Sociologija

prvih 100 pitanja 1)osnovni metodološki postulati, odnosno principi nauke su: objektivnost, pouzdanost, opštost i sistematičnost 2)na koji metodološki postulat se odnosi stav da je naučno saznanje hipotetičko i privremeno: objektivnost 3)prema dijalektičkom shvatanju 3 osnovna elementa (dela) naučnog metoda su: logički, teorijskoepistemološki, tehnički 4)koji deo naučnog metoda je univerzalan, odnosno primenjuje se u istraživačkoj praksi svih nauka: logički 5)šta osim određenog segmenta (dela stvarnosti) još utiče na konstituisanje predmeta nauke: filozofsko, ontološko shvatanje stvarnosti, saznajni ciljevi, metodološki postupci, čovjekove praktične potrebe 6)navedite na kojih 5 velikih kompleksa se dele celokupan sistem nauke: filozofske, matematičke, prirodne, psihološke i društvene nauke 7)prema ljudskoj svrsi nauke se dele na fundamentalne i primenjene. kojoj od navedenih grupa pripada sociologija? fundamentalnoj 8)ko od navedenih sociologa smatra da sociologija proučava statiku i dinamiku društva: Ogist Kont 9)ko od navedenih sociologa smatra da sociologija treba da razume i objasni društveno delovanje pojedinaca: Maks Veber 10)šta je po mišljenju E. Dirkema i njegovih sledbenika predmet proučavanja sociologije: predmet proučavanja soc. kao društvene nauke su ustaljeni odnosi kolektivnog ponašanja 11)ko od navedenih sociologa smatra da sociologija treba da proučava forme, odnosno oblike društvenih odnosa: Georg Zimel 12)šta po Ž. Gurviču proučava mikro a šta makro sociologija: mikro-oblik društvenosti; makro-realne kolektivne jedinice, društvene grupe, klase i globalna društva 13)koji sociolog pozitivističke orijentacije tvrdi da sociologija treba da proučava društvene pojave kao ''stvari'': Emil Dirkem 14)navedite šta su to ''pozitivne činjenice'' na kojima, po stavovima pozitivista, treba da se zasniva nauka: čulni utisci, opažaji i oseti koji su dostupni posmatranju i eksperimentisanju, za Konta su izvor naučnog saznanja u prirodnim i društvenim naukama 15)osnovni saznajni cilj društvenih, odnosno duhovnih nauka po mišljenju pristalica istorizma je da: razumeju unutrašnju strukturu društvenih pojava 16)kod razumevanja društvenih pojava, odnosno delovanja pojedinaca neophodno je prema Veberu, razumeti: značenje i smisao 17)sociologija radi naučnog objašnjenja i razumevanja društvenih pojava treba da konstruiše ''idealne tipove'' smatra: Maks Veber 18)osnovni dijalektički principi koji prema Hegelu i Marksu treba da služe kao putokazi u istraživanju društvenih pojava su: princip totaliteta, razvojnosti odnosno istoričnosti, jedinstva i borbe suprotnosti, prelaska kvantiteta u kvalitet, prevazilaženja – negacija negacije. 19)osnovne faze u postupku sociološkog istraživanja su: određivanje predmeta, postavljanje hipoteze, prikupljanje podataka i njihova obrada, naučni opis pojave koja se istražuje, naučno objašnjenje. 20)sociološko naučno objašnjenje može biti: strukturalno, funkcionalno, uzročno i dujalektičko 21)posmatranje sa učestvovanjem, zavisno od uloge koju posmatrač ima u sredini koju ispituje može imati različite oblike. ako posmatrač vrši određenu radnu ulogu u sredini koju ispituje sa svim pravima i obavezama kao i drugi članovi, ali sredina zna da on pored radne uloge vrši i naučno posmatranje radi se o: učesniku posmatraču 22)šta je od presudnog značaja prilikom prikupljanja podataka ispitivanjem bez obzira na to da li se ono vrši anketom ili intervjuom: mora se uspostaviti što neposrednija vaza između hipotetičke osnove istraživanja i spiska pitanja sadržanih u anketnom upitniku 23)stopa nataliteta koja pokazuje koliko se dece rađa u toku jedne godine na 1000 stanovnika je: posredno merenje 24)koja 3 bitna činioca utiču na određivanje veličine uzorka pojave koja se istražuje: homogenost, varijabilnost, preciznost 25)statistička srednja vrednost koja je dominantna na skali pojava koja se ispituje je: modalna 26)kako se kod tzv. eksperimenta u prirodnim uslovima naziva grupa u kojoj deluje činilac sa kojim se eksperimentiše? eksperimentalna grupa 27)koja je osnovna predpostavka da bi se u nekom globalnom društvu određena društvena pojava ili proces mogao istraživati uporednom metodom? da društvo nije homogeno, da je izdiferencirano na razne delove – klase, nacije, regione

28)koje 3 osnovne faze sadrži opšti postupak analize sadržaja: prva faza-stvaranje sistema kategorija analize i jedinica za klasifikaciju sadržaja i oblika simboličkog opštenja. druga faza-čin analize i statističku obradu podataka dobijenih analizom. treća faza-naučni opis sadržaja i oblik simboličkog opštenja 29)iz čega po Kontu proističe društveni konsenzus na kome se temelji društvo? instinkta, simpatije (osećaja društvenosti), zajedničkih misli i ideja, verovanja i moralnih nazora 30)društvena evolucija po Kontu, rezultat je razvoja: intelekta, akcije i osećanja 31)tri glavna doba razvoja ljudskog društva po Kontu su: teološko, meta-fizičko i pozitivno (naučno) 32)po Spenseru zajednički evolucioni procesi koje slede biološki i socijalni organizam (društvo) su: ljudsko društvo i biološki organizam neprestano rastu, progresivni rast i uslužavanje strukture prati sve veća diferencijacija i specijalizacija funkcija, uporedo sa diferencijacijom funkcija dolazi do porasta međuzavisnosti organa koji vrše srodne funkcije. 33)koja 3 osnovna tipa društva u dosadašnjoj istoriji ljudskog društva razlikuje Spenser: horde, militarizam i industrijalizam, etičko društvo. 34)za Marksa je čovek: delatno biće prakse 35)dva osnovna elementa načina proizvodnje po Marksu su: proizvodne snage i proizvodni odnosi. 36)koje su po Marksu dve osnovne protivurečnosti, odnosno suprotnosti pokretačka snaga ljudske istorije: racionalni odnosi i klasne borbe 37)osnovu društva i svih društvenih procesa, prema L. Glumploviču, predstavlja borba za opstanak koja se vodi između: društvenih grupa 38)koji su po Glumploviču, koraci ujedinjavanja rasno i etnički različitih grupa u procesu stvaranja države jedne nacije: usvajanje jezika osvajača, usvajanje njegove vere, naravi i običaja, sklapanje mešovitih brakova. 39)osnovu društvenih pojava po Veberu čini: deo čoveka koje se zaniva na slobodnoj volji čoveka i njegovom delovanju 40)navedite šta je po Veberu društveno delanje: ponašanje 2 ili više pojedinaca koji razumeju značenje i smisao postupaka drugih pojedinaca i u skladu sa tim se ponašaju 41)koja 4 osnovna tipa ljudskog delanja razlikuje Veber: ciljno racionalno, vrednosno racionalno i afektivno delanje 42)koja 3 osnovna tipa vlasti razlikuje Veber: zakonsku ili racionalnu, tradicionalnu i harizmatsku vlast 43)koje načelo protestantske religije je po Veberu bitno uticalo na razvoj kapitalizma u Evropi? načelo o predestinaciji 44)osnovu društva , odnosno društvenog života ljudi, prema Dirkemu predstavlja: nagon društvenosti 45)koja 2 elementa po Dirkemu čine idejno jezgro (kolektivnu svest) društva: ideje i norme 46)šta prema Dirkemu predstavlja ključni odnos društvene evolucije: preobražaj tipa moralnosti i solidarnosti 47)na kom tipu solidarnosti počiva primitivno i savremeno društvo? primitivno na mehaničkoj a savremeno na organskoj solidarnosti (razvijena podela rada) 48)iz čega po Tenisu izvire društveni život ljudi: iz društvene volje 49)iz kog oblika ljudske volje po Tenisu izvire ''zajednica'': iz organske volje 50)iz kog oblika ljudske volje po Tenisu izvire ''društvo'': iz racionalne volje 51)koja 2 osnovna procesa, po Vizeu čine osnovu društvenog života ljudi: procesi asocijacije (udruživanja) i disocijacije (razdruživanja) 52)iz koja 3 osnovna izvora po Vizeu proističu procesi udruživanja i razdruživanja pojedinaca: iz emocionalno obojenih nagona i impulsa, iz interesa koji mogu biti emocionalno obojeni i iz objektivne situacije koja čini udruživanje neizbežnim 53)koje 2 okolnosti prema F. Gidingsu određuju čovekovo ponašanje: 1.podsticaji tj. stanja ili zbivanja koja direktno izazivaju ovakvo ili onakvo ponašanje, 2.sličnost ili različitost reagovanja (ljudi) na date podsticaje 54)šta prema Gidingsu ima odlučujući značaj za pretvaranje životinjskog društva (krda ili jata) u ljudsko društvo: svest vrste 55)kom tipu društva prema Gidingsu pripada društvo zasnovano na konvenciji ili ugovoru: kontraktualnom tipu društva 56)po H. Midu ključnu ulogu u razvoju čoveka od biološkog u svesno društveno biće ima: stalne interakcije sa drugim ljudima, razvoj svesti o sebi, simboli od kojih su najvažniji sadržani u jeziku 57)prema Midu ključnu ulogu u formiranju svesti o sebi kod pojedinaca ima: jezik

58)kako Mid naziva društveni proces koji ima odlučujući značaj za socijalizaciju pojedinca i njegovo društveno ponašanje: preuzimanje uloge drugog (usvajanje stavova drugih) 59)prema H. Blumeru ljudi deluju, odnosno ponašaju se u društvu na osnovu: značenja koja daju predmetima i događajima a ne reaguju na spoljašnji stimulans 60)značenja koja ljudi pridaju predmetima i događajima prema Midu: nastaju u procesu interakcije i mogu se menjati i modifikovati unutar interakcijskog procesa 61)prema Tomasu i Znanijeckom ljudsko ponašanje je određeno: kao proizvod interakcije individualaca i društva tj. kao interakciju stavova pojedinca i društvenih vrednosti 62)šta je stav po Tomasu i Znanijeckom: stavpredstavlja takav proces u svesti pojedinca koji određuje njegovo stvarno ili moguće ponašanje u društvenom svetu 63)šta je vrednost po Tomasu i Znanijeckom: vrednosti su svi oni objekti prema kojima se ravnaju stavovi ljudi 64)koja su po Parsonsu 4 glavna elementa iz kojih je satkano individualno delanje: 1.akter tj. lice koje dela, 2.cilj-buduće stanje koje akter svojim delanjem želi da postigne, 3.situacija koja ima 2 el: skup okolnosti koje stoje pod kontrolom aktera (sredstva) i okolnosti koje su van njegove kontrole (situacija u užem smislu), 4.normativna orijentacija-skup normi i vrednosti kojima se iskazuju ciljevi društva 65)koja su po Parsonsu 4 osnovna elementa društvene strukture: uloga, kolektivnost, norma i vrednost 66)šta je za Parsonsa društvena uloga: najelementarnija jedinica društva tj. obavljanje određenih delatnosti u skladu sa normativnim očekivanjima društva 67)koji od navedenih elemenata društvene strukture ima po Parsonsu najvažniju ulogu u društvenom životu ljudi: kulture i moralne vrednosti 68)iz kojih je društvenih podsistema, poredaka po Parsonsu sastavljen društveni sistem i koja je njihova funkcija: 1.kulturni poredak-je institucionalizovani sistem kulturnih i moralnih vrednosti, 2.pravni poredak sastavljen od prava i dužnosti utvrđenih zakonom koja obezbeđuju integraciju društva, 3.politički poredakkoji raznim sredstvima i procesima motiviše pojedinca da u konkretnim situacijama ostvari svoje ciljeve, 4.privredni poredak-obezbeđuje adaptaciju društvenog sistema prema prirodi kao njegovoj organskoj osnovi 69)šta je po Mertonu latentna funkcija društvenih pojava: to je funkcija čija dejstva, a posebno rezultate, akteri nisu očekivali 70)Parsonosovom principu o univerzalnosti normativnog obrasca kulture Merton suprotstavlja princip: alternativnih vrednosnih orjentacija 71)koje su 3 osnovne vrednosti, odnosno njihova nejednaka raspodela, po Kozeru najčešći izvor društvenih sukoba: status, dohodak i moć 72)kada po Kozeru dolazi do prerastanja neprijateljskih emocija, odnosno raspoloženja u društvene sukobe: do toga dolazi kada raspodela prava i privilegija izgubi društveni legitimitet 73)koji su sukobi u društvu po Kozeru: pozitivno-funkcionalni – doprinose njenoj revitalizaciji, disfunkcionalni – sukobi u kojima suprotstavljene strane više ne dele osnovne vrednosti na kojima počiva društveni sistem 74)glavni izvor društvenih sukoba za Darenforda jeste: nejednaka raspodela vlasti 75)glavni nosioci društvenih sukoba, prema Darenfordu su grupe zasnovane na: manifestnim interesima svoga člana i zato imaju prepoznatljivu strukturu, organizaciju i program 76)tri osnovna dela socioorganske stvarnosti, odnosno ljudskog društva, prema Sorokinu su: duhovni sadržaji, materijalni prenosioci značenja, ljudi 77)tri osnovna supersistema, prema Sorokinu na kojima počiva celokupna društvena stvarnost su: ideatistički, senzualistički i idealistički 78)dinamika, odnosno razvoj društva, prema Sorokinu odvija se kroz: ciklični sistem 79)kojih 5 osnovnih sociopsiholoških potreba čoveka, po Fromu konstituišu ljudsku prirodu: potrebe za: udruživanjem, stvaranjem, ukorenjenjem u rodu, sticanjem sopstvenog identiteta, okvirom orjentacije i verovanja 80)šta je za Froma individualni karakter: kompleks karakteristika koje određuju orijentaciju pojedinca 81)društveni karakter za Froma je: ''suština karakterne strukture koja je zajednička većini članova iste kulture'', ''suprotno individualnom karakteru po kome se ljudi razlikuju jedan od drugog iako pripadaju istoj kulturi'' 82)kojih 5 neproduktivnih karakternih orijentacija izdvaja From u dosadašnjoj istoriji: orijentacija roba, feudalna orijentacija, orijentacija ka hordi, tržišna orijentacija, receptivna orijentacija 83)šta po Fromu karakteriše produktivnu karakternu orijentaciju ljudi: sposobnost i spremnost čoveka da kreira nove situacije, na taj način zadovoljava svoje ljudske potrebe i razvija sebe kao celovito biće

84)karakter i suštinu određenog istorijskog tipa društva, prema Habermasu presudno određuje: značaj znanja, organizacioni pristup u istorijskom razvoju društva 85)iz koja 2 osnovna dela po Habermasu sastoji društvo, odnosno društveni život ljudi: iz društvene okoline i društvenog sistema 86)na kojim širim načelima po Habermasu počivaju moderne društvene institucije iz kojih je sastavljen društveni sistem: na načelima spoznaje, legitimacije, regulacije i interpretacije društva 87)kako se prema Habermasu može sprečiti kolonizacija ''sveta života'' od strane institucionalnih sistema i obezbediti autonomija i sloboda čoveka: afirmacijom ''komunikativne racionalnosti'' jačaju autonomije civilnog društva, u širenju prostora slobodnom delovanju i sporazumevanju ljudi 88)na čemu se po zagvornicima fenomenologije Huserlu, Šucu i drugima zasniva čovekov dodir sa spoljašnjim svetom: čulu vida, sluha, dodira, mirisa i ukusa 89)šta po Šucu omogućava komunikaciju među ljudima i njihov zajednički društveni život: zdravorazumno znanje 90)šta je za Šuca tipifikacija: koncept koji ljudi pripisuju klasama stvari koje iskustveno doživljavaju 91)na čemu se po pristalicama etnometodologije temelji društveni poredak: na interpretativnoj paradigmi konstituiše se kroz praksu tumačenja svakodnevnih aktivnosti članova društva 92)šta za pristalice etnometodologije predstavlja mentalni proces koji oni nazivaju ''indeksiranost'': to je mentalna aktovnost članova društva koja znači da svi sudovi o bilo kojem predmetu ili aktivnosti imaju komunikacijsku vrednost samo u odnosu na konkretnu situaciju iz koje su izvedeni 93)kojih 5 osnovnih karakteristika savremenog industrijskog društva navodi R. Aron: odvojenost preduzeća od porodice, visoko razvojena tehnološka podela rada, usmerenost industrijskog preduzeća isključivo na akumulaciju kapitala, dominacija racionalnog interesa u poslovanju preduzeća, velika koncentracija radnika na mesto rada 94)na čemu se po Belu temelji dolazeće postindustrijsko društvo: ono nastaje iz novih intelektualnih tehnologija, informatike, kibernetike i biotehnologije 95)koja će društvena grupa po Belu u dolazećem postindustrijskom društvu imati dominantnu društvenu ulogu: inteligencija-stvaralačka elita naučnika i viših stručnjaka, administratora, organizatora 96)koja će društvena ustanova, odnosno institucija u dolazećem postindustrijskom društvu po Belu imati ključni značaj: pojedinci i korporacije 97)da li će po Belu u postindustrijskom društvu postojati ideologije: neće, jer je ona bila potreban samo u primitivnim i nerazvijenim društvima 98)šta će u novom postindustrijskom društvu po Turenu biti osnovna proizvodna snaga društva: znanje 99)da li će po Turenu u novom postindustrijskom društvu postojati eksploatacija i alijenacija (otuđenje) ljudi: po Turenu izlazimo iz društva eksploatacije da bi smo ušli u društvo alijentacije 100)koje će društvene organizacije po Turenu imati poseban značaj u društvenom životu postindustrijskog društva: organizacije koje se temelje na odnosima privatne svojine drugih 100 pitanja 1)ljudsko društvo je zbir pojedinaca smatraju sociolozi: nominalističkih, individualističkih teorija 2)pojedinac i društvo su međusobno povezani i uzajamno se proizvode smatraju pristalice: dijalektičkog shvatanja 3)društvo preko raznovrsnih mehanizama socijalne kontrole i socijalizacije oblikuje mišljenje, volju i ponašanje pojedinca smatraju pristalice: kolekticističkih teorija-klasičnih a delom i savremenih funkcionalističkih teorija 4)šta je globalno ljudsko društvo prema užem i još uvek u sociologiji dominantnom shvatanju: ono se shvata kao istorijski konkretna, trajna i relativno samodovoljna ljudska zajednica omeđena određenom užom teritorijom, u čijim okvirima ljudi razvijaju sve neophodne društvene aktivnosti kojima se zadovoljavaju temeljne potrebe svakog pojedinca i cele zajednice 5)koje je konkretne oblike imalo globalno ljudsko društvo tokom dosadašnje istorije: imala su različite oblike počev od horde, preko roda i plemena, do naroda i savremene države nacije 6)iz kojih je osnovnih elemenata sastavljena društvena struktura: ? 7)šta je osnova kolektivnog delovanja ljudi: svi oblici kolektivnog delovanja ljudi u društvenim grupama i institucijama satkani su od funkcionalno povezanih delovanja pojedinaca 8)po čemu se po Marksu delovanje odnosno rad čoveka fundamentalno razlikuje od rada ''pčele'' odnosno ''pauka'': po svesnosti i svrsishodnosti ljudskog rada, svako ljudsko delovanje uvek je usmereno ka ostvarenju nekog cilja kojim se zadovoljava određena ljudska ili društvena potreba

9)da li se čovek rađa sa urođenim sposobnostima za obavljanje odgovarajućih oblika delovanja i ponašanja u društvu: ne, one se stiču učenjem, odnosno socijalizacijom čoveka (u procesu socijalizacije ličnosti) 10)po svom sadržaju ljudsko delanje se deli, odnosno klasifikuje na: 1.reproduktivno delovanje-kojim se obezbeđuje reprodukcija ljudske populacije, 2.privredno delovanje-kojim se proizvode i razmenjuju materijalna dobra i usluge neophodni za život ljudi, 3.političko delovanje-kojim se usmerava, reguliše i održava zajednički društveni život, 4.kulturno duhovno delovanje-kojim se osmišljava ljudska egzistencija, uspostavlja duhovna kontrola nad prirodom i stihijom društvenog života i razvijaju čovekove sposobnosti 11)šta je društveni odnos prema M. Veberu: Veber je društveni odnos definisao kao ''ponašanje većeg broja osoba koja su po svom smisaonom sadržaju uzajamno podešena i time orijentisana''. društveni odnos sastoji se u povezivanju ljudskih radnji, odnosno postupaka na bazi uzajamnog razumevanja, smisla i značenja tih radnji 12)osim psihološke interakcije pojedinaca, koju ističe M. Veber, društvene odnose određuju još 3 bitna elementa. navedite koje: društvene norme, društvene vrednosti, istorijski oblikovana društvena struktura konkretnog globalnog društva u kome se odvijaju 13)koja su 3 osnovna uzroka uspostavljanja veza među ljudima i sadržinskog oblikovanja društvenih odnosa: odnosi u koje ljudi stupaju radi obavljanja zajedničke delatnosti, odnosi koji se sadržinski oblikuju na osnovu zajedničkog grupnog života, odnosi do kojih dolazi na osnovu zajedničkog ili sličnog ponašanja u datoj situaciji a koje je izazvano težnjom da se zadovolje određeni interesi i sklonosti 14)koji od navedenih oblika društvenih odnosa spadaju u disjuktivne odnose: takmičenje, sukob i borba 15)šta su slobodni društveni odnosi: slobodni društveni odnosi predstavljaju takve oblike povezivanja ljudi u koje oni stupaju spontano i koji im ostavljaju slobodu delovanja. nisu čvrsto regulisani društvenim pravilima i stoga omogućavaju individualno stvaralaštvo ljudi koji u njih stupaju 16)šta su prinudni društveni odnosi: prinudni odnosi su veze u koje pojedinci i grupe ulaze nezavisno od svoje volje i pod odgovarajućom prinudom 17)koji od navedenih oblika društvenih odnosa najviše utiču na tvorenje i održavanje društvenog sistema: konjuktivni i prinudni odnosi 18)nema pitanja: postoje 6 osnovnih uzroka tj. osnova koji dovode do formiranja grupa: 1.potreba ljudi za vlastitom reprodukcijom tj. za rađanjem i odgojem dece, 2.življenje pojedinca na određenom užem geografskom prostoru, na bazi čega se oblikuju različiti tipovi, vrste seoskih i gradskih zajednica, 3.potreba za obavljanjem zajedničkih delatnosti, 4.sličan društveni položaj pojedinca koji nasleđuje ili stiče tokom života, 5.zajedničko poreklo, 6.zadovoljavanje nekih zajedničkih sklonosti i interesovanje pojedinca 19)prema stepenu formalizacije unutar grupnih odnosa grupe se dele na: formalne i neformalne grupe 20)prema stepenu i kbalitetu povezanosti članova grupe se dele na: zajednice i skupove 21)navedite najmanje 3 bitne karakteristike ''zajednice'': trajnost, neposrednost i prisnost među članovima, naglašena solidarnost, svest o pripadnosti zajednici, zajednički kulturni obrazac odnosno dioba zajedničkih ideja vrednosti i norme ponašanja 22)prema stepenu i intenzitetu interpersonalnih odnosa grupe se dele na: primarne i sekundarne 23)koja su od navedenih obeležja karakteristična za primarne društvene grupe: postojanje intenzivnih interpersonalnih odnosa među članovima, jaka emocionalna vezanost, jako osećanje vezanosti za grupu i kontakti ''licem u lice'' jer je broj članova relativno mali 24)da li skup može da preraste u zajednicu: skup je ''grupa po sebi'' koja može da preraste u zajednicu 25)da li zajednica može da preraste u skup: moguće je da se zajednica uruši i pretvori u skup 26)ko od navedenih sociologa definiše ustavove kao ustaljen oblik ili način obavljanja neke društvene delatnosti koji ima određeni značaj za odžavanje i funkcionisanje društvenog sistema ili nekog njegovog dela: Mihailo Popović 27)koja 4 osnovna funkcionalna podsistema sadrži svako globalno društvo odnosno globalni društveni sistem: reproduktivni, ekonomski, politički i kulturni podsistem 28)koji od navedenih podsistema ima primat u društvu, odnosno određuje sadržaj i karakter ostalih podsistema: sociolozi dogmatske marksističke orjentacije smatraju da je to ekonomski podsistem, sociolozi funkcionalističke orjentacije smatraju da je to kulturni podsistem, Marsel Mos i Žorž Gorvič smatraju da ni jedan od podsistema globalnog društva nema deterministički karakter u odnosu na druge. 29)šta je narod – koja su njegova osnovna obeležja: narod predstavlja globalnu društvenu zajednicu koja se javlja u robovlasništvu, u doba prerastanja krvno srodničkih zajednica u više oblike udruživanja koji za svoju osnovu imaju prevashodno teritorijalnu povezanost svojih članova. karakterišu ga pre svega način života, zajednički jezik, verovanja i poreklo

30)prema etničkom istočnom modelu glavna obeležja nacije su: pretpostavljene veze po lozi i narodna mobilizacija, jezik, običaj i tradicija 31)prema zapadnom, građanskom modelu glavna obeležja nacije su: istorijska teritorija, jedinstvena državna zajednica u kojoj je obezbeđeno pravno-politička jednakost njenih pripadnika, zajednička kultura i ideologija 32)u kom modelu nacije pojedinac može da bira svoju nacionalnu pripadnost: u građanskom 33)osnovne sociološke karakteristike ruralnih, odnosno seoskih zajednica su: relativna izolovanost i veća zavisnost od prirodne sredine, mali broj pripadnika, intimni i lični društveni odnosi i jako neformalna društvena prinuda, nizak stepen ppodele rada i relativna homogenost, veći značaj rodbinskih veza i porodice, velika uloga tradicije, naročito običaja i ograničena društvena mobilnost 34)osnovne sociološke karakteristike urbanih, odnosno gradskih zajednica: veliki broj ljudi živi zajedno na malom prostoru, velika je heterogenost stanovništva, visok stepen društvene podele rada i društvene diferencijacije, razmrvljenost društvenog života pojedinaca, prolazni, bezlični i formalizovani odnosi, atmosfera anonimnosti i institucionalizovana socijalna kontrola 35)šta je glavni izvor odnosno osnov društvene stratifikacije prema shvatanju: a)marksista – sociolozi marksističke orjentacije osnovu društvene stratifikacije vide u različitom ekonomskom položaju ljudi b)elitista – zagovornici elitističkog pristupa smatraju da je društvena moć glavna osnova društvene stratifikacije c)funkcionalista – funkcionalistički orjentisani sociolozi društvenu stratifikaciju izvode iz ugleda odnosno uloga koje pojedinac obavlja u društvu 36)koja su 3 glavna izvora odnosno osnova društvene stratifikacije prema M. Veberu: ekonomske grupe, duhovno-kulturne grupe, političke grupe (bogatstvo, ugled, moć) 37)koji su osnovni oblici socijalne stratifikacije prema: a)marksistima – klase, b)funkcionalistima – pojedinci i grupe, b) elitistima – vladajuća elita i masa 38)koja su 3 osnovna oblika društvene stratifikacije prema M. Veberu: klase, staleži i politička elita 39)koje 3 strateške elite prema Rajt Milsu čine elitu moći odnosno elitu vlasti: privredne, političke i vojne 40)ljudska reprodukcija je: temelj društvenog života ljudi i ljudskog društva. Bez reprodukcije njudi nemoguće je postojanje ljudske vrste niti ljudskog života, utiče na gotovo sve procese koji se u društvu odvijaju posebno na ekonomske procese 41)u kom obliku grupnog braka braća i sestre jednog roda održavaju polne odnose s braćom i sestrama drugog roda: ''brak punalua'' 42)savremena bračna zajednica u kojoj partneri žive zajedno iako nisu zakonski venčani je: alternativni brakovi – kohabitacija 43)koja su 4 univerzalna obeležja porodice odnosno veze na kojima ona počiva nezavisno od njenih istorijskih oblika 44)koja su 4 osnovna istorijska oblika porodice: totemski klan, velika porodica ili združena porodica, patrijarhalna i savremena, bračna odnosno nuklearna porodica 45)šta je poliandrija: kada jedna žena ima više muškaraca 46)koja su 4 glavna procesa najviše doprinela transformaciji ptrijarhalne porodice u savremenu odnosno nuklearnu porodicu: građanska revolucija, industrijalizacija, urbanizacija, sekularizacija (građansko pravo) 47)podela procesa rada na radne operacije odnosno uloge naziva se: tehnička podela rada 48)koja 3 osnovna činioca karakterišu svojinu kao društveni odnos: subjekt svojine (nosilac, titular), objekt svojine (predmet posedovanja), i neki urođeni način raspolaganja (društveno organizovanje svojine) 49)razlika između lične i privatne svojine sastoji se u: u tome da li su odnosi raspolaganja zasnovani na neograničenom monopolu pojedinca ili grupa ili na javnoj kontroli načina korišćenja i upotrebe sredstava za proizvodnju za koja je zainteresovano društvo u celini 50)koje se 4 osnovne tehnološke revolucije izdvajaju u istoriji ljudskog društva. navedite ih po istorijskom redosledu: paleolitska, neolitska, industrijska, i naučno-tehnološka 51)koje su suštinske karakteristike industrijske revolucije: posredna prerada materijala, epohalni preobražaj onih sredstava rada koje je zanatstvo odvojilo od prirodnih materijala, masovno zapošljavanje radne snage koja je napustila zemlju u prelazila u gradove i zanatske radionice, stvaranje novih sredstava rada a naročito mašine, mašina je odvojila proizvođača od sredstava rada, uvođenje tekuće trake 52)koje 2 osnovne dimenzije ima organizacija rada: tehnološku koja se vrši prema podeli poslova, oruđima, predmetima i veštinama i drugu koja je izvedena iz odnosa upravljanja u društvu, najčešće svojine 53)na čemu se temelji korporacije kao savremeni oblik organizacije rada: računari i automatizacija

54)politika u širem smislu reči znači: politika označava usmeravanje ljudske delatnosti u pravcu ostvarivanja određenih ciljeva u raznim sferama društvenog života – ekonomiji, obrazovanju, zdravstvu, kulturi.... 55)politika u užem smislu reči znači: označava usmeravanje društvenih odnosa i upravljanje drustvenim poslovima, prvenstveno pomoću državne vlasti 56)koja su 4 teorijska shvatanja politike danas dominantna: totalitarno, etatističko, pluralističko i republikansko 57)šta je moć: moć je sposobnost ostvarivanja izvesnih promena u društvu 58)koja su 3 osnovna izvora društvene moći: materijalno bogatstvo, status i znanje 59)koji su osnovni činioci strukture društvene moći: nosioci moći, ubeđivanje, materijalno bogatstvo, statusni simboli, kontrola društvenih normi, sila, dominacija, hijerarhija 60)šta je vlast: 61)šta se podrazumeva pod pojmom legitimna vlast: to znači da bude priznata kao ispravna, pravična i da se zasniva na dobrim argumentima 62)koja su 3 osnovna oblika autokratske vladavine: despotija, tiranija, diktatura 63)koja su 3 osnovna oblika diktature: obična, cezaristička, totalitarna i manipulativna 64)vladavina uz pomoć izmanipulisane narodne mase je: cezaristička diktatura 65)šta je suština predstavničke demokratije: predstavnička demokratija postoji kada o državnim poslovima odlučuje skupština koju bira narod. u posredničkoj demokratiji narod bira organe državne vlasti koji treba da ostvaruju njegovu volju 66)prema obliku vladavine države se dele na: monarhije i republike 67)prema obliku državnog uređenja države se dele na: proste (unitarne) i složene (federacije i konfederacije) 68)koja su 4 konstitutivna elementa političke stranke: članstvo, rukovodstvo, organizacija, ideologija 69)šta je kultura u širem smislu reči i šta je čini: kultura označava celokupno stvaralaštvo čoveka u određenom društvu, čine je materijalna i duhovna dostignuća 70)koje su 3 osnovne društvene funkcije kulture: procesi identiteta, socijalizacije i institucionalizacije 71)šta je društveni identitet: društveni identitet se zasniva na svesti o saznanju nekih zajedničkih karakteristika pripadnika jedne grupe (jezik, religija, klasa, nacija, teritorija) 72)šta je socijalizacija: u procesu socijalizacije kultura ostvaruje svoju društvenu ulogu na taj način što pomoću nje deca i drugi novi članovi društva stiču znanja o načinu života u svom društvu, osposobljavaju se za samostalan život, razvijaju sebe i svoje mogućnosti, prilagođavaju se okolnostima i drugim ljudima, usvajaju kulturne obrasce i kroz društvenu interakciju oblikuju svoje ali i društveno ponašanje 73)šta je institucionalizacija društva: to je proces uspostavljanja i funkcionisanja društvenih institucija kao ustaljeni sistem delovanja 74)koja su 3 osnovna tipa kulture: tradicionalna, elitna i masovna 75)nema pitanja – težnja ka smanjenju socijalnih i kultirnih razlika između pojedinih društvenih grupa i pojedinaca, ka ujedinjavanju različitih kulturnih nivoa, traženje i privlačenje sve većeg broja ljudi, masovne publike (koncerti), neprestano povećavanje stepena internacionalizacije i kosmopolitskog karaktera kulturnih vrednosti, pojačana komercijalizacija kulturnih vrednosti i tvorevina (ploča, kaseta), sve izrazitiji reproduktivni karakter i sve manji produktivni karakter kulture masovnog društva 76)šta je subkultura: kao nezaobilazni činilac u svakoj kulturi javljaju se subkulture koje se razlikuju po svojim kulturnim obrascima od kulture preostalog dela društva 77)šta je kontrakultura: ona se javlja kada od vladajuće kulture odstupe neke društvene grupe ili pojedinci do te mere da se otvoreno suprotstavljaju njenim vrednostima i institucijama 78)na čemu se temelji ljudska komunikacija: na jeziku i simboličkoj komunikaciji 79)iz kojih se 5 osnovnih elemenata sastoji ljudska komunikacija: pošiljalac, primalac, način ili sredstvo preko koga se prenosi poruka, efekt poruke na onog koje je prima 80)iz koja 2 osnovna činioca se sastoji simbol: simbola – kao čulno opažljivog predmeta i onog što je simbolizovano tj. značenja 81)šta je magija: magija označava veštinu potčinjavanja svojoj volji tajanstvenih sila prirode, duhova i demona. to je veština koja pretenduje da upotrebom izvesnih tehnika i sredstava osigura uticaj pre svega na prirodne sile, bez obzira koliko to bilo suprotno prirodnim zakonima 82)kojih 5 elemenata čine strukturu religije kao dtuštvene pojave: učenje o Bogu, religija osećanja, ritualiobredi, simboli i religijska organizacija 83)koje su 4 osnovne funkcije religije: definisanje ''osobenog pogleda na svet'', psihološko-emocionalna ili kompenzaciona funkcija, etička, društveno-integrativna funkcija

84)šta su sekte: sekta predstavlja grupu sledbenika nekog verskog učenja koja se odvojila od crkve i koju je crkva odbacila i osudila 85)šta je sekularizacija i u čemu se ispoljava njena sadržina: sekularizacija je u suštini slabljenje uloge religioznih verovanja, oslobađanje društvenih ustanova i individualnog ponašanja od religioznog uticaja. Ljudski razum se sve više shvata kao jedini izvor saznanja i kriterijum istine 86)koje su 3 osnovne funkcije umetnosti: estetska, saznajna i društveno-preobražajna 87)šta su društvene vrednosti: one su duboko ukorenjene u kulturu društva i uopšte u svakodnevni život ljudi. razumeju se kao ciljevi koje treba ostvariti i njih ljudi nastoje da realizuju u svim oblastima svesne delatnosti, zato su one pokretači ljudske delatnosti 88)šta su društvene norme: vrednosti se u određenom društvu konkretizuju pravilima ponašanja, delovanja i mišljenja odnosno društvenim normama. one okružuju čoveka i on je sa njima u najneposrednijem dodiru, toliko tesno da ih i ne oseća. 89)šta je sankcija za prekršaj moralne norme: griža savesti 90)u sociologiji se razlikuju 2 osnovne vrste sistematskih promena – promene unutar sistema i promene sistema: teorije promene unutar posojećeg sistema i teorije promene sistema 91)navedite koja društva Entoni Gidens ubraja u predmoderna društva: lovačka i sakupljačka društva, poljoprivredna, stočarska društva i neindustrijske civilizacije 92)kada pojedinac ili grupa menja svoju društvenu ulogu ne menjajući pritom socijalni status o kojoj vrsti socijalne pokretljivosti se radi: horizontalna pokretljivost 93)koja su 3 osnovna kanala odnosno mehanizma socijalne pokretljivosti u savremenom društvu: obrazovanje, bavljenje politikom i sklapanje brakova 94) 95)koje su negativne posledice treće naučnotehnološke revolucije: zagađenje životne sredine, prekomerno zagrejavanje planete i probijanje ozonskog omotača, nuklearno naoružanje, genetske promene u organizmima i kloniranje živih bića posebno ljudi 96)akulturacija je kulturni proces: predstavlja veoma raznovrsne odnose između različitih kultura koje su u kontaktu kao i odnose među pojedincima različitih kulturnih grupa 97)multikulturalizam je društveno-kulturni proces: koji izrasta iz uvažavanja manjinskih grupa (etničkih, kulturnih, rasnih) 98)kulturni pluralizam je: određuje se kao koegzistencija različitih kulturnih zajednica 99)šta je osnovno geslo, poruka postmodernizma kao savremenog duhovnog kulturnog pokreta: sve prolazi, sve je dopušteno 100)koje se 3 pojave u savremenoj kulturi označavaju zbirnim imenom ''biznis u kulturi'': marketing, sponzorstvo i menadžment.