C7
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View C7 as PDF for free.
More details
- Words: 1,040
- Pages: 13
Ch¬ng 7 chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn vµ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc i. chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn ii. chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc iii. nh÷ng biÓu hiÖn míi cña cntb trong giai ®o¹n hiÖn nay (tù ®äc)
i. chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn 1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh t b¶n §Q vµ b¶n chÊt cña CNTB §Q a) Nguyªn nh©n h×nh thµnh TB§Q LLSX ptriÓ n
XhiÖn nh÷ng ngµnh míi NSL§ t¨ng → M t¨ng
TÝch tô, TT TB
TÝch tô, TT SX
Sù t¸c ®éng cña c¸c QL KT díi CNTB ®· lµm biÕn ®æi c¬ cÊu KtÕ theo híng SX tËp trung QM lín
Tù do c¹nh tran h
Nhµ TB c¶i tiÕn KthuËt, t¨ng QM tÝch luü
XhiÖn mét sè XN lín
XN võa, nhá bÞ ph¸ s¶n liªn kÕt víi nhau Khñng ho¶ng KT 1873, hµng lo¹t XN võa vµ nhá bÞ ph¸ s¶n, sè cßn l¹i ph¶i ®æi míi KthuËt, t¨ng QM SX HÖ thèng tÝn dông TBCN PtriÓn → tËp trung SX C¸c XN, Cty lín ctranh ngµy cµng gay g¾t → c¸c tæ chøc §Q
“Tù do c¹nh tranh ®Î ra tËp trung SX vµ sù tËp trung SX nµy, khi ph¸t triÓn ®Õn møc ®é n®Þnh l¹i dÉn tíi ®éc quyÒn” b) B¶n chÊt cña CNTB§Q CNTB§Q lµ CNTB trong ®ã ë hÇu hÕt c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn ktÕ tån t¹i c¸c tæ chøc TB§Q vµ chóng chi phèi sù ptriÓn cña toµn bé nÒn ktÕ
2. §Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña CNTB §Q a) Sù tËp trung SX vµ sù thèng trÞ cña c¸c TC §Q Tæ chøc §Q lµ liªn minh gi÷a nh÷ng nhµ TB lín ®Ó tËp trung vµo trong tay 1 phÇn lín (thËm chÝ toµn bé) SP cña 1 ngµnh, cho phÐp liªn minh nµy ph¸t huy ahëng q®Þnh ®Õn QTSX vµ Lth«ng cña ngµnh ®ã - C¸cten lµ h.thøc TC§Q, trong ®ã c¸c XN thµnh viªn tho¶ thuËn víi nhau vÒ gc¶, QM slîng, thÞ trêng tiªu thô, kú h¹n thanh to¸n... SX vµ tiªu thô ®éc lËp nhau - Xanh®ica lµ h.thøc TC§Q, trong ®ã viÖc
Liªn kÕt däc: liªn kÕt c¸c XN lín, c¸c T¬rít, Xanh®ica, thuéc c¸c ngµnh kh¸c nhau cã liªn quan víi nhau vÒ ktÕ vµ kthuËt → c¸c c«ngxooxiom BiÓu hiÖn míi cña tËp trung TB trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: - TËp trung vµ phi tËp trung cïng tån t¹i - S¸t nhËp ®Ó tån t¹i trong c¹nh tranh b) T b¶n tµi chÝnh Nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c TC§Q cnghiÖp t¨ng → xhiÖn c¸c TC§Q ng©n hµng Ng©n hµng cã vtrß míi: tõ chç lµ trung gian trong h®éng thanh to¸n vµ tÝn dông, trë thµnh kÎ khèng chÕ mäi h®éng cña nÒn ktÕ TB
T¹o thuËn lîi hay g©y k.kh¨n trong CV vèn; cö ngêi vµo BQT cña TBCN TB ng©n hµng TB cnghiÖp TB tµi
chÝnh Mua CP vµ cö ngêi vµo BQT cña NH hoÆc lËp ra NH riªng T b¶n tµi chÝnh lµ sù th©m nhËp vµ dung hîp vµo nhau gi÷a TB§Q ng©n hµng vµ TB§Q trong c«ng nghiÖp
c) XuÊt khÈu t b¶n XK TB lµ XK gtrÞ ra níc ngoµi (®Çu t TB ra níc ngoµi) nh»m M§ thu GTTD XK TB lµ ph¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó TBTC MR sù thèng trÞ trªn ph¹m vi qtÕ XK TB trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu v×: - “Thõa TB” t¹i 1 sè níc TB ptriÓn - T¹i nh÷ng níc kÐm ptriÓn, thuéc ®Þa cã nguyªn liÖu dåi dµo, CN gi¸ rÎ l¹i thiÕu vèn vµ KthuËt TÝch cùc: thóc ®Èy QTr×nh CNH t¹i c¸c níc nhËp khÈu TB diÔn ra nhanh chãng Tiªu cùc: tµi nguyªn bÞ khai th¸c, nî nÇn t¨ng
ii. chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc 1. Nguyªn nh©n ra ®êi vµ b¶n chÊt cña CNTB§Q nhµ níc a) Nguyªn nh©n ra ®êi - TÝch tô vµ TT TB t¨ng → TÝch tô vµ TT SX t¨ng → XhiÖn nh÷ng c¬ cÊu KtÕ lín ®ßi hái cã sù ®tiÕt SX vµ ph©n phèi tõ 1 trung t©m - PCL§XH ptriÓn → XhiÖn 1 sè ngµnh nh: n¨ng lîng, GTVT, GD, NCKH c¬ b¶n... cÇn nhµ níc ®¶m nhiÖm - Nhµ níc cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó xoa dÞu: gcTS >< gcVS vµ nh©n d©n L§
- Nhµ níc cÇn can thiÖp, ®tiÕt m©u thuÉn gi÷a c¸c TC§Q trong ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ - Thi hµnh CN thùc d©n míi, cuéc ®tranh víi CNXH hiÖn thùc, t¸c ®éng cña CM KHCN ®ßi hái sù can thiÖp cña nhµ níc vµo KtÕ b) B¶n chÊt - CNTB§QNN lµ nÊc thang ptriÓn míi cña CNTB§Q - CNTB§QNN chØ lµ CNTB§Q cã sù can thiÖp, ®tiÕt cña nhµ níc vÒ ktÕ, lµ sù kÕt hîp søc m¹nh cña TB§Q víi søc m¹nh cña nhµ níc vÒ ktÕ
2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña CNTB§QNN a) Sù kÕt hîp vÒ nh©n sù gi÷a c¸c TC§Q vµ nhµ níc t s¶n Bé m¸y chÝnh phñ C¸c ®¶ng ph¸i Cung cÊp Lîi Ých kinh phÝ cña giíi chñ Héi chñ xÝ nghiÖp
b) Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña së h÷u nhµ níc • SH nhµ níc t¨ng lªn vµ MQH gi÷a SH NN vµ SH §Q t nh©n còng ®îc t¨ng cêng • SH NN kh«ng chØ bgåm: bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n, mµ c¶ c¸c DN trong CN vµ KCHT KT – XH: GTVT, GD, y tÕ... • SH NN h×nh thµnh: - XD DN nhµ níc b»ng vèn ng©n s¸ch - QHH DN t nh©n b»ng c¸ch mua l¹i - NN mua cæ phiÕu t¹i DN t nh©n...
c) Sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n - Nhµ níc SD c¸c c«ng cô kh¸c nhau ®Ó ®tiÕt ktÕ: ph¸p lý, gc¶, thuÕ, tµi chÝnh – tiÒn tÖ... -1936 XhiÖn t¸c phÈm: “Lý thuyÕt chung vÒ viÖc lµm, l·i suÊt vµ tiÒn tÖ” – Keynes → NN can thiÖp qu¸ s©u vµo nÒn KtÕ → XhiÖn mÆt tiªu cùc - Dung hîp c¶ 3 c¬ chÕ: thÞ trêng, §Q t nh©n vµ ®tiÕt cña nhµ níc
i. chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn 1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh t b¶n §Q vµ b¶n chÊt cña CNTB §Q a) Nguyªn nh©n h×nh thµnh TB§Q LLSX ptriÓ n
XhiÖn nh÷ng ngµnh míi NSL§ t¨ng → M t¨ng
TÝch tô, TT TB
TÝch tô, TT SX
Sù t¸c ®éng cña c¸c QL KT díi CNTB ®· lµm biÕn ®æi c¬ cÊu KtÕ theo híng SX tËp trung QM lín
Tù do c¹nh tran h
Nhµ TB c¶i tiÕn KthuËt, t¨ng QM tÝch luü
XhiÖn mét sè XN lín
XN võa, nhá bÞ ph¸ s¶n liªn kÕt víi nhau Khñng ho¶ng KT 1873, hµng lo¹t XN võa vµ nhá bÞ ph¸ s¶n, sè cßn l¹i ph¶i ®æi míi KthuËt, t¨ng QM SX HÖ thèng tÝn dông TBCN PtriÓn → tËp trung SX C¸c XN, Cty lín ctranh ngµy cµng gay g¾t → c¸c tæ chøc §Q
“Tù do c¹nh tranh ®Î ra tËp trung SX vµ sù tËp trung SX nµy, khi ph¸t triÓn ®Õn møc ®é n®Þnh l¹i dÉn tíi ®éc quyÒn” b) B¶n chÊt cña CNTB§Q CNTB§Q lµ CNTB trong ®ã ë hÇu hÕt c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn ktÕ tån t¹i c¸c tæ chøc TB§Q vµ chóng chi phèi sù ptriÓn cña toµn bé nÒn ktÕ
2. §Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña CNTB §Q a) Sù tËp trung SX vµ sù thèng trÞ cña c¸c TC §Q Tæ chøc §Q lµ liªn minh gi÷a nh÷ng nhµ TB lín ®Ó tËp trung vµo trong tay 1 phÇn lín (thËm chÝ toµn bé) SP cña 1 ngµnh, cho phÐp liªn minh nµy ph¸t huy ahëng q®Þnh ®Õn QTSX vµ Lth«ng cña ngµnh ®ã - C¸cten lµ h.thøc TC§Q, trong ®ã c¸c XN thµnh viªn tho¶ thuËn víi nhau vÒ gc¶, QM slîng, thÞ trêng tiªu thô, kú h¹n thanh to¸n... SX vµ tiªu thô ®éc lËp nhau - Xanh®ica lµ h.thøc TC§Q, trong ®ã viÖc
Liªn kÕt däc: liªn kÕt c¸c XN lín, c¸c T¬rít, Xanh®ica, thuéc c¸c ngµnh kh¸c nhau cã liªn quan víi nhau vÒ ktÕ vµ kthuËt → c¸c c«ngxooxiom BiÓu hiÖn míi cña tËp trung TB trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: - TËp trung vµ phi tËp trung cïng tån t¹i - S¸t nhËp ®Ó tån t¹i trong c¹nh tranh b) T b¶n tµi chÝnh Nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c TC§Q cnghiÖp t¨ng → xhiÖn c¸c TC§Q ng©n hµng Ng©n hµng cã vtrß míi: tõ chç lµ trung gian trong h®éng thanh to¸n vµ tÝn dông, trë thµnh kÎ khèng chÕ mäi h®éng cña nÒn ktÕ TB
T¹o thuËn lîi hay g©y k.kh¨n trong CV vèn; cö ngêi vµo BQT cña TBCN TB ng©n hµng TB cnghiÖp TB tµi
chÝnh Mua CP vµ cö ngêi vµo BQT cña NH hoÆc lËp ra NH riªng T b¶n tµi chÝnh lµ sù th©m nhËp vµ dung hîp vµo nhau gi÷a TB§Q ng©n hµng vµ TB§Q trong c«ng nghiÖp
c) XuÊt khÈu t b¶n XK TB lµ XK gtrÞ ra níc ngoµi (®Çu t TB ra níc ngoµi) nh»m M§ thu GTTD XK TB lµ ph¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó TBTC MR sù thèng trÞ trªn ph¹m vi qtÕ XK TB trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu v×: - “Thõa TB” t¹i 1 sè níc TB ptriÓn - T¹i nh÷ng níc kÐm ptriÓn, thuéc ®Þa cã nguyªn liÖu dåi dµo, CN gi¸ rÎ l¹i thiÕu vèn vµ KthuËt TÝch cùc: thóc ®Èy QTr×nh CNH t¹i c¸c níc nhËp khÈu TB diÔn ra nhanh chãng Tiªu cùc: tµi nguyªn bÞ khai th¸c, nî nÇn t¨ng
ii. chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc 1. Nguyªn nh©n ra ®êi vµ b¶n chÊt cña CNTB§Q nhµ níc a) Nguyªn nh©n ra ®êi - TÝch tô vµ TT TB t¨ng → TÝch tô vµ TT SX t¨ng → XhiÖn nh÷ng c¬ cÊu KtÕ lín ®ßi hái cã sù ®tiÕt SX vµ ph©n phèi tõ 1 trung t©m - PCL§XH ptriÓn → XhiÖn 1 sè ngµnh nh: n¨ng lîng, GTVT, GD, NCKH c¬ b¶n... cÇn nhµ níc ®¶m nhiÖm - Nhµ níc cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó xoa dÞu: gcTS >< gcVS vµ nh©n d©n L§
- Nhµ níc cÇn can thiÖp, ®tiÕt m©u thuÉn gi÷a c¸c TC§Q trong ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ - Thi hµnh CN thùc d©n míi, cuéc ®tranh víi CNXH hiÖn thùc, t¸c ®éng cña CM KHCN ®ßi hái sù can thiÖp cña nhµ níc vµo KtÕ b) B¶n chÊt - CNTB§QNN lµ nÊc thang ptriÓn míi cña CNTB§Q - CNTB§QNN chØ lµ CNTB§Q cã sù can thiÖp, ®tiÕt cña nhµ níc vÒ ktÕ, lµ sù kÕt hîp søc m¹nh cña TB§Q víi søc m¹nh cña nhµ níc vÒ ktÕ
2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña CNTB§QNN a) Sù kÕt hîp vÒ nh©n sù gi÷a c¸c TC§Q vµ nhµ níc t s¶n Bé m¸y chÝnh phñ C¸c ®¶ng ph¸i Cung cÊp Lîi Ých kinh phÝ cña giíi chñ Héi chñ xÝ nghiÖp
b) Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña së h÷u nhµ níc • SH nhµ níc t¨ng lªn vµ MQH gi÷a SH NN vµ SH §Q t nh©n còng ®îc t¨ng cêng • SH NN kh«ng chØ bgåm: bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n, mµ c¶ c¸c DN trong CN vµ KCHT KT – XH: GTVT, GD, y tÕ... • SH NN h×nh thµnh: - XD DN nhµ níc b»ng vèn ng©n s¸ch - QHH DN t nh©n b»ng c¸ch mua l¹i - NN mua cæ phiÕu t¹i DN t nh©n...
c) Sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n - Nhµ níc SD c¸c c«ng cô kh¸c nhau ®Ó ®tiÕt ktÕ: ph¸p lý, gc¶, thuÕ, tµi chÝnh – tiÒn tÖ... -1936 XhiÖn t¸c phÈm: “Lý thuyÕt chung vÒ viÖc lµm, l·i suÊt vµ tiÒn tÖ” – Keynes → NN can thiÖp qu¸ s©u vµo nÒn KtÕ → XhiÖn mÆt tiªu cùc - Dung hîp c¶ 3 c¬ chÕ: thÞ trêng, §Q t nh©n vµ ®tiÕt cña nhµ níc
