Shpenzimet Operative Dhe Shperndarja E Tyre

Shkolla e mesme ekonomike “Ymer Prizreni” Prizren

Punim praktik për provimin përfundimtar nga lënda e kontabilitetit

Tema:

Shpenzimet operative dhe shpërndarja e tyre

Kandidatja:

Profesori:

Adelina Gajraku Fadil Buqaj Prizren 2009

1

Përmbajtja

-Shpenzimet operative dhe shpërndarja e tyre -------------------------- 3 -Sjellja dhe përcaktimi I shpenzimeve----------------------------------------- 5 -Shpërndarja e shpenzimeve---------------------------------------------------- 8 -Metodat e shpërndarjes së shpenzimeve----------------------------------- 9 - Metoda e vëllimit fizik----------------------------------------------------------- 9 -Metoda e vlerës së shitjeve përkatëse------------------------------------- 11 -Sistemet e shpërndarjes së shpenzimeve në prodhim------------------ 12

2

-Po ashtu janë të përfshirë edhe shembuj konkret lidhur me temën në fjalë

Shpenzimet operative dhe shpërndarja e tyre Çdo ndërmarrje është e interesuar të arrijë rezultate financiare sa më të larta. Këto rezultate maten me të hyrat të cilat fiton një ndermarrje nga shitja e produk- teve dhe e sherbimeve të veta në treg dhe me shpenzimet të cilat I kanë bërë për këto produkte apo sherbime . Në shpenzimet prodhuese (operative ) përfshihen të gjitha shpenzimet e lidhura me procesin e prodhimit .Ato ndahen në tri grupe: •

Shpenzime direkte të materialit

•

Shpenzime direkte të puntorëve 3

•

Shpenzime indirekte të prodhimit(Shpenzime të përgjithshme të fabrikës)

•

Shpenzimet direkte të materialit – të gjitha produktet prodhohen nga mat- eriali themelor direkt. Material direkt mund të jetë psh. Shtresa e metalit për automobila ,mielli për bukë etj . Material direkt mund të quhen të gjitha materialet të cilat shëndrrohen në perbërës të produkteve të gatshme të cilat prodhohen për treg.

•

Shpenzimet direkte të puntorëve – një ndërmarrje për ta zhvilluar procesin e prodhimit duhet të punsoj puntor të cilët kryejn detyra të ndryshme përsa i për- et procesit të prodhimit . Shpenzimet e punëtorëve në prodhim zakonisht kanë të bëjn me makinist,mirmbajtës ,menaxher dhe mbikqyrës ,personel përkatës, puntor krahu si ngarkues dhe shkarkues etj. Megjithëse të gjithë këta njerëz në një mënyrë apo tjetër janë pjesë e procesit të prodhimit pagat e tyre duhet të llogariten si shpenzime të prodhimit dhe përfundimisht si shpenzime të produkte- ve të gatshme . Gjurmimi i këtyre shpenzimeve është mjaft i vështirë . Në shpenz- imet e punëtorëve direkt përfshihen të gjitha shpenzimete punëtorëve të cilët marrin pjesë në mënyrë aktive në prodhimin e një produkti dhe mund ti mvishen një produkti.

•

Shpenzimet e përgjithshme të fabrikës(Shpenzimet indirekte të prodhimit)-elementi

I tretë I shpenzimeve të prodhimit I përfshin të gjitha shpenzimet e prodhimit të cilat nuk mund ti rëndisim si shpenzime direkte të materialit dhe të punëtorëve .Në këto shpenzime përfshihen shpenzimet që kanë lidhje me prodhimin si: 4

a)Shpenzimet indirekte të materialit b)Shpenzimet indirekte të punëtorëve c)Shpenzimet tjera indirekte të fabrikës

a)Shpenzimet indirekte materiale – Materialet më pak të rëndësishme si gozhdat për mobilje, bulonat për automobila etj.janë të nevojshme për prodhimin e një produkti .Këto materiale janë pjesë e shpenzimeve të përgjithshme të fabrikës.

b)Shpenzimet indirekte të punëtorëve –janë pagat e puntorëve të cilët nuk janë të përfshirë direkt në procesin e prodhimit si pagat e shoferit ,mirëmbajtësve etj.

c)Shpenzimet tjera indirekte të fabrikës- mund të jenë si mirëmbajtja e ndërtesës,mirëmbajtja e makinave të vogla,tatimi në pronë ,zhvlerësimi I ndërtesës dhe paisjeve etj.

Sjellja dhe përcaktimi i shpenzimeve 5

Sjellja dhe përcaktimi i shpenzimeve janë një koncept i rëndësishëm i kontabilitet- it material .Këtu hyjn: •

Shpenzimet variabile të prodhimit

•

Shpenzimet fikse të prodhimit

•

Shpenzimet gjysëm variabile

-

Shpenzimet variabile të prodhimit – janë shpenzimet që rriten për qdo njësi prodhimi shtes nga ndërmarrja.Ato përfshijn punën direkte, lëndet e para,materialin direkt, energjin dhe shpenzimet tjera ,të cilat rriten me rritjen e sasisë së mallrave të prodhuara dhe të shitura.

-

Shpenzimet fikse të prodhimit – janë shpenzime të cilat janë të pandry- shueshme brenda një periudhe të gjatë kohore për këtë arsyse i quajm shpenzime fikse .Dhe si të tilla mund ti përmendim si qiraja e fabrikës apo objektit ku zhvillohet veprimtaria,pagat e mbikqyrsëve , zhvlerësimi i maki- nave etj.

-

Shpenzimet gjysëm variabile –emërohen si të tillla sepse një pjesë e tyre janë variabile ndërsa pjesa tjetër janë fikse si psh. Shpenzimet e telefonit ,shpenzimet e tjera publike etj.

Shpenzimet për njësi përllogariten në atë mënyrë që shuma e tërsishme e shpen- zimeve të materialit direkt ,puntorëve direkt dhe shpenzimeve të përgjithshme të fabrikës ashtu që pjestohet me për po atë punë me numrin e njësive të prodhua- ra.

6

Shumbull: Një ndërmarrje ka prodhuar 3000 njësi të punës së një produkti .Shpenzimet e kësaj pune janë:Materiali direkt 3000€, Punëtorët direkt 5400€, Shpenzimet e përgjithshme të fabrikës 2700€

Materiali direkt njësi)----------------------------1.00€

(3000€/3000

Punëtorët direkt njësi)----------------------------1.80€

(5400€/3000

Shpenzimet e përgjithshme të fabrikës njësi)----------------------------0.90€

Shpenzimet për njësi të prodhuar njësi)---------------------3.70€

(2700€/3000

(11000€/3000

Siq mund të shohim shpenzimet për prodhimin e një njësie të kësaj pune janë gji- thsej 3.70€. Në rastin konkret kostoja është llogaritur pas përfundimit të punës dhe pasiqë informatat diheshin . Por qka ndodh nëse ndërmarrjes i nevojiten informatat 1 muaj para fillimit të punës? Të supozojmë se personeli në kontabilit- tet për njësi të produktit të ngjashëm ka ka fituar vlerën 2.50€ për materialin direkt , 4.50€ punëtorët direkt për njësi dhe 50% e punëtorëve direkt për njësi në emër të shpenzimeve të përgjithshme të fabrikës.

Materiali direkt---------------------------------------------- --------------------2.50€

7

Puntorët direkt------------------------------------------------------------------4.50€ Shpenzimet e përgjithshme të fabrikës----------------------------------2.25€

Shpenzimet për njësi të prodhuara--------------------------9.25€ Vlera e supozuar e shpenzimeve për njësi është 9.25€. Kjo vlerë është vetëm supozim por e dobishme për koston e punës dhe si pikë nismëtarepër formimin e qmimit .

Shpërndarja e shpenzimeve Shpërndarja e shpenzimeve është proces i përcaktimit të shpenzimeve me synime të caktuara.Nëse qëllimi i shqyrtimit të shpenzimeve është shqyrti -mi i një rendimenti të një sektori operativ atëher si synim të caktuar e kemi atë sektor.Mirëpo ,nëse arsyeja e përmble- dhjës së shpenzimeve është kostoja e prodhimit atëher synim kryesor e kemi prodhimin ose porosin e caktuar. Të gjitha shpenzimet e prodhimit mund të shpërndahen nëpër sektor e reparte të caktuara të kompanisë por edhe në njësi të prodhimit . Shumë nga shpenzimet mund të jenë indirekte , pra përfitim nga to kanë më shumë se një produkt apo repart dhe si i tillë duhet ti mvishet produktit apo repartit që përfiton. Një shpenzim mund të jetë shpenzim i drejtpërdrejtë për pikësynimet e përgjithshme (sektorit) , por në të njëjten kohë shpenzim indirekt për pikësynime më të vogla(produkti). Shpenzimi i prodhimeve të përbashkëta është shpenzim që u përket dy apo më shumë prodhimeve apo shërbimeve të prodhuara nga e njëjta lëndë e parë . 8

Metodat e shpërndarjes së shpenzimeve Metoda e vëllimit fizik Njëra metodë për ti mveshur shpenzimet një produkti të vetëm është metoda e vëllimit fizik(njësi,kg,l etj.)si bazë për shpërndarjen e shpenzimeve të përbashkëta.

Shembull:

Të marrim shembull se ndërmarrja “Colour” prodhon dy klas ngjyrash nga e njëjta përzierje. Gjatë gushtit në prodhim janë lëshuar 75000 l tretje(përzierje) Prodhimi final ishte 25000 l prodhimit AA ,dhe 50000 l ngjyrë BB. Gjihthsejt shpenzime të përbashkëta për muajin gusht ishin 42000€ prej të cilave 210000€ material direkt, 115000€ punëtor direkt dhe 95000€ shpenzime të përgjithshme të fabrikës . Prodhimet nuk mund të emërohen deri në fund të procesit. Prodhimi AA shitet 9.00€ për litër ndërsa Prodhimi BB shitet 6.00€ për litër Duke përdorur tërë sasin për shpërndarjen e shpenzimeve , ne zbatojmë përmbaj- tjen e vëllimit fizik të secilit prodhim veq e veq në vëllimin e gjithmbarshëm fizik. 9

Sasia e prodhimit Prodhimi AA 25000 l Prodhimi BB 50000 l Gjithsej

75000 l

Shkalla e shpërndarjes

Shpërndarja e shpenzimeve të përbashkëta 25000/75000 apo 140000(420000*1/3 1/3 ) 50000/75000 apo 280000(420000*2/3 2/3 ) 420000€

Vihet re se prodhimi AA do të sjellë të hyra prej 225000€, kështu që bruto fitimi për këtë prodhim do të jetë 85000€.

Prodhimi AA -

Të hyrat(25000*9.00€) ----------------225000€ KMSH-ja----------------------------------(140000€) Bruto fitimi ------------------------------- 85000€

Bruto fitimi për produktin BB do të jetë 20000€.

Prodhimi BB-

Të hyrat(50000*6.00€)--------------------300000€ KMSH-ja--------------------------------------(280000€) Bruto fitimi -----------------------------------

20000€

Ky shembull demostron pikat kyqe të forta dhe të dobëta të metodës së vëllimit fizik të shpërndarjes së shpenzimeve të përbashkëta . Është e lehtë për përdorim por shpesh 10

shtrembëron bruto % për shkak se vëllimi fizik I produkteve të përbashkëta mund të mos jetë I përpjestueshëm me aftësin e secilit prodhim për gjenerimin (krijimin) e të hyrave.

Metoda e vlerës së shitjeve përkatëse Kjo metodë e bënë shpërndarjen e shpenzimeve të përbashkëta në produkte apo shërbime duke u bazuar në aftësin e tyre përkatëse për generimin e të hyrave(vlera e shitjeve). Shpenzimet u mvishen prodhimeve të përbashkëta duke u bazuar në vlerën e shitjeve të tyre në momentin kur ato njihen si prodhim I caktuar. Duke i zgjeruar shënimet nga shembulli I mëparshëm do të kishim:

Prodhimi

Njësi a

Q mimi

Vlera e shitjeve ne pikën e ndarjës

Shkalla e shpërndarje s

2500

9.00

225000€

225000/525

Shpërndarja e shpenzimeve të përbashkëta 180000€ 11

AA Prodhimi BB Gjithsej

0l 5000 0l 7500 0l

€ 6.00 €

300000 €

000 apo 3/7 300000/525 000 apo 4/7

525000€

(420000*3/7) 240000€ (420000*4/7) 420000€

Në momentin e ndarjes prodhimi AA ka realizim apo fitim 225000€ ndërsa prodhimi BB ka realizim prej 300000€. PRODHIMI

AA

PRODHIMI

BB

Neto shitjet KMSH Bruto fitimi Bruto marxhina

Metoda sipas vëllimit fizik 225000

Metoda sipas shitjeve përkatëse

Metoda sipas vëllimit fizik

Metoda sipas shitjeve përkatëse

225000

300000

300000

140000 85000 37.8%

180000 45000 20%

280000 20000 6.7%

240000 60000 20%

Sistemet e shpërndarjes së shpenzimeve në prodhim

Ekzistojn dy sisteme të shpërndarjes së shpenzimeve e ato janë: -Sistemi sipas urdhëresës së punës dhe -Sistemi gjatë përpunimit

12

-Sistemi sipas urdhëresës së punës – është një sistem që zbatohet në pro- dhime të vetme apo sipas urdhëresave të veqanta ,ku shpenzimet e materialit, punëtorëve dhe shpenzimet e përgjithshme të fabrikës u mvishen punëve të veqanta apo grumbujve të produkteve. Veqorit kryesore të sistemit të shpërndarjes së shpenzimeve sipas urdhëresës së punës janë: • Bënë grumbullimin e të gjitha shpenzimeve të prodhimit dhe ia mvesh një pune apo grumbulli të produkteve ; • E preferon vlerësimin e shpenzimeve për secilën punë të kryer më tepër se sa për një punë të caktuar kohore; • E përdor vetëm një llogari kontrolluese të gjysëmprodukteve në librin kryesor.

-Sistemi i shpërndarjes së shpenzimeve gjatë përpunimit-është sistemi i shpërndarjes së shpenzimeve gjatë përpunimittë cilin sistem e përdorin bizneset që bëjnë prodhime të njëtrajtshme psh. prodhuesit e tullave , benzinës ,detergjenteve etj. Veqorit kryesore të këtij sistemi janë: •

•

•

Shpenzimet e prodhimit përmblidhen sipas sektorëve dhe qen- drave punuese dhe I kushtojnë pak kujdes urdhëresave të cakt- uara të punës; Preferohet afati në bazë javore apo mujore më shumë se sa koha që nevojitet për përfundimin e urdhëresës së caktuar të punës; Përdor disa llogari kontrolluese të gjysëmprodukteve dhe stoq- eve në librin kryesor.

Ngjashmërit kryesore në mes të këtyre sistemeve është sepse të dyja i ofrojn menaxhmentit njësin e prodhimit.

13

Që të dyja këto sisteme janë formuluar për lloje të caktuara të veprimtarive prodhuese , prandaj është mirë të dijm se procesi I prodhimit e dikton edhe sistemin e shpërndarjes së shpenzimeve. Të gjitha llojet e shpenzimeve që kanë ndodhur janë regjistruar në kontabilitet

Pasqyra e të Të gjitha shpenzimet ardhurave periodike

Të gjitha shpenzimet e produktit dhe shpenzimet e përgjithshme të fabrikës

SISTEMI I KOSTIMIT TË PRODHIMIT Sistemi I kostimit Sistemi I kostimit Sipas urdhëres- gjatë përpunimit ës së punës në bilancin e Sasi të mëdha të Sasi të mëdha të produkeve të produkteve të rëndomta apo ngjajshme sipas porosive të caktuara

Kostoja e mallit të shitur

Gjendja e stoqeve Shpenzimet e produktit të cilat mund të barten në stoqe

gjendjës

14