Conjunctuurindicatoren: Vandaag Ook Bezig Zijn Met Morgen

FORWARD_mar09_NL.qxd:FORWARD fr

25/02/09

11:07

Page 24

I CONJUNCTUURINDICATOREN

E

nkele weken geleden heeft de Nationale Bank van België (NBB) haar groeiprognose voor 2009 verlaagd van -0,2% naar -1,9%. Deze forse conjuncturele tegenvaller, samen met het broodnodige relanceplan en de kapitaalinjecties in de banken ter waarde van meer dan 20 miljard euro, zet de overheidsfinanciën onder druk. Voor 2009 verwacht de NBB een begrotingstekort van -3,3% en een schuldgraad van maar liefst 94,8% van het bbp. Hiermee wordt de daling van de schuldgraad gedurende de afgelopen vier jaar helemaal weggewist en zijn we terug beland in een toestand zoals we die gekend hebben in het begin van de jaren ’70. Binnen de eurozone zijn beleggers al een tijdje meer en meer een onderscheid aan het maken tussen lidstaten naargelang hun risico op wanbetaling. Zo hebben onder andere Spanje, Griekenland en Portugal al een ratingverlaging te slikken gekregen. Een dergelijke ratingverlaging is niet onschuldig, daar het de betreffende lidstaat zal confronteren met hogere rentelasten en dus als gevolg hiervan een hoger risico op wanbetaling. Vooral de in vergelijking met enkele andere lidstaten nog redelijke prestatie op het vlak van de lopende rekening maakt dat België, ondanks zijn zeer hoge schuldgraad, zijn AA+ rating bij Standard & Poor’s tot nu toe heeft weten te behouden. Dit neemt niet weg dat België vandaag moet starten met het uitzenden van enkele vertrouwenwekkende signalen naar de financiële markten om ook in de toekomst de financieringskosten van de overheidsschuld zo laag mogelijk te houden. Ten eerste moet men de neerwaartse trend op het vlak van de lopende rekening omkeren. Hier bestaan geen toverformules voor. Enkel door het concurrentievermogen van de Belgische economie als prioriteit nummer 1 te beschouwen, zal dit mogelijk zijn. Ten tweede mag de huidige crisis geen excuus vormen om bepaalde hervormingen vandaag niet in gang te zetten. Een hogere efficiëntie van de overheid en een reële groeinorm van de gezondheidsuitgaven die meer in lijn ligt met wat de economie werkelijk aankan, moeten de overheidsuitgaven in de toekomst meer onder controle kunnen houden. 

24

MAART 2009

WELKE LANDEN ZIJN KWETSBAAR VOOR EEN RATINGVERLAGING? Saldo lopende rekening in 2008 (verschil in pct. t.o.v. het gemiddelde van de eurozone)

Geert Vancronenburg

Het Belgische relanceplan en de kapitaalinjecties in de banken waren nodig om erger te voorkomen. Het gevolg hiervan is wel dat we op het vlak van de begroting en de schuldgraad de klok enkele jaren hebben teruggedraaid. We moeten vandaag terug aan de weg beginnen timmeren om de overheidsfinanciën in de nabije toekomst opnieuw gezond te maken.

10 DE

NL

LU FI

5

AT

-40

-60

0

-20

FR IE SI

MT

SK ES

0

BE BE 2009 20 40 BE 2010 IT

60

-5

-10 PT

CY

GR -15

Schuldgraad in 2008 (verschil in pct. t.o.v. het gemiddelde van de eurozone)

BEGROTINGSSALDO IN % VAN HET BBP. BRON: NBB 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 -12 -14 -16 -18 19 1970 1971 1972 1973 1974 1975 76 19 1977 1978 1979 1980 1981 1982 83 19 1984 8 19 5 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 2099 2000 01 20 2002 2003 2004 2005 2006 2 07 20008 09 p

© D. Rys

Vandaag ook bezig zijn met morgen

CIJFER VAN DE MAAND

-3,3% begrotingstekort voor België in 2009 volgens de Nationale Bank van België

FORWARD_mar09_NL.qxd:FORWARD fr

25/02/09

11:08

Page 26

I CONJUNCTUURANALYSE

Mexico heeft waardevolle lessen getrokken uit de pesocrisis van 1994. Een radicale breuk met het verleden op het vlak van economisch management drong zich op. In die zin kan het land als voorbeeld dienen voor de broodnodige hervorming van het internationaal financieel systeem. Maar nadat het was kunnen beginnen met de vruchten van een sanering van zijn economie te plukken, betaalt het land nu de tol voor zijn sterke afhankelijkheid van een Amerikaanse buur in crisis.

Mexicaanse aanpak voorbeeld voor hervorming internationaal financieel systeem

Zal Mexico kunnen aansluiten bij het BRIC-peloton?

N

a de ondertekening in 1994 van het North American Trade Agreement (NAFTA), dat de handelsbelemmeringen tussen de Verenigde Staten, Canada en Mexico gevoelig verminderde, werd Mexico aanzien als een zeer beloftevolle economie. Investeerders wereldwijd leenden maar al te graag geld aan de Mexicaanse bedrijven en overheid. Politieke spanningen, in de vorm van een gewelddadige opstand in de Chiapas regio en de moord op een vooraanstaande presidentskandidaat, maakten echter snel een eind aan deze welwillendheid. De politieke onzekerheid kwam tot uiting in een uitstroom van kapitaal en een hogere risicopremie op Mexicaanse beleggingen. Dit resulteerde onmiddellijk in hogere binnenlandse interestvoeten en een neerwaartse druk op de Mexicaanse peso, die toen nog gekoppeld was aan de Amerikaanse dollar. Om de munt op zijn vastgestelde niveau te houden, moest de Mexicaanse centrale bank haar reserves aanspreken. Dit was echter maar een tijdelijke oplossing. De Mexicaanse reserves smolten als ijs voor de zon en een devaluatie van de peso bleek de enig mogelijke uitweg te zijn. Maar aangezien de Mexicaanse centrale bank altijd had volgehouden nooit te zullen devalueren, bracht dit nog meer onzekerheid met zich mee, en de neerwaartse spiraal zette zich voort. Mexico stond op de rand van het failliet. Deels uit eigenbelang, deels om besmetting naar andere Latijns-Amerikaanse landen te voorkomen, kwamen de Verenigde Staten (samen met het Internationaal Monetair Fonds) tussen door middel van een herstelplan dat onder andere garanties voor-

26

MAART 2009

zag op Mexicaanse leningen. Dit stelde Mexico in staat om zijn schulden te herfinancieren en zo het failliet te voorkomen. Het land trok belangrijke lessen uit deze pijnlijke ervaring. Een beter macro-economisch beleid heeft sindsdien geleid tot een lagere inflatie en een dalende publieke schuldgraad. Daarnaast is de vaste koppeling aan de dollar vervangen door een perfect vlottend wisselkoerssysteem en is de financiële regelgeving, en het toezicht op de naleving ervan, verbeterd. Bovendien is de externe schuld in mindere mate genoteerd in buitenlandse valuta, waardoor deze minder onderhevig is aan het wisselkoersrisico, en is de looptijd van de schulden verlengd. Daarenboven zijn de hoge inkomsten van de staatsgeleide oliebedrijven aangewend om de reservepositie te versterken. Al deze maatregelen hebben ervoor gezorgd dat Mexico veel minder onderhevig is aan externe schokken. Het geldt dan ook als een van de veiligste Latijns-Amerikaanse landen om in te investeren.

Afhankelijkheid VS grote pijnpunt Dit neemt niet weg dat Mexico nog enkele obstakels uit de weg moet ruimen wil het werkelijk een snelgroeiende opkomende economie worden. Zo heeft de Mexicaanse economie te kampen met een aantal structurele problemen zoals een zwakke infrastructuur, een falend onderwijsbeleid, onvoldoende concurrentie in een aantal sleutelsectoren, een star arbeidsmarktbeleid en een niet

FORWARD_mar09_NL.qxd:FORWARD fr

25/02/09

11:08

Page 27

CONJUNCTUURANALYSE I

zeer ontwikkelde financiële markt met een bijbehorend laag niveau aan financiële intermediatie. Als belangrijke olie-exporteur is de financiële positie van het land bovendien zeer onderhevig aan de evolutie van de oliekoers. De Mexicaanse overheid is hier echter onlangs aan tegemoet gekomen door zich in te dekken tegen prijsschommelingen en haar olie in 2009 contractueel tegen 70 dollar per vat te verkopen, wat ver boven de huidige marktprijs ligt. Veruit de belangrijkste bedreiging voor de Mexicaanse economie is echter de grote afhankelijkheid van de Verenigde Staten. Meer dan 80% van de Mexicaanse export gaat naar de Verenigde Staten. De conjunctuurcycli van Mexico en de Verenigde Staten lopen dan ook praktisch parallel (zie grafiek).

krediet te verlenen aan Mexicaanse bedrijven en gezinnen. Daarnaast zijn investeerders wereldwijd op zoek gegaan naar producten die algemeen als veilig worden bestempeld en zijn dus weggevlucht uit de Mexicaanse peso, waardoor deze op korte tijd een sterke depreciatie gekend heeft. Het gevolg van dit alles is dat de laatste voorspellingen van het IMF voor Mexico uitgaan van een negatieve groei van 0,3% voor 2009 vergeleken met een groei van 1,8% en 3,2% in respectievelijk 2008 en 2007.

Méér overheidsuitgaven

Deze crisis verschilt echter in twee opzichten van vorige crisissen in Mexico. Zo ligt de oorsprong van de huidige crisis niet in Mexico zelf en kan de Mexicaanse overheid voor het eerst een beroep doen op het voorzichtige beleid en de mooie resultaten uit het verleden om tegemoet te komen aan de huidige economische crisis. Zo heeft de centrale bank in januari voor het eerst sinds april 2006 de belangrijkste interestvoet verlaagd van 8,25% naar 7,75% en aangekondigd dat verdere verlagingen zullen volgen. Bovendien heeft president Felipe Calderon een aantal relancemaatregelen aanDit verklaart grotendeels de huidige pro- Waarschijnlijk zal een gekondigd die samen tot 3% van het Mexicaans bruto blemen van Mexico. Hoewel de Mexi- diepe recessie vermeden nationaal product uitmaken. De nadruk van de plancaanse banken niet massaal hebben ingeligt op extra investeringen in wegen, spoorwekunnen worden, afhanke- nen tekend op Amerikaanse subprime progen, oliebronnen, de uitbreiding van medische bijducten, zijn de gevolgen van de financië- lijk van hoe sterk de situstand en sociale zekerheid en het voorzien van tijdelijle crisis niet mild voor het land. In de eer- atie in de VS verslechtert ke jobs voor werklozen. Dit staat in schril contrast met ste plaats is Mexico getroffen door de vorige crisissen waar de overheid zich verplicht zag spectaculaire groeivertraging in de Verenigde Staten. Dit uit zich in om de overheidsuitgaven te verminderen. De maatregelen kunnen een lagere vraag naar Mexicaanse producten vanuit de VS. Maar ook niet vermijden dat de werkloosheid zal stijgen in de loop van 2009, de financiële stromen tussen naar de VS geëmigreerde en niet geëmaar waarschijnlijk zal een diepe recessie vermeden kunnen worden, migreerde familieleden, die traditioneel een belangrijke inkomstenafhankelijk van hoe sterk de situatie in de VS verslechtert. bron vormen voor de Mexicaanse gezinnen, zijn scherp in waarde gedaald. Ten slotte heeft ook de Mexicaanse toerismesector te kamMexico heeft zwaar geleden onder de pesocrisis. Een radicale breuk pen met de gevolgen van de crisis in de Verenigde Staten. met het verleden op het vlak van economisch management drong Even belangrijk voor Mexico zijn de ‘onrechtstreekse’ gevolgen van zich dan ook op. Het nieuwe systeem heeft de kwetsbaarheid van de financiële crisis. Zo blijken buitenlandse banken minder geneigd Mexico tegenover dergelijke externe schokken in belangrijke mate beperkt. Daar plukt Mexico nu de vruchten van. De voornaamste vernieuwingen waren: het voeren van een acyclisch budgettair beleid (sparen wanneer het goed gaat en INDUSTRIËLE PRODUCTIE, VERANDERING OP JAARBASIS BRON: IMF uitgeven wanneer het minder goed gaat), het invoeren van een vlottend wisselkoerssysteem, een beter financieel toe15 zicht en een beperkte externe schuldenpositie. Dit zijn nu net de hervormingen die op de agenda staan van de 10 komende G20-bijeenkomsten. Want, net zoals Mexico, moet ook de internationale gemeenschap lessen trekken 5 uit de huidige crisis en moet het internationaal financieel systeem dringend hervormd worden.  0 -5

Frederic Teerlynck -10

19 8 19 0 1981 8 19 2 8 19 3 8 19 4 8 19 5 86 19 8 19 7 8 19 8 8 19 9 9 19 0 9 19 1 9 19 2 9 19 3 9 19 4 1995 9 19 6 9 19 7 9 19 8 9 20 9 0 20 0 2001 0 20 2 0 20 3 0 20 4 05

-15

Mexico GDP

Mexico

United States

Van 21 tot 28 maart 2009 vindt een economische zending plaats naar Mexico en Panama onder het voorzitterschap van ZKH prins Filip. Deze multisectorale zending wordt georganiseerd door het Agentschap voor Buitenlandse Handel, in nauwe samenwerking met de regionale exportdiensten. Meer info: www.abh-ace.org

MAART 2009

27