M2 Carl Gustav Jung

Carl Gustav Jung Mity – sny ludzkości

C. G. Jung (1878-1961) ♦ Urodził się i zmarł w Szwajcarii ♦ Zaczął pracę jako psychiatra, asystent E.

Bleulera ♦ Później: ulubiony uczeń Z. Freuda ♦ Po zerwaniu z Freudem stworzył własną metodę psychoterapii i prowadził badania naukowe

Obszary zainteresowań: ♦ religia ♦ alchemia ♦ mistycyzm Dalekiego Wschodu ♦ gnostycyzm ♦ zjawiska paranormalne ♦ sny, obrazy, symbole

Istota metody analitycznej ♦ istnienie nieświadomości i jej wpływ na

świadomość człowieka ♦ dostęp do nieświadomości: sny, wyobraźnia, twórczość artystyczna ♦ wolne skojarzenia, pomyłki (Freud) ♦ zarówno jak Freud, Jung uważał sny za szczególne źródło do badania treści nieświadomych

Problem każdego to religia ♦ w młodości człowiek zwrócony jest na

zewnątrz, poznaje i opanowuje świat ♦ około 40-50 roku życia następuje zwrot do wewnątrz, w poszukiwaniu siebie i sensu życia ♦ jest to dla Junga zwrot „religijny”, od którego zależy dalszy rozwój i osiągnięcie pełni: indywiduacji

Freud i Jung: rozdźwięk ♦ różnił ich stosunek do zjawisk duchowych ♦ Freud interpretował wszystko biologicznie, a

religię traktował jako „złudzenie” (por. Przyszłość pewnego złudzenia) wytwór ludzkiego umysłu ♦ odpowiedź Freuda na list Rollanda Romaina ♦ „zalew czarnego mułu okultyzmu”

Jung: ja nie wierzę, ja wiem ♦ Jung twierdził, że jego metoda jest naukowa

i empiryczna, i że Bóg jest faktem psychicznym, podobnie jak wszystkie inne zjawiska religijne ♦ świat subiektywny, duchowy uważał za zupełnie realny – przynajmniej w takim stopniu jak zewnętrzny ♦ pod koniec życia twierdził, że ma wiedzę, że Bóg istnieje i nie potrzebuje w to „wierzyć”

Osobista droga duchowa Junga ♦ od dzieciństwa miał znaczące sny i był

zainteresowany religią ♦ w spotkaniu ze swoją psychiką doświadczał wizji (np. wizja I wojny światowej), rozmawiał z Filemonem – duchowym przewodnikiem, kontaktował się z istotami z innych wymiarów ♦ korzystał z aktywnej wyobraźni, rysował

Na krawędzi psychozy? ♦ Jung twierdził, że natłok symboli i obrazów,

które pojawiały się w jego świadomości był tak duży, że jedynie największym wysiłkiem zdołał je ogarnąć, nie popadając w obłęd ♦ udało mu się osiągnąć integrację, spoistość psychiki, a doświadczenia duchowe miał do końca życia

Struktura psychiki Nieświadomość i archetypy

Psychikę Jung dzielił na ♦ nieświadomą ♦ (a) indywidualną ♦ (b) zbiorową ♦ świadomą

Pojęcie kompleksu ♦ kompleks jest koncentracją energii w

indywidualnej nieświadomości, siłą działającą w człowieku, która ukształtowała się w wyniku życiowych doświadczeń ♦ kompleks przyciąga do siebie energię psychiczną, organizuje cały system pragnień, obrazów, przekonań etc.

Pojęcie archetypu ♦ archetyp jest siłą w nieświadomości

zbiorowej, wspólną dla całej ludzkości ♦ przybiera ona postać obrazową, symboliczną i tylko tak możemy mieć do niej dostęp ♦ arche – to, co pierwotne, zasadnicze; typos – obraz, kształt: „obraz pierwotny”

Pochodzenie archetypów ♦ były to sposoby reagowania ludzi na pewne

powtarzające się sytuacje, które utrwaliły się u początków i następnie były obecne w nieświadomości zbiorowej – w ten sposób każdy człowiek dziedziczy archetypy z racji swego człowieczeństwa

Najważniejsze archetypy i proces indywiduacji ♦ Ego ♦ persona/cień ♦ animus/anima ♦ Stary Mędrzec/Wielka Matka ♦ Jaźń

Archetypy mogą owładnąć psychiką i opanować świadome ego, jak to się dzieje w doświadczeniach religijnych lub w psychozach. Nie można ich w pełni poznać i kontrolować, ale można je odróżnić od ego, zintegrować, żyć z nimi w zgodzie.

Nieświadomość jest siłą, z którą trzeba współpracować i żyć w harmonii, ale której nie można świadomie kontrolować.

Ego ♦ świadome „ja” – to, z czego sobie zdaję

sprawę, myśli i uczucia, których jestem świadom, poczucie mojej tożsamości, odczuwane jako centrum decyzyjne ♦ musi być silne i spoiste, żeby człowiek mógł funkcjonować w świecie – w psychozie ulega dezintegracji

Persona ♦ łac. maska ♦ część osobowości, którą pokazujemy

innym, zgodna z tym, co społecznie akceptowane

Cień ♦ indywidualny i zbiorowy ♦ indywidualny cień to wszystko to, czego w sobie

nie akceptujemy i co ukrywamy w nieświadomości ♦ uważamy to zwykle za „złe”, „niedobre” ♦ często są to zwierzęce, biologiczne popędy, na których realizację kultura nie przyzwala ♦ obszar niewidoczny, który wpływa na nas „zza naszych pleców”

Cień zbiorowy ♦ „zło absolutne” – to, co ludzkość odrzuca,

usuwa ze świadomości, nie akceptuje ♦ przejawia się symbolicznie w snach czy mitach jako potwór, demon, zły duch

Integracja cienia i persony ♦ człowiek w procesie indywiduacji musi

poznać i zaakceptować cień oraz zintegrować go z personą w spójne ego ♦ w przeciwnym razie chroni się przed cieniem poprzez mechanizm projekcji: zło widzi na zewnątrz, nie w sobie ♦ człowiek nie może być „dobry”, musi być jednocześnie i dobry, i zły

Animus i anima ♦ Animus to część męska w kobiecie ♦ Anima to część żeńska w mężczyźnie ♦ jeśli nie jest zintegrowana, kontroluje

psychikę w sposób dowolny ♦ rola animy i animusa w miłości

Integracja animy i animusa ♦ hieros gamos – święte zaślubiny ♦ w mitach jest to symbol integracji ♦ mężczyzna musi zaakceptować swoją

kobiecość, a kobieta swoją męskość, zachowując własną tożsamość płciową

Stary Mędrzec i Wielka Matka ♦ są to symboliczne reprezentacje archetypu

jaźni ♦ przewodnicy duchowi, których spotykamy na drodze indywiduacji – zawsze tej samej płci, co my ♦ prowadzą oni do doświadczenia jaźni

Archetyp Jaźni ♦ niewyrażalny, trudny do opisania ♦ jest to pełnia, spójność, harmonia, jedność

psychiki i osobowości ♦ Jaźń jest centrum psychiki, łączy ze sobą wszystkie przeciwieństwa i archetypy ♦ graficznym symbolem jaźni są mandale, w kulturze Zachodu – krzyż ♦ Jaźń to „Bóg w nas”

Mity Jung nazywa snami ludzkości, w których ujawnia się symbolicznie zawartość nieświadomości zbiorowej, podobnie jak w snach – nieświadomość indywidualna.

Również sny mogą zawierać archetypy – Jung podaje wiele przykładów snów swoich pacjentów, w których były treści religijne i mityczne, o których oni nigdy na jawie nie słyszeli.

Religia i mitologia to symbolicznie przedstawiony świat archetypów i proces indywiduacji człowieka.

Jeśli świat nieświadomości nie zostanie uznany przez ego, będzie domagał się tego przemocą – stąd psychopatologia. Jung twierdził, że kiedyś archetypy pojawiały się w postaciach bogów czy demonów, a dziś – w postaciach symptomów chorobowych. Bogowie musieli się stać chorobami.

Przykłady Jungowskich interpretacji: ♦ zjawiska UFO – wtargnięcie archetypów do

świadomości racjonalistycznej ♦ Księga Hioba – psychoanaliza Boga ♦ Traktaty alchemiczne jako symboliczne przedstawienie procesu indywiduacji ♦ Rytuały chrześcijańskie (msza święta) jako doświadczenia archetypów – Jezus jako Jaźń