Power Point. Arte Ti E Bizantina

Arte Paleocristián e Bizantina

Historia da Arte. 2º de Bacharelato María Nogueira Sixto

ARTE PALEOCRISTIÁN

1. Contexto Histórico Antigüidade Clásica

Nexo de unión: Arte Paleocristián

Idade Media cristiá

- Xerme do templo basilical - Xerme da iconografía narrativa e simbólica do cristianismo

Arte Paleocristián

Arte que se desenrola durante os catro = primeiros séculos da nosa era (dende a aparición do cristianismo, durante a dominación romana e ata a invasión dos pobos bárbaros)

Divídese en dous grandes períodos:

- Período de persecución e clandestinidade (II – III d. C) - Período da grande arte paleocristián (IV – V d. C) (cristianismo como relixión oficial do imperio dende o Edicto de Milán 313 d. C)

1.1. Período de persecución e clandestinidade (II – III d. C) As comunidades cristiáns son perseguidas polo Imperio

Dúas manifestacións artísticas

- Domus Ecclesiae - Cimeterios

- Areae - Catacumbas

DOMUS ECCLESIAE

=

Lugares de celebración do rito cristiá

Non tiñan unha forma especial. Normalmente usábanse vivendas romanas normais que en ocasións adaptábanse o uso con tabiques

CIMETERIOS

=

Lugares de enterramento dos primeiros cristiáns Poden realizarse en areae ou en catacumbas

Lugares o aire libre onde as tumbas eran cubertas por lousas

Areae Catacumbas

Xorden da dificultade dos cristiáns de atopar terreos para os seus enterramentos

Cando conseguían un terreo e este estaba xa cheo víanse na obriga de construír galerías subterráneas, as chamadas catacumbas

Tripla función

- Lugar de enterramento - Lugar de culto - Agocho

Partes das catacumbas

-

Ambulacri: son os corredores polos que se circulaba

-

Loculi: son nichos rectangulares en sentido horizontal nos que se gardaban os restos dos mortos da comunidade en sartegos pétreos.

-

Arcosolios: son nichos, coma os loculi pero rematados nunha forma semicircular.

-

Cubiculi: espazos máis amplos que xurde do cruce de varios ambulacri. Usanse como panteón familiar (enterramentos dunha mesma familia) ou para o enterramento dos mártires

Loculi

Ambulacri Catacumbas de San Calixto

Catacumbas do Vaticano

Arcosolio

Catacumbas de San Sebastián (cubiculo cun arcosolio)

Sartegos Paleocristiáns

Decoración: -

Pintura ó freso Representábanse motivos animais o vexetais con determinado simbolismo (pomba, pavo real, peixe, vide ou espiga...) Representábanse tamén temas tomados do mundo clásico con visión cristiá

Pavo real = eternidade Pomba = alma

Peixe = ikhthys, contén as iniciais do Salvador - Iexus Khristos Theu Yos Soter

Bo Pastor (Moscóforo)

1.2. Período da grande arte Paleocristián (IV – V d. C) 311 d.C. – Edicto de Valerio Augusto 313 a. C. – Edicto de Milán

Primeiro edicto de tolerancia Permite o culto cristián

COMEZA O PROCESO DE DIGNIFICACIÓN DO CRISTIANISMO - Os altos cargos da Igrexa empezan a ter posicións importantes na administración pública do Imperio - Conversión de Constantino ó cristianismo - Teodosio proclama a Igrexa cristiá a igrexa oficial do Imperio

Igrexa = Institución de poder ligada o emperador Cambio na arte cristián (vai a estar financiada polas clases patricias e incluso polo emperador)

Solemnízase a liturxia

Necesidade dunha tipoloxía para celebrar o culto e dunha nova linguaxe artística

As Basílicas AS BASILICAS Buscan a inspiración en: - Templos romanos (enseguida abandonan a idea xa que emanan paganismo e non son funcionais o non estar preparados para acoller os fieis) - Basílicas romanas (edificio dedicado a administrar xustiza que moitas veces se situaba no foro)

Basilica de Majencio (romana)

Cambios: - Alongan as naves - Acentúan as liñas de fuga - Maior horizontalidade

Novo significado tratan de transmitir a súa concepción da vida a través do edificio

Basílica paleocristián

Nartex Naves laterais Basílica con tres naves

Ábsida

Atrio

Basílica con cinco naves

Nave central

Prothesis

Diaconicon

Primitiva basílica de San Pedro Diaconicon (sacristía)

Nartex Prothesis

Liña de luces ou vans para a iluminación do edificio

Atrio

Simbolismo ou Mensaxe relixiosa das basílicas:

Nave central

Representa a vida humana coma unha longa viaxe, un traxecto cara a redención da alma que culmina na súa unión con Deus que se materializa na ábsida

Naves laterais

Coa súa escuridade simboliza a perda da graza divina que se produce cando un abandona o camiño recto da vida. É posible regresar a graza de Deus mediante o arrepentimento e a confesión. Isto último explica a presenza dos confesionarios nas naves laterais

Ábsida

Centro relixioso e non arquitectónico do edificio que é meta e fin da vida cristiá

Basílica de Santa María Maggiore

Basílica de Santa Sabina

Segundo fora a súa función e polo tanto a súa mensaxe relixiosa os edificios cambian de configuración

Martyria

Mausoleo de Santa Constanza

Baptisterios

Baptisterio de San Juán de Letrán

ARTE BIZANTINA

1. Contexto Histórico 395 d. C Teodosio divide o Imperio entre os seus fillos

Honorio

Imperio de Occidente (caída 476 d. C)

Arcadio

Imperio de Oriente

División en dous mundos => Manifestacións artísticas diferentes O Imperio romano de Oriente mantívose ata o 1453, ano no que Constantinopla cae nas mans dos musulmáns

Durante todos estes séculos desenrolou unha mentalidade e unha arte con características propias

- Características xerais da arte bizantina: a) Templos con plantas centralizadas VS plantas basilicais (paleocristiá)

vs

A. Bizantino: San Vital de Rávena

Basílica Paleocristiá

b) Os edificios de culto cóbrense con cúpulas Novo sistema de contrarresto Novo sistema de iluminación

Cúpula sobre pendentes (pechinas) con tambor

VS

Cúpula sobre pendentes (pechinas) sen tambor

Falsa cúpula. Panteón

Novo sistema de contrarresto

Pendente (pechina)

Machón

Santa Sofía de Constantinopla

Cúpula

Bovedilla de cuarto de esfera

Bóveda de cuarto de esfera

Novo Sistema de Iluminación O novo sistema de contrarresto permite abrir vanos nos muros

Santa Sofía de Constantinopla

c) Decoración máis profusa. Pinturas e mosaicos con fondos de ouro nos que se representan imaxes de Deus, da Virxe dos Santos e dos emperadores

Santa Sofia de Constantinopla e mosaicos de San Vital de Rávena

d) Nova forma de entender o cristianismo (=> causa de todos os cambios

-

que se produciron con respecto a arte Paleocristiá)

Concepción orientalizante da vida (a vida non é un camiño cara algo senón unha parte dese algo)

San Sergio y San Baco

VS

San Vital de Rávena

-

A vida discorre baixo a presenza constante de Deus (simbolizado polas grandes cúpulas douradas)

Cúpula de San Vital de Rávena

Cúpula de Santa Sofía de Constantinopla

- A graza de Deus ilumina constantemente ós crentes (nova iluminación)

Arriba Santa Sofía de Constantinopla A esquerda San Vital de Rávena

- Estreita unión entre poder político e relixión. Emperador mediador entre deus e o seu pobo => arte áulica (templo utilizado polo emperador para os seus fins, como salón de recepción) Santa Sofía de Constantinopla