Analyse Atonement - Niels Janssen

20/1/2009

3406830

INDIVIDUELE ANALYSE NIELS JANSSEN

Beeld & Geluid | Werkgroep 9

Inleiding Atonement is een film over het leven van Briony en Cecicilia Tallis, twee zussen uit een rijke familie, en Robbie Turner, een vriend van de familie uit een lagere klasse. Door verschillende gebeurtenissen denkt Briony dat Robbie een seksmaniak is. Op een avond komt Robbie bij de rijke familie eten en wordt Lola, een nicht van Cecilia en Briony, verkracht. Briony wijst Robbie aan als schuldige. Als gevolg hiervan moet Robbie naar de gevangenis. De oorlog breekt uit en Robbie mag kiezen, blijven zitten in de gevangenis of vechten aan het front. Robbie kiest voor de oorlog en wordt uitgezonden naar Frankrijk. Cecilia gelooft nog steeds in de onschuld van Robbie en wil dat Robbie haar belooft terug te keren uit de oorlog. Naarmate Briony volwassen wordt is ze gaan begrijpen wat ze Cecilia (en Robbie) heeft aangedaan. Om haar schuldgevoel te verzachten gaat Briony in het ziekenhuis werken. In dit ziekenhuis ziet ze de slachtoffers uit de oorlog en weet ze dat ze het goed moet maken zodat Robbie en Cecilia samen een toekomst op kunnen bouwen. Welke gevolgen hebben bepaalde scènes gehad voor het verloop van de film. In deze analyse zal ik één scène, die ik belangrijk vind, analyseren en beschrijven wat de invloed van deze scène op het verloop van de film is geweest.

Scène en plan van aanpak De scène uit de film die ik ga analyseren is de scène waarin Briony de bibliotheek binnen loopt en Robbie en Cecilia de liefde ziet bedrijven. Dit fragment begint na 29:45 min en eindigt na 31:42 min. Dit fragment heb ik gekozen omdat het een belangrijke rol speelt bij het verloop van de film. Briony ziet hier haar zus seks hebben met een seksmaniak. Dit net nadat Briony net de vunzige brief heeft gelezen. Niet veel later in de film beschuldigt Briony Robbie dan ook van het verkrachten van Lola. Want wie anders dan die seksmaniak kan dat nou gedaan hebben. Het leven van Robbie, Cecilia en Briony zou er waarschijnlijk heel anders uitgezien hebben als Briony niet die bibliotheek binnen was gelopen. Mijn doel met deze analyse is dan ook: Welke stilistische elementen zorgen er voor dat de kijker vanuit het perspectief van Briony een seksmaniak ziet in plaats van twee mensen die de liefde bedrijven? Deze scène staat dan ook niet op zichzelf, daar zijn interpretaties uit voorgaande scène voor nodig. Ik ga mijn vraag proberen te beantwoorden door de volgende stappen te zetten. Allereerst ga ik de stilistische elementen analyseren. Dit om een beeld te kunnen vormen van welke elementen aanwezig waren. Daarna zoek ik de stilistische elementen eruit die werkelijk van belang zijn geweest voor de interpretatie die de kijker geeft aan deze scène. Kortom: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Mise-en-scène; Cinematografie; Editing; Geluid Conclusie Shotlist (bijlage)

1. Mise-en-scène Deze scène speelt zich af in het huis van de familie Tallis. Dit is een donker huis, bruine houten wanden en dezelfde kleur trappen. Ook de vloeren zijn van donker hout en de tapijten zijn van allerlei andere donkere kleuren als rood, zwart en groen. Dit alles samen geeft een beetje een ongemakkelijk en onheilspellend gevoel. Briony is gekleed in een witte jurk met witte schoenen en witte sokjes. Dit steekt erg af tegen de donkere kleuren van het huis. Deze kleding zorgt er naar mijn idee voor dat ze er uit ziet als een engeltje, een meisje dat nooit iets slechts doet. In de eerste paar shots van deze scène loopt ze van de trappen in het donkere huis af en ziet dan plotseling iets glinsteren op het tapijt onder aan de trap. Ze probeert te zien wat het is, maar het glinstert te erg. Hierdoor besluit ze te gaan kijken wat het is. Ze loopt de rest van de trap af en knielt bij, wat blijkt, het haarspeldje van Cecilia. In deze eerste shots is er weinig licht. De belichting die er is wordt gebruikt om de kleren van Briony extra te belichten waardoor het contrast tussen haar en het donkere huis alleen nog maar groter wordt. Dit zorgt voor een nog mysterieuzer en onheilspellend gevoel. Ook het gevonden haarspeldje is extra belicht. Hierdoor is het in eerste instantie niet te zien wat het is. De rest van de scène speelt zich af in de bibliotheek van het huis. Deze is net zo donker als de rest van het huis. Alles is van hetzelfde donkere hout. De bibliotheek bestaat uit een grote ruimte, hierin staat een boekenwand en een bureau met daarop een lamp, boeken en schrijfmateriaal. Om in deze grote ruimte te komen moet je door de vrij smalle gang lopen. Briony die net het speldje van Cecilia heeft gevonden, pakt het op en kijkt angstig om zich heen. Ook begint ze een beetje te trillen, alsof ze vreest voor het welzijn van haar zus. Dan lijkt ze zich te beseffen dat ze vlakbij de bibliotheek staat. Dan besluit ze om daar eens te gaan kijken. Ze opent de deur en ziet aan het eind van de gang een brandende lamp. Een beetje aarzelend loopt ze door de gang en als ze aankomt in de grote ruimte van de bibliotheek doet ze een vreselijke ontdekking.

Ook in dit gedeelte van de scène is er weer erg weinig licht. Zo weinig zelfs dat op het moment dat Briony voor de deur van de bibliotheek staat ze praktisch uit beeld verdwijnt. Wanneer de deur open gaat is er weer een beetje licht. Dit is afkomstig van een lamp op het bureau. Deze lamp zorgt ervoor dat je niets kunt zien van de bibliotheek als wel van de gang. Dit zorgt voor nog meer spanning met betrekking tot wat er komen gaat. Wanneer Briony aarzelend de gang inloopt schijnt de enige strook licht precies op het gezicht van Briony. Hierdoor kunnen we de spanning op haar gezicht duidelijk zien. Op het moment dat ze de grote ruimte van de bibliotheek inloopt verlicht de lamp op het bureau het voorste gedeelte van de kamer. Naarmate Briony verder de kamer inloopt krijgen we meer te zien van de bibliotheek. De boeken worden zichtbaar en ook zien we schimmen tegen de boekenwand. Wanneer Briony bij het bureau aangekomen is zien we waar Briony waarschijnlijk bang voor was. Tegen de boekenwand aangeklemd, houdt Robbie Cecilia vast en heeft seks met haar. De manier waarop Robbie haar vast heeft doet me denken aan een kruisiging. Ze heeft haar armen gespreidt en

haar benen wat dichter bij elkaar. Ze kan geen kant op. Daarnaast heeft Robbie zijn gehele kostuum nog aan terwijl Cecilia haar jurk omhoog geschoven is.

2. Cinematografie De scène begint met Briony die de trap afloopt. Het hele shot blijft de camera Briony volgend. Dit is gefilmd met een medium shot straight on angle. Ook is er sprake van pan movement (naar rechts) en tilting (naar beneden). Wanneer Briony plotseling stopt met lopen, volgt een point-of-view shot. Hierdoor kunnen we zien waar Briony naar kijkt en zien wij het speldje glimmen op het tapijt. Dan krijgen we een reverse shot, we gaan weer terug naar Briony die nog steeds op de trap staat. Nu kunnen we door de medium close-up haar gezichtsuitdrukking goed zien. Dit ritueel speelt zich daarna nog een keer af en dan loopt Briony naar het speldje toe.

Dit zien we vanuit een laag camera standpunt en straight on op het speldje. Van Briony zien we alleen haar voeten out of focus aan komen. Dit versterkt het belang van het speldje. Wanneer Briony het speldje opraapt zijn haar handen en het speldje in focus. Wanneer ze het speldje heeft opgeraapt krijgen we dat te zien in een medium close-up. Vervolgens kijkt Briony nog eens goed naar het speldje en kijken wij als het ware over haar schouder mee. Dan lijkt Briony te bedenken dat het speldje van Cecilia is en zien we de schrik op haar gezicht in een medium close-up. In ditzelfde shot kijkt ze om zich heen en de camera volgt haar wanneer ze besluit in de bibliotheek te gaan kijken. Wanneer de deur open gaat is Briony even out of focus en de rest in focus. Zo kan de kijker even zien wat er achter de deur is. Dan zien we Briony door een medium long shot in de deuropening staan. Wanneer ze verder de gang in loopt beweegt de camera met haar mee naar achteren. Vervolgens is Briony de camera voorbij en zien we haar, in een medium long shot dat overgaat in een long shot, naar de volgende deuropening lopen. Hierdoor gaat de kijker zich weer afvragen wat er komen gaat en wat ze zal ontdekken. Eenmaal in de volgende ruimte aangekomen zien we Briony, die wat zwaarder ademt, in een medium close-up en een pan movement naar rechts. Dan volgt er een point of view shot en een reverse shot. Hierin zien we waar ze naartoe loopt en de spanning op haar gezicht. Doormiddel van een point of view shot, gefilmd met een handheld camera, zien we de ruimte die ze binnen gelopen is. Daarna zien we door een afwisseling van point of view shots en medium close-ups de emoties van Briony en de oorzaak ervan. Ten slotte zien we een close-up van Briony, die net haar angst bevestigd ziet en een long shot van Robbie die Cecilia tegen de boekenwand aangedrukt heeft. Dit shot is straight on en volledig in focus.

3. Editing In deze scène kunnen we een aantal grote verschillen en overeenkomsten onderscheiden. Aan de ene kant hebben we de ritmische relatie tussen alle shots. Ze zijn bijna even kort en bestaan veelal uit point of view shots en reverse shots. Vaak in close up en gescheiden door hard cuts. Deze zorgen

ervoor dat de spanning erin blijft. De shots geven niet te veel prijs, maar je weet wel ongeveer waar je naartoe gaat. Daarnaast is er de grafische relatie tussen de shots. De hele scène speelt zich af in het huis en daar is het vrij donker. Hierdoor wordt de mysterieuze sfeer en spanning bewaard. Dit alles om de kijker te blijven boeien bij de zoektocht van Briony. Een uitzondering hierop is het laatste shot. In dit shot wordt het hele mysterie van de scène opgelost. Ten derde kunnen we een match on action terugvinden. De scène is in drie grote stukken op te delen die ieder ingeleid worden met een establishing shot. De scène bestaat uit het gedeelte waar Briony de trap afloopt en ze het speldje ziet liggen. Hier wordt de hoofdrolspeler van de scène geïntroduceerd. Het tweede gedeelte bekijkt Briony het speldje. Dit is het establishing shot, hier introduceert de regisseur een nieuw gedeelte in de scène. Daarbij hoort het gedeelte waar Briony bedenkt dat het speldje van Cecilia is en tot slotte gaat ze op zoek naar Cecilia. Dit wordt op zijn beurt geïntroduceerd door het shot waarin ze naar de deur van de bibliotheek loopt.

4. Geluid In deze scène is er sprake van twee soorten geluid. Diegetisch en non-diegetisch geluid. In het eerste gedeelte van de scène, het stukje waar Briony van de trap afloopt, is het geluid te horen van de trap. Het is een snel roffelend geluid alsof Briony snel ergens naartoe moet. Dit is ook zo want ze moet naar het diner. Dit lopen wordt begeleid door een rustige klassieke muziek. Deze muziek stopt tegelijk met het lopen van Briony wanneer ze het speldje ziet liggen. Dit geeft aan dat er iets belangrijks te zien is. Briony verder loopt en naar het speldje toe gaat, verandert ook de muziek. Deze gaat in een veel lager tempo verder en past zich dus aan, aan het lopen van Briony. Als ze het speldje oppakt en het eens goed bekijk gaat haar ademhaling omhoog. Dit is goed te horen en creëert nog wat extra spanning. Wat zou ze ontdekt hebben? Op het moment dat ze deur langzaam opent en deze een beetje kraakt, gaat de muziek heel even een tandje harder. Dit om nog meer extra spanning te creëren. Wanneer blijkt dat er geen bijzondere dingen achter de deur zijn, gaat de muziek weer wat zachter. Vervolgens loopt Briony verder de gang in en neemt het volume van het non-diegetische geluid toe. Het lijkt erop alsof we naar het hoogtepunt en de ontknoping van deze scène toegaan. Wanneer ze bij de deur van de bibliotheek aankomt ademt ze sneller. Dit gaat dus samen met de achtergrond muziek. Dan slaakt Briony een lichte zucht en lijkt het alsof dat ze moed verzamelt om de kamer in te lopen. Wanneer ze de bibliotheek ingelopen is krijgt de achtergrondmuziek een extra toon erbij, dit maakt de muziek nog wat zwaarder en verhoogt de spanning. Naarmate Briony verder de kamer inloopt en er langzaam schimmen te zien zijn, wordt de muziek steeds heviger en bereikt een hoogtepunt. Briony stopt met lopen, de muziek slaakt nog één laatste toon en dan is het stil. Dan zien we het shot van Robbie die Cecilia tegen de muur klemt en horen, onscreen, een heel zacht gekreun. Daarna volgt het enige stukje gesproken tekst in deze scène. Met een stem vol angst en ongeloof zegt Briony, offscreen, Cecilia?

5. Conclusie Wat kunnen we nu concluderen na de analyse van de stilistische elementen? De vraag die ik bij deze scène stelde was: “Welke stilistische elementen zorgen er voor dat de kijker vanuit het perspectief van Briony een seksmaniak ziet in plaats van twee mensen die de liefde bedrijven?”

Om deze vraag te beantwoorden moeten we in gedachten nemen dat we eerder in de film hebben gezien dat Briony de brief van Robbie aan Cecilia las, ze Cecilia bijna naakt bij de fontein zag en tegen Lola zei dat Robbie een seksmaniak was. Alle elementen uit de film hebben maar één doel. Het creëren van spanning, het gevoel dat er iets niet goed is. Maar welke keuzes zijn er gemaakt om dat te verwezenlijken. Om te beginnen zijn er bij de mise-en-scène een aantal hele belangrijke keuzes gemaakt. Door het weinige gebruik van licht ontstaat er een mysterieuze sfeer, een sfeer waarin dingen gebeuren die het daglicht niet kunnen verdragen. De haarspeld die op de grond ligt zou kunnen duiden op een worsteling waarbij het speldje uit haar haren viel. Ook de lamp in de bibliotheek draagt zijn steentje bij aan het beeld dat Briony vormt tijdens haar zoektocht. Er staat maar één lamp aan, dit duidt op het stiekem verstoppen in de bibliotheek. Mij persoonlijk lijkt de keuze voor de manier waarop ze Robbie en Cecilia aantreft erg doorslaggevend. Het ziet er uit alsof Robbie Cecilia in bedwang houdt en haar misbruikt. Dit zou er heel anders uitgezien hebben wanneer Cecilia boven op Robbie zat.

Ook het gebruik van de camera en de editing zorgen voor het gevoel van spanning en mysterie. De korte shots, weinig te zien, de uitdrukkingen van Briony. Al deze elementen roepen een hoop vragen op. Wat is er gebeurd? Welke ontdekking zal Briony doen? Dit alles wordt nog eens versterkt door de muziek. Deze loopt gelijk met de bewegingen van Briony en zorgt door de toename van geluid en klanken voor een opbouwende spanning. Ook het enige woord wat er uitgesproken wordt draagt bij aan de interpretatie van seksmaniak. Briony kan alleen de naam van haar zus uitspreken, zo geschokt is ze van de hele gebeurtenis. Haar verwachtingen blijken waar te zijn.

6. Shotlist Shot nr.

1

Duur in minuten (bij benadering) 0:05

Beschrijving

Gebeurtenis

Medium shot, straight on angle, pan movement (naar rechts) en tilting (naar beneden). Long shot , point of view shot Medium close-up, still, reverse shot

Brioni loopt het laatste stuk van de trap af, stopt.

2 3

0:04 0:04

4 5

0:03 0:03

6

0:09

7

0:05

Medium shot, point of view Medium close-up, stil beeld, straight-onangle, reverse shot Close-up, stil beeld, laag bij de grond, voeten out of focus Medium close-up

8

0:03

Close-up, high-angle.

9

0:32

Close-up, overgang van stil beeld naar shot met hand-held, folowing shot, Briony eerst in en daarna out of focus.

10

0:07

11

0:07

Eerst medium close-up dan close-up, pan movement naar rechts, Brioni is straighton-angle. Eerst medium shot dan long shot,

13

0:05

Close-up, straight-on-angle, pan van links naar rechts.

14

0:08

15

0:07

16

0:07

17

0:04

Medium long shot, hand-held, bootst de loopbeweging van Brioni na door schuin naar links de kamer in te gaan, highangle. Medium close-up, hand-held, beweging naar achter, straight-on-angle Eerst medium long shot dan medium close-up, point of view, hand-held. Overgang van medium close-up naar close-up, hand-held, moving backwards.

18

0:05

Long shot, straight-on-angle, still, in focus

Briony ziet glinstering Brioni kijkt naar de glinstering Ingezoomd op glinster Brioni kijkt naar glinster en loopt de trap af. Speld zichtbaar, Briony komt aanlopen. Brioni komt overeind met de haarspeld. Over de schouder van Brioni zien de speld. Brioni staat op gang en loopt richting een deur. Daarna zien haar door deuropening lopen. Briony in deuropenind en kijkt door de kier in de kamer De lamp in de kamer komt in beeld en Briony loopt erheen. Brioni stopt bij de deur, twijfelt en loopt voorzichtig naar binnen. Point of view de kamer inlopen.

Brioni loopt langzaam de kamer in richting het licht. Point of view, langzaam alles zichtbaar Brioni geschrokken angst in gezicht.

Robbie en Cecilia tegen de boekenwand

Bibliografie •

Bordwell, David, and Kristin Thompson. Film Art. An Introduction. Vol. Eight edition. New York: McGraw-Hill, 2008.