Fonetik

FONETIK

VOKAL

Bunyi yang terhasil apabila tiada

sekatan pengaliran udara Ditentukan dengan kedudukan lidah dan bentuk bibir Bentuk bibir dan saiz rongga mulut menentukan vokal dalm keadaan terbuka, separuh terbuka, separuh sempit, atau luas

Kedudukan lidah § Juga menentukan sama ada bunyi vokal depan, belakang, atau tengah § Jika depan lidah terlibat,menghasilkan vokal depan § Jika belakang lidah terlibat,menghasilkan vokal belakang § Vokal tengah adalah apabila lidah dalam keadaan bersahaja

Diagram vokal kardinal qDiperkenalkan oleh Daniel Jones (1956)

vokal depan VOKAL DEPAN Bunyi [i],[e], [a], [ε] Melibatkan alat artikulasi lidah, saiz rongga mulut dan bentuk bibir Daerah artikulasi pula adalah lelangit keras

1.vokal depan sempit Terhasil apabila hujung lidah diletakkan pada titik yang paling tinggi di bahagian depan mulut Lelangit mulut diangkat rapat kepada belakang tekak dan menutup rongga hidung Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan peti suara Semasa melafazkan,bibir dalam keadaan terhampar Kedudukan lidah pada kedudukan paling tinggi dalam rongga mulut Contoh-[#ikan#] (ikan) [#bila] (bila)

Vokal separuh sempit qHuruf [e] qBahagian depan lidah agak ke bawah sedikit, (sepertiga tinggi lidah semasa melafazkan bunyi [i] qLelangit lembut diangkat rapat kebelakang tekak dan menutup rongga hidung qUdara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan pita suara qBibir dalam keadaan terhampar qPembukaan bibir agak sederhana qContoh:-[#sate#] (sate)

Vokal depan separuh luas qHuruf [ε] qDihasilkan apabila depan lidah diturunkan du pertiga dari kedudukan semasa melafazkan bunyi [e] qLelangit lembut diangkat rapat kebelakang tekak dan menutup rongga hidung qUdara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan pita suara qBibir dalam keadaan terhampar qContoh: [#otε#] (membuat sedikit demi sedikit dalam dialek kedah) [#modε#](modal dalam dialek kedah)

Vokal depan luas qHuruf [a] qDepan lidah diturunkan ke titik yang paling bawah dalam rongga mulut qPuncak dari depan mulut tertarik ke belakang sedikit qLelangit lembut diangkat rapat kebelakang tekak dan menutup rongga hidung qBibir dalam keadaan terhampar qContoh vokal [a]: [#aku#] (aku) [#hati#] (hati)

Vokal belakang Bunyi vokal yang terlibat adalah [u], [o], Alat artikulasi yang terlibat adalah lidah dan

lelangit lembut Rongga mulut dan saiz bukaan mulut menentukan kadar bukaan luas Daerah artikulasi yang terlibat adalah lelangit keras

1. Vokal belakang sempit q huruf [u] q Menaikkan belakang lidah setinggi yang mungkin seperti merapati lelangit keras q Tiada sekatan udara berlaku q Lelangit lembut diangkat rapat kepada belakang tekak dan menutup rongga hidung q Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan pita suara q Bibir dalam keadaan bundar q Contoh: [#ulam#] (ulam) [#suka#] (suka)

Vokal belakang separuh sempit qHuruf [o] qbelakang lidah diturunkan sedikit dari titik yang paling tinggi q Lelangit lembut diangkat rapat kepada belakang tekak dan menutup rongga hidung q Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan pita suara q Bibir dalam keadaan bundar q Contoh: [#soto#] (soto) [#lontong#] (lontong)

Vokal belakang separuh luas qHuruf [‫[כ‬ qBelakang lidah diturunkan lebih rendah sedikit semasa menghasilkan vokal [o] q Lelangit lembut diangkat rapat kepada belakang tekak dan menutup rongga hidung q Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan pita suara q Bibir dalam keadaan bundar qContoh;[#b‫(כ‬rak#] (borak [#tump‫)כ‬mati,dialek Bota Perak( ]#

Vokal belakang luas qhuruf [α] qBelakang lidah diletakkan di titik paling bawah dan sejauh-jauhnya ke belakang terus menerus q Lelangit lembut diangkat rapat kepada belakang tekak dan menutup rongga hidung q Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggegarkan pita suara q Bibir dalam keadaan bundar qContoh;[#gulα#] (gulai, dialek Sungai Perak )

VOKAL TENGAH Huruf [ ә] Dihasilkan dengan meletak lidah pada lantai

rongga mulut Bibir terbuka, tetapi tidak luas Udara melalui rongga mulut Contoh: [#lәbah#] (lebah)