2 Smajlovic Predavanje Mjerenja Instrumentarij I Postupak

UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET SPORTA I TJELESNOG ODGOJA

MJERENJE MORFOLOŠKIH KARAKTERISTIKA

Prof.dr Nusret Smajlović Sarajevo, 2009.

MORFOLOŠKA ANTROPOMETRIJA je metoda koja obuhvata mjerenje ljudskog tijela, te obradu i proučavanje dobivenih mjera.

U okviru sportskog odgoja, sporta, i sportske medicine morfološka antropometrija omogućava: • • • • •

Selekciju kandidata za pojedini sport ili disciplinu Praćenje i evaluaciju trenažnog procesa Objektivno ocjenjivanje općeg razvoja tijela Kontrolu stanja uhranjenosti kod sportista Praćenje oporavka sportista u procesu rehabilitacije

KOJE MORFOLOŠKE DIMENZIJE SU PREDMET MJERENJA? • LOGITUDINALNA DIMENZIONALNOST SKELETA • TRANSVERZALNA DIMENZIONALNOST TIJELA • VOLUMINOZNOST(OBIMI) I MASA TIJELA • DEBLJINA POTKOŽNOG MASNOG TKIVA (KOŽNI NABORI)

PRINCIPI MJERENJA ?

• • • •

Kako je antropometrija metoda pri kojoj mjerilac izvodi mjerenje pomoću mjernih instrumenata, pogreška u antropometriji proizlazi iz pogreške mjerioca i/ili iz pogreške instrumenata. Da bi pogreška mjerenja bila što manja pri antropometrijskim mjerenjima treba se pridržavati slijedećih PRINCIPA: UVIJEK U ISTO DOBA UVIJEK ISTIM INSTRUMENTIMA UVIJEK ISTI ISPITIVAČ (U LONGITUDINALNIM STUDIJAMA) UVIJEK ISTOM TEHNIKOM

KAKO SE POGREŠKE MJERENJA MOGU SMANJITI ILI SVESTI NA NAJMANJU MJERU?

• IZBOROM ISKUSNIH i POUZDANIH MJERILACA • KORIŠTENJEM KVALITETNIH MJERNIH INSTRUMENATA • VIŠESTRUKIM PONAVLJANJEM POJEDINE MJERE • RAZUMNOM ORGANIZACIJOM MJERENJA.

USLOVI MJERENJA? • ANTROPOMETRIJSKO MJERENJE PRIJEPODNEVNIM SATIMA.

VRŠI

SE

U

PRVIM

• INSTRUMENTI MORAJU BITI STANDARDNE IZRADE I BAŽDARENI NAJMANJE SVAKOG DANA PRIJE POČETKA MJERENJA. • PROSTORIJA U KOJOJ SE MJERI TREBA DA BUDE DOVOLJNO PROSTRANA I DOBRO OSVJETLJENA. • TEMPERATURA VAZDUHA DA BUDE TAKVA DA SE SVUČENI ISPITANICI OSJEĆAJU UDOBNO. • PRI MJERENJU U PROSTORIJI S ISPITIVAČEM I OSOBOM KOJA UPISUJE REZULTATE MOŽE SE NALAZITI GRUPA OD NAJVIŠE 3-5 ISPITANIKA ISTOG POLA I UZRASTA. • ISPITANICI KOJI SE MJERE MORAJU DA BUDU BOSI I SAMO MINIMALNO OBUČENI (MUŠKE OSOBE U GAĆICAMA, A ŽENSKE OSOBE U GAĆICAMA I PRSLUČIĆU).

USLOVI MJERENJA ? • ISPITANIK KOJI PRISTUPA MJERENJU NE SMIJE IMATI ZNAČAJNIJE IZRAŽENE TJELESNE NEDOSTATKE KOJI MOGU UTICATI NA REZULTAT MJERENJA. • NA SVAKOM ISPITANIKU PRIJE MJERENJA TREBA PRECIZNO ODREDITI I OBILJEŽITI RELEVANTNE ANTROPOMETRIJSKE TAČKE I NIVOE KOJI SU ZNAČAJNI ZA PROGRAMU MJERENJA. • POJEDINE PARAMETRE TREBA DA MJERI UVIJEK ISTI ISPITIVAČ. • MJERILAC ČITA REZULTAT MJERENJA DOK JE INSTRUMENT NA ISPITANIKU, A OSOBA KOJA UPISUJE REZULTAT GLASNO PONOVI REZULTAT PRIJE UPISA U LISTU MJERENJA. •

PRI MJERENJU PARNIH SEGMENATA TIJELA, MJERENJE SE VRŠI SE NA LIJEVOJ STRANI TIJELA.

Lista IBP uključuje 39 slijedećih mjera • Neke od mjera koje propisuje IBP ne zahtijevaju osobitu pozornost u sportu, npr: širina ustiju ili debljina usnica, dok na drugoj strani su za sport zanimljive mjere koje ovaj program ne propisuje, primjerice debljina kožnog nabora na potkoljenici.

MJERE LONGITUDINALNE DIMENZIONALNOSTI ? • • • • • • • • • • •

VISIN A (DU ŽIN A) TI JE LA SUPR ASTERN ALNA VI SINA SJED EĆA VI SIN A VISIN A TIB IA LE DU ŽIN A NOGE (VISIN A SPIN AE I LIACA E AN TERI OR SUPERIO R) DU ŽIN A PO TKOL JEN IC E DU ŽIN A STOPA LA DU ŽIN A RUK E DU ŽIN A NAD LAKTICE DU ŽIN A PO DL AK TICE DU ŽIN A GLAVE

Mjere transverzalne dimenzionalnosti ? • • • • • • • • •

BIA KR OM IJAL NI RASPO N RA MEN A BIK ONDIL ARN A ŠIRIN A NADL AK TIC E BIK ONDIL ARN A ŠIRIN A FEMU RA ŠIRIN A ZDJEL ICE ŠIRIN A PRSN OG KOŠA ŠIRIN A SKOČ NOG ZGLOBA ŠIRIN A ZAPEŠĆA ŠIRIN A ŠAKE ŠIRIN A GLAVE

MJERE MASE I VOLUMINOZNOSTI TIJELA ? • • • • • •

MASA TIJEL A OP SE G NAD LAKT ICE (OPRU ŽENE OP SE G PO TKO LJEN IC E OP SE G NAT KOLJEN IC E OP SE G PRSN OG KOŠA OP SE G NAD LAKT ICE (PRI FL EK SIJI I KONTR AK CI JI) • DU BIN A PR SNOG KOŠA • OP SE G GLAV E

MJERE DEBLJINE POTKOŽNOG MASNOG TKIVA – KOŽNI NABORI ? • KOŽN I NAB OR N AD LAKT ICE (TRICEP SA) • KOŽN I NAB OR N A LEĐIMA (SU PSK APU LARN I) • KOŽN I NAB OR N A TRB UHU • KOŽN I NAB OR P OTK OL JEN ICE

Ostale mjere IBP

• • • • • • •

ŠIRI NA DO NJE ČEL JUST I (ŠI RINA DO NJEG DI JELA LIC A) ŠIRI NA LI CA MOR FO LO ŠKA VISI NA LICA ŠIRI NA UST A DEBLJIN A US NICA VISI NA NOSA ŠIRI NA NOSA

LONGITUDINALNA DIMENZIONALNOST

TRANSVERZALNA DIMENZIONALNOST

VOLUMINOZNOST TIJELA -OBIMI

INSTRUMENTARIJ Vaga Služi za mjerenje mase tijela

INSTRUMENTARIJ •ANTROPOMETAR služi za mjerenje longitudinalne i tranzverzalne (skraćeni) dimenzionalnosti ( sve dužinske mjere i rasponi)            • Raspon 2 m •Preciznost 0,1 cm

INSTRUMENTARIJ • PELVIMETAR I

• Služi za mjerenje biakromijalnog i bikristalnog raspona • PELVIMETAR II • Kada nije moguće upotrijebiti pelvimetar I – sagitalni prečnik grudng koša

INSTRUMENTARIJ • KEFALOMETAR

• Sličan pelvimetru – manji sa kraćom mjernom skalom do 30cm. • Služi za mjerenje dužine i širine glave

INSTRUMENTARIJ • KLIZNI ŠESTAR • Služi za mjerenje manjih raspona

INSTRUMENTARIJ • KALIPER • Služi za mjerenje kožnih nabora

INSTRUMENTARIJ • CENTIMETARSKA PANTLJIKA

• Treba da bude metalna • Služi za mjerenje obima

ANTROPOMETRIJSKE TAČKE

POSTUPAK MJERENJA MASA TIJELA:

• Mjeri se decimalnom vagom s pomičnim utegom. Ispitanik stoji na vagi obučen u gaćice.

POSTUPAK MJERENJA • VISINA TIJELA

POSTUPAK MJERENJA

• SJEDEĆA VISINA

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA NOGE

• Tačke: – Gornja bedrena bodlja (spina iliaca anterior superior)

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA NATKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA POTKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA RUKE

• Tačke: Spoljašni dio akromiona vrh najdužeg prsta ruke

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA NADLAKTICE • TAČKE MJERENJA:

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA PODLAKTICE

POSTUPAK MJERENJA • RASPON RUKU

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA ŠAKE

POSTUPAK MJERENJA • DUŽINA STOPALA

POSTUPAK MJERENJA • BIAKROMIJALNI RASPON (ŠIRINA RAMENA)

POSTUPAK MJERENJA • BIKRISTALNI RASPON (ŠIRINA ZDJELICE)

POSTUPAK MJERENJA •

DIJAMETAR LAKTA (BIKONDILARNA ŠIRINA NADLAKTIČNE KOSTI)

POSTUPAK MJERENJA • DIJAMETAR RUČNOG ZGLOBA (ŠIRINA ZAPEŠĆA)

POSTUPAK MJERENJA •

DIJAMETAR KOLJENA (BIKONDILARNA ŠIRINA BEDRENE KOSTI)

POSTUPAK MJERENJA •

DIJAMETAR SKOČNOG ZGLOBA (ŠIRINA SKOČNOG ZGLOBA)

POSTUPAK MJERENJA • DIJAMETAR ŠAKE (ŠIRINA ŠAKE)

POSTUPAK MJERENJA • DIJAMETAR STOPALA (ŠIRINA STOPALA)

POSTUPAK MJERENJA • TRANSVERZALNI DIJAMETAR GLAVE (ŠIRINA GLAVE)

POSTUPAK MJERENJA • SAGITALNI DIJAMETAR GLAVE

(DUŽINA GLAVE)

POSTUPAK MJERENJA •

TRANSVERZALNI DIJAMETAR PRSNOG KOŠA (ŠIRINA PRSNOG KOŠA)

POSTUPAK MJERENJA •

SAGITALNI DIJAMETAR PRSNOG KOŠA

(DUBINA PRSNOG KOŠA)

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG PRSNOG KOŠA

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG TRBUHA I

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG TRBUHA II

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG NADLAKTICE (OPRUŽENE)

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG NADLAKTICE (U FLEKSIJI I KONTRAKCIJI)

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG PODLAKTICE

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG NATKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG POTKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA • OPSEG GLAVE

POSTUPAK MJERENJA • KOŽNI NABOR NADLAKTICE (ZADNJA STRANA M.TRCEPSA NA SREDINI IZMEĐU AKROMIONA I OLEKRANONA)

POSTUPAK MJERENJA • KOŽNI NABOR LEĐA

POSTUPAK MJERENJA • KOŽNI NABOR TRBUHA

POSTUPAK MJERENJA • KOŽNI NABOR SUPRAILIOKRISTALNI

POSTUPAK MJERENJA • KOŽNI NABOR PRSIJU

POSTUPAK MJERENJA

• KOŽNI NABOR SUPRAPATELARNI

POSTUPAK MJERENJA

• KOŽNI NABOR POTKOLJENICE

POSTUPAK MJERENJA • KOŽNI NABOR PODLAKTICE

POSTUPAK MJERENJA

• KOŽNI NABOR ŠAKE

KINEZIOMETRIJA –TEME ZA SEMINARSKE RADOVE I 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29.

Klasični model mjerenja Guttmanov model mjerenja Mjerne skale Uslovi mjerenja Redoslijed mjerenja bazičnih motoričkih dimenzija sportaša Planiranje i organizacija mjerenja motoričkih sposobnosti Standardizacija testova Mjerne karakteristike testova Izvori grešaka u kineziološkim mjerenjima Metode utvrđivanja opšteg stanja zdravlja sportiste Mjerne karakteristike kinezioloških varijabli Problemi kompozitnih mjera u kineziologiji Mjerenje morfoloških karakteristika Određivanje tačaka za mjerenje morfološki karakteristika Instrumentarij za mjerenje morfoloških karakteristika Određivanje konstitucionalnih tipova Značaj metode za prikupljanja informacija o modalitetima ponašanja sportiste (Konativne karakteristike) Značaj metode za prikupljanja informacija o nivou opće i emocionalne inteligencije (kognitivne sposobnosti) Značaj metode za prikupljanje informacija o nivou usvojenosti kretnih struktura (mjerenje različitih vidova biomehaničkih karakteristika pokreta) Kinematička metoda Kinetika Tenziometrija Elektromiografija Izokinetika Dijagnostika brzine Dijagnostika odrazne moći Metode i tehnike prikupljanja podataka o situacionoj efikasnosti ekipe u sportskim igrama. Značaj metoda za testiranje funkionalnih sposobnosti Sociometrijski metod u kineziologiji.

KINEZIOMETRIJA –TEME ZA SEMINARSKE RADOVE II 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Dijagnostika proprioceptivnih kvaliteta. Kvantifikacija biomehanički analiziranih kretnih struktura. Upotreba softwear-skih paketa za analize kretnih struktura. Mjernja amplituda biomehanički analiziranih pokreta prostih i složenih kretnih struktura. Uslovi mjerenja Planiranje i organizacija mjerenja motoričkih sposobnosti Izvori grešaka u kineziološkim mjerenjima Metode utvrđivanja opšteg stanja zdravlja sportiste Mjerenje morfoloških karakteristika Instrumentarij za mjerenje morfoloških karakteristika Značaj metode za prikupljanja informacija o nivou opšte inteligencije (kognitivne sposobnosti)

13. Značaj metode za prikupljanja informacija o modalitetima ponašanja sportiste (Konativne karakteristike) 14. Izokinetika 15. Dijagnostika brzine 16. Značaj metode za prikupljanja informacija o nivou opšte inteligencije (kognitivne sposobnosti) 17. Značaj metoda za testiranje funkionalnih sposobnosti 18. Dijagnostika deformiteta posture – neinvazivne metode (kons.30.10.) knjiga 19. Dijagnostika deformiteta posture – neinvazivne metode 20. Dijagnostika proprioceptivnih kvaliteta 21. Upotreba softwear-skih paketa za analize kretnih struktura 22. Mjerne karakteristike testova 23. Tenziometrija 24. Izokinetika 25. Metode i tehnike prikupljanja podataka o situacionoj efikasnosti ekipe u sportskim igrama.

i