Bai Giang Cong Nghe Moi

øng dông c«ng nghÖ míi ChÈn ®o¸n vµ ph¸t hiÖn s©u r¨ng trong céng ®ång §èi t­îng häc tËp : Häc viªn cao häc Bµi gi¶ng lý thuyÕt : 4 tiÕt Sè l­îng HV : 15 Gi¶ng viªn: TS. NguyÔn Quèc Trung

Môc tiªu häc tËp: Sau bµi häc viªn cã kh¶ n¨ng: • Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p ¸p dông c«ng nghÖ míi trong ph¸t hiÖn s©u r¨ng sím • ¸p dông ®­îc mét sè c«ng nghÖ míi trong viÖc nghiªn cøu øng dông ph¸t hiÖn s©u r¨ng sím trong céng ®ång

Më ®Çu • Nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu xung quanh c¸c ph­¬ng ph¸p chÈn ®o¸n ®· t¨ng lªn. Xu h­íng nµy xuÊt ph¸t tõ hai h­íng t¸ch rêi. • Thuèc ®¸nh r¨ng - c«ng nghÖ chèng s©u r¨ng míi • B¸c sü l©m sµng ®­îc trang bÞ nh÷ng ph­ ¬ng ph¸p ch÷a trÞ t¹o kho¸ng ë th­¬ng tæn sím nay ®ang t×m kiÕm c¸c ph­¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ®¸ng tin cËy c¸c vïng khö kho¸ng vµ thùc hiÖn chÝnh x¸c nha khoa

Më ®Çu • KiÓm tra b»ng m¾t • PP ph¸t hiÖn s©u r¨ng th­êng gÆp nhÊt • Lµ pp chñ quan. Hµnh ®éng ®¸nh gi¸ c¸c ®iÓm ®Æc biÖt nh­ mµu s¾c vµ kÕt cÊu lµ ®Þnh tÝnh vÒ b¶n chÊt. Nh÷ng ®¸nh gi¸ nµy cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng nghiªm träng cña bÖnh nh­ng thiÕu sù x¸c ®Þnh sè l­îng chÝnh x¸c. Chóng cßn bÞ h¹n chÕ trong viÖc ph¸t hiÖn ng­ìng vµ kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn nh÷ng th­¬ng tæn kh«ng t¹o lç b­íc ®Çu cßn kÐm. Kh¶ n¨ng nµy ®Ó x¸c ®Þnh sè l­îng vµ/hoÆc ph¸t hiÖn th­¬ng tæn sím h¬n. §ã chÝnh lµ c¸c ph­¬ng ph¸p chÈn ®o¸n míi cho c¸c b¸c

S¬ ®å Pitts

®­a ra miªu t¶ b»ng h×nh ¶nh rÊt tèt vÒ lîi Ých cña viÖc ph¸t hiÖn s©u r¨ng sím. B»ng viÖc sö dông h×nh ¶nh Èn dô cña nói b¨ng tr«i

C¸c c«ng nghÖ míi •*

Ph­¬ng ph¸p ph¸t hiÖn dùa trªn phÐp ®o dßng ®iÖn

*

Chôp X quang kü thuËt sè

*C¸c kü thuËt t¨ng c­êng h×nh ¶nh

* C¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt huúnh quang * Kü thuËt siªu ©m

Ph­¬ng ph¸p ph¸t hiÖn dùa trªn phÐp ®o dßng ®iÖn • Nguyªn lý : dùa trªn c¬ së mäi vËt chÊt ®Òu cã ®iÖn trë riªng cña m×nh ,vÝ dô khi mét dßng ®iÖn ch¹y qua mét chÊt, ®Æc tÝnh cña chÊt ®ã cho biÕt møc ®é dÉn ®iÖn. Sù thay ®æi cÊu tróc cña vËt chÊt sÏ cã ¶nh h­ëng tíi ®é dÉn ®iÖn. C¸c vËt chÊt sinh vËt häc kh«ng cã ngo¹i lÖ vµ sù c« ®äng cña c¸c chÊt l­u vµ chÊt ®iÖn ph©n cã trong nh÷ng vËt chÊt ®ã cã ¶nh h­ëng lín tíi tÝnh dÉn ®iÖn. VÝ dô ngµ r¨ng dÉn ®iÖn tèt

Ph­¬ng ph¸p ph¸t hiÖn dùa trªn phÐp ®o dßng ®iÖn ThiÕt bÞ ECM sö dông tÇn sè cè ®Þnh mét chiÒu dßng ®iÖn xoay chiÒu cè g¾ng ®o khèi l­îng ®iÖn trë cña m« r¨ng .Nã cã thÓ thùc hiÖn ë t¹i mét vÞ trÝ hoÆc trªn bÒ mÆt. Khi ®o c¸c ®Æc tÝnh ®iÖn ë mét vÞ trÝ ®Æc biÖt trªn r¨ng, que th¨m ECM ®­îc ®Æt trùc tiÕp vµo vÞ trÝ ®ã, ®iÓn h×nh lµ mét m« vµ vÞ trÝ ®­îc ®o. Trong suèt

Ph­¬ng ph¸p ph¸t hiÖn dùa trªn phÐp ®o dßng ®iÖn Tuy nhiªn cßn nhiÒu quan ®iÓm lµ cÇn xem xet vÒ hiÖu qu¶ cña thiÕt bi nµy: (1) LiÖu phÐp ®o ®iÖn cña c¸c th­¬ng tæn s©u r¨ng cã ®o ®­îc khèi l­îng c¸c lç s©u vµ nÕu ®o ®­îc th× ®ã lµ tÊt c¶ khèi l­îng tæn th­¬ng hay chØ lµ mét phÇn cã thÓ chØ lµ phÇn bÒ mÆt mµ nã ®o? (2) LiÖu phÐp ®o ®iÖn cã ®o ®­îc ®é s©u cña lç s©u ? NÕu nã lµm ®­îc th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra khi t¹o kho¸ng chØ ë líp bÒ mÆt mµ bá quªn phÝa d­íi lç rç? (3) LiÖu sù phøc t¹p vÒ h×nh th¸i c¸c lç rç lµ

Ph­¬ng ph¸p ph¸t hiÖn dùa trªn phÐp ®o dßng ®iÖn * Cã mét sè yÕu tè vËt lý sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ ECM. Nã bao gåm nhiÖt ®é cña r¨ng, ®é dÇy cña m«, (vÝ dô kh«ng nªn lµm kh« r¨ng tr­íc khi dïng m¸y) vµ vïng bÒ mÆt - Nc thö nghiÖm l©m sµng sö dông thiÕt bÞ ECM ë s©u ch©n r¨ng vµ kÕt qu¶ thµnh c«ng cña nghiªn cøu cho thÊy ngµ r¨ng lµ m« phï hîp cho ECM. -Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c dông cña kem ®¸nh r¨ng cã chøa nång ®é Fluor 5000 ppm víi kem ®¸nh r¨ng cã nång ®é 1100 ppm trªn 201 ®èi t­îng cã Ýt nhÊt mét th­¬ng tæn s©u ch©n r¨ng.. Sau 3 vµ 6 th¸ng ®· cã thèng kª kh¸c nhau gi÷a hai nhãm, nhãm cã sö dông F cao h¬n cho thÊy kh¶ n¨ng t¹o kho¸ng tèt h¬n nhãm dïng kem ®¸nh r¨ng cã F Ýt h¬n - .§©y lµ b»ng chøng tèt cho thÊy ECM cã kh¶ n¨ng kiÓm tra theo chiÒu däc vµ c¸c b¸c sü l©m sµng cã thÓ dïng thiÕt bÞ nµy ®Ó kiÓm tra cè g¾ng t¹o kho¸ng vµ v× vËy cã thÓ cã kh¶ n¨ng k×m h·m th­¬ng tæn s©u ch©n r¨ng cña bÖnh

Ph­¬ng ph¸pChôp X quang kü thuËt sè H×nh chôp X quang kü thuËt sè t¨ng c­ êng kh¶ n¨ng chÈn ®o¸n trong nha khoa vµ nã béc lé m×nh khi trong phÐp lo¹i trõ cña h×nh chôp X quang. Mét h×nh chôp X quang kü thuËt sè (hoÆc mét h×nh chôp X quang truyÒn thèng ®· ®­îc sè ho¸) bao gåm nhiÒu ®iÓm ¶nh. Mçi ®iÓm ¶nh cã mét gi¸ trÞ tõ 0 ®Õn 225, víi 0 lµ mµu ®en vµ 255 lµ mµu tr¾ng. Ng­êi ta cã thÓ nhanh chãng nhËn thÊy mét h×nh chôp X quang kü thuËt sè cã c¸c gi¸ trÞ

Ph­¬ng ph¸pChôp X quang kü thuËt sè

Xq ch­a lµm hiÖu øng næi bËt vµ XQ ®· ®­îc næi bËt a: H×nh chôp Xq kü thuËt sè, b: h×nh Xq ®· ®­îc lµm næi bËt

C¸c kü thuËt t¨ng c­êng h×nh ¶nh • . Ph­¬ng ph¸p soi qua sîi quang häc (Fibre optic

transillumination FOTI vµ DIFOTI) • C¬ së cña viÖc kiÓm tra s©u r¨ng b»ng m¾t th­êng ®­ îc dùa trªn hiÖn t­îng t¸n x¹ ¸nh s¸ng. • Líp men khoÎ bao gåm c¸c tinh thÓ aptit thuû ph©n ®· biÕn ®æi ®­îc chÌn chÆt t¹o ra mét cÊu tróc gÇn nh­ trong suèt. VÝ dô nh­ mµu r¨ng chÞu ¶nh h­ëng lín cña mµu ngµ r¨ng n»m d­íi. Khi men r¨ng bÞ ph¸ vì, vÝ dô lµ do hiÖn t­îng khö kho¸ng, c¸c photon xuyªn qua cña ¸nh s¸ng bÞ t¸n x¹ (vÝ dô lµ chóng ®æi h­íng dï kh«ng mÊt n¨ng l­îng) do ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vì quang. Th«ng th­êng ¸nh s¸ng cã thÓ nh×n thÊy ®­îc xuÊt hiÖn ë vïng tr¾ng h¬n, gäi lµ ®iÓm tr¾ng. H×nh ¶nh nµy ®­îc râ thªm nÕu th­¬ng tæn ®ã ®­îc lµm kh«, n­íc ®­îc rót hÕt khái th­¬ng tæn xèp. N­ íc còng cã chØ sè khóc x¹ t­¬ng tù nh­ men nh­ng khi rót hªt n­íc vµ chØ cßn kh«ng khÝ cã chØ sè khóc x¹ thÊp h¬n men th× th­¬ng tæn sÏ hiÖn ra râ h¬n. §iÒu nµy chøng minh tÇm quan träng cña viÖc ®¶m b¶o viÖc kh¸m r¨ng ®­ îc tiÕn hµnh trªn c¸c r¨ng kh« vµ s¹ch

Ph­¬ng ph¸p soi qua sîi quang häc sö dông nh÷ng thuËn lîi cña c¸c ®Æc tÝnh quang häc cña men r¨ng vµ lµm næi bËt chóng b»ng c¸ch sö dông ¸nh s¸ng tr¾ng c­êng ®é cao. ¸nh s¸ng nµy ®­îc ®­ a qua mét lç hæng nhá d­íi d¹ng mét dông cô cÇm tay nha khoa. ¸nh s¸ng ®­îc chiÕu qua r¨ng vµ hiÖu øng t¸n x¹ cã thÓ thÊy nh­ c¸c bãng trong men vµ ngµ r¨ng víi c­êng ®é vµ kh¶ n¨ng cña thiÕt bÞ gióp ph©n biÖt gi÷a c¸c th­¬ng tæn sím ë ngµ r¨ng vµ men r¨ng .

H×nh ¶nh kh¸m b»ng ¸nh s¸ng th­êng vµ cã trî góp cña FOTI

C¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt huúnh quang • Sù ph¸t s¸ng huúnh quang cã thÓ nh×n thÊy - QLF (Visible light fluorescence—QLF ) • Sù ph¸t huúnh quang do ¸nh s¸ng ®Þnh l­îng • [Quantitative light-induced fluorescence(QLF) ] • lµ hÖ thèng ¸nh s¸ng cã thÓ nh×n thÊy ®­îc. HÖ thèng nµy t¹o c¬ héi ph¸t hiÖn nh÷ng th­¬ng tæn ban ®Çu sau ®ã kiÓm tra theo chiÒu däc sù

• Sù khö kho¸ng ë men r¨ng dÉn ®Õn sù gi¶m bít cña huúnh quang tù ®éng. Sù thiÕu hôt nµy cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh sè l­îng nhê sö dông phÇn mÒm ®éc quyÒn vµ ®· cho thÊy sù liªn quan chÆt chÏ víi l­îng kho¸ng mÊt trªn thùc tÕ Nguån huúnh quang tù ®éng ®­îc cho lµ ®iÓm nèi men ngµ. ¸nh s¸ng kÝch thÝch ®i qua men trong suèt vµ kÝch thÝch huúnh quang t¹i ®iÓm nèi men ngµ. C¸c nghiªn cøu cho thÊy khi líp ngµ r¨ng n»m d­íi ®­îc bá ®i th× huúnh quang sÏ mÊt cho dï chØ c¸c mét l­îng nhá ngµ r¨ng lµ ®­îc dïng ®Ó t¹o ra huúnh quang nh­ ®· thÊy. §é dµy cña men r¨ng sÏ dÉn ®Õn ®é m¹nh cña huúnh quang lín h¬n. Sù hiÖn diÖn cña mét vïng men bÞ khö kho¸ng lµm huúnh quang gi¶m v× hai lý do chÝnh. Thø nhÊt lµ ¶nh h­ëng t¸n x¹ cña th­¬ng tæn dÉn ®Õn cã Ýt ¸nh s¸ng kÝch thÝch h¬n ®¹t ®­îc t¹i vïng n. Thø hai lµ bÊt cø huúnh quang tõ