Vodo Memorandum Landbouw
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Vodo Memorandum Landbouw as PDF for free.
More details
- Words: 2,329
- Pages: 6
Naar een duurzaam
Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
De huidige samenleving staat voor een aantal grote uitdagingen, niet in het minst het bewaken van de voedselzekerheid, het verzekeren van een duurzame plattelandsontwikkeling, het tegengaan van de klimaatsverandering, het verzekeren van betaalbare energievoorziening, het beletten van negatieve impact in het Zuiden en het bereiken van de Millennium Development Goals (MDG’s), het bewaren van de biodiversiteit, het voorzien van een goede waterkwaliteit en -kwantiteit. Daar krijgen we vandaag nog een reusachtige financiële crisis bovenop, wat het er zeker niet makkelijker op maakt. Een vooruitstrevend Europees landbouwbeleid houdt rekening met deze factoren en vergroot deze uitdagingen niet, maar biedt er net een antwoord op. Wij pleiten voor een dergelijk sterk Europees landbouwbeleid, dat op basis van een langetermijnvisie aan deze uitdagingen tegemoet komt en een duurzaam landbouwmodel genereert.
Duurzame landbouw is gericht op beheer van de natuurlijke rijkdommen, voedselzekerheid, behoud en ontwikkeling van een leefbaar platteland en leefbare landbouwinkomens. Duurzame landbouw kan de wereld voeden maar vergt bescherming, ondersteuning en waar nodig marktregulering. Duurzame landbouw verschaft boeren een volwaardig inkomen en brengt gezonde voeding en grondstoffen voort die in hoofdzaak afzet vinden op lokale en regionale markten. Duurzame landbouw respecteert de draagkracht van de natuurlijke omgeving, is economisch leefbaar en heeft oog voor de toekomstige generaties en de mondiale dimensie. Op dit ogenblik vindt gemiddeld één tiende van de voedselproductie zijn weg naar de wereldmarkt. Het streven naar een wereldwijde vrije markt in landbouwproducten brengt een concurrentie teweeg tussen boeren die leven en werken in zeer verschillende omstandigheden en milieus aan sterk schommelende en structureel lage prijzen. Dat gaat ten koste van voedselzekerheid, economische en sociale leefbaarheid en het ecologische draagvlak. In het Zuiden verergert de liberalisering de gevolgen van de verwaarlozing van de landbouw door de overheid, verhoogt ze de plattelandsvlucht en bestendigt ze de ongelijke toegang van boeren en boerinnen tot de productiemiddelen. Het resultaat is grotere armoede en honger op het platteland. Ondanks verschillende hervormingen slaagt het huidige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) er nog steeds niet in om duurzame landbouwpraktijken te garanderen. Ons huidige model van productie en consumptie kan op heden bezwaarlijk duurzaam genoemd worden: we gebruiken te veel fossiele brandstoffen, te veel energie en water, te veel grondstoffen, we stoten te veel schadelijke broeikasgassen en nutriënten uit en hinderen het recht op voedsel in andere delen van de wereld. De discussie omtrent het GLB post 2013 gaat nú van start. Eerst moet een duidelijke visie op de doelstellingen en verwachtingen van een GLB post 2013 gevormd worden, nadien kan er een concreet budget worden vastgelegd. Wij verwachten van U als parlementslid deze discussie mee vorm te geven en de principes uit deze nota op te nemen. In deze tekst bepreken we bondig de doelstellingen die het Europese landbouwbeleid volgens de leden van de VODO landbouwwerkgroep zou moeten nastreven.
A. Een sociaal duurzaam landbouwbeleid 1.Investeren in duurzame familiale landbouw Voorrang aan lokale en regionale voedselproductie gebaseerd op kleinschalige, gediversifieerde en agro-ecologische productiesystemen. Een duurzaam landbouwmodel moet worden ondersteund met de nodige beleidsinstrumenten om over het hele territorium mogelijk te zijn. Het afschermen van de markt moet voorkomen dat binnenlandse en internationale regelgeving uitgehold wordt of dat oneerlijke concurrentie ontstaat op basis van kwaliteitsnormen. Dit betekent dat handelsdifferentiatie mogelijk moet zijn, niet alleen op basis van productkenmerken, maar ook op basis van de productiewijze. Investeren in lokale plattelandsontwikkeling, in het duurzaam beheer van de natuurlijke grondstoffen, de aanpassing aan klimaatveranderingen, het behoud van de vruchtbaarheid van de bodem, de promotie van rurale tewerkstelling, ...
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
Beperken van de greep van multinationale ondernemingen op de landbouw. Ook landbouw en voedselproductie ontsnappen niet aan toenemende concentratie en de groeiende greep van de handel in productiemiddelen (zaden, pesticiden, krediet, …), van de tussenhandel, de verwerkende industrie en de grootdistributie. Deze trend gaat gepaard met een toenemende industrialisering en verticale integratie van de landbouw, exportgerichte landbouwproductie en de teloorgang van kleine autonome bedrijven. Hij wordt versterkt door nieuwe technologieën en eraan verbonden intellectuele eigendomsrechten. Deze groeiende industrialisering heeft bovendien belangrijke sociale en ecologische gevolgen. Diverse maatregelen zijn nodig, enerzijds om de macht van multinationals te beperken en anderzijds om de positie van de landbouwers te versterken: anti-trustmaatregelen, een grotere transparantie en aansprakelijkheid van bedrijven, een verbod op octrooien op levende organismen en hun onderdelen (inclusief zaden), het versterken van boeren- en boerinnencoöperaties en het ondersteunen van de directe verkoop aan de consument.
2. Een rechtvaardig en solidair landbouwbeleid Voorrang aan lokale en regionale markten om het recht op voedsel veilig te stellen. Een agro-ecologisch model van landbouw moet in de eerste plaats gericht zijn op ondersteuning van lokale en regionale markten. Dit moet ook borg staan voor kwaliteitsvolle producten. We pleiten voor een bescherming van de lokale en regionale markten, en niet enkel voor de Europese regio. Alle regio’s dienen het recht te krijgen om hun lokale en regionale markten te beschermen tegen goedkope import, in de eerste plaats ontwikkelingslanden. Maatregelen die lonende en stabiele prijzen voor de producenten garanderen; maatregelen ter ondersteuning van duurzame productie, ook in gemarginaliseerde zones. In ontwikkelingslanden is het landbouwinkomen cruciaal voor het waarborgen van voedselzekerheid. Marktreguleringsinstrumenten kunnen ingezet worden om deze prijzen zowel op de lokale en regionale markten als op de internationale markten te stabiliseren. Markten beschermen tegen de import van voedselproducten aan lage prijzen. Tegenover de marktbescherming bestaat de noodzaak om dumpingpraktijken stop te zetten. Dumping kan te maken hebben met subsidies, maar net zo goed met de verkoop van ondermaatse producten of (delen van) producten die binnenlands minder gegeerd zijn; of met agressieve technieken om markten te veroveren, en soms ook met voedselhulp. Het subsidiëren van de landbouw hoeft op zich voor derde landen geen probleem te zijn. Maar directe steun aan de export (via subsidies, kredieten, enz) en het exporteren van producten die dankzij directe of indirecte subsidies, onder kostprijs kunnen aangeboden worden, kunnen economische schade berokkenen aan derden. Dit dient tegengegaan te worden.
B. Een ecologisch duurzaam landbouwbeleid Een duurzaam landbouwmodel houdt rekening met de draagkracht van het milieu. Milieudiensten zoals bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit en zuiver water zijn essentieel voor een productieve en duurzame landbouw en moeten dus prioritair beschermd worden. Het Europese landbouwbeleid dient daartoe volgende doelstellingen na te streven.
Behoud en verbetering van milieukwaliteit. Intensificatie en opschaling hebben geleid tot afname van de bodemvruchtbaarheid, vervuiling door meststoffen en pesticiden, watertekort en broeikasgasemissies. In de hele sector moeten deze negatieve effecten teruggedrongen en waar mogelijk omgeeerd worden.
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
Bescherming van landschap en biodiversiteit. Enkele maatregelen in dit kader zijn het creëren van een stabiel biotopennetwerk, het vermijden van overexploitatie van ecosystemen, het beschermen van het milieu tegen de invloed van genetisch gemodificeerde gewassen en het ondersteunen van extensieve, niet-competitieve bedrijven. Duurzaam en efficiënt gebruik van water, land, energie en materialen. Nutriëntencycli moeten gesloten worden, input van energie en materialen verminderd, hernieuwbare energiebronnen gestimuleerd. Mitigatie van en adaptatie aan klimaatsverandering. De uitstoot van broeikasgassen door de landbouw kan nog gereduceerd worden, bijvoorbeeld door het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, betere isolatie van serres, minder invoer van veevoeders en een daling van de veestapel. Teelten die CO2 vastleggen voor langere periodes (in de bodem of in duurzame producten) kunnen actief gepromoot worden. Efficiënt waterbeheer zal zeer belangrijk worden voor zowel mitigatie als adaptatie. Ook de teeltpraktijken en gewaskeuze dienen te gebeuren in functie van het wijzigende klimaat. De toepassing van biobrandstoffen moet verder bekeken worden in functie van hun bereikte uitstootreducties, waarbij duurzame productie en consumptie van biobrandstoffen voorop staat. Er moet een duidelijke keuze gemaakt worden waar en wanneer biobrandstoffen gebruikt kunnen worden. Het recht op voedsel, ecologische en sociale criteria zijn hierbij cruciaal.
Om bovenstaande doelstellingen te bereiken is een verdere uitwerking en toepassing van relevante beleidsmaatregelen nodig. Algemeen moet de landbouw minstens aan de basismilieuwetgeving voldoen en kan gemeenschapsgeld slechts gebruikt worden om het leveren van specifieke publieke goederen te ondersteunen, zijnde voornamelijk milieudiensten die verder gaan dan de basismilieukwaliteit.
Strikte randvoorwaarden die voldoende gecontroleerd worden zijn absoluut noodzakelijk in een duurzaam Europees landbouwbeleid, zowel nu als in de toekomst. Maatregelen betreffende duurzaam waterbeheer, erosiebestrijding, bodemvruchtbaarheid, minimaal pesticidengebruik, afname van broeikasgasemissies en biodiversiteitsbehoud dienen opgenomen te worden bij de randvoorwaarden. Strenge handhaving hiervan is noodzakelijk. Subsidies moeten gerelateerd zijn met de mate van duurzaamheid van de productiepraktijken. We vragen meer en duidelijke stimulansen voor duurzame landbouwpraktijken: dit zijn praktijken die mens en milieu geen schade toebrengen en die efficiënt en spaarzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen. Ondanks de vooruitgang die er al geboekt is in de landbouwsector zijn er nog verschillende sectoren die stappen moeten ondernemen richting een duurzaam model. Een sturend plattelandsontwikkelingsbeleid en doelgerichte agromilieumaatregelen zijn hiertoe onontbeerlijk. Een flexibele lijst met duurzaamheidscriteria kan een kader bieden bij het subsidiëren van duurzame productiesystemen. De subsidies moeten rechtvaardig worden verdeeld en doelmatig worden ingezet om duurzame landbouwactiviteiten verspreid over het hele territorium te verzekeren. Het landbouwbeleid moet ondersteuning en stimulering van lokale vermarkting van landbouwproducten mogelijk maken, zowel in Europa als elders in de wereld. Invoer van niet-duurzame producten dient vermeden te worden. Tegelijkertijd moeten derde wereld productielanden geholpen worden met het voldoen aan de Europese duurzaamheidscriteria. Een belangrijk voorbeeld hier is het veevoeder. Om de desastreuze ecologische en sociale effecten hiervan zowel in Europa als in de productielanden af te bouwen, is het belangrijk invoer te ontmoedigen, Europese eiwitteelt te stimuleren en het publiek te sensibiliseren over duurzame vlees- en zuivelconsumptie. Tot op heden zijn er geen genetisch gemodificeerde gewassen (ggg’s) commercieel beschikbaar die kunnen bijdragen aan een duurzame landbouw. Europa moet ieder nieuw ggg uitvoerig evalueren op risico’s voor milieu en gezondheid alvorens het toe te laten op de markt of voor teelt. Bij die risicoevaluatie moeten de lange termijn effecten op milieu en gezondheid en ook de socio-economische gevolgen grondig onderzocht worden. Wanneer onderzoeksresultaten niet eenduidig zijn, moet het voorzorgsprincipe gehanteerd worden.
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
C. Coherentie met andere beleidsdomeinen Nastreven van coherentie tussen het Europees landbouwbeleid en het beleid dat gevoerd wordt op andere domeinen, waaronder milieu, handel, ontwikkelingssamenwerking, volksgezondheid en energie en klimaat, is fundamenteel. Het nastreven van de biobrandstoffendoelstelling binnen het energie- en klimaatbeleid bijvoorbeeld mag zeker niet ten koste gaan van voedselzekerheid en milieukwaliteit.
D. Politieke agenda Op volgende momenten vragen we aan onze politici om in het beleid aandacht te besteden aan een duurzaam landbouwbeleid.
Politieke afspraken Juni 2009: verkiezingen op regionaal en Europees niveau, waarbinnen specifieke verantwoordelijkheden liggen inzake landbouw- en voedselthema’s. 2010, Belgisch voorzitterschap: een belangrijke gelegenheid om binnen het Europees beleid te wedijveren voor het recht op voedselsoevereniteit en het recht op voedsel.
Landbouwbeleid De “health check” van het GLB werd eind 2008 afgerond. Deze leverde echter geen afdoende langetermijnvisie en garandeert geen duurzaam landbouwmodel in de toekomst. Vanaf 2009 begint de discussie over het gewenste landbouwmodel post 2013 en het bijbehorende financieringsplan.
Energie- en klimaatbeleid De doelstelling om tegen 2020 10% biobrandstoffen in de vervoersector te gebruiken is een van de meest controversiële onderdelen van het energie- en klimaatpakket van de Europese Commissie. De controverse spitst zich toe op (de hoogte van) het verplichte percentage en op de duurzaamheidscriteria waaraan biobrandstoffen moeten voldoen. De doelstelling die uiteindelijk zal aangenomen worden zal een enorme impact hebben op het landgebruik (zowel direct als indirect, zowel in Europa als daarbuiten), op de biodiversiteit en op de voedselproductie en voedselprijzen. Tijdens de Klimaatconferentie in december 2009 in Kopenhagen zal een goed akkoord moeten bereikt worden over een vervolg van het Kyotoprotocol dat loopt tot 2012.
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
Milieubeleid Begin december 2008 besliste de Raad van milieuministers dat de toelatingsprocedure voor ggo’s in Europa. versterkt moet worden. De langetermijneffecten op milieu en gezondheid moeten grondiger geanalyseerd worden. Ook de socio-economische impact zal worden nagegaan. In 2010 zal Europa evalueren of het vooropgestelde doel om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen tegen 2010 werd gerealiseerd. Een nieuw en ambitieuzer Europees biodiversiteitsbeleid voor de toekomst moet worden uitgewerkt. De Europese Commissie heeft een voorstel geformuleerd van een kaderrichtlijn over bodem. Voorlopig bestaat nog geen duidelijkheid over wanneer dit voorstel zal afgerond worden.
Ontwikkelingssamenwerkingsbeleid De discussie over het jaarlijkse budget van de Minister van ontwikkelingssamenwerking zal de verbintenissen concretiseren in het kader van de strijd tegen honger, de herwaardering van de familiale landbouw (zowel kwantitatief als kwalitatief) en de steun aan landbouworganisaties. In 2009 zal het parlement beslissen over de nieuwe Belgische “strategienota” inzake landbouw en voedselzekerheid in het ontwikkelingsbeleid en over de herziening van de wet van ontwikkelingssamenwerking. In 2009 wordt binnen internationale fora verder gewerkt aan de uitwerking van gemeenschappelijke aanpak van de voedselcrisis.
Handelsbeleid De onderhandelaars van de WTO moeten gestimuleerd worden om de ontwikkelings-doelstellingen, voedselrecht en voedselzekerheid centraal in hun onderhandelingen te plaatsen. In het WTO kader is meer aandacht nodig voor sociale en ecologische criteria die staten wensen toe te passen. Er kan ook meer gewezen worden op de mogelijkheden voor duurzaamheidscriteria die de huidige WTO-regels al bieden. Binnen de commerciële onderhandelingen (waaronder de Economische Partnerschapsakkoorden (EPA) met de ACP-landen): de ACP-landen de nodige politieke ruimte te laten om hun landbouw- en voedselbeleid te ontwikkelen als antwoord op de voedselcrisis.
Volgende organisaties onderschrijven dit memorandum
11.11.11 Africa Europe Faith and Justice Network Bond Beter Leefmilieu Broederlijk Delen EVA Fian Friends of the Earth Vlaanderen en Brussel Greenpeace
Kwia Netwerk Bewust Verbruiken Oxfam Solidariteit Oxfam Wereldwinkels Velt Voedselteams Vrede vzw Vredeseilanden Wervel
Contact gegevens: VODO vzw Gert Vandermosten Vlasfabriekstraat 11 1060 Brussel 02 536 19 42 www.vodo.be
Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
De huidige samenleving staat voor een aantal grote uitdagingen, niet in het minst het bewaken van de voedselzekerheid, het verzekeren van een duurzame plattelandsontwikkeling, het tegengaan van de klimaatsverandering, het verzekeren van betaalbare energievoorziening, het beletten van negatieve impact in het Zuiden en het bereiken van de Millennium Development Goals (MDG’s), het bewaren van de biodiversiteit, het voorzien van een goede waterkwaliteit en -kwantiteit. Daar krijgen we vandaag nog een reusachtige financiële crisis bovenop, wat het er zeker niet makkelijker op maakt. Een vooruitstrevend Europees landbouwbeleid houdt rekening met deze factoren en vergroot deze uitdagingen niet, maar biedt er net een antwoord op. Wij pleiten voor een dergelijk sterk Europees landbouwbeleid, dat op basis van een langetermijnvisie aan deze uitdagingen tegemoet komt en een duurzaam landbouwmodel genereert.
Duurzame landbouw is gericht op beheer van de natuurlijke rijkdommen, voedselzekerheid, behoud en ontwikkeling van een leefbaar platteland en leefbare landbouwinkomens. Duurzame landbouw kan de wereld voeden maar vergt bescherming, ondersteuning en waar nodig marktregulering. Duurzame landbouw verschaft boeren een volwaardig inkomen en brengt gezonde voeding en grondstoffen voort die in hoofdzaak afzet vinden op lokale en regionale markten. Duurzame landbouw respecteert de draagkracht van de natuurlijke omgeving, is economisch leefbaar en heeft oog voor de toekomstige generaties en de mondiale dimensie. Op dit ogenblik vindt gemiddeld één tiende van de voedselproductie zijn weg naar de wereldmarkt. Het streven naar een wereldwijde vrije markt in landbouwproducten brengt een concurrentie teweeg tussen boeren die leven en werken in zeer verschillende omstandigheden en milieus aan sterk schommelende en structureel lage prijzen. Dat gaat ten koste van voedselzekerheid, economische en sociale leefbaarheid en het ecologische draagvlak. In het Zuiden verergert de liberalisering de gevolgen van de verwaarlozing van de landbouw door de overheid, verhoogt ze de plattelandsvlucht en bestendigt ze de ongelijke toegang van boeren en boerinnen tot de productiemiddelen. Het resultaat is grotere armoede en honger op het platteland. Ondanks verschillende hervormingen slaagt het huidige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) er nog steeds niet in om duurzame landbouwpraktijken te garanderen. Ons huidige model van productie en consumptie kan op heden bezwaarlijk duurzaam genoemd worden: we gebruiken te veel fossiele brandstoffen, te veel energie en water, te veel grondstoffen, we stoten te veel schadelijke broeikasgassen en nutriënten uit en hinderen het recht op voedsel in andere delen van de wereld. De discussie omtrent het GLB post 2013 gaat nú van start. Eerst moet een duidelijke visie op de doelstellingen en verwachtingen van een GLB post 2013 gevormd worden, nadien kan er een concreet budget worden vastgelegd. Wij verwachten van U als parlementslid deze discussie mee vorm te geven en de principes uit deze nota op te nemen. In deze tekst bepreken we bondig de doelstellingen die het Europese landbouwbeleid volgens de leden van de VODO landbouwwerkgroep zou moeten nastreven.
A. Een sociaal duurzaam landbouwbeleid 1.Investeren in duurzame familiale landbouw Voorrang aan lokale en regionale voedselproductie gebaseerd op kleinschalige, gediversifieerde en agro-ecologische productiesystemen. Een duurzaam landbouwmodel moet worden ondersteund met de nodige beleidsinstrumenten om over het hele territorium mogelijk te zijn. Het afschermen van de markt moet voorkomen dat binnenlandse en internationale regelgeving uitgehold wordt of dat oneerlijke concurrentie ontstaat op basis van kwaliteitsnormen. Dit betekent dat handelsdifferentiatie mogelijk moet zijn, niet alleen op basis van productkenmerken, maar ook op basis van de productiewijze. Investeren in lokale plattelandsontwikkeling, in het duurzaam beheer van de natuurlijke grondstoffen, de aanpassing aan klimaatveranderingen, het behoud van de vruchtbaarheid van de bodem, de promotie van rurale tewerkstelling, ...
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
Beperken van de greep van multinationale ondernemingen op de landbouw. Ook landbouw en voedselproductie ontsnappen niet aan toenemende concentratie en de groeiende greep van de handel in productiemiddelen (zaden, pesticiden, krediet, …), van de tussenhandel, de verwerkende industrie en de grootdistributie. Deze trend gaat gepaard met een toenemende industrialisering en verticale integratie van de landbouw, exportgerichte landbouwproductie en de teloorgang van kleine autonome bedrijven. Hij wordt versterkt door nieuwe technologieën en eraan verbonden intellectuele eigendomsrechten. Deze groeiende industrialisering heeft bovendien belangrijke sociale en ecologische gevolgen. Diverse maatregelen zijn nodig, enerzijds om de macht van multinationals te beperken en anderzijds om de positie van de landbouwers te versterken: anti-trustmaatregelen, een grotere transparantie en aansprakelijkheid van bedrijven, een verbod op octrooien op levende organismen en hun onderdelen (inclusief zaden), het versterken van boeren- en boerinnencoöperaties en het ondersteunen van de directe verkoop aan de consument.
2. Een rechtvaardig en solidair landbouwbeleid Voorrang aan lokale en regionale markten om het recht op voedsel veilig te stellen. Een agro-ecologisch model van landbouw moet in de eerste plaats gericht zijn op ondersteuning van lokale en regionale markten. Dit moet ook borg staan voor kwaliteitsvolle producten. We pleiten voor een bescherming van de lokale en regionale markten, en niet enkel voor de Europese regio. Alle regio’s dienen het recht te krijgen om hun lokale en regionale markten te beschermen tegen goedkope import, in de eerste plaats ontwikkelingslanden. Maatregelen die lonende en stabiele prijzen voor de producenten garanderen; maatregelen ter ondersteuning van duurzame productie, ook in gemarginaliseerde zones. In ontwikkelingslanden is het landbouwinkomen cruciaal voor het waarborgen van voedselzekerheid. Marktreguleringsinstrumenten kunnen ingezet worden om deze prijzen zowel op de lokale en regionale markten als op de internationale markten te stabiliseren. Markten beschermen tegen de import van voedselproducten aan lage prijzen. Tegenover de marktbescherming bestaat de noodzaak om dumpingpraktijken stop te zetten. Dumping kan te maken hebben met subsidies, maar net zo goed met de verkoop van ondermaatse producten of (delen van) producten die binnenlands minder gegeerd zijn; of met agressieve technieken om markten te veroveren, en soms ook met voedselhulp. Het subsidiëren van de landbouw hoeft op zich voor derde landen geen probleem te zijn. Maar directe steun aan de export (via subsidies, kredieten, enz) en het exporteren van producten die dankzij directe of indirecte subsidies, onder kostprijs kunnen aangeboden worden, kunnen economische schade berokkenen aan derden. Dit dient tegengegaan te worden.
B. Een ecologisch duurzaam landbouwbeleid Een duurzaam landbouwmodel houdt rekening met de draagkracht van het milieu. Milieudiensten zoals bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit en zuiver water zijn essentieel voor een productieve en duurzame landbouw en moeten dus prioritair beschermd worden. Het Europese landbouwbeleid dient daartoe volgende doelstellingen na te streven.
Behoud en verbetering van milieukwaliteit. Intensificatie en opschaling hebben geleid tot afname van de bodemvruchtbaarheid, vervuiling door meststoffen en pesticiden, watertekort en broeikasgasemissies. In de hele sector moeten deze negatieve effecten teruggedrongen en waar mogelijk omgeeerd worden.
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
Bescherming van landschap en biodiversiteit. Enkele maatregelen in dit kader zijn het creëren van een stabiel biotopennetwerk, het vermijden van overexploitatie van ecosystemen, het beschermen van het milieu tegen de invloed van genetisch gemodificeerde gewassen en het ondersteunen van extensieve, niet-competitieve bedrijven. Duurzaam en efficiënt gebruik van water, land, energie en materialen. Nutriëntencycli moeten gesloten worden, input van energie en materialen verminderd, hernieuwbare energiebronnen gestimuleerd. Mitigatie van en adaptatie aan klimaatsverandering. De uitstoot van broeikasgassen door de landbouw kan nog gereduceerd worden, bijvoorbeeld door het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, betere isolatie van serres, minder invoer van veevoeders en een daling van de veestapel. Teelten die CO2 vastleggen voor langere periodes (in de bodem of in duurzame producten) kunnen actief gepromoot worden. Efficiënt waterbeheer zal zeer belangrijk worden voor zowel mitigatie als adaptatie. Ook de teeltpraktijken en gewaskeuze dienen te gebeuren in functie van het wijzigende klimaat. De toepassing van biobrandstoffen moet verder bekeken worden in functie van hun bereikte uitstootreducties, waarbij duurzame productie en consumptie van biobrandstoffen voorop staat. Er moet een duidelijke keuze gemaakt worden waar en wanneer biobrandstoffen gebruikt kunnen worden. Het recht op voedsel, ecologische en sociale criteria zijn hierbij cruciaal.
Om bovenstaande doelstellingen te bereiken is een verdere uitwerking en toepassing van relevante beleidsmaatregelen nodig. Algemeen moet de landbouw minstens aan de basismilieuwetgeving voldoen en kan gemeenschapsgeld slechts gebruikt worden om het leveren van specifieke publieke goederen te ondersteunen, zijnde voornamelijk milieudiensten die verder gaan dan de basismilieukwaliteit.
Strikte randvoorwaarden die voldoende gecontroleerd worden zijn absoluut noodzakelijk in een duurzaam Europees landbouwbeleid, zowel nu als in de toekomst. Maatregelen betreffende duurzaam waterbeheer, erosiebestrijding, bodemvruchtbaarheid, minimaal pesticidengebruik, afname van broeikasgasemissies en biodiversiteitsbehoud dienen opgenomen te worden bij de randvoorwaarden. Strenge handhaving hiervan is noodzakelijk. Subsidies moeten gerelateerd zijn met de mate van duurzaamheid van de productiepraktijken. We vragen meer en duidelijke stimulansen voor duurzame landbouwpraktijken: dit zijn praktijken die mens en milieu geen schade toebrengen en die efficiënt en spaarzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen. Ondanks de vooruitgang die er al geboekt is in de landbouwsector zijn er nog verschillende sectoren die stappen moeten ondernemen richting een duurzaam model. Een sturend plattelandsontwikkelingsbeleid en doelgerichte agromilieumaatregelen zijn hiertoe onontbeerlijk. Een flexibele lijst met duurzaamheidscriteria kan een kader bieden bij het subsidiëren van duurzame productiesystemen. De subsidies moeten rechtvaardig worden verdeeld en doelmatig worden ingezet om duurzame landbouwactiviteiten verspreid over het hele territorium te verzekeren. Het landbouwbeleid moet ondersteuning en stimulering van lokale vermarkting van landbouwproducten mogelijk maken, zowel in Europa als elders in de wereld. Invoer van niet-duurzame producten dient vermeden te worden. Tegelijkertijd moeten derde wereld productielanden geholpen worden met het voldoen aan de Europese duurzaamheidscriteria. Een belangrijk voorbeeld hier is het veevoeder. Om de desastreuze ecologische en sociale effecten hiervan zowel in Europa als in de productielanden af te bouwen, is het belangrijk invoer te ontmoedigen, Europese eiwitteelt te stimuleren en het publiek te sensibiliseren over duurzame vlees- en zuivelconsumptie. Tot op heden zijn er geen genetisch gemodificeerde gewassen (ggg’s) commercieel beschikbaar die kunnen bijdragen aan een duurzame landbouw. Europa moet ieder nieuw ggg uitvoerig evalueren op risico’s voor milieu en gezondheid alvorens het toe te laten op de markt of voor teelt. Bij die risicoevaluatie moeten de lange termijn effecten op milieu en gezondheid en ook de socio-economische gevolgen grondig onderzocht worden. Wanneer onderzoeksresultaten niet eenduidig zijn, moet het voorzorgsprincipe gehanteerd worden.
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
C. Coherentie met andere beleidsdomeinen Nastreven van coherentie tussen het Europees landbouwbeleid en het beleid dat gevoerd wordt op andere domeinen, waaronder milieu, handel, ontwikkelingssamenwerking, volksgezondheid en energie en klimaat, is fundamenteel. Het nastreven van de biobrandstoffendoelstelling binnen het energie- en klimaatbeleid bijvoorbeeld mag zeker niet ten koste gaan van voedselzekerheid en milieukwaliteit.
D. Politieke agenda Op volgende momenten vragen we aan onze politici om in het beleid aandacht te besteden aan een duurzaam landbouwbeleid.
Politieke afspraken Juni 2009: verkiezingen op regionaal en Europees niveau, waarbinnen specifieke verantwoordelijkheden liggen inzake landbouw- en voedselthema’s. 2010, Belgisch voorzitterschap: een belangrijke gelegenheid om binnen het Europees beleid te wedijveren voor het recht op voedselsoevereniteit en het recht op voedsel.
Landbouwbeleid De “health check” van het GLB werd eind 2008 afgerond. Deze leverde echter geen afdoende langetermijnvisie en garandeert geen duurzaam landbouwmodel in de toekomst. Vanaf 2009 begint de discussie over het gewenste landbouwmodel post 2013 en het bijbehorende financieringsplan.
Energie- en klimaatbeleid De doelstelling om tegen 2020 10% biobrandstoffen in de vervoersector te gebruiken is een van de meest controversiële onderdelen van het energie- en klimaatpakket van de Europese Commissie. De controverse spitst zich toe op (de hoogte van) het verplichte percentage en op de duurzaamheidscriteria waaraan biobrandstoffen moeten voldoen. De doelstelling die uiteindelijk zal aangenomen worden zal een enorme impact hebben op het landgebruik (zowel direct als indirect, zowel in Europa als daarbuiten), op de biodiversiteit en op de voedselproductie en voedselprijzen. Tijdens de Klimaatconferentie in december 2009 in Kopenhagen zal een goed akkoord moeten bereikt worden over een vervolg van het Kyotoprotocol dat loopt tot 2012.
Naar een duurzaam Europees landbouwbeleid
Memorandum van de landbouw werkgroep van het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
Milieubeleid Begin december 2008 besliste de Raad van milieuministers dat de toelatingsprocedure voor ggo’s in Europa. versterkt moet worden. De langetermijneffecten op milieu en gezondheid moeten grondiger geanalyseerd worden. Ook de socio-economische impact zal worden nagegaan. In 2010 zal Europa evalueren of het vooropgestelde doel om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen tegen 2010 werd gerealiseerd. Een nieuw en ambitieuzer Europees biodiversiteitsbeleid voor de toekomst moet worden uitgewerkt. De Europese Commissie heeft een voorstel geformuleerd van een kaderrichtlijn over bodem. Voorlopig bestaat nog geen duidelijkheid over wanneer dit voorstel zal afgerond worden.
Ontwikkelingssamenwerkingsbeleid De discussie over het jaarlijkse budget van de Minister van ontwikkelingssamenwerking zal de verbintenissen concretiseren in het kader van de strijd tegen honger, de herwaardering van de familiale landbouw (zowel kwantitatief als kwalitatief) en de steun aan landbouworganisaties. In 2009 zal het parlement beslissen over de nieuwe Belgische “strategienota” inzake landbouw en voedselzekerheid in het ontwikkelingsbeleid en over de herziening van de wet van ontwikkelingssamenwerking. In 2009 wordt binnen internationale fora verder gewerkt aan de uitwerking van gemeenschappelijke aanpak van de voedselcrisis.
Handelsbeleid De onderhandelaars van de WTO moeten gestimuleerd worden om de ontwikkelings-doelstellingen, voedselrecht en voedselzekerheid centraal in hun onderhandelingen te plaatsen. In het WTO kader is meer aandacht nodig voor sociale en ecologische criteria die staten wensen toe te passen. Er kan ook meer gewezen worden op de mogelijkheden voor duurzaamheidscriteria die de huidige WTO-regels al bieden. Binnen de commerciële onderhandelingen (waaronder de Economische Partnerschapsakkoorden (EPA) met de ACP-landen): de ACP-landen de nodige politieke ruimte te laten om hun landbouw- en voedselbeleid te ontwikkelen als antwoord op de voedselcrisis.
Volgende organisaties onderschrijven dit memorandum
11.11.11 Africa Europe Faith and Justice Network Bond Beter Leefmilieu Broederlijk Delen EVA Fian Friends of the Earth Vlaanderen en Brussel Greenpeace
Kwia Netwerk Bewust Verbruiken Oxfam Solidariteit Oxfam Wereldwinkels Velt Voedselteams Vrede vzw Vredeseilanden Wervel
Contact gegevens: VODO vzw Gert Vandermosten Vlasfabriekstraat 11 1060 Brussel 02 536 19 42 www.vodo.be
Related Documents
Vodo Memorandum Landbouw
December 2019 4
Biologische Landbouw
June 2020 12
Biologische Landbouw
June 2020 5
Memorandum
November 2019 51
Memorandum
May 2020 26