Dr.modiri2

‫جلسه دوم شناخت فضا خانم دکتر مدیری ‪1‬‬ ‫—ابعاد شکلی‬ ‫—ابعاد شکلي مربوط به طرح و شکل فرم و فضاي شهر است‪ .‬شکل شناسي یا ريخت‬ ‫شناسي شهري مطالعه فرم و شکل سکونتگاه است‪.‬‬ ‫—شکل‪ :‬شخصيت خارجي يک تصوير يا سطح مشخصي از فرم که براي دسته بندي فرم‬ ‫بکار مي رود‪.‬‬ ‫—شکل ‪ :‬ارجاعی است به حدود هویتی تصویری مسطح (‪ )figure‬یا پیکره بندی سطحی‬ ‫یک فرم حجمی‪.‬‬ ‫—شناخت الگو هاي که شيوه جايگشت و هدايت عناصر يک ترکيب را در نقطه برخورد حجم‬ ‫و فضا –تظاهر بيروني‪ -‬تحلیل میکند‪ ،‬به منظور خلق يک تصوير بهم پيوسته از توسعه و‬ ‫فرآيند تغييرات‪ .‬لذا اولين کار در اين زمينه تمرکز بر آناليز تحولت و تغييرات در فضاي‬ ‫شهري است‪.‬‬ ‫—تعاریف شکل شهر‬ ‫—کوانزن(‪)conzen‬مي گويد‪ :‬کاربري زمين‪ ،‬اگوی ساخت و سازها درون قطعات‪ ،‬الگوي‬ ‫قطعات‪ ،‬الگوي خيابانها (بلوکها) شکل شهر را تعريف می کند‪.‬‬ ‫—هربرت و توماس‪ ،‬سه مولفه ی عمده ي شکل شهر را نقشه خيابان‪ ،‬سبک معماري‬ ‫ساختمانها و طراحي شان و کاربري زمين عنوان مي کنند‪.‬‬ ‫—شيرواني در جستجوي دامنه ي طراحي شهري‪ ،‬عناصر فيزيکي شکل شهر را به اين ها‬ ‫مي شناسد‪:‬کاربري زمين‪ ،‬توده گذاري‪ ،‬شکل ساختمان‪ ،‬سيرکولسيون وپارکينگ‪ ،‬فضاي‬ ‫باز‪ ،‬راههاي پياده رو‪ ،‬حمايت از فعاليتهاو نشانه گذاريها‪.‬‬ ‫—تعاریف شکل شهر‬ ‫—بيکن‪ :‬شهر عملي است ارادي‪ ،‬اثري هنري که ساخته ي دو عنصر معماري حرکت و‬ ‫معماري استراحت است‪.‬‬ ‫—راجرز‪ :‬نظريه ساختار فضايي شهر را با توجه بر سازمان دهي مکاني فعاليتهاي اجتماعي‬ ‫اقتصادي در مناطق شهر تعريف مي کند‪.‬‬ ‫بررسي شکل شهر مربوط است به شيوه اي که موجوديتهاي فيزيکي‪ ،‬انفرادي يا گروهي‪ ،‬توليد و‬ ‫استفاده میشوند و هم چنين به آرايش هاي مکاني و روابط متقابل موجوديت ها و نيز به اين که‬ ‫چگونه ارزش هاي پولي ونمادين در آن ها اعمال مي شوند‪.‬‬ ‫‪ 1‬بافت شهر←توده و فضا‬ ‫‪ 2‬بعد اجتماعي←شيوه ي زندگي فردي يا گروهي شهر نشينان‬ ‫—تعاریف شکل شهر‬ ‫—نظريه ي ساختار فضايي شهر را با توجه بر سازماندهي مکاني فعاليت هاي اجتماعي‪-‬‬ ‫اقتصادي در مناطق شهر تعريف ميکند‪ ،‬با اين هدف که قاعده مندي هاي را که در تطابق‬ ‫مردم با فضاي شهري وجود دارند‪ ،‬بيابد‪.‬‬ ‫—از ديد بروتچي و سايرين شکل شهر الگوي فعاليتهاي شهري مسکوني و غير مسکوني‬ ‫است‪ .‬بر هم کنش آنهاست که به وسيله محيط مصنوع که جايشان مي دهد بيان مي‬ ‫شوند‪.‬‬

‫—بورن‪ :‬به اتكاي نظريه ي سيستم ها‪ ،‬شكل شهر را به الگوي مكاني يا چيدمان عناصر‬ ‫مفرد درون يك نظام شهري تعريف مي كند‪ .‬اين عناصر شامل محيط مصنوع‪ ‌،‬ساختمانها‬ ‫و كاربريهاي زمين و نيز گروههاي اجتماعي‪ ‌،‬فعاليتهاي اقتصادي و موسسات عمومي مي‬ ‫شود‪.‬‬

‫جلسه دوم شناخت فضا خانم دکتر مدیری ‪2‬‬

‫اين الگوهاي رفتار و تعامل درون زيرنظام ها‪ ،‬وقتي كه روي شكل شهر پياده شوند و با مجموعه ي‬ ‫قوانين سازمان دهنده كه زيرنظام ها را به نظام شهر مرتبط مي سازند‪ ‌،‬تركيب شوند‪ ،‬ساختار‬ ‫فضايي شهري را تشكيل مي دهند‪.‬‬ ‫—‬

‫دو رويكرد عمده به شكل شهر ‪:‬جغرافيا و معماري‬ ‫معماري‬

‫جغراف يا‬

‫↓‬

‫↓‬ ‫در آغاز توصيف پديده ها بر سطح كره زمين‬ ‫↓‬

‫طراحي و ساخت‬ ‫ساختمانهاي منفرد‬ ‫↓‬

‫جغراف ياي شهري‬

‫مطالعات كل شهر‬

‫↓‬

‫↓‬

‫مطالع ات درون شهري‬

‫طراحي شهري‬

‫↓‬

‫↓‬

‫برنامه ر يزي شهري‬

‫شهر را كليتي فيزيكي‬

‫↓‬ ‫توجه اش معطوف به مردمي است‬ ‫كه در بافت زندگي مي كنند‪.‬‬

‫↓‬ ‫بررسي بافت شهر‬

‫↓‬ ‫ساختار فضايي شهر‬

‫مورفولوژي شهري‬ ‫—ساختار و سیستم‬ ‫—ساختار عبارت است از مجموعه اي از روابط كه در آنها عناصر مي توانند تغيير يابند ولي‬ ‫به شكلی كه متكي به كل باقي مانده و مفهوم خود را حفظ كنند‪ .‬روابط بين عناصر‬

‫مهمتر از خود عناصر است‪ .‬عناصر داراي قابليت تغيير دروني اند ولي روابط آنها ثابت‬ ‫باقي مي ماند‪.‬‬ ‫—سیستم را می توان یک دسته متغیر از اجزا و نظام روابط بین آنها دانست‪ .‬لذا مطالعه‬ ‫سیستم ها معمول در جهت درک این روابط و توجیه آنها است‪.‬‬

‫جلسه دوم شناخت فضا خانم دکتر مدیری ‪3‬‬

‫—استخوانبندي شهر مجموعه ای است مرکب از يک ستون فقرات و شبکه اي بهم پيوسته‬ ‫و عناصر مختلف و متنوع شهري که شهر را در کليت آن انسجام مي بخشند و در تمامی‬ ‫گستره شهر تا انتهايي ترين اجزاي آن يعني محله هاي مسکوني امتداد مي يابد‪.‬‬ ‫—ساختار و استخوان بندی‬ ‫ويژگي محدوده استخوانبندي شهر در سه مورد ذيل خلصه مي شود‪ ،‬که در انتخاب محورها‪ ،‬کانونها و‬ ‫پهنه ها دخيل اند‪.‬‬ ‫عناصر شکلی و عملکردی شهر‬ ‫—‪.1‬مشخصات عملکردي و فعاليتها(اجزاي عملکردي‪ ،‬ترکيب همجواري آنها)‬ ‫—‪.2‬مشخصات کالبدي(عناصر کالبدي‪ ،‬موقعيت شهري‪ ،‬ساختار و بافت شهري)‬ ‫—‪.3‬مشخصات فضايي وبصري (شبکه نمادين)‬ ‫—ترانسیک‬ ‫—تئوری شکل‪-‬زمین‪ :‬به مطالعه ارتباط بین ساختمانها (توده سخت‪-‬شکل)که‬ ‫به طور نسبی سطح زمین را پوشانده اند با فضای باز خالی‬ ‫(زمین)می‌پردازند‪ .‬نقشه شکل – زمین یک ابزار گرافیکی ‪،‬برای نمایش‬ ‫روابط بین پر و خالی در بافت شهری می‌باشد‪ .‬نقشه نولی و گیبرد‬ ‫—تئوری ارتباط‪ :‬عبارت است از سازمان خطوطی که قسمت های مختلف‬ ‫شهر را به هم متصل می کند مانند پیاده رو خیابان و فضای باز ‪.‬‬ ‫—تئوری مکان ‪ :‬طراحی فضایی شهر مبتنی بر درک خصوصیات انسانی ‪،‬‬ ‫فرهنگی فضای فیزیکی می باشد‪.‬‬ ‫—هر یک از این دیدگاه‌ها به تنهای دارای ارزش می باشند ‪ ،‬اما بهترین راه‪،‬‬ ‫در نظر گرفتن هر سه تئوری است که به توده و فضا ساختار ببخشد‪،‬‬ ‫ارتباط میان بخشها را تنظیم نماید و به نیازهای انسانی محیط پاسخ دهد‪.‬‬ ‫—نقشه نولی‬ ‫—‬

‫پایداری عناصر شکل دهنده شهر‬

‫—الگوی قطعات دائم تغییر می کند قطعات با هم تلفیق می شود‪ .‬ساختمانها‬ ‫و به طور خاص کاربری آنها‪ ،‬کمترین پایداری را دارند‪.‬‬ ‫—در حالی که خیابان ها پایدارترینعنصر هستند‪ .‬پایداری آنها به دلیل این‬ ‫است که مرز مالکیت را تعیین می کنند‪ .‬لذا به خاطر ساختار مالکیت و‬ ‫سختی به اجرا در آوردن تغییرات در مقیاس بال پایدار هستند‪.‬‬ ‫—پايداري بناها برخي ساختمانهاي عمومي مانند بناهاي مذهبی‪ ،‬بدليل‬ ‫مختلف از جمله طراحي خاصشان‪ ،‬هزينه صرف شده در آنها‪ ،‬بار نمادینی‬ ‫که دارند‪...،‬بيشتر حفظ مي شوند‪ .‬بناهاي ديگر در صورتي مي توانند باقي‬ ‫بمانند که سر زندگي محيط از بين نبرده و اغلب انعطاف پذيري در پذيرش‬ ‫کاربري هاي مختلفي را داشته باشد‪.‬‬ ‫—جلسه دوم شناخت فضا خانم دکتر مدیری ‪4‬‬ ‫—‬ ‫—کانزن‬ ‫—اولين دسته کاربري زمين‪ :‬تغيير کاربري اغلب منجر به توسعه مجدد و خلق‬ ‫ساختمانهاي جديد می شود‪ ،‬تلفیق قطعات و البته کمتر در تفکيک و تغييرات الگوي خيابان‬ ‫تاثير دارد‪.‬‬ ‫—دومين دسته الگوی ساخت و ساز یا شکل گیری قطعات‪ :‬قطعات اغلب پروسه‬ ‫و فرآيند توسعه ي ساخت و ساز مشخصي دارند‪ .‬چرخه برگیج‬ ‫—‪-1‬اولين قسمت نزديکترين قسمت به خیابان‪ ،‬بدليل سود آوري اقتصادي ←کاربري تجاري‬ ‫—‪-2‬کاربري تغيير مي کند‪ ،‬دسترسي زياد نمي خواهد در ضمن فشار هاي توسعه هم وجود‬ ‫دارد‪ .‬ممکن است تغييراتي در ابعاد و ارتفاع ساخت و ساز هم به مرور ظاهر شود‪.‬‬ ‫—‪-3‬افزايش تراکم ←بدون دسترسي و نور و هوا‪ ،‬نقطه اوج تغييرات‪.‬‬ ‫—‪-4‬تلفيق يا تجميع قطعات‪.‬‬ ‫—چرخه برگیج‬ ‫—کانزن‬ ‫—سومين دسته الگوي قطعات درون بلوک‪ :‬بلوکهاي شهري اغلب به قطعات يا‬ ‫پلکها تفکيک مي شوند‪ .‬ممکن است که خط مرزي مشترکي داشته و پشت به پشت روبه‬ ‫خيابان داشته باشند‪ .‬ممکن است گاهي يک خيابان خدماتی در پشت قطعات باشد‪ .‬با‬ ‫خريد و فروش قطعات‪ ،‬مرزها تغيير مي کند‪ .‬تجميع و تفکيک قطعات مي تواند منجر به‬ ‫از بين رفتن نشانه هاي شکلي گردد‪ .‬در اکثر شهرهاي اروپا الگوي قطعات از سالها پيش‬ ‫باقي مانده است که اين خود نشان دهنده ي مقاومت بيشتر قطعات در برابر تفکيک‬ ‫است‪.‬‬ ‫—چهارمين الگوي خيابان‪:‬الگوي خيابان به معني طرح ريزي بلوکهاي شهري‪ ،‬فضاهاي‬ ‫مابين آنها‪ ،‬شامل‪:‬کانالهاي حرکتي‪ ،‬فضاهاي عمومي و شبکه ي فضاهاي عمومي است‪.‬‬ ‫بلوکها فضاهاي شهري را تعريف مي کنند‪.‬‬