Dr.modiri4

‫‪4‬‬ ‫‪‬ابعاد ادراکی‬ ‫‪‬تصویر ذهنی‬ ‫‪‬درک محیطی‬ ‫‪‬از سال ‪ 1960‬دانش چند تخصصي درك محيطي توسعه پيدا كرده و اولين علقه درك‬ ‫محيطي يا تصوير محيطي بوسيله كار بر روي سمبوليزم (نمادشناسی) و معني محيط‬ ‫مصنوع آغاز گرديد‪.‬‬ ‫‪‬سپس علقه ي درك محيطي بوسيله كار متمركز بر حس مكان اعتل پيدا كرد‪ ،‬كشف‬ ‫اينكه مردم چگونه محيط را تجربه مي كنند ‪.‬‬ ‫‪‬حواس پنجگانه‬ ‫‪‬ما بر محيط بوسيله تمامي حواس پنج گانه كه در درك نشانه هاي محيطي ما را ياري مي‬ ‫رسانند تاثير گذاشته و تاثير مي گيريم ‪.‬‬ ‫‪‬در عمل نمي توان گفت كه احساس كي تمام و ادراک چه زمانی آغاز مي شود‪ .‬حواس‬ ‫انسان شامل‪ :‬بینایی (‪ ، )vision‬شنوایی (‪ ، )hearing‬بویایی (‪ ،) smell‬لمسه (‪)touch‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪‬حواس پنجگانه‬ ‫‪‬ادراک بصری‪:‬اصلی ترین حس انسان که بیشترین اطلعات از محیط را جمعآوری می‬ ‫کند‪ .‬جهت در فضا بصری به دست می آید‪ .‬مشاهده فعال است در حالی که بو و صدا به‬ ‫سوی ما میآید‪.‬ادراک بصری بسیار پیچیده است و مبتنی است بر فاصله ‪ ،‬رنگ ‪ ،‬شکل ‪،‬‬ ‫بافت و تفاوت در شیب زمین‪.‬‬ ‫‪‬شنوایی ‪ :‬در حالی که ادراک بصری با آنچه پیش روی ما است سرو کار دارد‪ ،‬ادراک‬ ‫شنوایی با تمامی فضایی که ما را احطه کرده سرو کار دارد‪ ،‬هیچ گونه مرز مشخصی‬ ‫ندارد و بر فضا تاکید دارد‪ .‬شنوایی به لحاظ اطلعاتی ضعیف است ولی به لحاظ‬ ‫احساسی قوی‪ .‬ما کامل به وسیله صداهایی مانند فریاد‪ ،‬موسیقی‪ ،‬رعد و برق‪ ،‬صدای‬ ‫جریان آب و حرکت برگها در باد برانگیخته میشویم‪soundscape .‬‬ ‫‪‬حواس پنجگانه‬ ‫‪‬بویایی ‪ : Smell‬همانند شنوایی حس بویایی انسان چندان توسعه نیافته‬ ‫است‪ .‬حتی اطلعاتی که از طریق حس بویایی کسب میشود از حس‬ ‫شنوایی نیز ضعیفتر است‪ ،‬و احتمال به لحاظ احساسی قویتر‪.‬‬ ‫‪‬لمسه ‪ :Touch‬همانگونه که پورتئوس اشاره میکند‪ ،‬بیشترین درک ما از‬ ‫بافت به وسیله پاهایمان کسب می شود‪ .‬حتی هنگامی که می نشینیم‬ ‫توسط نشیمنگاهمان تا دست هایمان‪.‬‬ ‫‪‬مراحل ادراک‬ ‫‪‬ادراك شامل سه مرحله اصلی ‪:‬‬ ‫‪ -1‬جمع آوري اطلعات‬ ‫‪ -2‬سازماندهي كردن آنها‬ ‫‪ -3‬فهم اطلعات‬

‫‪‬ادراک‬ ‫‪‬شناخت‪ cognitive :‬فكر كردن در مورد سازماندهي و نگهداري اطلعات‪ ،‬که ما را‬ ‫قادر مي سازد كه محيط را بفهميم يا بشناسيم‪.‬‬ ‫‪‬احساسی ‪ : Affective‬احساسات ما را در گير مي كند‪ .‬احساساتي كه بر درك محيط‬ ‫تاثير مي گذارد ‪ .‬بطور مساوي فهم محيط بر احساسات ما تاثير مي گذارد‪.‬‬ ‫‪‬تفسیر ‪ : Interpretative‬معاني که از محيط بدست مي آيد را در بر مي گيرد ‪ .‬در‬ ‫تفسير اطلعات ما بر حافظه براي مقايسه با محركهاي تجربی تازه تكيه مي كند‪.‬‬ ‫‪‬ارزیابی ‪ : Evaluative‬ارزشها و هنجارها را هماهنگ مي كند و خوب و بد را تعيين مي‬ ‫كند ‪.‬‬ ‫‪‬تصویر ذهنی‬ ‫‪‬محيط مي تواند مانند يك ساخت ذهني در نظر گرفته شود‪ ،‬يك تصوير ذهني‬ ‫‪ ،‬كه توسط هر شخص جداگانه خلق و ارزش گذاري مي شود‪ .‬تصاوير نتايج‬ ‫فرآيندي هستند كه شخص تجربه كرده و محركهاي محيطي را از فیلتر‬ ‫ارزشها تجربه مي كند‪ .‬لينچ تصوير ذهني را نتيجه ي یک فرآيند دوطرفه‬ ‫مي داند كه در آن محيط نقاط بارز و ارتباطات درونی خودش را ارائه مي‬ ‫كند و از سوی ديگر مشاهده گر آنها را انتخاب‪ ،‬سازماندهي و بوسيله ي‬ ‫معاني آن چیزی كه مي بينيد باور می كند‪.‬‬ ‫‪‬تصویر ذهنی‬ ‫‪‬مونتگري فرق ميان هويت یک مکان‪ ،‬آن چیزی که حقیقتا هست و تصوير آن‬ ‫در تركيبي است از هويت مکان و دريافت شخص بر اساس دریافت شخصی‬ ‫اش از آن‪.‬‬ ‫‪‬به عقیده پوکاک و هادسون‪ ،‬خصوصيات اصلي تصوير ذهني از شهر‪:‬‬ ‫‪ -1‬تمام شهر را پوشش نمي دهد‪.‬‬

‫‪: Partial‬‬

‫‪ -2‬قسمت بزرگي از اطلعات را حذف مي كند‪.‬‬

‫‪: Simplified‬‬

‫‪ -3‬هر تصوير ذهني از شهر منحصر بفرد خواهد بود‪.‬‬

‫‪: Idiosyncratic‬‬

‫‪ -4‬بر اساس موضوعات ساخته مي شود تا حقايق نظير فاصله و جهت‪.‬‬ ‫‪: Distorted‬‬ ‫‪‬لینچ‬ ‫‪‬یکی از مهم ترین کوشش ها در این زمینه مربوط به کوین لینچ است‪ .‬وی بر اساس‬ ‫شیوه های ترسیم تصویر ذهنی افراد از سه شهر نیوجرسی‪ ،‬بوستون و لس آنجلس‬ ‫مفهوم خوانایی را بسط می دهد‪.‬‬ ‫‪‬خوانایی به این معنی که مردم چگونه مسیر خود را در شهر پیدا می کنند؟‬ ‫‪‬لذا به دنبال عناصر کالبدی می گردد که در حقیقت نقش عمده ای در شناسایی و یافتن‬ ‫مسیر بازی می کنند‪ .‬گرچه وی آگاه بود که این عناصر می توانند در هر تصویری منحصر‬ ‫به فرد باشند ولی به دنبال تصویر جمعی افراد می گشت‪.‬‬ ‫‪‬خصوصيات تصوير ذهني مناسب از ديدگاه لينچ‬ ‫‪‬يك شي بارز از ميان ساير اشيا كه داراي هويت مجزا باشد‪ .‬مانند در‬

‫‪: Identity‬‬

‫‪‬مشخص بودن ارتباطات فضايي شي با سایر اشیا براي مشاهده گر‪ ،‬موقعیت در‬ ‫‪: Structure‬‬ ‫‪‬مشخص بودن معاني اشيا( عملي يا احساسی) براي مشاهده گر‪ ،‬در به معنی حفره ای‬ ‫‪Meaning‬‬ ‫که از آن وارد می شویم‬ ‫‪‬راه‪:‬‬ ‫‪‬عاملی ست که با استفاده از آن حرکت میسر می گردد‪ .‬از این رو راه‬ ‫ممکن است خیابان باشد‪ ،‬پیاده رو‪ ،‬جاده‪ ،‬خطوط زیرزمینی تراموا‪ ،‬و یا‬ ‫خطوط راه آهن باشد‪.‬‬ ‫‪‬لبه‪:‬‬ ‫‪‬عاملی خطی ست که به دیدهً ناظر با راه تفاوت دارد‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‪‬مرز بین دو قسمت‪ ،‬شکاف (در امتداد طول) و بین دو قسمت پیوست ً‬ ‫شهر‪ ،‬بریدگی که خطوط راه آهن در شهر بوجود می آورد‪ ،‬حد مجموعه ای‬ ‫ساختمانی و یا دیوار را می توان به عنوان مثال هایی از لبه در سیمای‬ ‫شهر ذکر کرد‪.‬‬ ‫‪‬بطور کلی لبه ها عواملی جانبی هستند و نه محورهای توازن و تقارن‪،‬‬ ‫ممکن است بصورت عواملی باشند که عوامل دیگر را مسدود کنند یا بر آنها‬ ‫حدی نهند; اما تا اندازه ای می توان در آنها نفوذ کرد‪.‬‬ ‫‪‬محله‪:‬‬ ‫‪‬محله قسمت نسبتا ٌ بزرگی از شهر است که واجد خصوصیات یکدست و‬ ‫مشابه باشد و ناظر عمل ٌ بتواند به آن وارد شود‪.‬‬ ‫‪‬خصوصیاتی که سیما و پیکر محله ای را مشخص می کند عواملی خاص آن‬ ‫محله است‪.‬‬ ‫‪‬گره‪:‬‬ ‫‪‬گره ها کانون هایی واجد اهمیت در شهر هستند که معمول ٌ در محل تقاتع‬ ‫راه ها و یا تجمع پاره ای خصوصیات بوجود می آیند و ناظر می تواند به‬ ‫درون آنها راه یابد‪ .‬گره ها اگر چه در سیمای متصور شهر نقاطی کوچک‬ ‫هستند‪ ،‬اما در عمل ممکن است میدانی بزرگ یا قسمتی از شهرباشند که‬ ‫بصورتی خاص تمرکز یافته اند‪.‬‬ ‫‪‬نشانه‬ ‫‪‬نشانه ها نیز عواملی در تشخیص قسمت های مختلف شهر هستند‪ ،‬با این‬ ‫تفاوت که ناظر به درون آنها راه نمی یابد‪ .‬معمول ٌ اشیایی که ظاهری‬ ‫مشخص دارند مانند ساختمان ها‪ ،‬علئم‪ ،‬فروشگاه ها یا حتی یک کوه می‬ ‫تواند نشانه ای باشد‪ .‬خصوصیات نشانه باید به گونه ای باشد که بتوان آن را‬ ‫از میان عوامل بسیار باز شناخت‪ .‬تک برج ها‪ ،‬گنبد های طلیی و تپه های‬ ‫گران پیکر مثال هایی هستند که معرف نشانه در سیمای شهراند‪.‬‬ ‫‪‬معنا و سمبولیزم (نمادگرایی)‬ ‫‪‬همه ي محيط هاي شهري دربرگيرنده ي نمادها‪ ،‬معاني و ارزشها هستند‪ .‬مطالعه علئم و‬ ‫نشانه ها و معناي آنها ‪ semiology‬يا ‪ semiotics‬ناميده مي شود‪.‬‬

‫‪‬سوسور فرآیندی را که معنی ساخته می شود دللت می نامد‪ .‬مدلول مفهومی است که‬ ‫دال بر آن اشاره دارد و دال تصویر است و نشانه رابطه ی بین آن ها را برقرار می کند‪.‬‬ ‫يك نشانه ‪ ،‬چيزي ديگري را ارائه ميدهد ‪ :‬در زبان به عنوان مثال ‪ ،‬هر كلمه مفهومي را‬ ‫در بر مي گيرد ‪.‬انواع مختلف نشانه ها شناخته شده اند‪:‬‬ ‫‪ : Iconic signs‬شباهت مستقيمي با شيء دارد‪ .‬به عنوان مثال دود نشان دهنده ي آتش‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ : Symbolic signs‬ارتباط اختياري بيشتري با شيء دارد و اساسا توسط ساختارهاي‬ ‫اجتماعي و فرهنگي ساخته مي شوند‪ .‬بعنوان مثال ‪ :‬ستونهاي كلسيك ارائه كننده ي‬ ‫بزرگي و عظمت است ‪.‬‬ ‫‪‬معنا و سمبولیزم (نمادگرایی)‬ ‫‪‬درست مانند كلمات كه طبق قوانين معاني مشخصي را در بردارند‪ ،‬معاني نشانه هاي غير‬ ‫كلمي نيز از توافقات اجتماعي و فرهنگي ساخته مي شود‪ .‬همانطور كه جامعه تغيير مي‬ ‫كند معاني متصل بدان و محيط مصنوع نيز تغيير پيدا مي كند‪ .‬بنابراين ارزشهاي اجتماعي‬ ‫در پاسخ به الگوهاي تغيير يابنده اجتماعي _ اقتصادي و سازمان زندگي تغيير مي يابد ‪.‬‬ ‫‪‬یکی از ايده هاي اصلي در نشانه شناسي ليه هاي مختلف معاني است ‪ .‬اولين ليه يا‬ ‫اولين نظم نشانه اي معنای صریح آن است‪ Denotation .‬يا اشيا را معني كردن‬ ‫بوسيله عملكرد صریحشان‪ .‬نظم دوم نشانه يا عملكرد ثانويه آن یا معنای ضمنی‬ ‫‪ connotation‬است و مربوط به ماهيت نمادین آن مي شود ‪.‬‬