1830

Druk nr 1830 Warszawa, 25 marca 2009 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-32-09 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy

- o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw. W za!"czeniu przedstawiam tak#e opini$ proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.

dotycz"c"

zgodno%ci

Ponadto uprzejmie informuj$, #e do prezentowania stanowiska Rz"du w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zosta! upowa#niony Minister Pracy i Polityki Spo!ecznej. (-) Donald Tusk

Projekt USTAWA z dnia

o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw Art. 1. W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z pó&n. zm.1)) wprowadza si$ nast$puj"ce zmiany: 1) w art. 134 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Otwarty fundusz mo#e pobiera' op!aty wy!"cznie w formie potr"cenia okre%lonej procentowo kwoty z wp!acanych sk!adek, nie wi$kszej ni# 3,5 %, z tym #e potr"cenia dokonuje si$ przed przeliczeniem sk!adek na jednostki rozrachunkowe.”; 2) w art. 136 ust. 2a otrzymuje brzmienie: „2a. Otwarty fundusz mo#e pokrywa' bezpo%rednio ze swoich aktywów tak#e koszty zarz"dzania funduszem przez towarzystwo wed!ug stawki ustalonej w statucie, jednak nieprzekraczaj"cej kwot obliczonych wed!ug nast$puj"cej skali: Wysoko%' aktywów netto

Miesi$czna op!ata

(w mln z!)

za zarz"dzanie otwartym funduszem od aktywów netto wynosi:

ponad

do 8 000

0,045 % warto%ci aktywów netto w skali miesi"ca

8 000

20 000

3,6 mln z! + 0,04 % nadwy#ki ponad 8 000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

20 000

35 000

8,4 mln z! + 0,032 % nadwy#ki ponad 20 000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

35 000

45 000

13,2 mln z! + 0,023 % nadwy#ki ponad 35 000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

45 000

15,5 mln z!

Kwota ta jest obliczana na ka#dy dzie( ustalania warto%ci aktywów netto funduszu i p!atna w ostatnim dniu roboczym ka#dego miesi"ca.”. Art. 2. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1651) uchyla si$ w art. 1 w pkt 53 lit. a, art. 6, art. 7, art. 13 i w art. 16 pkt 8.

Art. 3. 1. Do dnia wej%cia w #ycie ustawy otwarte fundusze emerytalne dostosuj" swoje statuty do przepisów ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz" ustaw". 2. Otwarte fundusze emerytalne sk!adaj" do Komisji Nadzoru Finansowego wnioski o wydanie zezwolenia na zmian$ statutu, o której mowa w ust. 1, nie pó&niej ni# do dnia 31 pa&dziernika 2009 r. Art. 4. Ustawa wchodzi w #ycie z dniem 1 stycznia 2010 r., z wyj"tkiem art. 3, który wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

1)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1202 i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, z 2008 r. Nr 180, poz. 1109 i Nr 228, poz. 1507 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.

29-03-dg

2

UZASADNIENIE

WST)P Zgodnie z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z pó&n. zm.) obywatel ma prawo do zabezpieczenia spo!ecznego w razie niezdolno%ci do pracy ze wzgl$du na chorob$ lub inwalidztwo oraz po osi"gni$ciu wieku emerytalnego. Przepis ten z jednej strony ustanawia obywatelskie prawo do zabezpieczenia spo!ecznego po osi"gni$ciu wieku emerytalnego, z drugiej strony nak!ada na pa(stwo obowi"zek tworzenia takich rozwi"za( ustawowych, które zapewniaj" pe!n" realizacj$ konstytucyjnych praw obywatelskich. Szczegó!ów dotycz"cych zakresu i form ustalania prawa do zabezpieczenia spo!ecznego nie okre%la Konstytucja, lecz odsy!a w tym wzgl$dzie do postanowie( ustawy. Zapewnienie zabezpieczenia spo!ecznego stanowi zatem zadanie w!adz pa(stwowych. Przepis art. 67 Konstytucji RP stanowi wzorzec konstytucyjny okre%laj"cy w sposób ogólny ramy zabezpieczenia spo!ecznego, kierunki polityki pa(stwa i jest adresowany g!ównie do organów prawodawczych. Zadanie to jest wykonywane przez system obowi"zkowego ubezpieczenia emerytalnego, którego integraln" cz$%ci" – zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 pa&dziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze( spo!ecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z pó&n. zm.) – s" otwarte fundusze emerytalne (OFE), jako podmioty wykonuj"ce zadania z zakresu ubezpiecze( spo!ecznych. W rozwi"zaniach dotycz"cych OFE musi by' uwzgl$dniany fakt, #e w ich dzia!alno%ci przewa#aj" istotne cechy publicznoprawne, które decyduj" o ich zaliczeniu do powszechnego i podstawowego systemu zabezpieczenia spo!ecznego, takie jak: 1) formalne zaliczenie OFE do instytucji ubezpiecze( spo!ecznych na mocy art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 pa&dziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze( spo!ecznych, 2) obowi"zek podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu, zwi"zany w tym przypadku z brakiem mo#liwo%ci rezygnacji z odprowadzania przez uczestników systemu sk!adek do wybranego OFE. Obowi"zek uiszczania sk!adek na ubezpieczenie spo!eczne oraz prawo do korzystania z oferowanych przez system %wiadcze( wynikaj" z przepisów prawa i nie zale#" od woli ubezpieczonego. Decyzja przysz!ego emeryta dotyczy wy!"cznie wyboru

danego otwartego funduszu, natomiast cz!onkostwo w OFE wynika z samego faktu podlegania obowi"zkowi ubezpieczenia spo!ecznego, 3) obowi"zkowy charakter sk!adki na ubezpieczenie emerytalne, przekazywanej w cz$%ci do OFE przez pa(stwo, które okre%la wysoko%' sk!adek i odpowiada za ich pobór. Osoby podlegaj"ce obowi"zkowi ubezpieczenia spo!ecznego nie maj" wp!ywu na wysoko%' wnoszonych sk!adek – s" obowi"zane do wnoszenia sk!adek w wysoko%ci okre%lonej w ustawie i nie maj" mo#liwo%ci zadeklarowania rezygnacji z ca!o%ci lub cz$%ci %wiadcze( w zamian za zwrot sk!adki, 4) struktura funduszy, które s" przeznaczone na realizacj$ zadania pa(stwa zwi"zanego z zabezpieczeniem spo!ecznym. *rodki publiczne gromadzone w specjalnych, wydzielonych funduszach maj" s!u#y' sfinansowaniu powszechnej emerytury, a s" zarz"dzane przez dzia!aj"ce w formie spó!ek akcyjnych powszechne towarzystwa emerytalne (PTE), 5) wy!"czenie %rodków zgromadzonych w OFE z mienia prywatnego, zwi"zane z brakiem mo#liwo%ci dysponowania %rodkami przez ubezpieczonych oraz zaliczeniem sk!adek wp!aconych do danego funduszu, nabytych za nie praw oraz po#ytków z tych praw do aktywów funduszu. Cz!onkowie OFE nie mog" dysponowa' %rodkami zgromadzonymi na ich rachunkach, a w szczególno%ci, jak ju# wspomniano, nie mog" zrzec si$ prawa do cz$%ci emerytury finansowanej ze %rodków inwestowanych przez OFE w zamian za wyp!at$ zgromadzonych %rodków. Nie maj" równie# mo#liwo%ci przeznaczenia %rodków zgromadzonych w OFE na cele inne ni# wykupienie emerytury. W przypadku %mierci cz!onka funduszu %rodki zgromadzone na rachunku s" przekazywane osobie lub osobom wskazanym przez cz!onka, w granicach okre%lonych przepisami prawa, 6) %rodki zgromadzone w OFE nie podlegaj" egzekucji komorniczej prywatnej lub administracyjnej, 7) w otwartym funduszu emerytalnym brak jest w!a%cicielskiego funduszu udzia!owego, który okre%la!by, kto jest w!a%cicielem OFE i jakie ewentualnie móg!by z tego czerpa' korzy%ci, 8) rozbudowany system instrumentów publicznoprawnej ochrony %rodków zgromadzonych w OFE. Skarb Pa(stwa jako gwarant ca!ego systemu ponosi ryzyko dzia!alno%ci inwestycyjnej OFE. Gwarancja ta dotyczy efektywno%ci 2

zarz"dzania aktywami funduszu emerytalnego w systemie kapita!owym. Skarb Pa(stwa, w sytuacji braku %rodków powszechnego towarzystwa emerytalnego i Funduszu Gwarancyjnego, pokrywa niedobór wyst$puj"cy w funduszu, gdy stopa zwrotu funduszu jest ni#sza ni# minimalna wymagalna stopa zwrotu uzale#niona od %redniej wa#onej stopy zwrotu wszystkich OFE. Z bud#etu pa(stwa s" finansowane równie# %wiadczenia w najni#szej gwarantowanej kwocie. Powy#ej przedstawiony pogl"d znalaz! swoje potwierdzenie w orzecznictwie. W uzasadnieniu wyroku S"du Najwy#szego z dnia 4 czerwca 2008 r. (sygn. akt II UK 12/08) stwierdzono: „Sk!adki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzane do funduszu nie s" prywatn" w!asno%ci" cz!onka funduszu a pochodz" z podzia!u przekazanej Zak!adowi Ubezpiecze( Spo!ecznych sk!adki na to w!a%nie ubezpieczenie i przeliczone na jednostki rozrachunkowe stanowi" podstaw$ nabycia przez cz!onka funduszu uprawnie( cz"stkowych do przysz!ej emerytury (…). Zatem sk!adka emerytalna, z uwagi na jej przeznaczenie na utworzenie funduszu emerytalnego, posiada publicznoprawny ubezpieczeniowy charakter, który zachowuje nadal po przekazaniu przez Zak!ad jej cz$%ci do funduszu. System emerytalny ma charakter powszechny i jego celem jest urzeczywistnienie zawartego w art. 67 ust. 1 Konstytucji prawa ka#dego obywatela do zabezpieczenia spo!ecznego na wypadek osi"gni$cia wieku emerytalnego. Nie zosta! on skonstruowany przez ustawodawc$ dla indywidualnych ubezpieczonych, ale dla ogó!u osób obj$tych ubezpieczeniem, które w przysz!o%ci stan" si$ beneficjentami systemu emerytalnego”. Zarz"dzane przez powszechne towarzystwa emerytalne otwarte fundusze emerytalne stanowi" najwa#niejszy element kapita!owej cz$%ci nowego systemu emerytalnego (tworz" jego drugi filar). Cz!onkostwo w otwartym funduszu emerytalnym jest obowi"zkowe. Wszyscy ubezpieczeni, urodzeni po dniu 31 grudnia 1968 r., musz" przyst"pi' do otwartego funduszu emerytalnego. Ubezpieczeni urodzeni w latach 1949 – 1968 mogli tego dokona' na swój wniosek. Pierwsze sk!adki wp!yn$!y do otwartych funduszy emerytalnych w maju 1999 r. *rodki pieni$#ne trafiaj" do OFE za po%rednictwem Zak!adu Ubezpiecze( Spo!ecznych. ZUS przekazuje do OFE cz$%' obowi"zkowych sk!adek na ubezpieczenie emerytalne. Obowi"zkowa sk!adka emerytalna wynosi 19,52 % podstawy jej wymiaru. Do funduszy 3

emerytalnych trafia ponad 37 % sk!adki (7,3 % podstawy jej wymiaru). Otwarte fundusze emerytalne gromadz" i inwestuj" przekazan" im obowi"zkow" sk!adk$ cz!onków funduszu. Zgromadzone w funduszu emerytalnym %rodki powi$kszone o zyski z inwestycji mog" by' przeznaczone wy!"cznie na wyp!at$ emerytury, która wraz z wyp!acan" z Funduszu Ubezpiecze( Spo!ecznych ma stanowi' %wiadczenie z nowego systemu emerytalnego. Poniewa# ponad jedna trzecia sk!adki emerytalnej jest przekazywana do otwartych funduszy emerytalnych, udzia! emerytury z II filaru w !"cznej kwocie wyp!acanych %wiadcze( powinien by' relatywnie du#y. Powierzenie przez pa(stwo prywatnym podmiotom realizacji niektórych zada( publicznych ma sens tylko wtedy, gdy czynno%' ta przynosi korzy%ci dla obywateli. Wpisanie w system emerytalny otwartych funduszy emerytalnych mia!o na celu uczynienie systemu emerytalnego bardziej bezpiecznym (przez zdywersyfikowanie &róde! pochodzenia %rodków na emerytur$ i zmniejszenie partycypacji bud#etu pa(stwa w finansowaniu wyp!aty %wiadcze( z powszechnego i obowi"zkowego systemu emerytalnego) i bardziej efektywnym. Oczekuje

si$,

#e

efektywno%'

otwartych

funduszy

emerytalnych

ma

wynika'

z konkurencji mi$dzy prywatnymi podmiotami zarz"dzaj"cymi za wynagrodzeniem %rodkami publicznymi. Z punktu widzenia celu systemu emerytalnego, jakim jest gromadzenie %rodków na przysz!" emerytur$, w taki sposób, aby by!a ona jak najwy#sza, interesuj"ce s" jedynie dwa wymiary konkurencji mi$dzy otwartymi funduszami emerytalnymi: konkurencja cenowa i konkurencja wynikami inwestycyjnymi. Do%wiadczenia ostatnich lat wskazuj" na potrzeb$ dokonania zmian w systemie otwartych funduszy emerytalnych. Wydarzenia ubieg!ego roku wzmog!y dodatkowo krytyk$ niektórych aspektów dzia!ania rynku funduszy emerytalnych. W szczególno%ci powszechnie wskazuje si$ na fakt braku konkurencji cenowej mi$dzy towarzystwami emerytalnymi. Wraz ze wzrostem liczby i kwot sk!adek przekazywanych do otwartych funduszy emerytalnych, a tak#e na skutek generalnej d!ugookresowej tendencji wzrostu warto%ci ich aktywów sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych ulega ci"g!ej poprawie, niezale#nie od osi"ganych przez fundusze emerytalne rezultatów. W tej sytuacji brak jest uzasadnienia utrzymywania wysokich kosztów funkcjonowania towarzystw emerytalnych, które ponosz" przyszli emeryci, a sytuacja dojrza!a do podj$cia stosownych kroków s!u#"cych obni#eniu obci"#aj"cych emerytów kosztów dzia!ania funduszy. Ze wzgl$du na realizowany przez pa(stwo obowi"zkowy charakter podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i obowi"zek przekazywania sk!adki do otwartych funduszy emerytalnych, wobec niedoskona!o%ci rynku, nie mo#na unikn"' ingerencji s!u#"cej 4

obni#eniu obci"#e( ponoszonych przez ubezpieczonych – cz!onków otwartych funduszy emerytalnych, co jest zgodne z wyra#on" w art. 2 Konstytucji zasad" pa(stwa prawa. RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W dniu 31 grudnia 2008 r. warto%' aktywów netto wszystkich otwartych funduszy emerytalnych wynosi!a 138,3 mld z!. Udzia! trzech najwi$kszych funduszy emerytalnych w !"cznej kwocie aktywów netto wszystkich otwartych funduszy emerytalnych wyniós! 63,74 %. Tabela

1.

Warto%'

aktywów

netto

otwartych

funduszy

emerytalnych

w dniu 31 grudnia 2008 r. Otwarty fundusz emerytalny

Warto%' aktywów netto (w z!)

Commercial Union OFE BPH CU WBK

36 116 879 323,10

ING OFE

33 058 448 002,89

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

18 952 334 463,92

AIG OFE

11 116 810 007,07

AXA OFE

6 557 593 162,96

AEGON OFE

5 897 308 754,99

Generali OFE

5 476 018 431,01

Nordea OFE

5 122 815 316,26

Bankowy OFE

4 030 435 655,10

Allianz Polska OFE

3 644 819 425,12

OFE Pocztylion

2 777 543 252,44

Pekao OFE

2 218 323 108,02

OFE WARTA

2 048 526 066,00

OFE Polsat

1 243 592 348,91

Razem

138 261 447 317,79

+ród!o: KNF. Rok wcze%niej w dniu 28 grudnia 2007 r. warto%' aktywów netto wszystkich otwartych funduszy emerytalnych wynios!a nieco ponad 140 mld z!, a udzia! trzech najwi$kszych funduszy emerytalnych w !"cznej kwocie aktywów netto wszystkich otwartych funduszy emerytalnych wyniós! 63,91 %.

5

Tabela

2.

Warto%'

aktywów

netto

otwartych

funduszy

emerytalnych

w dniu 28 grudnia 2007 r. Otwarty fundusz emerytalny

Warto%' aktywów netto (w z!)

Commercial Union OFE BPH CU WBK

37 323 999 174,14

ING Nationale-Nederlanden Polska OFE

32 870 166 564,97

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

19 301 426 766,86

AIG OFE

11 467 587 271,36

AXA OFE

6 194 058 544,95

Generali OFE

5 264 475 686,77

Nordea OFE

4 950 558 199,26

Bankowy OFE

4 274 602 607,16

OFE Skarbiec-Emerytura

3 547 512 000,97

Allianz Polska OFE

3 458 509 113,01

AEGON OFE

2 945 276 572,07

OFE Pocztylion

2 826 073 495,51

Pekao OFE

2 245 213 650,98

OFE „DOM”

2 085 230 860,15

OFE Polsat

1 276 202 967,64

Razem

140 030 893 475,80

+ród!o: KNF. Pod wzgl$dem liczby cz!onków rynek otwartych funduszy emerytalnych jest mniej skoncentrowany. W dniu 31 grudnia 2008 r. liczba cz!onków wszystkich otwartych funduszy emerytalnych wynios!a 13,8 mln. Do trzech najwi$kszych funduszy wp!ywaj" sk!adki 55,45 % ubezpieczonych.

6

Tabela 3. Liczba cz!onków otwartych funduszy emerytalnych w dniu 31 grudnia 2008 r. Otwarty fundusz emerytalny

Liczba cz!onków OFE

Commercial Union OFE BPH CU WBK

2 859 620

ING OFE

2 787 715

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

2 018 066

AIG OFE

1 113 209

Nordea OFE

776 365

AEGON OFE

770 268

AXA OFE

680 188

Generali OFE

605 920

OFE Pocztylion

445 514

Bankowy OFE

436 522

Allianz Polska OFE

354 721

Pekao OFE

333 944

OFE Polsat

328 317

OFE WARTA

313 437

Razem

13 823 806

+ród!o: KNF, ZUS. Nie mniej wed!ug stanu na dzie( 28 grudnia 2007 r. na ogóln" liczb$ 13,1 mln cz!onków OFE do trzech najwi$kszych funduszy nale#a!o 7,3 mln klientów, czyli 55,4 %. Tabela 4. Liczba cz!onków otwartych funduszy emerytalnych w dniu 28 grudnia 2007 r. Otwarty fundusz emerytalny

Liczba cz!onków OFE

Commercial Union OFE BPH CU WBK

2 725 239

ING Nationale-Nederlanden Polska OFE

2 591 613

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

1 959 058

AIG OFE

1 070 319

Nordea OFE

731 651

AXA OFE

608 538

Generali OFE

538 874

OFE Skarbiec-Emerytura

446 440

Bankowy OFE

445 941

OFE Pocztylion

431 409

AEGON OFE

351 050

Allianz Polska OFE

327 001

OFE „DOM”

313 882

OFE Polsat

301 267

Pekao OFE

291 799

Razem

13 134 081

+ród!o: KNF, ZUS.

7

Gdyby nie losowanie przeprowadzone przez ZUS w styczniu 2009 r. nast"pi!aby dalsza koncentracja rynku. Trzy najwi$ksze fundusze emerytalne pozyska!y bowiem 105,8 tys. klientów, co stanowi 69,5 % pozyskanych przez fundusze emerytalne klientów, bez uwzgl$dnienia wyników losowania (w ca!ym 2008 r. by!o to 66 %). Tabela 5. Zmiana liczby cz!onków otwartych funduszy emerytalnych w styczniu 2009 r. Otwarty fundusz emerytalny Commercial Union OFE BPH CU WBK

Liczba Losowanie cz!onków OFE ZUS 31.12.2008 r. 2 859 620

Sprzeda#

Liczba cz!onków OFE 31.01.2009 r.

31 108

2 890 728

ING OFE

2 787 715

52 252

2 839 967

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

2 018 066

22 512

2 040 578

AIG OFE

1 113 209

3 158

1 128 949

Nordea OFE

776 365

6 375

782 740

AEGON OFE

770 268

3 754

774 022

AXA OFE

680 188

8 330

688 518

Generali OFE

605 920

12 582

8 070

626 572

OFE Pocztylion

445 514

12 582

10 635

468 731

Bankowy OFE

436 522

740

437 262

Allianz Polska OFE

354 721

3 486

358 207

Pekao OFE

333 944

12 582

1 559

348 085

OFE Polsat

328 317

12 582

123

341 022

OFE WARTA

313 437

277

313 714

152 379

14 039 095

Razem

13 823 806

12 582

62 910

+ród!o: KNF, ZUS. Czynnikiem wp!ywaj"cym na wielko%' aktywów otwartych funduszy emerytalnych i przek!adaj"cym si$ bezpo%rednio na przychody towarzystw emerytalnych z tytu!u zarz"dzania funduszem jest jako%' klientów funduszu. Do najwi$kszych funduszy emerytalnych wp!ywaj" %rednio rzecz bior"c najwy#sze sk!adki. Równie# udzia! rachunków martwych (niezasilonych #adn" sk!adk") w ogólnej liczbie rachunków cz!onków tych funduszy jest mniejszy ni# %rednia rynkowa. St"d, mimo mniejszego udzia!u w rynku pod wzgl$dem liczby cz!onków, wi$kszy udzia! w rynku pod wzgl$dem warto%ci aktywów netto grupy najwi$kszych funduszy emerytalnych i wy#sze przychody z tego tytu!u zarz"dzaj"cych nim powszechnych towarzystw emerytalnych.

8

Tabela 6. *rednia sk!adka, %rednia podstawa jej wymiaru i odsetek martwych kont w grudniu 2008 r.

ING OFE

152,88

2 094,24

Odsetek martwych rachunków (%) 3,57

Commercial Union OFE BPH CU WBK

145,70

1 995,87

2,45

AIG OFE

136,18

1 865,47

2,97

Bankowy OFE

133,81

1 832,98

7,54

Pekao OFE

130,94

1 793,72

7,83

Allianz Polska OFE

129,84

1 778,69

6,56

Generali OFE

129,41

1 772,72

7,66

AXA OFE

128,62

1 761,93

2,49

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

125,62

1 720,78

3,90

AEGON OFE

117,82

1 613,94

7,50

OFE WARTA

115,63

1 584,01

8,95

Nordea OFE

113,97

1 561,19

8,45

OFE Polsat

110,47

1 513,30

4,29

OFE Pocztylion

107,45

1 471,96

14,87

Otwarty fundusz emerytalny

*rednia sk!adka (w z!)

*rednia podstawa (w z!)

+ród!o: KNF, ZUS.

SYTUACJA FINANSOWA POWSZECHNYCH TOWARZYSTW EMERYTALNYCH Za zarz"dzanie otwartymi funduszami emerytalnymi Powszechnym Towarzystwom Emerytalnym przys!uguje wynagrodzenie. Mo#na wskaza' cztery &ród!a przychodów PTE zwi"zanych z zarz"dzaniem funduszem: 1) op!ata od sk!adek wp!ywaj"cych do funduszy emerytalnych, 2) op!ata za zarz"dzanie funduszem, 3) wynagrodzenie za wyniki inwestycyjne, 4) op!ata z tytu!u zmiany funduszu emerytalnego przed up!ywem dwóch lat od daty przyst"pienia do funduszu. W latach 2005 – 2007 przychody PTE zwi"zane z zarz"dzaniem otwartymi funduszami emerytalnymi kszta!towa!y si$ w sposób zilustrowany w tabeli 7.

9

Tabela 7. Wybrane pozycje przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2005 – 2007 (w mln z!) 2005

rok

2006

2007

Pozycja Ca!kowite przychody PTE

1 356,3

1 627,1

1 837,3

Przychody zwi"zane z zarz"dzaniem OFE, w tym:

1 247,1

1 512,7

1 735,2

Przychody z op!at od sk!adki

818,6

960,2

1 056,5

Przychody z op!aty za zarz"dzanie

381,0

491,1

586,6

+ród!o: sprawozdania finansowe PTE, KNF. W chwili obecnej maksymalne stawki wszystkich powy#szych sk!adników wynagrodzenia s" okre%lone w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i w przepisach przej%ciowych ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1651). Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw, w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., otwarty fundusz emerytalny mo#e pobiera' op!aty wy!"cznie w formie potr"cenia okre%lonej procentowo kwoty z wp!acanych sk!adek. Potr"cenia dokonuje si$ przed przeliczeniem sk!adek na jednostki rozrachunkowe w wysoko%ci ustalonej w statucie ka#dego z funduszy, jednak nie wy#szej ni#: 1) 7 % kwoty z wp!aconych sk!adek w latach 2004 – 2010, 2) 6,125 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2011, 3) 5,25 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2012, 4) 4,375 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2013. Od roku 2014 maksymalna stawka op!aty od sk!adek mo#e wynosi' 3,5 % kwoty wp!aconych do funduszu sk!adek. Dokonuj"c analizy wysoko%ci przychodów z tytu!u op!at od sk!adek otrzymywanych przez poszczególne otwarte fundusze emerytalne w stosunku do wp!ywaj"cych do funduszy sk!adek i odsetek, nale#y stwierdzi', #e %rednia wysoko%' op!aty od sk!adek przekazanych na

10

rachunki w OFE w 2007 r. wynios!a 5,95 %1. Jest to o ponad jeden punkt procentowy mniej ni# maksymalny limit. Szacunkowe wielko%ci op!aty od sk!adek ilustruje poni#sza tabela. Tabela 8. Szacunkowa warto%' op!aty od sk!adek w OFE zarz"dzanych przez PTE Nazwa powszechnego

Przychody PTE z tytu!u kwot

Kwota sk!adek i odsetek

*rednia

towarzystwa emerytalnego

pobieranych przez OFE

przekazanych do OFE

szacunkowa

zarz"dzanych przez dane PTE zarz"dzanych przez dane PTE za od wp!acanych sk!adek za

op!ata od sk!adek

okres

okres

w OFE

01.01.2007 – 31.12.2007

01.01.2007 – 31.12.2007

zarz"dzanym

(w mln z!)

(w mln z!)

przez PTE

AEGON PTE S.A.

26,56

383,65

6,92 %

101,31

1 454,94

6,96 %

PTE Allianz Polska S.A.

17,07

426,77

4%

AXA PTE S.A.

48,81

790,01

6,18 %

PTE BANKOWY S.A.

38,85

556,42

6,98 %

191,87

4 457,46

4,3 %

PTE „DOM” S.A.

15,92

304,38

5,23 %

Generali PTE S.A.

44,66

637,84

7%

Polska PTE S.A.

268,97

4 319,67

6,23 %

Nordea PTE S.A.

48,25

685,54

7,00 %

Pekao Pioneer PTE S.A.

19,11

305,24

6,26 %

Pocztylion-Arka PTE S.A.

27,90

403,07

6,92 %

PTE POLSAT S.A.

15,86

226,72

7%

164,63

2 355,60

7%

26,73

435,88

1 056,49

17 743,20

AIG PTE S.A.

Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A.

ING Nationale-Nederlanden

PTE PZU S.A. PTE Skarbiec-Emerytura S.A. SUMA *REDNIA

6,13 % 5,95 %

+ród!o: sprawozdania finansowe PTE, KNF.

1

Pierwotnie wysoko%' op!aty od sk!adki nie by!a limitowana, jej wysoko%' mog!a jednak male' wraz z tzw. sta#em cz!onkowskim, rozumianym jako okres, jaki up!yn"! od dnia zasilenia rachunku cz!onka funduszu pierwsz" sk!adk". Ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. zosta!a og!oszona w Dzienniku Ustaw w dniu 30 wrze%nia 2003 r. Jej przepisy wesz!y w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. St"d, dla osób, których sta# cz!onkowski na dzie( 15 pa&dziernika 2003 r. by! wystarczaj"cy do nabycia prawa do ni#szej op!aty od sk!adek, obowi"zuj" ich ni#sze wielko%ci, o ile nie s" wy#sze ni# maksymalne przewidziane ustaw".

11

W d!ugoterminowej perspektywie o wiele wa#niejszym &ród!em przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych b$dzie wynagrodzenie za zarz"dzanie funduszem. Jest ono pokrywane bezpo%rednio z aktywów funduszu. Kwota wynagrodzenia za zarz"dzanie funduszem nie jest limitowana. Wzrost warto%ci aktywów netto otwartych funduszy emerytalnych b$dzie powodowa! wzrost kwoty wynagrodzenia. Obni#a ona warto%' oszcz$dno%ci zgromadzonych na rachunkach wszystkich cz!onków funduszu. Sposób jej ustalania powoduje, #e nie jest ona widoczna dla ubezpieczonych – z rachunkowego punktu widzenia obni#a ona zyski z inwestycji lub powi$ksza strat$ z tego tytu!u. Aktualn" wysoko%' wynagrodzenia za zarz"dzanie funduszem ilustruje tabela 9. Tabela 9. Maksymalne stawki op!at za zarz"dzanie zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 136 ust. 2a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych Wysoko%' aktywów netto

Miesi$czna op!ata za zarz"dzanie otwartym funduszem od aktywów netto wynosi:

(w mln z!) Ponad

do

0

8.000

8.000

20.000

20.000

35.000

35.000

65.000

65.000

0,045 % warto%ci aktywów netto w skali miesi"ca 3,6 mln z! + 0,04 % nadwy#ki ponad 8.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca 8,4 mln z! + 0,032 % nadwy#ki ponad 20.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca 13,2 mln z! + 0,023 % nadwy#ki ponad 35.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca 20,1 mln z! + 0,015 % nadwy#ki ponad 65.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

,"czna wysoko%' wynagrodzenia powszechnych towarzystw emerytalnych za zarz"dzanie funduszami emerytalnymi wynios!a w 2007 r. 586,6 mln z!. W 1999 r. wszystkie fundusze emerytalne (poza jednym) wprowadzi!y w swoich statutach kwotowy limit op!aty za zarz"dzanie. W wi$kszo%ci przypadków limit ten by! na tyle du#y, #e nie mia! #adnego praktycznego znaczenia. Dla kilku funduszy stanowi! jednak powa#ne samoograniczenie przychodów2.

2

W raporcie Komisji Nadzoru Finansowego z 2008 r. „Konkurencja na rynku OFE” wskazuje si$ zw!aszcza na OFE AIG (rocznie 30 mln z!) i OFE Generali (rocznie 11,2 mln z!). Poniewa# wysoko%' tej op!aty, podobnie jak maj"cych mniejsze znaczenie op!at dla depozytariusza, jest ju# uwzgl$dniona w publikowanej stopie zwrotu OFE, obni#enie jej wysoko%ci pozwala na osi"ganie tym funduszom wy#szych stóp zwrotu i na przyk!ad udzia! w losowaniu nowych cz!onków przeprowadzanym przez ZUS.

12

Tabela 10. Wynagrodzenie PTE za zarz"dzanie OFE w 2007 r. Otwarty fundusz emerytalny

Warto%' aktywów netto OFE na dzie( 28.12.2007 r. (w z!) 2 952 826 072,26

Wynagrodzenie PTE za zarz"dzanie OFE w 2007 r. (w z!) 15 924 829,87

11 523 412 391,14

30 000 000,00

Allianz Polska OFE

3 465 335 356,39

17 664 508,24

AXA OFE

6 206 571 436,59

30 876 924,01

Bankowy OFE

4 288 842 956,63

22 389 289,39

37 494 096 244,08

158 431 810,00

OFE „DOM”

2 090 058 222,00

10 983 114,01

Generali OFE

5 286 740 196,57

11 233 088,63

32 952 290 295,51

120 000 000,00

Nordea OFE

4 986 886 140,37

25 578 512,76

Pekao OFE

2 258 091 232,09

11 622 217,07

OFE Pocztylion

2 839 947 422,43

14 610 989,96

OFE Polsat

1 282 879 152,72

6 678 717,88

OFE PZU „Z!ota Jesie(”

19 437 244 782,41

92 260 561,03

OFE Skarbiec-Emerytura

3 564 207 182,12

18 365 738,39

140 629 429 083,31

586 620 301,24

AEGON OFE AIG OFE

Commercial Union OFE BPH CU WBK

ING Nationale-Nederlanden Polska OFE

Razem

+ród!o: sprawozdania finansowe PTE, KNF. Zgodnie z przyj$t" przez organ nadzoru klasyfikacj", ponoszone przez powszechne towarzystwa emerytalne koszty dzia!alno%ci mo#na podzieli' na koszty systemowe, wynikaj"ce z przepisów prawa i na których wysoko%' towarzystwa maj" wp!yw w bardzo ograniczonym zakresie, oraz koszty pozasystemowe, których wielko%' towarzystwo mo#e kontrolowa', a ich poziom zale#y od realizowanej polityki spó!ki3. Na koszty systemowe, rozumiane jako obowi"zkowe obci"#enia ponoszone przez PTE z tytu!u zarz"dzania OFE, sk!adaj" si$: 1) koszty z tytu!u op!at za prowadzenie rejestru cz!onków funduszu, równie# agenta transferowego, 2) koszty z tytu!u op!at na funkcjonowanie Komisji Nadzoru Finansowego i Rzecznika Ubezpieczonych (proporcjonalne do przekazanej sk!adki), 3) koszty z tytu!u tworzenia w OFE rachunku premiowego, 4) koszty z tytu!u wp!at na rachunek cz$%ci podstawowej i dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego (proporcjonalne do warto%ci aktywów i przypisu sk!adki), 3

Taki podzia! kosztów funduszy prezentuje organ nadzoru, por. raporty „Konkurencja na rynku OFE”, Warszawa 2008, „Sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych w 2007 r.”, Departament Nadzoru Inwestycji Emerytalnych, Warszawa 2008 r.

13

5) koszty pokrycia niedoboru w OFE (zale#ne do relacji stopy zwrotu funduszu do minimalnej wymaganej stopy zwrotu), 6) koszty z tytu!u op!at transakcyjnych: nabycia lub zbycia aktywów OFE (w cz$%ci niepokrywanej z aktywów funduszu, przede wszystkim inwestycji zagranicznych), 7) koszty z tytu!u prowizji dla ZUS od sk!adek cz!onków OFE (proporcjonalne do przekazanych sk!adek), 8) koszty op!at za realizacj$ wyp!at transferowych dla ZUS i Krajowego Depozytu Papierów Warto%ciowych (zale#ne od kwoty wyp!at transferowych), 9) koszty z tytu!u pozosta!ych obowi"zkowych obci"#e( i op!at operacyjnych. Zgodnie z danymi KNF, w 2007 r. koszty systemowe powszechnych towarzystw emerytalnych osi"gn$!y !"czny poziom 423 mln z!. *rednio dla rynku koszty systemowe stanowi!y 0,34 % %redniej warto%ci aktywów netto OFE i 2,4 % warto%ci sk!adek przekazanych przez ZUS4. Koszty pozasystemowe na rynku PTE w 2007 r. osi"gn$!y !"czny poziom 574 mln z!. W tym zakresie najbardziej znacz"cymi pozycjami by!y koszty akwizycji oraz koszty bezpo%rednio zwi"zane z funkcjonowaniem spó!ki (wynagrodzenia i inne bezpo%rednie koszty zarz"dzania PTE). Koszty akwizycji stanowi!y %rednio 21 % przychodów zwi"zanych z zarz"dzaniem funduszem. Ogólne koszty zarz"dzania PTE zwi"zane bezpo%rednio z funkcjonowaniem towarzystwa (w tym m.in. wynagrodzenia, amortyzacja, koszty us!ug obcych, materia!ów i energii) wynios!y w 2007 r. blisko 184 mln z!. W skali ca!ego rynku najwi$kszy udzia! w kosztach zarz"dzania towarzystwem mia!y koszty wynagrodze(, us!ug obcych oraz ubezpiecze( spo!ecznych i innych %wiadcze(. Koszty z tytu!u wynagrodze( we wszystkich PTE w 2007 r. osi"gn$!y poziom 93,6 mln z! i stanowi!y %rednio po!ow$ kosztów ogólnych zarz"dzania towarzystwem. W 2007 r. wszystkie PTE osi"gn$!y zysk netto. Jego !"czna wysoko%' dla rynku wynios!a 688 mln z!, ale dynamika by!a ni#sza ni# w 2006 r. w porównaniu do 2005 r. Jedynie jeden podmiot uzyska! wynik netto ni#szy ni# rok wcze%niej. Wyniki finansowe (netto) poszczególnych towarzystw obrazuje tabela 11.

4

„Sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych w 2007 r.”, s. 17.

14

Tabela 11. Wynik netto PTE w latach 2005 – 2007 (w mln z!) Nazwa PTE

2005

ING Nationale-Nederlanden Polska PTE S.A. Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A. PTE PZU S.A. AIG PTE S.A. PTE BANKOWY S.A. AEGON PTE S.A. PTE Skarbiec-Emerytura S.A. Generali PTE S.A. PTE POLSAT S.A. Pekao Pioneer PTE S.A. Pocztylion-Arka PTE S.A. PTE „DOM” S.A. Nordea PTE S.A. PTE Allianz Polska S.A. AXA PTE S.A. Rynek

136,79 131,27 66,68 54,61 18,47 6,97 8,57 10,12 8,23 8,09 10,40 1,21 -0,53 7,83 -7,90 460,81

Rok 2006

Dynamika 2007

198,80 154,51 83,88 47,50 19,64 16,39 15,07 13,27 12,00 10,27 12,63 7,56 5,13 7,77 0,07 604,49

207,96 186,53 102,68 48,47 21,63 19,83 17,21 16,06 14,86 13,54 13,43 9,12 7,63 5,03 4,08 688,09

2007 do 2006 4,61 % 20,72 % 22,41 % 2,05 % 10,15 % 20,98 % 14,23 % 21,05 % 23,83 % 31,86 % 6,39 % 20,68 % 48,72 % -35,23 % 5875,16 % 13,83 %

+ród!o: „Sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych w 2007 r.”, Komisja Nadzoru Finansowego, Departament Nadzoru Inwestycji Emerytalnych, Warszawa 2008 r., s. 20.

PORÓWNANIE

WYNIKÓW

FINANSOWYCH

OFE

I

POWSZECHNYCH

TOWARZYSTW EMERYTALNYCH Dokonuj"c porównania wyników finansowych otwartych funduszy emerytalnych i zarz"dzaj"cych nimi powszechnych towarzystw emerytalnych, nale#y zwróci' uwag$ na fakt, #e wyniki towarzystw emerytalnych w znikomym stopniu zale#" od wyników zarz"dzanych przez nie otwartych funduszy emerytalnych. W 2006 r. na inwestowaniu przez powszechne towarzystwa emerytalne otwarte fundusze emerytalne zarobi!y !"cznie 15,2 mld z!. Nie by! to wynik z!y, nale#y jednak zwróci' uwag$, #e jego osi"gni$cie by!o mo#liwe w wyj"tkowo sprzyjaj"cych warunkach zewn$trznych (szczytu hossy na rynku gie!dowym). W 2007 r. !"czny zysk otwartych funduszy emerytalnych zmala! do 7 mld z!, aby w 2008 r. osi"gn"' warto%' ujemn" -14,9 mld z!.

15

Tabela 12. Wynik finansowy otwartych funduszy emerytalnych w latach 2006 – 2008 (w z!) OTWARTY FUNDUSZ EMERYTALNY AEGON OFE AIG OFE Allianz Polska OFE AXA OFE Bankowy OFE Commercial Union OFE BPH CU WBK Generali OFE ING OFE Nordea OFE Pekao OFE OFE Pocztylion OFE Polsat OFE PZU „Z!ota Jesie(” OFE Skarbiec-Emerytura OFE WARTA Razem

2008

2007

2006

- 279 166 527,38 z! - 1 130 490 547,89 z! - 324 146 775,46 z! - 574 268 423,85 z! - 430 265 645,16 z!

155 232 765,44 z! 674 392 835,95 z! 184 345 235,10 z! 297 974 156,36 z! 118 361 993,90 z!

335 063 301,00 z! 1 249 509 181,31 z! 374 143 302,84 z! 596 803 773,30 z! 456 652 650,62 z!

- 4 151 726 497,24 z! - 483 352 759,95 z! - 3 673 645 529,16 z! - 470 951 558,87 z! - 244 165 410,75 z! - 251 443 556,57 z! - 139 715 412,73 z! - 2 208 976 008,25 z! - 326 737 171,46 z! - 224 384 271,22 z! -14 913 436 095,94 z!

2 166 817 154,68 z! 239 596 508,75 z! 1 346 862 952,86 z! 219 704 192,80 z! 124 439 137,77 z! 100 475 355,19 z! 14 042 462,78 z! 1 085 389 993,94 z! 210 481 307,78 z! 67 658 049,29 z! 7 005 774 102,59 z!

3 893 020 706,12 z! 585 844 989,41 z! 3 566 018 266,69 z! 522 878 815,93 z! 298 797 013,94 z! 322 048 428,81 z! 186 254 994,60 z! 2 183 602 539,38 z! 405 611 711,78 z! 249 169 923,77 z! 15 225 419 599,50 z!

+ród!o: sprawozdania finansowe OFE, KNF. Niezale#nie od dramatycznego wyniku otwartych funduszy emerytalnych wynik finansowy PTE w 2008 r. b$dzie rekordowy. Ju# po trzech pierwszych kwarta!ach 2008 r. powszechne towarzystwa emerytalne zanotowa!y !"czny zysk netto na poziomie 619,6 mln z! (w ca!ym 2007 r. wynosi! on 696,2 mln z!). Tabela 13. Wynik netto PTE w latach 2006 – 2008 (w z!). Rok 2008 – pierwsze trzy kwarta!y. POWSZECHNE TOWARZYSTWO EMERYTALNE

2008 (III kwarta!y, dane przed audytem)

2007

2006

AEGON PTE S.A. AIG PTE S.A. PTE Allianz Polska S.A. AXA PTE S.A. PTE BANKOWY S.A. Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A. Generali PTE S.A. ING PTE S.A. Nordea PTE S.A. Pekao Pioneer PTE S.A. Pocztylion-Arka PTE S.A. PTE POLSAT S.A. PTE PZU S.A. PTE WARTA S.A. PTE Skarbiec-Emerytura Razem

16 054 230,73 z! 53 702 087,01 z! 12 076 487,79 z! 539 574,99 z! 19 120 271,74 z! 165 371 353,13 z! 17 158 383,70 z! 193 819 748,44 z! 5 055 657,22 z! 12 712 709,14 z! 15 391 886,37 z! 12 807 876,58 z! 92 779 114,16 z! 3 070 968,06 z! 619 660 349,06 z!

19 819 395,93 z! 49 432 613,41 z! 12 748 409,15 z! 3 628 476,18 z! 20 931 066,54 z! 186 542 200,76 z! 16 059 486,08 z! 208 138 539,58 z! 8 377 927,43 z! 13 552 192,94 z! 13 538 953,90 z! 15 216 522,46 z! 102 001 687,36 z! 9 048 726,53 z! 17 214 659,92 z! 696 250 858,17 z!

16 394 243,15 z! 47 500 635,08 z! 7 767 898,39 z! 68 285,62 z! 19 636 976,21 z! 154 511 865,79 z! 13 266 548,08 z! 198 804 420,49 z! 5 127 977,06 z! 10 269 968,55 z! 12 626 615,91 z! 12 003 485,10 z! 83 882 678,11 z! 7 560 375,18 z! 15 070 740,69 z! 604 492 713,41 z!

+ród!o: sprawozdania finansowe PTE, KNF. 16

W 2006 r. %redni wynik netto powszechnego towarzystwa emerytalnego w relacji do wyniku finansowego zarz"dzanego przez niego otwartego funduszu emerytalnego wyniós! 3,56 %. W 2007 r. wska&nik ten osi"gn"! warto%' 16,82 %. Ustalanie takiego wska&nika dla roku 2008 nie ma ekonomicznego sensu – wszystkie otwarte fundusze emerytalne odnotowa!y strat$. Tabela 14. Relacja wyniku netto PTE do wyniku finansowego zarz"dzanego otwartego funduszu emerytalnego w latach 2006 i 2007 Powszechne towarzystwo emerytalne AEGON PTE S.A. AIG PTE S.A. PTE Allianz Polska S.A. AXA PTE S.A. PTE BANKOWY S.A. Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A. Generali PTE S.A. ING PTE S.A. Nordea PTE S.A. Pekao Pioneer PTE S.A. Pocztylion-Arka PTE S.A. PTE POLSAT S.A. PTE PZU S.A. PTE WARTA S.A. PTE Skarbiec-Emerytura *rednia

2007 12,77 % 7,33 % 6,92 % 1,22 % 17,68 % 8,61 % 6,70 % 15,45 % 3,81 % 10,89 % 13,47 % 108,36 % 9,40 % 4,30 % 25,44 % 16,82 %

2006 4,89 % 3,80 % 2,08 % 0,01 % 4,30 % 3,97 % 2,26 % 5,57 % 0,98 % 3,44 % 3,92 % 6,44 % 3,84 % 1,86 % 6,05 % 3,56 %

+ród!o: obliczenia MPiPS. REKOMENDACJA ORGANU NADZORU I ISTNIEJ-CE PROJEKTY USTAW Na pocz"tku 2008 r. Komisja Nadzoru Finansowego przedstawi!a swoj" diagnoz$ sytuacji na rynku funduszy emerytalnych. W raporcie „Konkurencja na rynku OFE” Komisja wyrazi!a zaniepokojenie, czy istotny wymiar rynku, jakim jest konkurencja mi$dzy funduszami, jest w!a%ciwie realizowany5. W ocenie nadzoru towarzystwa emerytalne nie widz" potrzeby konkurencji cenowej, co mo#e wynika' z faktu, #e konsumenci nie wydaj" si$ by' specjalnie wyczuleni na cen$6. W raporcie stwierdzono, #e nawet je#eli niektóre towarzystwa emerytalne rozwa#a!y mo#liwo%' obni#enia ceny, to zniech$ca' ich do tego mog!a: 5 6

Raport „Konkurencja na rynku OFE”, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa 2008, s. 3. Tam#e, s. 33.

17

1) gro&ba wojny cenowej lub innych dzia!a( odwetowych konkurentów, 2) %wiadomo%', #e konkurenci nie kieruj" si$ cen" przy wyborze OFE7. Po ustabilizowaniu si$ udzia!ów podmiotów na rynku (czyli po 1999 r.) nie nast"pi! #aden ruch cen8 w celu pozyskania klientów, co %wiadczy o niskim poziomie konkurencyjno%ci w bran#y. Odnosz"c si$ do wprowadzonej w 2003 r. progresywnej metody naliczania op!aty od aktywów, Komisja Nadzoru Finansowego stwierdzi!a: „Nowelizacja ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z 2003 roku wprowadzi!a now" metod$ naliczania op!aty od aktywów – wprowadzono regresyjny system op!aty za zarz"dzanie, o stawce od 0,045% miesi$cznie za aktywa OFE do 8 miliardów z!, do 0,015% miesi$cznie od aktywów powy#ej 65 miliardów z!. Wprowadzono równie# mechanizm wynagradzania OFE za dobre wyniki inwestycyjne, przez tzw. rachunek premiowy, który w skali miesi"ca pozwala dodatkowo zyska' od 0 do 0,005% warto%ci aktywów netto. Maksymalny zysk z rachunku premiowego i najwy#sza stawka op!aty za zarz"dzanie daj" w sumie 0,05% miesi$cznie, czyli limit op!aty za zarz"dzanie w pierwotnej wersji ustawy. Fundusze zosta!y tak#e zobowi"zane, #eby do roku 2010 zachowa' limity kwotowe op!aty za zarz"dzanie ze swoich statutów. Nowe limity op!aty za zarz"dzanie czyni" oszcz$dzanie w OFE ta(szym dla cz!onków, a ich regresyjna struktura jest uzasadniona ekonomicznie, bowiem w zarz"dzaniu aktywami mamy do czynienia z wyra&nymi efektami skali. Z drugiej jednak strony, taki mechanizm mo#e zach$ca' klientów do wybierania wi$kszych podmiotów, poniewa# ceteris paribus b$d" one dla nich ta(sze – zagwarantuj" wy#szy kapita! emerytalny. Gdyby klienci byli bardzo wyczuleni na wysoko%' op!at, mechanizm ten móg!by nawet prowadzi' do wzrostu koncentracji, poniewa# cz!onkowie %wiadomie wybieraliby ta(sze (wi$ksze) fundusze.”9. Materialnym wyrazem zaniepokojenia brakiem konkurencji cenowej mi$dzy funduszami emerytalnymi s" równie# dwa ubieg!oroczne poselskie projekty ustaw o zmianie ustawy o organizacji funkcjonowania funduszy emerytalnych (druki sejmowe nr 668 i 755). Zgodnie z pierwszym z projektów od dnia 1 stycznia 2009 r. otwarte fundusze emerytalne (OFE) mia!y pobiera' op!aty od sk!adki w wysoko%ci nieprzekraczaj"cej 3,5 % kwoty sk!adek przekazywanych przez Zak!ad Ubezpiecze( Spo!ecznych do OFE. 7

Fundusze, które wprowadzi!y znacz"ce najni#sze stawki wynagrodzenia za zarz"dzanie nie osi"gn$!y sukcesu rynkowego, a fundusz, który jako jedyny ma ni#sz" ni# maksymalna wysoko%' op!aty od sk!adki dla nowych klientów, ma ni#sze ni# przeci$tne wyniki sprzeda#y. 8 Oprócz wymuszonego ustaw" z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1651). 9 Tam#e, s. 34.

18

Wnioskodawcy w uzasadnieniu projektu wskazali, #e towarzystwa emerytalne nie konkuruj" mi$dzy sob" i niemal wszystkie pobieraj" 7 % op!aty od sk!adki, a wi$c maksymalny limit, jaki przewiduje ustawa. Wnioskodawcy zauwa#aj", #e wol" ustawodawcy by!o zach$cenie do konkurowania mi$dzy funduszami, które z roku na rok dysponuj" wi$kszym kapita!em przysz!ych emerytów i tym samym z roku na rok inwestuj" coraz wi$ksze kwoty %rodków w nich zgromadzonych. Jednocze%nie w ocenie wnioskodawców, sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych (PTE), zarz"dzaj"cych OFE, jest

bardzo

dobra,

a

utrzymywanie

si$

wysokich

kosztów

ich

funkcjonowania

jest nieuzasadnione, a wr$cz sztuczne i szkodliwe dla przysz!ych %wiadczeniobiorców. Koszty te ponosz" przyszli emeryci, co wi"#e si$ z tym, #e mniejsza cz$%' ich sk!adek jest obecnie inwestowana – ni#sze b$d" w zwi"zku z tym ich przysz!e %wiadczenia. Drugi z projektów przewidywa! wy!"czenie mo#liwo%ci !"czenia si$ funduszy emerytalnych mi$dzy sob", obni#enie wysoko%ci wynagrodzenia za zarz"dzanie zgodnie z tabel" 15 i pobieranie w okresie od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. op!aty wy!"cznie w formie potr"cenia okre%lonej procentowo kwoty z wp!acanych sk!adek, w wysoko%ci ustalonej w statucie, jednak nie wy#szej ni#: 1) 3,5 % kwoty z wp!aconych sk!adek w latach 2009 – 2010, 2) 3 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2011, 3) 2,5 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2012, 4) 2 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2013. Tabela 15. Maksymalne stawki op!at za zarz"dzanie zgodnie z art. 1 pkt 8 poselskiego projektu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i niektórych innych ustaw (druk 755) Wysoko%' aktywów netto (w mln z!)

Ponad 8.000

Miesi$czna op!ata za zarz"dzanie otwartym funduszem od aktywów netto wynosi:

do 8.000

0,031 % warto%ci aktywów netto w skali miesi"ca

20.000

2,48 mln z! + 0,028 % nadwy#ki ponad 8.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

20.000

35.000

5,84 mln z! + 0,022 % nadwy#ki ponad 20.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

35.000

65.000

9,14 mln z! + 0,016 % nadwy#ki ponad 35.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

65.000

13,94 mln z! + 0,01 % nadwy#ki ponad 65.000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

19

W ocenie autorów tego projektu dosz!o do znacz"cej koncentracji rynku otwartych funduszy

emerytalnych.

W

efekcie

ograniczona

zosta!a

konkurencja

wynikami

inwestycyjnymi oraz praktycznie zanik!a wyst$puj"ca w pierwszym okresie funkcjonowania systemu konkurencja cenowa. Prowadzi to do ryzyka znacz"cego ograniczenia poziomu %wiadcze( z nowego systemu. Poniewa# kluczowe dla obecnych cz!onków OFE jest, jakie %rodki uda im si$ zgromadzi' na emerytur$ kapita!ow", a na wysoko%' tych aktywów istotny wp!yw ma efektywno%' inwestycji OFE oraz koszty ponoszone przez cz!onków OFE, to w celu zwi$kszenia efektywno%ci inwestycji OFE projektodawcy proponuj" zahamowanie procesu tzw. konsolidacji OFE, która ogranicza w istotny sposób konkurencj$ mi$dzy OFE. Skutkuje to ograniczeniem konkurencji wynikami inwestycyjnymi oraz zanikiem konkurencji cenowej, co wymusza na pa(stwie administracyjn" ingerencj$ w wysoko%' op!at. Odnosz"c si$ do konkurencji cenowej na rynku, projektodawcy zauwa#aj" jej wyra&ny zanik. Po wprowadzeniu w 2003 r. maksymalnego poziomu prowizji od sk!adki, wszystkie podmioty, poza jednym, ustali!y pobierane przez siebie prowizje na maksymalnym poziomie. Jednocze%nie OFE podj$!y dzia!ania w celu zaprzestania konkurencji cenowej w zakresie op!at za zarz"dzanie. Te podmioty, których poziom aktywów zbli#a! si$ do poziomu, w którym znaczenie zaczyna! odgrywa' zapisany w statucie OFE limit kwotowy, podj$!y próby zniesienia tego ograniczenia. Projektodawcy uznaj" za konieczn" kontynuacj$ administracyjnej ingerencji w poziom op!at pobieranych przez OFE, uzasadniaj"c j" wysok" koncentracj" rynku OFE, procesem tzw. konsolidacji oraz zanikiem konkurencji cenowej i wynikami inwestycyjnymi. W ocenie wnioskodawców projekt jest wyrazem ich troski o to, aby koszty zarz"dzania kapita!em przysz!ych emerytów maksymalnie uwolni' od obci"#e( za zarz"dzanie, tym bardziej #e tak znacznej ewolucji uleg!y parametry ekonomiczne i gospodarcze otoczenia. Projektodawcy zdaj" sobie równie# spraw$ z tego, jak kapitalne znaczenie dla warto%ci pieni"dza w czasie ma obci"#enie wp!acanych kwot op!at" za zarz"dzanie zw!aszcza na pocz"tku okresu. W stanowiskach Rz"du do obu poselskich projektów ustaw Rada Ministrów podzieli!a wyra#on"

przez

projektodawców

trosk$

o

poziom

oszcz$dno%ci

gromadzonych

w otwartych funduszach emerytalnych. Rada Ministrów dostrzeg!a jednak zagro#enia, które mog!yby wynika' z przyj$cia proponowanych przepisów: 20

1) znacz"cego pogorszenia sytuacji towarzystw emerytalnych zarz"dzaj"cych ma!ymi i %rednimi funduszami emerytalnymi, 2) utrwalenia dominuj"cej pozycji trzech najwi$kszych podmiotów na rynku, 3) zwi$kszenia barier wej%cia na rynek, 4) przyspieszenia procesów koncentracji rynku. Jednocze%nie Rada Ministrów zadeklarowa!a, #e po zako(czeniu prac nad zasadami wyp!at emerytur kapita!owych (%wiadcze( z II filaru) przedstawi Sejmowi RP kompleksow" nowelizacj$ ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zwi"zan" z jednoczesn" dywersyfikacj" portfeli inwestycyjnych otwartych funduszy emerytalnych i wska&ników s!u#"cych ocenie efektywno%ci ich inwestycji. Jednocze%nie Rada Ministrów wyrazi!a nadziej$, #e w ten sposób uda si$ unikn"' zagro#e(, na które wskaza!a w powy#szym stanowisku. Stanowisko Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych Najlepszym komentarzem, który mo#e pos!u#y' do opisu skutków planowanych zmian, jest stanowisko Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych z czerwca 2008 r. W stanowisku tym Izba stwierdzi!a: „W dyskusji nad efektywno%ci" Otwartych Funduszy Emerytalnych i ich wp!ywem na wysoko%' przysz!ych emerytur, pojawia si$ energicznie promowany postulat radykalnego i jak najszybszego zmniejszenia op!aty od sk!adki. Krok ten, zdaniem cz$%ci mediów, które wspieraj" propozycj$, ma zwi$kszy' kapita! emerytalny, a przez to wyra&nie podnie%' wyp!acane z funduszy emerytury. Skuteczno%' takiej metody powi$kszania emerytur mo#na zweryfikowa'. W analizie, która w tym celu zosta!a przeprowadzona, przyj$to: a) obni#enie op!aty od sk!adki do 3,5% od pocz"tku 2009 r. b) zgromadzony na koncie emerytalnym w ko(cu 2008 r. kapita! 10000 z! c) regularnie wp!acan" sk!adk$ miesi$czn", w wysoko%ci 100 z! w roku 2008 d) %rednioroczny wzrost p!ac w wysoko%ci 3% e) 30-letni dalszy okres cz!onkostwa w funduszu i gromadzenia %rodków, liczony od 2009 r. Rozpatrywano trzy scenariusze gromadzenia kapita!u: 1.

przy zachowaniu op!aty od sk!adki zgodnie z obecnie obowi"zuj"cymi przepisami i 5% rocznej stopie zwrotu, 21

2.

przy obni#eniu op!aty od sk!adki do 3,5% od pocz"tku 2009 r. i 5% rocznej stopie zwrotu,

3. przy zachowaniu op!aty od sk!adki zgodnie z obecnie obowi"zuj"cymi przepisami i 5,5% rocznej stopie zwrotu. SCENARIUSZ III op!aty zgodnie z SCENARIUSZ II obowi"zuj"cymi op!aty obni#one, stopa przepisami, stopa zwrotu 5% rocznie zwrotu 5,5% rocznie

SCENARIUSZ I op!aty zgodnie z obowi"zuj"cymi przepisami, stopa zwrotu 5% rocznie suma sk!adek netto przez 30 lat (2009 – 2038) kapita! na koniec 2038 ró#nice w sumie sk!adek vs scenariusz I ró#nice kapita!u na koniec 2038 vs scenariusz I

56 587

56 745

56 587

158 416

159 037

174 462

-

158

-

-

622

16 046

Jak wynika z drugiego ze scenariuszy, na skutek obni#enia op!aty od sk!adki w stosunku do obecnie obowi"zuj"cych przepisów, na rachunek cz!onka wp!yn$!oby zaledwie o 158 z! wi$cej. W wyniku inwestowania przez kolejne 30 lat zaoszcz$dzonych dzi$ki obni#ce %rodków, zgromadzona na rachunku emerytalnym kwota mo#e by' wy#sza o oko!o 622 z!, co stanowi zaledwie 0,4% ca!o%ci kapita!u. Wysoko%' miesi$cznego %wiadczenia emerytalnego zale#y od ró#nych czynników i najcz$%ciej waha si$ od 4 do 5,5 z! za 1000 z! zgromadzonego kapita!u (tak przyj$to m.in. w uzasadnieniu do projektu ustawy o wyp!atach emerytur kapita!owych, MPiPS). Uwzgl$dniaj"c to za!o#enie, 622 z! wi$cej w zgromadzonym kapitale prze!o#y si$ na 2,8 z! miesi$cznej emerytury za 30 lat. Kluczowy wp!yw na wysoko%' zgromadzonego kapita!u na rachunku w OFE – a w konsekwencji na wielko%' emerytury – ma stopa zwrotu, d!ugo%' oszcz$dzania oraz wysoko%' sk!adki. Je#eli np. %rednioroczna stopa zwrotu osi"gn$!aby nie 5%, a o pó! procent wi$cej – 5,5%, jak za!o#ono w trzecim scenariuszu, to ró#nica w zgromadzonym kapitale po 30 latach

22

inwestowania wyniesie kilkana%cie tysi$cy z!otych, co przek!ada!oby si$ na miesi$czn" emerytur$ wy#sz" o ok. 70 z!.”10. Aby osi"gn"' ten cel, Izba proponuje zmiany prawne, które maj" powi$kszy' spektrum dost$pnych funduszom emerytalnym instrumentów finansowych i umo#liwi' zró#nicowanie polityki inwestycyjnej otwartych funduszy emerytalnych. Proponowane dzia!anie W dniu 29 stycznia 2009 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Spo!ecznej przedstawi!o Komitetowi

Rady

Ministrów

projekt

za!o#e(

nowelizacji

ustawy

o

organizacji

i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Projekt za!o#e( zawiera! wst$pne propozycje: 1) utworzenia funduszy emerytalnych o ró#nym poziomie ryzyka, 2) obni#enia poziomu ponoszonych przez ubezpieczonych op!at i kosztów dzia!ania funduszy, 3) wzrostu

adekwatno%ci

kapita!owej

gwarancji

bezpiecze(stwa

funduszu

i towarzystwa emerytalnego, 4) modyfikacji systemu oceny wyników i wynagradzania PTE za osi"gane wyniki, 5) zmiany zasad akwizycji. Nie jest mo#liwe szybkie uzgodnienie sposobu dywersyfikacji portfeli inwestycyjnych OFE, a tak#e dokonania innych, powa#nych i niezb$dnych dzia!a(. Konieczne sta!o si$ wi$c dokonanie podzia!u realizowanego dzia!ania i przedstawienia Sejmowi RP w pierwszej kolejno%ci projektu zmiany systemu op!at i kosztów obci"#aj"cych cz!onków OFE. Pozwoli to mie' nadziej$ na wypracowanie szerszego konsensusu. Projektowana ustawa przekazuje wi$c kwesti$ op!at do pierwszej nowelizacji, co stanowi wyraz uznania jej za priorytetow", w szczególno%ci ze wzgl$du na stopie( zaawansowania prac Sejmu RP w tym zakresie. Nale#y doda', #e Rada Ministrów w swoich stanowiskach do ww. projektów ustaw, wskazuj"c na pewne ich niedomagania, wnios!a o wspólne procedowanie tych projektów ustaw wraz z projektem rz"dowym. W cytowanym stanowisku Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych zwrócono uwag$ na fakt, #e zwi$kszenie %redniorocznej stopy zwrotu OFE o 0,5 % powoduje ró#nic$ w zgromadzonym kapitale wynosz"c" kilkana%cie tysi$cy z!otych, co mo#e prze!o#y' si$ na emerytur$ wy#sz" o oko!o 70 z!.

10

+ród!o: http://www.igte.com.pl/matiinf/2008/007.html.

23

Cel ten mo#na osi"gn"' na dwa sposoby. Po pierwsze, tak jak proponuje Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych, nale#y rozwa#a', w jaki sposób uczyni' inwestycje otwartych funduszy emerytalnych bardziej zyskownymi. Rezultat takiego dzia!ania w postaci wy#szej o oko!o 70 z! miesi$cznej emerytury ma jednak charakter zdarzenia przysz!ego i niepewnego, a co za tym idzie nie gwarantuje osi"gni$cia rezultatu w postaci wy#szej emerytury. Drugim sposobem osi"gni$cia takiego celu jest obni#enie kosztów zwi"zanych z uczestnictwem w funduszu emerytalnym. Taki sam efekt jak zwi$kszenie %redniorocznej stopy zwrotu o 0,5 punktu procentowego daje obni#enie wysoko%ci wynagrodzenia za zarz"dzanie funduszem emerytalnym11. W odró#nieniu od ewentualnych przysz!ych i niepewnych zysków wynikaj"cych z powi$kszenia katalogu lokat otwartych funduszy emerytalnych obni#ka pobieranych przez PTE op!at i wynagrodze( przek!ada si$ bezpo%rednio i z pewno%ci" na wy#sz" kwot$ przysz!ej emerytury cz!onka funduszu. Niniejszy projekt stanowi propozycj$ nowego uregulowania formy pobierania i wysoko%ci op!at, przy jednoczesnym uznaniu, #e zbyt daleko id"ce obni#enie rentowno%ci powszechnych towarzystw emerytalnych, a tak#e w sposób po%redni obni#enie rentowno%ci wniesionych przez akcjonariuszy towarzystw emerytalnych kapita!ów, mo#e spowodowa' przyspieszenie procesu konsolidacji na rynku emerytalnym, zmniejszenie konkurencji osi"ganymi wynikami inwestycyjnymi oraz dalsze pogorszenie bezpiecze(stwa %rodków gromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych w dobie obecnego kryzysu finansowego. Projekt przewiduje jednoczesne obni#enie op!aty od sk!adki i wprowadzenie limitu wynagrodzenia za zarz"dzanie. Pierwsze z dzia!a( – przyspieszenie wprowadzenia obni#ki op!at od sk!adki i ustalenie jej na poziomie 3,5 % ju# w 2009 r., zamiast w 2014 r. (jak zapisano w ustawie z 2003 r.), mo#e, zgodnie z wyliczeniami Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych, zwi$kszy' emerytur$ o 2,80 z! miesi$cznie. O ile ustalona stopa procentowa op!aty od sk!adki wp!ywaj"cej do funduszu jest w pe!ni ekwiwalentna op!acie ustalanej wed!ug takiej samej stopy procentowej od wyp!aty z funduszu (w szczególno%ci 3,5 % warto%ci oszcz$dno%ci), to wynagrodzenie pobierane

11

*ci%le rzecz bior"c, w przypadku wi$kszo%ci funduszy oznacza!oby to rezygnacj$ z wynagrodzenia za zarz"dzanie i wp!at na rachunek premiowy. Dzia!anie takie nie jest przedmiotem nowelizacji, a powy#sza teza s!u#y jedynie ilustracji wp!ywu wysoko%ci kosztów oraz op!at obci"#aj"cych cz!onków OFE na wysoko%' ich przysz!ych %wiadcze(.

24

z aktywów funduszu za zarz"dzanie wp!ywa o wiele silniej na kwot$ zgromadzonych oszcz$dno%ci. Przyjmuj"c nast$puj"ce za!o#enia: 1) sk!adka miesi$czna 100 z!, 2) tempo wzrostu wynagrodze( wynosi 2 %, 3) stopa zwrotu otwartego funduszu emerytalnego, bez uwzgl$dnienia wynagrodzenia za zarz"dzanie i podobnych sk!adników kosztów, wynosi 3 %, 4) wynagrodzenie za zarz"dzanie wynosi 0,5 % (co odpowiada dzisiejszej !"cznej stopie wynagrodzenia za zarz"dzanie i wp!at na rachunek premiowy) i stosuj"c model kapitalizacji rocznej, to po czterdziestu latach oszcz$dzania mo#na oczekiwa', #e na rachunku cz!onka OFE znalaz!oby si$: 1) gdyby towarzystwo emerytalne nie pobiera!o #adnych op!at – 130 274 z!, 2) gdyby towarzystwo emerytalne pobiera!o jedynie op!at$ od sk!adki – 125 714 z! (mniej o 3,5 %), 3) gdyby pobiera!o jedynie wynagrodzenie za zarz"dzanie – 117 347 z! (mniej o 9,92 %), 4) gdy pobiera jednocze%nie op!at$ od sk!adki i wynagrodzenie za zarz"dzanie – 113 240 z! (mniej o 13,08 %). Poni#sza tabela ilustruje wp!yw ró#nych kombinacji wysoko%ci stóp zwrotu funduszu emerytalnego i wynagrodzenia powszechnego towarzystwa emerytalnego potr"canego z aktywów funduszu na kwot$ zgromadzonych w OFE oszcz$dno%ci. Tabela 16. Wp!yw op!at pobieranych przez PTE na zmniejszenie kwoty oszcz$dno%ci zgromadzonych przez ubezpieczonego roczna stopa zwrotu OFE wynagrodzenie potr"cane z aktywów wp!yw wynagrodzenia za zarz"dzanie wp!yw obu op!at wynagrodzenie potr"cane z aktywów wp!yw wynagrodzenia za zarz"dzanie wp!yw obu op!at wynagrodzenie potr"cane z aktywów wp!yw wynagrodzenia za zarz"dzanie wp!yw obu op!at

3% 9,92 % 13,08 % 11,76 % 14,85 % 8,04 % 11,26 %

4% 0,50 % 10,38 % 13,52 % 0,60 % 12,30 % 15,37 % 0,40 % 8,42 % 11,62 %

5% 10,82 % 13,94 % 12,81 % 15,86 % 8,77 % 11,96 %

+ród!o: obliczenia MPiPS. Nale#y wskaza', #e im wy#sza stopa zwrotu funduszu, tym wy#sze !"czne wynagrodzenie towarzystwa emerytalnego za zarz"dzanie rachunkiem klienta. Przy tym

25

samym poziomie stóp zwrotu, im ni#sze !"czne wynagrodzenie pobierane z aktywów funduszu, tym wi$ksza kwota oszcz$dno%ci zgromadzonych na rachunku klienta. Aby zapobiec nadmiernej koncentracji rynku i nie spowodowa' zapa%ci finansowej PTE zarz"dzaj"cych ma!ymi i %rednimi funduszami emerytalnymi, projekt przewiduje wprowadzenie ograniczenia maksymalnej wysoko%ci op!aty za zarz"dzanie. Rozwi"zanie takie pozwoli unikn"' wzrostu koncentracji na rynku funduszy i przyniesie korzy%ci wszystkim ubezpieczonym. Powy#sze rozwi"zanie chroni interesy akcjonariuszy PTE zarz"dzaj"cych ma!ymi i %rednimi towarzystwami emerytalnymi, pozwalaj"c im pozyska' w d!u#szej perspektywie zwrot poniesionych nak!adów. Ze wzgl$du na brak mo#liwo%ci rezygnacji przez ubezpieczonego z cz!onkostwa w funduszu emerytalnym nie jest mo#liwe obni#enie poziomu op!at i kosztów obci"#aj"cych ubezpieczonych w inny sposób. Poniewa# wynagrodzenie powszechnego towarzystwa emerytalnego za zarz"dzanie funduszem nie jest jedynym &ród!em przychodów towarzystw emerytalnych, a jak ju# wielokrotnie wspomniano, rozwa#a' nale#y zwi$kszenie bod&ców s!u#"cych wynagradzaniu PTE za osi"gane wyniki inwestycyjne, to wprowadzenie kwotowego limitu op!aty za zarz"dzanie OFE nie spowoduje, #e od pewnego momentu pozyskiwanie nowych klientów przez fundusz nie b$dzie mia!o ekonomicznego sensu dla powszechnego towarzystwa emerytalnego. Nie ma równie# zagro#enia podwa#enia ekonomicznego sensu zwi$kszania efektywno%ci funduszu celem przyci"gni$cia nowych klientów. Wr$cz przeciwnie, wobec oczekiwanego zahamowania konkurencji za pomoc" rozbudowy i inwestycji w sieci sprzeda#y, powszechne towarzystwa emerytalne powinny skupi' si$ na swojej misji – osi"ganiu jak najlepszych wyników inwestycyjnych, co jest wszak celem dzia!ania ka#dego funduszu emerytalnego. Opis proponowanej regulacji W zakresie propozycji zmian w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych projekt proponuje wprowadzenie nast$puj"cych zmian. 1) w art. 134 zaproponowano nowe brzmienie ust. 1, w my%l którego otwarty fundusz emerytalny b$dzie móg! pobiera' op!aty wy!"cznie w formie potr"cenia okre%lonej

26

procentowo kwoty z wp!acanych sk!adek, nie wi$kszej ni# 3,5 %, z tym #e potr"cenia dokonywa'

b$dzie

przed

przeliczeniem

sk!adek

na

jednostki

rozrachunkowe.

Wprowadzenie tej regulacji oznacza obni#enie %rednio o po!ow$ op!aty od sk!adki z obecnych ok. 7 % do 3,5 %. Nale#y zauwa#y', #e zawarcie w niniejszym projekcie ustawy ww. rozwi"zania jest przyspieszeniem wej%cia w #ycie przepisu w brzmieniu okre%lonym w art. 1 pkt 53 lit. a ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1651), który mia! wej%' w #ycie w dniu 1 stycznia 2014 r. W zwi"zku z wcze%niejszymi zmianami ust. 1 jednocze%nie dokonano korekty legislacyjnej tego przepisu przez zmian$ dotychczasowej tre%ci zdania wst$pnego (usuni$cie wyrazów „w nast$puj"cy sposób”) oraz odej%cie od wyliczenia w punktach, które utraci!o uzasadnienie w zwi"zku z uchyleniem 2 z 3 punktów w tym ust$pie,

2) w art. 136 zaproponowano nowe brzmienie ust. 2a w zakresie nowego tabelarycznego okre%lenia skali wysoko%ci aktywów netto do wysoko%ci miesi$cznej op!aty za zarz"dzanie OFE. Zgodnie z propozycj", OFE b$dzie móg! pokrywa' bezpo%rednio ze swoich aktywów tak#e koszty zarz"dzania funduszem przez towarzystwo wed!ug stawki ustalonej w statucie, jednak nieprzekraczaj"cej kwot obliczonych wed!ug nast$puj"cej skali: Wysoko%' aktywów netto (w mln z!) ponad

Miesi$czna op!ata za zarz"dzanie otwartym funduszem od aktywów netto wynosi:

do 8 000

0,045 % warto%ci aktywów netto w skali miesi"ca

8 000

20 000

3,6 mln z! + 0,04 % nadwy#ki ponad 8 000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

20 000

35 000

8,4 mln z! + 0,032 % nadwy#ki ponad 20 000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca

35 000

45 000

13,2 mln z! + 0,023 % nadwy#ki ponad 35 000 mln z! warto%ci aktywów netto, w skali miesi"ca 15,5 mln z!

45 000

Kwota ta jest obliczana na ka#dy dzie( ustalania warto%ci aktywów netto funduszu i p!atna w ostatnim dniu roboczym ka#dego miesi"ca. Jednocze%nie w celu usuni$cia z obrotu prawnego przepisów stoj"cych w sprzeczno%ci z celami niniejszej nowelizacji ustawy, a w szczególno%ci ze zmianami proponowanymi w art. 1 projektu ustawy, w art. 2 projektu ustawy proponuje si$ uchyli' nast$puj"ce przepisy 27

ustawy

z

dnia

27

sierpnia

2003

r.

o

zmianie

ustawy

o

organizacji

i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw, zwanej dalej „ustaw" nowelizacyjn" z 2003 r.”: 1) w art. 1 w pkt 53 lit. a, który to przepis mia! okre%li' nowe brzmienie art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, wskazuj"c, #e pobieranie op!aty od sk!adki ma odbywa' si$ w formie potr"cenia okre%lonej procentowo kwoty z wp!acanych sk!adek, nie wi$kszej ni# 3,5 %, z tym #e potr"cenia dokonuje si$ przed przeliczeniem sk!adek na jednostki rozrachunkowe. Przepis w takim brzmieniu mia! wej%' w #ycie z dniem 1 stycznia 2014 r., 2) art. 6 ustawy nowelizacyjnej z 2003 r., okre%laj"cy, #e w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. otwarty fundusz emerytalny mo#e pobiera' op!aty wy!"cznie w formie potr"cenia okre%lonej procentowo kwoty z wp!acanych sk!adek, z tym #e potr"cenia dokonuje si$ przed przeliczeniem sk!adek na jednostki rozrachunkowe w wysoko%ci ustalonej w statucie, jednak nie wy#szej ni#: a) 7 % kwoty z wp!aconych sk!adek w latach 2004 – 2010, b) 6,125 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2011, c) 5,25 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2012, d) 4,375 % kwoty z wp!aconych sk!adek w roku 2013, 3) art. 7 ustawy nowelizacyjnej z 2003 r., zgodnie z którym w okresie do dnia 31 grudnia 2010 r.: a) koszty zarz"dzania otwartym funduszem przez towarzystwo, o których mowa w art. 136 ust. 2a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, w brzmieniu nadanym ustaw" nowelizacyjn" z 2003 r., nie mog" przekroczy' maksymalnej wysoko%ci kosztów zarz"dzania funduszem, pokrywanych bezpo%rednio ze swoich aktywów w kwocie ustalonej w statucie w dniu wej%cia w #ycie ww. ustawy, b) organ nadzoru mo#e wyrazi' zgod$ na podwy#szenie kwoty, o której mowa w lit. a, je#eli jest to uzasadnione konieczno%ci" zapewnienia konkurencji pomi$dzy otwartymi funduszami lub interesem cz!onków otwartego funduszu,

28

4) art. 13 ustawy nowelizacyjnej z 2003 r., w my%l którego w okresie do dnia 31 grudnia 2013 r. otwarty fundusz emerytalny mo#e podwy#szy' wysoko%' op!aty pobieranej w formie potr"cenia okre%lonej procentowo kwoty z wp!aconych sk!adek, okre%lonej w statucie otwartego funduszu w dniu wej%cia w #ycie niniejszej ustawy, zgodnie z art. 6 ustawy nowelizacyjnej z 2003 r., 5) art. 16 pkt 8 ustawy nowelizacyjnej z 2003 r. okre%laj"cy, #e art. 1 pkt 53 lit. a ustawy nowelizacyjnej z 2003 r. ma wej%' w #ycie z dniem 1 stycznia 2014 r., zmieniaj"c w art. 134 w ust. 1 brzmienie pkt 1. W art. 3 projektu zawarto przepis dostosowuj"cy, wskazuj"c, #e otwarte fundusze emerytalne dostosuj" swoje statuty do przepisów ustawy. Jednocze%nie przepis w ust. 2 nak!ada na otwarte fundusze emerytalne obowi"zek z!o#enia do Komisji Nadzoru Finansowego wniosków o wydanie zezwolenia na ww. zmian$ statutów nie pó&niej ni# do dnia 31 pa&dziernika 2009 r. Okre%lenie tego terminu wynika z konieczno%ci zapewnienia równie# odpowiednio d!ugiego czasu potrzebnego dla Komisji Nadzoru Finansowego na rozpatrzenie ww. wniosków, nie pó&niej jednak ni# do dnia 1 stycznia 2010 r. Przyj$cie takiego rozwi"zania jest uzasadnione tym, #e post$powanie KNF musi zak!ada' konieczno%' uwzgl$dnienia czasu potrzebnego na ewentualne uzupe!nienia wniosków przez otwarte fundusze emerytalne oraz faktem, #e Komisja jako cia!o kolegialne rozpatruje wnioski i podejmuje decyzje na posiedzeniach. Art. 4 projektu okre%la, #e ustawa wchodzi w #ycie z dniem 1 stycznia 2010 r., z wyj"tkiem art. 3 (dotycz"cego dostosowania statutów), który wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. Dzi$ki przyj$ciu takiego rozwi"zania utrzymana zostanie w niezak!ócony sposób podstawa prawna do pobierania op!at, przy jednoczesnym umo#liwieniu wej%cia w #ycie przepisów o obni#eniu op!at i p!ynnego uruchomienia nowego mechanizmu prawnego. Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy nie podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisów dotycz"cych notyfikacji norm i aktów prawnych.

29

OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Wskazanie podmiotów, na które oddzia!uje akt normatywny Zakres podmiotowy oddzia!ywania regulacji obejmuje cz!onków otwartych funduszy emerytalnych, otwarte fundusze emerytalne i zarz"dzaj"ce nimi powszechne towarzystwa emerytalne, które s" adresatami projektowanych norm prawnych. Regulacja zwi$ksza kwot$ %rodków alokowanych na rachunkach ubezpieczonych w otwartych funduszach emerytalnych i przyspiesza unifikacj$ systemu op!at pobieranych przez zarz"dzaj"cych funduszami. Efektywna wysoko%' %rednich op!at pobieranych od sk!adki w ostatnich latach ro%nie, co nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia z punktu widzenia efektywno%ci systemu emerytalnego i potwierdza tez$ o zaniku konkurencji cenowej mi$dzy towarzystwami emerytalnymi i konieczno%ci interwencji w system. W roku 2005 Zak!ad Ubezpiecze( Spo!ecznych przekaza! do OFE nieco ponad 14 mld z!, a z tytu!u op!aty od sk!adki pobrano 818,5 mln z!, co oznacza, #e jej efektywna stawka wynios!a 5,84 %. W roku 2008 do OFE przekazano 20,5 mld z!, a z tytu!u op!aty od sk!adki PTE otrzyma!y 1,2 mld z!, a efektywna stawka op!aty wynios!a 6,01 %. Wysoko%' efektywnej op!aty od sk!adki (relacji przychodów PTE z tego tytu!u do warto%ci przekazanej przez ZUS do otwartych funduszy emerytalnych sk!adki) ilustruje wykres 1. Wykres 1. Procentowa wysoko%' efektywnej op!aty od sk!adki w latach 2005 – 2008. 6,05%

6,01%

6,00% 5,95% 5,90% 5,85%

5,94%

5,95%

2006

2007

5,84%

5,80% 5,75% 2005

2008

Efektywna op!ata od sk!adki

+ród!o: dane z ZUS i KNF, obliczenia MPiPS. Ze wzgl$du na brzmienie statutów otwartych funduszy emerytalnych wysoko%' op!aty za zarz"dzanie podlega do dnia 31 grudnia 2010 r. ograniczeniom we wszystkich poza 30

jednym z podmiotów. Ograniczenie polega na niezale#nym od warto%ci podanych w tabeli w art. 136 ust. 2a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych okre%leniu maksymalnej warto%ci op!aty za zarz"dzanie funduszem, co odpowiada zdefiniowaniu progu warto%ci aktywów netto otwartych funduszy emerytalnych, powy#ej którego op!ata za zarz"dzanie przestaje rosn"'. W przypadku poszczególnych otwartych funduszy emerytalnych kwoty te kszta!tuj" si$ nast$puj"co: 1. AEGON OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 15 mln z!, 2. AIG OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 2,5 mln z!, 3. Allianz Polska OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 10 mln z! 4. AXA OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 50 mln z!, 5. Bankowy OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 10 mln z!, 6. Commercial Union OFE BPH CU WBK: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 500 mln z!, 7. Generali OFE: zgodnie z tabel", koszty nie mog" przekroczy' kwoty 11 233 088,63 z! w skali roku, 8. ING Nationale-Nederlanden Polska OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 10 mln z!, 9. Nordea OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 5 mln z!, 10. Pekao OFE: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 10 mln z!, 11. OFE Pocztylion: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 20 mln z!, 12. OFE Polsat: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 0,6 mln z!, 13. OFE PZU „Z!ota Jesie(”: zgodnie z tabel", brak ograniczenia, 14. OFE Warta: zgodnie z tabel", miesi$cznie nie wi$cej ni# 15 mln z!. Po III kwarta!ach 2008 r. !"czne przychody PTE z zarz"dzania OFE przekroczy!y 1,426 mld z!. Tylko jedno towarzystwo emerytalne odnotowa!o strat$ techniczn" towarzystwa na zarz"dzaniu OFE12. ,"czny zysk techniczny towarzystw emerytalnych na zarz"dzaniu OFE wyniós! 682 mln z!.

12

Ze wzgl$du na wydatki przeznaczone na rozwój sprzeda#y.

31

Tabela 17. Podstawowe dane finansowe PTE za pierwsze trzy kwarta!y 2008 r. PTE

Przychody wynikaj"ce z zarz"dzania OFE

AEGON PTE S.A. AIG PTE S.A. PTE Allianz Polska S.A. AXA PTE S.A. PTE BANKOWY S.A. Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A. Generali PTE S.A. ING PTE S.A. Nordea PTE S.A. Pekao Pioneer PTE S.A. Pocztylion-Arka PTE S.A. PTE POLSAT S.A. PTE PZU S.A. PTE WARTA S.A. Razem

Koszty zwi"zane z Zysk/ strata zarz"dzaniem OFE techniczna towarzystwa na zarz"dzaniu OFE

44 398 855,52 z!

28 112 882,19 z!

16 285 973,33 z!

112 396 967,20 z!

50 977 826,87 z!

61 419 140,33 z!

30 234 177,89 z!

18 476 114,55 z!

11 758 063,34 z!

70 912 262,81 z!

75 164 206,46 z!

49 663 859,87 z!

30 321 125,30 z!

19 342 734,57 z!

314 578 393,97 z!

127 728 616,40 z!

186 849 777,57 z!

-

4 251 943,65 z!

56 047 076,97 z!

36 363 140,13 z!

19 683 936,84 z!

359 220 278,00 z!

141 809 818,69 z!

217 410 459,31 z!

63 438 341,85 z!

59 038 113,40 z!

4 400 228,45 z!

28 904 862,56 z!

15 314 946,08 z!

13 589 916,48 z!

36 385 652,79 z!

17 560 557,14 z!

18 825 095,65 z!

20 997 810,80 z!

7 961 114,45 z!

13 036 696,35 z!

217 877 896,67 z!

116 294 482,77 z!

101 583 413,90 z!

21 745 518,10 z!

19 462 360,99 z!

2 283 157,11 z!

1 426 801 955,00 z!

744 585 305,42 z!

682 216 649,58 z!

+ród!o: dane z raportów PTE, KNF.

Do zilustrowania wp!ywu projektowanych rozwi"za( na system emerytalny mog" s!u#y' wyniki symulacji przygotowanych przez Urz"d Komisji Nadzoru Finansowego. Zgodnie z wyja%nieniami metodologicznymi Urz$du symulacj$ przeprowadzono przy zastosowaniu dwóch modeli symulacyjnych: modelu rynku OFE i modelu przychodowokosztowego PTE. Modele, w oparciu o dane historyczne i za!o#enia co do kszta!towania si$ parametrów ekonomicznych, prognozuj" wska&niki finansowe i demograficzne OFE oraz podstawowe kategorie przychodów i kosztów PTE w kolejnych latach. Za pomoc" modelu kosztów i przychodów PTE s" szacowane wielko%ci zysku/straty technicznej towarzystwa na zarz"dzaniu OFE. Ze wzgl$du na to, #e niektóre istotne parametry dla rynku OFE, jak progi op!aty za zarz"dzanie, czy kwotowe maksima wysoko%ci op!aty za zarz"dzanie, zapisane w przepisach prawa lub w statutach OFE s" wielko%ciami nominalnymi, ca!a prognoza jest przeprowadzana na wielko%ciach nominalnych, a dopiero potem wyniki s" dyskontowane inflacj". Dla analizowanego okresu przyj$to jednolit" warto%' parametru inflacji 2 %. Do prognozowania sytuacji na rynku OFE wykorzystano model symulacyjny, u#ywany do symulacji d!ugookresowych o maksymalnym horyzoncie do roku 2050. Model przyjmuje nast$puj"ce ogólne za!o#enia co do sytuacji rynku OFE:

32

1. Prognoz$ nowych cz!onków oparto na prognozie demograficznej GUS z roku 2003 prognozuj"cej stan populacji do 2030 r. (potem dokonano ekstrapolacji do 2050). Przyj$to za!o#enie o stabilnej sytuacji na rynku pracy. 2. W latach 2009-2050 cz!onkowie losowani b$d" stanowili od 29 do 22 % ogó!u nowych cz!onków. 3. Skala transferów wyniesie rocznie 3 % ogó!u cz!onków dla ca!ego okresu. 4. Na podstawie danych historycznych oszacowano zdolno%' ka#dego z OFE do: pozyskiwania nowych cz!onków, pozyskiwania nowych cz!onków z rynku pierwotnego o sk!adce wy#szej lub ni#szej od %redniej, pozyskiwania cz!onków w drodze transferów, jak równie# „sk!onno%'” do tracenia cz!onków na rzecz innych OFE w drodze transferów. Zró#nicowanie na rynku OFE w tym wzgl$dzie wci"# pozostaje bardzo du#e, dlatego w celu uzyskania dok!adniejszej prognozy wprowadzono wagi, które modyfikuj" udzia!y OFE (lub %redni" sk!adk$) przy szacowaniu, ile i jakich cz!onków fundusz pozyskuje /traci. 5. Powy#sze parametry wag podlegaj" konwergencji, czyli rynek w d!ugim okresie homogenizuje si$ pod wzgl$dem zdolno%ci akwizycyjnych (o sile podmiotu decydowa' b$dzie tylko jego wielko%', a nie specyfika danego OFE). Konwergencja wag w kolejnych latach jest uzyskiwana prost" formu!" regresji do %redniej: X(t) = X(t-1)*(1 – q) + q (gdzie warto%' %redniej to 1, a „q” to szybko%' konwergencji – przyj$to warto%' tego parametru na 0,2 dla zdolno%ci pozyskiwania cz!onków o wy#szej lub ni#szej sk!adce i na 0,1 dla pozosta!ych wag). 6. *rednia sk!adka w latach 2009-2010 wzro%nie o 2 %, w latach 2011-2012 wzro%nie o 3 %, w 2013 r. wzro%nie o 4 %, a w kolejnych latach wzro%nie o 5 %. 7. Dla roku 2009 dla wszystkich OFE nominalna stopa zwrotu z portfela inwestycyjnego wyniesie 0 %, dla roku 2010 – 2 %, a dla lat pó&niejszych ukszta!tuje si$ na poziomie 6 %. Przychody PTE s" obliczane na podstawie modelu symulacyjnego rynku OFE. Model szacuje nast$puj"ce przychody PTE, wynikaj"ce z zarz"dzania OFE: 1. Przychody z tytu!u op!aty od sk!adki – indywidualnie, dla ka#dego funduszu, w oparciu o oszacowany wolumen sk!adek wp!ywaj"cych do ka#dego OFE (uwzgl$dnia zró#nicowanie %redniej sk!adki) oraz stawk$ op!aty, b$d"cej pochodn" limitów ustawowych (ewentualnie propozycji zmian w tym zakresie) i faktu, #e cz$%' cz!onków zachowuje prawa nabyte do ni#szych stawek. 33

2. Przychody z tytu!u zarz"dzania aktywami OFE – indywidualnie dla ka#dego funduszu, wed!ug ustawowego algorytmu op!aty regresywnej (ewentualnie propozycji zmian w tym zakresie), z uwzgl$dnieniem ograniczenia kwotowego wpisanego w statuty funduszy (obowi"zuj"cych do roku 2010) oraz dynamiki aktywów OFE, wynikaj"cej z za!o#onych stóp zwrotu. 3. Wycofanie %rodków z rachunku premiowego – poniewa# nie ró#nicowano stóp zwrotu, wszystkim funduszom przypisano wycofywanie po!owy %rodków z rachunku premiowego (czyli 0,003 % aktywów netto rocznie). Koszty powszechnych towarzystw emerytalnych zwi"zane z zarz"dzaniem OFE zosta!y wygenerowane w sposób nast$puj"cy: 1. Wysoko%ci kosztów, które nie s" bezpo%rednio wyznaczone przez przepisy prawa, takie jak np. koszty agenta transferowego, czy koszty akwizycji, ustalono indywidualnie dla ka#dego OFE na podstawie danych historycznych. Dane te podlegaj" konwergencji i z biegiem lat wyrównuj" si$ mi$dzy funduszami. 2. Koszty wyznaczone przez prawo, takie jak koszty nadzoru, rachunku premiowego, Funduszu Gwarancyjnego, prowizji ZUS i KDPW, ustalono na podstawie odpowiednich przepisów. Przeprowadzono tak#e obliczenia przy zastosowaniu wybranych parametrów kategorii kosztowych, zgodnie z propozycjami zmiany ustawy. Efektem symulacji jest wyznaczenie zysku/straty technicznej towarzystwa na zarz"dzaniu OFE, ze wzgl$du na to, #e wiarygodne prognozowanie dalszych kategorii (przychody i koszty z dzia!alno%ci finansowej) nie jest mo#liwe bez wiedzy na temat planów strategicznych PTE. W symulacji Urz$du powszechne towarzystwa emerytalne zosta!y podzielone na trzy grupy wzgl$dem warto%ci aktywów netto zarz"dzanych przez nie otwartych funduszy emerytalnych: 1. PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku ponad 13 % (3 towarzystwa)13, 2. PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku od 3 % do 13 % (5 towarzystw)14, 3. PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku poni#ej 3 % (6 towarzystw)15. Wyniki pozwalaj" na obserwacj$ wp!ywu proponowanych rozwi"za( na sytuacj$ finansow" powszechnych towarzystw emerytalnych w ka#dej z tak zdefiniowanych grup. 13

Commercial Union BPH CU WBK (26,0 %), ING (23,9 %), PZU (13,6 %). AIG (8,0 %), AEGON (4,3 %), AXA (4,8 %), Generali (4,0 %), Nordea (3,7 %). 15 Allianz Polska (2,7 %), Bankowy (2,9 %), Pekao Pioneer (1,6 %), Pocztylion-Arka (2,0 %), Polsat (0,9 %), Warta (1,5 %). 14

34

Poniewa# rozwi"zania przewidziane w projekcie maj" charakter gry o sumie zerowej, ograniczenie przychodów PTE jest jednocze%nie zyskiem ubezpieczonych – cz!onków OFE. W obowi"zuj"cym stanie prawnym, zgodnie z obliczeniami Urz$du Komisji Nadzoru Finansowego, !"czne przychody operacyjne powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2010 – 2050 wynios!yby 197,7 mld z!. Na kwot$ t$ z!o#y!oby si$ w szczególno%ci 74,7 mld z! przychodów z tytu!u op!aty od sk!adki i 110,4 mld z! z tytu!u op!aty za zarz"dzanie. Skumulowany zysk techniczny powszechnych towarzystw emerytalnych w tym okresie wyniós!by 144,1 mld z!. Po zmianie maksymalnej wysoko%ci op!aty od sk!adki i op!aty za zarz"dzanie od dnia 1 stycznia 2010 r., zgodnie z propozycj" wyra#on" w projekcie, stosownie do oblicze( Urz$du Komisji Nadzoru Finansowego, !"czne przychody operacyjne powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2010 – 2050 wynios!yby 140,5 mld z!. Na kwot$ t$ z!o#y!y si$ 73,2 mld z! przychodów z tytu!u op!aty od sk!adki i 54,4 mld z! op!aty za zarz"dzanie. Skumulowany zysk techniczny powszechnych towarzystw emerytalnych w tym okresie wyniós!by 86,7 mld z!. Tabela 18 ilustruje prognoz$ rocznych przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych z tytu!u op!aty od sk!adki w latach 2010 – 2050 (w mln z!). Jak ju# wspomniano, efekt zmiany polegaj"cej na wprowadzeniu maksymalnego progu op!aty od sk!adki w wysoko%ci 3,5 % od dnia 1 stycznia 2010 r. ogranicza si$ do lat 2010 – 2013. ,"cznie wzrost kwoty oszcz$dno%ci zgromadzonych przez ubezpieczonych na ich rachunkach w otwartych funduszach emerytalnych wyniesie 1 525,5 mln z!. Ze wzgl$du na wynikaj"c" z dzisiejszego brzmienia statutów funduszy emerytalnych struktur$ op!at, relatywnie najwi$cej zyskuj" cz!onkowie funduszy emerytalnych sklasyfikowanych w grupie funduszy o %rednim (od 3 % do 13 %) i ma!ym (do 3 %) udziale w rynku. Tabela 19 ilustruje prognoz$ rocznych przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych z tytu!u op!aty za zarz"dzanie w latach 2010 – 2050 (w mln z!). ,"czny efekt zmiany polegaj"cej na ustaleniu maksymalnego progu warto%ci aktywów netto otwartych funduszy emerytalnych, powy#ej którego op!ata za zarz"dzanie przestaje rosn"' w ci"gu czterdziestu lat wyra#a si$ kwot" 56 mld z!. O tyle wi$cej %rodków pozostanie na rachunkach ubezpieczonych w otwartych funduszach emerytalnych. Nale#y zwróci' uwag$, #e w perspektywie roku 2010 w symulacji za!o#ono wzrost op!aty za zarz"dzanie w stosunku do tego, który wynika!by z dzisiejszego stanu prawnego. Wynika to z przyj$cia przez autorów za!o#enia o obligatoryjnej zmianie przed dniem 31 grudnia 2010 r. statutów wszystkich otwartych funduszy emerytalnych na skutek uchylenia 35

art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw, co przewiduje projekt. Ka#da zmiana statutu wymaga jednak zezwolenia organu nadzoru. Ka#da sprawa jest badana indywidualnie i na mocy art. 22 ust. 2 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych organ nadzoru odmawia zezwolenia na zmian$ statutu, je#eli jest ona sprzeczna z interesem cz!onków funduszu. St"d za!o#enie przyj$te przy konstrukcji prognozy ma w pe!ni dopuszczalny przy modelowaniu charakter upraszczaj"cy i nie ingeruje w sfer$ podlegaj"cego kontroli s"dów uznania administracyjnego KNF. Tabela 20 ilustruje prognoz$ rocznych przychodów operacyjnych powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2010 – 2050 (w mln z!). Najwi$kszy spadek przychodów dotyka zarz"dzaj"cych funduszami o du#ym (ponad 13 %) udziale w rynku. Tabela 21 ilustruje prognoz$ zysków technicznych powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2010 – 2050 (w mln z!). Zgodnie z jej wynikami pomimo redukcji przychodów PTE w najbli#szych latach nast"pi wzrost zysku technicznego na zarz"dzaniu PTE. Nale#y równie# zwróci' uwag$ na fakt, #e generuj"ce najwi$ksze zyski dla swoich w!a%cicieli PTE ma w chwili obecnej limit op!aty za zarz"dzanie w kwocie 10 mln z! miesi$cznie. PTE, które jako jedyne stosuje ni#sz" i jednakow" dla wszystkich swoich cz!onków op!at$ od sk!adki, równie# generuje zyski. W tej sytuacji nale#y oczekiwa' dostosowania modeli biznesowych do tych PTE, które osi"gn$!y przewag$ kosztow". Wynagrodzenie powszechnego towarzystwa emerytalnego za zarz"dzanie funduszem i op!ata pobierana od ka#dej wp!ywaj"cej do funduszu sk!adki nie jest jedynym &ród!em przychodów towarzystw emerytalnych. Istnieje równie# system bod&ców s!u#"cych wynagradzaniu PTE za osi"gane wyniki inwestycyjne. W tej sytuacji oczekiwa' nale#y wzrostu zainteresowania towarzystw emerytalnych osi"ganiem jak najlepszych wyników inwestycyjnych, co jest ustawowym celem dzia!ania ka#dego funduszu emerytalnego.

36

Razem

1 230,1

1 294,2

748,2

Po zmianach (2)

Relacja (1)/(2) (%) Ró#nica (1)-(2) (mln z!)

63,5

58,3

-450,9

-546,0

-334,0

70,8

809,3

1 143,3

70,7

110,2

155,8

66,7

205,6

308,4

72,7

493,5

679,1

2012

-194,5

81,3

846,4

1 041,0

81,5

116,9

143,4

80,0

216,4

270,5

81,8

513,1

627,1

2013

0,0

100,0

890,6

890,6

100,0

124,8

124,8

100,0

229,1

229,1

100,0

536,7

536,7

2014

0,0

100,0

941,2

941,2

100,0

132,8

132,8

100,0

242,1

242,1

100,0

566,3

566,3

2015

0,0

100,0

985,6

985,6

100,0

141,0

141,0

100,0

255,2

255,2

100,0

589,4

589,4

2016

0,0

100,0

1 029,6

1 029,6

100,0

149,2

149,2

100,0

268,4

268,4

100,0

612,0

612,0

2017

0,0

100,0

1 073,5

1 073,5

100,0

157,5

157,5

100,0

281,7

281,7

100,0

634,2

634,2

2018

0,0

100,0

1 117,5

1 117,5

100,0

166,0

166,0

100,0

295,2

295,2

100,0

656,3

656,3

2019

0,0

100,0

1 162,0

1 162,0

100,0

174,7

174,7

100,0

308,9

308,9

100,0

678,4

678,4

2020

0,0

100,0

1 691,7

1 691,7

100,0

285,5

285,5

100,0

475,9

475,9

100,0

930,3

930,3

2030

0,0

100,0

2 363,0

2 363,0

100,0

442,0

442,0

100,0

694,7

694,7

100,0

1 226,2

1 226,2

2040

Pocztylion-Arka (2,0 %), Polsat (0,9 %), Warta (1,5 %))

37

C – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku poni#ej 3 % (6 towarzystw: Allianz Polska (2,7 %), Bankowy (2,9 %), Pekao Pioneer (1,6 %),

Nordea (3,7 %))

B – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku od 3 % do 13 % (5 towarzystw: AIG (8,0 %), AEGON (4,3 %), AXA (4,8 %), Generali (4,0 %),

(13,6 %))

0,0

100,0

3 182,5

3 182,5

100,0

643,7

643,7

100,0

966,3

966,3

100,0

1 572,5

1 572,5

2050

A – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku ponad 13 % (3 towarzystwa: Commercial Union BPH CU WBK (26,0 %), ING (23,9 %), PZU

Oznaczenia:

63,3

57,8

779,1

104,5

164,5

169,4

98,8

57,6

52,3

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

196,9

341,9

359,9

188,1

66,0

60,3

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

477,8

461,3

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

723,6

2011

764,8

2010

Obecnie (1)

+ród!o: obliczenia UKNF.

C

B

A

PTE

OP,ATY OD SK,ADKI (mln z! w cenach z 31.12.2008)

Tabela 18. Prognoza rocznych przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych z tytu!u op!aty od sk!adki w latach 2010 – 2050 (w mln z!).

Razem

869,9

660,8

779,6

Po zmianach (2)

Relacja (1)/(2) (%) Ró#nica (1)-(2) (mln z!)

100,5

100,2

-26,4

118,8

-68,8

92,9

905,7

974,5

100,6

141,7

140,8

100,6

286,8

285,2

87,0

477,2

548,5

2012

-107,5

90,0

970,5

1 078,0

100,7

163,2

162,1

100,6

324,2

322,2

81,4

483,1

593,6

2013

-137,9

88,2

1 034,2

1 172,1

100,6

185,5

184,3

100,6

362,3

360,3

77,5

486,4

627,4

2014

-173,8

86,3

1 095,3

1 269,1

100,6

208,8

207,6

100,5

400,9

398,9

73,3

485,6

662,5

2015

-219,7

84,0

1 150,1

1 369,8

100,5

233,1

232,0

100,5

440,7

438,6

68,1

476,2

699,3

2016

-267,2

81,9

1 206,8

1 474,1

100,5

258,4

257,2

100,4

481,5

479,4

63,3

466,9

737,5

2017

-315,3

80,0

1 263,0

1 578,3

100,4

285,0

283,7

100,4

520,3

518,4

59,0

457,8

776,2

2018

-360,1

78,5

1 316,2

1 676,3

100,4

312,5

311,2

100,3

554,9

553,1

55,3

448,8

812,0

2019

-406,4

77,1

1 368,3

1 774,7

100,4

340,6

339,3

100,1

587,7

587,0

51,9

440,0

848,4

2020

-1 229,1

56,2

1 574,1

2 803,2

97,4

611,6

627,8

67,7

601,6

888,0

28,0

360,9

1 287,4

2030

-2 283,1

37,7

1 381,8

3 664,8

72,3

592,2

819,4

44,4

493,5

1 111,4

17,1

296,1

1 734,1

2040

38

A – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku ponad 13 % (3 towarzystwa: Commercial Union BPH CU WBK (26,0 %), ING (23,9 %), PZU (13,6 %)) B – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku od 3 % do 13 % (5 towarzystw: AIG (8,0 %), AEGON (4,3 %), AXA (4,8 %), Generali (4,0 %), Nordea (3,7 %)) C – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku poni#ej 3 % (6 towarzystw: Allianz Polska (2,7 %), Bankowy (2,9 %), Pekao Pioneer (1,6 %), Pocztylion-Arka (2,0 %), Polsat (0,9 %), Warta (1,5 %))

Oznaczenia:

97,0

118,0

843,5

121,8

121,2

104,7

104,9

100,4

141,7

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

251,0

250,0

154,6

219,1

94,4

113,5

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

470,8

455,6

498,8

401,5

2011

Obecnie (1)

2010

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

+ród!o: obliczenia UKNF.

C

B

A

PTE

OP,ATY ZA ZARZ-DZANIE (mln z! w cenach z 31.12.2008)

(w mln z!).

Tabela 19. Prognoza rocznych przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych z tytu!u op!aty za zarz"dzanie w latach 2010 – 2050

-3 178,3

26,3

1 133,5

4 311,8

52,7

485,8

921,5

31,0

404,8

1 306,8

11,7

242,9

2 083,5

2050

Razem

2 157,1

2 004,7

1 577,6

Po zmianach (2)

Relacja (1)/(2) (%) Ró#nica (1)-(2) (mln z!)

79,7

74,8

-477,1

-427,1

-402,5

81,6

1 781,0

2 183,5

85,3

259,8

304,4

83,4

508,9

610,1

79,8

1 012,3

1 269,0

2012

-301,5

86,3

1 892,2

2 193,7

91,9

289,2

314,6

91,5

559,5

611,5

82,3

1 043,5

1 267,7

2013

-137,3

93,6

2 009,8

2 147,2

100,4

320,6

319,4

100,4

612,9

610,8

88,4

1 076,3

1 217,0

2014

-173,2

92,5

2 131,8

2 305,0

100,3

353,3

352,1

100,3

667,3

665,1

86,3

1 111,2

1 287,8

2015

-219,0

91,1

2 241,7

2 460,7

100,3

387,3

386,0

100,3

723,0

720,8

83,6

1 131,4

1 353,9

2016

-266,5

89,8

2 353,6

2 620,1

100,3

422,3

421,1

100,3

780,0

777,7

81,0

1 151,3

1 421,3

2017

-314,4

88,7

2 465,2

2 779,6

100,3

458,9

457,5

100,3

835,2

833,1

78,7

1 171,2

1 488,9

2018

-359,1

87,8

2 574,4

2 933,5

100,3

496,6

495,2

100,2

886,5

884,5

76,7

1 191,2

1 553,7

2019

-405,2

86,9

2 683,4

3 088,6

100,3

535,2

533,8

100,1

936,5

935,6

74,8

1 211,7

1 619,2

2020

-1 224,9

74,5

3 570,2

4 795,1

98,3

940,8

956,8

80,2

1 160,4

1 446,1

61,4

1 468,9

2 392,1

2030

-2 270,9

65,0

4 215,6

6 486,6

83,0

1 107,6

1 333,8

68,2

1 321,5

1 936,4

55,5

1 786,6

3 216,4

2040

Pocztylion-Arka (2,0 %), Polsat (0,9 %), Warta (1,5 %))

39

C – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku poni#ej 3 % (6 towarzystw: Allianz Polska (2,7 %), Bankowy (2,9 %), Pekao Pioneer (1,6 %),

Nordea (3,7 %))

B – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku od 3 % do 13 % (5 towarzystw: AIG (8,0 %), AEGON (4,3 %), AXA (4,8 %), Generali (4,0 %),

(13,6 %))

A – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku ponad 13 % (3 towarzystwa: Commercial Union BPH CU WBK (26,0 %), ING (23,9 %), PZU

Oznaczenia:

77,9

78,7

1 680,0

233,0

292,5

279,9

209,5

76,2

79,6

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

462,1

606,1

526,9

419,6

78,3

79,2

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

984,8

948,5

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

1 258,5

2011

1 197,9

2010

Obecnie (1)

+ród!o: obliczenia UKNF.

C

B

A

PTE

PRZYCHODY OPERACYJNE PTE (mln z! w cenach z 31.12.2008)

Tabela 20. Prognoza rocznych przychodów operacyjnych powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2010 – 2050 (w mln z!).

-3 151,4

61,0

4 935,4

8 086,8

74,0

1 232,4

1 664,7

63,4

1 551,1

2 445,8

54,1

2 151,9

3 976,3

2050

Razem

1 153,2

1 034,3

604,2

Po zmianach (2)

Relacja (1)/(2) (%) Ró#nica (1)-(2) (mln z!)

58,2

48,6

58,4

-480,2

58,4

-430,1

-405,4

64,7

743,6

1 149,0

69,7

104,0

149,2

62,9

173,0

275,1

64,4

466,6

724,7

2012

-304,0

73,1

825,0

1 129,0

83,2

127,3

153,1

80,5

217,9

270,7

68,0

479,8

705,2

2013

-138,9

86,9

917,5

1 056,4

100,6

153,3

152,4

100,6

267,0

265,4

77,9

497,1

638,6

2014

-174,7

85,2

1 008,6

1 183,3

100,5

180,0

179,0

100,5

315,0

313,3

74,3

513,6

691,0

2015

-220,7

83,3

1 097,6

1 318,2

100,5

209,3

208,3

100,5

367,2

365,5

70,0

521,1

744,5

2016

-268,1

81,6

1 188,8

1 457,0

100,4

239,7

238,7

100,4

420,5

418,7

66,1

528,6

799,6

2017

-316,1

80,2

1 282,2

1 598,3

100,4

272,0

270,9

100,3

472,4

470,8

62,8

537,8

856,6

2018

-360,9

79,2

1 374,9

1 735,8

100,4

305,7

304,6

100,3

520,8

519,2

60,1

548,4

912,1

2019

-407,2

78,3

1 468,0

1 875,2

100,3

340,3

339,1

100,1

567,7

567,2

57,8

560,1

968,8

2020

-1 228,6

64,0

2 186,4

3 415,0

97,7

698,1

714,6

72,2

745,7

1 032,4

44,5

742,6

1 668,0

2030

-2 276,6

55,3

2 818,0

5 094,6

78,6

836,1

1 063,5

59,2

894,0

1 510,7

43,2

1 087,9

2 520,4

2040

+ród!o: obliczenia UKNF.

Pocztylion-Arka (2,0 %), Polsat (0,9 %), Warta (1,5 %))

40

C – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku poni#ej 3 % (6 towarzystw: Allianz Polska (2,7 %), Bankowy (2,9 %), Pekao Pioneer (1,6 %),

Nordea (3,7 %))

B – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku od 3 % do 13 % (5 towarzystw: AIG (8,0 %), AEGON (4,3 %), AXA (4,8 %), Generali (4,0 %),

(13,6 %))

A – PTE zarz"dzaj"ce OFE o udziale w rynku ponad 13 % (3 towarzystwa: Commercial Union BPH CU WBK (26,0 %), ING (23,9 %), PZU

Oznaczenia:

673,0

83,6

143,5

137,9

67,0

47,7

47,1

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

132,1

277,1

204,6

96,3

62,4

63,7

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

457,4

440,9

Po zmianach (2) Relacja (1)/(2) (%) Obecnie (1)

732,6

2011

691,8

2010

Obecnie (1)

+ród!o: obliczenia UKNF.

C

B

A

PTE

ZYSK/STRATA TECHNICZNA TOWARZYSTWA NA ZARZ-DZANIU OFE (mln z! w cenach z 31.12.2008)

Tabela 21. Prognoza zysków technicznych powszechnych towarzystw emerytalnych w latach 2010 – 2050 (w mln z!).

-3 159,4

51,7

3 377,3

6 536,7

67,6

904,6

1 339,1

54,3

1 065,1

1 962,6

43,5

1 407,6

3 235,0

2050

2. Omówienie wyników konsultacji spo!ecznych Projekt nie zosta! przekazany do konsultacji spo!ecznych. Jednak#e kwestia obni#enia op!at by!a podnoszona przez partnerów spo!ecznych przy okazji innych prac legislacyjnych. W opinii zwi"zków zawodowych kwestia obni#ki op!at ma charakter pilny. Oba cytowane poselskie projekty ustaw otrzyma!y ich pozytywne opinie. Nale#y równie# zwróci' uwag$, #e w dniu 16 lutego 2009 r. sprawa obni#enia op!at w OFE by!a g!ównym przedmiotem dyskusji Zespo!u Trójstronnej Komisji ds. Ubezpiecze( Spo!ecznych. W trakcie dyskusji strona zwi"zkowa wyrazi!a „pe!n" aprobat$ w stosunku do propozycji obni#enia wysoko%ci prowizji, op!at i wynagrodzenia za zarz"dzanie”. Strona pracodawców pozytywnie rekomendowa!a do dalszych prac przed!o#one do dyskusji za!o#enia nowelizacji ustawy. Odnosz"c si$ do proponowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Spo!ecznej dzia!a( Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych, samorz"d gospodarczy PTE zrzeszaj"cy 12 spo%ród 14 funkcjonuj"cych na rynku powszechnych towarzystw emerytalnych, stwierdzi!a, #e najwa#niejsz" obecnie kwesti" jest dokonanie szybkich zmian w przepisach reguluj"cych polityk$ inwestycyjn" OFE, prowadz"cych do wi$kszej ni# obecnie dywersyfikacji portfeli inwestycyjnych, a tak#e stworzenia mo#liwo%ci ró#nicowania polityki inwestycyjnej wobec klientów b$d"cych w ró#nym wieku. Celem tych zmian powinna by' poprawa bezpiecze(stwa inwestycji OFE oraz mo#liwo%' uzyskania wy#szych stóp zwrotu. Jednocze%nie w tym samym czasie, w mediach rozpocz$to kampani$ na rzecz obni#enia op!at pobieranych prze PTE pod has!em walki o wy#sz" emerytur$. Aby pokaza', od czego przede wszystkim zale#y wy#sza emerytura, Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych ju# wiele miesi$cy temu przygotowa!a symulacj$, z której wynika, #e ewentualne przyspieszenie wprowadzenia obni#ki op!at od sk!adki i ustalenie jej na poziomie 3,5 % od roku 2009, zamiast w 2014 r. (jak zapisano w ustawie z 2003 r.), mo#e zwi$kszy' emerytur$ o 2,80 z! miesi$cznie. Dla porównania, zwi$kszenie o pó! procenta %redniorocznej stopy zwrotu z inwestycji OFE mo#e w porównywalnych warunkach zwi$kszy' emerytur$ o ok. 70 z!. Wyliczenia te pokazuj" dodatkowo, jak pilne i wa#ne jest dokonanie zmian w polityce inwestycyjnej OFE. Niewielkie korzy%ci dla przysz!ego emeryta z tytu!u obni#enia op!aty od sk!adki nie s" oczywi%cie jedynym argumentem przeciwko wprowadzeniu takiej regulacji. Trzeba bowiem wiedzie', jakie b$d" konsekwencje takich decyzji dla PTE. Z analizy Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych wynika, #e zwrot

41

z zainwestowanego kapita!u uzyska!y tylko 3 spo%ród 14 PTE. Ewentualna ingerencja ustawodawcza w op!aty spowoduje pogorszenie sytuacji wszystkich PTE i oddali znacznie w czasie szanse na zwrot zainwestowanego kapita!u przez akcjonariuszy. Zrzeszone w Izbie PTE potraktowa!yby wprowadzenie takiej regulacji cenowej jako powa#ne naruszenie zasad partnerstwa publiczno-prywatnego. Jest to bowiem diametralna zmiana warunków prowadzenia dzia!alno%ci PTE. Trzeba tu przypomnie', #e pierwsze tego typu dzia!anie mia!o miejsce w 2003 r. i przyj$te tam regulacje jeszcze nie wesz!y w #ycie, a ju# planuje si$ nast$pne.

Ówczesne

regulacje

prawie

zlikwidowa!y

konkurencj$

cenow"

mi$dzy

poszczególnymi OFE (przed czym Izba przestrzega!a). Powtórzenie zabiegu z ustawow" obni#k" op!at b$dzie równoznaczne z rezygnacj" z takiej konkurencji w ogóle. W opinii IGTE negatywny wp!yw na konkurencj$ na rynku b$dzie te# mia!a propozycja zmian w op!acie za zarz"dzanie. Wprowadzenie kwotowego, a nie procentowego, limitu op!aty za zarz"dzanie OFE spowoduje, #e od pewnego momentu pozyskiwanie nowych klientów nie b$dzie mia!o ekonomicznego sensu dla powszechnego towarzystwa emerytalnego. Z czysto ekonomicznego punktu widzenia, z jednej strony, b$dziemy mieli do czynienia z prac" i kosztami w celu jak najlepszej obs!ugi klienta i wypracowania wyników inwestycyjnych funduszu, z drugiej, z brakiem wynagrodzenia, je#eli klienci b$d" docenia' taki fundusz i do niego przyst$powa'. W efekcie podwa#ony zostaje ekonomiczny sens zwi$kszania efektywno%ci funduszu celem przyci"gni$cia nowych klientów. Si!" rzeczy taka sytuacja mo#e prowadzi' do d!ugoterminowej erozji sektora emerytalnego. A obecna, kryzysowa sytuacja udowadnia, i# w!a%nie d!ugoterminowa perspektywa jest najwa#niejsza, aby system emerytalny móg! spe!nia' swój cel.

3. Wp!yw regulacji na dochody i wydatki bud#etu i sektora publicznego

Zmniejszenie wysoko%ci wynagrodzenia za zarz"dzanie i wysoko%ci op!aty od sk!adki b$dzie mia!o sta!y wp!yw na dochody bud#etu pa(stwa – spadn" wp!ywy z tytu!u podatku dochodowego od osób prawnych. Przyjmuj"c przytoczone wy#ej wyliczenia UKNF, dotycz"ce zysków technicznych PTE, mo#na szacowa', #e w najbli#szych latach wp!ywy z tytu!u podatku dochodowego od osób prawnych b$d" ni#sze: 1) w 2010 r. – o 81 mln z!, 2) w 2011 r. – o 91 mln z!,

42

3) w 2012 r. – o 77 mln z!, 4) w 2013 r. – o 57 mln z!, 5) w 2014 r. – o 26 mln z!. ,"czny skutek spadku dochodów bud#etu z tego tytu!u w latach 2010 – 2050 mo#na szacowa' na 10,8 mld z!. Jednocze%nie, na skutek wzrostu kwot gromadzonych w OFE i wyp!acanych emerytur stopniowo b$d" ros!y wp!ywy z podatku dochodowego od osób fizycznych. Rok Liczba osób, które osi"gn" wiek emerytalny Szacunek wzrostu wp!ywów (tys. z!)

2010 6.200 1,2

2011 10.350 4,2

2012 24.260 12,48

2013 37.170 27,68

2014 53.448 57,83

4. Wp!yw regulacji na rynek pracy Brak znacz"cego wp!ywu. 5. Wp!yw regulacji na konkurencyjno%' wewn$trzn" i zewn$trzn" gospodarki, w tym na funkcjonowanie przedsi$biorstw Brak wp!ywu. 6. Wp!yw regulacji na sytuacj$ i rozwój regionalny Brak wp!ywu. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia!alno%ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt ustawy zosta! zamieszczony w

Biuletynie

Informacji

Publicznej

Ministerstwa

Pracy

i

Polityki

Spo!ecznej.

Do Ministerstwa wp!yn$!y prawid!owo wniesione zg!oszenia zainteresowania pracami nad ustaw" w imieniu: Commercial Union Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego BPH CU WBK S.A., a nast$pnie Kancelarii Prawnej Doma(ski Zakrzewski Palinka sp. k.

30-3-dg

43

URz D

KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ SEKRETARZ KOMITETU INTEGRACJIEUROPEJSKIEJ SEKRETARZ STANU Miko aj Dol gielewicz i)a

Min.MDi- /,? to lnv s

Wars:aw drua&lnurca2009r.

pan MaciejBcrek SekrciurzRady Ministrów opinia o zgodno ci z prawem lJnii Europejskiejprojektu Wtdwyo zil,iani ust(Iwy 0 orgaililacji i funkcjonowaniutuyduszy enerynliyih'oraz us-tary o zmisnie usiltwy o organizacji i funkcjonowaniu funtltsry emerytninychornz niektórych innych ustaw,

wyrazona na-podstnwie art.9 plt s * iwi z|ru.z'j.z o,,..inili.i.is;:,z,pi{zuustrrvy

z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskiej (Dz U. Nr ló6, poz. 494,z pó n.zm.) przez Sekretarza Komitctu tnt raó;i r,u'opui'r.iej Mikolaja Dowgielewicza

Szanowny Panie lulinistrze, W zw.i zkuz przcd o onym projcktelnustawy(pismonr RM-l0'32.09)pozwalam sobie wyrazi nast pujap opini ; Projel towana regulrcjauiejest obj taprawemlJnii Europejskiej.

Z pou,a aniem,

Do uprzejmei.yviadomo.{ci : Pani JolantaFedak Minister Pracy i Polityki Spotecznel

ffiffiffi DomaasktZal
RondoONZ 1, XXI 0 0 - 1 2 4W a r s z a w a tel : +48 22 557 76 I a x :+ 4 t t z 5 5 / / 6 www riTn nl

n!y:tSo dn'3

OCOLNA

0 6. 03. f00!

biuiio[c]'rnoLl

o,. 5-,03-,0!

-"'----l ili.-: i

Lh .., -6.3:

! i

Mi ni s t e rP r a c y i P o l i t y k iS po e c z ne j

t

De pa a me ntUbe z pi e c z e S po e c z ny c h ul. Nowogrodzka 11315 0 0 - 5 1 3Wa r s z a wa (

il

'-

1 \{ il v

i ^r I ' nl -

\-,v"t

-i

I

/ll

t:

F-. \1ru t \ v

r)

W i mi eni uk anc el ar pr i i awni c z ej Do ma s kZi a k z e ws k iP a l i nk as p. k . ( da t e j,:, Ka nc e l a r i a ' na '), podstawiepe nomocnictwa upowazniaj cego mnie do reprezentacjiKance|arii(op acone pe nomocniciwo W aktach sprawy)' WnoSz o za czeniedo akt Sprawy dotycz cej uczestniczeniaKancelariiw pracach nad projektem,,lJstavvy o zmianieustawy o organizacjii funkcjonowaniufunduszy emerytalnych oraz ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszyemerytalnychoraz niektorychinnych ustavt/'zdnia 24 lutego2009 roku' aktua|nego zaswiadczeniao wpisie Kance|ariido rejestrupodmiotowwykonuj cych zawodow dzia.la Ino lobbingow c . Pragn rowniezdodaÓ, e oznaczenieniniejszejsprawyjesi, zgodniez informacj podanq

pzez biuropodawczeMinisterstwa Pracyi+o+i ' < po;! czne.1;op tzunenurperem 18380 I

l '
ii! ''

t

tL-4L - -

. l - - - *=-.$

iI i

:i . r i . ! ! . r 'l.{t j

':: '.,, :i:if ii:f ;t

ii i ! i

I i

"'l

ti li :i ' tiu

i

dr Mar c i nMat c z ak partner

W za.

czentu.

aktuaIne zasw!adczenie o wpisie K.ancelariido re1estiu podmiotow wyk.onuj cychz:,o-,odow dzta alnosc |obbing ow .

Doma 5ki

zakEewsl(i

PaIinka spólka Komandytowa

KRs 270B8, S d Re,jonov,),d|a NtP.527,21-6?-127

sl' Vy'a.szawy. x|l Wyd )a| Gospod6rczy

WZoR LrRZ DowEG o Fo RMULARZA ZG o 1ZENIA ZAiNTERE So wAN IA PRACAMINAD PROJEKTEMAKTU NORI4ATYWNEGO

ZAINTERESOWANIA

ZG oSZENIE PRACAMI NAD PROJEKTEM D4NY€{

-ffi

Projektustawyo zmianieustawyo organizacjiifunkcjonowaniufunduszyemerytalnychoraz ustawyo zmianieustawyo organizacjii f unkcjonowaniu oraz niektórych f unduszyemerytaInych i nny c hus t a w - zgodniezjego tre ci udost pnion (rytrrprojektu w Informacji Publicznej Bluletynie lrrbinforrnacjzalnieszczonw proeralnie praclegislacyjnych)

A. OZNACZENIE PODMIOTU ZAINTERESOWANEGO PRACAMI NAD PROJEKTEM *+ 1' Nazwa/i +ie-i-*aa+lske Doma ski Zakrzeu,skiPalinka sp. k. * 2 . Siedziba/miqisee*an+ieszka#a* ul . Rondo oNZ l , l ok . 2l Pi t r o,00- 124Wa r s z a wa i adrese-mail 3. Adres do korespondencji Jw., [email protected]

B. WSKAZANIE OSOB UPRAWNIONYCH DO REPREZENTOWANIA PODMIOTU WYMIENIoNEGo w CZE CI A w PRACACH NAD PROJEKTEM T " rn'

Imi i nazrvisko

I

Marcin Matczak

) J

4

J

Adres miejscazameldowaniana pobyt sta y

C. oPIs PoSTULowANEGo RoZWI ZANIA PRAWNEGo, ZEWSKAZANIE]\{ INTERESIJ B D CEGo PRZEDMIoTEM oCHRONY Postulowane rozwi zanie prawne

I I Zg aszaj cy zainteresowaniepostu|uje, aby zaprzestacda|szychprac nad Projektemustawyo I zmianieustawyo organizacji ifunkcjonowaniu (dalej:"Projektustawy"). funduszyemerytalnych ] ]nteresb d cy przedmiotemochrony

I

Chronionvinterespublicznv Projektustawynarusza konstytucyjnzasad zaufaniaobywatelido pa [email protected] Konstytucji RP), Nowe|izacjaprowadzido nag egoi arbitra|nego odst pieniaod pzepisow przej ciowych wprowadzonychw 2003 r. oraz przyspieszaobnizeniegornego limituoptatypobieranejprzez otwa e funduszeemerytalnew formie potr ceniaokre |onejprocentowokwoty z wp acanych sk adekdo 3'5%,co - zgodniewcze niejsz nowe|iza Ustawyz 2003 r. - mia onast powac stopniowodo 1 stycznia2014 r. W opiniinaszej kancelariiprojektprowadzido natychmiastowej funduszyemeryia|nych, zmianyregu funkcjonowania czym na|uszazaufaniedo panstwai prawa sektoraemeryta|nego. ca egoprywatnego Wprowadzanes zmianybez konsu||ac1i z podmiotami, ktorychone dotykaj .Nowelizacjabudzi jednocze nie w tp|iwo zci punktuwidzeniazasady ochronyprawnabytychoraz interesoww toku.Ustawaz dnia27 sierpnia2003 r. o zmianieustawy funduszyemeryta|nych o organizacjii funkcjonowaniu oraz niektórychinnych ustaw z 2003 r. wyznaczy abowjemhoryzontczasowy zmian w zakresieop atna rzecz funduszyemerytalnych, okre laj dok c adniestopnioWeich obnizenieod wp acanych sk adeka do 2014 r' Naruszenie zaufaniado pa stwai prawaw tym sektorzegospodarkimoze mie negatywnekonsekwencje nie tylkona rynkuwewn trznym, a|emoze doprowadzicrowniezdo odp ywu kapita zagranicznego. u Chronionvinteresindywidualnv Wejscie w zycie Projektuustawydoprowadzido niekorzystnej zmiany w zakresie finansowanra funduszu emerytalnegoprowadzonegoprzez Commercial Union Powszechne Towarzystwo EmerytalneBPH cU WBK Spo kaAkcyjna,na ktorejrzecz dzia azg aszaj cy

D. ZA ACZONE DoKUMENTY 1

wyci 8 z Krajowego Rejestru S dowego

)

Za viadczenie o wpisie kance|arii prawniczej Doma ski Zakrzewski Panika sp. k. do rejestrupodmiotów rvykonuj cychzawodow dzialalno lobbingow

3

Pe nomocnictrvo d|a kancelariiprawniczejDoma ski Zakrzelt'skiPanika sp. k. udzieloneprzez Commercial Union Porvszechne Ton'arzystwoEmerytalneBPH CU WBK SA Pe|nomocnictwodla Marcina Matczaka udzieloneprz,ezkancelari pratvnicz Doma ski Zakrzewski Panika sp. k.

,1 a

(

J

6 l 8

E. Niniejszezg|oszeniedotycz1'uzupe|nieniabraków formalnychlzmianydanych*" z gl os z eni adok onanegodni a (podacdat z cz ci zg oszenia) F popr'zedniego

F. oSoBA SK ADAJ ACA ZG oSZENIE Imi i nanvisko

Data

Kr 'sztof Aleksander Zakrzeu'ski

Warszawa,26 lutego2009r.

Podpis

* .|ezeIi tv try,bie al1.7 us1.6 ustarv1'tre ... Zgloszenie zg oszenie niejestskladane : zmianydan;l65.' skre si la **Niepotrzebne skre hó.

Pouczenie zmian zaistni ch po dacie wniesieniaun dowegoformularza Je elizg oszeniema na celu uu,zgl dnienie (art.7 rrst.ó tlstawYz dnja7 lipca 2005 r. o dzia alno lobbingou'ej w procesiestanowieniaprawa zg oszenia ci ($ 3 rozporz dzenia (Dz' U. Nr 169,poz. l4l4)) ll.rbuzr.rpe nienie brakówfornralnyclr poplzedniego zg oszenia pracami 24 r. w projektamiaktów dnia stycznia2006 nad Rady Ministrów z sprawiezg aszanla zainteresowania (Dz. 34. poz.236)). w nou ,m urz dou,ymformularzLtzg' oszenia normary'vvnych U. Nr na|e,ryurype nic rvszy.stkie aktualno . konjecznerLlb /ki'poMarzaj cróu,niezdane,lctórezachowa swoj y ) Cz jednostkiorganizac1,jnej B fonnu]arzawype niasi rv plzypadkuzg oszenia dotycz cego orazrv sytuacji. gdy osoba fizyczna,która zg aszazainteresowanie pracarninad projektemaktu nonnaty\ /nego. nie b dzie w |yclrpracach. uczestniczy osobi a cie W cz r.rwzgl dIlia ciD fonnularza,stosowniedo okoliczno ci. si dokumenty.o }ctórychITIowaW art.7 ust.5 lv procesiestanowienia ci pra\\'a. a tak epe nomocusta\ yz dnia 7 lipca 2005 r. o dzia alno lobbingowej lub do replezentowania podmiofuw pracachnadprojektelnaktunormat) vnego. nictwado wniesieniazg oszenia 4 . Cz si rv przypadkuuzupe nienia E fonlrularzarv;'pe nia brakórt'fonnalnych iilb zlnianydanychdotycz cych wniesionego zg oszenia.

I\{INISTER SPRA\\/ \\/E\\/N TRZN\'CHI ADI\{INISTR CJl

DAP/710-8 1 Q\t06I09tMPi

ZA WIADCZENIE o WPISIE Do REJESTRU PoDMIoTou/ \ ryKoNUJ CYCH zAwoDow DZIA ALNO C LoBBI}IGoWA

Stosoivniedo art. l1 ust. 8 Llstau/)/z dnia 7lipca 2005r.o dzia alno lobbingorvej ci procesiestanowieniaprawa (Dz. U. Nr 1ó9, poz' 1414)za

wiadcza si ' ze

Doma ski Zakrzelvski Palinka Spólka komandytorva ul. Rondo oNZ 1,21 pi tro 00-124Warszarva

jest lt,pisanado rejestrLrpodmiotÓr ,wykonuj cychzarvodorv dzia alno lobbingorv pod nurnerelr00058.

Za

jest wa ne3 miesi ceod daty wystawienia. wladczenie