Tôi Và Chúng Ta

Tôi và chúng ta I.

Tìm hiểu chung 1. Tác giả: Lưu Quang Vũ (1948 – 1998) quê ở Quảng Nam sinh ở Phú Thọ là nhà thơ, nhà viết kịch xuất sắc. Tác phẩm chính: Nàng Si-ta, Tôi và chúng ta, Nguồn sáng trong đời, Lời nói dối cuối cùng. 2. Tác phẩm a) Xuất xứ: trích cảnh 3 trên 9 cảnh • Cảnh 3: cuộc đối đầu gay gắt, công khai giữa hai phía nhân vật diễn ra trong phòng làm việc của giám đốc. Tôi và chúng ta phản ảnh cuộc đấu tranh gay gắt giữa những con người mạnh dạn đổi mới, dám nghĩ dám làm với những kẻ mang tư tưởng bảo thủ, lạc hậu trong sự chuyển mình mạnh mẽ của xã hội ta b) Tóm tắt: sgk II. Tìm hiểu văn bản 1. Tình huống kịch: tình trạng ngưng trệ sản xuất của xí nghiệp đã đến lúc phải quyết bằng những quyết định táo bạo sau quá trình tìm hiểu và củng cố lại sự nghiệp - Quyền giám đốc Hoàng Việt (mới nhận chức hơn 1 năm): quyết định công bố kế hoạch mở rộng sản xuất và phương án làm ăn mới; như vậy có nghĩa là anh cùng với kĩ sư Lê Sơn đã công khai tuyên chiến với cơ chế quản lí phương thức tổ chức sản xuất lạc hậu, lỗi thời, những công bố của Hoàng Việt liên tiếp gây bất ngờ với nhiều người và bị phản ứng gay gắt: - Phản ứng của trưởng phòng tổ chức lao động, trưởng phòng tài vụ liên quan đến biên chế, quỹ lương, phản ứng của quản đốc Trương, liên quan đến hiệu quả tổ chức quản lí khi Hoàng Việt khẳng định không cần đến chức vụ này - Phản ứng gay gắt của phó giám đốc Nguyễn Chính dựa vào cấp trên và nguyên tắc và nghị quyết Đảng ủy xí nghiệp → Tình huống càng lúc càng căng thẳng, xung đột càng gay gắt, xung đột ấy thể hiện mâu thuẫn quyết liệt. Xung đột ấy để hiện mâu thuẫn giữa hai tuyến nhân vật: tuyến tiên tiến dám nghĩ dám làm, tuyến bảo thủ máy móc lạc hậu, trì trệ 2. Tính cách của nhân vật Cái mới - Giám đốc Hoàng Việt: người lãnh đạo có tinh thần trách nhiệm cao, dám nghĩ dám làm vì sự phát triển của xí nghiệp, vì quyền lợi của anh chị em công nhân, trung thực, thẳng thắn, kiên quyết đấu tranh với niềm tin vào chân lí cái mới sẽ chiến thắng - Kĩ sư Lê Sơn: có năng lực, có trình độ chuyên môn giỏi, gắn bó với xi nghiệp, biết cuộc đấu tranh khó khăn nhưng chấp nhận sẵn sàn cùng giám đốc thực hiện kế hoạch mở rộng sản xuất và phương án làm ăn mới → Tiên tiến, năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm

Cái cũ - Phó giám đốc Nguyễn Chính: tiêu biểu cho loại người máy móc, bảo thủ, gian, nhiều mánh khóe, luôn tin vào cơ chế vào các nguyên tắc dù đã lạc hậu để chống lại sự đổi mới, khéo luồn lọt xu nịnh cấp trên để mưu cầu lợi ích riêng - Quản đốc phân xưởng Trương: suy nghĩ và làm việc như cái máy, khô cằn tình người, tỏ ra quyền thế, hách dịch với anh chị em công nhân - Trưởng phòng tổ chức, trưởng phòng tài vụ: bảo thủ, vênh váo → Bảo thủ, máy móc, lạc hậu, trì trệ

3. Nhận xét chung - Đoạn trích thể hiện mâu thuẩn cơ bản của vở kịch: một bên là yêu cầu đổi mới, một bên là sức cản trở của những nguyên tắc, cơ chế, phương thức sản xuất cũ, sơ cứng, lạc hậu. Từ mâu thuẫn ấy vấn đề cơ bản của vở kịch đặt ra là: + Không thể cứ khư khư giữ lấy cái nguyên tắc, cơ chế đã trở thành khô cứng, lạc hậu mà phải mạnh dạn thay đổi phương thức tổ chức, quản lí để thúc đẩy sản xuất phát triển, đừng chạy theo chủ nghĩa hình thức mà cần coi trọng thực tiễn, coi trọng hiệu quả thiết thực - Lúc ấy người ta hay nói nhiều đến tập thể và nhiều khi quan niệm ấu trĩ về cái gọi là tập thể đã cản trở sự phát triển. Vở kịch nhấn mạnh: không có thứ chủ nghĩa tập thể chung chung “ cái chúng ta” được tạo thành bằng những cái “tôi” cụ thể. Vì thế cần quan tâm một cách thiết thực đến cuộc sống, đến quyền lợi của mỗi cá nhân, con người. Ý nghĩa của vấn đề: nằm trong tình hình đất nước ta những năm bấy giờ, vấn đề “tôi và chúng ta” đặt ra có ý nghĩa thực tiễn thật lớn lao. Nó là vấn đề cấp thiết của thực tế đời sống, thực tế xã hội và có ý nghĩa thực tiễn đối với sự phát triển của đất nước. III. Tổng kết - Nghệ thuật: xây dựng tình huống kịch hấp dẫn, khắc họa các nhân vật một cách rõ nét. - Nội dung: phản ánh cuộc đối thoại gay gắt giữa phái đổi mới và phải bảo thủ. Ca ngợi những con người dám nghĩ dám làm, dám xóa bỏ cơ chế lạc hậu, cũ kĩ để đưa đến tiến lên.