw ¿flÌ. ⁄Ì∞ ÷flŒ ¤Îfl÷ı ’˘÷ı ‰V÷˘¿ …ı‰Î_ ·˘L«fl fl˘¿ıÀ˘ ⁄fiΉ‰Îfi˘ ¿Î›˝ø‹ ’HÎ ±Îfl_¤Ì ÿÌ‘˘. ±ı¿ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ‹t˘ ΩHÎÌ ·ı‰Î …ı‰˘ »ı — Ïfl‹˘À

Áı„LÁ_√fiÎ µ’√˛Ë˘fiı ¿ÿÌ M≤J‰ÌfiΠωÊ‰T≤kÎ Œfl÷ı ±ıÀ·ı ¿ı ’Ïç‹-À<-’Ò‰˝ »˘Õ‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î fi◊Ì. ·˘„L«_√ Ωı ±ı ¤˛‹H΋Î√ı˝ ¿flΛ ÷˘ ¿ı‹ıflÎ Œ@÷ ωÊ‰T≤kÎfiÎ ’|Îfi_ ŒflÌ ŒflÌfiı V¿ıÏfi_√ ¿›Î˝ ¿flı »ı, ‹ÎÀı ±ı¿fiÎ ±ı¿ «ÎÊ‹Î_ Ë‚ Œıfl‰‰Î …ı‰_ ⁄fiı. Ë¿Ì¿÷‹Î_ ÁÎ≥Õ-⁄Λ-ÁÎ≥Õ «ÎÊ ’Õ÷Î Ω› ±ı flÌ÷ı ¬ı÷fl ’Òflı’Òw_ ¬ıÕΉ_ Ωı≥±ı. ±Î ‹ÎÀı Ïfl‹˘À Áı„LÁo√fiÎ ÿflı¿ ÁıÀı·Î≥Àfiı polar orbit/ ‘˛‰Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ±ıÀ·ı ¿ı µkÎfl-ÿÏZÎHÎ ¤˛‹H΋Î√ı˝ ÷fl÷˘ ‹Ò¿Î› »ı. µkÎfl ‘˛‰◊Ì ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ±fiı ÿÏZÎHÎ ‘˛‰◊Ì µkÎfl ‘˛‰ ÷ı «yfl˘ ¿ÎÀ÷˘ flËı »ı. ±·⁄kÎ, º„WÀ’Î÷fi˘ “«ÎÊ” ’ÎՉΠ‹ÎÀı ÷ı ¬ÿ Ë‚fiÌ ‹ÎŒ¿ ·Î≥fi ⁄ÿ·÷˘ fi◊Ì--±fiı ÷ı‹ ¿fl‰_ …wflÌ ’HÎ fi◊Ì. M≤J‰Ìfi˘ √˘‚˘ ’˘÷ı µ’√˛Ë fiÌ«ı Œfl÷˘ flËÌfiı ¿ı‹ıflÎ Á‹ZÎ fi‰Î ’˛ÿı¢ ‘fl÷˘ flËı »ı. (…\±˘, µ’fl fl…^ ¿flı·˘ ÕΛÎ√˛Î‹.) µ’√˛ËfiÌ ¤˛‹HοZÎÎ ±ı Ω÷fiÌ Ë˘› ¿ı ‰ÎflÎ ’˛‹ÎHÎı ±¿ı¿ Àˇı¿fi_ V¿ıÏfi_√ ¿fl÷˘ V’ıU›· ¿ı‹ıflÎ hÎHÎı¿ ±Ã‰ÎÏÕ›Î_‹Î_ Á‹√˛ M≤J‰Ìfiı ±Î‰flÌ ·ı.

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

45

±Î Á_ÿ¤˝‹Î_ IRS-1A ◊÷˘ Ë÷˘. À>_¿‹Î_, fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ ±_ √ ı ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ı 10,000 ’ V ÷¿˘fiÌ µ’√˛ Ë fiÎ ÿflı ¿ ±Î√Î‹Ì ·Î›⁄˛ıflÌ ¬˘·Ì ¿Λ ±ıÀ·˘ flεLÕ ‰¬÷ı …\ÿ˘ ’˛ÿı ÷ıfiÌ ‹ÎÏË÷̤_ Õ Îfl ÿfl «˘‰ÌÁ Ëı ’ÁÎfl ◊÷˘ Ë÷˘. ‹Îfi˘ ¿·Î¿ı ≥Áfl˘ Á_V◊Îfiı ‹‚÷˘ ¿ı ’˛◊‹ Œ˚·Î∫√ ωÏ{Àı ÷ıHÎı Ë÷˘, …ıfi_ ±◊˝CÎÀfi ¿fl‰Î ±wHÎΫ· ’˛ ÿ ı  fiÎ Àˇ ı ¿ fiı ‹ÎÀı ⁄ı ËΩfl ÏfiWHÎÎ÷˘fi˘ ±‰·˘@›˘ ˢ› ÷˘ M≤J‰Ìfiı ¿ÎŒ·˘ ÿıÂfiÎ ¬ÒHÎı¬Î_«flı «¿flΉ˘ ‹ÎflÌ ÷ı ’λ˘ ¿Î›˝fl÷˚ flËı÷˘ Ë÷˘. ¿‹Î· ¤Îfl÷fiı ‹Î◊ı◊Ì ’ÁÎfl ◊Λ ÷˘ ±ı √HÎΛ ¿ı IRS-1A ⁄fiΉ‰Îfi˘, ÷ıfiÎ ·˘„L«_√fi˘ I›Î_ Á‘Ì‹Î_ M≤J‰Ì ’Ïç‹-À<±fiı ÷ı fi Î Á_ « ηfi ‹ÎÀı ’Ò ‰ ˝ 2,872 Ï¿·˘‹ÌÀfl …wflÌ ⁄fi÷Î ‹Î‚¬Î¿Ì› …ıÀ·Ì ŒflÌ «Ò¿Ì ˢ› ±fiı ÁΑfi˘ ‹ÎÀıfi˘ ¿<· ¬«˝ Œ@÷ Áı À ı · Î≥Àfi˘ ¿ı ‹ ı fl Î I›Îflı wÏ’›Î 80 ¿fl˘Õ …ıÀ·˘ ◊›˘ √…flÎ÷fiı ’˘÷ÎfiÌ º„WÀ‹Î_ Ë÷˘, »÷Î_ ±ı fl¿‹ @›Îflı¿ ÷˘ ±ı¿ … ¬Ïfi…¤_ÕÎfl ‹‚Ì ±Î‰ı·_ …\±ı. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÁıÀı·Î≥À ‰‚Ì ’λ˘ ±wHÎΫ· ±Î‰‰Î‹Î_ ‰ÁÒ· ◊÷Ì Ë÷Ì. µ’√˛ËfiÌ ¿Î›˝Â„@÷fiı ¬w_ ’˛ÿıÂfiÎ ‹Î◊ı ’Ëı·Î Àˇı¿fiÌ ⁄Î…\‹Î_ 130 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ Ωı÷Î_ ¿ÂÌ ‹›Î˝ÿÎ fi Ë÷Ì. ‹›Î˝ÿÎ …‹Ìfi ’flfiÎ Á_¢‘¿˘fiı fi‰˘ Àˇı¿ fl«ı ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ±ı … Ïÿ‰Áı ŒflÌ ⁄ÌΩı flεLÕ fiÕ÷Ì Ë÷Ì …ı±˘ ‹ÎÏË÷Ì ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕÌ Â¿ı ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ‹Îfl÷Ì ‰¬÷ı √…flÎ÷‰Î‚Î Àˇı¿fiÌ ⁄Î…\‹Î_ ‰‚Ì 130 ‰‘ {Õ’ı fi‰Ì ‹ÎÏË÷Ìfi˘ ¬Õ¿·˘ ÷ı‹fiÎ ¿QM›ÒÀfl˘‹Î_ ◊›Î Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ˢ‚Î ’|Îfi_ V¿ıÏfi_√ ¿flÌ fiάı. (…\±˘, µ’fl ¿fl÷˘ Ë÷˘. Á‹› ‹‚÷˘ Ω› ÷ı‹ Ïÿ‰Á˘ ’Ëı·ÎfiÎ fl…^ ¿flı·˘ ÕΛÎ√˛Î‹). ⁄Lfiı ’|Î ¿ıÀ·Ì¿ Ëÿı ±ı¿‹ı¿ ÁÎ◊ı Œ˘À˘√˛ÎŒfiı ÷ı±˘ ‰‘ ⁄ÎflÌ¿ fi…flı ÷’ÎÁ‰Î ‹ÎÀı ËÎ◊‹Î_ ¤‚Ì Ω› ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ ’ˢ‚Î≥fi˘ ¿<· T›Î’ 148 ·ı ±fiı @›Îflı¿ ÷ı ÏfiflÌZÎH΋Î_ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ⁄fiı. ¿fl˘Õ˘ wÏ’›Îfi˘ fi‰˘ ÿS·˘ ‹‚Ì ±Î ’˛¿Îflfi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ Ω› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı. ÿÎ. ÷. ¿fl‰Î ‹ÎÀı IRS-1A ‹Î_ ·ÌÁ ’˛¿ÎflfiÎ ⁄ı ¿ı‹flı Î Ë÷Î. hÎÌΩı ¿ı‹flı Î 1990 ‹Î_ ±ı ‰ ˘ … Œ˘À˘ ‰Î≥Õ ±ıL√·fi˘ Ë÷˘. ±Î flÌ÷ı ÷’ÎÁ÷Î_ ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ±ÎL‘˛ ÁıÀı·Î≥À 22 Ïÿ‰Á‹Î_ M≤J‰ÌfiÎ ’˛ÿı‹Î_ ‰Øfi√fl ’ÎÁı ¤Ò√¤˝ Á‹√˛ √˘‚Îfi_ ÷·V’Âa ±‰·˘¿fi fiÌ«ı ËÌflÎfiÌ ¬ÎHÎ ‰Ê˘˝ ◊›ı ¿flÌ fiάı. ¿˘≥ ’˛ÿı ⁄Î¿Ì flËı‰Î √˘Ï’÷ flËÌ Ë÷Ì. ±ÎL‘˛ ’˛ÿı fi ’΋ı ±ı ‹ÎÀı IRS-1A fi˘ Áfl¿Îflı ÷fl÷ ±ı »^’˘ ¬Ωfi˘ ¤˛‹H΋Î√˝, ¤˛‹HοZÎÎfiÌ ¨«Î≥ ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı ’J◊fl˘ Œ˘Õ‰Îfi_ ¿Î‹ ÷◊Î ¤˛‹HΉı√ ±ı¿ÿ‹ Á«˘À Âw ¿flÎT›_. Ë÷Î. ÿflfl˘… Á‰Îflı 10—00 ‰ÎB›ı ±Î ÁıÀı·Î≥ÀfiÌ ‰‘ ±ı¿ ÷ı ωÊ‰T≤kÎfiı ±«Ò¿ ¿Î’ı; ±ıÀ·ı √HÎfiÎ’ÎhÎ ÏÁÏ© ¬ı÷ÌfiÎ ZÎıhÎı Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ ‹ÎÀı ‰Î’fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ ·ÌÁ ’˛ ¿ Îflfi˘ ¿ı ‹ ı fl Î ¿ı ÿflı¿ ¤˙√˘Ï·¿ ±ıÏfl±ÎfiÎ ‹Î◊ı Ωı‰Î ‹‚Ì. CΙfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÿflfl˘… ±ı¿fiÎ ±ı¿ Á‹›ı ’ÁÎfl ◊Λ ±ı flÌ÷fi_ M·ÎÏfi_√ ±√ε ÷ıfi˘ ¿<· …J◊˘ ¿ıÀ·˘ ’Î@›˘ ÷ı ŒÁ· ·HÎΛΠ’»Ì ¿flΛ_ Ë÷_. ¤Îfl÷fiÌ Œ˚·Î∫√ ωÏ{À ·ı÷Î ÷ıfiı 10 Ï‹ÏfiÀ … ΩHÎÌ Â¿Î÷_ Ë÷_. ’fl_÷ 1988 ’»Ì IRS-1A ¬ı÷fl˘fiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ Á‹› ·Î√÷˘ fi Ë÷˘, ’fl_÷ ±ıÀ·Ì ‰Îfl‹Î_ º„WÀ ∂¤Î ‹˘·fi˘ ÁΫ˘ ±_ÿÎ… ¿ÎœÌ ±Î’‰Î ·ÎB›˘. ±Î◊Ì fiÌ«ı ±Î‰÷Î ’˛ÿıÂfi_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ¿flÌfiı ÷ıfiÎ_ ›_h΢ …ı ¤Îfl÷ Áfl¿Îfl ‹ÎÀı ’HÎ ÷ıfiÎ ¬flÌÿ¤Î‰˘ CÎHÎÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ ‹ÎÏË÷Ìfi˘ fiΛı√flÎ ‘˘‘ ÂÎÿfi√fl ¬Î÷ıfiÎ ¤ÒÏ‹‹◊¿ ’fl fiyÌ ¿fl‰Îfi_ Â@› ⁄L›_. ±ı … flÌ÷ı ±Î√·Î ‰Ê˝fiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ÁÎ◊ı «Î· ‰Ê˝fiÌ ÷Á‰Ìfl˘ Áfl¬Î‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı ‰flÁΉı ÷ı 300 ’ÎfiÎ_‰Î‚Î 4,000 √˛_◊˘ ¤flΛ ±ıÀ·˘ 46 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

I›Îflı CΙfiÌ ¬ı÷Ì ËıÂfi˘ ωV÷Îfl ¿ıÀ·˘ ‰K›˘ ¿ı CÎÀu˘ ÷ıfi˘ Ï«÷Îfl ‹‚Ì …÷˘ Ë÷˘. CΙfiÎ ¤Î‰˘ ÷ıfiÎ ±fiÁ‘_ Îfi‹Î_ Ëÿ’flÎ_÷ ‰‘CÎÀ fi ’΋ı ±ı ‹ÎÀı ±Î√˘÷w_ M·ÎÏfi_√ ’HÎ I›Îfl ’»Ì ¿flÌ Â¿Î÷_ Ë÷_. CΙ ÷˘ ÃÌ¿, ¿HÎνÀ¿‹Î_ Âı÷ÒflfiÎ ⁄√Ì«Î ‘flΉ÷Î ⁄Î√Λ÷̱˘fiı ’HÎ Ïfl‹˘À Áı„LÁo√fiÎ ⁄·ıÏÀfi ‹ı‚T›Î ‰√fl «Î·÷_ fi Ë÷_. ±ÎÂflı 2,81,000 Ëı @ Àfl‹Î_ ’◊flΛı · Î ±ı ⁄√Ì«ÎfiÎ_ ’Î_ÿÕÎ_fiÌ Á_A›Î flı‹fiÎ µI’Îÿfifi˘ ±_ÿÎ… ‹Î_Չ΋Î_ µ’›˘√Ì ⁄fi÷Ì Ë÷Ì. ¿˘ÂıÀÎ »ı‰Àı ¿ıÀ·Î ◊Λ ÷ıfi˘ ±Î‘Îfl ’Î_ÿÕÎ_fiÌ Á_A›Î ’fl flËı÷˘ Ë÷˘, ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ e√ ¿ı ∞‰Î÷ ’ÕuÎfiÌ ΩHÎ Á˙ ’˛ ◊ ‹ Ωı ÁıÀı·Î≥Àfiı ◊÷Ì Ë˘› ÷˘ ÷ı fi Î ⁄ · ı Ï Àfi˘ Ïfi›Ï‹÷ ÷’ÎÁ‰Î_ … flèÎÎ_. ±ı¿ ÁÎÿ˘ Ïfi›‹ »ı ¿ı ’Î_ÿÕÎ_fiı ·Î√ı·Î «ı’fiÎ_ ’˛I›ZÎ Ï«é˘ ÿı¬Î‰Î ‹Î_Õı ÷ıfiÎ hÎHÎ-«Îfl Ïÿ‰Á ’Ëı·Î_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fi˘ µ’√˛Ë ÷ı ‹Î_ÿ√Ìfi_ ÏfiÿÎfi ¿flÌ ÿı. ±Î ’˛ ◊ ‹ Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ µ’√˛ Ë ı ‘˛  ‰ Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ±Îfl_¤fiÎ_ ’Î_« ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi M≤J‰ÌfiÌ 25,470 ’˛ÿÏZÎHÎα˘ ¬ıÕÌ ±fiı ±Î_ ‘ ˛ ’˛ ÿ ı  ‹Î_ ÂÎÿfi√flfiÎ ¤Ò Ï ‹‹◊¿fiı ¿<· 4,35,000 ÷Á‰Ìfl˘ ‹˘¿·Ì. 1988 ‹Î_ IRS1A ·˘L« ◊›˘ ÷ıfiÎ_ hÎHÎ ‰Ê˝ ’»Ì 1991 ‹Î_ IRS1B fi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. ⁄Lfiı µ’√˛Ë˘ ’˛◊‹ ’ıœÌfiÎ Ë÷Î ±fiı Áfl¬Î Ë÷Î. ‰…fi 850 Ï¿·˘√˛Î‹ ±fiı ¿ÿ 1.6 É 1.56 É 1.1 ‹ÌÀfl Ë÷ _ , ’HÎ ÷ı ¿ÿ Á˘·Îfl ’ıfi·˘fiı Œ˘SÕ ¿flÌ

ˢ› I›Îflfi_ Ë÷_. ±Î ’ıfi·˘ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ¬Ò·Ì √›Î ’»Ì ÷ı‹fi_ ¿<· ZÎıhÎŒ‚ 15 «˘flÁ ‹ÌÀfl ◊÷_ Ë÷_ ±fiı ›_hÎÁ΋√˛Ì ‹ÎÀı ÷ı±˘ 650 ‰Î˜À …ıÀ·Ì ‰Ì…‚Ì ’ıÿÎ ¿flÌ ±Î’÷Î_ Ë÷Î_. ±ËŸ Á‘Ì ÷‹Î‹ ‰Hνfi ŒVÀ˝ …fiflıÂfifiÎ IRS-1A fiı ÷◊Î IRS-1B fiı ¿ıLƒ‹Î_ flÎ¬Ì ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿›* ¿ı ÷ı‹fiÌ ’˛Î◊Ï‹¿ fl«fiÎ ¶ÎflÎ Ïfl‹˘À Áı „ LÁ_ √ fiÌ ¿Î›˝ ’ ©Ï÷fi˘ A›Î· ‹ı‚‰‰Îfi_ ÁËı·_ ⁄fiı. ⁄Î¿Ì ±Î’HÎΠωiÎÎfi̱˘ ‹ÎÀı »˘√Î Á‹Îfi ˢ› ÷˘ ±ı ÏÕÁıQ⁄fl 28, 1995 fiÎ Ïÿ‰Áı ·˘L« ¿flΛı·˘ ËÎ≥Àı¿ IRS-1C Ë÷˘, …ı ‹ Î_ ·ıÀıVÀ Àı@fi˘·˘Ï… ÃÎ_Á˘ÃÎ_Á ¤flÌ Ë÷Ì. ωiÎÎfi̱˘±ı ÷ıfiı V‰ÿı Â Ì ‘˘flHÎı wÎ. 185 ¿fl˘ÕfiÎ ¬«ı ˝ ⁄fiÎT›˘. (±‹ı Ï fl¿Î ‹ÎÀı ±Î‰Î Áı À ı · Î≥Àfi˘ ’Õ÷fl ¤Î‰ ÿÁı¿ √H΢ ‰‘ ⁄ıÁı, ¿ı‹ ¿ı I›Î_fiÎ ÁflıflΠωiÎÎfiÌfiı «Ò ¿ ‰Î÷Î ’√Îfl-¤J◊Î_ fi  _ ‘˘flHÎ ±Î’HÎΠωiÎÎfi̱˘fiı ⁄ÿ·ı ±Î’HÎÎ Ïø¿ıÀfl˘fiÌ ‹ı« ŒÌ …ı‰_ »ı.) ≥Áfl˘±ı IRS1C fiÎ ·˘„L«_√ ‹ÎÀı ⁄ÌΩ wÎ. 60 ¿fl˘Õfi˘ ¬«˝ ¿›˘˝, …ı ’HÎ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ÷·fiαı @›Î_› ±˘»˘ Ë÷˘. ±Îç›˝fiÌ ÷◊Î √˙fl‰fiÌ ‰Î÷ ±ı »ı ¿ı 1997 ‹Î_ ±‹ı Ï fl¿ÎfiÎ Aviation Week and Space Technology

fi΋fiÎ ’˛Ï÷„WÃ÷ ‹ı√ıÏ{fiı 5.8 ‹ÌÀflfi _ flı { ˘S›Ò  fi ‘flΉ÷Î ’ı L ø˘‹ı Ï À¿ ¿ı ‹ ı fl Ή΂ΠIRS-1C fiı ωrfi˘ Á˙◊Ì ’Ήfld· ÁıÀı·Î≥À ΩËıfl ¿›˘˝. ±Î ÁıÀı·Î≥ÀfiÌ fl«fiÎ ⁄÷Ή÷˘ ÕΛÎ√˛Î‹ fl_√Ìfi ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

47

’Îfiı …\±˘. ’˛ÿÏZÎHÎÎ ·ı÷Ì ‰¬÷ı ÷ıfiÎ ¿ı‹flı Î M≤J‰ÌfiÌ ÏfiÏç÷ “«ÎÊ” ÷flŒ ±ı¿‘ÎflÎ ‹_ÕΛı·Î flά‰Î ÷◊Î ÁıÀı·Î≥Àfiı ÷ıfiÎ ÏfiÏç÷ ’˛‰ÎÁ‹Î√ı˝ Ω‚‰‰Î ÷ı‹Î_ VÀÎfl Àˇı¿fl »ı. ±‰¿ÎÂÌ ÷ÎflÎfiı ±fi·ZÎÌ ÷ı IRS-1C fiı ÷ıfiÎ_ „V◊Ï÷V◊Îfi …HÎΉı »ı ±fiı ÁıÀı·Î≥À ÷ı ‹…⁄ ’˘÷ÎfiÎ {˘¿‹Î_ ±fiı ÏÿÂÎ ‹Î√˝‹Î_ ŒıflŒÎfl˘ ¿flı »ı. ’ıLø˘‹ıÏÀ¿ ¿ı‹ıflÎ 70 ‹ÌÀfl ’ˢ‚Î Àˇı¿/’|΋Î_ ¤ÒM≤WÃfi_ V¿ıÏfi_√ ¿flı »ı. ±ı¿fiÎ ±ı¿ ’|Îfiı ÷ı ÿfl ’Î_« Ïÿ‰Áı ’˘÷ÎfiÌ ÁÒZ‹√˛ÎËÌ ⁄Î…fi…flı ±‰·˘¿ı, ‹ÎÀı I›Î_fi˘ ÕıÀÎ ’HÎ ÿfl ’Î_« Ïÿ‰Áı ±’ÕıÀ ◊›Î ¿flı »ı ±fiı ÿflQ›Îfi ◊›ı·Î ŒıflŒÎfl˘ ±_√ı ·ıÀıVÀ ‹ÎÏË÷Ì ’˛ÎM÷ ◊÷Ì flËı »ı. ⁄ÌΩ ¿ı‹ıflÎ ·ÌÁ ±fiı ‰Î≥Õ ±ıL√· ’˛¿ÎflfiÎ »ı. ⁄‘Ì ‹ÎÏË÷Ì Áı¿LÕfiÎ 80 ‹ı√ÎÏ⁄À (0 ÷◊Î 1 …ı‰Î 80,00,000 ÏÕÏ…À· ±_¿˘w’ı) ±ıLÀıfiÎ ¶ÎflÎ ¤ÒÏ‹‹◊¿fiı ’ˢӫı »ı. ≥Áfl˘fiÎ IRS-1C fiÌ ÁÒZ‹√˛ÎËÌ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ Z΋÷Î Ωı÷Î_ ÿÏfi›ÎfiÎ ±fiı¿ ÿı¢ ’˘÷ÎfiÌ fiˆÁÏ√˝¿ ÁQ≤Ï©fi˘ ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ±ı¿Ã˘ ¿flΛı·˘ ÕıÀÎ ‹ı‚‰‰Î ÷I’fl ⁄L›Î. ≥Áfl˘±ı T›Î’ÎflÌ ¿flÎfl Ëı ±Î‰Î ÿı¢fiı ’fl⁄Îfl˘ ÕıÀÎ {Ì·‰Î ¿<· 13 ¤ÒÏ‹‹◊¿˘ V◊Î’Ì ±ÎM›Î_. (±√˛√H› ‹◊¿˘ fl_√Ìfi ’Îfiı fi¿Â΋Î_ …\±˘.) ±Î ’ˆ¿Ì 3 ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷◊Î 2 ›fl˘’‹Î_ Ë÷Î_. ±¿ı¿ ¤ÒÏ‹‹◊¿ ≥@‰ıÕ˘fl, Ω’Îfi, Q›Îfi‹Îfl, ÿÏZÎHÎ ¿˘Ïfl±Î, ÷Î≥‰Îfi, flÏ›Î, ◊Î≥·ıLÕ ÷◊Î Á_›@÷ ±Îfl⁄ ±‹ÌflÎ÷‹Î_ Ë÷_. flÏ›αı ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î±ı ’HÎ ¤Îfl÷fiÌ ÁËΛ ·ı‰Ì ’ÕÌ ±ı ⁄÷Ήı »ı ¿ı Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÎ ZÎıhÎı ¤Îfl÷ ÷ı‹fiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı ¿ıÀ·_ ±Î√‚ fiÌ¿‚Ì √›_ Ë÷_. Àı@fi˘·˘Ï…¿· º„WÀ±ı ¤Îfl÷fiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÀÌ‹ı ⁄Ì∞ ±ı¿ ÏÁÏ© ’HÎ ËÎ_Á· ¿flÌ Ë÷Ì. ·˘„L«_√ ’»Ì

48 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

IRS-1C hÎHÎ ‰Ê˝ ¿Î›˝fl÷˚ flËı ÷ı‰˘ ±_ÿÎ… Ë÷˘, ’HÎ

÷ıfiÎ_ ⁄‘Î_ V‰ÿıÂÌ ›_hÎÁΑfi˘ ±ı‰Î_ ¬Î÷flÌÿΛ¿ fỉÕuÎ_ ¿ı 2006 ‹Î_ ÷ıHÎı ÿÁ ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ¿›Î* ±fiı ¿<· 60,000 flεLÕ˚Á ÿflQ›Îfi ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ’˛ÎM÷ ◊›ı·Ì ‹ÎÏË÷Ì ⁄ÌΩ ÿı¢fiı ‰ı«Ì ¤Îfl÷ı wÎ. 45 ¿fl˘Õfi˘ ‰¿fl˘ ’ÎÕÌ ·Ì‘˘. ≥Áfl˘ ‹ÎÀı ÷flyÌfi˘ ÿ˘fl ÷˘ «Î· … flè΢. ±ı¿ ÷⁄yı ±ı‰˘ Á‹› ±ÎT›˘ ¿ı F›Îflı ÷ıfiÎ IRS-1D, IRS-P4, IRS-P5 ‰√ıflı ‹‚Ìfiı Á΋ÀÎ 6 Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ÁıÀı·Î≥À ±_÷ÏflZ΋Î_ Ë÷Î--±fiı ⁄ÌΩı ±ı¿ı› ÿı ÷ıfiÌ ⁄fl˘⁄flÌ ¿fl‰ÎfiÌ „V◊Ï÷‹Î_ fi Ë÷˘. ¿ÚÏʒο˘, …‚ÁQ≤Ï©, ¬ÏfiΩı, ’›Î˝‰flHÎ, ‹IV›ÁQ≤Ï©, …_√·˘, ÂËıfl˘ ‰√ıflıfi_ ‹ıÏ’_√ ¿fl‰Î‹Î_ ⁄‘Î ÿı¢fiı ÷ıHÎı ’λ‚ flÎ¬Ì ÿÌ‘Î. ±Î ’ˆ¿Ì CÎHÎÎ ¬flÎ ÿı¢ ¤Îfl÷fiÎ ¿Î›‹Ì √˛ÎË¿˘ ⁄L›Î. ¤Îfl÷fiÌ ËflHΌ΂fi˘ ±Ï‘¿÷‹ ›Â ÕΘ. ωø‹ ÁÎflΤÎ≥ ±fiı ’˛ ˘ . Á÷Ì ‘‰fi …ı ‰ Î V‰MfiºWÀΠωiÎÎfi̱˘fiı Ω› »ı. flÏ›Π÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î F›Îflı Á‹Îfi‰ ±‰¿Î›ÎhÎÎ ›˘…‰ÎfiÌ Ë_ÁÎ÷_ÁÌ‹Î_ ’˘÷Îfi_ ‹⁄·¬ V’ıÁ ⁄…ıÀ ¬«˝÷Î flèÎÎ I›Îflı ¤Îfl÷fiÎ ±√˛ıÁfl ωiÎÎfi̱˘±ı V’ıÁ ±ı„M·¿ıÂfifiı ±‰¿ÎÂÌ Á_¢‘fifiÎ ±…ıLÕÎ ’fl ±√˛Ì‹ V◊Îfi ±ÎM›_. …\ÿÎ ÂOÿ˘‹Î_ ¿Ë˘ ÷˘ ÁΛ„LÀÏŒ¿, ±ÎÏ◊˝¿, ˆZÎÏHο ±fiı Á΋ÎÏ…¿ fiyfl ·Î¤˘ …ıfiÎ ¶ÎflÎ ‹‚Ì Â¿ı ÷ı‰˘ ±‰¿ÎÂÌ ¿Î›˝ø‹ ÷ı‹HÎı CÎÕÌ ¿Îœu˘, …ı flÏ›Î-±‹ıÏfl¿ÎfiÎ V’ıÁ ’˛˘√˛Î‹ ¿fl÷Î_ ÁΉ …\ÿ˘ Ë÷˘. ±Î ¿Î›˝ø‹fiÎ_ Œ‚ ±Î…ı ÕΘ. ÁÎflΤÎ≥fiÎ ±fiı ’˛˘. ‘‰fifiÎ ÏÂW› ωiÎÎfi̱˘fiÎ ËV÷ı ÿıÂfiı ‹‚Ì flèÎÎ_ »ı-’»Ì ¤·ı ¬ÿ ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹Ëıfi÷fi_ Œ‚ fiΫÏHΛΠόS‹ VÀÎfl˘ ±fiı ‘˘¿Î‘ÎflÌ Ïø¿ıÀfl˘ …ıÀ·_ ‹‚÷_ fi◊Ì.á

Q u e s t i o n s

Q ∂fi΂ΠÿflQ›Îfi …ı‹fi˘ µ’ÎÕ ¬Ò⁄ ‰‘Ì Ω› ±ı‰Î_ Á˘N˚À ÏÕˇL¿ÁfiÌ ‹ÎŒ¿ fiÎÏ‚›ıflfi_ ’ÎHÎÌ ¿ı‹ ⁄˘À·‹Î_ ‰ı«Î÷_ fi◊Ì? fi‹fi flÎHÎ’flÎ, Ï…√fl ÿÌÏZÎ÷ ±fiı Ï‹h΢, ≥Áfi’fl, ±‹ÿΉÎÿ

A Á˘N˚À ÏÕˇL@Á ‹Ëÿ˚ ±_Âı ÏÁL◊ıÏÀ¿ ˢ› »ı, …ı‹Î_ Œ˘VŒÏfl¿ ±ıÏÁÕ …ı‰Î ’ÿÎ◊˘˝ ‰’flΛ »ı ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ ¤fl’Òfl ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfi˘ ¤ı√ ±Î‰Î_ ¿ÚÏh΋ ’ÌHÎÎ_fiı ⁄√Õ÷Î_ fl˘¿ı »ı. ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ Á˘N˚À ÏÕˇL¿fiÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ Ï‹Ïl÷ ◊Λ I›Îflı ¿Î⁄˘˝Ïfi¿ ±ıÏÁÕ …L‹ı, ‹ÎÀı ±ı ÏÕˇL¿ ⁄√Õ‰Îfi˘ ’˛ffi flËı÷˘ fi◊Ì. ⁄Ì∞ ÷flŒ fiÎÏ‚›ıflfi_ ’ÎHÎÌ Áı„Lƒ›/organic ’ÿÎ◊˝ »ı. ⁄˜@ÀÌÏfl±Î ±fiı ⁄ÌΩ ∞‰Îb±˘ ÷ıfiÎ ’fl fi¤Ì ¿ı »ı. ÿÒ‘fiÌ …ı‹ ÷ıfi_ ’ÎçflÎ≥{ıÂfi ¿flΛ ÷˘ ±ı‰Î Á∞‰˘◊Ì ÷ıfiı ‹@÷ flÎ¬Ì Â¿Î› ±fiı fiÎÏ‚›ı fl fi _ ’ÎHÎÌ ÁÌ·⁄_ ‘ ⁄˘À·‹Î_ ·Î_ ⁄ ˘ Á‹› À¿ı, ’fl_÷ ±ı ’˛Ïø›Î‹Î_ ±˘Ï«_÷Ì ÷ı ‹ … ‰ÎflÎŒfl÷Ì ±’Î÷Ì ’ W ¿‚ √fl‹Ì ÷◊Î ’W¿‚ ÃoÕÌ fiÎÏ‚›ıflfiÎ ’ÎHÎÌfi_ ⁄_‘ÎflHÎ ÁÎw_ ±ı‰_ ⁄ÿ·Ì fiάı »ı. ±Î ’Έ„WÀ¿ ¿<ÿfl÷Ì ’ÌHÎÎfi_ ‹Î≥ø˘ÏŒSÀÏfl_√ ¿flÌ ÷ıfiı ⁄˘À·‹Î_ ±‹¿ Ïÿ‰Á˘ Ω‚‰‰ÎfiÌ ’©Ï÷ ›fiÎ≥ÀıÕ fiıÂLÁfiÌ ±Lfi ÷◊Î ¿ÚÏWÎ Á_V◊αı ω¿ÁÎ‰Ì »ı, ’fl_÷ ±ı flÌ÷ ⁄Ë Á_÷˘WοÎfl¿ fi◊Ì.á

&

A n s w e r s

Q ÏˋΫ· ’˛ÿıÂfiÌ Áfl¿Îflı ÷Î…ı÷fl‹Î_ ±rÎfl˘ËÌ ÁıfiÎ’Ï÷ ΩıflΉflÏÁ_ËfiÎ ⁄Ή·Îfi_ ±fiΉflHÎ ¿›*, …ı‹Î_ C΢ÕÎfiÎ ±Î√·Î ⁄ı ’√ ˉ΋Î_ ±K‘fl »ı. ±Î Ω÷fi˘ ’Θ{ ±Î‰Î ÿflı¿ ⁄Ή·Î‹Î_ ¿ı‹ Ωı‰Î ‹‚÷˘ fi◊Ì ? fi_ÿ¿<‹Îfl ¿ı. ‹Ëı÷Î, ÁοÌfiοÎ, ±_‘ıflÌ (’Ò‰˝), ‹_⁄≥

A ’Ëı·Î_ ÷˘ ΩıflΉflÏÁ_ËfiÌ ›Îÿ …flÎ ÷Î∞ ¿flÎ‰Ì ÿ≥±ı. ±Îı√HÎÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ÷ı±˘ ¿ÎU‹ÌflfiÎ Õ˘√flÎ ‹ËÎflÎΩ √·Î⁄ÏÁ_ËfiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ Ë÷Î, ’HÎ ÷ı±˘ ’˘÷ı ¿ÎU‹Ìflfiı ⁄ÿ·ı ÁËı… ÿÏZÎHÎfiÎ ÏˋΫ· ωV÷ÎflfiÎ Ë÷Î. Ï÷⁄ıÀ ’fl ‰Îfl_‰Îfl «ÕÌ ±Î‰÷Î «Ìfiı ¤Îfl÷‰Wνfi˘ CÎH΢ ’˛ÿı ±Î_«¿Ì ·Ì‘˘ Ë÷˘. ÁıfiÎ’Ï÷ ΩıflΉflÏÁ_Ëı ’ËÎÕÌ ›©‹Î_ «Ìfifiı ËflÎT›_ ±fiı 1,50,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛ÿı ËV÷√÷ ¿›˘˝, …ı‹Î_ ·tάfiÎ ±@ÁÎ≥ «Ìfifi˘ ’HÎ Á‹Î‰ı ◊÷˘ Ë÷˘. (¤Îfl÷fiÌ ¿<_¤¿Hν Áfl¿Îflı 1962‹Î_ ±@ÁÎ≥ «Ìfi √‹Î‰Ì ÿÌ‘_) «ÌfifiÎ ·U¿fl Á΋ı ⁄Ì∞ ‰Îfl ·Õ÷Ì ‰¬÷ı ÷¿·Î¿˘À ’ÎÁı ÁıfiÎ’Ï÷ ΩıflΉflÏÁ_Ë ÂËÌÿ ◊›Î. (…\±˘, ‘ÁŒÎflÌ’ fi_.121) ±·⁄kÎ, ≥Ï÷ËÎÁfiÎ_ ’ÎÃu’V÷¿˘‹Î_ ÷ı‹fi_ ’flÎø‹ ÷˘ ÃÌ¿, fi΋ ’HÎ ¿ÿÌ V◊Îfi ’ÎQ›_ fiÏË. ˉı ‹Ò‚ ’˛ffifi˘ ¬ · ÎÁ˘ — ¿˘≥ ’HÎ

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

49

Áÿ˚√÷ ›˘©Îfiı C΢ÕıÁ‰Îfl ÷flÌ¿ı ÿÂν‰÷_ ÏÂS’ ¿oÕÎfl‰_ ˢ› I›Îflı ’fl_’flÎ ‹…⁄ ¿ıÀ·Î_¿ ‘ÎflΑ˘flH΢ ’΂‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. Ïfi›‹˘ V’WÀ »ı, ‹ÎÀı ÏÂS’ ΩıfiÎfl ±ΩHÎÌ T›„@÷fiı ’HÎ A›Î· ±Î‰Ì Ω› ¿ı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ’ÎhÎ Á‹Îfi ›˘©Îfi_ Q≤I› ÂÌ flÌ÷ı fiÌ’F›_. ±Îfi˘ Á_¿ı÷ C΢ÕÎfiÎ hÎHÎ Ω÷fiÎ ’Θ{‹Î_ ‹‚ı »ı — (1) CÎ˘Õ˘ µ»Î‚Î ‹Îfl÷˘ ˢ› ±ı‹ ÷ıfiÎ ±Î√·Î ⁄Lfiı ’√ ¨«¿Î›ı·Î Ωı‰Î ‹‚ı ÷˘ ΩHΉ_ ¿ı ÁıfiÎ’Ï÷ ΩıflΉflÏÁ_ËfiÌ ‹ÎŒ¿ ±rÎfl˘ËÌ ›˘©˘ flH΋˘fl«ı ÂhÎ Á΋ı ·Õ÷Ì ‰¬÷ı ÂËÌÿ ◊›˘, (2) C΢ÕÎfi˘ ±Î√·˘ ‹ÎhÎ ±ı¿ ’√ ±K‘fl ˢ‰Îfi˘ ‹÷·⁄ ±ı ¿ı Á_√˛Î‹ ÿflQ›Îfi ›˘©˘ CΉΛ˘ ±fiı ¿ıÀ·Î¿ Ïÿ‰Á ⁄Îÿ ÷ı …¬‹˘fiı ¿ÎflHÎı ±‰ÁÎfi ’ÎQ›˘, (3) C΢ÕÎfiÎ «Îflı› ’√ V‹Îfl¿fiÎ M·ıÀŒ˘‹˝ ’fl Àı¿‰ı·Î ˢ› ÷˘ ›˘©Îfi_ Q≤I› ¿<ÿfl÷Ì flÌ÷ı fiÌ’F›_ ±ı‹ Á‹∞ ·˘.á Q ωω‘ „V’ÏÁÁfiÎ_ ’˛ÎBΈÏ÷ËÎÏÁ¿ ÕΛfi˘Á˘fl ‹ÎÀı ÀΛflıfi˘Á˘flÁ, ‰ı·˘ÏÁflıMÀfl, ÀˇÎ›ÁıflÎÀ˘MÁ ‰√ıflı ±À’ÀÎ_ fi΋˘ ÂıfiÎ ±Î‘Îflı fiyÌ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ ? ÏÿT›Î_√ ‹Ëı÷Î, ‹ÏfiWÎ ΩfiÌ ±fiı Ï‹h΢, Ï¿S·Î ’ÎflÕÌ, flÎ∞‰ Â@·, flÎHÎÌ’, ±‹ÿΉÎÿ, Ï…√fl ÿÒÏ‘›Î, flÎ… µÿıÂÌ ±fiı ’˛dS· ±Î«Î›˝, ¤…, ¿E»

A ÕΛfi˘Á˘flfiÌ ⁄‘Ì Ω÷˘fiÎ_ fi΋˘ ·ıÏÀfi ±◊‰Î √˛Ì¿ ¤ÎWÎÎ ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ »ı ±fiı ’Ïfl«›ÎI‹¿ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı

ÀˇÎ≥ÁıflÎÀ˘MÁ

±◊˝ ’ Ò H ν ’HÎ »ı . 1842‹Î_ Áfl Ïfl«ÎÕ˝ ±Î˜‰ıfi (ÕÎ⁄Ì ¿˘·‹‹Î_ ±Î’ı·˘ Œ˘À˘) fi΋fiÎ ÁΛ„LÀVÀı ’˛›˘…ı·˘ Á‰˝‰Î«¿ ÕΛfi˘Á˘fl ÂOÿ ’˘÷ı √˛Ì¿ ¤ÎWÎÎfi˘ »ı. (√˛Ì¿‹Î_ deinos ±ıÀ·ı Õfl΋H΢, flÎZÎÁÌ ±fiı saurosfi˘ ±◊˝ »ı ¿ÎÏ«_ÕÎı) ±Î ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Á∞‰˘fiÌ fi‰Ì ’˛ΩÏ÷fiÎ ±‰ÂıW΢ ‹‚Ì ±Î‰ı I›Îflı ÷ıfi˘ ¬ÿ ¢‘¿ ¿ı ’»Ì ±‰ÂıW΢ fi‰Ì „V’ÏÁÁfiΠˢ‰Îfi_ ÁÎÏ⁄÷ ¿flfiÎfl Á_¢‘¿˘ ÷ı ÕΛfi˘Á˘flfiı «˘yÁ fi΋ ±Î’ı »ı. fi΋ ÂıfiÎ ±Î‘Îflı ’ÎÕ‰_ ÷ıfiı ·√÷Î_ ±‹¿ ‘˘flH΢ »ı. ¿ı À ·Î_ ¿ ºWÀÎ_ ÷ ˘ ’ıÏ«fl˚ËÎ≥fi˘Á˘flÁ Ωı≥±ı. ÕΛfi˘Á˘fl‹Î_ ¿ÂÌ¿ K›Îfi ¬ıÓ«fiÎflÌ ÂÎflÌÏfl¿ ¬ÎÏÁ›÷ ˢ› ÷˘ ÷ı fi Î ’fl ¤Îfl ‹Ò¿fiÎfl˘ ÂOÿ fl«‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±ı¿ ÕΛfi˘Á˘fl …ı‹ ¿ı Triceratops/ÀˇÎ≥ÁıflÎÀ˘MÁ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ À˘’ ›Îfiı ‹Î◊Î (¿ı ‹˘œÎ) ’fl hÎHП√ÕÎ_ »ı. ÀˇÎ≥ ÂOÿ hÎHÎfi˘ ±Î_¿ ÁÒ«‰ı »ı, F›Îflı ÁıflÎfi˘ ‹÷·⁄ Ÿ√Õ<_ ◊Λ »ı. ÂÎflÌÏfl¿ ¬ÎÏÁ›÷ ‹…⁄ fiyÌ ¿flΛı·Î fi΋fi˘ ⁄ÌΩı ÿά·˘ Pachyrhinosaurus »ı. √˛Ì¿ ÂOÿ¿˘WÎ ‹…⁄ pachy ±ı À ·ı ΩÕ< _ ±fiı rhino ±ı À ·ı fiο, ‹ÎÀı ’ıÏ«fl˚ËÎ≥fi˘Á˘flÁ ±ı‰_ fi΋ÎϤ‘Îfi ’΋ı·˘ ÕΛfi˘Á˘fl ΩÕÎ fiο‰Î‚˘ Ë÷˘. (√ıÓÕÎ ‹ÎÀı rhino ÂOÿ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ›˘Ω›˘ ¿ı Ÿ√ÕÎfiı ·Ì‘ı ±ı ’˛ÎHÎÌfi_ fiο ÷ıfiÎ ÀˇıÕ‹Î¿Û …ı‰_ ⁄L›_ »ı.) ±ı¿ …\ ÿ Ì „V’ÏÁÁfi _ ±„V◊‹Î‚¬_ ÷’ÎÁÌfiı ±fi ‹ Îfi ·ÕΉfiÎfl Á_¢‘¿˘±ı ÷ı ÕΛfi˘Á˘fl ‹ÎÀı Velociraptor/‰ı·˘ÏÁflıMÀfl ±ıÀ·ı ¿ı ‰ı√Ì·˘ «˘fl ±ı‰_ fi΋ ’Á_ÿ ¿›*.

50 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

‰ı·˘ÏÁflıMÀfl

÷Á‰Ìfl — ËWν· ’W¿HÎν

ËÎÕÏ’_…flfiÌ fl«fiÎ Ωı÷Î_ ÷ıfiÌ ‰ı·˘ÏÁÀÌ ±◊ν÷˚ {Õ’ ¬Ò⁄ ‰‘Îflı ˢ› ±ı‹ ·ÎB›_, F›Îflı ÷ÌZHÎ ÿÎ_÷‰Î‚_ ÷ıfi_ …Õ⁄_ V◊Ò‚¿Î› ±fiı ÁV÷ ‰fiV’I›ÎËÎflÌ ÕΛfi˘Á˘flfiÎ ÂflÌflfi_ ‹Î_Á ¿˘«Ìfiı ÷ŒÕÎ‰Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı ±fi¿>‚ Ë÷_. ±‹¿ ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ fi΋˘ ÷ı‹fiÎ ±‰ÂıW΢ F›Î_ ‹‚Ì ±ÎT›Î ÷ı ’˛ ÿ ı  fiÎ ±Î‘Îflı ’ÎՉ΋Î_ ±ÎT›Î. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı Bavariasaurus ¿Ëı ‰ Î÷Î ÕΛfi˘Á˘flfi _ ±„V◊‹Î‚¬ _ …‹˝fiÌfiÎ ⁄ΉıÏfl›Î ’˛ÎL÷‹Î_ ËÎ◊ ·ÎB›_ Ë÷_. »ıS·ı, ¿ıÀ·Î_¿ ÕΛfi˘Á˘fl ±ı‰Î_ ’HÎ ¬flÎ_ ¿ı …ı±˘ ÷ı‹fiÎ_ ±„U‹ ¢‘Ì ¿ÎœfiÎflfiÎ fi΋ı ±˘‚¬Î÷Î_ ◊›Î_--…ı‹ ¿ı ËıflıflÎÁ˘flÁ ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷Î ⁄fiı·Î ÕΛfi˘Á˘flfi_ ’Ëı·_ ËÎÕÏ’_…fl ±Î…ı˝„LÀfiÎ ÿıÂfiÎ Á_¢‘¿ ω@À˘Ïflfi˘ ËıflıflÎfiı ‹‚Ì ±ÎT›_ Ë÷_.á Q ±Î’HÎı I›Î_ ¬Î_Õ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ÂıflÕÌ ‰’flΛ »ı, ÷˘ ±‹ıÏfl¿Î …ı‰Î ±‹¿ ÿı¢‹Î_ ¬Î_ÕfiÎ ’˛˘Õ@Âfifi˘ ¿Î«˘ ‹Î· ⁄ÌÀ »ı. ⁄ıµfiÌ ¬Î_ÕfiÎ ⁄_‘ÎflH΋Î_ ¿Â˘ Œfl¿ ˢ› »ı ¬fl˘ ? ÷ÊÎfl ±ı. √Î_‘Ì, fi‰fl_√’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ; ‹ËıLƒ Á˘flÏÛÎ, flÎ…¿˘À;

‹˘·ÎÁ ‰Õı ÂıflÕÌfiÌ ÏflŒÎ≥fi ¿›Î˝ ‰√flfiÌ ¬Î_Õ/raw sugar …ı‰Ì ¬Î_Õ ’HÎ ⁄fiÎ‰Ì Â¿Î› fiÏË. ±ı¿oÿflı ÁÎfl ±ı ◊›˘ ¿ı ¬Î_Õfi˘ ‰‘ fiŒÎ¿Îfl¿ ¿Î«˘ ‹Î· ÂıflÕÌ »ı, ⁄ÌÀ fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ÂıflÕÌ ‹A›I‰ı µWHοÏÀ⁄_‘fiÌ ’ıÿΠ»ı, ‹ÎÀı ¡ÎLÁ, ›øı≥fi, …‹˝fiÌ, flÏ›Î, Ï⁄˛Àfi ‰√ıflı ›fl˘Ï’±fi ÷◊Î ›flıϱfi ÿı¢ Â√fl ⁄ÌÀ ‰Î’flı »ı. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ’HÎ ÃoÕΠˉ΋ÎfifiÎ_ µkÎflÌ flÎF›˘ ⁄ÌÀ ‰Î’flı, ÷˘ µW‹Î‰Î‚_ ‰Î÷ΉflHÎ ‘flΉ÷Î_ ÿÏZÎHÎÌ flÎF›˘‹Î_ ¬Î_ÕfiÎ_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ÂıflÕÌfi_ ’Ì·ÎHÎ ¿flı »ı.á Q ≥LŒ‹ı˝Âfi Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ ZÎıhÎı øÎ_Ï÷fi˘ ±Îfl_¤ …ıfiÎ ’√·ı ◊›˘ ±ı ’Ëı·‰Ëı·˘ ¿QM›ÒÀfl ’˛˘√˛Î‹ ¿˘HÎı ·A›˘ Ë÷˘ ? Ïÿ·Ì’ Á◊Îfl, ±Ïrfi √˘ÏË·, ’˛ÂÎL÷ ±˘{Î ÷◊Î Ï‹h΢, ‹Î_…·’fl, ‰Õ˘ÿflÎ

A ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ fi˙¿Îÿ‚‹Î_ ±ıÕÏ‹fl·fi˘ ˢt˘ ¤˘√‰÷Ì √˛ıÁ ˢ’fl fi΋fiÌ ‹Ï˷αı (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘) 1950 fiÎ

ÏÿT›¿Î_÷ ±ı«. ÏhΉıÿÌ, ‰ıflΉ‚

A ¿˘≥ Œfl¿ fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄Lfiı Ω÷fiÎ_ flΘ ‹ÏÀÏfl±SÁ ‰Õı ⁄fiı·Ì ¬Î_ÕfiÎ ÿÎHÎ΋Î_ 97Ñ ◊Ì 99Ñ …ıÀ·Ì Áø˘{ (¿ÛflÎ) … ˢ› »ı. ±·⁄kÎ, µI’ÎÿfifiÌ ’˛Ïø›Î ⁄ı› ¿ıÁ˘‹Î_ ±‹¿ Ëÿı ±·√ »ı--±fiı ÷ı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ‹Ò‚ ’ıÿ΢ (ÂıflÕÌ/sugarcane ÷ı‹… ⁄ÌÀ/sugar beet) ‰E«ı ⁄_‘ÎflHÎfi˘ ¬ÎVÁ˘ Œfl¿ »ı. ÂıflÕÌ‹Î_ Áø˘{fi_ ’˛‹ÎHÎ 10Ñ Ë˘› »ı, F›Îflı Â√fl ⁄ÌÀ‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı √˘‚οÎfl ·Î· ⁄ÌÀ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ ‰ıflΛÀÌfiÎ ÁŒıÿ, ‹˘ÀÎ ±fiı Â_¿< ±Î¿Îfl‰Î‚Î ⁄ÌÀ‹Î_ Áø˘{fi_ ’˛‹ÎHÎ 17Ñ …ıÀ·_ ˢ› »ı. µ’flÎ_÷ Â√fl ⁄ÌÀfiÎ ’S’‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ CÎÀ¿˘ √_ÿ˘ V‰Îÿ ±fiı ⁄ÒflÌ √_‘ ‘flΉı »ı, …ı‹fiı «ÒfiÎfiÎ ¤ı√ ‰Õı fiÎ⁄Òÿ ¿fl‰Îfi_ ±fiı «ÒfiÎfi˘ ‰‚Ì ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ¶ÎflÎ fỉıÕ˘ ·Î‰‰Îfi_ ¿Î‹ ±˘»Ì ¿Õο>Àfi_ fi◊Ì. ±Î CÎÀ¿˘ Â√fl ⁄ÌÀfiÎ ‹˘·ÎÁ‹Î_ ’HΠˢ›, ±ıÀ·ı ÷ı

ÿÁ¿Î‹Î_ Mark-1 ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ¿QM›ÒÀfl ‹ÎÀı ’˛˘√˛Î‹ ›Îfiı Á˘Œ˚À‰ıfl ⁄fiÎT›˘. ¿QM›ÒÀflfiÌ ÷‰Îfl̬fi˘ ±ı Á‰˝’˛◊‹ ’˛˘√˛Î‹ Ë÷˘, …ıfiÎ ‹ÎÀı √˛ıÁ ˢ’flfiÌ ÿ˘fl‰HÎÌ Ëı ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷Ì ÀÌ‹ı COBOL (Common Business Oriented Language) ‰Î’flÌ Ë÷Ì. ±Î…ı Á˘Œ˚À‰ıfl‹Î_ @›Îflı¿ flËÌ …÷Ì ¤Ò· ‹ÎÀı …ı bug ÂOÿ ‰’flΛ »ı ÷ıfiÌ ‹Ë˘fl ’HÎ √˛ıÁ ˢ’flı ωfiÎ ±Î›ı ›Îfiı ¿ı ±fiΛÎÁı ’ÎÕÌ Ë÷Ì. ’˛Á_√ ±ı‹ ⁄L›˘ ¿ı ÷ıfi_ ÁÎ…\_Á‹_ ¿QM›ÒÀfl ±˘Ï«_÷_ ¬˘À¿Î›_ ±fiı «ıÏ¿o√ ‹ÎÀı ˢ’flı ÷ıfiı ¬˘S›_ I›Îflı ±_ÿfl ‹flı·_ eÿ_ ‹‚Ì ±ÎT›_. ¿˘≥¿ı ÷ıfiı ¿QM›ÒÀfl ¬˘·‰Î ‹ÎÀıfi_ ¿ÎflHÎ ’Ò»u_ I›Îflı (∞‰ÕÎ_ ÷flÌ¿ı eÿ_ bug ¿Ëı‰Î› ±ıÀ·Î ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

51

‹ÎÀı) √˛ıÁ ˢ’flı …‰Î⁄‹Î_ “debugging the computer” ±ı‰Î ÂOÿ˘ ‰Î’›Î˝ ±fiı ÷ı ÁÎ◊ı ¿QM›ÒÀflfiÌ ’Ïfl¤ÎÊ΋Î_ bug ÂOÿfiı ’˛‰ı ‹‚Ì √›˘. ±‹ıÏfl¿fi fi˙¿Îÿ‚‹Î_ 43 ‰Ê˝ Á‘Ì Œfl… ⁄ΩT›Î ’»Ì ÏfiT≤ÏkÎ ·ıfiÎfl √˛ıÁ ˢ’fl 1992fiÌ Áη‹Î_ Q≤I› ’΋Ì.á Q ¤ÒV÷flωt˘fiÎ ‹÷ı ±Î…fiÎ ÁÎ÷ı› ¬_Õ˘ ±ÎÏÿ¿ÎÏ·fi ‹Ëά_Õ ÷ÒÀuÎ ’»Ì V◊‚Î_÷fl ’΋Ìfiı ¿Î‚ø‹ı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ‰÷˝‹Îfi V◊Îfiı ’ˢÓE›Î. ±Î ‰Î÷fi˘ ·√¤√ ⁄‘Î ¬_Õ˘fiÎ ±ı¿‹ı¿ ΩıÕı ÏŒÀ ◊÷Î ±Î¿Îfl µ’flÎ_÷ ⁄ÌΩı ’flΉ˘ »ı ¬fl˘ ? ‹fi˘… ‰ÎCÎı·Î ±fiı ÏËflıfi ’fl‹Îfl, ‰Î’Ì; ‹fiËfl flÎÃ˘Õ, «Î_ÿ¬ıÕÎ, ±‹ÿΉÎÿ; ›Â ÏËflÎHÎÌ, ÿı‰Î_√ µÿıÂÌ ÷◊Î Ï‹h΢, ¤…, ¿E»

A CÎHÎÎ ’flΉΠ»ı ±fiı CÎHÎÎ ¬flÎ ±ı¿ÿ‹ Ã˘Á »ı. ±Î‹ ÷˘ ‰fi-’ÌÁ ‹Ëά_ÕfiÎ À<¿ÕÎ ◊›Î ˢ‰ÎfiÌ Ï◊±flÌ 1912 ‹Î_ …‹˝fi ¤ÒV÷flÂÎjÎÌ ±ÎS¡ıÕ ‰ı√ıfiflı Œ@÷ ±ı ‰Î÷ı fl…^ ¿flı·Ì ¿ı ±Î…fiÎ ÁÎ÷ı› ¬_Õ˘fi˘ ±Î¿Îfl ’flV’fl ⁄_‘⁄ıÁ÷˘ ±Î‰Ì Ω› »ı. ±·⁄kÎ, ‹Ëά_Õ ÂÎ ‹ÎÀı ÷ÒÀu˘ ±fiı ÷ıfiÎ À<¿ÕÎ ÂÌ flÌ÷ı ÷ı‹fiÎ ‰÷˝‹Îfi ±ıÕˇıÁ Á‘Ì ÷HÎΛΠ±ı ’˛ffifi˘ ¬·ÎÁ˘ ±ÎS¡ıÕ ‰ı√ıfifl ±Î’Ì Â@›˘ fiÏË. ¬_Õ˘fi_ V◊‚Î_÷fl/ continental drift ±_√ı Œ˘Õ ’ÎÕ÷_ Á⁄‚ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ¿ÎflHÎ ’«ÎÁı¿ ‰Ê˝ Á‘Ì ËÎ◊ fi ·ÎB›_. ÿflQ›Îfi µkÎfl ±‹ıÏfl¿Î ÷◊Î ÿÏZÎHÎ ±‹ıÏfl¿Î, µkÎflı ’ˢӫı·_ √˛Ìfi·ıLÕ ÷◊Î ÿÏZÎHÎı flËÌ √›ı·_ ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ‰√ıflı ¤˙√˘Ï·¿ Áflfi΋Î_ Ωı÷Î_ ±¬_Õ ‹Ëά_ÕfiÎ À<¿Õα˘ ⁄ı Á‹Òˢ‹Î_ ‰ËıӫΛΠˢ‰Îfi_ ‘ÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. µkÎflfi˘ Á‹ÒË Lauratia ›Îfiı µkÎflÌ ¤ÒÏ‹ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î›˘, F›Îflı ÿÏZÎHÎfiÎ Á‹ÒËfiı Gondwanaland ±ıÀ·ı ¿ı √˘Óÿ ’˛ΩfiÌ ¤ÒÏ‹ ÷flÌ¿ıfi_ ·ı⁄· ‹Y›_. (¬flı¬fl ÷˘ Gondwana ·A›Î ’»Ì ÷ıfiı land ’˛I›› ΩıÕ‰ÎfiÌ ¿ÂÌ …wfl fiÏË. ±Î ·ı⁄·‹Î_ wan fi˘ ‹Ò‚ Á_V¿ÚkÎ ÂOÿ ‰fi‹˚ ±◊ν÷ ‰fi »ı ±fiı ÷ıfi˘ ‹÷·⁄ … ±Î‰ÎÁ¤ÒÏ‹ ◊Λ »ı.) 1960 fi˘ ÿÁ¿˘ Âw ◊›˘ I›Î_ Á‘Ì ±ÎS¡ıÕ ‰ı√ıfiflfiÌ Ï◊±flÌ Â_¿ÎfiÌ fi…flı Ωı‰Î÷Ì flËÌ, ’HÎ I›Îfl ⁄Îÿ Á‹ƒfi_ ÷Ï‚›_ ΩHÎı Á÷÷ ω¤ÎÏ…÷ ◊›Î ¿fl÷_ ˢ› ÷ı‹ ⁄ı ’˘’Õı ωw© ÏÿÂ΋Î_ ø‹Â— ωV÷fl÷_ ˢ‰ÎfiÎ Á⁄Ò÷˘ ‹‚Ì 52 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

±ÎT›Î. ’«ÎÁı¿ ‰Êı˝ ±ÎS¡ıÕ ‰ı√ıfiflfi˘ ÷¿Û ÁΫ˘ Û˘˝. ±Î…ı ÷˘ ¬_Õ˘fiÎ V◊ÎfiÎ_÷flfiı ·√÷Î Á⁄Ò÷˘fi_ Ï·VÀ ’˘÷ı ωV÷Îfl ’ÎQ›_ »ı--±fiı ÷ı‹Î_ ωÂıÊ ‹Ëk‰fiΠˢ› ÷˘ fiÌ«ı ‹…⁄fiΗ á ‘fl÷ÌfiÎ ’ıÀ΂‹Î_ ¨Õıfi˘ ·Î‰Î I›Î_fiÌ ’W¿‚ √fl‹Ì ‰E«ı ÷’Ìfiı ¨«ı «ÕuÎ ’»Ì ⁄ıÁÎSÀfiÎ Ãflı·Î ⁄ÎèÎ ’˘’ÕÎ ÁÎ◊ı À¿flΛ »ı ±fiı ∂K‰˝√Î‹Ì ÿ⁄ÎHÎ Á…ı˝ »ı. ¨«ı …‰Î ‹ÎÀı I›Îfl ’»Ì √_Ω fi flËı, ±ıÀ·ı ·Î‰Îfi˘ ÿ⁄ÎHΛ@÷ …J◊˘ ⁄ı ŒÎ_Àı …\ÿ˘ ’ÕÌ ±ı¿‹ı¿fiÌ Ï‰w© ÏÿÂ΋Î_ ‰Ëı‰Î ‹Î_Õı »ı. ’ÏflHÎ΋ı ⁄ıÁÎSÀfi˘ ’˘’Õ˘ √΋ ¤HÎÌ ±fiı ÁÌ‹ ¤HÎÌ ±ı‹ ⁄ı› ÷flŒ Á¬÷ ÷HÎΉ ±fi¤‰ı »ı. (…\±˘, fiÌ«ıfiÎ ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ A.) ¨ÕÎ ‹ËÎÁÎ√fl˘fi_ ÷Ï‚›_ fl«÷˘ ’˘’Õ˘ ±ı¿oÿflı ¬_Õ˘ ¿fl÷Î_ ’Î÷‚˘ ˢ›, ‹ÎÀı I›Î_ ŒÎÀ ’Õ÷Ì Ω› »ı ±fiı ¤Ì÷flÌ ·Î‰Î ±ı Ï÷flÎÕfi_ M·ÎVÀÏfl_√ ¿flÌ ÷ıfiı ’Òfl÷˘ Ω› »ı. ‰‘ ’Õ÷˘ ·Î‰Î fiÌ¿‚ı ÷˘ ˉÎ≥ ÀÎ’ …ı‰˘ ÀÎ’ ’HÎ ⁄fiı. ÿflQ›Îfi ¬ıÓ«÷ÎHÎfiı ·Ì‘ı ⁄ıÁÎSÀfiÎ …ı ¬Õ¿˘ ÷ÒÀuΠˢ› ÷ı±˘ ’˛‰ÎËÌ ·Î‰Î‹Î_ Õ>⁄Ì ±˘√‚Ì Ω› »ı. (…\±˘, ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ B.) ±ËŸ Ωı ¿ı ‰Î÷ ±À¿÷Ì fi◊Ì. ‹tÎfiÌ ⁄Î⁄÷ ˢ› ÷˘ ±ı ¿ı ‹ËÎÁÎ√flfi_ ÷Ï‚›_ ωV÷flı, ±ıÀ·ı ’˘’ÕÎfiÎ ¤Î√w’ ¬_Õ˘ ‰E«ıfi_ ±_÷fl ‰‘ı ±fiı ‰‘‹Î_

Á‹ƒÌ ’˘’ÕÎfi˘ Œı·Î÷˘ ’◊Îfl˘ ÁÎ‹Ì ÷flŒ …ı ¬_ÕÌ› Ï¿fiÎflÎfiı ‘yı «ÕΉı I›Î_ ’‰˝÷‹Î‚Î ⁄fiı. ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ µkÎfl ÷◊Î ÿÏZÎHÎ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’Ïç‹ Ï¿fiÎflı ±fiø‹ı flΘ¿Ì ÷◊Î ±ı„LÕ{ ’‰˝÷‹Î‚α˘ Ï⁄·¿<· ±ı … flÌ÷ı Á…˝fi ’Î‹Ì »ı. ›fl˘’‹Î_ ±ÎSMÁ »ı, ÷˘ Ïˋη›fiÎ_ Ϭfl˘ ÁÎ√flfiÎ Œı·Î÷Î ’˘’ÕÎ ¤ı√Î µkÎflı ‘¿ı·Î›ı·Î ¤Îfl÷Ì› µ’¬_ÕfiÌ ›flıϱfi ’˘’ÕÎ ÁÎ◊ıfiÌ Àyflı flE›Î_ »ı. ±Î ŒıflŒÎfl˘ ¬_Õ˘fi_ V◊ÎfiÎ_÷fl ◊›ÎfiÎ ÁÎ_›˘Ï√¿ ’flΉΠ»ı. á ±Î≥Á·ıLÕ fi΋fi˘ 1,03,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ÀÎ’ Ïfifl_÷fl ’ˢ‚˘ ◊÷˘ Ω› »ı. ±Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ÷ıfi_ V◊Îfi ’Ò‰˝-’Ïç‹ ÷flŒ ’˛Áfl÷Î Á‹ƒÌ ÷Ï‚›Î ’fl »ı. ±˜À·Î„LÀ¿ ‹ËÎÁÎ√flfi_ ’ıÀ΂ ÷ıfi_ ’Î◊flb_ Œı·ÎT›Î ¿flı, ±ıÀ·ı “ÿÒ‘-ÿËŸ”‹Î_ ’√ flά÷˘ ±Î≥Á·ıLÕ ’HÎ ÷ıfiÎ ¤ı√Ì ’ˢ‚Ì Á˘Õ ÷ÎH›Î ‰√fl flËı÷˘ fi◊Ì. M≤J‰ÌfiÎ ¬_Õ˘ «·Î›‹Îfi ˢ‰ÎfiÌ ±ı ⁄Ì∞ ÁÎÏ⁄÷Ì »ı. á hÎÌ∞ ÁÎÏ⁄÷Ì M≤J‰ÌfiÎ ±„Bfi¿ÚkÎ ¬Õ¿˘‹Î_ ¿ıÿ ±ı‰Î Magnetite/‹ıBfiıÀÎ≥ÀfiÎ ¿H΢ ¶ÎflÎ ‹‚Ì »ı. ’˛‰ÎËÌ ·Î‰Î ◊Ì∞fiı ¬Õ¿‹Î_ Œıfl‰Î› ±ı ’Ëı·Î_ ˢ¿Î›_hÎfiÌ À«Ò¿ÕÌ ÁΘ›fiÌ …ı‹ ±Î›fi˝ ±Î˜@ÁÎ≥ÕfiÎ ¿H΢ M≤J‰ÌfiÎ_ «_⁄¿Ì› ‘˛‰˘fiı ±fi·ZÎÌfiı ÁÌ‘ ’¿Õı »ı; ±◊ν÷˚ ¿HÎfi˘ µkÎfl ‘˛‰ √HÎÎ÷˘ »ıÕ˘ M≤J‰ÌfiÎ ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ÷flŒ ‹_ÕΛı·˘ flËı »ı. ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ M≤J‰ÌfiÎ_ «_⁄¿Ì› ‘˛‰˘ CÎHÎÌ ‰¬÷ µ·ÀÁÒ·À ◊›Î_ »ı, ±ıÀ·ı ‹ıBfiıÀÎ≥ÀfiÎ ¿H΢fiÌ w¬ ’HÎ ⁄ÿ·Î›Î ‰√fl flËÌ fi◊Ì. ÏfiWHÎÎ÷˘±ı 1980 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ÏËLÿÌ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ ¤ÒV÷flÌ› ’ıÀ΂fiÎ ¬Õ¿˘ ÷’ÎÁÌ ‹ıBfiıÀÎ≥À ¿H΢fiÎ Á_ÿ¤ı˝ fi¿Â˘ ⁄fiÎT›˘ I›Îflı …HÎΛ_ ¿ı ‹ÎÿÎ√ÎV¿fl ÀÎ’ ±Î…ı ÷ıfiÎ ¤Ò÷¿ÎÏ·fi Áflfi΋Î◊Ì 1,600 Ï¿·˘‹ÌÀfl ÿÏZÎHÎı »ı. (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ fi¿Â˘.) ·Î¬˘ ›Î ¿fl˘Õ˘ ‰Ê˝ ±√ε F›Îflı M≤J‰Ìfi_ «_⁄¿Ì› ZÎıhÎ ±‰‚Ì ¿ÎÃÌfi_ flèÎ_ I›Îflı ÏËLÿÌ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ ÷Ï‚›ı ¤Ò√¤˝ ·Î‰Î‹Î_ ‹ıBfiıÀÎ≥ÀfiÎ ¿H΢fi˘ «_⁄¿Ì› ±Ï¤√‹ ÷ıfiÎ ‹…⁄fi˘ flè΢. ’˛ ‰ ÎËÌ ·Î‰Î ’Ò fl ˘ ÃflÌfiı fiyfl ¬Õ¿‹Î_ Œı fl ‰Î›˘ ±ı ’˛Ïø›Î ÿflQ›Îfi … M≤J‰Ìfi _ « _ ⁄ ¿Ì› ZÎı h Î ø‹Â— ∂·ÀΛ_, ‹ÎÀı ‹ÎÿÎ√ÎV¿flı …ı V◊Îfi »˘Õu_

I›Î_ «_⁄¿Ì› ’·À˘ fi˘Ó‘÷Ì Ï⁄·¿<· ÷ıfiÌ eÀÏ’˛LÀ Á‹Îfi …\ÿÌ ’ıÀfi˝ ⁄fiÌ. M≤J‰ÌfiÎ ¬_Õ˘ V◊ÎfiÎ_÷fl ’ÎQ›Î ˢ‰Îfi˘ ‰‘ ±ı¿ ’flΉ˘ ±ı flÌ÷ı ‹Y›˘. ±Î…ı ’HÎ ÷ı‹fi˘ ’˛‰ÎÁ «Î· »ı. Ωı ¿ı ±√ε …ıÀ·Î ‰ı√ı fiÏË. ÿÎ.÷. ¤Îfl÷Ì› µ’¬_Õ ‰Êı˝ÿËÎÕı hÎHÎ-«Îfl Áı„LÀ‹ÌÀfl ·ı¬ı µkÎfl ÷flŒ ¬Áı »ı.á Q fi‚fiÎ ’ÎHÎÌfiÌ ‘Îfl …ı‹ fiÌ«ı ’Õı ÷ı‹ ø‹Â— ’Î÷‚Ì ÂÎ ‹ÎÀı ◊÷Ì flËı »ı ? ˆ·ıÊ ‹¿‰ÎHÎÎ, ÿ½fi Á◊Îfl, «ı÷fi √F…fl ±fiı Ï‹h΢, ¿Î·Î‰Õ, flÎ…¿˘À; ’flı w’ηÎ, ‹Ë‰Î, ¤Î‰fi√fl

A ωiÎÎfifiÎ ⁄ı Ïfi›‹˘ ÷ıfiÌ ±Áfl ÿά‰ı »ı. Ïfi›‹ ’Ëı·˘ — ∂Ω˝fiÌ …ı‹ mass/ÿ‚fi_ ’HÎ ¿ÿÌ Á…˝fi ¿flÌ Â¿Î› fiÏË--±fiı ÷ıfi˘ fiΠ¿fl‰˘ ’HÎ Â@› fi◊Ì. Ïfi›‹ ⁄ÌΩı — √ v I‰Î¿Ê˝ H Îfiı ·Ì‘ı ’ÿÎ◊˝fi_ …ı‹ ’÷fi ◊÷_ flËı ±ı ‹ ÷ı fi ˘ ’˛ ‰ ı √ ‰‘÷˘ flËı »ı. ±Î ‰‘Îfl˘ 9.8 ‹ÌÀfl (32.16 ŒÌÀ) ’˛ Ï ÷Áı ¿ LÕ/Áı ¿ LÕ …ıÀ·˘ ˢ› »ı. ¿Ëı‰Îfi˘ ‹÷·⁄ ±ı ¿ı ’˛ ◊ ‹ Áı¿LÕfiÎ ±_÷ı …·‘ÎflÎfi˘ «˘yÁ …J◊˘ 9.8 ‹ÌÀflfi˘ ‰ı√ ’¿Õı, ÷˘ ⁄Ì∞ Áı¿LÕfiÎ ±_÷ı ‰ı√ 19.6 ‹ÌÀflfi˘ ◊‰˘ flè΢--±fiı ÷ı› ’˛Ï÷Áı¿LÕı ! ±Î◊Ì µkÎfl˘kÎfl ±˘»Î Á‹›‹Î_ ‰‘ ’ÎHÎÌ fiÌ«ı µ÷flÌ Ω› »ı. V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ‘Îfl ’Î÷‚Ì ◊÷Ì Ω› ÷ı‹Î_ ±Îç›˝ fi◊Ì. ΩÕÎ≥ ±ıÀ·Ì … flËı ÷ı ’˘ÏÁ⁄· fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ’ÎHÎÌfi_ ÿ‚ ‰‘‰_ Ωı≥±ı--±fiı ÿ‚fi_ Á…˝fi Â@› fi◊Ì.á Q ωiÎÎfi̱˘ ÁΈ◊Ì ±˘»\_ ÷Î’‹Îfi ¿ıÀ·Î ±_Âfi_ V◊ÎÏ’÷ ¿flÌ Â@›Î »ı ? ’˛‹˘ÿ ÀÌ. ÿ‰ı, ⁄˘fl̉·Ì (’Ïç‹), ‹_⁄≥

A Áˆ©Î_Ï÷¿ flÌ÷ı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ÁΈ◊Ì fiÌ«_ ÷Î’‹Îfi ÂÒL› fiÌ«ı 273.150 Áı„S›Áfi_ √HÎΛ, …ıfiı ±ıOÁ˘S›ÒÀ {Ìfl˘ ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

53

Q. ωiÎÎfi̱˘ ’ÎÏÀÛ¿· ±ı@Áı·flıÀfl‹Î_ ∂Ω˝ ‰Õı ±I›Îfl Á‘Ì ¿ıÀ·_ ±ı„LÀ‹ıÀfl ÷ˆ›Îfl ¿flÌ Â@›Î »ı ? ωflıLƒ ’_ÕuÎ, ‹ıË· ’ÒΩflÎ ±fiı Ï‹h΢, Áfl÷; ËÏfl·Î· ‰ˆz, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥; ∞÷ıLƒ √œ‰Ì, flÎ…¿˘À

A. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ŒÏ‹˝·ı⁄ fi΋fiÌ ’˛›˘√Â΂Πÿfl ¿·Î¿ı ±ı„LÀ‹ıÀflfiÎ 100 ±⁄… fiı√ıÏÀ‰ ’˛˘À˘fi ⁄fiÎ‰Ì Â¿ı »ı, …ı‹fi_ Á_›@÷ ÿ‚ 0.000000001 √˛Î‹ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ˢ÷_ fi◊Ì. ±Î Ω÷fi˘ ±ı„LÀ’˛˘À˘fi ‹ıÀflfiÎ ’˛˘À˘fi ÁÎ◊ı ËÎflοÌflÌ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ŒflÌ ±ıfi∞˝‹Î_ Œıfl‰Î› »ı. Q. ËÌflÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ ¿ÃHÎ ’ÿÎ◊˝ »ı ¬fl˘ ? ωfl· ’Îÿ ±fiı ÿ’˝HÎ ΩıÊÌ, ¿Î_Ïÿ‰·Ì (’Ò‰˝), ‹_⁄≥

A. ¿<ÿfl÷‹Î_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ⁄ÌΩ ±ı¿ı› ’ÿÎ◊˝fiÎ CÎÀ¿ ±b±˘ ËÌflÎfiÎ ¿Î⁄˝fifiÌ ‹ÎŒ¿ ÁCÎfi flÌ÷ı √˘Ã‰Î›Î fi◊Ì. ¿ÃHÎ÷ÎfiÌ ⁄Î⁄÷ı ËÌflÎfiı ±Î_ÀÌ …÷˘ ’ÿÎ◊˝ Ωı ¿ı

2005 ‹Î_ …‹˝fi Á_¢‘¿˘±ı ⁄fiÎT›˘. ±Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ¿Î⁄˝fi-60 ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ¿Î⁄˝fifiÎ ±bfi˘ «’À̤fl …J◊˘ ·Ì‘˘. ˉÎfiÎ fi˘‹˝· ’˛ıÂfl ¿fl÷Î_ 2,00,000 √b_ ±ıÀ·ı ¿ı ÿfl «˘flÁ ∫«ı ·√¤√ 2,94,00,000 fl÷· …ıÀ·_ ÿ⁄ÎHÎ ±ÎM›_ ÷ı‹ 20000 Áı„S›Á …ıÀ·Ì √fl‹Ì ’HÎ ±Î’Ì. ’ÏflHÎ΋ı ¿<ÿfl÷Ì ËÌflÎ ¿fl÷Î_ 10 √H΢ ‰‘ ¿ÃHÎ “ËÌfl˘” ⁄L›˘. Q. ¤Îfl÷fiÌ ¤ÒÏ‹‹Î_ ¿<ÿfl÷Ì ‰Î›fi˘ …J◊˘ ¿ıÀ·˘ »ı ? ωfi› ÷◊Î Ï⁄fi· ±fiı ¤Îω¿Î »˘Õ‰ÏÕ›Î, ¤Îω¿ √…ıflÎ, Áfl÷

A. ¿ÚWHÎÎ-√˘ÿΉflÌfiÎ ‹¬’˛ÿı‹Î_ ·√¤√ 1,030 ±⁄… CÎfi‹ÌÀfl fiı«fl· √ıÁfi˘ ¤_ÕÎfl ‹‚Ì ±ÎT›Î ’»Ì ÿı¤flfi˘ …\‹·˘ ±_ÿÎ…ı 2,520 ±⁄… CÎfi‹ÌÀfl 54 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

±◊‰Î ÷˘ {Ìfl˘ ¿ı„SÔ ‰fi ’HÎ ¿Ëı »ı. ±Î ÷Î’‹Îfi ‰E«ı (¬w_ Ωı÷Î_ ÷Î’‹ÎfifiÎ ±¤Î‰ ‰E«ı) ’ÿÎ◊˝fiÎ ±b‹Î_ ¿ı flıb‹Î_ Ï⁄·¿<· ¿o’fi flËı÷_ fi◊Ì. flıb±˘fi_ ¿o’fi ’ÿÎ◊˝‹Î_ flËı·Ì µW‹Îfiı ±Î¤ÎflÌ »ı, ‹ÎÀı µW‹ÎfiÎ ±¤Î‰ı ’ÿÎ◊˝‹Î_ ·ı‹ÎhÎ ’HÎ ¿o’fi flËı fiÏË. ±Î „V◊Ï÷ ‰E«ı CÎHÎÎ ’ÿÎ◊˘˝fiÎ √HΑ‹˘˝ ⁄ÿ·Î›Î »ı, …ı‹ ¿ı ‰Ì…‚ÌfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰ÎË¿/conductor ‘Î÷±˘ ±Ï÷‰ÎË¿/superconductor ◊Λ »ı. ωz÷ ’˛‰ÎË ÷ı‹Î_ ÁËı… ’HÎ ±‰fl˘‘Î÷˘ fi◊Ì. ±Ï‰fl÷ ‰èÎÎ ¿flı »ı. µW‹Î√Ï÷ÂÎjÎfiÎ hÎÌΩ ÏÁ©Î_ ÷ ‹ … ⁄ Ωı ¿ı ’ÿÎ◊˝ fi  _ ÷Î’‹Îfi »ı ¿ ±ıOÁ˘S›ÒÀ {Ìfl˘ Á‘Ì ’ˢӫÎÕ‰_ Â@› fi◊Ì, ‹ÎÀı Á_¢‘¿˘±ı ’˘÷ÎfiÌ ¿˘Ï¢ ÷ı ÏfiQfi÷‹ ·ı ‰ ·fiÌ Â@› ±ı À ·Ì fi∞¿fi˘ ±Î_¿ Áfl ¿fl‰Î ’Òfl÷Ì ÁÌÏ‹÷ flά‰Ì ’ÕÌ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ÷ı ÏÿÂ΋Î_ ÷ı‹HÎı ‹ı‚‰ı·Ì ÏÁÏ© ’HÎ …ı‰Ì ÷ı‰Ì fi◊Ì. ¤ÎˆÏ÷¿ÂÎjÎfiÎ ZÎıhÎı Ëıfl÷…fi¿ ·ı¬Î› ±ı‰˘ ¿ÌÏ÷˝‹Îfi ÁMÀıQ⁄fl, 2003‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ MIT/‹ıÁı«ÂıÀ˚Á ≥„LVÀÀuÒÀ ±Î˜Œ Àı@fi˘·˘Ï…fiÌ Á_¢‘¿ ÀÌ‹ı V◊ÎM›˘. µW‹Î ‰Õı ¿o’÷Î Á˘ÏÕ±‹fiÎ ±b±˘fiÌ µW‹Î ÷ı‹HÎı ±ıÀ·Ì Ëÿı ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Ì ¿ı Á˘ÏÕ±‹fi_ ÷Î’‹Îfi ±ıOÁ˘S›ÒÀ {Ìfl˘ ¿fl÷Î_ Œ@÷ 0.000000000450 Áı„S›Á ‰‘Îflı flèÎ_. ÁËı… ‹ÎÀı ±ıOÁ˘S›ÒÀ {Ìfl˘fi˘ ±ıÀ·ı ¿ı ÂÒL› ¿ı„S‰fifi˘ ◊M’˘ ¿flÌ Â¿Î›˘ fiÏË, ’fl_÷ ±ı ÷˘ ¿ÿÎÏ’ ◊‰Îfi˘ ’HÎ fiÏË.á Q ¿˘≥’HÎ ¿Î√‚fiı ‰‘‹Î_ ‰‘ ÁÎ÷ ‰¬÷ … ¿ı‹ ‰Î‚Ì Â¿Î› »ı ? ’flÌÏZÎ÷ÏÁ_Ë ’Ì. √˘ÏË·, flÎ…¿˘À

A Á΋ÎL› ¿Î√‚fiı ‹ÎhÎ ÁÎ÷ ‰Îfl (⁄Ë ÷˘ ±Îà ‰Îfl) Œ˘SÕ ¿flÌ Â¿Î› ±ı ‰Î÷ ±fiı¿ ·˘¿˘fiı ¬⁄fl fi◊Ì. ‰‘ √ÕÌ ÂÎ ‹ÎÀı fi ‰Î‚Ì Â¿Î› ÷ıfiÎ_ hÎHÎ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ¿ÎflH΢ »ı — á ÿfl Œ˘„SÕo√ı ¿Î√‚fiÌ Á_A›Î Õ⁄· ◊Λ »ı. Âw±Î÷‹Î_ ¿Î√‚fi_ ±ı¿ ’Îfi_ ˢ›, ’fl_÷ ÁÎ÷‹Î Œ˘„SÕo√ı ÷ı Á_A›Î 27 ‹…⁄ 128 ⁄fiı! ±Î◊Ì √ÕÌ ‰Î‚‰Î ‹ÎÀı Ωıfl ’HÎ ±ı … ’˛‹ÎH΋Î_ ‰‘Îfl‰_ flèÎ_, …ı Ï⁄·¿<· Â@› fi◊Ì. á ¿Î√‚ ‰‚÷˘ Ω› ±ı‹ ÷ıfi_ ZÎıhÎŒ‚ CÎÀı »ı. µE«Î·fifiÎ ÏÁ©Î_÷

±fiÁÎfl …ı Ãı¿ÎHÎı ’˛›Ifi⁄‚ ·ÕΉ‰_ ’Õı ÷ı Ï⁄Lÿ ‰‘ fiı ‰‘ √ÕÌ ’ÎÁı ±ıÀ·ı ¿ı Œ˘SÕ ’ÎÁı ±Î‰÷_ Ω›, ±ıÀ·ı ⁄‚ ’HÎ ‰‘Îfl‰_ ’Õı »ı. á ÿflı¿ fi‰Î Œ˘SÕ ‰¬÷ı ⁄ËÎflfiÎ fi‰Î ¿Î√‚fiı ‰Î‚‰Î ‹ÎÀı …B›Î ÁËı… ‰‘ Ωı≥±ı, ’fl_÷ ±_ÿflfi˘ ¿Î√‚ ⁄ËÎfl ÷flŒ ±˘fl ÿ⁄ÎHÎ ¿flÌ ÷ıfiı ±ı …B›Î ±Î’÷˘ fi◊Ì, ‹ÎÀı »ßÎ ¿ı ÁÎ÷‹Î Œ˘„SÕo√ ’»Ì ±Î’HÎı ‰‘ √ÕÌ fi ‰Î‚Ì Â¿Ì±ı.á Q ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÎ ÀΉfl ‰Õı …ı ÷ı Œ˘fi‘Îfl¿fi_ ¤˙√˘Ï·¿ V◊Îfi ÂÌ flÌ÷ı Ï’fi-’˘≥LÀ ¿flÌ Â¿Î› »ı ? ‹˘fi· ÏhΉıÿÌ, Ï…iÎı ‰˘flÎ ±fiı ÿı‰Î_√ ±‹Ìfi, ‰Õ˘ÿflÎ

A Œ˘fi‹ÎÏ·¿fi_ V◊Îfi ±fiø‹ı ‰‘ Á«˘À÷Î’Ò‰˝¿ ’Îfl¬Ì ⁄÷Ή÷Ì ¿<· hÎHÎ ’©Ï÷±˘ »ı. ’Ëı·Ì ÷˘ ΩHÎı ÷tfi ’˛Î◊Ï‹¿ »ı. ¿˘≥ ’HÎ Á‹›ı ±ı¿ ÁÎ◊ı ‹Ëk΋ ¿ıÀ·Î Œ˘fi‘Îfl¿˘fiÎ Á_¤Ï‰÷ ‰Î÷ν·Î’˘fiı L›Î› ±Î’‰Îfi˘ ◊Λ ÷ıfiÎ ±ÕÁ|Î ‹…⁄ ÁflıflΠÀΉflfi˘ ¿‰flı… ±ıÏfl±Î fiyÌ ¿flı·˘ ˢ› »ı. √˛ÎË¿Á_A›Î ±˘»Ì ˢ› I›Î_ ÿflı¿ ÀΉflfi_ Áω˝ÁZÎıhÎ 2 Ï¿·˘‹ÌÀfl T›ÎÁfi_ «Î·ı, F›Îflı ⁄Ë ÁCÎfi ÂËıflÌωV÷Îfl‹Î_ ÷ı @›Îflı¿ 500 ‹ÌÀflfi_ ˢ‰_ …wflÌ ⁄fiı. ÏÁ_√· ÀΉfl ‰Õı ±ıÀ·_ ΩHÎÌ Â¿Î› ¿ı Œ˘fi ÷ıfiÎ ¿‰flı… ±ıÏfl±Î‹Î_ »ı ¿ı fiÏË, ’fl_÷ ±ı Œ˘fifi_ «˘yÁ V◊Îfi fiyÌ ¿flÌ Â¿Î÷_ fi◊Ì. (…\±˘, fiÌ«ıfiÎ ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ A.) ωÂıÊ ±Î‘Îfl¤Ò÷ ’©Ï÷ ¿„S’÷ Ïhο˘HÎ fl«÷Î_ hÎHÎ ÀΉfl˘ ¶ÎflÎ “±Î‰Î{ ÿı ¿ËÎn ˈ”fi˘ ¿˘ÕıÕ ÁÎÿ ’˛ÁÎÏfl÷ ¿fl‰ÎfiÌ »ı. ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi Ωı hÎHÎı›fiÎ Áω˝ÁZÎıh΋Î_ ’¿ÕΛ ÷˘ Ïhο˘HÎÏ‹Ï÷ ¶ÎflÎ ÷ıfi_ V◊Îfi ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı »ı. (ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ B.) ±Î‹Î_ 50 ‹ÌÀfl Á‘ÌfiÌ ¤·«Ò¿ flËı ÷ı‰_ ⁄fiı. Á˙◊Ì «˘yÁ ’©Ï÷ ˢ› ÷˘ ±ı ¿ı …ı‹Î_ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi fi˘‹˝· Á_ÿıÂÎ µ’flÎ_÷ GPS/B·˘⁄· ’˘Ï{ÂÏfi_√ ÏÁVÀ‹fiÎ_ ’HÎ ÏÁBfi·˘ {Ì·‰Î ÁZ΋ ˢ› »ı. (ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ C.) ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifi_

…ıÀ·˘ ◊›˘ »ı. ’fl‰ÃÎfiÌ º„WÀ±ı ¤Îfl÷fi_ V◊Îfi 12 ‹_ »ı. ¤Îfl÷fiÌ ÿˆÏfi¿ …wÏfl›Î÷ 12 ¿fl˘Õ CÎfi‹ÌÀfl »ı, F›Îflı ’˛˘Õ@Âfi 8 ¿fl˘Õ CÎfi‹ÌÀfl◊Ì ‰‘Îflı fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı ⁄οÌfi˘ ’fl‰Ã˘ ‹˘ÓCÎÎ ÿ΋ı ±Î›Î÷ ¿fl‰˘ ’Õı »ı. ≥flο◊Ì ¤Îfl÷ Á‘ÌfiÌ √ıÁ ’Î≥’·Î≥fi V◊Î’‰Î ‹ÎÀı ‰ÎÀÎCÎÎÀ˘ ’HÎ «Î·Ì flËÌ »ı, …ıfi˘ »ıÕ˘ fi∞¿fiÎ ¤Ï‰W›‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‰Î_ Ï«é˘ ÿı¬Î÷Î_ fi◊Ì. Q. Ï⁄·ÎÕÌ ¿ÿÌ ‹ÌÃÌ ‰V÷ ¿ı‹ ±Îfl˘√÷Ì fi◊Ì ? flÎ…ı ‘˛‰, ¤Î‰fi√fl; ‘Ìflıfi ÿ‰ı, ±_‘ıflÌ (’Ò‰˝), ‹_⁄≥

A. Ï⁄·ÎÕÌ √Y›˘ V‰Îÿ ’Îfl¬Ì ¿÷Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı ‹ÌÃ˘ ¬˘flο ÷ıfiı ‹ÌÃ˘ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. √‚’HÎfiÌ ’fl¬ ¿fl÷˘ ∞¤fi˘ ÿflı¿ V‰Îÿ¿˘Ê ’˛˘ÏÀfifiÎ_ ⁄ı ΩıÕ¿Î_fi˘ ⁄fiı·˘ ˢ› »ı, …ı‹fi_ Á…˝fi ±fiø‹ı Tas1r2 ±fiı Tas1r3 fi΋fiÎ ⁄ı Ï…LÁfiı ±Î¤ÎflÌ »ı. ⁄‘Î V÷L›‰_ÂÌ ∞‰˘‹Î_ Ï⁄·ÎÕ ¿<‚fiÎ ÁP›˘ ±ı ⁄Î⁄÷ı ±·√ ’Õı »ı--¿Ë˘ ¿ı ¬Î‹Ì¤›Î˝ »ı. ¬Î‹Ì Tas1r2 Ï…fifiÎ DNA ‹Î_ »ı. ‹ÌÃÎÂ’Îfl¬ ’˛˘ÏÀfi Á…˝fiÎflÎ 247 ⁄ı{ ÷ı‹Î_ fi◊Ì, ±ıÀ·ı Ï⁄·ÎÕÌ ‹ÎÀı ¿oÁÎfl ±fiı ◊Ò·Ì ⁄ı› Áfl¬Î »ı. Q. Ïfi∞˝‰-¿‹-Á∞‰ ‰Î≥flÁfi_ ¿ÿ fiflÌ ±Î_¬ı fi ÿı¬Î› ±ı‰_ ‹Î≥ø˘V¿˘Ï’¿ ˢ›, ÷˘ ¿QM›ÒÀflfiÎ ‰Î≥flÁfiÌ ÁÎ≥{ ¿ıÀ·Ì ? …›‹Ìfi ÕÎ_√fl, ¿oÿ’˝ ÿÒÏ‘›Î ±fiı Ï‹h΢, fi¬hÎÎHÎÎ, ¿E»

A. «ı’Ì fl˘√˘ Œı·Î‰÷Î ‰Î≥flÁfi_ ¿ÿ 20 ◊Ì 400 fiıfi˘‹ÌÀfl ˢ› »ı. (1 fiıfi˘‹ÌÀfl = ‹Ì·Ì‹ÌÀflfi˘ 10 ·Î¬‹˘ ¤Î√.) ¿QM›ÒÀfl ‰Î≥flÁ ‹ÎÀı ±ı ‰ Ì eÀ’|Ì fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi˘ ‹Î’ÿo Õ 01100110 …ı‰Î ±Îà Ï⁄À˚Á ‰Õı fl«Î÷˘ ⁄Î≥À »ı. Á˙◊Ì fiÎfi˘ (13 ⁄Î≥Àfi˘) ¿QM›ÒÀfl ‰Î≥flÁ Trivialow.13 ΩL›±ÎflÌ, 1998 ‹Î_ fi˘Ó‘Λ˘, ’HÎ ±Î…ı ÷ı ÁÏø› fi◊Ì.á

±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

55

V◊Îfi ±ı‰ı ‰¬÷ı 5 ‹ÌÀflfiÌ «˘¿ÁÎ≥ ÁÎ◊ı ÏfiÏç÷ ◊Λ, ’HÎ ÿ¤Î˝B›ı GPS Áω‘Î ‘flΉ÷Î ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi Ë∞ ¬ÎÁ Á·¤ ⁄L›Î fi◊Ì.á Q ÕΛfi˘Á˘flfi˘ Á΋ÏË¿ fiΠΩı ◊›˘ fi ˢ÷ ÷˘ µIøÎ_Ï÷‹Î_ ±Î…ı ÷ı±˘ ‹fiW› …ı‰Î µ’Ωµ ‹√…fiÎ ⁄L›Î ˢ÷ ¬flÎ? flHÎÏ…÷ÏÁ_Ë ±fiı Ï¿ÂfiÏÁ_Ë «˙ËÎHÎ ÷◊Î Ï‹h΢, Ω‹fi√fl

A ∞‰Ï‰iÎÎfifiÎ Á_¢‘¿˘fi˘ ⁄Ë‹÷Ì «¿Îÿ˘ ±ı »ı ¿ı ÕΛfi˘Á˘flfi_ ±„V÷I‰ À@›_ ˢ÷ ÷˘ ’HÎ ÷ı‹fiÌ ‰÷˝‹Îfi ∞‰V≤„WÀ 6.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_fiÎ …√÷ ¿fl÷Î_ ¬ÎÁ …\ÿÌ Ë˘÷ fiÏË. ÂÎflÌÏfl¿ ¿ÿfiÎ ’˛‹ÎH΋Î_ ±I›_÷ fiÎfiÌ ÁÎ≥{fi_ ‹√… ‘flΉ÷Î ÕΛfi˘Á˘flfi˘ Ïÿ‹Î√Ì ’Λ˘ … ¿Î«˘ ˢ› I›Î_ µIøÎ_Ï÷fiÎ ·Î_⁄Î ø‹‹Î_ ’HÎ ±y· ⁄Ë ÷˘ ¿ıÀ·Ì ω¿Áı? ‹fiW›fiÌ ⁄Ï© ¿Î‚ø‹ı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¬Ì·Ì ¿ı ÷ıfiÎ ‰Îfifl’Ò‰˝Ωı Âw±Î÷‹Î_ … ÃÌ¿ÃÌ¿ ‹˘ÀÎ ¿ÿ‰Î‚_ ‹√… ‘flΉ÷Î Ë÷Î. µIøÎ_Ï÷ ÿflQ›Îfi ¿Î‚ø‹ı ⁄˙Ï©¿ Z΋÷Î ‰‘ı ÷ıfi˘ ±Î‘Îfl 5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á ω‹Îfi ΩıÕı fiÎ…^¿ ’ZÎÌ ±◊ÕΛ I›Îflı ¤Îflı fi¿ÁÎfi ◊‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Â_? ¿ı. ∞. ¤w«Î, ·˘±fl ’flı·, ‹_⁄≥

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 132 (’ÎfiÎ fi_. 40) á ‹Îfi‰ÂflÌfl‹Î_ fl@÷¿H΢fiÌ ±fiı rı÷¿H΢fiÌ Á_A›Î ¿ıÀ·Ì ˢ› »ı ? ÷L‹› ±Î›˝ ÷◊Î Á‹fi ±Î›˝, ±ÎÏÿ’fl, ¿E»

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 163 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√, ’ÎfiÎ fi_. 74) á ⁄·ıÀ’˛ÒŒ ¿Î« ¿ı‰Ì flÌ÷ı ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ? ¿ıωfi ¬Îfi’flÎ ±fiı Ï‹h΢, √˘ÓÕ·

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 155 (’ÎfiÎ fi_. 50) á ¿QM›ÒÀfl Áı¿LÕ‰Îfl‹Î_ ÁıÓ¿Õ˘ ±Î_¿Õο̛ √HÎ÷fḻ˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿flı »ı ? flω ’Ì. ’Àı·, ‹. ’˘. ·Z‹Ì’flÎ, ÷Î. ¬ıÕ⁄˛õÎ, Ï…. ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 149 (’ÎfiÎ fi_. 42) á ±bCÎÏ՛΂fiÌ fl«fiÎ ±fiı ¿Î›˝’©Ï÷ ¿ı‰Î ’˛¿ÎflfiÌ Ë˘› »ı ? Ï‹ÏËfl ÂÏfiçflÎ, Ω‹fi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 139 (’ÎfiÎ fi_. 40) á …¬‹ ’fl ËÎ≥Õˇ˘…fi ’ıfl˘@ÁÎ≥Õ flıՉ΋Î_ ±Î‰ı I›Îflı ’fl’˘ÀÎ ÂÎ ‹ÎÀı ◊Λ »ı ? ‰_ÿfi {‰ıflÌ, «Îfl¿˘’, ¿Î_Ïÿ‰·Ì (’Ïç‹), ‹_⁄≥

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 138 (’ÎfiÎ fi_. 41) á ’˛ÎHÎΛ΋ ¿fl‰Î◊Ì V‰ÎVJ› ·Î¤ ◊Λ ±ı ÿΉ΋Î_ ÁΛ„LÀÏŒ¿ º„WÀ±ı ÷J› ¿ıÀ·_ ? ±ı. ’Ì. ‹Ëı÷Î, ‰HÎο⁄˘flÌ ÀÌ.’Ì.±ıÁ.; ÷ı…Á ’_ÕuÎ ±fiı Ïfi·ı ’_ÕuÎ, ⁄˛õ’flÌ, ‰ÕηÌ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 127 (’ÎfiÎ fi_. 46) 56 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

Ëo‹ıÂÎ ⁄˛ı≥fi-À<-⁄ΘÕÌfiÎ flıϱ˘‹Î_ ◊÷Î ‰‘ÎflÎ ’fl flËı, …ı √HÎfiÎ’ÎhΠˢ‰˘ Ωı≥±ı. ±Î ‰‘Îfl˘ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ¿›Î ÿflı ◊›˘ ±ı ¬⁄fl ˢ› ÷˘ …÷ı ÿËÎÕı ¤Ï‰W›‹Î_ ⁄Ï© ±˘fl ¿ıÀ·Ì Ëÿı ¬Ì·ı ÷ıfi_ ±fi‹Îfi ¿fl‰_ ‹U¿ı· fiÏË. Õı· flÁı· fi΋fiÎ ¿ıfiıÏÕ±fi ∞‰ÂÎjÎ̱ı ¿flı·Î Á_¢‘fi ‹…⁄ »ıS·Î_ ‰ÌÁ ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ∞‰ÕÎ_fi˘ ⁄˛ı≥fi-À<-⁄ΘÕÌ flıϱ˘ Œ@÷ 1 …ıÀ·˘ ‰K›˘, F›Îflı ‹fiW›fiÎ V÷L›‰_ÂÌ ’Ò‰˝Ωı‹Î_ ±ı flıϱ˘fi˘ ‰‘Îfl˘ 350 …ıÀ·˘ flè΢. ÕΛfi˘Á˘flfiÎ ¿ıÁ‹Î_ 5 ¿fl÷Î_ ‰‘ fiÏË. ÕΛfi˘Á˘flfiÌ Àıfi˘Ïfi¿˘Á˘flÁ fi΋fiÌ „V’ÏÁÁ ±‹¿ Ëÿı ±’‰Îÿ Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÎ flıϱ˘‹Î_ ±Î‰ı·Ì ⁄fl¿÷ 20 …ıÀ·Ì Ë÷Ì. Õı· flÁı·fiÎ ‹÷ı ±ı ÕΛfi˘Á˘fl ⁄«Ì √›Î ˢ÷ ÷˘ ±Î…ı ÷ı±˘ ⁄ı ’ √Πˢ÷, «˘’√Î fiÏË. ‹√… ¬ÌS›Î ’»Ì ‹V÷¿fiÎ ‰…fifiı Àı ¿ ‰‰Î ‹ÎÀı √flÿfi À|Îfl ˢ‰Ì Ωı≥±ı-±fiı ÷ı ‰Î÷ ⁄ı’√Î ’Θ { ‹Î_ … Â@› ⁄fiı . Àıfi˘Ïfi¿˘Á˘flÁfiÌ ±Î_¬˘ ‹fiW› ¿fl÷Î_ ‹˘ÀÌ flËı, ¿ı‹ ¿ı ‹Ò‚ ±Î_¬˘ … ¬ÎVÁÌ ‹˘ÀÌ Ë÷Ì. ⁄οÌfi˘ ±fi ‹ ÎÏfi÷ ÿı ¬ Ή ÕÎ⁄Ì ÷flŒ ⁄÷Ήı·Î

¿S’fiÎÏ«h΋Î_ Ωı≥±ı ·˘, ’HÎ »ıS·ı ±ıÀ·_ K›Îfi flËı ¿ı …ı‹fi_ Ïÿ‹Î√ ‹fiW› ¿fl÷Î_ 17.5 ‹Î ¤Î√fiÌ {Õ’ı ¬Ì·÷_ ˢ› ±ı‰Î ÕΛfi˘Á˘fl ‹fiW›fiÌ ÷˘·ı ±Î‰Ì ¿ı ÷ı‰_ ⁄Ï©‰Î‚_ ’˛ÎHÎÌ ÷˘ ¿ÿÌ fi ⁄fiÌ Â¿ı.á Q flÎhÎı VÀˇÌÀ ·Î≥ÀfiÎ ◊Î_¤·Î fiÌ«ı ’ÁÎfl ◊÷Î ‹ÎHÎÁfi˘ ’ջΛ˘ ÷ıfiÎ ‹Ò‚ ¿ÿ ¿fl÷Î_ ‹˘À˘ ¿ı‹ ÿı¬Î› »ı ? µ‹_√ ±Îfl. ‹ÎHÎΉÿÏfl›Î, …^fiÎ√œ

A ‹Îfi˘ ¿ı ±ı¿ ‹ÎHÎÁ eÀ’Î◊ ’fl «Î·Ì flè΢ »ı. ·Î≥ÀfiÎ ◊Î_¤·Îfiı ‰ÀÎT›Î ’»Ì ±I›Îflı ÷ıfi_ V◊Îfi X ’ÎÁı »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ ‹Î◊Îfi˘ ’ջΛ˘ XX Á‘Ì ·_⁄Λ »ı.

÷ı‹fiı ±Î’‰_ ’Õı »ı. ωr¤fl‹Î_ ¿ıÏ‹¿· ŒÏÀÛ·Î≥{flfiÎ_ ËΩfl˘ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ‰Êı˝ 8 ¿fl˘Õ Àfi fiÎ≥Àˇ˘…fi ¬Î÷fl ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ‘‹‘‹÷Î_ flËı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ¿<ÿfl÷‹Î_ ±ı‰Î_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ±Á_A› »ı ¿ı …ı‹fi_ ‰ÎÏÊ˝¿ ’˛˘Õ@Âfi 15-16 ¿fl˘Õ Àfi ¿fl÷Î_ ±˘»\_ fi◊Ì. ±‹¿ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ¶Ìÿ‚ ‰fiV’Ï÷fiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î‹Î_ »ı, F›Î_ ÁÒZ‹ ⁄˜@ÀÌÏfl±Î fiÎ≥Àˇ˘…fi ⁄fiΉı »ı. ωÂıÊ ‹Ëk‰’ÒHν ¿Îfl¬ÎfiÎ_ Ωı ¿ı fiÌ·‰HÎa Âı‰Î‚‹Î_ »ı. ’ÎHÎÌ‹Î_ T≤Ï© ’΋÷Ì Âı‰Î‚ ’Ëı·Î_ ˉÎfiÎ fiÎ≥Àˇ˘…fifiı √˛ËHÎ ¿flı »ı ±fiı …‚Á’ÎÀÌ ’fl ΩÕÌ «Îÿflw’ı ’◊flΛΠ⁄Îÿ ±ı‹˘Ïfi›Îfiı ’ÎHÎÌ‹Î_ ø‹Â— ‹@÷ ¿flı »ı. ‰fiV’Ï÷ ‹ÎÀı ±ı‹˘Ïfi›Î ÷fl÷ Ë…‹ ¿flÌ Â¿Î› ÷ı‰_ fiÎ≥Àˇ˘…fi ¬Î÷fl »ı, ±ıÀ·ı Âı‰Î‚w’ı F›Î_ ⁄Λ˘ŒÏÀÛ·Î≥{fl ‰Î’›* ˢ› I›Î_ ¿ıÏ‹¿· ŒÏÀÛ·Î≥{fl fiά‰Îfi_ flËı÷_ fi◊Ì. ’fl‰ÃÎfiÌ ⁄«÷ ÁÎflÌ ±ı‰Ì ◊Λ, ¿ÎflHÎ ¿ı ±‹¿ Âı‰Î‚ ’˛Ï÷Ëı@Àflı 90 Ï¿·˘√˛Î‹ fiÎ≥Àˇ˘…fi ±Î’ı »ı. ±Î‹ »÷Î_, ¤Îfl÷fiÎ ¿ÚÏÊZÎıh΋Î_ ⁄Λ˘ŒÏÀÛ·Î≥{flfiı {Î{˘ ±Î‰¿Îfl ‹Y›˘ fi◊Ì.á Q ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiı Q›Ï{¿ ±ı„QM·ŒÎ›flfiÌ fi∞¿ ‹Ò¿˘ ÷˘ ±ı„QM·ŒÎ›fl‹Î_ ⁄Ì’...fi˘ ±‰Î… ¿ı‹ Á_¤‚Λ »ı ?

ˉı ÷ı ‹ÎHÎÁ ⁄ÌΩ 10 ‹ÌÀfl ±Î√‚ «Î·Ìfiı Y Á‘Ì ’ˢӫı »ı, F›Îflı ÷ıfiÎ ‹Î◊Îfi˘ ’ջΛ˘ YY Á‘Ì ·_⁄Λ˘ »ı. ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ …\±˘ ¿ı, X ±fiı Y ÷◊Î XX ±fiı YY ‰E«ıfiÎ ±_÷fl˘ Áfl¬Î_ fi◊Ì. ⁄Lfiı ‰E«ı CÎH΢ Œfl¿ »ı. flV÷Î ’flfi˘ ’ջΛ˘ …ıÀ·˘ ±Î√‚ ‰K›˘ ±ıÀ·˘ ‹ÎHÎÁ ’˘÷ı ±Î√‚ ‰K›˘ fi◊Ì, »÷Î_ ’˛¿ÎÂfiÎ µÿ˚¤‰V◊Îfifi˘ ±ıL√· ±√ε ¿fl÷Î_ ‹˘À˘ ◊‰Îfiı ·Ì‘ı ‹ÎHÎÁfi˘ ’ջΛ˘ ÂflÌflfiÌ ‹Ò‚ ·_⁄Î≥ ¿fl÷Î_ ‰‘ ·Î_⁄˘ ’fl‰Îfl ◊Λ »ı.á Q fiÌ·‰HÎa Âı‰Î‚fiÎ V‰w’ı ‰’flÎ÷_ …ˆÏ‰¿ ¬Î÷fl ±ıÀ·ı ¿ı ⁄Λ˘ŒÏÀÛ·Î≥{fl Â_ »ı ? fl„U‹fi ÿ·Î· ±fiı Ïÿ·Ì’ ÿ‰ı, ±‹ÿΉÎÿ, Ïfl{‰Îfi √Î_‘Ì ÷◊Î ’˛Ï÷¿ ’Àı·, ÁflÿÎfl ¿ÚÏÊfi√fl,

A M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ·√¤√ 78Ñ fiÎ≥Àˇ˘…fi »ı, ’fl_÷ …ı‹fiı ÷ıfiÌ ¬Î÷fl ÷flÌ¿ı …wfl ’Õı ±ı ¿ÚÏÊ ’ο˘ ˉÎfiÎ fiÎ≥Àˇ˘…fifiı ⁄Îfl˘⁄Îfl √˛ËHÎ ¿flÌ Â¿÷Î fi◊Ì. ωiÎÎfifiÌ ¤ÎÊ΋Î_ ¿Ë˘ ÷˘ “fiÎ≥Àˇ˘…fi ÏŒ@ÁıÂfi” ¿fl‰_ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı Â@› fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı Á’ÎE› ¿˘Ï‚›Î ¤flΉ‰ÎfiÎ fi΋ı ±ı‹˘Ïfi±‹ fiÎ≥ÀˇıÀfiÎ V‰w’fi_ flÎÁΛÏHο fiÎ≥Àˇ˘…fi ¬Î÷fl

…÷Ìfi ‹˘ÿÌ ±fiı ωfl· ‹˘ÿÌ, µ‘fiÎ, Áfl÷

A ±ı„QM·ŒÎ›flfi_ ¿Î‹ ‰ÌΩb ÏÁBfi·˘fiı ⁄·_ÿ ¿fl‰Îfi_ »ı. ÏÁBfi·˘ ±Î˜ÏÕ±˘fiÎ_ ˢ› ÷˘ ±ı„QM·ŒÎ›fl ‰Õı ‹˘À˘ ◊÷˘ ¿o’ωV÷Îfl ÷ı‹fiı V’Ì¿fl ¶ÎflÎ ‹˘ÀÎ ±‰Î…ı √Ò_Ω‰ı »ı. ±Î Ω÷fi_ À˘Ïfi¿ …ı‹ ÁÎ_¤‚‰Î›˘B› Q›Ï{¿· ÁεLÕfiı ‹‚ı ÷ı‹ ±ı„QM·ŒÎ›flfiÌ Áfl¿ÌÀ ÷ıfiÎ Á_Á√˝‹Î_ ±Î‰÷Ì ‰ÌΩb ¬·ı·˘fiÌ ’HÎ Á_T≤Ï© ¿flÌ fiάı »ı, ¿ı‹ ¿ı ±ı CÎ_ÀÌ ‹ÎÀı CΙ ±fiı ⁄_ÀÌ ‰E«ı ¿Â˘ Œfl¿ fi◊Ì.á 5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á ωrfiÎ ¿ıÀ·Î ÿı¢ ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı Ë∞ ’fl÷_hÎ »ı ? ‰Ì¿Ì ±ı. ’fl˘ÏË÷, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥; Ï’˛›Î_¿ Á◊Îfl, ÁflıLƒfi√fl; F›˘Ï÷ ’Îflı¬ ±fiı ·÷Î ’Îflı¬, Ω‹ ¬_¤ÎÏ‚›Î

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 147 (’ÎfiÎ fi_. 40) á fl_√Ìfi ‰j΢ ÷տ΋Î_ ·Î_⁄˘ Á‹› flËı ÷˘ {Î_¬Î_ ¿ı‹ ’ÕÌ Ω› »ı? flω ¿fiıÏfl›Î ±fiı Ï‹h΢, √˘ÓÕ·

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 118 (’ÎfiÎ fi_. 64) á ¤Îfl÷Ì› ‰Î›ÁıfiÎfiÎ Ï‹√-21 ω‹Îfi˘ ÷ÒÀÌ ’ÕuÎfiÎ ⁄fiΉ˘ ÿfl ◊˘ÕÎ ‰¬÷ı ÂÎ ‹ÎÀı ⁄fiı »ı ? ÁÎ√fl ±ı‹. ’Àı·, Áı@Àfl-26, √Î_‘Ìfi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 118 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

57

8f<5fV8[gf vf[L5?,f o},f afgffjff[gfl ;f]5fzLsjfH

±Î ‰¬÷ı Á’fl„@‰{ ‹ÎÀı ωWΛ ¢‘‰Î‹Î_ ¬ÎÁ l‹ fi ’Õu˘, ¿ı‹ ¿ı ‹ÏËfi˘ ±ıÏ’˛·fi˘ ˢ‰Î◊Ì Ï‰WΛ ËÎ◊‰√˘ Ë÷˘ — ±ıÏ’˛· e· ! ±Î ‹ÎÁfiÌ ’Ëı·Ì ÷Îfl̬ eSÁ Õı ÷flÌ¿ı …√÷fiÎ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ÿı¢‹Î_ “µ…‰Î›” »ı, ‹ÎÀı ±ı ’˛Á_√fiÎ ⁄ËÎfiı …√÷fiÎ ÀΘ’-Àıfi ±ıÏ’˛· e· ⁄fiΉ˘fiÌ „@‰{ ±ËŸ ±Î’Ì »ı. ¿ıÀ·Î¿ ⁄fiΉ˘ ±ıÏ’˛· ‹ÎÁ‹Î_ ⁄L›Î fi◊Ì, »÷Î_ ÷ı‹Î_ flËı·_ “±ıÏ’˛· e·”fi_ ÷k‰ ÷ıfiı ¿ÎflHÎı ¿o≥ CÎÀÌ …÷_ fi◊Ì. ‹ÎÏË÷Ì M·Á ‹fi˘fl_…fifiÌ 100Ñ √ıflLÀÌ ÁÎ◊ı ‰Î_«˘.

1 ±ıÏ’˛· ‹ÎÁfiÎ ’˛◊‹ Ïÿ‰Áfiı ±ıÏ’˛· eSÁ Õı/April Fool’s Day ÷flÌ¿ı ‹fiΉ‰Îfi˘ ‘Îfl˘ ÂÌ flÌ÷ı ’Õu˘ ±ı ωÂı CÎHÎÌ ‹ÎL›÷α˘ »ı, ’HÎ ⁄Ë‹ÎL› ‘ÎflHÎÎ ±ı »ı ¿ı ±Î ’˛◊Îfi˘ ±Îfl_¤ ‹K››√Ì ¡ÎLÁ‹Î_ ◊›˘ ±fiı Ϭ˛V÷Ì ‘‹˝fiÎ ’˘’ √˛ı√flÌ 13 ‹Î±ı (…\ ± ˘, ⁄Î…\ fi  _ Ï«hÎ) ¬√˘‚ωt˘fiÌ Á·ÎË ‹…⁄ ÷ˆ›Îfl ¿flΉı·_ √˛ı√Ïfl±fi ¿ı·ıLÕfl ÷ıfiÎ ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl Ë÷_. „@‰{ ÷flÌ¿ıfi˘ Á‰Î· ±ıÀ·˘ … ¿ı ≥V‰Ì ÁfifiÎ fi΋ı ±Î…ı ’HÎ ‰’flÎ÷Î ±ı ¿ı·ıLÕflı ±ıÏ’˛· e·fiÌ ’˛◊Îfiı ¿ı‰Ì flÌ÷ı …L‹ ±ÎM›˘ ?á 2 ωrfiÎ 69 ÿı¢‹Î_ ¿<· 11,300 …ıÀ·Î ŒÎVÀ eÕ ÁıLÀfl˘ ‘flΉ÷Ì ±fiı ÿflfl˘… ⁄‘_ ‹‚Ì 1,14,00,000 √˛ Î Ë¿˘fiı ωω‘ Ω÷fiÎ_ ⁄√˝fl ’ÌflÁ÷Ì ±‹ıÏfl¿fi ‹„SÀfiıÂfi· ¿o’fiÌ ⁄√˝fl Ï¿o√ı ‹Î«˝ 31, 1998

fiÎ Ïÿ‰Áı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ¿ıÀ·Î_› ±¬⁄Îfl˘‹Î_ d· ’ı… ΩËıfl¬⁄fl ±Î’Ì. ·Î¬˘ ‰Î«¿˘ ‹ÎÀı ±ı d· ’ı… ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±ıÏ’˛· e·fi_ ’ı… ⁄L›_. ΩËıfl¬⁄fl ¿›Î fi‰Ì Ω÷fiÎ ⁄√˝fl ±_√ı Ë÷Ì ?á 3 Á˘Ï‰›ı÷ flÏ›Π1989 ‹Î_ ’ÕÌ ¤Î_B›Î ⁄Îÿ ±ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı ¬ÎÕı √›_ I›Îflı ÿı‰Î‚_ À΂‰Î ÷ıHÎı ω‹Îfi‰ÎË¿ …ËÎΩı◊Ì ‹Î_ÕÌfiı flÏ›fi ±‰¿Î›ÎhÎ̱˘fiÎ V’ıÁ ÁÒÀ Á‘ÌfiÌ CÎHÎÌ «ÌΩı Ï··Î‹ÌfiÎ ‘˘flHÎı ‰ı«‰Î ¿ÎœÌ Ë÷Ì. ·√¤√ ÷ı ±flÁ΋Î_ Forbes FYI fi΋fiÎ ±‹ıÏfl¿fi ‹ı√ıÏ{fiı Á‹Î«Îfl «‹¿ÎT›Î ¿ı flÏ›αı ÷ıfiÎ ¤÷’Ò‰˝ ÁÎQ›‰ÎÿfiÌ ⁄ıfi‹Òfi ¿ËÌ Â¿Î› ±ı‰Ì ÏfiÂÎfiÌfiı ’HÎ ‰ı«Ì fl˘¿ÕÌ ¿fl‰Îfi˘ ÏfiHν› ·Ì‘˘ Ë÷˘. ‹ı√ıÏ{fiı ÀΜΠ’ˢflfiÌ ‰Î÷w’ı «√Ήı·Ì ±ı ÏfiÂÎfiÌ ¿≥?á 4 ≥. Á. 1298 fiÎ ±flÁ΋Î_ «Ìfi ÁÏË÷ ±ı Ï Â›ÎfiÎ ·√¤√ ÷‹Î‹ ÿı¢fi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ V‰ÿı ’λΠ±Î‰ı·Î ‹ËÎfi ‹ÁÎŒfl ‹Î¿˘˝ ’˘·˘±ı (…‹b_ Ï«hÎ) ÷ıfi_ ’˛‰ÎÁfi΋_ ·A›_ Ë÷_. (‰ÎV÷‰‹Î_ Ωı ¿ı ÷ıHÎı w„V÷«ı·˘/Rustichello fi΋fiÎ ·ÏË›Îfiı ’˘÷ÎfiÎ ÁŒflfi΋Îfi_ ÏÕ@ÀıÂfi ±ÎM›_ Ë÷_.) Á˙◊Ì ‰‘Îflı ±fi¤‰˘ ÷ıHÎı «ÌfifiÌ ‹·Î¿Î÷ ±_√ı ‰HνT›Î Ë÷Î. ≥Ï÷ËÎÁfiÎ CÎHÎÎ ‰÷˝‹Îfi V¿˘·fl˘ ˉı ±ı‰_ ÂıfiÎ ±Î‘Îflı ‹Îfiı »ı ¿ı ‹Î¿˘˝ ’˘·˘±ı ±ıÏ’˛· e·fiÌ ‹Ω¿ …ı‰Î √’√˘‚Î … ËÎ_¿Ì Á˙fiı ⁄fiÎT›Î Ë÷Î ±fiı ÷ı «Ìfi ¿ÿÌ √›˘ … fi Ë÷˘ ?á ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

59

5 ∫B·ıLÕfiÌ Tower of London ¿Ëı‰Î÷Ì fl…‰ÎÕÌ ±ıVÀıÀfiÎ ’J◊Ïfl›Î Ï¿S·Î‹Î_ ±Î’HÎÎ ¿˘ÏËfiÒfl ËÌflÎ …ı‰Î_ ÂÎËÌ flIfi˘fiı ÷◊Î ⁄ÌΩ_

±Î¤ÒÊH΢fiı V◊Îfi ‹Y›_ ±ı ’Ëı·Î_ I›Î_ …_√·Ì ’˛ÎHÎ̱˘fi_ Á_√˛Ëη› Ë÷_. Ï…flÎŒ ±fiı ÏÁ_Ë …ı‰Î_ ±ÎÏ¡¿Ì ’˛ÎHÎ̱˘ Ë÷Î_ ¿ı …ı Ï⁄˛Àfi‹Î_ ¿ÿÌ Ωı‰Î ‹‚ı fiÏË. µ’fl ⁄÷Ήı·Ì ’˛‰ı ÏÀÏ¿À ±ıÏ’˛· e·fiÌ ±ı‰Ì ‹Ω¿fiı ·√÷Ì »ı ¿ı …ı ÿfl ‰Êı˝ ◊÷Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ·√¤√ ÿ˘œÁ˘ ‰Ê˝ Á‘Ì ·˘¿˘ ÷ıfi˘ ¤˘√ ⁄fi÷Î flèÎÎ. „@‰{— ±ıÏ’˛·fiÌ 1 ·Ì ÷Îfl̬ı ÀΉfl ±Î˜Œ ·_Õfi ¬Î÷ı ¿›˘ ’˛Á_√ ›˘Ω÷˘ Ë÷˘ ?á 6 fiÌ«ı ±Î’ı·˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı ⁄Ë ÕˇÎ‹ıÏÀ¿ …HÎΛ »ı. ÁMÀıQ⁄fl 11, 2001 fiÎ fl˘… ±Î÷_ ¿ ‰ÎÿÌ ËÎ≥…ı ¿ fl˘±ı ±’x÷ ω‹Îfifiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ‰SÕÛ ÀˇıÕ ÁıLÀfl ΩıÕı

À¿flÎT›_ ÷ıfiÌ «_ÿ Áı¿LÕ˘ ’Ëı·Î_fi_ ºU› ΩHÎı ¿ı ±Î¿„V‹¿ flÌ÷ı … Œ˘ÀÎ ’fl {̷Λ_ »ı. ◊˘ÕÌ … ‰Îfl‹Î_ ’˘÷Îfi_ Q≤I› ◊‰Îfi_ »ı ±fiı ÀΉflfiÎ ¤_√Îfl‹Î_ ±ı »ı‰ÀfiÎ ÁÌfi‰Î‚˘ ¿ı‹ıflÎ ‹‚Ì ±Î‰‰Îfi˘ »ı ÷ı ’HÎ √√fi«_⁄Ì ‰SÕÛ ÀˇıÕ ÁıLÀflfiÌ À˘«ı ±√ÎÁÌ ’fl Œ˘À˘ ’ÕÎ‰Ì flËı·Î ›‰Îfifiı ¬⁄fl fi◊Ì. ±Î Œ˘À˘√˛ÎŒı ≥LÀflfiıÀ ’fl ‰¬÷ …÷Î_ ‘Ò‹ ‹«Î‰Ì ÿÌ‘Ì. Á_A›Î⁄_‘ ±¬⁄Îfl˘±ı ÷ı »ÎM›˘ ’HÎ ¬fl˘. Ë¿Ì¿÷ı ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘ ±ıÏ’˛· e· ⁄L›Î, ¿ÎflHÎ ¿ı Œ˘À˘ ±Á·‹Î_ ¬˘À˘ ÏÁy˘ Ë÷˘. „@‰{ — ’˘· ÂıfiÎ ±Î‘Îflı ¬Ò·Ì ?á 7 Ï⁄˛Àfi‹Î_ ‰Ê˘˝◊Ì ⁄Ì›flfi_ µI’Îÿfi ¿fl÷Ì ⁄Ë ΩHÎÌ÷Ì ¿o’fi̱ı ‹Î«˝ 30, 1999 fiÎ fl˘… ±¬⁄ÎflÌ ›ÎÿÌ ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ, …ı wÏœ«V÷ ±_√˛ıΩı ‹ÎÀı «˘Ó¿Î‰fiÎflÌ Ë÷Ì. Ï‹·ıÏfi›‹fi_ ±ı »ıS·_ ‰Ê˝ Ë÷_. ¿o’fi̱ı …HÎÎT›_ ¿ı ÏÕÁıQ⁄fl 31, 1999 fiÌ ‹‘flÎ÷ı ÁÿÌ ⁄ÿ·Î› I›Î_ Á‘Ì ⁄Î¿Ì flËı · Î ‹ÏËfiα˘ ÿflQ›Îfi √˛Ìfiω« ‹Ìfi ÀÎ≥‹/GMT √˛Ìfiω«fiı ⁄ÿ·ı ÷ıfiÎ fi΋ı ±˘‚¬Î› ÷ı ‰ Ì T›Î’ÎflÌ Á‹…^÷Ì ÷ıHÎı ÁkÎΉ΂α˘ ΩıÕı ¿flÌ Ë÷Ì. fi‰Î Ï‹·ıÏfi›‹fiÎ ±Î√‹fifiÌ µ…‰HÎÌ ’˘÷ÎfiÌ ⁄˛ÎLÕfiÎ ΩHÎÌ÷Î Ï⁄›fl ‰Õı ◊Λ ±ı ‹ÎÀı ±fiı √˛ Ì fiω«fiÌ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ CÎÏ՛΂‹Î_ (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘) ±Î√_÷¿ Ï‹·ıÏfi›‹fi˘ ’Ëı·˘ À¿˘fl˘ ÷ıfiÎ fi΋ı ’Õı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ⁄Ë ¨«Ì Ï¿o‹÷ı V’˘LÁflÏÂ’fiÎ ¿flÎfl ÷ıHÎı ¿›Î˝ Ë÷Î. ±ıÏ’˛· 1, 1999 fiÎ ±ıÀ·ı ¿ı ±ıÏ’˛· e·fiÎ Ïÿ‰Áı ±Î‰Î Á‹Î«Îfl …ıHÎı Ï⁄˛ÏÀ ÿˆÏfi¿˘‹Î_ »’ÎT›Î ±ı ¿o’fiÌfi_ …√÷¤fl‹Î_ ·˘¿∞¤ı «Õı·_ fi΋ Â_ ?á 8 ÁMÀıQ⁄fl 11, 2001 fiÎ fl˘… ‰SÕÛ ÀˇıÕ Áı L ÀflfiÎ ⁄Lfiı ÀΉfl˘ ±Î÷_ ¿ ‰ÎÿÌ ÷◊Î ±ÎI‹CÎÎ÷Ì Ë‹·Î‹Î_ ‘flÎÂ›Ì ◊›Î ±ı ’»Ì ±‹ı Ï fl¿ÎfiÎ ¿ı À ·Î› ’˛ Ω …fi˘fiı ±ΩH›Î À̬‚¬˘flı ±ıÏ’˛· e· …ı‰Ì ËÒ· ±Î’Ì Ë÷Ì. ÏfiÏç÷ ÷Îfl̬ı flÎÏhÎfiÎ Ïfi›÷ Á‹›ı ·Î¬˘ ›Î ¿fl˘Õ˘ ±‹ıÏfl¿fi˘ ËÎ◊‹Î_ Á‚√÷Ì ‹ÌHÎ⁄kÎÌ

60 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

’¿ÕÌfiı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ‹ÎÀı CÎflfiÌ ⁄ËÎfl ±ÎT›Î. ¿≥ ⁄Î⁄÷ı ‰Î≥Ï¿o√ ›Îfi ÷ı±˘ ‹Ò¬˝ ⁄L›Î ?á 9 ±ıÏ’˛· 1, 1957 fiÎ fl˘… British Broadcasting Corporation/BBC ÀıϷω{fiı „V‰I{fl·ıLÕ‹Î_ ·ı‰Î›ı·Ì ±…^⁄Î “⁄Î√Λ÷Ì” ŒÁ· ±_√ı ·Î≥‰ ⁄˛˘Õ¿Î„VÀo√ ¿›*. ±Î ’ıÿΠ»˘Õ-‰ı·Î ’fl ¿ÿÌ ◊Λ fiÏË, »÷Î_ ÷ıfiÎ_ ºU›˘ ÀÌ.‰Ì. ’˛ıZο˘fiı ⁄÷Ή‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. ±Î…ı ŒıÂfiı⁄· √HÎÎ÷Ì ±ı ¬Îz «Ì… ¿≥ ?á 10 À̬‚¬˘fl˘ ‹ÎÀı ±Îÿ½ ‹ÏËfi˘ ±ıÏ’˛·fi˘ √HÎΛ ±fiı ÷Îfl̬ ‰‚Ì 1·Ì ˢ‰Ì Ωı≥±ı. ±Î‹ »÷Î_ ¿ıÀ·Î¿ ⁄fiΉ˘ ·˘¿˘fiı ‰Ê˘˝ Á‘Ì µS· ⁄fiΉ÷Î flËı »ı. 1976 ‹Î_ fiÎÁÎfiÎ_ ‰Î≥Ï¿o√-1 ÷◊Î ‰Î≥Ï¿o√-2 fi΋fiÎ_ ±_÷ÏflZΛÎfi˘±ı ‹_√‚ ’fl µ÷flÎHÎ ¿fl÷Î ’Ëı·Î_ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ¨«ı flËÌfiı ±ı flÎ÷Î √˛ËfiÌ …ı ÷Á‰Ìfl˘ ¬ıÓ«Ì ÷ı‹Î_ ±ı¿ ⁄Ë

±Ω›⁄ Ë÷Ì. ÿÏfi›Î¤flfiÎ ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘fiı ÷ıHÎı ¿S’fiÎfiÌ ÿÏfi›Î‹Î_ ωËfl÷Î ¿flÌ ÿÌ‘Î ±fiı ‹_√‚ ’fl ω¿ÏÁ÷ ∞‰V≤„WÀ ˢ‰Îfi_ ÷ı±˘ ‹Îfi‰Î ·ÎB›Î. ÷Á‰Ìfl ÂıfiÌ Ë÷Ì ?á

hjffaff[

1 ‰Ê˘˝◊Ì «ÎS›Î ±Î‰÷Î …\Ï·±fi ¿ı·ıLÕflfiÎ V◊Îfiı √˛ı√Ïfl±fi ¿ı·ıLÕfl ÿά· ¿flfiÎfl ’Ëı·˘ ÿı ¡ÎLÁ Ë÷˘. ¡ÎLÁfiÎ flÎΩ «ÎSÁ˝ 9‹Î±ı (fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ) 1582 ‹Î_ ÷ı ‰‘ Á«˘À ¿ı·ıLÕflfiı ±‹·Ì ⁄fiÎT›_. …\Ï·±fi ¿ı·ıLÕfl ‹…⁄ fi‰Î ‰Ê˝fi˘ ’˛◊‹ Ïÿ‰Á 1·Ì ±ıÏ’˛·fi˘ Ë÷˘, F›Îflı √˛ı√Ïfl±fi‹Î_ ⁄ıÁ÷_ ‰Ê˝ 1·Ì ΩL›±ÎflÌfiÎ fl˘… Âw ◊÷_ Ë÷_. …^fiÌ ±Îÿ÷fiÎ ‹Î›Î˝ …ı ·˘¿˘ 1·Ì ±ıÏ’˛·ı fi‰Î ‰Ê˝fiÌ ¬Âη̋Î_ ⁄fiÌÃfiÌfiı Ë˘Ï·Õı ‹ÒÕ‹Î_ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚ı ÷ı‹fiÌ ’ÌÃı Poisson de’Avril ±ıÀ·ı ¿ı April Fish ±ı‰_ √_ÿÏfl›_ ·ı⁄· √Ò’«Ò’ ·√ÎÕÌ ÿı‰Î÷_ Ë÷_. ±ıÏ’˛· ÿflQ›Îfi ¡ıL« fiÿÌfi΂Î_‹Î_ ’W¿‚ fi‰Ì ‹Î»·Ì±˘ …L‹ı ±fiı fi‰Ω÷ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ΩHÎı ⁄ı‰¿>Œ/fool ˢ› ÷ı‹ ÁËı·Î≥◊Ì √·‹Î_ ŒÁÎ÷Ì Ë÷Ì. ∫„B·Â‹Î_ »ı‰Àı April Fool ±ı‰˘ ÂOÿ’˛›˘√ ◊‰Î ·ÎB›˘.

3,20,00,000 ÕÎ⁄ıflÌ ·˘¿˘fiÌ …wÏfl›Î÷fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ⁄√˝fl Ï¿o√ ⁄ÌΩ Ïÿ‰Á◊Ì ›Îfiı ¿ı 1·Ì ±ıÏ’˛·◊Ì ±Î‰Î ⁄√˝flfi_ ‰ı«ÎHÎ Âw ¿flfiÎfl Ë÷Ì. «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ ’»Ì ¿o’fiÌfiÎ_ ËΩfl˘ ŒÎVÀ eÕ ÁıLÀfl˘‹Î_ ·Î¬˘ ÕÎ⁄ıflÌ ±‹ıÏfl¿fi˘fiÌ ¤ÌÕ Ω‹Ì. ⁄√˝flfiÌ ¬flÌÿÌ ¿flfiÎfl √˛ÎË¿˘±ı Ωı›_ ¿ı Left-handed Whopper ‹ÎÀı ‰’flΛı·˘ ·ıÏÀÁfiÌ ¤Î∞, À΋ıÀÎ_fiÎ_ ’÷Ì¿Î_, ¿À·ıÀ, «Ì{fiÌ V·Î≥Á ‰√ıflı ‹t΋η ±ı … Ë÷˘. ±Î‹Î_fiÌ CÎHÎÌ «ÌΩı Á΋ÎL› ⁄√˝fl‹Î_ ÁËı… …‹HÎÌ ÷flŒ ˢ›, …ı◊Ì ¬Î÷Ì ‰¬÷ı …‹HÎıflÌ √˛ÎË¿˘ ÷ı‹fiı ’¿Õ‹Î_ flÎ¬Ì Â¿ı ±fiı ÷ı «ÌΩı ⁄˛ıÕfiÎ_ ΩÕÎ_ ⁄ı ’Õ ‰E«ı◊Ì Áfl¿Ì Ω› fiÏË. ⁄√˝fl Ï¿o√ı ÕÎ⁄ıfḻ˘ ‹ÎÀıfiÎ ⁄√˝fl‹Î_ ¿ÂÌ ¿fl΋÷ ¿flÌ fiˢ÷Ì. ‹ÎhÎ ÷ıfiÎ ‰ı≥Àfl˘ ⁄√˝flfiı 1800 fi˘ Àfi˝ ±Î’Ì √˛ÎË¿fiÎ Àı⁄· ’fl ‹Ò¿÷Î Ë÷Î. ±Î‹ »÷Î_ ⁄√˝fl Ï¿o√fiÎ_ CÎHÎÎ_ ÁıLÀfl˘‹Î_ ¿ıÀ·Î› …‹HÎıflÌ √˛ÎË¿˘±ı M≤E»Î ¿flÌ ¿ı, “÷‹ı …‹HÎıfḻ˘ ‹ÎÀıfiÎ_ V’ıU›· ⁄√˝fl ’HÎ ⁄fiΉ˘ »˘ ¬flÎ ?”

2 ⁄√˝fl Ï¿o√ı Left-handed Whoppers ±ıÀ·ı ¿ı ¬ÎÁ ÕÎ⁄ıfḻ˘ ‹ÎÀıfiÎ …Q⁄˘ ⁄√˝flfi_ ±ı·Îfi ’˘÷ÎfiÌ ΩËıfl¬⁄fl‹Î_ ¿›* Ë÷_. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ

3 ‹ı√ıÏ{fiı ·¬Ì ‹Î›* ¿ı flÏ›Π÷ıfiÎ Á’flŒ˚·˘’ ÁÎQ›‰ÎÿfiÎ V◊Î’¿ ·ıÏfififiÎ Q≤÷ÿıËfiÌ ËflÎ∞ ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

61

‹ËÎfi ÿ̉η, ¤˘…fi ‹ÎÀı «‹«Ìfiı ⁄ÿ·ı ‰’flÎ÷Ì «˘’„VÀ@Á, «ÌfifiÌ ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ‰√flfiÌ Ï«hηÌÏ’, «Ìfi‹Î_ CÎıflCÎıfl ’̉Î÷_ «Î fi΋fi_ ÷Î…√ÌÿΛ¿ ’Ìb_, ·Î¿ÕÎfiÎ ¿˘÷flı·Î O·˘¿ …ı‹Î_ ‰’flΛ ±ı‰Ì «ÌfifiÌ ±ΩıÕ ‹ƒHο‚Î ‰√ıflı ¿<÷ÒË·’˛ıfl¿ ⁄Î⁄÷˘fiı ÷ı …‹ÎfiÎfi˘ ›fl˘’Ì ’˛‰ÎÁÌ ÷κ flÌ÷ı ±Î·ıA›Î ‰√fl flËÌ Â¿ı fiÏË. ‹Î¿˘˝ ’˘·˘±ı ÷ı‹Î_fiÌ ±ı¿ı› ⁄Î⁄÷fi˘ fi΋˘S·ı¬ Á©Î_ ¿›˘˝ fi Ë÷˘. ±Î◊Ì CÎHÎÎ ±P›ÎÁ̱˘ ‹Îfiı »ı ¿ı ’Ò‰˝ ›fl˘’ Á‘Ì ‰HÎ{Îfl˘ ·Î‰÷Î «ÌfiÌ Á˘ÿÎ√fl˘fiÎ (»ı¿ fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ) ‹˘œı …ı ’HÎ ÁÎ_¤‚‰Î ‹Y›_ ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı ‹Î¿˘˝ ’˘·˘±ı «ÌfifiÎ ’˛‰ÎÁfi˘ √’√˘‚˘ «·Î‰Ì ·˘¿˘fiı ⁄fiÎT›Î Ë÷Î.

¿fl‰Î ‹Î√÷_ Ë÷_. ’ÎÀfi√fl ‹˘V¿˘fiÎ Red Square/·Î· «˘¿ ¬Î÷ı V‹Îfl¿‹Î_ ·ıÏfififi_ ‹ÁηΠ¤flı·_ Â⁄ (µ’flfi˘ Œ˘À˘) flÏ›Π150 ·Î¬ ÕΘ·flfiÌ ’˛Îfl_Ϥ¿ ⁄˘·Ì ÁÎ◊ı ËflÎ∞ ¿fl‰Î ‹Î√÷_ Ë÷_. ±Î Á‹Î«Îfl Forbes FYI ‹ı√ıÏ{fiı »ÎM›Î ’»Ì ⁄οÌfiÎ ‹ÌÏ՛Π’HÎ ‹«Ì ’ÕuÎ ±fiı CÎHÎÎ ±‹ıÏfl¿fi ‹Î·ı÷Ωfl˘ flÏ›ÎfiÎ Áÿ˚√÷ ÁÎQ›‰ÎÿfiÎ Áÿ˚√÷ ÏÁQ⁄˘· ‹ÎÀı ¿fl˘Õ˘ ÕΘ·fl «Ò¿‰‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ‹ı√ıÏ{fiı »ı‰Àı ‹Î‹·˘ ±ıÏ’˛· e·fiÌ Ë‚‰Ì ‹Ω¿ ˢ‰Îfi_ ¿⁄ÒS›_. flÏ›ÎfiÎ B≤Ë’˛‘Îfi ω@Àfl ⁄ÎflÎÏfi¿˘‰ı Ωı ¿ı ÷ıfiı “√_ÿÌ ‹Ω¿”fi_ ·ı⁄· ±ÎM›_. 4 «ÌfifiÌ ÁŒfl ¬ıÕfiÎfl ÁÎËÏÁ¿ ’˛‰ÎÁÌ (±fiı ÷ı› ‰‚Ì ’Ëı·‰Ëı·˘ ›fl˘Ï’±fi ’˛‰ÎÁÌ) ÷ı ÿıÂfiÎ_ ±‹¿ ωÏÂWÀ ’ÎÁÎ_ ·_⁄ÎHÎ’Ò‰˝¿ ‰H퉉Îfi_ «Ò¿ı fiÏË. «ÌfifiÌ 6,350 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì

62 á ÁŒÎflÌ á ±ıÏ’˛· 2008

5 ¿˘≥ fiÏË. ‹ÎhÎ ¿Î√fi˘ ‰ÎCÎ (¿ı ’»Ì ÏÁ_Ë) ¿flΛ˘ Ë÷˘. ±ıÏ’˛· 2, 1698 fiÎ fl˘… Dawks’s News-Letter fi΋fiÎ ÿˆÏfi¿ı ¿’˘‚¿„S’÷ Ïfl’˘ÀÛ »ÎM›˘ ¿ı, “√≥ ¿Î·ı ’Ëı·Ì ±ıÏ’˛· ÏfiÏ‹kÎı ÀΉfl ±Î˜Œ ·_Õfi‹Î_ ÏÁ_ˢfiı fiˉÕΉΛ ±ı ’˛Á_√ CÎHÎÎ ·˘¿˘±ı ‹ÎH›˘ Ë÷˘.” Ë¿Ì¿÷ı VfiÎfi ÁÎ◊ı ÏÁ_ˢfiı ¿Â_ VfiÎfiÁÒ÷¿ fi Ë÷_, »÷Î_ ⁄Ì…ı ‰Êı˝ ÷ı ’„O·¿ ÂΘfiÌ ÏÀÏ¿À˘ ‰ı«Î‰Î ·Î√Ì. ¬flÌÿÿÎfl˘ ±ıÏ’˛· e· ⁄L›Î, »÷Î_ ÿfl ‰Êı˝ 1 ·Ì ±ıÏ’˛·ı ÷ı ¿◊Îfi_ ’fiflΉ÷˝fi ◊÷_ flèÎ_. ±√ε „@‰{ ÁÎ◊ı fl…^ ¿flı·Ì ÏÀÏ¿À Ωı÷Î_ ÁËı…ı …HÎΛ ¿ı 158 ‰Ê˝ ’»Ì 1856 ‹Î_ ’HÎ ¬flÌÿÌ «Î· Ë÷Ì. ÏÁ_ˢfiı ·_ÕfifiÎ ÁkÎΉÎfl ’˛ÎHÎÌ⁄Î√‹Î_ ÀˇÎLÁŒfl ¿flΛΠ±ı ‰Î÷fiı I›Îflı 21 ‰Ê˝ …ıÀ·˘ Á‹› ‰Ì÷Ì «Ò@›˘ Ë÷˘. 6 ¿˘≥¿ «⁄flοı Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ‹ÎhÎ Tourist Guy ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ›‰ÎfifiÌ ’»‰ÎÕıfi˘ ÁÌfi Ωı›˘ I›Îflı ¤Î_Õ˘ eÀÌ √›˘. ËÎ≥…ı¿ ¿flΛı·Î_ ⁄ı ω‹Îfi˘ ‰SÕÛ ÀˇıÕ ÁıLÀflfiÎ ⁄ı ÀΉfl˘ ΩıÕı ‰ÎflÎŒfl÷Ì À¿flΛÎ_ Ë÷Î_. Œ˘À΋Î_ ÿı¬Î÷_ ⁄ı¿√˛ÎµLÕ ºU› ⁄ÌΩ ÀΉflfiÌ ÏfiflÌZÎHÎ À˘« ’fl◊Ì Ωı‰Î ‹‚ı ±fiı ÷ÒÀ‰Î‹Î_ ±ı ÀΉflfi˘ ‰Îfl˘ ⁄ÌΩı Ë÷˘. ’˛◊‹ ÀΉfl Ë∞ ◊˘ÕÌ Ï‹ÏfiÀ˘ ’Ëı·Î_ ¿ÕÕ¤ÒÁ ◊›˘ ˢ› ±fiı «˘‹ıfl ËÎËοÎfl ‹E›˘ ˢ› I›Îflı Tourist Guy ·√¤√ ±Õ˘±ÕfiÎ ÀΉfl ’fl ±ÎÀ·Î ÏfiÏç_÷ ∞‰ı Œ˘À˘ ’ÕΉı ¬fl˘ ? V’WÀ ‰Î÷ ¿ı Œ˘À˘ ÏÕÏ…À· ≥‹ıÏ…_√ ¿Ëı‰Î÷Ì ¿fl΋÷ ‰Õı ⁄L›˘ Ë÷˘.

7 Ï⁄˛ÏÀ ‰Î«¿˘‹Î_ ±ıÏ’˛· e·fiÌ ‹Ω¿fiı fi΋ı µËÎ’˘Ë ‹«Î‰Ì ÿıfiÎfl ¿o’fiÌ ±ıÀ·ı Ï√fiıÁ, …ıHÎı 1953 ‹Î_ The Guinness Book of 1953 ±ı‰Î ÂÌÊ˝¿fiÎ ’V÷¿fiÌ Á‰˝’˛◊‹ ±ÎT≤ÏkÎ ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ Ë÷Ì. (⁄Î…\fi_ Ï«hÎ) ’V÷¿‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‰SÕÛ flı¿˘Õ˚˝{ ±Î‰flÌ ·ı‰Î›Î Ë÷Î ±fiı “‰SÕÛ flı¿˘ÕÛ˚{” ÂOÿ˘ I›Îfl ’»ÌfiÌ ÿflı¿ ±ÎT≤ÏkÎfiÎ ÂÌÊ˝¿‹Î_ Á΋ı· ◊‰Îfi˘ Ë÷˘. ±Î…ı ’_«Î‰fi ‰Êı˝ 1953 fi_ Á_V¿flHÎ ±ıÀ·_ ÿ·˝¤ »ı ¿ı “ÁŒÎflÌ”fiÌ ±I›_ ÷ ÁQ≤© ·Î›⁄˛ ı fl Ì …ı ‰ Î √H›Î√Î_ÃuÎ ±’‰Îÿ˘ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…ı ˢ› fiÏË. 8 ¿˘≥¿ı ≥-‹ı· ¶ÎflÎ √⁄Îfl˘ ‰Ëı÷˘ ‹Ò¿ı·˘ ¿ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ’˛Ω hÎÎÁ‰Îÿ Á΋ı ±ı¿…^◊ »ı ±ı‹ ⁄÷Ή‰Î ÿıÂfiÎ Á˙ fiÎ√Ïfl¿˘ flÎÏhÎfiÎ ±‹¿ Á‹›ı ’˛¿ÎÏÂ÷ ‹ÌHÎ⁄kÎÌ ÁÎ◊ı ÷ı‹… ±ı¿ÁÎ◊ı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚ı, …ı◊Ì ±ı ‰¬÷ı ±_÷ÏflZ΋Î_ ’ÁÎfl ◊÷˘ fiÎÁÎfi˘ ÁıÀı·Î≥À ¿fl˘Õ˘ F›˘÷fi˘ Œ˘À˘ ’ÎÕÌ ·ı. ±Î Œ˘ÀÎfiı ±¬⁄ÎflÌ ’˛ÏÁÏ© ‹‚ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ±Î÷_¿¬˘fl˘fiı Ào¿Îfl¤›˘˝ Á_¿ı÷ ’ˢӫı ¿ı ÀΉfl˘ ÷ÒÀuÎ »÷Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ’˛Ωfi_ Á_√Ãfi ±Õ̬‹ Ë÷_. ⁄Λ ‘ ‰ı, fiÎÁÎfi˘ ±ı¿ı› ÁıÀı·Î≥À ±Î‰˘ Œ˘À˘ ’ÎÕ‰Îfi˘ fi Ë÷˘--±fiı ‹ÌHÎ⁄kÎÌfi˘ À‹ÀÏ‹›˘ ’˛¿Î ±‰¿ÎÂÌ ÁıÀı·Î≥ÀfiÎ ¿ı‹ıfl΋Î_ {̷Λ ’HÎ fiÏË.

¿flÌ fiά‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. (…\±˘, µ’flfiÌ ÷Á‰Ìfl.) ¿Î›˝ø‹fi_ ’˛ÁÎflHÎ ’Òw_ ◊›_ ¿ı ◊˘ÕÌ … ‰Îfl‹Î_ BBC fiı ’˛ıZο˘fiÎ Œ˘fi ¿˘· ‹‚‰Î ·ÎB›Î ¿ı ±‹ı fiÒÕSÁ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ∂√ÎÕ̱ı ? 10 ‰Î≥Ï¿o√fiÌ ÷Á‰Ìfl‹Î_ ‹ÎHÎÁfiÌ Ï‰Â΂ ¿ÿfiÌ ‹¬Î¿ÚÏ÷ ÿı¬Î÷Ì Ë÷Ì. (fiÌ«ı ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) fiÎÁÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ’HÎ ÷ıHÎı «¿flΉ΋Î_ fiÎ¬Ì ÿÌ‘Î. ‹ÎHÎÁfiÎ «ËıflÎ ΩıÕı ÁÎQ› ‘flΉ÷_ ÏÂS’ Ωı÷Î_ ÁËı…ı ±ı‹ ‘ÎflÌ ·ı‰Îfi_ ‹fi ◊Λ ¿ı ±Î‰Õ˘ ‹˘À˘ ’ËÎÕ ¿<ÿfl÷Ì flÌ÷ı ËÒ⁄ËÒ ‹¬Î¿ÚÏ÷fiÎ V‰w’ı ¿oÕÎflΛ fiÏË, ±ıÀ·ı ‹_√‚ ’fl ÏÂS’¿Îfl Á_V¿ÚÏ÷ ˢ‰Ì Ωı≥±ı. ±Î A›Î· ¿ıÀ·Î› ·˘¿˘fiÎ ‹fi‹Î_ ⁄ı±ı¿ ÿÁ¿Î Á‘Ì flè΢. ±_÷ı 1998‹Î_ ŒflÌ ’λ\_ ‹_√‚fiÌ Œ˘À˘√˛ÎŒÌfi_ Ï‹Âfi ËÎ◊ ‘flΛ_ ±fiı fiÎÁÎfiÎ ‹ÎÁ˝ B·˘⁄· Á‰ı˝›fl fi΋fiÎ ›Îfiı …ı Œ˘ÀÎ ¬ıÓE›Î (fiÌ«ı …‹H΢ Œ˘À˘) ÷ı‹Î_ ‹¬Î¿ÚÏ÷fiÎ_ ŒÌ«Á˝ fiÎ⁄Òÿ ◊›ı·Î_ Ë÷Î_. ‰Î≥Ï¿o√ ¿fl÷Î_ Á‰ı›˝ flfi˘ ¿ı‹ıflÎ 27 √H΢ ⁄‚‰Îfi Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ‹¬Î¿ÚÏ÷fiı Á΋ÎL› ’ËÎÕ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Ì ⁄÷ÎT›_.á

9 ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ »ı ¿ı ±‘˝Áfl¿ÎflÌ Á_V◊Î ÷flÌ¿ı BBC ¿ÿÌ ±ıÏ’˛· e·fi_ fiÎÀ¿ ¿flı fiÏË. ±Î Á_V◊Î ’˘÷ı ‰ÎV÷‰‹Î_ ±ıÏ’˛· e· ⁄fiÌ. „V‰I{fl·ıLÕ◊Ì ÷ıfiÎ À̬‚Ì ¿ı‹ıfl΋ıfiı V’√ıÀÌfiÌ (fiÒÕSÁfiÌ) ωÏÕ±˘ „@·’ ‹˘¿·Ì Ë÷Ì. ±Î…◊Ì ’«ÎÁ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ÷ı ¬Îz «Ì… ±_√˛ıΩı ‹ÎÀı ±ΩHÎÌ Ë÷Ì, ‹ÎÀı ¬ı÷fl‹Î_ fiÒÕSÁ «Ò_À÷Ì „V‰Á ‹ÏË·ÎfiÎ_ ºU›˘ ⁄˛˘Õ¿ÎVÀ ±ıÏ’˛· 2008 á ÁŒÎflÌ á

63