Metabolizmi I pergjithshem I aminoacideve Aminoacidet te cilat ne qeliz nuk perdoren per sintezen e proteinave ose te cilat fitohet pas hidrolizes se proteinave in vivo, u nenshtrohen proceseve enzimatike. Permes ketyre proceseve mund te behet zberthimi I aminoacideve deri ne producte perfundimtare sic jan NH3,CO2 dhe H2O me ce rast lirohet nje sasi e caktuar e energjis. Aminoacidet e lira pervec qe u nenshtrohen proceseve te zberthimit ato u nenshtrohen edhe formave te tjera te transformimit qe do te thot se mund te sherbejn si njesi strukturore per sintezen e proteinave. Aminoacidet te cilat transformohen ne piruvat quhen aminoacide glikogjen e ato te cilat transformohen ne acetoacetil-CoA quhen aminoacide ketogjene.vetem prej aminoacideve glikogjene mund te zintetizohet glukoza. Disa aminoacide mund te jen edhe glukogjene edhe ketogjene. Struktura kimike e molekulave te aminoacideve natyrore eshte e ndryshme prandaj edhe rruget e metabolizmit te tyre jan te ndryshme. Prania e grupt amin NH2 ne aminoacide mundeson nje sere karakteristikash te perbashkata te metabolizmit te tyre. Zberthimi I aminoacideve zhvillohet ne disa menyra permes 1. dezaminimit 2. transaminimit dhe 3. dekarboksilimit te aminoacideve. Dezanimi me dezanimin nenkupotjm largimin e grupit amin nga aminoacidet kalojn ne forma perkatese karboksile jo azotike. Dezanimi kryhet ne kater menyra: a). dezanimi oksidues R I CHNH2 -- > I COOH Alfa aminoacidi R I C=NH I COOH Alfa amino acidi II.
R I C=NH+HOH -- > I COOH Alfa amino acidi R I C=O+NH3 I COOH Alfa ketocidi Reaksioni mudn te zhvillohet ne pranin e NAD-dehidrogjenazave ose FADdehidrogjenazave. Ne rast se marrim aminoacidin alanin ateher nga dezaminimi oksidues I alanines ne fund do te fitohet acidi piruvik I cili peson transformimin te metejshme duke u future ne fazen aerobe te sheqernave: CH2 I CHNH2 --- > I COOH Alanina CH3 I C=NH I COOH Imino-forma CH3 I C=NH + HOH -- > I COOH Imino forma CH3 I C=O + NH3
I COOH Acidi piruvik b) dezaminimi reduktues- ky tip I dezanimit zhvillohet ne prani te dehidrogjenazes qe si koenzim e ka NAD-in reduktuar dhe zakonisht zhvillohet te organizmat anaerob. Si product perfundimtar fitohet acidi I ngpur yndyror me numer te njejt te C-atomeve si aminoacid qe hyn ne reaksion dhe NH3: R I CHNH2 -- > I COOH Amino acidi R I CH2 +NH2 I COOH Acidi yndyror c). dezaminimi hidrolitik- gjat ketij dezaminimi aminoacidi ne pranin e ujit zberthehet ne NH3 dhe alfa hidroksiacid R I CHNH2 +HOH -- > I COOH Amino acidi R I CHOH + NH3 I COOH Alfa hidroksiacidi