Shiatsu - Leczenie Uciskiem

Toru Nam i kos h i

SHIATSU uciskiem

Tytuł oiyginalu: //». ('nmplcte Hnnk i t f \ltuil.\u ihentpy Pr/ekład Magdalena Michal.ska

Redakcja Elżbieta Makowska

Opracowanie graficzne Alfred Wysocki

Skład i łamanie Ethos

© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo ETHOS Warszawa 1997

ISBN 83-85268-49-9

Przedmowa i .u s l u / y p i/ede ws/.yslkim /apohicganiu chorobom popr/c/ pobucl/.anic wi o d /i 4tMii-»M i s.imoii/drawiaiących i ro/wijanic odporności organi/.mu c/łowicka. Nawet w o bo t*M*«i< ł» k i c a ł y s/ yh ki postv%p tcchnic/ny od/icra otac/ający nas świat /c ws/clkich tajemnic. i»ł*Wrti»'\s n,is/i>'o własnego ciała po/ostaje nadal /alcdwic w minimalnym stopniu /ro/.umia IMNAO i ( > ) / « / na|hard/iej uc/.onych specjalistów w d/icd/inic medycyny. Jak stwierd/il )e< I»JIMH\. li /.u hodmch autorytetów medyc/.nych, ws/ystkie podr^c/niki medycyny nale/.y u / r | M*r«iiii/.tli' ('ierpi;|ce ciało pacjenta to podrec/nik medycyny pr/ys/łości. Do powy/ HfcN'iłł/ł-iii.1, >' k t ó i y m powinien /.aws/e pamiętać ka/dy c/łowiek /ajmujący sio lec/euiem, p tliml.u iu\ .! . • iiiukiilowym charaktcr/e k a/ego pacjenta. c h.i u/ pi.iwie ka/.il;i choroby mo/na na/.wać i /obrać na jej temat n ajb ar il /ie j wyć/.ci p «l«ik4 i . - mc wolno klasyfikować /adnego pacjenta i jego choroby w ramach s/crokich. «4i« v iil«>ii\« h o^tMników, ktcire /.dominowały współc/esną medycyny. U podstaw terapii slualsi | Wltfli«»n.»iiir. /c k a / d y indywidualny pr/ypadek jest wyjątkowy. Dostosowujcie terapii,' do si N)r%lt, otiohuuvych cech indywidualnego stanu pacjenta, mo/liwe jest pobud/enic cudotwóri igmHMi/łli.iwiamcych /dolności i kultywowanio /arówno umysłowego, j a k i fi/.yc/.nego ilo Mfti*»p«H/tu ta. .i ksi;|/.ka /.awiera opis ws/ystkich praktyc/nych technik terapii shiatsu. l\»i /ytcliukowi podstawowych wiadomości o budowie i funkcjonowaniu liul/.kicgo Hllinii, * « i stanowi wstępny warunek skutec/nego lec/enia metodą shiatsu. Pr/cdstawia ró ł*iy» |>«»|nAM»ia stawiSw ora/, ruchomych punktów mięśni i nerwów, l łka/uje te/ pr/cbicg n iiwi«»iii"invi h. polo/.enie i funkcjonowanie organów układu wyd/ielania wewnvlr/.ncgt>, oV hów powici/chniowych i ich powią/ania / wewn^tr/nymi organami ora/ pr/.yc/yny i cli cct-hy stanów patologic/nych. Ogólne /ro/umienie fi/jologic/nych aspektów /tlr« thoiohy stanowi poiJstaw^ dogłębnego /ro/umienia połąc/eń funkcjonalnych niiyd/.y p< wwytni p u n k t a mi shiatsu poło/onymi na ró/nych c/eściach ciała a fi/jologią. Wicd/a (a / wyfMiniii skutki terapii shiatsu. Ksią/ka moja opisuje /.arówno podstawy, jak i praktykę l •ftlrtUu lak lasno. jak to tylko mo/liwe. Dokonałem dokładnego wyboru spośród ogromne) lotografic/negi> i osobiście pr/ygotowałem tablico i rysunki, aby poka/ać c/yteln y /wii|/ek miyd/.y punktami terapii shiatsu a budową lud/kicgo ciała. Wier/\', y.c bogi ilutiiacii i dokładność ora/ /.akres ich pro/ontacji sprawiają, /o ksią/ka stanowi pr/cloi l«« w il/icd/imc literatury na temat shiatsu. Mam naił/ieje, /.e /a jej pośrednictwem po wielu omnbłuu dokładnie /ro/.umieć shiatsu, opanować techniką stosowania tej metody i •|*MiSb ro/pows/echni(; wied/v, jak ka/dego dnia /achować dobre samopoc/ucie. lORUNAMIKi

Podstawowe punkty shiatsu (przód)

mikowy obs/ar i .mumia M

obszar dłoni

_—;— obs/ar nadoc/.ny i mied/.yoiYiiy __„_ — obs/ar jarzmowy pr/edni obs/ar s/yjny obszar piersiowy obs/ar bru/dy mięśnia dwugłowe obs/ar mostka

obszar palców dłoni

obszar brzucha

obszar środkowy przedramienia

pr/cdni obszar udowy obszar środkowy uda obszar rzepki

bok goleni obszar stepu

obs/ar grzbietu stopy obszar palców /

obszar środka kości piętowej

Podstawowe punkty shiatsu (ty!)

Podstawowe punkty shiatsu (boczne) boc/ny obs/ar pi ml ramienia

skronie ohs/ar skroniowy

obs/ar potylic/ny obs/ar id/cnia pr/edłu/onego pr/edni ohs/ar s/yjny

tylny ohs/ar s/yjny

boc/ny ohs/ai s/y|iiv - obs/.ar nadłopatkowy

i>hs/ai miod/yłopatkowy

boczny obs/ar ramienia

obs/.ar kręgosłupa obszar podłopatkowy i lędźwiowy grzebień biodrowy ohs/ar kr/y/owy punkt Namikoshiego

gr/biet ręki ,, gr/hict palców y^ iv k i

punkt Namikoshieno

obszar pośladkowy boczny obszar udowy tylny obszar udowy

hru/da podkolanowa

tylny obszar łydkowy boczny obszar kości piętowej

. — obs/ar podes/wowy

boczny obszar goleniowy

kość piętowa

Punkty mięśniowe i nerwowe odruchów pod wpływem bodźca

MU t\sai/o\\y

\\c\\\ l u .u, (s|itdk<*\\\

elektrycznego splot r a mi en n y ni. piersiowy większy

m. szeroki szyi m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

nerw pomocniczy ni naiamicmiy, akton pr/edni n iiaiamiemiy, akton środkowy in. trójgłowy ramienia (długa głowa) ni. t rój głowy ramienia (boc/ńa głowa) 111. dwugłowy ramienia nerw łokciowy m. ramienny ni lamiemio-promieniowy ni niostownik promieniowy nadgaistka długi ni pioslnwiiik promieniowy iiadgatstka krótki in /ginąc/ palców głęboki in (nlwiul/icicl kciuka długi ni /ginąc/ kciuka długi m odwod/iciel kciuka pimiwstawiacz kciuka » pr/ywod/iciel kciuka ni dłoniowy krótki nim. glistowate m. prosty brzucha nerw udowy

m. najdłuższy uda (m krawiecki) m. łonowy

m. czworoboczny nerw pachowy m. zębaty przedni m. zewnętrzny skosi brzucha nerw pośrodkowy

m. przywodzący długi m. smukły część boczna m. czworogłowego uda część przyśrodkowa m. czworogłowego uda m. strzałkowy długi m. piszczelowy przedni m. prostownik palców długi

ni m gr/bietowe micd/ykostnc

płatowaty głowy m. c/.woroboczny in podgr/ebieniowy

m. strzałkowy krótki m. prostownik palucha długi m. płas/c/kowy

k a n a ł net u u twar/owogo nerw t w a t / « m v (we wneli/ii y)

ni iiaiainienny in .ibł y większy \ ihMi-głoboczny

ni. nawrotny obły m. zginacz promienio\ nadgarstka m. zginacz palców powierzchowny m. dłoniowy długi nerw pośrodkowy nerw łokciowy m. odwodzicie! palca piątego krótki m. zginacz pak piątego krótki m. przeciwstawi^ palca piątego

wspólny nerw strzałkowy

m. /.ginąc/: palców

m. us/.ny tylny ni.

n Piostownik

m. prosty uda

(j-oi IIY)

iin w kulszowy l'i/\ui)d/iciel wielki in półścięgnisty . /wiuoglowy cz. boczna m. smukły ni. dwugłowy uda (długa głowa) in dwugłowy uda ( k i ot k a głowa) ni. po ł błoniasty

m. trójgłowy ramienia (głowa h m. trójgJowy ramienia (płowa ii nerw promieniowy m. trójgłowy ramienia (głowa przyśrodkowa) m. ramienno-promieniowN m. prostownik nadgarstku promieniowy długi nerw łokciowy m. prostownik iiiidgai-tlka promieniowy krótki m. prostownik nadgaislka loki m. wspólny piotiowiuk m. prostownik nml|iait m. prostownik kuuku t mm. mivil/yko
m. odwodzicie! palca pi:|lcgo

nerw piszczelowy brzuchaty łydki (boc/na głowa) brzuchaty łydki (środkowa głowa) m. płaszczkowaty m. strzałkowy krótki m. zginać/ palucha długi nerw pis/c/clowy

Układ mięśniowy (tył)

Układ mięśniowy (pr/.ód) m. c/olowy

ni podłu/.ny nosa in okrężny oka ni. nosowy

ni. zwać/. 111. śinicchowy „ ni. c/worohoc/.ny wargi dolnej ni. hródkowy ni. mostkowo-obojczykowo-sntkowy

m. mars/c/.;jcy b i wi

m. czworoboc/ny wargi górnej (dźwigacz) m. jarzmowy m. dźwigacz kącika ust

m. podgr/ebieniowy

m. czworoboczny wargi dolnej (opuszcza)

ni. obły mniejszy ,

m. łopatkowo-gnykowy m. mostkowo-gnykowy

ni. obły większy

m. pochyły szyjny m. mostkowo-obo|i./ykowti tu m. c/worob(KV.ny m. n a r a m i r i i i i Y

ni piersiowy większy ...

m. naramienny ni na|s/ers/.y grzbietu

bruzda naramienno-piersiowa

.-. ii i|N/eis/y grzebietu

m /chaty przedni

m. dwugłowy ramienij

l'- -u ic/ lędźwiowo-ii i

m. prosty brzucha

.kośny brzucha

m. ramienny m. obły n lainirniio-promieniowy ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia / gi n ą c / nadgarstka długi piostowni k nadgarstka omieniowy długi m /ginąc/ łokciowy n a d ga r s t k a

m. skośny br/ucha m. łonowy ni. pr/ywodzący długi

ni. str/ałkowy długi t u. prostownik palców długi

smugi ściągniste m. pi splot ścięgien

ścięgno m. długiego prostownika palców

średni

p.".Kulkowy wielki

m. prostownik tui promieniowy dlii] m. łokciowy m prostownik wsp«')luy tioc/ck

m. dłoniowy dl rozcięgno dłonid

m. pośladkowy średni m. stożkowy brzucha m. krawiecki (najdłuższy uda)! m. napinający powięź szeroką m. prosty uda głowa boczna m. czworogłowe głowa przyśrodkowa m. czworogłowego rzepka m. brzuchaty łydki m. piszczelowy przedni

m prostownik palucha długi

INNI. j- '.Kulkowy

m. tr/ygłowy t a i

troczek górny poprzeczny mm. prostowników troczek dolny poprzeczny mm. prostowników mm. międ/ykostne grzbietowe

ścięgno piszczelowo--

m. dwugłowy uda m. półściegnisly m.

m. podkolanowy m. podeszwowy

półbłoniasty m. br/.nchaty łydki

m. płas/.c/kowy ścięgno Achillesa ścięgno długiego /.ginac/a palców

i A'll/k.l oiY tn loł

s/c/cka

kość jai /mowa

/uchwa

kręgi s/yjne

obojczyk łopatka

kość ramieniowa

żebra trzon mostka wyrostek mieczykowaty kręgi piersiowe kręgi

kość łokciowa kość promieniowa

lędźwiowe

Rozdział l

kość biodrowa kość krzyżowa kość ogonowa

kości nadgarstka

krętarz większy

kości śródrccza

spojenie łonowe kość kulszowa

kość udowa kości palców ręki

rzepka kość goleniowa (piszczel)

kości śródstopia

kość strzałkowa

kości palców stopy

kości stepu

Ogólna teoria

Rozwój shiatsu l o k u j i r ó Namikoshi, twórca nazwanej od jego nazwiska terapii - shiatsu Namiknshu ut, u!/il si<; 3 listopada 1905 roku na wyspie Shikoku. Kiedy miał siedem lat, jego rod/ina o)< l i k u I n , matka Masa, starszy brat Moichi, drugi brat Masazo, młodszy brat Haruo i stars/,a M 1.1 Sadako - jako osadnicy przeprowadzili się z ciepłego klimatu panującego nad jeziorem J1 « .mowę warunki wyspy Hokkaido, na północy Japonii. Przeprowadzka w naturalny spu j-. >>••» s/.ala warunki życia rodziny i wymagała wyczerpującej podróży, zwłaszcza że środki In i- -t t u były wówczas bardzo prymitywne. W dniu, w którym ostatecznie zakończyli podróż, mi / » > /vl;> skarżyć się na ból w kolanach. Z początku wszyscy myśleli, że spowodowany był on dli ni. ( od/.ienną podróżą i nie potraktowali dolegliwości poważnie. W miarę upływu c/asu ból r Ul sit,- i rozprzestrzeniał na kostki, nadgarstki, łokcie i ramiona, przeradzając się w choroby, k • • IMH nie /.namy jako rozległy reumatyzm stawów. We wsi nie było lekarza. Nie można było kupić żadnych lekarstw. Dzieci nie mogły pal it.i ^ RM pienia matki, ale wszystko, co były w stanie uczynić, to uciskać i masować jej c M. >/hwe, iż samo pragnienie przyjścia matce z pomocą do tego stopnia ją wzrus/alo, /.c stopni . "i .i/ mniej cierpiała. Dzieci na zmianę masowały i uciskały ciało matki, która c/.ęsto powlan /< „tllonie Tokujiro czują najlepiej". Pochwała zachęciła chłopca do bardziej starannej pi < tu H i;i/ nie miał wówczas jeszcze pojęcia o anatomii i fizjologii, wrażliwe dłonie i palce wyc/ir i.'/mce kondycji skóry, jej ciepło i napięcie, i na tej podtawie dostosowywał ucisk do /n l1.-v /;| tkowo Tokujiro starał się zachować następujące proporcje: 80 procent nacierania i 20 « m t uciskania, lecz wkrótce zauważył, że odwrotne proporcje przynoszą lops/.c cfi Skoncentrował się na najsztywniejszych i najchłodniejszych obszarach i wtedy stan zdrowia n AS i.i/nie się poprawił. Ponieważ uciskał obie strony środkowej części kręgosłupa, pobud/al, n " t y m nie wiedząc, korę nadnerczy, która odpowiada za leczenie reumatyzmu. Ostała •loprowadził do zupełnego uzdrowienia, a proces nieoświeconego ekperymentowania /a/naj ^o / ukrytymi zdolnościami samouzdrawiania wbudowanymi w ludzki organizm. Pobud/il li tło d/.ialania i w ten sposób przyczynił się do powstania shiatsu. Po wielu trudach studiowania masażu amma i zachodnich stylów masażu, w roku l o k u j i r o Namikoshi otworzył Instytut Terapii Shiatsu na wyspie Hokkaido. / c/asem lu k 101/y przychodzili na zabiegi, stawali się jego uczniami. W roku 1933 pozostawił szkoły po • •pieką i wyjechał do Tokio, aby otworzyć następny instytut shiatsu, lecz wkrótce przekonał * u/yskanic szerokiego uznania dla shiatsu wymaga współpracy innych. Poświęcenie si<j temu J mu doprowadziło w końcu do otwarcia, 11 lutego 1940 roku, Japońskiego Instytutu Shi lirapia i wykłady w szkole zyskały u/.nanie dla wyraźnych skutków leczenia metoda, shiata •oku 1955 po raz pierws/.y shialsu /ostało /.alcgali/.owane jako metoda terapuetyc/na, ehocim powodu, jako c/.cść masa/u amma, (Ul c/asu /.alo/enia Japoński Instytut Shiatsu przeszkolił

absolwentów s|HY|alis!ow. ;i w r o k u l l >S7 pod now;| na/.wą. |;iko Japoński! S/kotu Slnalsu. o l r / ym.it o l u | . t l n . | komvs|c m i n i s t r a /.drowia i opieki spolec/.nej. Jest to jcdynn n / k ol a w Japonii | Mo\v.ul/;|i-.i s|xv|alisl\v/n;| edukacje w tej d/.ied/.inic. W roku 1964 shiatsu oslatei/n ie oddzielono i ul aminy i in n v i l> Ii " m masażu.

Osoby, które kończą dwuletnią Japońską Szkołę Shiatsu, mają prawo przystąpić do egzam i nu państwowego. Jeżeli przejdą przez niego pomyślnie, stają się wykwalifikowanymi specjalist a m i od ammy, masażu i shiatsu. Łącznie z tymi, którzy studiowali w instytucie, kiedy jeszcze nosił popr/ednią nazwę, ponad dwadzieścia tysięcy specjalistów ukończyło szkołę Namikoshiego. P u b l i k a c j a k s i ą ż k i o shiatsu w języku angielskim rozsławiła tę terapię w wielu krajach, stąd ka/dcgo roku autor musi odbywać liczne podróże na wykłady zagraniczne.

Charakterystyczne cechy terapii shiatsu Shiatsu polega na uciskaniu skóry dłońmi i palcami w celu zapobieżenia chorobie lub jej wylec/cnia poprzez pobudzanie naturalnych sił uzdrawiających, wyeliminowanie czynników powodujących zmęczenie i doprowadzenie do ogólnego dobrego samopoczucia. 1. Jest to połączenie diagnozy i terapii. Każdorazowe zastosowanie ucisku shiatsu to diagnoza, k t ó r a umożliwia leczącemu podejmowanie działań zgodnie ze stanem pacjenta. Dłonie i palce wys/kolonego terapeuty są tak wrażliwe, że wyczuwają anomalie w stanie skóry i mięśni lub ciepło podczas dotyku, co umożliwia wychwycenie nieregularności i natychmiastowe zorientowanie się, laki wykonać zabieg. 2. Terapia wymaga wykorzystania dłoni i palców, nie ucieka się do użycia żadych urządzeń mcdyc/nych ani lekarstw. .1. Nie wywołuje skutków ubocznych w postaci bólów mięśniowych. Ponieważ punkty oddziaływania, siła i czas trwania ucisku dostosowane są do indywidualnych potrzeb pacjenta, leczeniu nie towarzyszą przykre doznania. 4. Nie istnieje granica wieku dla stosowania tej terapii. Shiatsu można stosować u wszystkich poc/ąwszy od małych dzieci po osoby w zaawansowanym wieku. U młodych pomaga wzmocnić ciało; u dorosłych i ludzi w średnim wieku zapobiega tak zwanym chorobom wieku dojrzałego i opóźnia proces starzenia się organizmu. 5. Shiatsu jest barometrem zdrowia. Regularne stosowanie shiatsu pomaga zlokalizować /.abur/.enia oraz zapobiegać kumulacji zmęczenia i chorobom. 6. Pogłębia zaufanie pacjenta do terapeuty. Poświęcenie terapeuty i wiara chorego w uzdrowienie ląc/ą się i wpływają na skuteczność leczenia. 7. Metoda shiatsu jest skuteczna, ponieważ leczy się nią całe ciało. Leczenie miejscowe może pr/ynieść skutki tymczasowe, ale nie może spowodować ogólnego uzdrowienia. Jedynym sposobem na to jest najpierw leczenie całego ciała, a później zajmowanie się poszczególnymi objawami patologicznymi. Shiatsu zawsze jest skutcczmi terapią.

Shiatsu a funkcje fizjologiczne l. Odżywianie skóry Kudowa skóry « i.iln liulAie pokrywa od 1,5 do 2 metrów kwadratowych skóry, która składa się / warni y.wancj naskórkiem (epidemią), warstwy głównej, zwanej skórą właściwy s/ei. zwanej tkanką podskórną. Dzięki znajdującym się w skórze zakońc/eniom nerw ona na bodźce dotykowe, ucisk, zmiany temperatury i ból. Na około jednym ccntymcl l M ad) ,iłowym skóry umiejscowionych jest około dwudziestu pięciu ciałek czuciowych, kt 'NlłMi-i.tią bodźce dotykowe, około trzech ciałek odpowiedzialnych za reagowanie na ciepło, »/4-H4 iu ilo dwudziestu trzech odbierających zimno i od stu do dwustu odpowiedzialnych /.u r sk.M.i KM|j,uje ponadto na inne bodźce, takie jak świąd, łaskotanie, zdrętwienie i tym podoh H.-u- me są wynikiem działania specjalnych receptorów, ale złożonego, wspólnego odrui .'wie(i/i na bodźce zewnętrzne. Receptory zawierają ciałka Meissnera (dotyk), ciii l'u« mieyo, ciałka Krausego, ciałka Ruffiniego i wolne zakończenia nerwowe.

('iulka Meissnera Id-irptory lekkiego dotyku, składające się z licznych pokrywających się komórek dotyków; /»tmkmviych w torebce zbudowanej z tkanki łącznej, położone są w brodawkach skóry wlasciv Hani/o liiY.nie występują w skórze dłoni, podeszwach stóp i opuszkach palców.

Ryć. 1. Budowa skóry otwór potowy ujście gruczołu potowego brodawka iikóry właściwej

dntko dotykowe Meissnera cima (naskórek) |~'~ ~ ~ ~ _

włosowate ntcisj krwionośne

skóra właściwa -

l kun k a podskórna <

ciałko Pacinicgo

tkanka tłuszczowa

gruczoł łojowy

Ryć. 2. Receptory czuciowi

.ajii jej wysychaniu. PiuUkoriiii WNIKIWU ilus/c/u chroni orgam/m pr/cd /iiunctn i u

5. wolne zakończenie nerwowe receptor bólu

Ciołka Paciniego

l. ciałko Mcissncra receptor lekkiego dotyku

Receptory głębokiego ucisku, składające się z warstw przypominających przekrojoną cebulę,) poło/one są w strefie między skórą właściwą a tkanką podskórną lub w samej tkance podskórnej.]

Ciałka Krausego Receptory zimna znajdują się w pobliżu górnej warstwy skóry właściwej.

Ciałka Ruffiniego Receptory ciepła znajdują się w skórze właściwej.

Wolne zakończenia nerwowów

2. ciałko Paciniego - receptor głębokiego ucisku

l D/icki krążeniu krwi i wyd/iclmic y.nu/olow potowych skóra pomaga utrzymać od po mil irmpetalurę całego organi/mu. •l 1'ot i wydzielina gruczołów łojowych usuwają z ciała niepożądane substancje i wspom »NMyt h, tnie (jedynie 0,6 prezent całego procesu oddychania). *^ Oigany percepcyjnc umiejscowione w skórze ostrzegają przed niebe/piec/eń*

/akońc/cnia nerwowów odpowiedzialne są za odczuwanie bólu.

Funkcje skóry 1. Pigment zwany melaniną, zawarty w błonie śluzowej naskórka (epidermy), chroni ciałol pr/cd silnym, szkodliwym działaniem promieni sloncc/nych, podc/.as gdy sprężysta skóra] właściwa /abe/piec/.a je pr/.ed urazami zewnętrznymi. 2. Skóra magazynuje tlus/cz i wodę. Wydzieliny gfUC/olów łojowych i potowych odżywiają ją!

3. ciałko Karusego - receptor zimna

4. ciałko Ruffiniego - receptor ciepła

t /4'WII,|ll/..

f» Pt/.enikające przez skórę promienie ultrafioletowe przyczyniają się do produkcji wili

|>. k lut. i /.apobiega krzywicy.

Zabarwienie skóry K" '£« »wk ;i epidermy wytwarza nowe komórki skóry i złuszcza martwy naskórek, w postaci lu i .'i.ulu, k t ó r y można zauważyć po kąpieli na obrzeżach wanny. Melaniną zawarta w l Ilu/owi-) naskórka nadaje skórze odcień zabarwienia - im większa zawartość melaniny, t ym MM-f/f |i'| /.abarwicnie.

Grubość skóry Oiuliosć naskórka zależy od części ciała. Średnio ma on grubość od 0,1 do 0,3 milimetr l*'\vu-k.K h, czole i szyi ma grubość od 0,04 do 0,1 milimetra; na dłoniach od 0,6 do l .2 milu MU podrs/.wach od 1,7 do 2,8 milimetra. Najgrubsza jego warstwa znajduje się na piętach. SkiMii właściwa ma średnio grubość od 1,7 do 2,8 milimetra, na powiekach 0,6 milinuMi miltmrttii na czole i 2 milimetry na głowie. Na szyi jej grubość wynosi od 4 do 5 milimclró\ Wysypująca w niektórych miejscach ciała tkanka tłuszczowa jest najgrubszą warslwi) Nirtilui dziej rozwinięta jest na pośladkach, brzuchu, policzkach i piersiach. Tkanka llus/c/.o' *Yntvpu|c na pt>wiekach, mosznie, prąciu i wargach sromowych mniejszych.

Skutki terapii shiatsu dla gruczołów potowych i łojowych N»i nkór/e występują dwa rodzaje gruczołów potowych: jedne z nich znajdują się na calyir łliugu' /.as występują licznie pod pachami oraz w okolicach genitaliów i produkuj;) wyd/ii Mlnu'|s/.ym zapachu.

( i i i uYol y łojowe, znajdujące się pod cebulkami włosów, wydzielają oleistą substancje, lł»H'Mt. N u- występują na nieowłosionych obszarach, na dłoniach i podeszwach slóp. T nil«itl/K-i'uv.y spowodowany jest nadmiernym wydzielaniem łoju i zatkaniem mieszków wlom Ilon- uk y. aj ą zakażeniu. Wyleczenie infekcji przywraca skórze naturalną miękkość i jvul W % i . u s / ym wieku warstwa podskórnej tkanki tłuszczowej zmniejsza się; gruczoły lojou l**n/,i|;i mniej łoju, w wyniku czego skóra marszczy się i traci jędrność. Stosując > lH'/pośu!dnio na skórę można zapobiec oznakom starzenia.

2. Wzmocnienie mięśni Rodzaje mięśni 45 procent masy całego ciała stanowią trzy rodzaje mięśni. I. Mięknie poprzecznie prążkowane. Łąc/.ą elementy układu kostnego i odgrywają ważni) wykonywaniu ruchu i utrzymaniu postawy. Ponieważ człowiek operuje nimi świadomie, i

się je mięśniami samoistnymi, /budowane są /. wiązek włókien ulotonych w popr/ec/nie prij/kowanc w/ory. Napięcie tych mięśni pomaga u t r/y mać ciało w dowolnej po/ycji. Podc/as snu jednak napijcie to /anika, na co dowodem jest /jawisko opadania głowy u osoby dr/.emiącej w
'/.męczenie mięśni Stałe napięcie lub praca mięśni są przyczyną stopniowego gromadzenia się związków powodujących ich zmęczenie (kwas mlekowy i dwutlenek węgla), co z kolei prowadzi do stwardnienia! włókien mięśni, które tracą zdolność do kurczenia się. Krążenie krwi i limfy zostaje wówczas j /abur/one i odżywianie naczyniowe staje się niewystarczające. Jeżeli stwardnienie utrzymuje się, powstaje kurcz. Utrzymywanie tego stanu osłabia nerwy i narusza funkcjonowanie organów^ wewnętrznych oraz układu wydzielania wewnętrznego, co prowadzi do utraty wewnętrznej równowagi organizmu. Z powyższego wynika, że stan zwany stwardnieniem mięśni może prowadzić do poważnych konsekwencji i powinien być leczony za pomocą terapii shiatsu.

0* tttl/ywt/c i tlen. Następnie krew /hieni produkty ubtic/nc i wraca pr/e/ /.yly i główne nnc/j | i*ł.«nośne w kierunku serca w postaci ciemne) krwi /.ylnej. Pr/.cd powrotem do serca pr/ccht j*tr/ pluia, yd/ie /ostaje poddana oc/ys/c/cniu i otr/ymu)c /apas tlenu, który pr/ywnica je) |i l«l»iiiw»rnic. Ruch krwi od serca do komórek ciała popr/e/ tętnice i nac/ynia włosowate na/ Mf ilu/yiu krą/eniem (systemowym). Ruch powrotny, w kierunku serca, pr/e/ płuca i pecher, I»|«M IH-. na/ywa się małym krążeniem (płucnym). łWa pr/enos/eniem krwi, tętnice, nac/ynia krwionośne i limi'atyc/ne spełniają lak/c i Mięśnie gładkie, z których zbudowane są ich ścianki, kurczą się automatyc/nie i t smenie, prędkość rozprowadzania i ilość przepływających pr/e/ nie płynów. W ten spc \ oluiii/enie serca. Zaburzenia w ich funkcjonowaniu spowalniają proces krą/cnia plyi /iiych, komórki nie otrzymują dostatecznych ilości substancji odżywc/ych, co / kolei |M / v «/ vn . | gromad/enia się szkodliwych produktów przemiany materii. W przypadku mu

Ryć. 3. Schemat ukfadu krążenia

Ręczne badanie mięśni 100%

5

prawidłowe

całkowity zakres ruchu z pełnym oporem wobec siły ciążenia

75%

4

dobre

całkowity zakres ruchu ze znacznym oporem wobec siły ciążenia

50%

3

dostateczne

całkowity zakres ruchu z niewielkim oporem wobec i siły ciążenia

25% 10%

2 1

słabe śladowe

i '

całkowity zakres ruchu bez oporu wobec

!

siły ciążenia

|

lekkie kurczenie się, brak

•

prawa komora

wątroba lewa komora serca

i

ruchu 0%

0

zerowe

;

brak dowodów na kurczenie

i

3. Pobudzanie krążenia Najważniejszym warunkiem życia komórek jest prawidłowe krążenie płynów w organizmie, to /.iinc/y krwi, płynu tkankowego i limfy, ponieważ rozprowadzają one substancje odżywcze i usuwa-m odpady ze wszystkich komórek tkankowych. Jasna krew (etniczna transportowana jest z serca lo pozostałych organów ciała za pomocą aorty, a następnie za pomocą dodatkowych tętnic do letniczek i w końcu do milionów nac/ynek wioiowitych, które dontarczają do komórek substan-

dolna cxęść ciała górna część ciała

Funko^AOWtato autonomicznego układu nerwowego krwionośnych prowadzi to do nadwyre/enia serca. Niewydolność funkcjonowaniu * liuu-k nac/yń limlatyc/nyth prowad/.i do obr/ęku. Postawa i aktywność ciała wpływają na układ krążenia. Po/ostawanic pr/c/ dlu/s/.y c/.as w jed-iu-| po/ycji spowalnia krą/enie i jest pr/yc/yną obrzęku nóg. Chodzenie spr/yja kurc/eniu się mięśni, co pr/.yśpies/a powrót krwi do serca przez żyły. Uaktywniając całe ciało, a szczególnie /aioki tętnicy szyjnej, popr/e/ terapię shiatsu pobudzić można wydajne krążenie płynów ustrojowych, /abiegi uciskania wywierają pozytywny wpływ na pracę ramion i nóg, a także ożywiają powrót krwi żylnej do serca.

4. Regulacja funkcji nerwów 11 k ład nerwowy, który odgrywa rolę sieci komunikacyjnej łączącej wszystkie części ciała, dzieli się na ośrodkowy układ nerwowy, składający się z mózgowia, zamkniętego w ochronnej czaszce, i rd/enia kręgowego, zamkniętego w kręgosłupie, oraz na obwodowy układ nerwowy (patrz rysun-| k i 4 i 5). Do obwodowego układu nerwowego należą większe i mniejsze skupienia komórek ner-wowych, /wanc zwojami, rozmieszczone w pobliżu kręgosłupa, po obydwu jego stronach, a także! w ró/nych innych częściach ciała, oraz nerwy. Biorąc pod uwagę działanie układu nerwowego odró/.niamy w nim część wywołującą świadome, zależne od woli reakcje organizmu oraz części /awiadującą reakcjami niezależnymi od naszej woli. Pierwszą część nazwano układem somaty-j c/nym, drugą układem wegetatywnym lub autonomicznym. W układzie wegetatywnym wyró/.nia się również dwie części: współczulną i przywspółczulną, które działają razem i wzajem-i nie się kontrolują. Na przykład układ współczulny steruje działaniem układu trawiennego, pod-c/as gdy układ przywspółczulny pobudza jego pracę. W zdrowym organizmie oba sytemyj współ pracują harmonijnie. Zaburzenie takie, jak przedłużające się napięcie nerwowe, pobudzaj mó/.g do wysłania impulsów, które wędrują z ośrodkowego układu nerwowego do układuj obwodowego i upośledzają działanie autonomicznego układu nerwowego. W takiej sytuacji] następuje /.aburzenie krążenia krwi w naczyniach wewnętrznych organów i wzmożone wydzielanie kwasu żołądkowego, które może doprowadzić do nerwowego bólu żołądka, a nawet do wrzodów.! /abieg shiatsu na przedniej okolicy szyi, rdzeniu przedłużonym i obu stronach kręgosłupa pełnij ważną funkcję w regulacji autonomicznego układu nerwowego. Głowa i rdzeń przedłużony stanowią najważniejszą część układu nerwowego, która odpowiada za prawidłowe] funkcjonowanie przysadki mózgowej, układu piramidowego i ponadpiramidowego, kory mózgowej i innych elementów ośrodkowego układu nerwowego. Ponieważ układ piramidowy i układ] ponadpiramidowy pomagają utrzymać postawę i kontrolują ruchy, ich złe funkcjonowanie,] spowodowane nienormalnym napięciem mięśni, prowadzi do utraty kontroli nad ciałem i może] być pr/yc/yną nie/dolności do poruszania się, a nawet choroby Parkinsona. W przypadku kiedyj wylew krwi do mózgu uszkadza półkulę mózgową lub układ piramidowy, następuje paraliż prze ciwncj strony ciała. Leczenie takich uszkodzeń układu nerwowego jest bard/o trudne.

Objawy patologiczne /ablokowanin w uklad/ie piramidowym są przyczyną n«*l«pujncych objawów patologicznych,]

wtpólczulnefo /trnii .1

e /n a ły l /.owe ły ślinowe

M,u /ynia krwionośne iiiu /ynia wieńcowe ie krwi • •nki/cla i tchawica /ol.ulrk il/ialanie wytl/iclanie ' l i t i > r i en k i e

ii/ustka j Y l u - i / y k /ółciowy i t l / m nadnerczy |»Vv IHM / moc/owy

ro/s/er/ame (otwieranie) wypukłość wstr/ymanie wyd/ielania kondensacja (redukcja ilości) pobudzenie (przyśpieszenie) zwężenie rozszerzenie wzrost rozluźnienie

Napięcie układu przywtpófczulnego kurc/enie (zamykanie) retrakcja pobud/enie wyd/ielania ro/cieńc/enie (w/rost ilości) wstrzymanie (zwolnienie) rozszerzenie zwężenie spadek skurczenie (kaszel)

wstrzymanie obniżenie spowolnienie działania (wstrzymanie perystaltyki) obniżenie wydzielania rozluźnienie przyśpieszenie wydzielania powiększenie (wstrzymanie wydalania) skurczenie wzmożenie wydzielania skurczenie

ntiii K a UIVH /nry j>otowe Ryć. 4. Ośrodkowy układ nerwowy w ł ó k n a mięśniowe ' mózg

rdzeń przedłużony

nić końcowa wewnętrzna nić końcowa y.cwnętr/.na

przyśpieszenie wzrost przyśpieszenie (pobudzenie perystaltyki) wzrost skurczenie skurczenie (wzmożenie wydalania)

rozluźnienie

nieznaczne wydzielanie poi

Ryć. 5. Obwodowy układ n0n nerw pośrodkowy

Ryć. 6. Odruchy patologiczne 1. Objaw Babińskiego. Uderzanie rączką młoteczka lekarskiego zewnętrznej krawędzi! podcs/.wy w kierunku od pięty do palców, przez kość stopy, wywołuje odchylenie dużego palca ' i falowanie pozostałych czterech palców. 2. Objaw C7;a
Odruchy autonomicznego układu nerwowego Odruch linhińskn-go

falowanie c/.lerech palców

l

Odruch Chaddocka

. . . . , . odchylenie dużego palca stopy

zgięcie wszystkich odchylenie dużego _ pa]ca

Odruch Ri>\\oliinti

palców

3. Objaw Rossolima Uderzanie młoteczkiem lekarskim stopy w okolicach wielkiego palca powoduje /gięcie wszystkich palców do środka, w kierunku podeszwy. 4. Objaw Goniona. Mocny ucisk łydki powoduje odchylenie dużego palca stopy. 5. Objaw Schaffera. Mocny ucisk ścięgna Achillesa powoduje odchylenie dużego palca. 6. Objaw Oppenheima. Mocne pociągnięcie skóry poniżej kolnnti w kierunku stopy powoduje odchylenie dużego palca.

uderzanie podstawy stopy młoteczkiem Odruch Oppenheima

odchylenie dużego palca

/>< htich v \:\'j nych zatok tętniczych \\/^'lt,Hlu na wa/.ność /ahicgu shialsu na pr/ccimm ohs/ar/c szyjnym nale/y dokładnie /i h/|o| opc/ne d/ialanic s/y j nych /atok tętniczych. S/yjna /atoka tętnic/a /na|Mr |i-st ciałko tętnic/ne, wią/.ka tkanki nerwowej połączonej / nerwem błędnym, /wji nri wem 1*1 /«• s/yjnym. Ciałko to jest niezwykle wrażliwe na ciśnienie krwi i warunki nikłych. N
Spowolnienie tętna do poniżej piętnastu uderzeń na minutę uważa się /a objaw j tt-'gt> /uv, wska/ujący na przyśpieszenie tętna nerwu błędnego. W terapii shiatsu lekki, mgily ; IIN tik dłonią na gałki oczne powinien trwać nie dłużej niż dziesięć sekund.

Shiatsu i odruchy powierzchniowo-trzewne /ałnii/.one funkcjonowanie organów wewnętrznych, podrażnienie korzeni tylnych rd/ tu/kml/cnic włókien czuciowych nerwów obwodowych może prowadzić do nadmiernej nuh .»m ł l t e a k c j i na działanie bodźców skórnych, czyli do hiperestezji (obszar głowy) i ro/lej tt«|HVcia mięśniowego, które jest przyczyną sztywności lub bólu. /jawisko lo oclgi «w)wa/niejs/ą rolę w diagnozowaniu zaburzeń organów wewnętrznych. Pr/yc/yny wyslypow lak /wanego „bólu odnośnego", który atakuje ramiona, nogi, plecy, brzuch i klatkę piersiowi] *«»łiało do końca wyjaśnione, ale jest możliwe, że występuje on wtedy, kiedy włókna ncrv ( M / r k a / u j ą nieprawidłowości organiczne bezpośrednio na powierzchnię ciala, w po łuliuihów, bez udziału połączeń nerwowych. Jeśli to prawda, to może się tak d/.iać /.a sp

•triylncholiny lub innego przekaźnika wydzielanego w tylnych częściach wyrostków kre.gov Ilore powinny łączyć się przez synapsy z nerwami czuciowymi trzewi i w ten sposób pobu ł*»d/ce nerwowe. Bodźce te z kolei pobudzają nerwy czuciowe połączone y. elcmen td/cniowymi. /godnie z powyżs/ą teorią zastosowanie shiatsu na nadwra/liwc lub napięte c linia powinno wywołać odruch w nar/ądach wewnętrznych, pobudzając je do prawidłom d/ialania, a tym samym lec/.yć /Jibur/enia.

Ryć. 7. Lokalizacja punktów ihiaUu na rdzeniowym układzie ner powierzchniowo-trzewnych

ym ł odruchów

1. tętnica kręgowa, oczy, gardło, gruczoł podżuchwowy 2. tętnica kręgowa, krtań, oczy, gruczoł podjęzykowy 3. serce, płuca, przepona, tętnica kręgowa 4. tarczyca, przepona, nerwy naczynioworuchowe, tętnica kręgowa, tchawica, przełyk 5. tarczyca, serce, przepona, tętnica kręgowa, tchawica, przełyk 6. tętnica kręgowa, tchawica, przełyk, serce, płuca 7. tchawica, przełyk, oczy, płuca, serce 8. oczy, płuca, tchawica, oskrzela, serce 1. oczy, uszy, serce, płuca, opłucna, nerwy naczynioworuchowe, oskrzela 2. nerwy naczynioworuchowe, nerwy międzyżebrowe, opłucna, serce, oskrzela 3. nerwy międzyżebrowe, serce, płuca, opłucna, wątroba, przepona, oskrzela 4. nerwy międzyżebrowe, serce, płuca, opłucna, przepona, tchawica, gruczoły piersiowe 5. nerwy międzyżebrowe, gruczoły piersiowe, opłucna, żołądek, śledziona, przepona, wątroba 6. opłucna, żołądek, śledziona, nerwy międzyżebrowe, przepona, wątroba 7. nerwy międzyżebrowe, otrzewna, żołądek, śledziona, woreczek żółciowy, wątroba, trzustka 8. nerwy międzyżebrowe, otrzewna, żołądek, śledziona, przewód żółciowy, woreczek żółciowy, otrzewna, nadnercza 9. nerwy międzyżebrowe, nerwy naczynioworuchowe, nadnercza, trzustka, jelito cienli 10. nerwy międzyżebrowe, otrzewna, trzustka, śledziona, przewód żółciowy, przepona, moczowody, nerki 11. otrzewna, przepona, trzustka, nerki, moczowody, jelito grube, jelito cienkie 12. otrzewna, przepona, nerki, moczowody, jelito grube, jelito cienkie, wyrostek robaczkowy 1. jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, macica, jajniki, jajowody, jądra, prącie, pęcherz moczowy 2. jelito grube, jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, macica, jajniki, jądra, prącie, nasieniowody 3. macica, jajniki, jajowody, gruczoł krokowy, nasieniowody, jądra, prącie, pęcherz moczowy 4. odbytnica, odbyt, gruczoł prostaty, pęcherz moczowy, macica, okrężnica esowata 5. pęcherz moczowy, gruczoł prostat}', odbytnica, jądra, macica, okrężnica esowata

5. Kontrola układu wydzielania wewnętrznego hulsiawi) dobrego stanu /.drowia jest prawidłowe wyd/.ielanie ró/norodnych hormon |) / M !.» M one w obs/arach odległych od miejsca swego powstania. dok;|d /ostają pr/emcsion |i*M /udanie ich polega na regulowaniu i koordynowaniu c/.ynności nar/;|dów ora/, na ulr/yi tt.tmu tównowagi chemic/nej środowiska wewnętr/nego. Na/wa „hormon" dla subslai • 1,1/ulanych pr/e/ gruc/oły dokrewne tego układu wywod/.i się od greckiego słowa o/mu }4«<-g*> pubud/anie i stymulowanie. Wska/uje ona na rolę, jaka. te substancje odgrywają w or iii/nnc * /łowicka. Obniżenie lub podwyższenie ilości hormonów opóźnia lub pr/.yśpies/ii pr «ngłino\v wewnętr/ych.

Ryć. 8. Gruczoły dokrewne gruc/oły pr/ytarc/yc/.nc tchawica przysadka

tarczyca

okolice gruczołu tarczowego grasica

trzustka

1. pęcherz moczowy, odbyt, erekcja, wydzielanie, odbytnica, pochwa, szyjka macicy 2. pęcherz moczowy, odbyt, erekcja, wydzielanie, odbytnica, pochwa, szyjka macicy 3. pęcherz moczowy, odbyt, erekcja, wydzielanie, odbytnica, pochwa, szyjka macicy 4. pęcherz moczowy, odbyt, pochwa, erekcja, wydzielanie, szyjka macicy 5. pęcherz moczowy, odbyt, pochwa, erekcja, wydzielanie, szyjka macicy l. okolice odbytu i receptory kości ogonowej

Doświadc/enia nabyte w wyniku stosowania zabiegów doprowad/ily do ustalenia następuji cych punktów terapii shiatsu w tym rejonie: czterech położonych na tylnym obszarze szyjnyi pięciu na obs/.ar/e międ/yłopatkowym, dziesięciu na obs/ar/c ro/.cia.gaja.cym się od okolic micd/ylopatkowcj do obs/aru lędźwiowego ora/ tr/cch na obs/ar/c kr/y/owym. Praktykujący te rupię shiatsu /auwa/y jednak, /c takich punktów jen! Ir/yd/ieiici jeden. Ten rodzaj terapii przywraca równowagę autonomic/.ncgo układu nerwowego,

szyszynka

Funkcje gruczołów l, Przysadka mózgowa. Każdy / dwu płatów przysadki przedni i tylny wydziela kilka r<x hormonów. Mat przedni: hormon wzrostowy (OH), adrenokortykotropina (ACTII), tyreotropina fFS Mikuloslymulina (FSH), hormon luteini/uja.cy (LII) i hormon luteotropowy.

lylnr. hormon anlydmretyc/.ny ( A I ) H ) i oksylocyna. Pierws/.y d/inlii ini neiki, jest wa/nyni icj.Milalotrm bilansu wodnego organizmu. Drugi d/.iala obkurczająco na ov/ain;| macicy lak IÓWIIKY na pęcherzyki gruc/.olów mlekowych w okresie laktacji, powodując: wydzielanie mleka. Stosowanie zabiegu shialsu na obszarze rdzenia przedłużonego wzmaga funkcjonowanie pi/.ysadki mó/gowej. W tym przypadku można zastosować dłuższy ucisk. .\ Tarczyca. Ty rok syna produkowana przez tarczycę, umiejscowioną w przedniej części S2 ju/.ed tchawicą i krtanią, wspomaga przemianę materii. Niedobór tego hormonu spowalnia prc cos przemiany materii i jest przyczyną ospałości, obrzęku twarzy i innych części ciała oraz obrzękaj ślu/owatego. Nadmiar tyroksyny powoduje spadek wagi ciała, wytrzeszcz gałek ocznycl /.abur/.cnia pracy serca i chorobę Basedowa. Tarczyca funkcjonuje w połączeniu z przednir płatem przysadki. Zabieg shiatsu wykonuje się na 3 i 4 punkcie przedniego obszaru szyjnego ora na rdzeniu przedłużonym. 1. (iruczoly przytarczyczne. Hormon wydzielany przez dwa gruczoły przytarczyczne, umiejs cowione na tylnej powierzchni tarczycy, wspomaga przyswajanie wapnia z krwi. Niski pozioi tego hormonu powoduje niedobory wapnia, pobudzenie komórek układu nerwowego i skurcz mięśni (tężyczka). Shiatsu dla tych gruczołów wykonuje się na 3 i 4 punkcie przedniego obszari szyjnego oraz na rdzeniu przedłużonym. 4. Nadnercza. Nadnercza są to dwa niewielkie, płaskie twory położone na górnych biegunac k a Alej nerki, składające się z kory i rdzenia nadnerczy. Produkowana przez część rdzeniową adr na li na ma wpływ na współczulny układ nerwowy, wzmaga czynność serca, rozszerza mięśni^ oskrzeli i obkurcza naczynia krwionośne. Ponadto pomaga zwalczyć stres. Kora nadnerczy prc t ł u k uje ponad trzydzieści hormonów, zwanych kortykosterydami, które poprzez regulacj| wydzielania ACTH przez przysadkę wzmagają odporność organizmu. Spadek poziomu wydziela ma tych hormonów powoduje chorobę Addisona, miastenię i reumatyzm. Nadmierne wydzielani^ łych hormonów jest przyczyną otyłości i cukrzycy. Zabiegi shiatsu mające wpływ na nadnercz wykonuje się na 3, 4 i 5 punkcie obszaru międzyłopatkowego. Można zastosować przedłużor ucisk dłonią lub ucisk drgający. .S. Trzustka. Wyspecjalizowane skupienia komórek nabłonkowych, zwane wysepkar l .angerhansa, rozrzucone nieregularnie w obrębie tkanki trzustkowej, wytwarzają insulinę, któr jest najważniejszym hormonem regulującym przemianę węglowodanową. Niedostateczny pozioi insuliny jest przyczyną cukrzycy. Podczas leczenia trzustki metodą shiatsu wykonuje się ucisk przeponę oraz na l, 2 i 3 punkt obszaru międzyłopatkowego. 6. (truczoly płciowe. Męski hormon (androgen) i żeński hormon (estrogen), produkowane prz komórki jąder i jajników, odpowiadają za występowanie cech płciowych męskich i żeńskich ora /a wzrost i rozwój narządów płciowych w okresie dojrzewania. Gruczoły te działają w połączeni^ / pr/.ysadką. Obszar pachwinowy, krzyżowy i podbrzusza oraz rdzeń przedłużony są tu właścń dla wykonywania zabiegów shiatsu.

7. Szyszynka i grasica. Szyszynka umiejscowiona jest mic.i1/y mózgiem a móżdżkiem, steruj w/ioslcm ciała oraz rozwojem narządów płciowych i kończy swą funkcję, kiedy organizm osiągr dojrzałość. Grasica położona jest w klatce piersiowej za mostkiem i podobnie jak szyszynka steri je wzrostem. U osób dorosłych znajduje 819 w stanie uniku.

6. Układ kostny Kości S/ku-lol człowieka dorosłego składa się z przeszło 200 oddzielnych kości, z czego 33 34 twi | fVU'"*łup. 25 klatkę piersiową, 23 czaszkę, 72 wchodzą w skład kośca kończyn górnych i ( skład kośca kończyn dolnych. K połączone są z sobą za pomocą sław więzadeł. 7e względu na wielkość i ku, rozróżnia się kości długie (udowa, nur na, piszczelowa, s/.trzałkowa, promie łokciowa i in.), kości krótkie (k nadgarstka i stepu, kości twar/y i ki oraz kości płaskie (łopatka, mostek, k biodrowe, sklepienie czaszki). K długie składają się z trzonu i główki (r ryć. 9). Kości krótkie nie posła wyraźnie zaznaczonych trzonów i gltV są kształtu nieforemnych kostek lub niastosłupów. Niektóre kości r wewnątrz jamy szpikowe (kości dlu inne zawierają jamy wypełnione p«i trzem - tak zwane kości pneumaly (kość czołowa, sitowa, klinowa).

Budowa kości

Kości składają się z okostnej, tkanki l nej (zbitej i gąbczastej), chrząstki i ty. kostnego. Okostna to twarda, podw błona zbudowana z tkanki łącznej, siadająca liczne naczynia krwion< i nerwy, która pokrywa i ch Ryć. 9. Budowa kości zewnętrzną powierzchnię kości, pomn jej regeneracji i dostarczaniu suhsti §itywt:/ych. Tkanka zbita to substancja twarda, gęsta i stała. Tkanka gąbczasta podzieleni ^Itlinymi rozstępami. Ogólnie mówiąc zewnętrzna część kości to cienka warstwa tkanki zł tMW« pokrywa tkankę gąbczastą znajdującą się wewnątrz. W kościach długich główka slav (Atuln nie tylko z tkanki zbitej, a powierzchnia stawowa z tkanki gąbczastej pokrytej tkanką z fUnaly llaversa w gęstej, zbitej tkance umożliwiają przebieg naczyń krwionośnych i ncr w tkance zbitej i gąbczastej rozmieszczone są w sposób umożliwiający maksym przed działaniem czyników zewnętrznych. Mied/y główką a powierzchnią stawową kości długich znajdują się warstwy chrząstki, t wzrost kości poprzez reprodukcję komórek i stopniowe kostnienie. Końce l RHtiomych, które stykają się z innymi kośćmi, pokryte są cienką warstwą bardzo gładkiej chr *" jrwitnej chrząstką stawową, która umożliwia płynne ruchy i zwiększa odporność na uderz

S/pik wypełnia jamę główki stawowej kości długich i małe jamy w tkance gflbc/a»lc|. ('/.erwoii ciałka krwi produkowane s;j pr/.ez s/pik czerwony tkanki siateczkowej. Kiedy t kanka ta traci s stancje mineralne i staje się żółta, ustaje proces produkcji krwi. Kości zbudowane są / wody, koloidalnych substancji organicznych i nieorganicznego wapni M i ę k k i e kości dzieci, ze w/.ględu na niską zawartość wapnia, mogą w początkowych etapai chodzenia łatwo ulegać odkształceniom. Natomiast zbyt duża zawartość wapnia w kościach oso starszych sprawia, że stają się one kruche i łamliwe. Korekta skrzywienia kości u małych dzi wymaga pobudzenia trawienia i wchłaniania poprzez wykonywanie zabiegów shiatsu na obsza: brzucha i nóg i wzmocnienie w ten sposób kości. Zażywanie kąpieli słonecznych podczas stosowi n i ą zabiegów shiatsu sprzyja wyleczeniu, ponieważ pozwala skórze pobierać światło słonec: potrzebne do syntezy witaminy D.

Działanie kości 1. Poruszanie w różnych kierunkach i pod różnymi kątami możliwe dzięki ścięgnom. 2. Podtrzymywanie ciała i utrzymywanie go w prawidłowej postawie (szczególnie w przypad kręgosłupa). V Tworzenie jam -jama czaszki, jama kręgosłupa, klatka piersiowa, jama miednicy - i ochro: narządów wewnętrznych. 4. Wytwarzanie czerwonych i białych ciałek krwi oraz płytek krwi w szpiku kostnym. 5. Przechowywanie wapnia w tkance kostnej, który w miarę potrzeby może być uwalniany krwiobiegu.

Budowa stawów Kości łączą się stawem w następujący sposób: panewka stawowa kości zakończona je w y p u k ł ą główką (wypukła powierzchnia stawowa), druga kość ma z kolei zakończenie wklęs (jama wklęsła). Połączenie otoczone jest torebką stawową, która tworzy jamę stawo\ /e wnet rzną błona torebki stawowej (błona maziowa) wydziela kleisty płyn, zwany mazią stawo\ k t ó r y spełnia funkcję smaru dla powierzchni stawowych. Torebka stawowa wzmocniona je więzadłami, które łączą kości poza błoną maziową. Zakończenia więzadeł wchodzą do jamy st wowej.

Ryć. 10. Stawy

Rodzaje stawów

staw kulisty

staw /awiasowy

1. Staw kulisty. Wypukła powierzclj nią stawowa ma kształt kulisty, zaś jar wklęsła jest płytkim naczyniei Przykładem tego typu stawu jest sts ramienny. Jest to staw wieloosiowy, umożliwia ruch w największym zakres kątów. Głęboka jama stawowa, podobi jak w stawie biodrowym, stanowi typ( przykład podgrupy stawów kulistoko^ taktowych. 2. Staw zawiasowy. Wypul powierzchnia stawowa przypomii kształtem cylinder, a jej oś położona pc kątem prostym do główki stawowej pas

je do bloc/kowego wcięcia jamy wkl drugiej kości. Ruch takich stawów jent noosiowy. Przykładem stawu /n sowego może być staw mied/ypalcow 3. Staw eliptyczny, /arówno wyp powierzchnia stawowa, j a k i jurna wowa mają kształt eliptyc/ny. Sluw pozwalają na ruchy wzdłuż ilwtWh głównej i pobocznej osi elipsy wypi powierzchni stawowej. Przykładem staw promieniowo-nadgarst kowy. 4. Staw przegubowy. Wyp powierzchnia stawowa ma k s, cylindryczny, wpasowany do bloc/kov wcięcia jamy stawowej drugiej kości, l możliwy jest tylko wzdłuż głównej wypukłej powierzchni sławo Przykładem takiego stawu jest górny łokciowy. 5. Siodełko. Wypukła powier/c stawowa i jama stawowa t wór /ą sioili odbywa się wzdłuż dwóch osi, każda z kości pod kątem prostym względem dni iuli-m takiego stawu jest staw nadgarstkowy. f. .Staw Ślizgowy. Obie powierzchnie stawowe są płaskie i ruch tego stawu jest minimalny; nu- mogą poruszyć się bardziej niż tylko ślizgać się równolegle względem siebie. Pr/.ykla tluwy między kręgowe. J Ąmphiarthrosis. Połączenie za pomocą małych, wąskich powierzchni wypukłych i wkleił us;| ściśle otoczone silnymi więzadłami, które sprawiają, że ruch jest prawie niemo/ Przykładami są stawy nadgarstku'

Ryć. ' 11. Kostnienie więzadei ^

,

.

,. ,

krzyzowo-biodrowe.

pi/ylegit|i|cc do kręgosłupa, który ulega skr/.ywicniu, us/kad/.ając ciało. Pr/y HlWłiidmniiu krvgoslupa wie/adła y.iiajdującc się / tylu kręgosłupa maju tendencją do hipertrofii (n.ulinicrnegc lo/roslu). Stan ten ogranic/a c/.ynności ruchowe, upośledza krążenie krwi, pr/cmianc materii piowad/.i do skrócenia kręgosłupa. V '/.rzeazotnicnh' kofci. Najczęściej występuje u osób starszych i jest wynikiem między innyr niedoboru wapnia w tkance kostnej, co zmniejsza gęstość utkania kostnego, powoduje ścieńczeni^ korowej warstwy kości i rozszerzenie jam szpikowych. Kości stają się wtedy kruche i łamlh c/ęsto ulegają trwałym odkształceniom.

10 H,imn' II

luk /er1 n\;t\wnit>n\ ,65°

wymadi w góiy O 90<:

O 25°

pr/ywod/cnie 0-65°

Ryć. 12. Normalny zakres ruchów 4. Tułów A n. czworoboczny n. pólkolcowygłowy

35°

/V/i'
35°

ni. prostownik nadgarstka

wymach w dół O 90'

m. prostownik grzbid

77. Ramię C

vuc O 60 (pt/tulopochylenie)

i' nadwyprost 0-50° (tyłoodchylenie)

2. Szyja B

skłon w prawo 0-35°

uniesienie w górę 0-180°

35'

•ni.u |:i »i .K .uiic na O 90°

pronacja zwracanie do wewnątrz 0-90°

t»i.n.i*y insaii;inricni;i 70'

skręt w prawo 0-70

skręt w lewo 0-35°

m. nawrotny obły m. nawrotny czworoboczny 90°

skręt w prawo 0-3i

odwodzenie O 90 m. nurnmienny m. nadgrzcbicniowy

J. Szyja C

6. Nadgarstek A

"i />«H//)/y.s'rtv//j; »" i't\'hyiy tylny ni l^lkolcowy głowy

pochylenie boc/ne w lewo O 50°

O

m. zginacz nadgarstka promieniowy m. zginacz nadgarstka łokciowy

50*

uailwyprost 0-1 tn protlownik luutfiurstka

promtmtowy tfugi

m proHownik lunlgantka

«y%'it||tiiiiitf O 90'

m /truororAiiiMdfiy O in. picruinwy więltuy

12. Łokieć

m. trójglowy tamicniu m. łokciowy

/.gięcie O 90'

pr/ywod/cnic O M

odchylenie O 50°

m. nnixter*xy fir/bictu m. inirniiiicniiy (ii oWy wykuty

prostowanie 160 O

pochylenie boczne w prnwo O- -50°

ni n.ii.unicnin ni nuttut/elwnttw '[irft>w\- tiinticin.i

90°

5. Tułów B m. prostownik grzbietu 35 ° m. skośny brzucha zewn. m. skośny brzucha wewn.

w Iowo O 70°

180'

prostowanie

/ginanieO 160*

/< H io i i to A l k u l i i n u .'i'i<'/i'<

/ 7.

7, Uk!ad pokarmowy

anic O 125° ni. /ł'(//wj<)W()-U(/ovły

ni
14. Biodro B (kolano wyprostowane) 90°)

prostowanie (nadwyprost) i

m. biodrowy m. lędźwiowo-udowy m. prosty uda

zginanie 0-90°

/*l»it» h i smak po/.ywienia wkładanego do jamy ustnej pohud/.a wyil/iclanic śliny. |»r/c> »/ vi ui ns ti i |. podc/as ktcSrej /to/one ruchy je/.yka, ust, górnej i dolnej s/c/.eki ro/cln k«ni> i mu-s/:ijji go /e śliną, która /apoc/ątkowuje proces trawienia węglowodanów i Wf lflirłu \v; iiii c pokarmu w kierunku pr/elyku. Ślina wyd/ielana jest pr/e/. cały c/an. nic "" il» H^l/i-iiia w/.magają ten proces. W jamie ustnej /najdujc się wiele gruc/.olów ślin

13. Pobieranie pożywienia i powietrza

18. Kolano zginanie O-130°

m. dwugłowy uda m. półścięgnisty w. półbloniasty

prostowanie 13(

15. Biodro C

/H. napinający powięź szeroką m. pośladkowy średni m. pośladkowy mafy

przywodzenie 0-20

m. przywodzący długi m. przywodzący krótki m. przywodzący wielki w. łonowy

19. Kostka A 20°

zgięcie podeszwowe m. trójgłowy łydki

zgięcie grzbie towe 0-20°

m. piszczelowy przedni m. strzałkowy

odwodzenie 0-45

trzeci

16. Biodro D (kolano zgięte)

po/ywienie

woreczek żółciowy dwunastnica okrężnica wstępująca

30°

45

skręt do wewnątrz 0-45° ;;j. /Kis/;i(/A'oivy muły ni n:ipin;i;;/«.•y powieś */.crok;i

45°

skręt na zewnątr/. O 45°

O m. firuszkownty ln cj.woro£towy udu ni Niśni:i>.yy nórny •yiiolny

ruch do wcwnątr/. O *0°

in /ti*/i/«'A'Mv;>ł/ix//ii ni ;»u/i/f/i>M v tylny m. strzulkowy tr/<\-i

ruch na zewnątrz O 20°

m. stnuikowyitiugi ni. slr/.nłkowy krótki

wyrostek r»h»c/kowy

Ryć. 14. Schemat układu pokarmowy

V. Ro/ró/niamy gruc/.oly ślinowe małe i duże. Do du/.ych, /wanych tak/e ślmiankttmi, nalc/y ślinił nka pr/yus/na, ślinianka podżuchwowa i ślinianka podję/ykowa. /wykle gruc/.oly le wyd/iela) około l do 1,5 litra śliny d/iennie. Ślina zawiera glikoproteinę zwaną mucyną, która łącząc się, pokarmem ułatwia jego przeżuwanie i połykanie. Znajdujący się w ślinie enzym trawienny ptyz na rozkłada skrobię i zamienia ją w maltozę; dlatego właśnie długo przeżuwany ryż ma słoc smak. Wydzielanie przez gruczoły ślinowe hormonu zwynego parotyną ma związek z przemiz materii w kościach, zębach i tkance łącznej i wpływa na plazmę krwi oraz układ rozrodczy.

Gardło Podczas przygotowywania pożywienia do przejścia przez przełyk w jamie ustnej dokonuje wiele skurczów mięśni. Podniebienie miękkie blokuje dostęp do jamy nosowej, krtań jest ui siona, nagłośnia zaś przyklejona do korzenia języka i w ten sposób blokuje tchawicę, co umożlh przejście pożywienia przez przełyk podczas procesu zwanego połykaniem.

Przełyk Górna część przełyku, rurka o długości 25-30 centymetrów, zbudowana jest z mieś prążkowanych; dolna zaś z mięśni gładkich. W wyniku procesu zwanego perystaltyką, C2 ruchem robaczkowym, pożywienie przechodzi przez przełyk do żołądka w ciągu kilku sekui Płyny wlewane są bezpośrednio do żołądka. ~--^

Żołądek Żołądek jest największym organem układu pokarmowego, o pojemności od 1,5 do 2 litrc Leży ukośnie od góry i strony lewej ku dołowi i stronie prawej w okolicy nadbrzusznej i podżebi lewym. Przejście przełyku w żołądek zwane jest wpustem żołądka; zaś przejście żołądka w nastnicę - odźwiernikiem. Wewnętrzna powierzchnia żołądka wydziela sok żołądkowy, w skh którego wchodzi kwas solny, sole mineralne, niewielka ilość białka oraz enzymy trawienne: 4 syna, chymozyna i lipaza. Proces wydzielania soków trawiennych przez gruczoły żołądkom pobudzany jest przez błonę śluzową odźwiernika. Rozłożenie pokarmu w żołądku na półpłym masę trwa około dwóch lub trzech godzin. Ruch robaczkowy stopniowo przesuwa półpłynną: do odźwiernika, a stamtąd do jelita cienkiego. Wydzielina błony śluzowej zabezpiecza ścij żołądka przed silnym trawiennym działaniem pepsyny. Stres lub inne zaburzenia krążenia ki uniemożliwiają wytworzenie przez błonę śluzową odpowiedniej ilości wydzieliny, co bywa pr czyną strawiania ścian żołądka. Wrzody żołądka są skutkiem takiego stanu.

Jelito cienkie Jelitem nazywamy najdłuższą część przewodu pokarmowego, ro/.poc/ynającą się od żołądki kończącą odbytem. Jelito dzieli się na dwie odmienne części: jelito cienkie i jelito grube. Jeltf cienkie rozpoczyna się od odźwiernika żołądka i kończy ujściem do jelita grubego, położonym prawym dole biodrowym. W jelicie tym rozróżniamy lny odcinki: dwunastnicę, jelito czcze i j<

ii'1/u- końc/.y się w dwunastnicy K lwi Y pokium /ostanie doprowml/ony do tej C/CHCI (^iml.uiir hormonów pobiul/a wyd/icliutic Idgotlmr /asadowej /olei i płynu tr/ustkowcgn. *w«*ii,ili/u|a. silnie kwaśny odc/yn soku tniwu-mu-^o mia/.gi pokarmowej. lvn/ymy ł«m»tkn\NV)'o i soków jelitowych ro/klacla|;| substancje odżywcze, /ótć wspomaga k%n proces j* łv*|Mcs/;imc emulgowania (twor/ema emulsji) llus/e/.ów. Następnie mia/.ga pokarmowi! *»«,t -K- ilo (elita c/czego, w którym kosmki ściany jelita, kilkakrotnie grubs/.e od skóry, we h ) ta tui..t,iiK |e odżywcze. Kosmki maja. ks/talt palców, mogą kurczyć się i ro/.ciągać il/ivki ft»H.«!'.\ bi/.us/ncj, w górę do naczyń położonych pod lewym obojczykiem, pr/.e/. górn;| g itU, .t pi awego przedsionka serca. Dzięki temu procesowi substancje od/ywc/e wchłonięte ||»|M. ' i.nkie rozprowadzane są po całym ciele.

Jelito grube l« t i! . < 1'rube, składające się z kątnicy, okrężnicy i odbytnicy, jest to długie ( l . S r ^H^M M,u /ynie, do którego przechodzi zawartość jelita cienkiego. Do tego momentu wiv tM>'»« M. n odżywczych znajdujących się w miazdze pokarmowej /ostaje j u / wentom |p».»n.. M ]elita grubego, zwykle o bardzo płynnej konsystencji, stanowią nie strawione skl IM*/ ! >.•/«-stałości soków trawiennych. W miejscu, w którym jelito grube h|c/y się / jelitem c n Hn*k|«lu|f MC wyrostek robaczkowy, który bywa przyczyną choroby znanej pod na/wij /M\ l^ioąik.i robaczkowego. W jelicie grubym miazga przesuwa się / okrę/nicy wslępujn Wli\
C

ISnk/as całego procesu rozwoju od stadiów prymitywnych do /tcchnicy/.owancj < /tieji c/lowiek polegał na swoich rękach. Wrą/ z potęgą myślenia i rozumowania n /ilolności dłoni i palców odróżniały człowieka od innych zwierząt. Ludzkie ręce lo V/vine narzędzie pracy; umożliwiły człowiekowi przystosowanie się do wszystkich ro fcfcluuk od prostych c/ynności nabierania wody do picia i pobierania jcd/cnia ( nar/ęd/i do ro/palania ognia, uprawy ziemi, polowań, przechowywania źywr kt>i/ysiania / niezmiernie różnorodnej techniki naszych c/asów. Nacieranie, uc bolących c/c^ci ciała to jeden /.e sposobów wykorzystania tych nar/ądów. 7v

Działanie dłoni i palców

Ryć. 15. Odcisk palca

Budowa dłoni i palców Nieowłosione wewnętrze części rąk nie posiadają gruczołów łojowych i pokryte są drobnymi liniami papilarnymi (ryć. 15) składającymi się ze warstwy ziarnistej i rogowej, które zbudowane są z tkanki łącznej. W warstwie rogowej znajdują się ujścia gruczołów potowych. Układ tych warstw skóry sprawia, że dłoń jest bardzo wrażliwa i umożliwia podnoszenie i trzymanie przedmiotów bez upuszczania. l a k zwane wzniesienia dotykowe na k łabach palców i międzypalcowe - podobnie j a k wzniesienia dotykowe łokci - są bard/o wrażliwe. Podczas terapii shiatsu wrażliwe na zmiany temperatury elementy na wzniesieniach dotykowych pozwalają terapeucie ocenić temperaturę skóry pacjenta. Ciałka Meissnera dostarczają bodźców dotykowych, ciałka Ruffiniego bodźców zimna, ciałka Krausego bodźców ciepła, ciałka Pacciniego poczucia ucisku, a wolne zakończenia nerwowe bodźców bólowych. Wszystkie odgrywają ważną rolę w terapii, umożliwiając ocenę napięcia mięśni ciała i jego temperatury. Doświadczony terapeuta, który ma miękkie i sprężyste dłonie, jest w stanie na podstawie dotyku ocenić nawet najsubtelniejsze zmiany fizyczne.

p.i/nokcia

krawędź trzon paznokcia

korzeń paznokcia

warstwa ziarnista

macierz pa/nokcia

ujście gruczołu potowego

ścianka paznokcia _

obrąbek

Zmiany patologiczne 1. Paznokcie trzcinowate. Rowkoi wgłębienia w paznokciu są nastepnti niedożywienia na podłożu psychic/i niedoboru witaminy A lub d/.ial chemikaliów (takich jak aceton czy lakic paznokci). 2. Paznokcie łyżeczkowutc. Stan, w k d centralna część paznokcia zapada Spowodowane to jest egzemą lub nicdoht żelaza we krwi.

warstwa rogowa

\ I'ii7tiokcie hipokratyczne. Stan, w którym końce paznokci zarastają końce palców i iifki iowe, spowodowany otyłością opuszków i zgrubieniem koryta, co zwią/.anc jcsl /. clu»i |»hu . oskrzeli, dziedzicznymi chorobami serca i sinicą.

kłąby palców

Pięć podstawowych zasad zachowania dobrego zdrowia i długiego życia IMłtiY.cnic uporządkowanego trybu życia z przestrzeganiem pięciu opisanych poni/cj ; regularne stosowanie zabiegów shiatsu pomoże uczynić życie dłuższym i przyjemniej*

Prawidłowa dieta DICI.I

Paznokcie Paznokcie zbudowane są z przetwor/,onej substancji rogowej nabłonka skóry, która przybiera formę cienkich, płaskich płytek. Jeden koniec stanowi krawędź paznokcia, drugi jego korzeń, wyrastający /c skóry palca. Wewnętrzna strona paznokkłąb kciuka

cia /budowana jest / /urodkowcj warstwy /rogowacialcgo naskórka i nazywa się korytem na/nokcia. Wcwnclr/na warstwa

nkóiy. / której bier/e swój piH/ntek pw/nol to macica paznokcia; w tym miejscu pa/nok losnie (od 0.1 do 0,14 milimetra d/iem Białawy półksiężyc u podstawy pn/nok zwany oblączkiem, to świeżo wyprodukowi jeszcze nie stwardniała substancja pa/i ci owa.

Ryć. 17. Paznoktoó

i mlo lub mięśnie skórne, by po/być się pasożytów, klórc c/.!owick może /. M.ilpy, istoty najbliżej spokrewnione /. człowiekiem, mają pieciopalc/aslc te^'. •> jednak i( ki n ik i s;| mniej rozwinięte i pr/c/. (o dłonie mniej zręczne. Lud/ki kciuk wyposażony /ostał w sj u-m ośmiu mięśni, który umożliwia jego pr/eciwstawne położenie w stosunku do po/ostaiych pj cow ora/, poruszanie. U d/.ieci system ten nie jest w pełni wykształcony, a zręczność manualna j{ owianie/ona do e/.asu osiągnięcia dojrzałości.

polegająca najedzeniu wszystkiego, co smakuje, w nieograniczonych ilościach wy Niezależnie od urozmaicenia diety należy zachować równowagę między spo/ywii Mumiami. Najważniejsze jest zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości t r/och pt składników pokarmowych dostarczających energii: białek, tłuszczów i węglowodi na prowadzenie aktywnego trybu życia. Ponadto należy włączyć do ilość soli mineralnych, wody oraz witamin potrzebnych do trawienia poknrr iany ich w energię. Nawet przy zbilansowanej diecie ciało musi być zdolne do trawienia i wchłaniania p |»Vw, k lorę przyjmuje, /apcwnij sobie ustalone godziny posiłków i odpowiednie ilości po/y* |Mliulnie przeżuwaj jedzenie. Śniadanie to konieczność, choćby składnio się 7. niewielkiej ||t wyiu)kt> odżywczego pożywienia. Ponieważ organy trawienne są poląc/onc /. ncrwm •win, /.e stres emiKJonnlny może /.abur/.yć funkcjonowanie układu pokarmowego, a

spowodować jego us/kod/cnic. u nik aj pr/y pożywianiu się napięć, jcd/ /iiwn/c powoli, w milej spokojnej atmosfer/e. /ahieg shiatsu na ohs/ar/e hr/us/nym wspomaga funkcjonowanie żołądka i jelit, stymuli jąć trawienie i wchłanianie substancji odżywczych. Zabieg ten można wykonać samemu.

Odpowiednia ilość snu Człowiek przesypia jedną trzecią część życia, gdy każdej nocy poświęci na sen osiem godzi| Odpowiednia ilość snu jest ważniejsza dla odzyskania sił niż jakiekolwiek leczenie. Bez względu; to, jaki tryb życia prowadzi człowiek, dopóki ciało nie śpi, jego organy funkcjonują, a miesi znajdują się w stanie napięcia. Podczas snu organy i nerwy mózgowe odpoczywają, mięśnie rozli niają się, pomagają ciału odzyskać siły i odświeżyć się przed przebudzeniem. Istnieje kilka rodzajów snu. Ideałem jest zapadnięcie w sen krótko po położeniu się sp8 następnie pogrążenie się w głębokim śnie i pozostanie w nim, dopóki nie nastąpi stopniowe pi budzenie. Proces ten można porównać do lotu samolotu, który startuje, osiąga pewną wysokc pozostaje na niej przez dłuższą część podróży, a następnie stopniowo obniża się aż do miejs lądowania. Każdy człowiek ma sny, chociaż szybko się je zapomina. Faza snu, w której pojawiają się nazywana REM (gwałtowne poruszenia gałek ocznych), jest mniej pożądana niż głęboki Nadużycie alkoholu powoduje stan, który jest na poły snem, na poły zatruciem. Człowiek pijz nie śpi normalnym, regenerującym, głębokim snem i przeważnie nad ranem cierpi z powodu ks Nie ulega wątpliwości, że „kto rano wstaje..." ma wpływ na długowieczność. Tempo współc nego miejskiego życia utrudnia stosowanie się do rady zawartej w tych słowach. Niemniej jedr dobrze jest wstawać wcześnie, cieszyć się świeżym powietrzem, zanim wypełni się ono spalina codziennego ruchu ulicznego. Zachowanie pełni życia wymaga połączenia głębokiego oddychs świeżym porannym powietrzem, dużej ilości świeżego powietrza z odpowiednią dietą, głęboi sem i regularnych zabiegów shiatsu.

Prawidłowe wydalanie Jelito grubre powinno oczyszczać się raz dziennie, najlepiej bezpośrednio po śniadaniu, wyrobieniu takiego nawyku układ pokarmowy będzie funkcjonował prawidłowo i wszystkie si stancje odżywcze będą łatwo wchłaniane. Ilość i rodzaj spożywanego pokarmu wpływają na ilość i rodzaj wydalanych odpadł Nadmiar trudnych do strawienia pokarmów jest z reguły przyczyną obstrukcji lub "biegunki. St psychiczne także mają wpływ na funkcje wydalnicze. Aby cieszyć się dobrą formą, należy regularnie spożywać niewielkie ilości pożywienia i d/iennie rano stosować shiatsu na obszarze brzusznym. Po przebudzeniu się, leżąc w pozycji j plecach, trzeba uciskać wolno każdy ze wskazanych punktów brzusznych przez trzy do sekund. Ucisk wykonuje się powierzchnią dłoni. Druga dłoń powinna spoczywać na dłoni ucij jącej. Zabieg należy powtórzyć tyle razy, ile wydaje się konieczne, a następnie zastosować delii ny ucisk trzema palcami na okrężnicę esowatą, aby zapobiec obstrukcji. Codzienne powtar„ /.abicgów przywraca apetyt, poprawia trawienie i reguluje defekację. Ponadto /apobiega obstrul u osób /.e skłonnościami do tej przypadłości.

Odpowiednie ćwiczenia I. ,!n\m / najbard/iej skulu/nyi h tpoiohou /.u howama dobrego sianu /.drowia |esl M I N u.ime- odpowiednio dobianyih iSMi/ni, lubiących połąc/eniem pracy, spoilu i te Jmnl/ir o d n a j d uj ą sens życia w poświęcaniu się u/ylcc/nym, celowym zajęciom, a w d/isie t»«M< h.im/owanym świecie daje to mało oka/.p do pre/entowania żywotności. Praca /ostali | imiMi\/owana do tego stopnia, że lud/.iom po/ostaje niejednokrotnie tylko wykonywanie i itf««MiN.li. powtar/ających się czynności. Środki transportu stały się na tyle dogodne, /o ttf)*.i|.i nóg o wiele rzadziej, niż powinni, i nawet nad łagodnie wspinające się w i«-iłkL u l a j ą windy i schody ruchome. Nie można się więc dziwić, że w takich warunkach lu< * k u j f odpowiedniej ilości ruchu, przez co zanika żywotność ich mięśni. Dlatego joging H |il popularny wśród ludzi, którzy chcą zażywać odpowiedniej ilości ruchu lub stracić Irot «l/c Nie posuwając się aż tak daleko, podobne rezultaty można osiągnąć po prostu c h l i c/.ęściej poruszając ciałem. Szczególnie korzystne są spacery, podczas których pobu k i .|/cnie krwi w kończynach, co usuwa uczucie rozleniwienia spowodowane brakiem r n u l t i ł ważne jest wykorzystanie w pełni skłonów, skrętów, sięgania i podnos/.enia jako w wykonywanych podczas codziennych zajęć. / p u n k t u widzenia terapii shiatsu chciałbym zwrócić szczególną uwagę na ćwic/.ema w. Małe dzieci, które nie ćwiczą tych części ciała, nie rozwijają odruchów zapobiegaj Imm-uiom podczas upadków. Poruszanie dłońmi i palcami rozwija nerwy ruchowe i po l odruchów samozachowawczych rąk i nóg. Polecam zachęcanie dzieci uc/.cs/c/ający |lfivss/vch klas szkoły podstawowej do regularnego wykonywania shiatsu. Shiastu mające n •f IM. u iiicnie oczu i zębów jest szczególnie korzystne, ponieważ związane z tym ćwic/.enia v ów mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Ruchy dłoni związane / malowu iim-m, grą na fortepianie lub robótkami ręcznymi mają korzystny wpływ na zdolność my ||«»/umowania.

C

C |

śmiech Śmiech jest unikatową cechą człowieka. Naturalnie uśmiechnięta twarz wygląda przyju mc. / fizjologicznego punktu widzenia śmiech jest bardzo zdrowy. W przeciwieństw i» /lość lub strach powodują patologiczne napięcie organów wewnętrznych. Ruchy pr» modowane śmiechem pobudzają czynność serca, krążenie oraz pracę żołądka i jelit. Poi •» h pomaga regulować pracę gruczołów dokrewnych. Choroba uniemożliwia lub ulrucin hiK1 piękny uśmiech. Mięśnie twarzy, jarzmowe i policzkowe, znajdujące się po obu końcach ust, nadają uśmic lił/. Dotykanie tych okolic u malutkch dzieci sprawia, że uśmiechają się one w niewinny, liy sposób. Sztuczny, wymuszony śmiech prezentowany czasem przez lud/i zwykle r r / y nieprzyjemny wygląd. H/c/ery śmiech, jakby wydobywający się z dna brzucha, czyni życie przyjcmniejszyn stare przysłowie: „Śmiech jest bramą do szczęścia", inne zaś zapewnia: „Śmiech odml as postarza".

Ryć. 18. Śmiech odmładza, grymas postarza. m. marszczący brwi

l«v*Mi»\vitt.'.i mchowej, /.a wrót y głowy w po/ytp »i«»|'i» »'l.

okresu k l i m a k t e n u m

Rdzeń przedłużony /espól ir/i|sawki, krwawienia / nosa, ciężkość głowy, bóle głowy, nerwice, bezsenność, bi

m. jarzmowy m. śmiech owy

Kiedy śmieje się twarz, śmieje się także żołądek.

Kiedy marszczy się twarz, marszczy się żołądek. żołądek

m. podłużny nosa m. opuszczający kącik ust (czworoboczny wargi dolnej)

żołądek

(iłowa bóle głowy, migrena, ociężałość, bezsenność, nerwice, niedożywienie włosów i skóry czaszki, łys nie plackowate, nerwobóle potyliczne Twarz okresowa krótkowzroczność, nadwzroczność, zez, ptoza, astenopia, blokada nosa, zapalei /atok, t i k i nerwowe, nerwobóle, bóle zębów, ślinotok, paraliż twarzy, łuszczyca

Przedni obszar szyjny choroby serca, bezsenność, ból zębów, niedokrwienie mózgu, zawroty głowy, wrodzony k] mięśni s/y i, zespół trząsawki, stwardnienie tętnic, dolegliwości związane z klimakterium, chwianie równowagi ruchowej, czkawka

Roczny obszar szyjny /cspół tr/ąsawki, stwardnienie tętnic, migrena, zawroty głowy, dzwonienie w uszach, upośledzei słuchu, choroba lokomocyjna

/ i / m nh.\zdr \z\'/n\' N /- M MIMSĆ ,

stwardnienie tylnie, bóle ^!t»wv. mipi-na, nerwobóle potylic/.ne, /.espól ti/;\sawki

f J/M/ł/r midłopatkowy *mvMir i.uniona, utrata apetytu, nerwobóle ramienienia, zgaga i »m-.ii,i lewa) choroby serca, /abur/enia żołądkowe i jelitowe, choroby tr/ustki fi if.M i.i piawa) gastropto/a, dolegliwości wątrobowe, kamienie żółciowe

CMt^/r międzyłopatkowy *nm,i oskr/clowa, choroby układu oddechowego, zgaga, nerwobóle międzyżebrowe, u t r a t a a| im ikt/ ywicnie kręgosłupa w rejonie piersiowym Itii.-n.i U-wa ) zaburzenia żołądkowe i jelitowe, dolegliwości trzustki, choroby serca tłti.n.t (trawa) dolegliwości wątroby, kamienie żółciowe

Ob\?
|*u» miednicowy n»l»»tnikcja, zaburzenia jelitowe, przemarznięcia, nagromadzenie podskórnej tkanki ln»'łtunka, postrzały

UUS/.CA

krzyżowy ści prostaty, choroby pęcherza moczowego, moczenie nocne, nieregularne mcnslni ja, brak pobudliwości płciowej u kobiet, zaburzenie wydzielania hormonów plciow]

Ofazar pośladkowy kuls/(twa, impotencja, zmęczenie nóg, hemoroidy, dreszcze

f Namikoshiego lMc>|{unka, obstrukcja, rwa kulszowa, lumbago, zmęczenie nóg, przepuklina dyi HHft l /y kręgowych, nieregularne menstruacje, bóle menstruacyjne, dreszcze, dolegliwości worc fcMuowcgo, moczenie nocne, nadczynność gruczołu prostaty, impotencja,oziębłość, pr/.cdwc^ f|rtkulacja

fańczyny dolne iw« kuls/owa, /.męc/enie nóg, dres/c/c, ból kolan, obr/ęk nóg, beri heri, ro/ciiigni^ic Act Ałlnllesa, dolegliwości nerkowe, moc/enie nocne, reumaty/.m, /.wichnięcie stawu hiodrov iml.iwa stopa

Choroby, których NIE WOLNO LECZYĆ metodą shiatsu 1. Choroby przewlekłe

2. Zapalenie opłucnej, zapalenie otrzewnej, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapaleni^ miedniczek nerkowych, zapalenie trzustki, wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy, marskoi wątroby, białaczka, skręt kiszek, zwężenie jelit, rak 3. Wysoka gorączka poopercyjna, ogólne fizyczne osłabienie, stany zapalne skóry

Środki ostrożności 1. Nieodzowne jest dokładne zapoznanie się z podstawami terapii shiatsu. 2. Ustabilizowanie ucisku wymaga opanowania pozycji przyjmowanych przy zabiegach. 3. Terapeuta musi mieć równo przycięte paznokcie i umyć ręce przed każdym zabiegiem. 4. Ważne jest też, by przed zabiegiem oddychał głęboko, uregulował oddech i skoncentrował sij 5. Pacjent przed zabiegiem powinien się wypróżnić oraz odprężyć fizycznie i umysłowo. 6. Zabiegu nie należy rozpoczynać wcześniej niż po trzydziestu minutach po posiłku pacjent^ kiedy jego żołądek nie jest jeszcze pusty, ale i nie przepełniony. 7. W sytuacji gdy przypadłość pacjenta (np. zwichnięcie stawu, przepuklina dyskc międzykręgowych, hemiplegia czy ciąża) uniemożliwiają mu swobodne poruszanie ciałer zadaniem terapeuty jest dostosować swoją pozycję do jego pozycji i regulować intensywne ucisku. 8. Punkty ucisku muszą być dokładnie określone. Od samego początku nacisk powinien mii odpowiednią siłę i nigdy nie może być zbyt silny. 9. Czas trwania sesji terapeutycznej mieści się w granicach od trzydziestu minut do jedr godziny i należy go dostosować do wieku, płci, objawów chorobowych i ogólnego stanu org nizmu pacjenta. 10. Terapeuta powinien przeprowadzać zabieg z całkowitą uwagą i poświęceniem.

Podstawowe zabiegi

K>soby uciskania Ucisk kciukiem |*'łi.i/.ino na r ys unku l, krótki i gruby ii /i'ihl,.\v.my jest /. palic/ka bliższego i '*'!£". im- posiada paliczka środkowego, •vl / i w sktad pozostałych palców, i dobrze rozwinięta opuszka oraz iiumięśnienie sprawiają, że kciuk IM?- /«.--.t u-1 używanym palcem w terapii **» MOA- on działać ze stosunkowo •»» n.u d k i e m na większe powierzchnie l'"h.u l i o spora powierzchnia mięsistej nio/liwia szersze rozłożenie recep-s k owych skóry, co zwiększa zdol1 /'-l, |. >Wr.

u n i k i niektórych ludzi w naturalny k l> /,'m.i|.| się w stawie międzypaliczi»k |i->i to t a k zwany typ miękki (ryć. MH IV h /dolność taka nie występuje -IH , II I \ i y p twardy (ryć. 3). W shiatsu * \ko i n i |e się za pomocą opuszki kciu-^ l » i / \p . u l k u t yp u miękkiego ucisk nie IM ii b \ i stosowany za pomocą stawu »'ł?«p.ilicz.ek bliższy z dalszym (staw IV p . i ln / k o w y ) ; w przypadku typu tey<» n i f powinno się uciskać opuszką N \V pierwszym przypadku pełny ucisk M k o u k a wywołuje u pacjenta przy< > il v /u u a; w drugim przypadku zaś .- i bardziej pobudzające wrażenia. l a k terapeuta nabiera wprawy, HIV , kiedy używać miękkiego, przy-uusku, a kiedy jak na przykład » l k u paraliżu i stwardnienia mięśni • mocniejszy ucisk.

Ryć. 1. Prawidłowe wykonywanie ucitku pomocą kciuka Staw łtfcztjcy kość śródreczti 2 bliższym lekko wygięty. Kiedy fe\l ini/iiety, niożmi opuszką kciuka. /

pionowy ucisk opuszką kciuka i

/ /* kość śródryeAi /" paliczek bliższy

paliczck dals/.y

/W»t/
Ryć. 2. Typ miękki staw międ/ypalic/.kowy

Nie naciskać stawem ntletl:yintllcskowvttt

Ryć. 3. Typ twardy Nie naciskać opuszką kciuka.

zakończenie palic/.la dalszego (płytk; paznokciowa)

•IN

Ryć. 4. Ucitk jednym kdukicm

Ucisk jednym kciukiem

Ucisk dwoma palcami palcem wskazującym i przeciwka ukiem

Ucisk wykonywany kciukiem prawej lub lewej dłoni, pozostałe cztery palce spoczywają lekko na ciele pacjenta i służą jako podpora (ryć. 4).

Ryć. 7. UcUk palcem wtkan i przeciwległym kdul palce wska/uj;|cy

upiis/.ki kciuka i palca wskazującego mr| d ł o n i w odległości zbliżonej do lej, ' K . i / a n o na rysunku 7, terapeuta uri sk /a pomocą obu palców. Ten i, k u stosuje się podczas zabiegów na |k i sióp.

Ryć. 5. Ucisk dwoma kciukami

palcem środkowym ującym lic palca środkowego kładziemy na »iu MI p ak a wskazującego tej samej dłoni. M |. '/ CMIC palców (ryć. 8) umożliwia stały i«| Mis/k;| palca wskazującego. Ten rodzaj u M..sti|i- się pr/y wykonywaniu zabiegu po

kciuk

Ryć. 8. Ucisk palcem środl i wskazqjącytn

Hi«'it u h nosa.

Ucisk dwoma kciukami

Ryć. 9. Ucisk lewym palcem środkowym na prawy palec środkowy

Łączymy kciuki obu dłoni tak, aby ich zewnę krawędzie stykały się lekko, a odchylenie pozostałych palców nie przekraczało 30 st (ryć. 5). Pozostałe cztery palce pozostają złą Uciskamy obydwoma kciukami jednocześnie.

Ryć. 6. Ucisk kciuka na kciuk

Ucisk kciuka na kciuk Opuszkę lewego kciuka kładziemy delikatnie na paznokciu prawego kciuka (odwrotnie w przypadku osoby leworęcznej), tak aby każdy kciuk odchylony był od pozostałych palców o 30 stopni, jak przy ucisku dwoma kciukami. Prawy kciuk umieszczamy w punkcie terapeutycznym i uciskamy obydwoma kciukami jednocześnie (ryć. 6). Nie należy zbyt mocno naciskać kciuka górnego, ale ciężar ucisku nie powinien spoczywać tylko na kciuku dolnym.

lewym palcem środkowym na palcu środkowym lewego palca środkowego kładziemy na u prawego palca środkowego. Uciskamy bytlwoma palcami (ryć. 9). (Odwrotnie ią palce osoby leworęczne). Takie palców pr/yjmować można podczas IN nhial.su tylko na rdzeń przedłużony.

Otwartym palcem wskazującym 4fo
Ryć. 10. Ud*k otwartymi pa środkowym ł wikitt

3. Ucisk trzema palcami

Ryć. 11. Ucisk tranu palouni

Ryć. 15. Ucuk dłonią na dłoń

li/y ma my ra/cm palce obu rijk. lewi klad/icmy na prawej dłoni (ryć, Odmiana tego polo/enia W] umics/c/enia prawej dłoni sk r/y/m kątem prostym na wier/chu lewe) (ryć. 16).

Trzymając trzy palce razem, uciskamy równocześnie palcem wskazującym, środkowym i serdecznym tej samej ręki (ryć. 11). Takie ułożenie palców stosuje się podczas palpacji (diagnozy na podstawie badania dotykiem) i przy indywidualnym stosowaniu shiatsu na jeden punkt.

Ucisk dłońmi

4. Ucisk kciukiem i czterema palcami otwartej dłoni

H yc 16. Skrzyżny ucisk dłonią na dłoń

Kciuk i cztery palce tej samej ręki skierowane w tę samą stronę trzymamy razem z lekkim odchyleniem między kciukiem a pozostałymi czterema palcami. Taki układ palców pozwala uciskać jednocześnie kilka punktów (ryć. 12). Stosuje się go w leczeniu okolic potylicy, łydek i bocznej części szyi.

Splótłszy sztywno wyciągnięte palce |< drugiej dłoni, terapeuta uciska obyil nadgarstkami rówmxyeśnic (ryć, l K), IM to używane jest w uciskaniu okolic MC

6. Ucisk dłonią

Ucisk kłębem kduka fopt promieniowo-nadgantkową) Ucisk tą c/ęścią dłoni (ryć. 19) *U*UJf brzuch i obs/.ar pachwiny, 11 lak>c im nią górną c/ęść kolca biodrowego,

Ucisk kłębem łokciowonadgarstkowym

5. Ucisk czterema palcami otw* dłoni Ucisk czterema palcami otwartej dłoni (ryć. wykonuje się bez pomocy kciuka. Stosuje się"' naciskania okolic klatki piersiowej i rej< międzyłopatkowego oraz w niektórych rodzajl samodzielnie wykonywanych zabiegów shf su.

Dłonie trzymamy płasko i równolegl aby stykały się krawed/iami kc (ryć. 17), i uciskamy obydwoma jcdnoc, Ułożenie to stosuje się pode/.a s /mień drgającego ucisku na br/uch.

Ucisk złączonymi dłońmi

Ryć. 12. Ucisk kciukiem i czterema; otwartej dłoni

Ryć. 17. Ucisk dłońmi

Ryć. 13. Ucisk czterema palcami otwartej dłoni

Ucisk (skrzyżny) dłonią na d!o4

Podczas leczenia okolic br/ucha c/v*Hlo je się ucisk kłębem lokciowo-niu kowym(ryc. 19).

Ryć. 18. Ucisk złączonymi dłońmi okolice nadgarstków

Ucisk całą dłonią, opus/ką nadgarstka, opuj łokciowo-nadgarstkową ora/, powierzcl nadgarstka.

Ucitk jedną dtonią

klub •mul

kłąb kciuka \

Y DUM

1O

4. Ucisk ssący

21 UcUk Macy

Rodzaje ucisków 1. Ucisk zwykły Najszerzej stosowana metoda lekkiego, stopniowo wzmacnianego, a następnie stopniowo osłabianego ucisku. Każdorazowo trwa on od trzech do pięciu sekund (ryć. 20).

skóni

ii odmiana ucisku, /wyklc wy wancgo /.a pomocą, tr/ech palców l u h polegającego na ruchu cia.gna.cym, kt ór y pominą odrywanie t k a n k i łijc/ne) od (ryć. 23). Ucisk stosowany w terapii br/u

Ryć. 20. Ucisk zwykły Ryć. 24. Ucisk plynny

2. Ucisk przerywany Wykonując zabieg na określone miejsce terapeuta najpierw lekko uciska punkt na skórze pacjenta, a następnie, nie odrywając od niej kciuka (lub innej części dłoni), rozluźnia ucisk. Po tym wykonuje ucisk o średnim nasileniu. Jeżeli w tym momencie przerywa zabieg, jest to zabieg dwufazowy. W wersji trójfazowej ucisk zostaje zwolniony po drugiej fazie, a następnie stosuje się mocniejszy ucisk. Każdy ucisk powinien trwać od pięciu do siedmiu sekund.

Ucisk płynny

trzy do pięciu sekund

ly kciukami prawej i lewej dłoni, i|iU v IKI /.miennym uciskaniu przez jedną do tłt wk u i u l każdego punktu położonego na kilku następujących po sobie punktów (ryć. |»i/«-|śnc od jednego punktu do drugiego mv naturalnie i płynnie; dlatego też ucisk >il na/wany uciskiem płynnym.

Ryć. 25. Ucisk tkonoentrowm

[Ucisk skoncentrowany Ryć. 21. Ucisk przerywany

Ryć. 22. Ucisk wstrzymywany

od pięciu do siedmiu sekund

3. Ucisk wstrzymywany od pięciu do dziesięciu sekund

Ucisk dłonią, jednofazowy. W stałym nasiU utrzynu^jt 4f od pfccśu do d/jcsieuu sekund (ryć. i

nasilany ucisk wykonywany przez pięć tłumi sekund. Po osiągnięciu wymaganej ucisk jest stopniowo rozluźniany, ||tfM|H-uta nic dopuszcza do sytuacji, w której dotyka ciała pacjenta. Następnie nile stopniowo nasila ucisk. Ucisk ten powtór/.yć kilka razy. Wykonuje się go kciukiem na kciuk.

drgający tfclak kciukiem, trzema palcami lub dłonią Ifftlony punkt przez od pięciu do dziesięciu terapeuta wykonuje podczas zabiegu ruch dłonią (ryć. 26). Istnieje kilka odmian Htl«ku: ucisk jedną dłonią, dwoma dłońmi Wttk dłonią na dłoń. Odczucia przenikające fNKjcula c/.ynią ten rod/aj ucisku szczególrjemnym.

ixl pięciu do siedmiu Ryć. 26. Udik drgąjąpy

8. Ucisk stymulujący wykonywań] dłonią

Ryć. 27. Ucisk stymulujący wykonywany dłonią

Palce należy tr/ymać blisko jeden drugiego i C8 dłonią przeciągać energicznie po ciele pacjen| (ryć. 27). Obie dłonie mogą być użyte przemieni do szybkich ruchów w dół. Można także umie jedną dłoń na drugiej.

Fazy nasilania ucisku Dotyk Używany podczas diagnozowania palpacyjnego. Metoda ta wymaga lekkiego ucisku palcem na skórę pacjenta. Maksymalny nacisk może odpowiadać najwyżej naciskowi stu gramów.

Ucisk bardzo lekki Od dotyku przechodzi się fazy bardzo lekkiego ucisku, a następnie powraca do etapu dotykania. Ten rodzaj ucisku stosuje się kilkakrotnie na ten sam punkt lub przechodząc od jednego punktu do drugiego. Intensywność waha się od stu gramów do jednego kilograma,

Ucisk lekki Intensywniejszy niż ucisk bardzo lekki, lecz nadal bardzo delikatny. Terapeuta musi zsynchronizować stopniowo wzrastający ucisk ze swoim oddechem. Kiedy osiągnę maksimum

ucisku, musi go zmniejszyć. Intensywność się między jednym a pięcioma kilogramami.

Ucisk średni Chociaż początkowo stosowanie ucisku o U intensywności może być przyczyną lekku dyskomfortu dla pacjenta, stopniowo zacznie] odczuwać ucisk jako przyjemny. Nacisk waha l od pięciu do piętnastu kilogramów.

Ucisk silny Chociaż jest to najsilniejszy ucisk stoso\ w shiatsu, nie przekracza on przedziału piętnastu do trzydziestu kilogramów. Nigdy] powinien być dla pacjenta przyczyną niej jemnych doznań, chociaż może powodować' w rodzaju umiarkowanego bólu, który można jako przyjemny. Terapeuta musi nai się panować nad tym i powstrzymywać będący przyczyną takiego przyjemnego bóluj

Ryć. 28. Fazy natężenia ucisku

dotyk O I (K )K

słaby 100 R l ks

lekki l kg 5 kg

irmini 5 kt 15 kg

oliw 15 silii ku 3 30 kl

Terapia całego ciała

ilatsu na pacjencie K>c/ywającym na boku nt.t musi /.awsze rozpoczynać zabieg od lewej strony. Pacjent leży na prawym boku. j *\| Mostowana. Lewa noga, zgięta w kolanie, spoczywa na prawej, a lewe kolanu t | li . tlmiowy spoczywają na podłodze, co zapewnia ciału stabilność. Tułów musi byt. -in około 60 stopni względem podłoża. Poniższe zalecenia dotyczą lewej strony ciul l*l»Myu pacjent powinien położyć się na lewym boku, by terapeuta mógł zastosować / i s! n tnie ciała.

szyjny l: Przedni obszar

Ryć. L Tętnica szyjna tarczyca

szyjny pi/.yjmujc pozycję za plecami pac-k lv K,i MC na lewym kolanie i podpierając łllonią, która spoczywa na podłożu k l a l k ą piersiową pacjenta (ryć. 3). tt kciukiem naciska lekko na pierwszy

tętnica s/yjua wspólna

t c t w c a i/ \\CVMI\ll

\IVlMi» « i

11 Ottcry punkty przedniego obszaru

tchawica trójkąt tętnicy szyjnej

wyjncgo

punkt przedniego obszaru szyjnego polo/oi tętnicy szyjnej (ryć. l i 2) i wyc/uwa l Pamiętając, aby cztery pozostałe palce p dłoni nie uderzały twarzy pacjenta, przenoni górną część bocznego obszaru szyjnego (bok i lekko chwyta szyję kciukiem i po/.os(nli| ci dłoni. Ucisk, który nie powinien być silny, delikatny, skierowany jest na wyrostki kr

mięsień

Ryć. 5. UcUk M pnwdni obszar

Ryć. 4. Mięśnie i punkty ihiaUu mostkowo-na przednim obczarze szyjnym gnykowy

wyrostek kolc/ynly nc i w hlędt

/lichw y tio|k;|t tętnicy s/y| iio|

„ punkty przedniego obszaru szyjnego

przełyk inivsicń mostkowo-ohojc/ykowo-sutkowy

mięsień łopatkowo-

-gnykowy

s/.yjnych; wykonywany ruch przypomina ciągnięcie w kierunku wewnętrznej strony mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (ryć. 5). l Icisk na każdy punkt powinien trwać trzy sekundy. Zabieg należy wykonać na czterech p u n k t a c h przedniego obszaru szyjnego, polo/o nych na linii biegnącej wzdłuż wewnętrznej granicy mięśnia mostkowo-obojc/.ykowo-sutkowego do punktu położonego tuż pr/.ed obojczykiem (ryć. 2 i 4). Zabieg należy powtórzyć trzy razy.

Ryć. 7. Punkty bocznego obszaru szyjnego

wyrostek sutkowy m. obojczykowo--m ostkowo-sutkowy m. dźwigacz łopatki

grupa mm. pochyłych m. czworoboczny

tchawica tarczyca kierunek nacisku \vc\vnetr/.ni żyła szyj na j mięsień / wo-obojc -sutkowy zewnętr żyła tętnica szyjna wspólna

Zabieg 2: Boczny obszar szyjny Pozostając w takiej samej pozycji jak poprzednim zabiegu, umieszczając prawy jak pokazano na rysunku 7, terapeuta rozf na zabieg od pierwszego punktu położonej lewym obszarze szyjnym, bezpośrednio] wyrostkiem sutkowym. Nacisk wykonuj kciukiem na kciuk (lewy kciuk na pazi prawego kciuka lub odwrotnie dla leworęcznych) i musi być skierowany pod prostym względem powierzchni ciała (ryć. 8). Zabieg powinien trwać trzy Wszystkie cztery punkty bocznej powie szyjnej, które biegną wzdłuż szyi po] dochodzącej do podstawy ramienia i ot nadłopatkowcgo, powinny być uciskane sam sposób, /abicg należy powtórzyć kilki Ponieważ ucisk kciukiem na kciuk stosuje nowo, /, ci<;/arem całej masy ciała ten /abicg ten Jem doxyć silny. / lego powoc BUM! być do/owana /godnie /c

3: Rdzeń przedłużony '•hnlkowcj c/.cści wgłębienia /wancgo bru/.dą la, / naj duj ąc cgn się ho/pośrednio pod | li/wi gu/.owatością potyliczną, położony pi/edlużony (ryć. 9). Leczenie tego lin wymaga, aby terapeuta przyjął pozycję litą dla /abiegu 2. Podtr/.ymując lekko czoło tlą łlli»nii| prawej ręki, terapeuta kładzie na lii pimllużonym skierowany do góry lewy (i>v. 1 1 ) i podtrzymuje prawy boczny */vinv pacjenta czterema pozostałymi tu pi.iwej ręki. Ucisk na każdy punkt MI tiwać pięć sekund i należy skierować hixvi (ryć. 10). Zabieg powtarza się Irtnic Podc/.as zabiegu głowa pacjenta, i| >n w pozycji bocznej, powinna MV na poduszcze, co zapobiegać pi/esuwaniu.

[ 4: Tylny obszar szyjny P' "vcję zalecaną dla zabiegu 3, teralld«l/u- prawy kciuk na pierwszym strony tylnego obszaru szyjnego, •Ilony rd/cnia przedłużonego (ryć. 9). kltttl/ic lewy kciuk na prawym kciuku i obydwoma palcami przez trzy sekundy. My skierować na stronę przeciwległą linii twarzy (ryć. 12). Z kolei ucisk na punkty 2, 3 i 4 tylnego . położone na linii dochodzącej p u n k t u boc/nego obszaru 16). Zabieg należy powtór/.yć

Im l

Ryć. 9. Rdzeń przedłużony i cztery punkty tylnego obszaru szyjnego

hs/;n pnlylu/uy rd/cń pi/cdlu/(

tylny obszar s/.yjny Ryć. 10. Ucisk na rdzeń przedłużony (ttndfa) pi/yxiulkn

Ryć. 12. Ucisk szyi V (strzałka)

Ryć. 11 boczny obszar szyjny

tchawica

Ryć. 13

Ryć. 14

•i

Ryć. 16

19 /jibicf na punkde nudlopatkowym

prawej dłoni mógłby dotykać twarzy pacjer Jeżeli nie istnieje takie niebezpieczeństw można położyć lewy kciuk na prawym. U( skierowany zostaje na środek tułowia wysokości wyrostka siódmego kręgu siowego. Ucisk każdego punktu powinien ti pięć sekund. Zabieg należy powtórzyć trzy n

Ryć. 15

Plecy

Ryć. 17. Pozycja pacjenta podczas wykonywania zabiegu na punkcie / nadlopatkowym

nadłopatkowy

jg 6: Obszar międzylopatkowy

punkt

Zabieg 5: Obszar nadłopatkowy Pacjent spoczywa w pozycji jak przy poprzednich zabiegach (ryć. 17). Terapeuta przesuwa się za jego głowę i klęka na prawym kolanie. Prostując ramiona podtrzymuje ramię pacjenta czterema palcami każdej dłoni. Równocześnie prawym kciukiem położonym na lewym kciuku uciska punkt nadłopatkowy (ryć. 1820). Lewy kciuk należy umieścić pod prawym, gdyż w przeciwnym razie mały palec

Ryć. 18. Kierunek uciskania punktu nadłopatkowego (strzałka)

nadłopatkou v 1

-

60°

L/OU

m. dźwigacz łopatki m. nadgrzebieniowy

Ryć. 20

iji-Mt po/ostaje w takiej samej pozycji jak przy Ryć. 21. Pięć punktów obszaru rolni m zabiegu. Terapeuta klęka •iiolnio międzytopatkowego przed łopatkami pacjenta. Pięć lliiów na obszarze międzyłopatkowym il/y łopatką a kręgosłupem) położonych jest liiui biegnącej od górnego rogu do niższego |tt łopatki (ryć. 21), równolegle do kręgosłupa. ,i prawy kciuk na lewym, terapeuta uciska 11/y sekundy każdy punkt, powtarzając l I r / y razy (ryć. 22). Podczas uciskania powinien być wyprostowany i lekko hylony do przodu. Ramiona również muszą wyprostowane, a ciężar ciała ma spoczywać kciukach. Nie wolno uciskać bezpośrednio łów (ryć. 23).

m. czworoboczny

Ryć. 22

punkt nadłopatkowy

Ryć. 23. Zabieg n* otav międzyiofMtkow: łopatka

wyrostek siódmego kręgu piersiowego

środek tułowiu

Ryć. 24. Dziedęć punktów obszaru podlopatkowego i lędźwiowego

Ryc.25.Ułointopd

wykonywania abiegu na obszarze podlopatkowym

0 0 O 29. Cztery punkty ucisku dłonią po lewej stronie pleców

Ryć. 30 Zabieg należy powtór/yć dwa ra/.y (ryć, W) zakończenie terapeuta uder/a prawą ill wszystkie dziesięć punktów, od obszarze podłopatkowym do obszarze lędźwiowym, /abieg nalc/y powu' dwa razy.

iatsu na pacjencie spoczywającym na brzuchl wa ig l: Obszar potyliczny

Zabieg 7: Obszar podłopatkowy i lędźwiowy Pacjent spoczywa w takiej samej pozycji jak pode/as popr/ednich zabiegów. Terpeuta przysuwa sit; do wysokości pośladków pacjenta i klęka na lewym kolanie. Pierwszy punkt uciskania to piąty p u n k t obszaru międzyłopatkowego. Punkty polo/one są wzdłuż kręgosłupa, ostatni między p i ą t y m kręgiem lędźwiowym a stawem k r/y/owy m (ryć. 24). Dla pierwszych dziewięciu punktów stosuje się ucisk przez trzy sekundy dwoma kciukami, prawy pod lewym, powtarzany t r/.y k rot nie (ryć. 25-28). Ostatni punk silnie uciska się pr/ez pięć sekund w trzech seriach. Następnie terapeuta przesuwa się do pozycji pr/cd pośladkami pacjenta. Umieszczając lewą dłoń na pośladkach pacjenta, prawą dłonią uciska pr/e/ tr/y sekundy c/tery punkty polo/one w/dlu/ kręgosłupa (ryć. 29).

ni spoc/ywa na brzuchu, opierając głowę | *»«łusAe, ramiona wyciągnięte do przodu, *• /j? iv t e pod kątem 90 stopni. Terpeuta N n.i tylny obszar prawym kolanie po lewej stronic pacszyjny li / ymaj ąc kciuki tak, aby ich zewnętrzne l/ustykały się lekko, uciska trzy punkty iir na środkowej linii obszaru lylu /iu-j'0 (ryć. 31), od najwyższego do 'o. Ucisk na każdy punkt powinien /y sekundy, a cały Ryć. 31. Punkty położone na obtzarze potylicznym, rdzeniu przedłużonym, tyto] zabieg należy 1»i/\v 11/y razy (ryć. 32).

obszaize szyjnym i na obazane nadJoptUan

Zabieg 4: Obtzar nadtopatkowy

kil Punkty ihiatiu M obtzmrmch krejothipa

Ryć. 33 Ryć. 35. Zabieg na tylnym obszarze szyjnym

nerw nl/eniowy

tylny obszar szyjny

Ucisk kciuka i czterech pozostałych posiadać takie samo natężenie^

Zabieg 2: Obszar rdzenia przedłużonego

Ryc734

\ Zabieg 3: Tylny obszar szyjny

' palców musi

Terapeuta uciska rdzeń przedłużony prawym i lewym kciukiem, przy czym lewy kciuk powinien spoczywać na prawym. Pozostając w takiej samej pozycji jak uprzednio, terapeuta naciska lekko punkty położone poniżej punktów uciskanych w poprzednim zabiegu, na przedłużeniu linii środkowej (ryć. 31). Nacisk na każdy punkt powinien trwać pięć sekund. Zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 33).

Pozostając w takiej samej pozycji jak uprzednim zabiegu, terapeuta uciska pi położone po prawej i lewej stronie tyli obszaru szyjnego, jednocześnie kciul i pozostałymi czterema palcami prawej < Lewa dłoń podtrzymuje głowę (ryć. Posuwając się od najwyższego z trzech punl w dół, terapeuta uciska każdy punkt przez sekundy. Ucisk powinien być skierowany głowę w kierunku twarzy. Zabieg m powtórzę trzy razy. Uciski z lewej i z pr* strony powinny mieć taką samą moc (ryć. 3'

obszar podłopatkowy i lędźwiowy

Ramiona i plecy Ryć. 36. Kręgosłup i okoliczne organy wewnętrzne

obszar grzebienia górnego talerza biodrowego obszar ^ krzyżowy

Ryć. 37. Głębokie mic m. skośny głowy górny m.skośny głowy dolny MI .

\vielod/ielny

mm. d/\\ ;;j.ic/c . żeber

Pacjent usuwa podus/kę i palmie \ kiad/ic głowy i klatki; piersiowi) plii podłod/e. Terapeuta pr/yjmuje po/yi głowchyl do pr/.odu podpiera się prawij o podłogę. Prostując lewe ramię ucinli punkt ponadlopatkowy lewym kciukic 38 i 39). Ucisk musi być skien>wany do tułowia na wysokości wyrostka kole siódmego kręgu piersiowego, j ak f zabiegu dla tego punktu w po/ycji boc/i 40 i 41). Ucisk powinien trwać pięć *cl zabieg należy powtórzyć tr/y ra/y.

m. prosty głowy tyln m. prosty s tylny więks ni. biodrowo-1 -żebrowy m. najdłuższy] ' grzbietu _m. kolcowy grzbietu

Ryć. 39 Ryć. 41. Kierunek ucUku nadiopatkowefo

, Poprzeczny przekrój klatki piersiowej •M* nl/cniowy sióiliny krąg \ piersiowy

przepona śledziona nerki okrężnica zstępująca

wątroba nadnercza okrężnica wstępującav moczowód kątnica okrężnica csowata pęcherz

m. m,j popr m. czworoboc lędźwi

rdzeń kręgowy współczulny zwój nerwowy organy wewnętrzne żebro środek tutowia

siódm pbrtk

: •:" V-Mv::^r't':f' :% : -/HtłP"*' " v'«* :-':;'"'•• '-• •'-" : :-.••' ".'=-;

podlopatkowefo i lędźwiowego

Ryć. 42

Po/.ostajac w takiej samej po/.ycji, tcriipculn j suwa się w dół do wysokości pośladków pncjt W tym pr/.ypadku tak/e stosuje się ucisk dw kciukami (prawy kciuk pod lewym kciukiem; opus/ki kciuków skierowane są do góry (ryć. Punkt 5 obs/aru międ/ylopalkowego to puii obs/aru podłopatkowego. Ucisk wykonuje kilkakrotnie na d/iesięciu punktach, pocwy od tego punktu do ostatniego, polo/onego < piątego kręgu lędźwiowego. Punkty polo/oi na linii równoległej do kręgosłupa (ryć. Uciska się przez trzy sekundy ka/.dy punkt, H zabieg należy powtór/yć t r/.y ra/y (ryć. 47 Za trzecim powtór/eniem uciska siv silnie r pięć sekund dziesiąty punkt, te/ tr/.ykrotnie.

Ryć. 43

Zabieg 5: Obszar międzyłopatkowy

Ryć. 44

Pacjent spoczywa w takiej samej pozycji przy poprzednim zabiegu. Terapeuta klei prawym kolanie po lewej strome pacjenta i biodra. Natępnie prostuje ramiona w łokc Lewy kciuk umieszcza pod prawym i wyk<j ucisk obydwoma kciukami jednocześnie po*; na wszystkie pięć punktów obi międzyłopatkowego na linii równoległe kręgosłupa, począwszy od najwyższej kończąc na najniższym punkcie (ryć. Ciężar ciała terapeuty spoczywa na pac) dzięki wyprostowanym łokciom. wykonuje się przez trzy sekundy na każdy i powtarza trzykrotnie. Należy uważać ucisk nie był skierowany bezpośredni^ łopatkę lub na krąg, lecz na obszar poi nimi, równoległy do kręgosłupa, to znać prostownik grzbietu (ryć. 45). Ryć, 45. Uciskanie obszaru międzyłopatkowego łopatka

Zabieg 6: Obszar podłopatkowy i lędźwiowy

Ryć. 47

Ryć. 49

Ryć. 48

Ryć. 50

i nogi 7: Obszar

Ryć. 51. Mianie nóg

biodrowy

Ryć. 52. Nerw kulszowy, nerw goleniowy i tylne mięśnie nogi

wi^/adło biodrowe -piszczelowe

głowa boczna m. czworogłowego

imvu)i|c się w kierunku stóp pacjenta, wyko-lii|i|i ucisk kciuka na kciuk, terapeuta ut ł r/y punkty polo/one na linii biegnącej IV »u! obs/.aru kr/yżowego w kierunku pasa (ryć. 53). Nacisk na każdy punkt mai trwać tr/y sekundy, a cały zabieg powtór/.yć trzy razy (ryć. 54-56). Ryć. 53. Punkty shiatsu na pośladkach ł tylnej części nóg gr/obień biodrowy

m. dwugłowy uda

Ryć. 54 obszar krzyżowy

dół kolanowy m. podeszwowy m. brzuchaty łydki głowa przyśrodkowa m. brzuchaty łydki głowa boczna

m. najdłuższy uda (krawiecki) nerw kulszowy m. dwugłowy uda (głowa krótka) m. dwugłowy uda (głowa długa)

m. dwugłowy udał . (głowa krótka)

nerw kulszowy

m. podeszwowy

m. płaszczykowaty

Ryć. 55 ścięgno Achillesa n. skórny łydki przyśroakowy

tylny obszar goleniowy

m. płaszczkowaty

kostka boczna

Ryć, 56

nyo. 04. runu

Ryć. 57

kość k i/ y/ o wa wi(,%ks/c wcięcie kuls/owe , . punkt Namikoshieno nerw knls/owy jK|cwa s lr o n a )

kość k i/y/owa

Zabieg 10: Punkt Namikoshiego Zabieg 8: Obszar krzyżowy Pozostając w takiej samej pozycji jak przy zabiegu 7, za pomocą obu kciuków, trzymanych w taki sposób, aby ich krawędzie się stykały, terapeuta naciska trzykrotnie, przez trzy sekundy, każdy punkt położony na środkowej linii pasa krzyżowego (ryć. 38-53). Jest to obszar, z Ryć. 59 którego bierze początek prostownik grzbietu. Ryć. 60

*K"ks/v Imlmwy

punkt Namikoshiego (strona lewa)

Pacjent spoczywa w takiej samej po/.ycji juk czas poprzedniego zabiegu. Terapeuta kk'k obu kolanach po lewej stronie jego pośliul Punkt Namikoshiego położony jesl u u łączącej przedni górny kolec biodrowy / k< krzyżową, pięć centymetrów od lyli górnego kolca biodrowego, obok wi^kn wcięcia kulszowego (ryć. 62). Nacisk MII p Namikoshiego wykonuje siv% /a pomocą, kciuków, przy czym prawy kciuk spoc/ywn lewym. Zabieg powinien trwać pięć »el i należy go powtórzyć trzy razy (ryć. 63),

Zabieg 11: Tylny obszar udowy

Zabieg 9: Obszar pośladkowy Ryć. 61

Umieszczając prawy kciuk na pierwszym p pośladkowym (ryć. 53), położonym obok pi szego punktu obszaru krzyżowego, tera kładzie lewy kciuk na prawym i wykonuje trwający trzy sekundy. Ucisk skierowany j większy krętarz. Następnie naciska punkty 4 (ryć. 51), położone na linii pochyłej biegn poprzek mięśnia pośladkowego wielkiego ( i 61).

Terapeuta klęka na prawym kolanie obok pacjenta na wysokości dołu poilkolnno' i obraca twarz w kierunku ud pacjenta. Picr punkt na tym obszar/e położony jcsl na ffl pośladkowej, bezpośrednio poniżej guwi s/owego (ryć. 53). Przez obs/ar ten pr/«l nerw kulszowy. Terapeuta naciska len f mocno trzy razy pr/ez trzy sekundy kciul trzymając prawy kciuk pod lewym kciul Następnie również trzy razy pr/ey. tr/y iwk naciska każdy z dziesięciu punktów polofa' między pierwszym punktem a dolcn kolanowym.

Ryć. 65

punkt Nim (stromi pni

71

Zabieg 12: Obszar bruzdy podkolanowcj

Następnie terapeuta klęka napr/cciwko łyd jcnta. 'Ir/.ymając dłonie tuk. jak pokn/i /Ujęciu 71, chwyta łydkę i stosując tr/yscki uciski wyciskające pr/esuwa się w ilól mięśnia br/.uchatego łydki do ścięgna Ai Pokonanie tej odległości wymaga wyk s/eściu ucisków, /abieg należy powlńr/j ni/y (ryć. 72 i 73).

Pozostając w takiej samej po/.ycji tera przesuwa się do stóp pacjenta. Kciukami manymi tak, aby ich krawędzie stykały sobą, naciska trzy razy przez trzy sęk każdy z trzech punktów położonych na br podkolanowej (ryć. 53), posuwając si zewnętrznej do wewnętrznej strony koni (ryć. 66). Ryć. 66

Ryć. 72

V

,

ł

:^j;

'

ly». 74. Udik na guzdek koki piętowej

''%^^j

Ryć. 73

Ryć. 75 Ryć. 67

Ryć. 68

Zabieg 13: Tylny obszar goleniowy Pozostając w takiej samej pozycji jak przy wyżej opisanym zabiegu, przesuwając się jeszcze dalej poza stopy pacjenta i używając kciuków trzymanych tak, aby ich zewnętrze krawędzie stykały się z sobą, terapeuta uciska trzykrotnie przez trzy sekundy osiem punktów (ryć. 53) położonych poniżej drugiego punktu na bruździe podkolanowej (ryć. 67-70). Punkty te biegną wzdłuż mięśnia trójgłowego łydki (boczna i przyśrodkowa głowa mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia plaszczkowatego). Ponieważ napięcie tych mięśni jest różne u różnych osób, ucisk należy dostosować do indywidualnej potrzeby pacjenta.

Zabieg 14: Guz kości piętowej (na p dłużeniu ścięgna Achiflei

Terapeuta klęka obok stawu skokowego pm Układając kciuki tak, aby ich y.cwn krawędzie stykały się z sobą i oplataji\c poi palce wokół kostki lekko unosi stopę do gór 74-76). Trzymając stopę w tej po/yeji ruchem ugniatającym trzy punkty poloni guzie kości piętowej obok ścięgna Achillesa. każdego punktu powinien trwać trzy aeki należy go powtórzyć tr/y ra/y. Zabieg ten i ga ścięgno Achillesa.

Ryć. 77. Punkty shiatiu na obszarze strona guzełka kośd piętowej

zewnętrzna

Ryć. 78. Punkty shiatsu po bokach kości piętowej

Zabieg 15: Boczny i środkowy obszar kości piętowej Po/ostając w takiej samej po/ycji terape obniża stopę pacjenta i kład/ie prawy kciuk pierwszym z trzech punktów położonych bocznej zewnętrznej stronie kości piętowej, li kciuk natomiast na pierwszym z trzech puri położonych na bocznej wewnętrznej stronie piętowej. Palce lewej dłoni przykrywają prawej dłoni na podeszwowej stronie śródsto] co służy jako podparcie (ryć. 79). Ucisk wyki je się jednocześnie z obu stron, na trzy pu: (ryć. 80) położone na linii biegnącej od piętowej do palców stopy. Każdy ucisk powi: trwać trzy sekundy, a zabieg należy powtó; trzy razy.

Ryć. 82. Układ mięśniowy i nerwowy podetzwy (topy m i n inivil/ykostiK' ni /uinac/ palucha kiotki

m oilwocl/.;|cy palucha ni pi/yw(xl/.i|cy palucha m. /ginąc/ palców

środkowy nerw podeszwowy

Ryć. 79. Punkty shiatsu po bokach guzełka piętowego

kość piętowa

Łokcie odwiedzione na boki.

H, Ukiad kciuków podczas terapii obszaru podeszwowego

strona wewnętrzna

Zabieg 16: Obszar podeszwy stopy Pozostając w takiej samej pozycji terapeuta klęka na lewym kolanie. Cztery punkty ucisku (ryć. 81) położone są na prostej linii biegnącej przez środek stopy, począwszy od przerwy między podstawami drugiego i trzeciego palca, a kończąc na pięcie. Ucisk wykonuje się za pomocą dwóch kciuków trzymanych w taki sposób, aby ich zewnętrzne krawędzie stykały się z sobą. Ucisk powinien trwać trzy sekundy i należy go powtórzyć trzy razy na każdym punkcie (ryć. 83). Na końcu zabiegowi poddawany jest łuk podeszwowy, przy czym prawy kciuk znajduje się pod lewym. Ucisk powinien

|i Ucisk kciuka na kiuk M obszar podeszwowy Ryć. 81. Punkty shiatsu na podeszwie stopy

m i n iiiK-il/ _ gr/.hielowe _ _ u. ptnlcs/wowy mi<,%il/ykosiny m. pr/cciwstawiac/ palca piątego ni. /.ginąc/ palca piijtcgo k i ól k i odwod/icid palca puitcgo ni. c/worohoc/.ny podeszwowy nerw podes/wowy hoc/.ny

Ryć. 85

Zabieg 3: Obtzar pośladkowy w takiej samej po/.ycji juk popr/edmm /.abicgu, terapeuta pr/esuwit nic, na wysokość bioder pacjenta i khul/.ic prawu, płasko na prawym pośladku, a lewo. na k pośladku pacjenta. Okre/ny, skierowań; zewnątrz ucisk stosuje tak jak w pr/yp zabiegu na łopatkach (ryć. 86): tr/y rnx lewym pośladku, tr/y ra/y na prawym poAl oraz pięć razy na obu pośladkach (ryć. 91).

Prostowanie pleców Zabieg 1: Łopatki Terapeuta klęka na lewym kolanie na wysokości łopatek pacjenta, biodra uniesione po lewej stronie. Następnie terapeuta prostuje ramiona i kładzie prawą dłoń na prawej łopatce, a lewą dłoń na lewej łopatce pacjenta. Dłonie powinny przylegać mocno do skóry. Najpierw lewą, a potem prawą dłonią terapeuta wykonuje okrężne ruchy w kierunku zewnętrznym, to znaczy prawą dłonią zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a lewą w kierunku przeciwnym. Zabieg należy powtórzyć trzy razy na każdej strome (ryć. 86), a później pięć razy równocześnie na obu łopatkach (ryć. 87).

okrężne m połączone z na łopatki okrężne ru połączone z na pośladki

Zabieg 4: Kręgosłup (wyrostki poprzeczne)

Ryć. 86. Okrężne ruchy na fopa i pośladkach

Nastawianie wyrostków poprzecznych kręgosłupa

Ryć-91

Zabieg 2: Boczny obszar brzuszny Poruszając się do tyłu terapeuta kładzie dłonie po obu stronach bocznych okolic brzucha tak, aby cztery palce każdej dłoni naciskały ciało pacjenta w okolicach przepony, a kciuki znajdowały się bezpośrednio pod łopatkami i przeponą. Synchronizując ruchy z oddychaniem, na raz terapeuta unosi dłonie do góry, na dwa opuszcza (ryć. 88). Zabieg należy powtórzyć rytmicznie dziesięć razy (ryć. 89 i 90). Ryć. 88. Uciskanie w górę i w do! bocznych obszarów brzucha m. długi grzbietowy

Klęcząc na kolanach terapeuta obraca l w kierunku kręgosłupa pacjenta. Nanlv unosząc biodra i trzymając dłonie na kregos (ryć. 92) uciska go ruchem w górę i w dół. D mocno przylegają do skóry. Dzieląc odk| między górnymi kręgami piersiowymi a kr$; lędźwiowymi na sześć równych c/ęsci, lcr«r uciska po dwa razy każdy punkt w rytmie mi dwa, trzy i cztery (ryć. 93). Ułożenie ra.k /.mi się podczas stopniowego pr/csuwania u czasie zabiegu w dół kręgosłupa (ryć. 95). Ryć. 94

kręgosłup

••16 punktów nastawiania fclffothipa i wyrostków •lipowych

przepona

Ryć. 95

Ryć. 96. NuUwianie kręgów

Ryć. 97

Zabieg 5: Kręgoship Klee/ąc na lewym kolanie / poilmcsionymi drami, j a k pr/y zabiegu 4 pr/.y nastawij wyrostków poprzecznych, terapeuta nasti wyrostki kręgosłupa w tych samych sześciu pi tach (ryć. 93). Naciska lewą dłonią na kręgos palce skierowe na głowę pacjenta, a nastęj kładzie prawą dłoń na lewej pod kątem 90 st< (ryć. 96). Z kolei środkowy palec lewej kładzie dokładnie w punkcie położoj bezpośrednio pod siódmym kręgiem szyji Podczas uciskania terapeuta prosi pacjent wydychanie powietrza zgodnie z rytmem ucis Ucisk każdego punktu powinien trwać sekunt cały zabieg należy powtórzyć dwa razy. Poć zabiegu dłonie terapeuty przesuwają się w

Ryć. 100. Uderzanie dłonią o dłoń

Zabieg 6: Stymulowanie nerwów rdzeniowych

Ucisk musi być silny i niewskazane jest rot niepotrzebnych przerw. Ryć. 98 Ryć. 99

Po zakończeniu zabiegu 5, pozostając w takiej samej pozycji, terpeuta przesuwa lewą dłoń na kręgosłup, bezpośrednio poniżej wyrostka kolczystego siódmego kręgu szyjnego, palce jej kieruje na głowę pacjenta, a prawą dłoń kładzie na lewej dłoni. Palce prawej dłoni również skierowane są na głowę pacjenta. Terapeuta uderza energicznie obiema dłońmi cały odcinek kręgosłupa do kości kr/y/owej (ryć. 100-102).

Ryć. 101

Ryć. 102

itsu na pacjencie spoczywającym w pozycji na wz Ryć. 103. Punkty shiatsu na przedniej powierzchni nogi

ryny dolne l: Przedni obszar udowy

• p > u / y w a na wznak z głową na r, i u > j 'i ma wyprostowane, ramiona lir u/ d l i i / ciała. obszar pachwinowy . Terapeuta klęczy na '1.11111- i / uniesionymi biodrami po . M I I I - pacjenta, twarzą w kierunku ud. k u i i k a prawej dłoni naciska lekko ( M i l m m y pacjenta - punkt położony |MA-clm;| górną krawędzią kości i .1 kości!) łonową (ryć. 103). Opuszek *ktu.>w.my jest lekko na zewnątrz, po l «ni. )•" prawej stronie. Lewa dłoń lekko H*i ni/s/; | cześć przedniego obszaru J«» »< i / pnnad kolanem (ryć. 104). Nacisk him ii-st pionowo ku pachwinie. boc/ny obs/ar łydkowy

Ryć. 104

*>

nr/.ttliii ł>óiiiy kolce bioiliowy

Ryć, 105. Układ mięśni kończyny dolnej (przód)

kulir biodrowy pimlni górny tu. pośladkowy śiaini

ni. n a p i n aj ąc y powieź szeroką in. prosty uda hocv.ua głowa ni. czworogłouda wiezadło biodrowo-p iszczę Iowę

m. biodrowy m. lędźwiowo-udowy duży m. łonowy

Ryć. 106. Nerw udowy, wspólny nerw strzałkowy i układ mięsni kończyny dolnej (przód)

m. przywodzący długi

m. najdłuższy uda (krawiecki)

m. krawiecki — m. smukły

nerw udowy

głowa przyśrodkowa m. czworogłowego

n. zasłonowy m. zasłaniacz zewnętrzny m. łonowy

rzepka wiezadło rzepkowe m. brzuchaty (boczna głowa) ni. strzałkowy długi in. piszczelowy przedni ni. strzałkowy krótki m. prostownik palców długi ni. prostownik palucha długi

m. przywodzący długi m. brzuchaty łydki (środkowa głowa) m. prosty uda m. płaszczkowaty głowa boczna m. czworogłowego wspólny nerw strzałkowy nerw strzałkowy powierzchowny m. strzałkowy długi m. strzałkowy krótki kostka boczna

m. przywodzący m. przywodzący głowa przyśrodk m. czworogłowego m. smukły głowa pośrednia m. czworogłowe, n. strzałkowy głęboki

Zabieg 2: Środkowy obszar udowy Terapeuta pozostaje w takiej samej po/ycji |i przy poprzednim zabiegu. Pacjcnl otlwoil prawe kolano na zewnątrz, a prawą stopy pr/ ciąga do ścięgna Achillesa lewej końc/yny (ry 110). Za pomocą kciuków ułożonych w la sposób, że prawy znajduje się pod lewyi terapeuta naciska kolejno ws/.yslk punkty pokazane na r ys u n k u I I I , /MC/ nająć od punktu położonego bc/pn&rcdn Ryć. 110. Ułożenie kończyny pacjenta podczas zabiegu na środkowym obszarze udowym

Ryć. 109. Mięśnie środkowego obszaru udowego m. biodrowy

Ryć. lll.Pimktyshiatsunaśrodkowyi obszarze udowym

m H-d/wiowo-udowy kolec biodrowy przedni górny

m. piszczelowy przedni

wiezadło pachwinowe

m. prostownik palców długi

m. prosty uda

m. prostownik palucha długi m. strzałkowy trzeci kostka przyśrodkowa

Ryć. 108

Ryć. 107 MC go prawą dłonią przez pięć powtarza trzykrotnie. Następnie nacis ka kciukami, prawy pod «• ino dziesięć punktów pokazanych 103, zaczynając od obszaru bezpośrednio pod przednim cm biodrowym i kierując się ku położonemu tuż nad stawem Nacisk na każdy punkt powinien « i / \ sekundy, a cały zabieg należy / s > 11/y razy (ryć. 107 i 108).

i polbloniasty in pólściegnisty

m. krawiecki głowa przyśrodkowa m. czworogłowego rzepka

ni. krawiecki trójkąt udci

m. przywodzący długi

grupa mięśni przywodzących

rapk

Ryć. 112

pod kością, łonowi) i końyyitc na położonym nad stawem kolanowym w ecntl c/yści środkowego obs/.aru nilowego, każdego punktu powinien trwać tr/y sel Zabieg należy powtórzyć tr/y ra/y (ryć. 112-1]

| II Punkty ihiatou na boomym obszarze udowym

Ryć, 117

»* IMMW KliiAVV

punkt Numikoshiego

Ryć. 115. Mięśnie kończyny dolnej (zboku) kolec biodrowy przedni górny

Ryć. 113

m. posladkc średni m. posiadł wiel ielki

ni. napinający powięź szeroką

krętz

nerw kulszowy

m. prosty uda

Ryć. 118

więżą dło biodrowo-piszczelowe głowa boczna m. czworogłowego'

Ryć. 114

m. piszczelowy przedni

m. prostownik palców długi m. strzałkowy krótki m. strzałkowy trzeci

m. dwugłov uda

m. półbłoniz główka ko| strzałkowe m. brzucha łydki (śroc głowa) m. brziu łydki (bc głowa) m. strzał długi ścięgno

3: Boczny obszar udowy •p«H/yw;t / wyprostowanymi nogami. IA klvc/.y obok ud pacjenta. Zaledwie opus/karni kciuków naciska kolejno |tf*y Hckundy punkty położone wzdłuż ktH'/ncgo obs/.aru udowego, począwszy iklu położonego bezpośrednio pod ktsMar/.cm, kończąc na punkcie n nad stawem kolanowym. Zabieg |pi»wiór/.yć tr/y ra/y (ryć. 117 i 118).

14: Obszar rzepki w takiej samej po/ycji jak pr/y rm /abiegu, lec/ obracając si<; twar/ą pacjenta, terapeuta klad/ie kciuki i luki sposób, aby obejmowały rzepkę lit), Kciuki /najdują się na yjcwnc.tr/ncj

Ryć. 119

H.t wewnętrznej. Najpierw lewym kciukiem lerapeuta uciska pr/e/ dwie sekundy ws/ystkic t r/y punkty poniżej stawu (ryć. 120), posuwając się od zewnętrznej strony kolana ku jego stronie wewnętrznej. Następnie prawym kciukiem uciska w ten sam sposób trzy punkty położone pod kolanem (ryć. 120). Zmieniając kciuki, lewy na prawy i prawy na lewy, zabieg należy powtórzyć trzy razy.

Ryć. 120. Punkty shiatsu na obszarze rzepki Ryć. 121 obszar rzepki

Ryć. 125 Ryć. 127

Ryć. 122

boczny obszar łydkowy

Zabieg 5: Boczny obszar łydkowy

główka kości strzałkowej nerw strzałkowy wspólny kłykieć boczny piszczeli guzowatość piszczeli głęboki nerw strzałkowy

Ryć. 123. Punkty shiatsu

Klęcząc terapeuta przesuwa się w ki< bocznego obszaru łydkowego. Pierwszy shiatsu na tym obszarze położony j< trzech centymetrów po przekątnej od tości kości piszczelowej i pod bocznym k kości piszczelowej (ryć. 123). W tym nerw strzałkowy wspólny opuszcza dó; kolanowy i rozgałęzia się na powierzci i głęboki nerw strzałkowy. Ucisk wywołuje silny ból, ponieważ przyciska nerw strzałkowy do kości kości pisz Terapeuta kładzie prawy kciuk na lewym a pozostałe palce oplata wokół we części nogi dla podtrzymania i uciska sz tów położonych na linii biegnącej z t przez środek bocznego obszaru łydko' bocznej części kości pis/.c/.elowej (ryć. Każdy ucisk powinien trwać tr/.y sekundy, należy powiórsyć ir/.y rn/y.

l' Obtzar stepu klv» /v l war/ą do śródstopia pacjenta. ni|i|c palce stóp lewą dłonią, ri dłoni uciska trzy punkty v kostką boczną a przyśrodkową l Jusk każdego punktu powinien wkuiuly. /abieg należy powtórzyć

R* 121

i punkty shiatsu na obszarach palców i grzbietu stopy

„ mm. miedzykostne grzebietowe m. zginacz palucha długi

•/T l

m. pis/c/clowy przedni

Ryć. 129

i i 17. Ćwiczenie kortki

Zabieg 7: Obszar grzbietu stopy Podtrzymując palce pacjenta lewą dłonią terapeuta uciska punkty ułożone w czterech równoległych rzędach, po cztery w każdym, od czubków palców do stawu skokowego (ryć. 131). Zaczynając od punktu l, położonego między dużym palcem stopy a jej drugim palcem, terapeuta uciska przez trzy sekundy każdy z czterech punktów w rzędzie. Następnie przesuwając się do podstawy drugiego rzędu kontynuuje masaż w taki sam sposób na wszystkich szesnastu punktach (ryć. 132 i 133)

Ryć. 132

Ryć. 134

Zabieg 9: Ćwiczenie palców stopy obs/ar palcowy

••

PUM'

w stione lu »l.»pv

odchylenie w stronę pięty

obszar grzbietowy

Ti/ym;i|;|i- kostkę pacjenta praw;| dlonui i mii);|c palce lewej stopy terapeula odchylił w k i e r u n k u gr/bietu stopy i w ki erunk u (ryć. 137 140). (\vkv.enic n al e/ y wykoii s/ybko i rytmie/nie.

Ryć. 131. Punkty shiatsu na obszarze grzbietu i palców stopy

Ryć. 133 Zabieg 8: Obszar palców stopy Klęcząc zwrócony twarzą do kostki pacje rapeuta podtrzymuje kostkę prawą lewym kciukiem i palcem wskazującym je ucisk. Punkty, po trzy na jednym położone są na bliższym i dalszym Zaczynając od palucha terapeuta uciska każdego palca stopy kciukiem, a spód wskazującym, przez dwie sekundy każdy dopóki nie wykona ucisku na wszystkich tu punktach (ryć. 134-136). Pod koniec uciskania każdego punktu terapeuta prostuje palce.

Ryć. 140

141. Odchylanie w kierunku stopy Ryć. 142

Ryć. 139 Ryć. 135

Zabieg 10: Prostowanie stopy Umieszczając lewą dłoń na kle.bic pni i odwod/ąc lewy łokieć w bok tcrnpcula i stopę w kierunku śródstopia (ryć. 141 i Wyslarc/a jedno powtór/.cnic.

XX

Zabieg 11: Prostowanie kończyny dolnej

147. Nerw promieniowy i mięśnie ramienia (tył)

Klucząc zwrócony twarzą do stóp pacjenta, trzymając lewe kolano pod jego prawą stopą, terapeuta zaciska obie dłonie na stawie skokowym tuż nad piętą i unosi ją około dwudziestu centymetrów nad podłogę. Następnie lekko odchylając się do tyłu prostuje przez pięć sekund kończynę pacjenta (ryć. 143-145). Potem uwalnia ją i powraca do pozycji wyjściowej, kładąc stopę pacjenta na podłożu.

m. trójgłowy ramienia nerw promieniowy m. trójgłowy ramienia (boczna głowa)

nerw pachowy

Ryć. 143. Prostowanie kończyny dolnej ni It'k^iowy

l»i«"'i"\\ nik nadlomienowy •

,

'i

NI ptos toWni K

w wspólny ni piostownik Mik I Ku l - *

Ramiona

IO\\'V

Zabieg 1: Obszar pachy

Ryć. 145 rylcowatym kości promieniowej a zgiń Pacjent prostuje lewe ramię w bok i zwraca długim palucha lub między zginaczem p dłoń do góry. Terapeuta klęka na kolanach, niowym nadgarstka a mięśniem ramie twarzą do lewego ramienia pacjenta, w -promieniowym (ryć. 146). Następnie kl pozycji skierowanej bardziej do okolic pachy złączone palce: wskazujący, środkowy i ser niż dłoni. Terapeuta wyczuwa tętnicę prawej dłoni na tym obszarze (ryć. 150 i 151 promieniową, która przebiega przez nadodnalezieniu tętna pozostawia na nim garstek w kierunku kciuka między wyrostkiem Ryć. 146. Tętnica pachowa i promieniowa tętnica pachowa m. naramienny m. kruczo-ramienny

m. dwugłowy ramienia

tętnica ścięgno mięśnia promieniowa ramienno-promieniowe wyrostek rylcowaty promieniowej

m. trójgłowy ramienia obszar pachowy (pierwszy punkt środkowego obszaru ramienia) SfłUdSrŚ"" P«nkt dotykowy! l lnic romi

pwmESUcgo ? y P «'

m. trójgłowy ramienia m. ramienno-promieniowy m. prostownik nadgarstka promieniowy krótki m. odwracacz przedramienia m. odwodziciel kciuka długi m. prostownik kciuka długi - m. prostownik kciuka krótki powierzchniowa gałąź tętnicy Tomieniowej \\ \ międzykostny ] \Q nerw dłoniowy m. zginacz palców głęboki

m. przeciwstawiacz kciuka m. odwodzący kciuka krótki m. zginacz kciuka krótki

nawrotny czworoboczny

mm. glistowate (pierwszy i drugi)

Ryć. 148. Nerw środkowy i układ mięśniowy ramienia (przód) Ryć. 149. Ne rw łok m. kruc/.o-ramienny nerw mięśniowo-skórny > ni. dwugłowy ramie nia (krotka głowa) m. dwugłowy ramie- j nią (długa gfowa) m. ramienny nerw

cio wy i ukł ad mt cfc ita ra mi eni a (pr zÓ 4 ,'

m. nawrotny obły !_ m. zginacz nadgarstka promieniow y m. dłoniowy długi - m. zg in ac z kc iu ka dł ug i - m. zginacz palców powierzcho wny m.

m. przywodzicie! kciuka m. zginacz kciuka krótki mm. mietl/ykostnc dłoniowe

Ryć. ISO. Wyczuwanie tętnicy promieniowej

Punkty ihlatłu na środkowym obtzara ramieniowym

Ryć. 156

wyrostek rylcowaty kości promieniowej

117, Punkty shiatsu i mięśnie śród ramienia

Zabieg 2: Obszar środkowy ramienia Puls należy zlokalizować trzema palcami.

Ryć. 152. Wyczuwanie tętnicy pachowej m. ramienno-promieniowy

Terapeuta przyjmuje za pierws/y punki /ab punkt położony na obs/ar/c pachowym, nać go przez trzy sekundy lewym i prawym kciuk jednocześnie, a następnie uciska lak/ie pr/o/ sekundy każdy / s/eściu punk (ów polo/onycl linii biegnącej od dołu łokciowego do łokciu ( 155). Ucisk powinien być wykonany w

nadgarstka sPosób» abV lekko »»pi"»l **ór« W k UW U promieniowy m. łokcia (ryć. 156). dłoniowy długi m. zeinacz nadgarstka łokciowy

Ucisk lewego kciuka na tętnicę pachową wstrzymuje puls w tętnicy promieniowej.

dłoń i lewym kciukiem uciska (w kierunku obszaru nadłopatkowego) okolice pachy (ryć. 152 i 153). Następnie terapeuta uciska tętnicę pachową, która przechodzi przez obszar pachy i przez chwilę wstrzymuje puls w tętnicy promieniowej. Po stwierdzeniu, że wstrzymanie nastąpiło, zdejmuje dłoń z ramienia pacjenta i zastępuje lewy kciuk (w okolicach pachy pacjenta) prawym kciukiem, a kładąc lewy kciuk na prawym kciuku naciska mocno to miejsce w kierunku obszaru nadłopatkowego. Potem lekko /mniejsza nacisk i kontynuuje zabieg pociągając palce w kierunku łokcia. Ucisk na każdy punkt powinien trwać pięć sekund, a cały /abicg należy

Zabieg 3: Dół łokciowy Przesuwając ramię pacjenta, klóre »pOC«yx wyprostowane, w bok, pod kątem około 4$ i ni w stosunku do ciała, terapeuta klęka kolanach tak, aby dłoń pacjenta /najdowali między jego kolanami, i unosi swoje bio Kciukami, których zewne.tr/ne krawed/.ie ul y się lekko, naciska prze/ t r/y sekundy ka/i trzech punktów (ryć. 157) położonych na przebiegającej od zewnętrznej (ponad ma palcem) do wewnętrznej (ponad kciukiem) xli dołu łokciowego pacjenta (ryć. 158 161). Ryć. 159. Ucisk na do! łokciowy

Ryć. 162

Zabieg 4: Środkowy obszar przedramienia Terapeuta pozostaje w takiej samej po: podczas zabiegu opisanego poprzednio, shiatsu na środkowej części przedrą] położone są w trzech równoległych rzęd; osiem w każdym. Pierwsze punkty w ki rzędzie stanowią trzy punkty ułożone p tuż pod trzema punktami dołu łokciowe 157). Kładąc jeden kciuk na drugim, ten uciska przez trzy sekundy każdy puri 162). Ucisk należy wykonywać pociągając skórę w kierunku nadgarstka.

Ryć. 163. Punkty shiatsu na bruździe mięśnia dwugłowego

obojczyk

2

ni. piersiowy większy

Ryć. 165

|M, Udlk na bru/dę między mięśniem naramiennym

Ryć. 160

m. naramienny

Zabieg 5: Bruzda miedzy mi naramiennym a piersią Pacjent spoczywa w takiej samej pozycji j powyższym zabiegu, jedno ramię wyci pod kątem 45 stopni w stosunku do ciał skierowana do dołu. Przesuwając się do w której twarz zwrócona jest do pacjen peuta klęka na obydwu kolanach i unosi Kładąc prawy kciuk na pierwszym bruzdy naramienno-piersiowej, obok o (ryć. 163), terapeuta obejmuje pozost cami ramię pacjenta dla podparcia, kładzie lewy kciuk na prawym, zaś cztery palce na okolicy pachy pacjenta, dwa punkty na bruzd/ie położone są s! dół od tego pierwszego, obok obój ostatniego, k lory znajduje sic. w (ryb 161). Udlk na kn/<łv nimUt

Ryć. 166. Punkty shimttu ni bocznym obszarze ramkni* ni nalaniu

m ramto ni tffygl niinicmn m. dwugłowy ramienia

m. ramienno-promieniowy

m lokdi

Zabieg 6: Boczny o Terapeuta klęka naprzeciwko przednim pacjenta. Kciukami, których zewnfti krawędzie zaledwie się dotykają, uciikt • punktów położonych na bocznej cz ramienia (ryć. 166), na linii biegnącej mięśnia dwugłowego przez trójgłowy wyrostka lokciowego. Ucisk powinien Ir

Zabieg 7: Boczny obszar przedramienia Terapeuta pr/yjmuje po/.ycjv obok ramienia pacjenta, unosi jego dłoń i kładzie ją na swoim lewym kolanie. Klęczy na obu kolanach i unosi biodra. Pierwszych osiem punktów bocznej części przedramienia znajduje się na wspólnym prostowniku palców (ryć. 169). Odchylenie środkowego palca powoduje gwałtowny ruch tego mięśnia. Silny ucisk na to miejsce powoduje ostry ból z powodu bezpośredniego nacisku nerwu promieniowego na kość promieniową. Prawym kciukiem pod spodem i lewym na wierzchu terapeuta uciska pierwszy punkt, a następnie pozostałe punkty położone na linii biegnącej w dół od tego punktu do nadgarstka (ryć. 170 i 171). Każdy ucisk powinien trwać pięć sekund. Zabieg należy powtórzyć trzy razy.

dłoń pacjenta swoją lewą dłonią, a praw kciukiem uciska p u nk t y w r/edach nuv bliżs/ymi palic/.kami a palcem środków serdecznym i małym (ryć. 174). Ucisk ka/d punktu powinien trwać tr/y sekundy.

Ryć. 169. Punkty ahktiu na bocznym obtzane praftdramicnia głęboki nerw promieniowy in. prostown nadgarstka łokciowy

Zabieg 9: Obszar grzbietowy palców Ujmując dłoń pacjenta miedzy kciukiem a | cem wskazującym swoją prawą dłonią tcrapc uciska kciuk, wskazujący i środkowy palce | jenta, zaczynając od punktów leżących u p stawy palców i przesuwając się w dół pr/.c/ l punkty kciuka i cztery punkty po/.ostal dwóch palców znajdujące się po stronic gr/l towej, a następnie uciska punkty po praw lewej stronie palców (ryć. 175). Ka/iły u< powinien trwać dwie sekundy, /.abicg nit k HA! palcu terapeuta końc/y prottluj^c |O \9\ pociągając (ryć. 176 178). Po wykonaniu **bi na palcu środkowym lerupcula pnMKMl 4 pacjenta w swoją prawq dłoń i palce lewym kciukiem i palcom

m. prostownł palców wspó

m. prostownik kciuka długi m. prostownik kciuka krótki

Ryć. 170

Ryć. 172. Punkty shiatsu na grzbiecie dłoni

Zabieg 8: Obszar grzbietu dłoni m. grzbietowe międzykostne

Pozostając w takiej samej pozycji powyższym zabiegu, terapeuta ujmuje pacjenta w swoją prawą i lewym kciu punkty położone w rzędach, po trzy w nich, między bliższym paliczkiem kci cem wskazującym oraz palcem wsk palcem środkowym (ryć. 172). Ucisk punktu powinien (rwać trzy sekundy. czttry Pik* lewej dłoni terapeuty obe

strona gr/.bictowa

Ryć. 177

Ryć. 182

/< k linkami, terapeuta nadal pacjenta, odchyla tułów ramię pacjenta.

185. Prostowanie ręki

Ryć. 180. Punkty shiatsu na dłoni

Zabieg 10: Dłoń Pozostając w takiej samej pozycji jak przy wcześniej opisanym zabiegu, terapeuta odwraca dłoń pacjenta. Kładąc kciuki na jego dłoni obejmuje rękę pacjenta pozostałymi palcami, dla podparcia. Punkty uciskania położone są na korpusie dłoni, na środku dłoni i u podstawy palca środkowego (ryć. 180). Kciukami trzymanymi w taki sposób, aby ich zewnętrzne krawędzie lekko się stykały, terapeuta uciska wszystkie

punkty (ryć. 181-183), po trzy sekundy powtarzając zabieg trzy razy. Nasi kładzie na drugim, środkowym, punkcie kciuk lewy umieszczony pod prą wykonuje silny ucisk, który powinien pięć sekund, /abieg (ryć. 184) powtórzyć tr/y ra/y. Odchylając się do terapeuta promuje ramię pacjenta (ryć. 186).

Ryć 113

Ryć. 187

Zabieg 11: Prostowanie ramienia

Trzymając dłoń pacjenta w taki sam sposób jak pod koniec poprzedniego zabiegu, terapeuta wstaje i przechodzi za głowę pacjenta, ponad jego ramionami (ryć. 187 i 188). Obejmując rękę pacjenta i prostując ją, obniża ją aż do utworzenia kąta 45 stopni względem podłogi. Trzymając nadgarstek pacjenta w prawej dłoni uderza trzy razy lewą dłonią jego przedramię na obszarze wokół pachy (ryć. 189 i 190). Chwytając ponownie obiema dłońmi nadgarstek, obniża ramię, nadal wyprostowane, i powoli kładzie je na podłogę. Po położeniu ramię powinno spoczywać blisko ucha i tworzyć kąt 180 stopni względem ciała (ryć. 191). Rozluźniając ramię terapeuta wolno podnosi je do pozycji pionowej i ponownie opuszcza. Następnie, znowu rozluźniając, pozwala mu lekko upaść w przód (ryć. 192-195). Zabieg ten kończy terapię dla pacjenta spoczywającego w pozycji na plecach dla punktów położonych na lewej kończynie dolnej i górnej. Taki sam y.abieg można wykonać na

Ryć. 188

Głowa

Ryć. 196. Mięśnie głowy

XM Punkty thiitw naikroniach

Zabieg 1: Linia środkowa mięsień czołowy czepiec

Terapeuta przesuwa się do po/.ycji /a głową jenta i klęka na obu kolanach. Dobrze położyć na głowie pacjenta na czas zabiegu ki ręcznik lub inny materiał. Kciukami manymi w taki sposób, że prawy znajduje lewym, terapeuta przez trzy sekundy n każdy z sześciu punktów położonych na biegnącej od linii włosów do środkowej czubka głowy (ryć. 197). Zabieg (ryć. 19 należy powtórzyć trzy razy.

Zabieg 2: Obszar skroniowy , mięsień potyliczny

Ryć. 197. Sześć punktów shiatsu na linii środkowej linia włosów na czole

Ryć. 198

Terapeuta kładzie lekko swoją prawą dl prawej skroni pacjenta dla podtrzy Punkty shiatsu dla lewej skroni ułożone sześciu rzędach biegnących na lewo od punktów położonych na środkowej linii 201). Pierwszy punkt zabiegu na obsz; niowym to ostani punkt na linii środko'

pomocą lewego kciuka terapeuta ucisk* t tkie punkty polo/one w r/v
Zabieg 3: Linia środkowa i otatf skroniowy

linia środkowa

czubek głowy

Ryć. 199

Zachodzącymi na siebie kciukami, prawy pod lewym, terapeuta uciska jednokrotnie punkt na linii środkowej, /ac/.ymija.c ix włosów i przesuwając się w kierunku c głowy. Z kolei kciukami ułożonymi w sposób, aby ich zewnętrzne krawęd/.ie it się, zaczynając od ostatniego punktu c głowy na linii środkowej jcdnoc/e&nic i punkty położone w prawym i lewym r skroniowym. Posuwając się w kierunki włosów na czole terapeuta kontynuuje 'ł dopóki nie naciśnie wszystkich pur poświęcając dwie sekundy na każdy. N«n zachodzącymi na siebie kciukami powra pierwszego punktu linii środkowej i linii w na czole i naciska każdy punkt, leci pięciosekundowym uciskiem na ost punkcie czubka głowy położonym na linii kowcj.

Twarz

Ryć. 206. Punkty ihiafru M

czołowym i notowym

Zabieg 1: Obszar czołowy i nosowy Pozostając w takiej samej pozycji jak przy poprzednio opisanym zabiegu, ale unosząc biodra terapeuta uciska kciukami przez trzy sekundy każdy z trzech punktów położonych wzdłuż środkowej łinii twarzy, od punktu między łukami brwiowymi do punktów na linii włosów (ryć. 206). Zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 209-211). Obniżając swoje biodra, zachodzącymi na siebie palcem wskazującym i środkowym każdej dłoni terapeuta równocześnie uciska po kolei punkty po obu stronach nosa, położone w rzędach biegnących od podstawy nosa do nozdrzy. Każdy ucisk powinien trwać trzy sekundy. Wystarczy jednokrotny ucisk na każdy punkt (ryć. 212-214). Ryć. 207. Mięśnie mhnczne

Podczas zabiegu terapeuta musi uważać, aby uciskać bezpośrednio nozdrzy i nie zatkać nosowego.

czepiec ścięgnisty m. czołowy m. podłużny nosa

m. marszczący brwi

m. okrężny oka m. jarzmowy większy m. jarzmowy mały m. dźwigacz kąta ust m. marszczący brwi

m. nosowy

m. dźwigacz wargi górnej m. żwacz m. śmiechowy m. obniżający kąt ust m. obniżający dolną wargę m. bródkowy

m. podłużny nosa m.

Ryć. 208. Mięśnie mimiczne i rozkład nerwów twarzowych

211

m. czołowy

m. jarzmowy więlcszy

nosowy ni. dźwigacz wargi górnej ni. dźwigacz kąta ust m. okrężny ust

m. bródkowy m. opus/.c/ający wargę dolni)

ni. śmieciu

ni. s/eroki

Ryć. 216

Ryć. 218. Punkty shiatsu na obszarze jarzmowym i skroniowym

Ryć, ?23

215. Punkty shiatsu na skroniach

Zabieg 2: Obszar jarzmowy, oczny i skroniowy W takiej samej pozycji jak przy poprzednim zabiegu, za pomocą palców wskazujących, środkowych i serdecznych obu dłoni terapeuta uciska jednocześnie dwa rzędy punktów, po trzy w każdym, położone po bokach twarzy, obok niższej krawędzi kości jarzmowej (ryć. 218), poświęcając trzy sekundy na każdy punkt. Naciska je w lekkim odchyleniu

w swoją stronę (ryć. 215-217). Żabi wykonuje tylko jeden raz.

Następnie lewym kciukiem nacis punkty położone na linii biegnącej od nego kącika prawego oka pr/e/ prawą kierunku ucha (ryć. 225). Ucisk na kazi powinien trwać t r/y sekundy. Taki zabieg] wykonać Hrt (vlko icden m/. PO 7ni«w

Ryć. 224

/abiegu na lewym obs/ar/e oc/nym i niowym terapeuta /mienia dłonie i po zabieg w taki sam sposób na prawym oł ocznym i skroniowym.

106

Zabieg 3: Ucisk dłonią na gaiki oczne Terapeuta ściąga razem opuszki palców i kład/ie dłonie na środku twarzy pacjenta. Następnie lekko naciska gałki oczne równocześnie poruszając obiema dłońmi przez dziesięć sekund (ryć. 228). Przed zabiegiem terapeuta powinien przykryć oczy pacjenta czystym ręcznikiem lub kawałkiem materiału.

Klatka piersiowa Zabieg 1: Obszar międzyżebrowy Pozostając w takiej samej pozycji jak przy zabiegu twarzy, terapeuta kładzie prawą dłoń z wyprostowanym kciukiem na klatce piersiowej pacjenta obok ramienia, dla podtrzymania. Lewym kciukiem uciska mięśnie międzyżebrowe (wewnętrzne i zewnętrzne). Punkty .wykorzystywane podczas tego zabiegu położone są między żebrami w sześciu rzędach, zaczynając

Ryć. 231

od mostka i przesuwając się na zewnątrz boki (ryć. 229). Ucisk wykonuje się l kciukiem przez dwie sekundy na każdy p zabieg należy powtórzyć jeden raz 230-232). Następnie kładąc lewą dłoń p klatki piersiowej, dla podtrzymani pomocą prawego kciuka terapeuta roz zabieg na mięśniach międzyżebrowy prawej stronie.

Zabieg 2: Okrężny ucisk dłonią na obszar mostkowy i piersiom Pozostając w takiej samej po/ycji jak uprzednim zabiegu, złączonymi kciukami peuta uciska przez tr/y sekundy ka/dy /, p punktów położonych na linii bicgni|ccj od n ka wzdłuż jego trzonu (ryć. 229). /jitycg ni powtórzyć trzy razy (ryć. 2.13 i 2 M), U«^§! może być ani zbyt silny, ani te/, /.byt §*•!(< i nie wolno uciskać bc/poirednio nt l mostka. Ryć. 234

Ryć. 229. Punkty shiatsu na obszarze międzyżebrowym rękojeść mostka

Ryć. 232 Zabieg na obszarze ptoniowym

mięśnie międ /cwnętr/ne

wyrostek micczykowaty

mięśnie młfday

Ryć. 235. Okrężny ucitk na obazar piersiowy

Następnie jednoc/citiiic obiema dłońmi ter ta uciska ruchem okrv/nym (d/.icsicć ohs/ar piersiowy pacicnta (k hit kg pier w kierunku na zewna.tr/ (ryć. 235). Pod powracając dłońmi na wy/s/y obszar pi< i trzymając je ściśle przy ciele pacjenta, ta uderza nimi jednocześnie w dół przez piersiowy i prosi pacjenta o wydychanie trza przy każdym takim ruchu (ryć. 23< Zabieg należy powtórzyć dwa razy. Na dłonie terapeuty powracają na wyższy piersiowy i zwalniają ucisk.

Ryć. 239. Narządy brzucha

1

/oiiidck

wątroba

\

ślcd/iona

p""

tr/.ustka

okrę/nica popr/cc/na

Ryć. 236. Ucisk w do! na obszar pienie Terapeuta uciska okrężnym ruchem w kierunku, który pokazują strzałki.

okr^/nica jd i io k i ^ u

Ryć. 237 kćitnica

okrv/nica csowuln

v«>«tt'k robac/kowy

prosltika

Ryć. 240. Mięśnie brzucha

in. popr/cc/ny br/uclm |Ho
br/ucha

ni. skośny br/ucha wcwnv'tr/.ny

110

Zabieg 1: Seria ucisków dłonią Terapeuta klęka twar/.ą do prawego boku pacjenta. Pozostając w pozycji na wznak pacjent kładzie obie dłonie na klatce piersiowej lub prostuje prawe ramię na prawą stronę, a lewe kładzie wzdłuż ciała. Kładąc lewą dłoń płasko na lewym kolanie terapeuta wyszukuje prawą dłonią i uciska kolejno następujące punkty: 1. górny obszar żołądka lub dołek nadbrzusza, 2. jelito cienkie, 3. woreczek żółciowy, 4. ślepa kiszka, 5. wątroba, 6. śledziona, 7. okrężnica zstępująca, 8. okrężnica esowata, 9. prostnica (ryć. 239 i 241). Każdy ucisk powinien trwać trzy sekundy. Zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 242-250).

Ryć. 241. Punkty icrłł udików dłonią

Ryć. 246

Zabieg 2: Dwadzieścia punktów na brzuchu

Ryć. 251. Dwadzieścia punktów na brzuchu

Terapeuta klęka na prawym kolanie ot prawego pośladka pacjenta. Unosi lewe koi i biodra. Z dwudziestu punktów brzus (ryć. 251): l, 2 i 3 położone są na linii biej od bruzdy nadbrzusznej do okolic tuż pępkiem; 4, 5 i 6 znajdują się bezpośrednio: pępkiem i sięgają do pęcherza moczowe leży na ślepej kiszce; 8 na okrężnicy wstępu] 9, 10 i 11 na wątrobie; 12 na żołądku; 13, 14] na woreczku żółciowym; 16,17 i 18 na okr zstępującej; 19 na okrężnicy esowatej i prostnicy. Złączone zewnętrzne kraM kciuków terapeuty i rozłożone po bokach t\ pacjenta pozostałe palce rąk tworzą razem! W (ryć. 252-268). Ucisk powinien być zsync nizowany z oddechem pacjenta. Każdy powinien trwać trzy sekundy, a każdy z dv stu punktów powinien być poddany zabić trzy razy.

Ryć. 253

Ryć. 255

Ryć. 269. Punkty ihiatau na obszarze jeb'ta cienkiego

Zabieg 3: Obazar jelita cienkiego

271 Palący i okrężny udak dłonią

Pozostając w takiej samej po/.ycji jak poprzednim zabiegu, obydwoma kciukami manymi w taki sposób, aby ich krawędzie stykały się, terapeuta uciska pi sekundy każdy z ośmiu punktów na cienkim (ryć. 269). Ucisk powinien rozpc od miejsca położonego ukośnie wzf prawego boku pacjenta i powyżej pępl musi być zgodny z ruchem wskazówek Zabieg należy powtórzyć trzy razy.

Ryć. 273

Zabieg 5: Falujący ucisk dłonią Zabieg 4: Obszar okreżnicy esowatej Pozostając w takiej samej pozycji jak przy powyżej opisanym zabiegu, terapeuta kładzie lekko lewą dłoń na górnej części grzebienia biodrowego, dla podtrzymania. Kłębem prawego kciuka, przesuwając się po małych odcinkach od punktu l do 4, naciska przez trzy sekundy każdy z punktów położonych na okreżnicy esowatej (ryć. 270 i 271). Zabieg Ryć. 270. Punkty shiatsu na o okreżnicy esowatej należy powtórzyć trzy razy. Ryć. 271

Powracając do po/ycji klcc/ncj im obu koi twarzą do brzucha pacjenta, terapeuta l obie dłonie złąc/.one na boc/nym oH brzusznym pacjenta, palce wypriMlóWMtą dłoń na pępku. Jcdnoc/cAnUj c/lortma p obu dłoni pociąga okolice okfflnloy « i uciska okolice okrc/nicy wi 272-275). Powtar/a falujące uciskanie pięć ra/.y.

l IN

Zabieg 6: Okrężny i drgający ucisk dłonią Unosząc biodra, lecz pozostawiając pozostałe części ciała w takiej samej pozycji jak przy poprzednim zabiegu, terapeuta kładzie obie dłonie na środku brzucha pacjenta. Dziesięć razy uciska dłońmi ciało pacjenta w sposób przypominający łagodne, głębokie ssanie (ryć. 272). Następnie wykonuje ucisk ruchem drgającym obu dłoni przez dziesięć sekund (ryć. 276).

Ryć. 280

Ryć. 277. Ucisk dłonią na górną część grzebienia biodrowego

Ryć. 281* kolec biodrowy przedni górny

Zabieg 7: Kolec biodrowy przedni

Terapueta klęczy na prawym kolanie po stronie ud pacjenta i unosi biodra. Ti kłęby kciuków na prawym i lewym p kolcu biodrowym pacjenta wykonuje ucisk (ryć. 227-229), który powinien t sekundę. Należy to powtórzyć rytmicznie razy. Ryć. 282

Zabieg 8: Ugniatanie obszaru brzuc Pozostając w takiej samej po/ycji jak poprzednim zabiegu, trzymając ręce dłoń wierzchu (ryć. 280), terapeuta wsuwa je po pacjenta, dopóki czubki palców nic /.nnj bezpośrednio pod pępkiem, po bokach trą kręgu lędźwiowego. Następnie za pomocą | palców zaczyna wykonywać ucisk ugniata górę (ryć. 281 i 282). Podczas tego zabiegu i rapeuty spoczywają stroną grzbietów podłod/e. Porusza on tylko czterema pi osiągając efekt dźwigni. Zabieg należy povt trzy razy. Pacjent powinien trzymać zgięte

Ryć, 283

Zabieg 10: Ucisk dłonią i ucisk drj na obszar brzuszny

Po/.ostając w takiej samej po/ycji )ii popr/ednim /abicgu, terapeuta lulcr/u tle br/uch pacjenta na obs/ar/.e ro/cingiijiicy dół od dołu nadbr/us/.nego, ra/ lewi), rn< dłonią (ryć. 286-288). Następnie kliul/it dłoń, palce ułożone w kierunku tlol brzusznego, na pępku pacjenta, a lewij < prawej pod kątem 90 stopni i uciski dziesięć sekund ruchem drgającym (ryć. 2

Zabieg 9: Boczny obszar brzuszny Pozostając w takiej samej pozycji jak uprzednio, terapeuta kładzie dłonie na bocznych obszarach brzusznych pacjenta. Cztery palce każdej ręki trzyma razem, czubkami w dół. Ciągnie jednocześni obydwie dłonie w górę naciskając na boczne obszary brzuszne (ryć. 283-285). Zabieg wykonuje szybko i powtarza trzy razy. Po zdjęciu dłoni z brzucha pacjenta ich wewnętrzne powierzchnie powinny się stykać.

Ryć. 3. Rdzeń przedłużony

Terapia całego ciała z wykorzystaniem kozetki Kozetka do zabiegów shiatsu powinna mieć wysokość sięgającą kolan terapeuty, szerokość do 70 centymetrów i około 180-190 centymetrów długości. Musi być sztywna, bez sp Zwykłe łóżko ugina się pod ciężarem ciała, co źle wpływa na skuteczność terapii.

Zalety kozetki terapeutycznej 1. 2. 3.

Pracując przy kozetce terapeuta znajduje się w pozycji stojącej i jest w stanie skutecznie uciskać i szybciej przemieszczać się od jednej części ciała pacjenta do dru Pacjenci, nawet cierpiący na paraliż, przepuklinę dysków międzykręgowych lub dolegl stawów, mogą łatwiej przybierać pozycje zalecane podczas zabiegów. Jak wskazano w dalszej części książki, trudno jest wykonywać zabiegi u pac z poważnymi urazami kończyn dolnych. Kozetka umożliwia takim pacjentom przyb; pozycji siedzących na jej krawędziach. Pozycje takie sprzyjają skutecznej terapii.

Shiastu na pacjencie spoczywającym na boku Ryć. 1. Przedni obszar szyjny

Ryć. 2. Boczny obszar szyjny Ryć. 5. Obszar nadłopatkowy

Ryć. 4. Tylny obrar szyjny

Ryć. 7. Obszar podiopatkowy i lędźwiowy

Ryć. 10. Tylny obszar szyjny

Shiatsu na pacjencie spoczywającym na brzuchu Ryć. 8. Obszar potyliczny

Ryć. 9. Rdzeń przedłużony

Ryć. 12. Obszar międzyłopatkowy

Ryć. 11. Obszar nadiopatkowy

Ryć. 14. Punkt Namikoahiego

Ryć. 16. Tylny obszar łydkowy

Ryć. l S. Tylny obszar udowy

Ryć. 18. Guzełek piętowy

Ryć. 20. Obszar śródstopia

Ryć. 17. Boki tylnego obszaru łydk

Ryć. 19. Tylny i boczny obszar piftc

Ryć. 21. Krcgotłup

Ryć. 22. Okrężny uciik na łopatki

Rye. 21, NMUwiank wyroitków pop:

Uu dla pacjenta leżącego na wznak Ryć. 26. Obszar pachwiny

Ryć. 24. Nastawianie wyrostków kręgowych

Ryć. 25. Ucisk dionią na d!oń w dół

Ryć. 28. Środkowy obszar udowy

Ryć. 27. Przedni obtzar udowy

Ryć. 29. Boczny obtzar udowy

Ryć. 30. Obszar rzepki

Ryć. 32. Obszar stepu

Ryć. 31. Boczny obszar łydkowy

Ryć. 34. Obszar palcowy

Ryć. 35. Odchylanie Kopy w kierunku Jej grzbietu

Ryć. 33. Obszar grzbietu stopy

Ryć. 36. Rozciąganie kończyny dolnej

Ryć. 37. Obszar pachy

Ryć. 38. Obtzar śródnmienia

Ryć. 40. Środkowy obszar przedramienia

Ryć, )9. Dół łokciowy

Ryć. 41. Prostowanie ramienia (1)

Ryć. 42. Proitowanie ramienia (2)

Ryć. 43. Prostowanie ramienia (3)

Ryć. 44. Prostowanie ramienia (4)

Ryć. 45. Prostowanie ramienia (5)

Ryć. 46. Środkowa linia głowy

Ryć. 48. Obszar piersiowy

Ryć. 47. Obszar nosowy

Ryć. 50. Uciskanie dwoma kciukami na obszar brzuszny

Ryć. 49. Uciskanie dłonią na obszar brzucha

Ryć. 52. Okrężny ucisk dłonią

Ryć. 51. Falujący uciik dłonią

Ryć. 53. Ugniatanie w kierunku górnego obszaru krejotłupt

Ryć. 54. Ucisk ciągnący w górę na bocznym obszarze brzusznym

Rozdział 4

Ryć. 55. Ucisk skrzyżowanymi dłońmi na obszar brzuszny

Zabiegi na pacjencie klęczący n

liatsu na pacjencie klęczącym na obu kolai K>zycja łcg l: Przedni obszar szyjny ii k lec/y, trzymając tułów prosto. Szyja a i podczaszkowy są rozluźnione (jest to /ii;i pozycja japońska, zwana seiza). ,-/nr po lewej stronie pacjenta, lekko terapeuta naciska prawą dłonią po lewej stronie przedniego obszaru >. w którym przebiega tętnica szyjna mo/e wyczuć puls wspólnej tętnicy Następnie naciska prawym kciukiem i i / v sekundy każdy z czterech punktów « ' i i \ i h na linii biegnącej wzdłuż tętnicy i k t u położonego między gruczołem tar-rin .1 przednią częścią obojczyka. Ucisk być delikatny, a zabieg należy trzy razy. Po zakończeniu zabiegu /iu-| stronie szyi terapeuta przesuwa się Miej pozycji po prawej strome ciała H
Ryć. l

Ryć. 2

Zabieg 2: Boczny obszar szyjny Terapeuta powraca do pozycji po lewej ciała pacjenta i klęka na prawym kolanie, podtrzymując czoło pacjenta lewą dłonią, lewą i prawą stronę lewego bocznego ( szyjnego odciągniętym kciukiem (/. lewej i czterema palcami (z prawej strony) prawi (ryć. 2). Zaczynając od punktu l i konc punkcie 3 na spojeniu szyjnym, ilO| zwiększając nacisk, uciska punkty praw sekundy każdy i powtarza zabieg trzy razy, zwrócić szczególną uwagę na to, aby nacisk i pozostałych czterech palców był jedr intensywny.

Zabieg 3: Rdzeń przedłużony

eg 6: Obszar nadłopatkowy

Podtrzymując c/oło pacjenta lewa. d!om;| i po/ostając w po/ycji j a k pr/y /ahicgu 2, terapeuta uciska prawym kciukiem obs/ar rdzenia przedłużonego, który położony jest na środku bruzdy karkowej. Dla podtrzymania obejmuje pozostałymi czterema palcami prawy boczny obszar szyjny pacjenta. Prawy kciuk skierowany jest do góry, a nacisk jest stopniowo zwiększany (ryć. 3). Ucisk na każdy punkt powinien trwać pięć sekund, a cały zabieg należy powtórzyć trzy razy. Aby upewnić się, że uciski docierają do rdzenia przedłużonego, terapeuta prosi pacjenta o pochylenie głowy pod kątem około 30 stopni. Następnie, podczas drugiego, trzeciego, czwartego i piątego ucisku prosi o stopniowe odchylanie szyi do tyłu, dopóki pod koniec piątego ucisku nie znajdzie się ona pod kątem 30 stopni względem tułowia.

pr/.yjnuije po/.ycje wyprostowana., lekkim ro/kroku, tułów pochylony pr/odu i kład/ie kciuki na prawym N i n punkcie nadłopatkowym pacjenta, p.ilce każdej dłoni skierowane do pr/o-iw.itte, twor/.ą kąt prosty z kciukami. • u 1.1 kład/ie je lekko na obszarze picr-n». illa podtrzymania. Następnie wykonujednocześnie obydwoma kciukami, powinien być skierowany na środek tu im wysokości przepony (ryć. 6). Nacisk ni i lewym kciukiem musi mieć siłę natu-u sprostowanych ramion. Każdy punkt urn hyc uciskany przez pięć sekund, a n.iliY.y powtórzyć trzy razy.

Ryć. 6

Zabieg 7: Obszar międzyłopatkowy

Zabieg 4: Tylny obszar szyjny Stosując metodę wykorzystaną przy powyżej opisanym zabiegu, tak jak przy naciskaniu prawej i lewej strony bocznego obszaru szyjnego, terapeuta uciska prawą i lewą stronę tylnego obszaru szyjnego jednocześnie :g Ul §!!! |ffff |!f|

kciukiem i czterema palcami prawej dłoni (l Trzy punkty położone są po prawej i trzy stronie tylnej części szyi. Ucisk należy sl tak, aby przechodził przez głowę w ki twarzy. Ucisk na każdy punkt powinien t:

III

sekundy, a cały zabieg trzeba powtórzyć ti

III Zabieg 5: Obszar skroniowy §11 Podnosząc się terapeuta przesuwa się za |fH Nieco ugina kolana, stopy trzyma w III rozkroku, mocno oparte o podłoże. Palce i||| wyprostowane i skierowane do przodu. ś dłonie na prawej i lewej skroni pacjenta, łokcie na boki tak, aby nadgarstki znajd pod odpowiednim kułem i wykonuje ucii (ryć. 5). Kiedy uciitk osiągnie odpowiedni -, nywnotć, terapeuta utrzymuje go tak przez

Terapeuta pozostaje w takiej samej po/y przy powyższym zabiegu, lec/, wykonuje punktów położonych na obs/ar/e m łopatkowym. Kciuki i po/ostale c/tery rozłożone są tak szeroko, jak to tylko m< Palce spoczywają na obs/ar/e ponadlopntki kciuki, skierowane w dóf, na prawym i punkcie międzyłopatkowym. Ra/. jcdnyr drugim kciukiem, zaczynając od lewego, (c ta uciska przez trzy sekundy dwa r/,edy p punktów międzyłopatkowych każdy (ryć. Zabieg trzeba powtórzyć tr/y ra/y. C/.tcry każdej dłoni, dla podtrzymania, należy tr/y taki sposób, aby kciuki mogty wywierać n malny nacisk na podłoże. Wykorzystując ; dźwigni, terapeuta uciska ciężarem ciała * wającego na wyprostowanej ręce, a nie samym kciukiem. Ważne jest, aby ucisk w; wany prawym i lewym kciukiem byty jcdn intensywne.

Zabieg 8: Prostowanie tułowia Terapeuta chwyta nadgarstki pacjenta i jego ramiona ponad głowę., dla podtrzymani zewnętrzną stroną niższej części prawej naciska na kręgosłup pacjenta. Palce prawej kieruje na bok, aby nie dotykały kręgosłupa jenta. Podczas wyciągania ramion tera] przechyla pacjenta do tyłu (ryć. 10). Po i wszy, dla rozgrzewki, wykonuje zabieg ostrożnie. Drugi raz wygina pacjenta do t; daleko, jak to tylko możliwe, dopóki jego nie obróci się do góry podczas wyci ramion. Kiedy pacjent wygnie się całkowic: peuta pomaga mu powrócić do pozycji wyji popychając jego ramiona do przodu (ryć.

Zabieg 9: Unoszenie i opuszczanie ramion

Ryć. 10

Następnie terapeuta rozluźnia ramiona i pacjenta. Obejmuje jego ramiona tui mięśniu trójgłowym. Podnosi je (ryć. l wysoko, jak to tylko możliwe, i gwałt rozluźnia. Ramiona w naturalny sposób ją do zwykłego położenia (ryć. 13). Żabi powtórzyć trzy razy.

Ryć. 14

Zabieg 10: Uderzanie ramion i kręgosłupa W tak iej samej pozycji j ak pr/.y popr /abiegu, terapeuta dłońmi, których skierowane są do pr/odu, naciska ramioi jenta na mięśniu trójgłowym i s/.yl opuszcza (ryć. 14 i 15). /abieg uale/y po\ dwa razy. Następnie przesuwając się do lewegt pacjenta, twarzą do prawego, klad/.ie lek podtrzymania, lewą dłoń na lewym rn pacjenta. Prawą dłoń, / palcami skierował dół, kładzie poniżej siódmego kręgu s/ i szybko opuszcza w dół, w k ier u n k u di kręgu krzyżowego (ryć. 16 i 17). Tak kończy się zabiegi shiatsu dla pitej pozycji seiza. Ryć. 16

Shiatsu na pacjencie siedzącym prosto na stołku Zabieg 1: Przedni obszar szyjny Pacjent siedzi na krześle. Mięśnie rozluźnione, tułów wyprostowany. Ręce spoczywają luźno na kolanach. Stojąc twarzą do lewej strony pacjenta terapeuta uciska po kolei każdy z czterech bocznych punktów szyjnych (patrz s. 57) przez trzy sekundy i powtarza zabieg trzy razy. Cztery palce prawej dłoni kładzie, dla podparcia, na tylnym obszarze szyjnym pacjenta. Po zakończeniu zabiegu na lewej stronie terapeuta przesuwa się na prawą stronę pacjenta i wykonuje taki sam zabieg lewym kciukiem na prawej przedniej stronie szyjnej pacjenta (ryć. 18).

Zabieg 2: Boczny obszar szyjny Powracając na lewą stronę ciała pacjenta terapeuta przyjmuje pozycję jak na początku pierwszego zabiegu. Dla podparcia kładzie lekko lewą dłoń na czole pacjenta i wykonuje zabieg prawą dłonią na bocznym obszarze szyjnym. Prostuje cztery złożone palce, daleko od kciuka, i kładzie je po prawej stronie, kciuk zaś po lewej stronie bezpośrednio pod wyrostkiem sutkowym (ryć. 19). Jest to pierwszy z trzech bocznych punktów szyjnych. Zaczynając od niego i posuwając się w dół ku pozostałym punktom, terapeuta uciska jednocześnie prawe i lewe boczne punkty szyjne (ryć. 64) przez trzy sekundy każdy i powtarza zabieg trzy razy. Uciski na punkty położone po prawej i po lewej stronie powinny mieć jednakową siłę.

19

Kłębem prawego kciuka, zwróconego d( uciska okolice rdzenia przedłużonego, cztery palce prawej dłoni chwytają lekko, parcia, boczny obszar szyjny. Na początku terapeuta prosi pacjenta o pochylenie głowy przodu. Następnie prosi, aby pacjent st< podnosił ją i odchylał do tyłu. Taki powol głowy pozwala na swobodne przenikanie Ucisk powinien być stopniowo zwiększany.; się go tylko przez pięć sekund na jeden pui wtarza trzy razy.

Zabieg 4: Tylny obszar szyjny

W takiej samej pozycji, przyjmując punkty i i na lewo od rdzenia przedłużonego za pur rapeuta uciska jednocześnie punkty tylnego j szyjnego: kciuk na lewej linii punktów, a czt na prawej linii. Ucisk skierowany jest na tai Zabieg 3: Rdzeń przedłużony Pozostając w pozycji takiej jak przy środka twarzy pacjenta. Wykonuje się go /abicgu 2, terapeuta naciska na okolice sekundy na każdy punkt. Zabieg należy i zaczynać od najwyższego punktu i przesu\ rd/cnin nrzedłu/oneuo foalrz s. 59V Lewa

Ryć. 21

Ryć. 20

5: Obszar nadłopatkowy ula si;i|c / tyłu pacjenta, wystarczająco dotknąć jego ciała swoim. Odwodzi na boki i kładzie kciuki na punktach łiikowych (patrz s. 60). Cztery palce , skierowane w dół, kładzie, dla in.iniii, na klatce piersiowej pacjenta i MI u.i nie ciężar swego ciała. Terapeuta tiusk na środek tułowia pacjenta na i wyrostków kolczystych siódmego M M owego, na linii wewnętrznych kątów l l U isk powinien trwać pięć sekund i U«« powtór/yć trzy razy (ryć. 20).

6: Obszar międzyłopatkowy w po/.ycji przyjętej do zabiegu 5, zjedna wykroku, terapeuta kładzie kciuki na ym prawym i pierwszym lewym punkcie łopatkowym (patrz s. 61), a cztery palce, lii/ymania, na obs/ar/.c n ad łopatkowy m W lej samej pozycji, zaczynając od

Ryć. 22. Zabieg obszaru micdzytopttkowego

a potem lewy punkt na dwóch Z pięciu międzyłopatkowych, przez trzy aekund] punkt. Zabieg należy powtórzyć trzy i miarę jak ucisk przesuwa się w dół, pa dłoni trzymane razem i skierowane w ki obszaru nad łopatkowego poruszają lit pleców pacjenta (ryć. 22). Palce te li ewentualnych ucisków z wykorzyi

Zabieg 7: Prostowanie tułowia Po/ostajnc w luku') MIMU') po/.ycji jak /abiegu 6 i nauskitjnc bokiem tułowia na pacjenta, terapeuta chwyta nadgarstki i unosi jego ramiona nad głowę. Odcł tułów do tyłu, ciągnie ramiona pacjenta, gając w ten sposób korpus i kręgosłup (r Pierwszy zabieg powinien być lekką rozf przed drugim, który wymaga pełnego nięcia tułowia. Kiedy ciało pacjenta zost pełni rozciągnięte, terapeuta rozluźnia lekko popycha ramiona pacjenta do prze

Zabieg 8: Unoszenie i opuszczanie ramion

Ryć. 23 Ryć. 24. Podnoszenie i opuszczanie ramion

Pacjent całkowicie rozluźnia ramiona. Tet łączy swoje stopy i obejmuje dłoni ramiona na wysokości mięśni naramienr podniesieniu ramion rozluźnia dłonie Pacjent nie może napinać ramion pode noszenia i musi pozwolić im swobodnie zwykłej pozycji. Zabieg należy powtón razy. Zakończenie zabiegu dla pacjenta si< wymaga od terapeuty położenia dłoni ramionach. Terapeuta trzyma palce i razem na zewnętrznej stronie rai wysokości mięśnia naramiennego. Jedn< obiema dłońmi opuszcza ramiona pacjent Ryć. 25. Masowanie ramion

Samodzielne wykonywanie

zabiegów shiatsu \ /

opuszczanie ramion

Celem nimcjM/cgo rn/il/lulu |ol poka/ante dwóch wa/nych lunkc)i, jakie samodzielne stosowanie /ubiorów slnatsu. Ponieważ wymaga to użycia dłoni i należy opanować piawullowr mriody uci skania i>ra/. polo/.enie ws/ystkich wowych punktów na całym ciele. Po pierws/.e, wykorzystanie własnego ciała jak riału ćwiczebnego ułatwia i przyśpiesza c)panowanie podstaw stosowania zabiegi tsu na innych osobach. Po drugie, samodzielne wykonywanie zabiegów na v ciele pomaga zaobserwować, które jego części znajdują się w dobrej kondycji. wymagają uwagi, oraz dowiedzieć się, jak leczyć dolegliwości, zapobiegać ro< chorób, dzięki czemu stanowi program utrzymania dobrego stanu zdrowia.

Szczególnie ważne jest zachęcanie dzieci, nawet najmłodszych, uczeszc/ajm niższych klas szkoły podstawowej, do rozwijania nawyku codziennego inclywidi wykonywania zabiegów shiatsu, ponieważ sprzyja to rozwojowi fizycznemu i i niu siły w okresie intensywnego wzrostu. Prawdopodobnie najważniejszy dli będzie czwarty zabieg na obszarze twarzy. Shiatsu na obszarze ponadoc/nym, i ocznym i na skroniach oraz naciskanie dłonią gałek ocznych usuwa zmec/eni sprzyja ogólnej dobrej kondycji oczu i zapobiega okresowej krótkowzroc/.nośt /abieg na obszarze twarzy wzmacnia dziąsła, zapobiega próchnicy i zapalemo ustnej. Dzieci powinny być zachęcane do poświęcania pięciu minut d/ienm /abiegi. Wszystkie zabiegi shiatsu omówione w poprzednich ro/d/ialach, / wyj /.abiegów na prawym i lewym obszarze międzyłopatkowym, można wykonywaj M

szyjny l: Przedni obszar szyjny lii obs/.ar szyjny to nie tylko część ciała, od / vn a się większość zabiegów shiatsu, ll/c miejsce, w którym znajdują się hiir|s/c punkty tej terapii. Oczywiście t e n wymaga bardzo ostrożnych Należy zawsze zaczynać od lewej l pi/.echodzić do prawej pod koniec Klęcząc na obu kolanach w pozycji konaj ucisk kciukiem. Pierwszy punkt mv w miejscu, w którym tętnica szyjna In rozgałęzia się, tworząc wewnętrzną lt$ii/iii| tętnicę szyjną. Po stronie ll/nei tętnicy szyjnej znajduje się zatoka I p u i i / s. 57), w której można wyczuć Irti iskając lewym kciukiem na ten punkt lii) lewe ramię w bok i połóż lekko lir r/lery palce lewej dłoni na przedniej n (ryć. 2). Punkty ucisku położone są wewnętrznej krawędzi mięśnia i> ohojezykowo-sutkowego, obok gru-n /owego i sięgają obojczyka. Naciskaj

\

Ryć. 1. Punkty ihlatM M obtzane •tyjnyn

tchawica

mięsień mostkowo--

gruczoł

przedni obszar

obojczykowo-sutkowy rdzeń przedłużony

pi /eillu/.onym. Stopniowo /wieks/aj sile uc mia iv unos/.enia głowy do po/.yi/ji pion* następnie odchyl ];\ o 30 stopni ilo t ylu, powinien być skierowany na krawcdi c/as/l 9). Ody zabieg, od pochylenia głowy ilo j do odchylenia jej o 30 stopni w t y ł . po trwać pięć sekund. Należy go powlói/y r a/y.

Ryć, 4. Punkty thiatsu na

szyjny Ryć. 3. Kierunek ucisku na tarczycy obszar szyjny

lylny obs/ar szyjny kręg szyjny mięsień czworoboczny dźwigacz łopatki boczny obszar ~" szyjny mięsień pochyły przełyk tchawica

Ryć. 9. Kierom nantad przedhu

mięsień mos -obojczyków

przysadka kość potylic/ni

mięsień dźwigacz ł

10. Punkty shiatsu na tylnym obszarze szyjnym

kierunek ucisku

Ryć. 5

picrws/y ki\%n »/ id/cń pi/allu/o

powtórz zabieg trzy razy. Ucisk musi być skierowany przez szyję do wyrostków kolczystych kręgów szyjnych (ryć. 3). Skierowanie nacisku na środek szyi blokuje przewód oddechowy i może spowodować kaszel.

rdzeń przedłużony,

Ryć. 11. Kierunek ucisku na tylny obszar szyjny

tylny obszar szyjny

Zabieg 2: Boczny obszar szyjny Boczne obszary szyjne uciska się jednocześnie, złączonymi palcami wskazującymi, środkowymi i serdecznymi obu dłoni. Punkty uciskania położone są na linni biegnącej od punktu położonego bezpośrednio pod wyrostkiem sutkowatym do ramienia (ryć. 4). Wyprostuj ramiona na boki, za pomocą trzech wyżej wskazanych palców naciskaj punkty położone po obu stronach szyi przez trzy sekundy każdy i powtórz zabieg trzy razy (ryć. 5). Ucisk stosowany na boczną część obszaru szyjnego musi być skierowany na odpowiadający mu punkt położony po przeciwnej stronie obszaru szyjnego (ryć. 3 i 6).

Ryć. 6. Kierunek ucisku na boczny obszar szyjny

iwiir/

4: Tylny obszar szyjny

Zabieg 3: Rdzeń przedłużony Punkt ucisku na rdzeń przedłużony położony jest na środku bruzdy szyjnej, między kością potyliczną a pierwszym kręgiem szyjnym (ryć. 7). Umieść kłąb prawego palca środkowego na tym punkcie; następnie połóż kłąb lewego palca środkowego na prawym palcu środkowym.

rdzeń pr bru/da

w którym wykorzystuje się trzy place do unia tr/ech punktów (ryć. 10) położonych >u stronach tylnego obszaru szyjnego, iiy jest do zabiegu 2. Połóż oba palce MC na pierwszych punktach, położonych cdnio na rdzeniu przedłużonym. Palec i środkowy każdej dłoni w naturalny

mi c/wnrohuuwi kierunek nacisku

li|c/.ą się z palcami serdeczn ymi. Ucisk •k terować poziomo względem osi symetrii l wykonywać najpierw na najwyższych .h po obu stronach, a następnie na nlych, położonyc h poniżej tamtych. Ucisk je .się jednocześ nie na prawą i na lewą tylnego obszaru szyi (ryć. 12), przez trzy ly na każdy punkt. Zabieg należy n/yć t r/y razy. Podczas wykonyw ania na t r/cci punkt palec wskazujący ii /naidować się na wvsok
152

Gfowa

jrt 17. Punkty ihiaUu TU obszarze skroniowym

Ryć. 14 -»

Ryć. 18. Zabiec na obrane ikronlowym

Ryć. 13. Linia środkowa głowy

czołowa linia włosów

Ryć. 15. Kierunki uciskania na linii środkowej

czubek głowy oś symetrii

\ Ucisk powin wykonany kątem pros

Ryć. 20. Ucisk dłońmi na ot* skroniowy

Zabieg 1: Linia środkowa Sześć punktów tego obszaru leży na osi symetrii czaszki, od czołowej linii włosów do czubka głowy. Ucisk należy wykonywać palcami wskazującym, środkowym i serdecznym prawej dłoni, na którą trzeba położyć wskazujący, środkowy i serdeczny palec lewej dłoni (ryć. 14). Ucisk na każdy punkt powinien trwać trzy sekundy. Należy uciskać pod kątem prostym sześć punktów położonych na powierzchni głowy (ryć. 15).

Ryć. 16. Zabieg na linii środkowej Ucisk jest skierowany pionowo w dół.

Zabieg 2: Obszar skroniowy Po zakończeniu zabiegu na sześciu p wykorzystanych przy zabiegu l żabie lewej dłoni z palców prawej dłoni i połóż tkie sześć, dotykając opuszkami, na p obszaru skroniowego w następujący trzy palce po lewej, trzy po prawej sześciu punktów osi symetrii (po każdej głowy znajduje się razem osiemnaście tów). Zaczynając od palca wskazuj później środkowym i serdecznym o uciskaj równocześnie dwa rzędy po trzy położone na linii biegnącej od szóstego osi symetrii do linii włosów na skroni 17). Przez cały c/as wykonywania żabi powinien być skierowany pion powiur/chni głowy. Powtórz zabieg na r/edach, po Ir/.y punkty każdy, po obu piątego punktu mi osi symetrii, a/ do

Zabieg 3: Linia środkowa Powtórz zabieg l.

Zabieg 4: Ucisk dłońmi na oba skroniowy

Skierowanymi do góry c/ubkami y.ląc/c ców naciskaj na prawą i lewą stronę ob* niowego (ryć. 15). Odwodząc łokcie uciskaj równomiernie lewą i prawą itr dziesięć sekund (ryć. 19 i 20). W tym r można wykor/ystać ucisk drgający.

Zabieg 2: Obszar nosowy

Twarz Zabieg 1: Oś symetrii obszaru czołowego Wskazującym, środkowym i serdecznym palcem prawej dłoni na dole i palcami lewej dłoni na górze uciskaj trzy punkty na czołowej osi symetrii, biegnącej w górę od punktu położonego bezpośrednio nad mięśniem podłużnym (ryć. 21). Ucisk każdego punktu powinien trwać trzy sekundy, a cały zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 22).

Tr/.y punkly obs/aiu nosowego polo/one jednej i Ir/y po drugiej stronie nosa. Pić znajduje się w wewnętrznym kąciku oka, obok kości nosowej, a trzeci bezpośr przylega do nozdrzy (rysunek 21). wykonuje się na prawy i lewy jednocześnie, za pomocą kłębów p| wskazujących. Kłąb jednego palca jącego kładziemy, dla podparcia, i wskazującym drugiej dłoni. Ucisk na kolejny punkt powinien trwać trzy sekur zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 21

Zabieg 3: Obszar jarzmowy

Ryć. 21. Punkty shiatsu na twarzy

oś symetrii obszaru czołowego obszar nadoczny obszar międzyoczny

Po trzy punkty obszaru jarzmowego pole są na liniach biegnących od nozdrzy do stawy uszu (ryć. 21). Używając palców: jącego, środkowego i serdecznego obu naciskaj jednocześnie, lekko do góry, na i punkt po prawej i lewej stronie twarzy trzy sekundy (ryć. 24). Zabieg należy po\ trzy razy.

Zabieg 4: Obszar nadoczny, oczny i skroniowy; dłońmi na gałki oczne

obszar nosowy

Ryć. 22

Ryć. 23

Za pomocą palców wskazujących, środl i serdecznych obu dłoni naciskaj jednoc obu stron każdy z czterech pu| położonych na obszarze międzyocznym, nająć od wewnętrznego kącika oka i pr2 jąć się w kierunku zewnętrznego kącil Ucisk na każdy punkt powinien tn sekundy, a zabieg należy powtórzyć tr Potem w taki sam sposób uciskaj cztery; obszaru podocznego (ryć. 25 i 26). Nast łokciami przed sobą, kłębami palców Ryć. 24 Ryć. 25

Ryć. 26 Ryć. 27. Punkty shiatsu na obszarze skroniowym >. środkowego i serdecznego t> • •* każdej dłoni, w »v» 11 poziomej, Ryć. 28 naciskaj każdy z trzech punk-łkioniowych położonych na linii biegnącej od tr/.y punkly iiK-tt/.nego kącika oka do podstawy ucha (ryć. F) l U isk na każdy punkt powinien trwać trzy iuiuly, a zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. I) Po zakończeniu zabiegu na skroniach i»/ lekko dłonie na gałkach ocznych, palce | łpi«'\v;me do góry, i naciskaj delikatnie na obie lltt • H/.ne jednocześnie przez dziesięć sekund.

icg 5: Dziąsła rozpoczynamy od dziąseł żuchwowych, a ivpmc przechodzimy do dziąseł szczękowych .">), 'I rży punkty po każdej stronie żuchwy •«M I C są na linii zaczynającej się od osi ttriiii twarzy i biegnącej w kierunku kącika (tyć. 29). Ucisk należy wykonywać 29. Punkty terapii shiatsu na dziąsłach

równocześnie na obie strony twar/.y wskazującym, środkowym i scrdcc/ dłoni. Palec serdeczny dotyka be/p każdego p u n k t u . Ucisk ka/dcgo powinien trwać t r/y sekundy, a /ahii powtórzyć t r/y ra/.y (ryć. 30). Po / niu zabiegu na d/.inslach żuchwowy* w taki sam sposób pr/.cprowad/ić j dziąsłach szczękowych.

Zabieg 6: Mięśnie śmiechowe pn kącikach ust

dziąsła żuchwy

Ryć. 30. Zabieg na

Po trzy punkty shiatsu polo/ono M mięśni policzkowych po obu stronach 31). Za pomocą palców: wska/ującci kowego i serdecznego obu dłoni wykcą czas uciskania lekkie pociągnięcia na l Ucisk na każdy punkt po obu stronne powinien trwać trzy sekundy, /abic powtórzyć trzy razy (ryć. 32).

Ryć. 31. Punkty shiatsu na mięśniach śmiechowych

Ryc.32.ZtUM a»a I,MI.

nii n«Mi n

•HNBDOWjC

dziąsła szczęki

Ryć. 33. Obizar nadiopatkowy

Ryć. 34. Kierunek udaku obszaru nadłopatkowego

Ryć. 36. Obtzar podłopatkowy i lędźwiowy

Ryć. 37

tylna oś symetrii łopatka

boczne punkty szyjne punkt nadłopatkowy

;j

* ,'

/

i /

\\ •

i,

y

— inić :ąta

f^

;rze >ioc

; /

pi lę<

rzebień kości iodrowej piąty kręg lędźwiowy

Ramiona i plecy Zabieg 1: Obszar nadłopatkowy Zabieg na obszarze nadłopatkowym należy zawsze rozpoczynać od lewej strony. Palcami wskazującym, środkowym i serdecznym prawej dłoni należy wykonać ucisk skierowany do środka tułowia na wysokości dołka nadbrzusza, przez pięć sekund (ryć. 33 i 34). Zabieg trzeba powtórzyć trzy razy. Następnie za pomocą palca wskazującego, środkowego i serdecznego lewej dłoni wykonuje się taki sam zabieg na prawym punkcie nadłopatkowym.

Zabieg 2: Obszar podłopatkowy i lędźwiowy Przenieś ręce na stronę pleców i lekko obejmując boki skierowanymi do góry czterema palcami obu dłoni naciskaj obydwoma kciukami jednocześnie punkty tego obszaru (ryć. 36-38). Jest ich dziesięć po każdej stronie. Pierwsze z nich położone są po obu stronach kręgosłupa bezpośrednio przed przeponą. Pozostałe punkty, oddalone od siebie małymi odstępami, sięgają aż do wysokości piątego kręgu Icd/.wiowctfo. Odchylenie lutowia do tvlu

Ryo.lt

krętarz wyrostek kości ogonowej

ibieg 2: Punkt Namikothkgo

e

Niimikoshiego pnlo/ony jest skośnie i/j?leilem pr/.cdnicgo górnego kolca M«'.liowego, okoli) pięciu centymetrów od MVK' lv -łupa, na linii łąc/.;|cej go / kością wą (ryć. 44). Punkt ten znajduje na śred-lin mięśniu pośladkowym, w miejscu .j.iłe/.ienia nerwu pośladkowego. Ucisk na ten link i przechodzi zatem przez górne nerwy iwl.ulkowe i wywiera wpływ na nerw kulszowy. ii-f na tym punkcie wymaga ucisku prawym •\wm kciukiem, skierowanymi na siebie • tu 'legie na takiej samej wysokości, zaś (ale cztery palce muszą spoczywać, dla i n h t / y m a n i a , na przednim górnym kolcu (ryć. 45).

obszar pośladkowy

większy obszar krzyżowy

Ryć. 40. Punkty sMatsu na pośladkach

Zabieg 3: Grzebień biodrowy Punkty położone na grzebieniu biodrowym zaczynają się bezpośrednio obok stawu krzyżowo-biodrowego i biegną wzdłuż zewnętrznie wygiętej linii (ryć. 40). Po każdej stronie jest ich trzy. Zabieg na tych punktach wymaga ułożenia kciuków poziomo na wysokości każdego z nich; ucisk wykonuje się przez trzy sekundy na każdy punkt. Zabieg trzeba powtórzyć trzy razy (ryć. 41). Czterema palcami każdej dłoni należy objąć boczny obszar brzuszny i przesuwać je w dół w miarę uciskania kciukami kolejnych punktów.

Zabieg 4: Obszar krzyżowy Trzy punkty obszaru krzyżowego położone są na pionowej środkowej linii kości krzyżowej (ryć. 40). Każdy punkt naciskamy przez trzy sekundy złączonymi opuszkami obu kciuków. Zabieg trzeba powtórzyć trzy razy (ryć. 42). Należy uważać na to, aby podczas uciskania ostatniego punktu nie naciskać na kość ogonową. Ryć. 43

Ryć. 44. Punkt Namikochkfo punkt

'•• } Av

Zabieg ten można wykonywać w (klęcząc na obu kolanach) albo, jeśli wygodniej, w pozycji stojącej, l 'eisk być skierowany do góry, na wiek s/e \% szowe, musi być głęboki i silny, l sekund, a cały zabieg należy powtór/yć

Zabieg 3: Przedni obszar udow Siedząc z wyprostowanymi noga kolano lekko uniesione, miciśnij o kciukami (prawy pod lewym) picrwtu punkt udowy, poio/ony hc/pofa przedniej części kości uilowei (ryć, podparcia obejmij udo c/lcrcma pul dłoni (ryć. 47). Pr/e/ l r/.y Hckuiuly każdy z dziesięciu punktów polo/onyi

Ryć. 42

Nogi Zabieg na nogach rozpoczynamy^ równoczesnego uciskania put położonych na prawym i lewym posiać następnie przechodzimy do lewej, a pot prawej nogi. Podajemy tu opis zabiegu; dla lewej nogi, ponieważ zabieg dla wykonuje się tak samo.

45

Ryć. 48 49

Zabieg 1: Obszar pośladkowy

Dwie linie, na których położone są po i punkty, biegną od pierwszego krzyżowego wzdłuż mięśnia pśladl wielkiego ukośnie, na zewnątrz, w (k 40) i kończą się w bezpośrednim sąsu większego krę t nr/.a. Do jednoc naciskania punktów na lewym i pośladku u/.ywnmy kciuków. Ucisk na punkt powinien trwać t r/.y sekundy;

biegnącej od tego polo/cnin w Uól kolanowego. Powtór/ /.ahicg lr/,y ni/; i 49).

Ryć. 46. Dzkałtó poaktóf nA pnodiuiD obtufio udowyi

kolce biodrowy pr/eilni goi uy

obs/ar pachwinowy

Ryć. 50. Difedtó punktów na środkowym obtzarze udowym

fałd pośladkowy

m. najdłu/s/y uda (krawiecki)

guz

m. pr/ywodzący długi

grupa mięsni przywodzących

Ryć. 52

Ryć. 58. Diiedoć punktów aa tylnym oboant udowy*

Zabieg 4: Środkowy obszar udowy Zginając kolano na zewnątrz, unieś stopę do położenia pod prawym kolanem. Dziesięć punktów środkowego obszaru udowego znajduje się na linii, która zaczyna się bezpośrednio pod mięśniem łonowym i biegnie do kolana. Ucisk na każdy punkt należy wykonywać przez trzy sekundy w taki sam sposób jak przy zabiegu 3, a cały zabieg trzeba powtórzyć trzy razy (ryć. 5054).

Zabieg 5: Boczny obszar udowy Powróć lewą nogą do pozycji wyjściowej, oprzyj ją na prawym kolanie. Kciukami trzymanymi w taki sposób, aby ich zewnętrzne krawędzie stykały się, i pozostałymi czterema palcami obejmując udo, dla podtrzymania, naciskaj dziesięć bocznych punktów udowych, położonych na linii zaczynającej się bezpośrednio obok wielkiego krętarza, biegnącej wzdłuż uda i prowadzącej do stawu kolanowego (ryć. 55). Ucisk na każdy punkt powinien trwać trzy sekundy, a cały /abicg należy powtór/.yć trzy

Ryć. 59

Ryć. 55. Dziesięć punktów na obszarze udowym

ig 6: Tylny obszar udowy / d/iesięciu punktów tylnego obszaru położony jest na fałdzie pośladkowej |u/om kulszowym, pozostałe zaś leżą na bio^uącej w dół w kierunku dołu pod-Na pierwszych punktach łatwiej oprowadzić zabieg w pozycji stojącej. ni wskazującym, środkowym i serdecznym łoni naciskaj te punkty jednocześnie li/y sekundy i powtórz zabieg trzy razy. Po /oniu /abiegu usiądź na podłodze z noga-towanymi przed sobą. Podnieś wysoko ki>la i to. Połóż kłęby palców: wskazującego, imx«go i serdecznego (dotykając tylko mi) na drugim z dziesięciu punktów tyl-obs/.aru udowego. Dla podtrzymania iij udo kciukami. Przez trzy sekundy «| każdy punkt od drugiego do dziesiątego l
•

«MłK«J

MIMiMU

IHi WW

podkolanowym i tylnym obszarze podudzia

dół podkolanowy

tylny obszar podudzia

Ryć. 67 Zabieg 9: Tylny obszar podudzia

Ryć. 60 Ryć. 62. Punkty shiatsu na dole podkolanowym

Zabieg 7: Obszar rzepki Podnieś lekko lewe kolano. Opuszkami obu kciuków naciskaj przez trzy sekundy każdy z trzech punktów położonych nad kolanem (ryć. 62). Powtórz zabieg trzy razy. Za każdym razem zaczynaj od zewnętrznego punktu i przesuwaj się do wewnątrz. Dla podtrzymania chwyć kolano czterema palcami jednej i drugiej ręki.

Pierwszy z ośmiu punktów tylnego podudzia położony jest be/pośrednio pot klykieĆ unktem p?szczeh P leżącym pod dołem podkol (ryć. 66). Pozostałe siedem punktów poi jest na linii biegnącej od picrws/.cgo w dół głowa kości przez środek mięśnia br/.uchatcgo ścięgna strzałkowej Achillesa. Palcem wskazujący i kowym i serdecznym obu dłoni wykonaj te punkty tak jak w pr/ypiitlku do kolanowego. Ucisk na ka/dy punki \ trwać trzy sekundy, a /abieg nalc/y powlri razy (ryć. 67). Ryć. 69

Zabieg 8: Dół podkolanowy Trzymając kciuki po obu stronach stawu kolanowego, naciskaj opuszkami palców: wskazującego, środkowego i serdecznego obu dłoni na pierwszy, drugi i ostatni z trzech punktów (ryć. 66), przesuwając się przez dół podkolanowy od strony zewnętrznej do wewnętrznej. Naciskaj każdy punkt przez trzy sekundy i powtórz zabieg trzy razy (ryć. 65). Ryć. 63

Ryć. 70

Zabieg 10: Boczny obszar podudzi Ryć. 64

Zabieg na bocznym obs/ar/e podudzia zgięcia lewego kolana do wewnutr/ tuk, J noga spoczywała na prawej. Picrwn/y / punktów bocznego obs/aru podud/.ia p jest bezpośrednio pod bocznym kłykcie goleniowej (ryć. 68). Naciskaj go pr? sekund mocno, trzymając jeden kciuk na a czterema palcami każdej dłoni, dla pod nią, chwyć nogę (ryć. 69). Powtórz zabieg r stałych pięciu punktach, położonych kością goleniową a strzałkową. Ucisk ni

Zabieg 11: Obszar stepu Unosząc lewe kolano i przyciągając stopę do tułowia wykonaj zabieg na trzech punktach obszaru stepu - od kostki bocznej do środkowej (ryć. 71). Cztery palce obu dłoni powinny dla podtrzymania obejmować kostkę, a stykające się czubkami kciuki przez trzy sekundy uciskać każdy punkt. Zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 72 -74). Ryć. 72

Zabieg 12: Obszar grzbietu stopy (międzykostny obszar śródstopia)

kostka pr/yxr<xlkowa

Ryć. 71. Punkty shiatsu na obszarze stepu, grzbietu stopy i na obszarze palców

Ryć. 75

Po wykonaniu zabiegu 11 naciśnij złożonymi kciukami obszar śródstopia, zaczynając od przerwy między podstawami pierwszego i drugiego palca stopy, przez trzy sekundy każdy z czterech punktów położonych na obszarze grzbietowym u podstawy palców. Następnie naciskaj po/ostałc trzy rzędy punktów, po i i,,:., L-

Zabieg 13: Obszar palców ob»/4lt Ml?pil

.nil

/giną jąć nogę w kostce do góry i t r/y lewą dłonią, kciukiem i c/.ubkicm paleń jącego prawej dłoni naciskaj obu/ar gr i podeszwowy trzech punktów polo/.r bliższym, środkowym i dals/.ym każdego palca stopy, poświęcając l r/y na każdy punkt (ryć. 71 i 76). Chwytając wysokości paliczka dalszego pociągnij je uciskania do góry. /abieg należy wykni

Zabieg 14: Obszar podeszwy Zegnij lewe kolano na zewnąlr/ i podeszwę lewej stopy do góry. C/.lcrj obszaru stopy położone są nieco drugiego i trzeciego palca. Drug położony jest bezpośrednio pod picrwtty. ci na łuku, a czwarty na środku pi^ty < Obejmując czterema palcami gr/.bic naciskaj kciukami /łożonymi lub Myknji zewnętrznymi krawędziami kn/dy pun trzy sekundy i powlór/. zabieg It/y m*y, zabieg używając /łożonych kciuków do l uciskania trzeciego punktu l rży racy sekund (ryć. 81).

Zabieg 3: Dół łokciowy

Ramiona Podobnie jak w przypadku zabiegu dla nóg, poniższe objaśnienia dotyczą tylko lewego ramienia. Zabieg dla prawego ramienia wykonuje się tak samo.

Ryć. 82. Punkty shiatsu na środkowym obszarze ramienia

Punkt y nalc/.a.cc do obs/.nru dołu lok (ryć. X6) polo/one si» na linii biegnącej wewnc.tr/nej strony (po stronic miilcg< do zewnętrznej (po stronic kciuka). Ot ramię c/tcrcma palcami prawej dl kciukiem, skierowanym c/ubkicm tl naciskaj każdy z tych punktów pr; sekundy i powtórz zabieg tr/.y r u/y (ryć

Ryć. 86. Punkty shiatau na dole łokciowym, środkowym obszarze przedramienia oraz na dłoni i palcach

Zabieg 1: Obszar pachowy Wyciągnij lewe ramię w bok, dłonią do góry. Połóż palce: wskazujący, środkowy i serdeczny prawej dłoni pod pachą (ryć. 82), kciuk na bruździe naramienno-piersiowej. Naciskaj punkt opuszkami palców przez pięć sekund i powtórz zabieg trzy razy; ucisk powinien być skierowany na obszar ponadłopatkowy (ryć. 83).

Zabieg 2: Środkowy obszar ramienia Sześć punktów środkowego obszaru ramienia położonych jest na linii prostej prowadzącej od pachy do dołu łokciowego. Obejmując ramię czterema palcami prawej dłoni, jej kciukiem, zwróconym czubkiem w kierunku pachy, naciskaj każdy z sześciu punktów (ryć. 82) przez trzy sekundy i powtórz cały zabieg trzy razy (ryć. 84 i 85).

1

2

3

4

5

6

oś symetrii ctrona promieniowa

środkowy obszar przedramienia

obszar paców

Ryć. 84

Ryć. 17

Zabieg 4: Środkowy obszar przedramienia

Dwadzieścia cztery punkty należące do obszaru ręki położone są w ośmiu rzędach, po trzy w każdym, biegnąc strony łokciowej (po stronie małego pal( strony promieniowej (po stronie kciuka), pionowe znajdują się bezpośrednio pod punktami bruzdy łokciowej (ryć. 86). kciukiem, skierowanym czubkiem do naciskaj każdy punkt przez trzy sekundy, ten można wykonać tylko jeden raz (ryć.

Zabieg 5: Bruzda miedzy mięśniem j naramiennym a

Trzy punkty leżące na tej bruździe znajc na linii biegnącej nieco ukośnie Ryć. 92

pjimiinc c/terema palcami prawej dłoni ią c/.ęść ramienia, jej kciukiem, Mwanym ukośnie do góry, naciskaj każdy ikt pi/.e/ tr/y sekundy. Powtór/ /abieg tr/y (tu. 95).

5g 6: Boczny obszar ramienia M«H

ramię tak, aby wewnętrzna część dłoni •wala się w górze. Sześć punktów uh do tego obszaru położonych jest na lm>'.n;icej wzdłuż środka mięśnia naramien-' u i wyrostka obojczykowego łopatki do hi łokciowego (ryć. 96). Zaciskając dla li/vmania kciuk wokół wewnętrznej części p n i a , naciskaj każdy punkt przez trzy f»«lv prawym palcem wskazującym, środ-i serdecznym. Powtórz zabieg trzy razy.

Ryć. 96. Punkty shiatau na bocznym obszarze ramienia i grzbietowy! obszarze palców wy i osiek burko łopatki boc/.ny obii/ju ramienia

Ryć. 97. Punkty boomyi mdra lrebi«

7: Boczny obszar przedramienia •iii!

Ryć. 94

jednoczesnego uginania czterech pal-fau ważyć można ruch wspólnego zginacza położonego obok łokcia. Miejsce, w 11 następuje ten ruch, stanowi pierwszy i u punktów położonych na linii biegnącej rstka do bocznego obszaru przed-/abieg na tych punktach wymaga kcia i przywiedzenia przedramienia k lalkę piersiową. Kciukiem prawej dłoni, m w stronę łokcia, naciśnij pierwszy IWostałe cztery palce prawej dłoni, dla 3 niania, obejmują ramię. Naciskaj każdy pi/c/. tr/y sekundy i powtórz zabieg trzy X i 99). Ryć. 98

l j> obs/ar gr/.bictu palców boczny obs/ar przedramienia obszar grzbietu ręki

Ryć, 99

Ryć. 100

Zabieg 8: Obszar grzbietu ręki Punkty na grzbiecie ręki polo/one są m kośćmi wzdłuż c/terech linii, po trzy pun każdym rzędzie, biegnących od nadgarst podstawy palców (ryć. 97). Prawym kciu zwróconym w stronę nadgarstka, nacisk kolei przez trzy sekundy każdy z pu zaczynając od strony kciuka. Dla podtrzy chwyć lewą dłoń czterema palcami prawej (ryć. 100).

bieg 11: Rozciąganie ramienia / prawy kc i u k na środku lewej dłoni i obejn./ostalymi c/lerema palcami gr/.biet lewej MU h itlnicś prawą rękę na wysokość ramienia .i^.nij do przodu lewą dłonią (ryć. 105). 1 1 1 /.ciąga nie ręki należy wykonywać prze/ i powtórzyć trzy razy.

tka piersiowa 1: Obszar międzyżebrowy

Ryć. 101. Punkty shiatsu na obszarze palców

Ryć. 102

Zabieg 9: Obszar palców Ryć. 104

Istnieją trzy punkty nacisku na położone na linii biegnącej od dal bliższego paliczka. Kciukiem i palcem cym prawej dłoni jednocześnie nacisk punkt na obszarze grzbietowym i dł lewego kciuka przez trzy sekundy, lekko palce podczas uciskania punktu szym paliczku. Następnie uciskaj prą' stronę każdego punktu w taki sam s zakończeniu zabiegu kciuka uciskaj cz ty na pozostałych palcach w taki sami (ryć. 102 i 103).

Ryć. 105. Rozdąfanie rmmtaii

•\> u-n pr/eznaczony jest dla mięśnia pier-pi większego oraz wewnętrznych i ze-i|i/tivch mięśni międzyżebrowych. Naciśnij cm wskazującym, środkowym i serdecznym u i i bezpośrednie okolice bocznych n / o n u mostka. Każdy palec powinien l«l.>w;ić się między dwoma żebrami. i«i.ii',i|i|c ramiona na boki naciskaj jed-4-sMukażdy z czterech punktów l/s Abrowych po prawej i lewej stronie ciała. /.cść poziomych rzędów takich punktów i stronie. Najpierw naciska się wyższe i/vil y. a następnie trzy niższe. Ucisk inu-n l rwać trzy sekundy, a zabieg należy i A r tylko jeden raz. Ucisk wykonuje się z tnt p. vi;|gnięciem do tyłu (ryć. 107 i 108).

Ryć. 106. Punkty shiatiu na obtzarze pieiiiowyni trzon mostka

Ryć. 107

Zabieg 10: Obszar dłoni Na osi symetrii dłoni położone są tr: pierwszy na największym kłębie dłoni środku dłoni, a t r/cci u podstawy pi kowcgo (ryć. 86). Obejmij grzbiet czterema palcami, a prawym kciukiem im minklv nrxe/ ir/v sekund v każdy. wyrostek iniee/ykowitty

Ryć. 108

172

Zabieg 2: Obszar mostkowy

Ryo.109

Pięć punktów mostkowych polożonych jest na linii zaczynającej się na czubku mostka -rękojeści - i ciągnącej się do wyrostka mieczykowatego (ryć. 106). Za pomocą palców: wskazującego, środkowego i serdecznego obu dłoni, złączonych czubkami, naciskaj lekko każdy punkt przez trzy sekundy (ryć. 109). Zabieg należy wykonać tylko jeden raz. Pamiętaj, aby nie naciskać bezpośrednio na wyrostek mieczykowaty.

•ur| stronie br/.ucha, pr/.ecina go i biegnie w > lego lewej stronie (ryć. 112). Ucisk należy I.MI .u' obiema dłońmi, prawa pod lewą, /n.uv.ając tr/y sekundy na każdy punkt, ti/.eba powtórzyć trzy razy. Punkt l leży lildkiem, punkt 2 nad jelitem cienkim, ł nad pęcherzem moczowym, punkt 4 om ślepym, punkt 5 nad wątrobą, punkt śledzioną, punkt 7 nad okrężnicą j'u|.| c;i, punkt 8 nad okrężnicą esowatą i n k t l ) nad prostnicą. Przed wykonaniem ucisku wciągnij głęboko powietrze, •pnie stopniowo zwiększaj nacisk, się zsynchronizować ucisk z wydy-powietrza (ryć. 113-117). Kiedy ustąpi ć w okolicach brzucha, można uciskać nu- punkty za pomocą palca wskazującego, i serdecznego obydwu dłoni.

Zabieg 3: Okrężny, zmienny ucisk dłonią na obszar piersiowy Trzymając palce skierowane na trzon mostka, połóż dłonie na lewym i prawym obszarze piersiowym i odciągnij łokcie na boki. Zastosuj rotacyjny ucisk dłońmi przez pięć sekund (ryć. 110). Po powrocie ramion do pozycji wyjściowej pod koniec zabiegu zwróć palce w kierunku przepony i przejedź nimi szybko w dół klatki piersiowej (ryć. 111). Powtórz zabieg dwa razy. Zsynchronizuj energiczne wydechy z ruchami w dół.

Ryć. 111. Ucisk dłońmi w dół

Ryć. 110. Okrężne ruchy dłonią

Ryć. 112. Dziewięć punktów serii ucisków dłonią

Brzuch Poniższe zabiegi można wykonywać w pozycji siedzącej lub leżąc na wznak.

Zabiegi: Seria ucisków dłonią Pierwszy punkt tej serii położony jest nad przeponą, na dołku nadbrzusza. Drugi, trzeci, czwarty, piąty, szósty, siódmy, ósmy

Ryć. 113

174

Zabieg 2: Obszar jelita cienkiego Punkty uciskane podc/as tego /abiegu poło/one są na okręgu, którego środek stanowi pępek. Pierwszy leży po prawej stronie, ukośnie pod pępkiem, a pozostałe zataczają koło zgodnie z ruchem wskazówek zegara (ryć. 118). Ucisk należy wykonać palcami: wskazującym, środkowym i serdecznym obu dłoni, poświęcając trzy sekundy na każdy punkt. Zabieg trzeba powtórzyć trzy razy.

Ryć. 118. Punkty ihłatiu nad Jelitem cienkim

20

X

•

4

Zabieg 3: Obszar okreżnicy zstępującej i okreżnicy wstępującej Połóż prawą dłoń na pępku prostopadle do boku, tak aby złączone palce znajdowały się bezpośrednio nad okrężnicą zstępującą. Lewą dłoń, skierowaną w przeciwnym kierunku, połóż na grzbiecie prawej ręki. Kłąb prawej dłoni przesuń po okreżnicy zstępującej w kierunku pępka. Potem rozluźnij mięśnie i korpusem dłoni naciśnij okrężnicę wstępującą w kierunku pępka (ryć. 119). Powtórz ciągnięcie i naciskanie dziesięć razy. Następnie, pozostawiając dłonie w takiej samej pozycji i przyciskając je tak, aby się nie ześlizgnęły, wykonaj dziesięć okrężnych ruchów rotacyjnych (ryć. 120). Na zakończenie zabiegu przez dziesięć sekund wykonuj głębokie ruchy drgające (ryć. 121).

Ryć. 119. Falujący ucisk dłonią

Leczenie określonych Ryć. 120. Okrężny ucisk dłonią

przypadków patologicznych Ryć. 121. Drgający ucisk dłc

Opis terapii określonych stanów patologic/.nych /aklada opiniowanie potUln technik shiatsu. S/c/.ególy technic/ne terapii podane /.ostały w popr ro/d/iatach.

kład krążenia Dolegliwości sercowe bolesna. Zespół chorobowy charak-r/u|ijcy się napadowymi bólami zamostkowypioinieniującymi ku górze i do lewego tinna. Najczęstszą przyczyną dusznicy »m'l jest zwężenie naczyń wieńcowych, występuje pod wpływem niedotlenienia
shiatsu u której podejrzewa się nieregularności serca, powinna przejść terapię metodą iii, ale przede wszystkim musi unikać sub-|i pobudzających, takich jak kawa, tytoń i ol, dokładnie uregulować swoją codzienną l rtarać się utrzymać ciało w dobrej konctycji. (, Pacjent kładzie się na prawym boku, a tera-N wykonuje zabieg shiatsu na czterech punk-pr/cdniego obszaru szyjnego (zabieg zapo-lacy gwałtownej akcji serca i wzrostowi ), następnie na obszar/c nadtopatkowym ;iu punktach na lewej c/cści obszaru

Ryć. l

Ryć. 3. Obizar międzytopttkow;

środkowy środkowy obszar obszar przedramienia ramienia Ryć. 4. Powierzchnia iródramienia obszar palca serdecznej

sztywność mięśni głębokich znajdujących się między drugim a piątym punktem obszaru międzyłopatkowego (ryć. 3). Terapeuta musi usunąć to napięcie. 2. Pacjent pozostaje w pozycji leżącej na prawym boku, terapeuta unosi jego lewe ramię nad głowę i delikatnie wykonuje zabieg na trzech punktach położonych na bruździe między mięśniem dwugłowym ramienia a mięśniem piersiowym, sześciu punktach na środkowym obszarze ramienia położonych na linii od pachy do stawu łokciowego, ośmiu punktach na łokciowej części przedramienia oraz na czterech punktach na powierzchni grzbietowej Ryc.7

między mieniem a a Ryć. 5. Bru piersiowym, ot bruzdy piersiowej i nadt lewa strona obs/.aru piersiowego

*vwnvtr/.nej małego i scrdcc/ncgo palca (ryć. 6). niivpnie tr/.ymając lewą dłonią wyprostowane m iv pacjenta za nadgarstek pociąga prawą mą /.a c/ubek małego palca pacjenta i potrząsa mu-nicm pacjenta (ryć. 7 i 8). V Pacjent spoczywa w pozycji na wznak, tera-ui.i wykonuje zabieg na czterech punktach >:<> i prawego obszaru nad- i podocznego jed-iH/iśnie. Stosuje lekkie uciski dłonią przez nieć sekund oraz uciska dwa lub trzy razy na k i oc/ne. Zabieg ten reguluje tętno poprzez id/nn ic odruchu Aschnera, inaczej zwanego tu hcm oczno-sercowym. 4 Terapeuta wykonuje zabieg na czterech nk t ach na obszarze międzyżebrowym lewego uwego obszaru piersiowego (ryć. 5). Specjalnej g i wymaga zabieg na lewym obszarze pier-yt u , który ma na celu rozluźnienie mięśnia •••owego i mięśni międzyżebrowych. Następnie |x-uta wykonuje zabieg na trzonie mostka. i)c okrężny ucisk dłońmi na obszar piersiowy i/cnia w dół przez obszar piersiowy.

Nadciśnienie tętnicze

i, w którym górne ciśnienie krwi (przy skurm sercu) przekracza 160 mmHg, a dolne me (kiedy serce jest rozszerzone) 95 mmHg, IM się za nadciśnienie. Istnieją dwa rodzaje lśnienia: nadciśnienie pierwotne, któremu nie /ys/.ą żadne objawy patologiczne i które jest liym stopniu zależne od czynników dzienydi. oraz nadciśnienie wtórne, które może •powodowane chorobami nerek, gruczołów 'li/nego wydzielania, chorobą Basedowa Innymi czynnikami. Nazwy „nadciśnienie" MV na oznaczenie nadciśnienia pierwotIpoiiY.ywc nadciśnienie może być przyczyną ilości, zawrotów głowy, szumu w uszach, uności, sztywności ramion, obstrukcji, braku •wagi emocjonalnej, nerwowości i stałego il/cnia. Może doprowadzić do wylewu krwi . Osoby nadwrażliwe i spięte są bardziej •w mi lv chorobę. Ponieważ mózg /.używa 20 ii całego tlenu wykorzystywanego przez

twardnieją i stają *i« lamliw* rtktt| emocjonalne może ipowodowiś p wzrost ciśnienia krwi, WtaHM l naczynie krwionośne pfkl, 00 H^|l pośrednią przyc/yną wytaw kroi 401 W regionach Japonii, w klóryd stałym składnikiem diety i gd/Jo ipc duże ilości słonych potraw, odn* najwyższe wskaźniki /nchorOM nadciśnienie. Sód zawarty w loli napięcie mięśni gładkich ścian krwionośnych, powodując skurc/cn podnosi ciśnienie krwi. Nadmierne ryżu prowadzi do nagromadzenia conych kwasów tłuszczowych w orj co z kolei jest przyczyną wapnienii krwionośnych. Umiar w korzył takich pokarmów leży u podstaw gania tej chorobie. Nadciśnienie jest poważną c która powoduje wiele komplikacji gicznych. Obciąża ono serce i prowadź przerostu (hipertrofii) oraz wywot

1X0

liu-j-u) lud/ie, któr/.y cierpią, na tę dolegliwość, s/.l regularnie poddawać się dokładnemu i'tamowi terapii.

trmpia shiatsu śnienie wymaga terapii całego ciała, ale 1 powinien koncentrować się na obszarze f«l/vlopatkowym (związanym z organami iM\vhania), obszarze podłopatkowym iwym), na zakończeniach rąk i nóg oraz IM/uchu. 'a c jen l spoczywa na lewym boku, tera-1,1 naciska lekko, wolno cały obszar szyjny, /s n a j ąć od jego przedniej części. .' Następnie naciska pięć lub sześć razy p u n k tó w położonych na obszarze liultopatkowym i międzyłopatkowym, a irni dziesięć punktów począwszy od piątego <»łKAir/c międzyłopatkowym poprzez obszar łopatkowy aż do lędźwiowego. Z kolei .nituje uciski jedną dłonią przez pięć sekund ' z czterech punktów pokazanych na l u k u K) i powtarza zabieg pięć lub sześć Na koniec wykonuje ruchy drgające, lic wyżny jest ucisk dłonią na trzeci kt na lewym obszarze nerkowym. Parjenl kładzie się na brzuchu, a terapeuiVlu/nia prawy i lewy obszar międzyłopatkowy. vpnic ostrożnie naciska kciukami na prawy o l is/.a r nerkowy jednocześnie (ryć. 11). i|c palce obu dłoni uciska każdy punkt pięć sekund podstawami dłoni. Powtarza g pięć lub sześć razy (ryć. 13 i 14). Na ii•/lenie stosuje ucisk drgający.

Ryć. 10. Punkty uciskania lewego obszaru nerkowego przy pozycji na lewym boku

Ryć. 15. Rozciąganie nogi

Nadciśnienie mo/e być pr/.yc/yn nienia tętnic/.ek nerkowych, co /. kolei dopływ krwi do nerek i upośled/a ich / wydalnicze oraz powoduje obr/ęk, ma na celu przywrócenie nori funkcjonowania nerek. 4. Terapeuta wykonuje /.abicg mij| tylnych powierzchniach nóg, pode/im pacjent spoczywa na brzuchu, a iniHlcp pacjentowi przyjąć pozycję na w/,n naciskać przednie powier/.chnie i dokładnym zabiegu po obu stron zakończenie rozciąga nogi, jak pole H rysunku 15. 5. Pacjent leży na wznak. Terapcutu zakończenia obu rąk, a następnie ramiona (ryć. 16). 6. Po lekkim zabiegu na nhs/jir/c stosuje powolny, delikatny ucisk oczne. 7. Po dokładnym /ahicgu im o sio wy m terapeuta /ac/yiut ucisk dłonią. 8. Po dokładnym /abiegu na o brzucha terapeuta koncentruje lif M d brzusza oraz na prawym i lewym NWWf obszarze żebrowym (ryć. 17). Pltbudt wienia i zapobieganie obfttrukcji ostrożnego zabiegu na okrę/nicy oiowi 9. Na zakończenie pacjent ponowił muje pozycję na brzuchu, a terapeuta i łatwo napinającą się przeponę, stonuj dłonią na prawy i lewy boczny obs/ar (ryć. 18).

Ryć. 17. Obszar brzuszny / ilolny /.u /ebrowy

bruzda nadbrzuszna lewy dolny obszar żebrowy

Ryć. 16. Rozciąganie ręki

obszar okrę/nicy esowatcj

Ryć. 18. Ucisk dłońmi na pmpoaj przy pozycji na brzuchu

1H2

3. Stwardnienie tętnic

Ryć. 19

we w net n s/yjna

pierwszy W procesie starzenia się ciało człowieka zwykle punkt S2 przechodzi zmiany prowadzące do stanu pierwszy zwanego stwardnieniem tętnic. Jest on też ściśle punkt są związany z chorobami serca i nadciśnieniem. Bardzo elastyczne i kurczliwe tętnice zbudowane są z trzech warstw: błony wewnętrznej, błony środkowej i błony zewnętrznej, czyli przydanki. Stwardnienie może nastąpić w każdej z trzech warstw tętnicy. Nagromadzenie tłuszczów na ściankach warstwy wewnętrznej może stopniowo zewnętrzna tętnica doprowadzić do niedrożności tętnicy i szyjna rdzeń pr uniemożliwić przepływ krwi. Dotyczy to pierwszy | najczęściej dużych tętnic, takich jak aorta, punkt S2 naczynia wieńcowe, tętnice mózgowe i tętnice wyrostek nóg. tętnica Stwardnienie warstwy środkowej następuje wspólna tętnica szyjna w średnich tętnicach mięśniowych, takich jak tętnice udowe, podkolanowe, piszczelowe i promieniowe, kiedy na ich ściankach odkłada się wapń. Stan ten spotyka się zwykle u osób starszych. Stwardnienie warstwy zewnętrznej następuje w tętniczkach. W mózgu i nerkach warstwa zewnętrzna tętnic twardnieje i rozrasta się, tamując wewnętrzne krążenie. Stan ten związany jest z nadciśnieniem. Używa się ogólnie terminu „stwardnienie tętnic", jednak istnieje wiele rodzajów tej choroby, różniących się od siebie w zależności od części tętnicy dotkniętej zmianą patologiczną, jak i stanu organizmu danej osoby. Choroba ta punkt bocznego obszaru szyjnego, występuje nie tylko u osób w zaawansowanym rdzenia przedłużonego oraz pierwszy pi wieku, ale także u młodych. Najlepszym nego obszaru szyjnego w podanej (ryć. sposobem zapobiegania stwardnieniu tętnic jest 19). Tylny obszar szyjny powił stała świadomość stanu, w jakim znajduje się szczególnie dokładnie potraktowany, organizm, i stosowanie programu terapeutypomaga to w zwalczaniu otyłości (ryć. cznego. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na 2. Pacjent leży w pozycji na ilość spożywanego cholesterolu. Należy Terapeuta uciska dłonią i kciukiem prowadzić uregulowany tryb życia, unikać tytonerkowy (ryć. 21 i 22). niu, który sprzyja rozwojowi stwardnienia tętnic, a 3. Następnie uciska nogi i stopy najlepiej porzucić go całkowicie następującej kolejności: tylny obszar! dół podkolanowy, podeszwa. Terapia shiatsu 4. Teraz poddaje zabiegowi rami$ l Pncicnt nrwhicra no/vcic seiia fklcka na do dotu łokciowego, stawy nadgf -śródreczne i palce. 5. Pacjent nadal spoczywa w tal po/ycji. Terapeuta naciska obszi

winowy, udowy.

nr/cdm

obs/ar

Ryć. 21. Obszar szyjny i nerkow y rdzeń przedłużony tylny obszar szyjny obszar nerkowy

|e u r opatia

liż połowy ciała polowy ciała występuje zwykle na skutek ii krwi do mózgu, spowodowanego •linieniem mózgowych naczyń krwionośnych, pykają pod wpływem napięcia emocjonalSi an ten zwany jest także paraliżem riowym, a objawia się stopniowo po litniu przez pacjenta przytomności po unieruchomieniem połowy ciała przeciw-Uo półkuli mózgowej, w której nastąpi! krwi. Skutki zaczynają być widoczne na ści twarzy, na której

paraliż mięśni kowych, nosowych i ustnych utrudnia

lic. Na skutek skurczu mięśnia pier-

Ryc.22f Ryć. 23. Obtzmr brzuszny

skurczu (zginają się i odwracają na zcv Staw biodrowy ulega zwichnięciu, n łydkowy jest zwiotczały i rozciiignięl) zostaje skręcona w stawie ikci (szpotawa), a wyciągnięte palce twora piętowokońską. Objaw ten zwany joi czem Wernicke'a-Manna (ryć. 24). Sfcj* zmusza pacjenta do wyginania chorej i łuk podczas chodzenia. Bardzo trud przywrócić sprawność u osoby dol ciężkim przypadkiem skurczu Won Manna. Natychmiast po odzyttknnit pacjenta przytomności powinno lię

IH4

Terapia shiatsu

Ryć. 24. Hemiplegia - skurcz Wernicke'a-Manna

1. Terapeuta klad/ie pacjenta w po/,ycji na i n;iwrt wznak i wolno rozpoczyna zabieg na mięśniu piersiowym większym, bruździe naramienno-piersiowej i mięśniu naramiennym (ryć. 25), aby przywodzenie zapobiec przywiedzeniu stawu ramiennego (ryć. 26). 2. Następnie terapeuta wykonuje stały ucisk z lekkim pociągnięciem w kierunku palców dłoni na odwodzenie następujących częściach kończyny górnej: mięśniu trójgłowym ramienia, mięśniu łokciowym, mięśniu odwracającym przedramienia, grupie mięśni prostowanie stopa pil prostujących, na nadgarstku i stawach międzypalszpotawtj cowych, aż do końca palców (ryć. 27 i 28). (piętonć 3. W celu zapobieżenia zwichnięciu stawu stopa piętowobiodrowego terapeuta ostrożnie rozluźnia grupę końska (piętonóg koński) mięśni przywodzących na środkowym obszarze udowym. zabiegi shiatsu na dotkniętych pj 4. Kładąc pacjenta na brzuchu terapeuta częściach ciała. Aby zapobiec skurczowi! wykonuje zabieg na mięśniu zginaczu na tylnym podczas snu, sparaliżowane części ciała] obszarze udowym, aby zapobiec rozciągnięciu owijać ręcznikami lub kawałkami koca. stawu kolanowego (ryć. 30). Chorzy dotknięci jednostronnym ciała, 5. Pacjent zostaje przywrócony do pozycji na którzy dużo czasu spędzają wj podatni wznak i terapeuta rozluźnia przedni mięsień są na odleżyny, zwłaszcza \ krzyżowej, piszczelowy oraz zespół mięśni strzałkowych, okolicy wielkiego krętai biodrowego, aby zapobiec odgięciu stopy i piętonogowi rozwyrostków kręgosłupa i Ponieważ bieżnemu. Poddaje stopę ćwiczeniom odchylająskurcz mięśni usuwa tłuszcz podskórnej, cym ją w kierunku grzbietowym, aby rozciągnąć działanie potu w fałdach czas leżenia w mięśnie okolic stopy i w ten sposób zapobiec łóżku jest przyczyną skóry w tych piętonogowi końskiemu (ryć. 31). Nie wolno miejscach. Zapobiej dolegliwości zapomnieć o ćwiczeniu polegającym na odchylaniu polega na wycieraniu szybko, jak to stopy w kierunku podeszwy. tylko możliwe. NaU często 6. Kolejny zabieg, na obszarze brzucha, ma przewlekać i wygładzać pod zmieniać zapobiec obstrukcji, która często towarzyszy położenie ciała chorego. Ryć. 26 temu stanowi (ryć. 33). Po zakończeniu zabiegów pacjent powinien zostać pouczony, jak za pomocą dłoni i palców czynnej strony ciała wykonywać samodzielnie Ryć. 25. Mięsień naramienny, bruzda naramienno-piersiowa i obszar piersiowy

bruzda naramienno- obszar m. naramienny -piersiowa piersiowy t

27. Boczna powierzchnia ramienia

Ryć. 28

Ucisk należy skierować na obie strony zespołu mięśni zginających wzdłuż punktów położonych na ramenu.

Ryć. 30. Tylny obszar uda iA należy skierować na strony podstawowych iktów położonych na obszarze udowym.

Ryc. 31. Przednia powierzchnia nogi

Ucisk należy skierować na obie strony podstawowych punktów na przednim obszarze goleniowym i zespole mięśni strzałkowych.

obszar stepu obs/.nr gr/bictowy

Odginanie musi był tt pełne, jak to tylko m<

Ryć. 33. ObMU okutał

na osi ItyineUil głowy

2. Bezsenność Wśród przyczyn przedłużającej się niezdolności do spania wymienić należy zmartwienia i stres, zapalenie mózgu, nadwrażliwość nerwową i stwardnienie naczyń krwionośnych. Zwykle niepokojenie się niezdolnością do zaśnięcia pogorszą ten stan, lecz nie jest to wystarczający powód do sięgania po środki nasenne. pierwszy przedni punkt szyjny

Ryć. 35 obszar potyliczny rdzeń przedłużony tylny obszar szyjny obszar nadłopatkowy

Terapia shiatsu Ludzie cierpiący na bezsenność odczuwają sztywność w okolicach brzucha i na obszarze szyjnym. Dlatego terapeuta powinien skoncentrować się na tych częściach ciała. 1. Pacjent przyjmuje pozycję seiza. Terapeuta wykonuje zabieg na pierwszym punkcie przedniego obszaru szyjnego (ryć. 34), a następnie na punktach całego przedniego obszaru szyjnego, bocznego obszaru szyjnego, obszaru rdzenia przedłużonego i tylnego obszaru szyjnego (ryć. 36 i 37). Zabieg ten przyśpiesza krążenie krwi w tętnicach i żyłach, wpływa na lepsze utlenienie tkanek mózgowych. 2. Ostrożny zabieg należy wykonać na obszarze potylicznym, nadłopatkowym, grzbietowym i wszystkich częściach kończyn górnych i dolnych. Następnie na sześciu punktach osi symetrii głowy, stosując wstrzymywany, drgający ucisk (ryć. 38). Stosuje się także ucisk dłonią na gałki oczne. Każdy punkt uciska się przez dziesięć sekund.

Nerwice

Ryć. 39

nerwicowe i nerwice objawiają się przez M.ihilność umysłową, zmienność nastrojów, /ilolność do koncentracji, niezdolność do 'm u-nią i działania oraz wieloma innymi zmiaiitn patologicznymi, które występują u ludzi w 'nvm wieku. Spowodowane są one zwykle niukami psychicznymi, takimi jak kłopoty \iiwc, trudności w stosunkach z innymi ludź-I, napięcia związane z pracą, silne przeżycia z o ń siwa itp. Ludzie o słabej kondycji psy/ncj, którzy bez przerwy zamartwiają się i na tystko reaguj ą histerycznie, są bardzo podatni nrrwice. Jednak stany opisane powyżej, /q ni/ poważne choroby umysłowe, jak np. nho/.a maniakalno-depresyjna, wyleczyć u /a pomocą zmiany nastawienia pacjenta tu-bic i otaczających go ludzi.

ia shiatsu

•/anc jest przeprowadzenie pełnej terapii Ryć. 41 Ryć. 42

shiatsu całego ciała, /c s/c/< uwzględnieniem obs/arów s/.yjnych, potylicznego, rdzenia pr/cdiu/.oncgo, nadłopatkowego, pleców i głowy (u /< szóstego punktu na osi symetrii). dodać ucisk dłonią na skronie i guli Na zakońc/cnic lr/cha ilokludnio przeponę (ryć. 40 4.1), ponieważ po) trawienie. Wa/nc jcnl xapobtofiJ strawności, obstrukcji t btoguiN cjent powinien ilu/o tp«4 l spokojnym śr
Ryć. 43. Bruzda nadbm i udik dłonią ucisk na gałki oc/ne <ć* bruzda «,, 4 nadbrzuszna

W-x

Istniej;) dwa rod/aje nerwobóli: sanu>istne nerwobóle, których pr/.yc/yny nie są. /nane, ora/, nerwobóle symptomatyc/nc, powodowane przez tętniaki, choroby zatok, zapalenie dziąseł i zaburzenia metaboliczne. Najgrubszy nerw czaszkowy, nerw trójdzielny, łączy się z piątym nerwem czaszkowym i tworzy zwój nerwowy Gasseriana, a następnie rozgałęzia się na trzy części. Pierwsza gałąź to nerw oczny, druga to nerw żuchwowy, a trzecia jest nerwem szczękowym. Nerwy te rozłożone są po całej twarzy (ryć. 44). Punkty ucisku są różnie ułożone dla każdej z tych gałęzi: dla pierwszej jest to obszar nadoczny; dla drugiej obszar podoczny i jarzmowo-twarzowy, dla trzeciej obszar mózgowy (ryć. 45). Ból nigdy nie występuje naraz w więcej niż jednym z powyższych nerwów. W przypadku pierwszej gałęzi ból obejmuje podstawę nosa, obszar nadoczny i czołowy. W przypadku drugiej gałęzi umiejscawia się na obszarze podocznym, kości jarzmowej, skrzydełkach nosa i górnej wardze. W przypadku trzeciej gałęzi ulokowany jest na żuchwie, dolnej wardze, w okolicach uszu i na skroniach.

Terapia shiatsu

u c i s k u /wii |/ an ych be/pośicdmo / miej* występowa n i;» bólu. Terapeuta wykol

płynny ucisk wstr/.y mywany, drgaj rozluźniony, a następnie ucisk /godl wymogami objawów (ryć. 46). Jeśli spowodowany jest przez pierwszą gałąź trójdzielnego, naciska kciukiem, trzema mi lub dłonią na cztery punkty obl podocznego. Potem kciukiem lub trzema ( cami wykonuje ucisk na punktach połów na zewnętrznej stronie osi symetrii ot czołowego (ryć. 47). Gdy ból spowodc jest przez drugą gałąź, terapeuta używa lub trzech palców do zabiegu na punktach położonych na obl podocznym, trzech punktach na obszan mowym od strony nosa do ucha i trzech tach na górnej wardze od strony we (ryć. 48). Kiedy ból spowodowany jest gałęzią nerwu trójdzielnego, zabieg wykonać na trzech punktach żuchwo\ dziąsłach znajdujących się na tym (ryć. 49) za pomocą kciuków lub ti ców. Ponieważ poruszanie ustami stanie bolesne, zabieg powinien być' także na obszarze wokół ust, przy niu lekkiego ucisku.

Zabieg powinien koncentrować się na punktach Ryć. 44, Układ nerwów Ryć. 45. Punkty Valldxa trójdzielnych pierwsza gałąź druga gałąź

Ryć. 48 Ryć. 49

5. Nerwobóle potyliczne t wobóle potyliczne występują na obszarze, AV który przebiega większy nerw potyliczny, u-|s/y nerw potyliczny, trzeci nerw potyliczny u-lki nerw słuchowy, które biegną od obszaru iiHy.o przez czubek obszaru potylicznego *ln\ m lub dwoma równoległymi pasami. Punkt ya położony jest między wyrostkiem i»ik"watym a pierwszym kręgiem szyjnym lub »\-«!/v wyrostkiem sutkowatym a rdzeniem l/4-.llu/onym (ryć. 50). Przyczyną kłopotów >/«• być stwardnienie mięśni i tkanki tłuszcz-na obszarze potylicznym, napięcie k-l szyjnych, stwardnienie tętnic lub tak IWHN Aspól trząsawki. Ryć. 50

pierwsza \

większy nerw potyliczny mniejszy nerw potyliczny trzeci nerw potyliczny czuły punkt

otwór nadoczod( otwór pod< druga

trzecia

trzecia gałąź

otwór bródkowy

Ryć. 46 głowa obszar czołowy obszar nad- i podoczodołowy obszar jarzmowy obs/ar górnej

wielki nerw słuchowy 51

Ryć. 52

Terapia shiatsu 1. Terapeuta rozluźnia napi obszarze potylicznym pr/e/ poi uciskanie kciukami położonymi j drugim trzech punktów mied/y wy sutkowatym a rdzeniem pr/edlu/r dotkniętej schorzeniem stronic (i Następnie wykonuje /.ahicg na punkcie, który wymaga M/c/cgólni (ryć. 52). 2. Wykorzystuje l r /y punkty | między wyrostkiem Ntilkowttlym ft l pr/.ecllu/.onym (eni|K'Ulit wykonuje l trzech pionowych r/ydiich punk c/terech punktach górnych, wfąejm wszy w r/ed/ic po/iomym, pięciu włączając drugi w r/ed/ie poziom) sześciu górnych, wliic/ajnc Ir/ccł vi poziomym (ryć. 51), w por/i|dku od góry. 3. Przesunąwszy dotkniętą xch< część twarzy pacjenta lekko na /.cwni peuta kładzie dłoń na dole kości pt (mniejsza granica szyi), drugu dłoń pacjenta i rozciąga obszar polylic/ny przez pięć sekund (ryć. 53). Powlam

190 t r / y ra/.y. Następnie, trzymając podstawy dłoni na obs/arze potylic/nym, wykonuje tr/y uciski drgające. Jeśli neuralgia potyliczna występuje na obu obszarach bocznych, terapeuta zaczyna od lewej strony i powtarza taki sam zabieg na prawej stronie. 4. Należy wykonać dokładny zabieg na obszarze szyjnym, rdzeniu przedłużonym i obszarze potylicznym.

6. Nerwobóle ramienia Miejscowy ból występuje na ramionach zgodnie z rozkładem nerwów ramiennych. Na przykład nerw pachowy jest przyczyną bólu w mięśniu naramiennym i mięśniu obłym mniejszym (odpowiedzialnym za poruszanie ramieniem); nerw mięśniowo-skórny powoduje ból w bicepsie ramienia, mięśniu kruczo-ramiennym (odpowiedzialnym za poruszanie przedramieniem); nerw łokciowy, nerw środkowy i nerw promieniowy powodują ból na obszarze przedramienia, nadgarstka, grzbietu ręki, ból dłoni i stawów paliczkowych (ryć. 54).

nerw pachowy nerw mięśniowo-skórny nerw łokciowy nerw promieniowy'

nerw pośrodkowy

Intuicjo, tr/y punkty Valleixa: kręgowy, piertiowy boc/.ny i mostkowy poło/one w okoli-uu h nerwów powierzchniowych (ryć. 56). Pr/.yc/.ynami nerwobóli międzyżebrowych lin t/c być sztywność mięśni prostownika grzbietu i mięśni międzyżebrowych, schorzenia serca, • i a k/.c dolegliwości kręgosłupa i żeber.

Terapia shiatsu |p«t!t ból występuje na przednim obszarze pierH»»wvm, pacjent powinien położyć się w pozycji a terapeuta musi wykonać zabieg na l»»/ar/e międzyłopatkowym i podłopatkowym. J|ilastvpnie pacjent kładzie się na wznak, a tera-M i t a /aczyna delikatnie uciskać dotkniętą część ciała, zaczynając od mostka i prze-c się w kierunku żeber (ryć. 57). Należy

/asłosować ucisk kciukiem lub ucin palcami i dłonią. Przy bólu występującym na obwuin towym lub bocznym obs/,ar/.c br/.uw. zabieg należy wykonać, gdy pacjcnl boku. W tym przypadku tcrapculn f pozycję obok głowy pacjenta i podno ramię nad głowę wykonuje /.abicg mi obszarze brzusznym (ryć. 58). Nt stosować ucisk kciukiem, t r/.ćma dłonią i ucisk drgający. W obu przypadkach terapeuta poświęcić szczególną uwagę /ahic przeponie. Pacjent musi odychaić | spokojnie, kiedy terapeuta stara xii ból.

Ryć. 56. Punkty występowania nerwobóli międzyżebrowych punkt na kręgosłupie nerw międzyżebrowy

Terapia shiatsu Terapeuta musi wykonać zabieg na dotkniętych schorzeniem obszarach, koncentrując się na przebiegu nerwów. Musi rozciągnąć staw ramienny, staw łociowy, staw nadgarstkowy i stawy paliczkowe (ryć. 55). W tej bardzo ważnej technice rozciągania musi postępować ostrożnie i wolno rozciągać poszczególne nerwy. Ryć. 55

Ryć. 54. Przednia powierzchnia prawego ramienia

7. Nerwobóle międzyżebr Nerwy międzyżebrowe przebiegają od lewej strony kręgów skośnie w d boczny obszar brzuszny, przez międzyżebrowy, a następnie skośnie W obu stronach mostka. N międzyżebrowe atakują tylko jedn ciała i częściej występują na le szczególnie od piątego do dziewią! międzyżebrowego. Ból zwykle sku obszarze piersiowym, grzbiet bocznym obs/ar/c brzucha i towarzyizyć oprys/ezka /wykle lewej 11 ronić i na/.ywa się go powłtrichniowo-lr/cwiowyrn. Ch

trzon mostka punkt na mostka

Ryć. 58

P>2

8. Rwa kulszowa Kor/enic nerwu kuls/owcgo znajdują się w czwartym i piątym kręgu lędźwiowym ora/ pierwszym, drugim i trzecim kręgu krzyżowym. Rozchodząc się od tego miejsca, w którym tworzą wiązkę, przechodzą przez tylny obszar udowy i tylny obszar łydkowy do obszaru podeszwy i palców stopy. Są najdłuższymi i najgrubszymi, grubości małego palca, nerwami peryferyjnego układu nerwowego. Najczęściej rwa kulszowa jest następstwem przepukliny krążka międzykręgowego, zmiany zniekształcającej kręgu w stawie biodrowo-krzyżowym, przerostu więzadła żółtego, przytwierdzonego do tylnego otworu kręgowego, oraz sztywności otaczających kręgi więzadeł i mięśni. Punkt szczególnie wrażliwy położony jest między wyrostkiem kulszowym a większym krętarzem dotkniętej schorzeniem strony. Jeżeli stan ten stanie się chroniczny, wysiłki zmierzające do złagodzenia bólu sprawiają, że ciało przegina się w stronę występowania dolegliwości, co zwane jest skrzywieniem kulszowym (skoliozą kulszowa). Cenioną metodą diagnozowania rwy kulszowej jest znak Lasegue'a, Pacjent leży na wznak. punkt Namikoshiego

Ryć. 61. Przykład łydenia plackowatego

Terapia shiatsu 1. Pacjent musi spoczywać w pozycjlj brzuchu. Terapeuta dokładnie wykonuje na obszarze lędźwiowym, pośladkowym punkcie Namikoshiego, w podanym por Następnie wykonuje ucisk wstrzymywi punktach Valleixa położonych wzdłuż kulszowego (ryć. 59). Z kolei dokonuje na kończynie dolnej, ze szczeg< uwzględnieniem tylnej strony. 2. Pacjent przyjmuje teraz pozycję na terapeuta wolno i dokładnie wykonuje na obszarze brzusznym, głównie i brzucha, aby usunąć ochłodzenie i sztj zapobiec obstrukcji. Ponieważ nerw kulszowy znajduje sunkowo blisko powierzchni skóry, pouczyć pacjenta, aby nie siadał na wilg< chłodnych miejscach i trzymał d( schorzeniem część ciała zawsze w cieple. Ryć. 60

Ryć. 62

Ryć. 63

Ucisk palcem wskazującym i środkowym z wykorzystaniem środkowej części jako podpory.

Łysienie plackowate

większy krętarz punkty Valleixa uz ulszowy

Ryć. 59

Terapeuta podnosi jego nogę. "ie po/wa mu /gii|ć kolana (ryi. (>()). U osób cierpiąc na rwę kuls/ow;} powoduje to dotkliwy nerwu kuls/owego na tylnym ob? udowym, /ginanie stopy potęguje ból.

wie plackowate lub gwałtowne łysienie f mów głowy związane jest z zaburzeniami Inna krwi w skórze czaszki i wynikającym z l> brakiem odpowiedniego odżywiania włosów. Nie jest to choroba zakaźna; a rwa/, nie towarzyszy jej swędzenie ani ból, filc udaje się ją wyleczyć, zanim pacjent MU n je się, że w ogóle cierpi na taką dolegli-S, Występuje czasem jednocześnie w więcej } jv umartwiających się, pobudliwych, cicr-h / powodu nagromadzenia stresu lub Jol rwa lego napięcia emocjonalnego. ?m pr/yc/yrui łysienia jest be/senność

Ryć. 64

Terapia shiatsu 1. Pacjent musi mieć świe/o umył* Terapeuta używając kciuków lub lr/« ców: wskazującego, środkowego i twrih ostrożnie naciska środek i boki ly» obszaru (ryć. 61 i 62). 2. Następnie terapeuta wykonuje < ucisk środka tego obszaru (ryć. 63). P pomocą ucisku kciuka na kciuk w zabieg na osi symetrii, obu skroniach, niu i rdzeniu przedłużonym (ryć. 64). 3. / kolei uciska obszar szyjny łopatkowy, które są zwykle sztywne p typu dolegliwościach. 4. Na koniec wykonuje zabieg nn i brzusznym, aby pobudzić trawienie i 't prawidłowe odżywianie korzeni w\otó\

Ryć. 65. Obszar czołowy, oczny i skroniowy obs/ar nadi podoczodołowy

Ryć. 67. Obszar potyliczny

10. Migrena Migrena to rodzaj bólu głowy, który występuje zwykle u kobiet w określonych miejscach głowy, na przykład na skroniach, czole lub obszarze potylicznym, za oczami, najczęściej jednostronnie. Mogą poprzedzać go zawroty głowy, szum w uszach, mroczki przed oczami i towarzyszyć mu nudności oraz wymioty. Związana z funkcjonowaniem naczyń krwionośnych migrena zwykle pojawia się po zjedzeniu czegoś pobudzającego, co mogło spowodować rozszerzenie naczyń krwionośnych. Występuje u osób cierpiących na nadciśnienie, bezsenność, na stwardnienie mięśni, które powodują zwężenie naczyń krwionośnych.

Terapia shiatsu

1. Terapeuta rozpoczyna zabieg od trzymania jedną ręką bolącej części głowy pacjenta, który znajduje się w klęcznej pozycji seiza, a drugą dłonią uciska pr/e/. pięć do d/icsięciu sekund K,xl

Ryć. 66. Obszar skronie

ff t>.'toba SMON dotknęła w latach I96H 1970 c osób w Japonii i była pr/.yc/yną wiciu pień, dopóki nie odkryto, że jej pr/.yc/yną « lekarstwo na jelita zwane chinoformem. tk t y l k o udowodniono ten i akt, we wrześniu '•'n roku produkcja leku została zakazana i M l tamtej pory nie zanotowano żadnych "wych przypadków. We wczesnych stadiach «»ohy pacjent skarży się na biegunkę i bóle urn ha. Następnie na podeszwach stóp poja-się kłucie podobne do tego, które ik/uwamy podczas chodzenia boso po u. Odruchy ścięgna Achillesa słabną, a i»t v pnie zupełnie zanikają. Stan ten przeradza w nadwrażliwość podeszwy stopy i pozy ty-h»v wynik daje badanie odruchu Babińskiego. »ti vi wionie i ból przechodzą stopniowo od nóg obszar potyliczny

Ryć. 69 • •

•..-.:.• dozowane w zależności od nasilenia choroby. Można wykorzystać ucisk dr 2. Określenie punktów ucisku lokalizacji bólu. Dla bólu czołowego cztery pionowe rzędy punktów - pier Ryć. 68 czołowej osi symetrii i trzy ponad brwil bólu na obszarze skroniowym istniejl punkty na obszarze nadocznym, obszarze międzyocznym i dodatkowe skroniach (ryć. 65). Dla bólu na obs niowym istnieją cztery rzędy odchodzące od osi symetrii do obs niowego na dotkniętej dolegliwości! głowy (ryć. 66). Dla bólu w okolicy istnieją cztery rzędy, po cztery punkt odchodzące od osi symetrii do d< schorzeniem obszaru potylicznego Należy wykonać /abieg na wszyst punktach. 3. Następnie terapeuta wykonuje obrano oyjnym.

rdzeń przedłużony tylny obszar szyjny obszar nadłopatkowy

obszar kręgosłupa

punkt Namikoshiego

pr/ypailkach ruch końc/yn dolnych memo/.liwy, a odrętwienie, bul i nic/tlt porus/.ania dochod/i do po/.iomu rani

Terapia shiatsu Terapeuta musi pr/eprowad/ić /abiei na całym ciele, /abieg powinien li dłużej niż czterdzieści do pięćil/icsieci dłuższy zabieg mógłby bowiem /mc.c/y ta i wywrzeć skutek odwrotny tu rzonego. Szczególną uwagę należy /wr wstrzymywany i drgający ucisk m potyliczny, rdzeń przedłużony, tyln; szyjny, obszar nadłopatkowy i obi kręgosłupa, przez obszar międ/ylopal obszaru lędźwiowego i punktu Nami (ryć. 69). Terapeuta powinien też pr dzić dokładny zabieg na ramionach i szczególnie zaś na pierws/ym bocznego obszaru pr/eclramienia i na łydkowym (ryć. 70). W /jilc/noHii tul należy zastosować ucink lekki, Mitu przerywany lub wnlr/ymywnuy IM | części ciała.

Terapeuta mu«i wykonać wany na obs/j»rnch, na wyziębiona, aby pobudfttt J4 w ten sposób /apobtac tttywnofeł l • Pobudzi to krn/enic krwi W M włosowatych i usunie ból. Na zakończenie należy wykonać i ucisk obszaru br/us/ncgo (ryć. 71 i przywrócić prawidłowe funkcji żołądka i jelit, pobud/ić trawienie, we substancji odżywczych i zapobiec bicj obstrukcji.

Ryć. 71. Ucisk dłonią na obszar brzucha 70. Wstrzymywany ucisk drgający na zakończcnich ktn&czyn górnych ł dolnych

Ryc.72.UoWcdto ćmy oba

Dolegliwości organów układu pokarmowego

Ryć. 75

(Terapia shiatsu

1. Biegunka Osłabienie funkcjonowania żołądka i jelit lub chłód w kończynach dolnych i rejonie lędźwiowym jest przyczyną zaburzeń trwiennych. Nie strawione substancje pobudzają błonę śluzową okrężnicy i przyśpieszają perystaltykę jelit tak, że zawartość jelit przesuwa się szybko przez przewód, zanim płyny zostaną dokładnie wchłonięte, i dochodzi do prostnicy w postaci półpłynnej. Powoduje to biegunkowe wypróżnienia. Niekiedy brak równowagi nerwów autonomicznych pobudza nerwy przywspółczulne i powoduje przyśpieszone przechodzenie częściowo strawionej masy przez okrężnicę. Uporczywa biegunka bywa przyczyną odwodnienia organizmu i uniemożliwia wchłanianie substancji odżywczych, obniżając w ten sposób odporność organizmu i powodując jego osłabienie. Aby temu zapobiec, należy wykonywać zabiegi mające na celu pobudzenie trawienia i regulację funkcjonowania jelit. Przeziębienia wirusowe często są przyczyną ataków biegunki, szczególnie u dzieci. Regularne zabiegi shiatsu pozwolą utrzymać dobry stan zdrowia i uodpornią organizm na przeziębienia. Ponadto shiatsu skutecznie pomaga w przywracaniu ogólnego dobrego samopoczucia.

piciws/y punkt gi/hu i (mivil/y podstawami \ \ i długiego palca stop

obszary łopatkę łopatkc wiowy obszar ki punkt Ni

Ryć.

Pacjent spoczywa w pozycji na brzuchu, llri.ipeuta wykonuje zabieg na obszarze rdzenia l|N/.'.llu/onego, prawej i lewej stronie obszaru 1.1 łopatkowego, na obszarze międzyłopatkowym, ||N" l łopatkowym i krzyżowym (ryć. 73), aby ure-||»»iować funkcjonowanie autonomicznego ii. u l u nerwowego i zapobiec nadmiernej perys-|*!tue jelit. .' Następnie wykonuje kciukiem ucisk na oba un ki y Namikoshiego (ryć. 74 i 75), przeznacza-pieć sekund na każdy punkt i powtarza ił>u-i' i r/y do pięciu razy. V Teraz pacjent kładzie się na plecach, tera-i t . i /as wykonuje ucisk na sześć punktów /nego obszaru podudzia, od stawu planowego do punktu położonego tuż nad n skokowym. Zabieg powinien trwać pięć Mi u tul na każdym punkcie i należy go imlór/yć od trzech do pięciu razy. 4. / kolei należy wykonać silny ucisk na staw nkowy i grzbietową powierzchnię stopy, t/ogólną uwagę poświęcając dołkom między Islawami pierwszego i drugiego palca stopy ;. 77). Pobudzanie krążenia krwi w stopach pmaga wykonania zabiegu na palcach i na des/wic stopy. V Ucisk dłonią stosuje się jednocześnie na i lewą stronę obs/aru brzusznego (ryć. 78). ilc/.y uciskać dłonią prze/, pięć sekund każdy tl/.iewieciu ounktów Dołożonych wokół

s/.cść punktów n.t boc/.nvn> ohs/ai/o p(xliu!/ia

Ryć. 76

Ryo.71

Ryć. 80

Ryć. II. Oboar okrężnicy e*owatqj obszar lędźwiowy

okrę/nica popr/ec/na

grzebień biodrowy okrężnica wstępująca

okrężnica zstfjp

punkt Namikoshiego obszar pośladkowy

obszar krzyżowy okrężnica esowai

2. Obstrukcja Wypróżnienie następuje zwykle raz dziennie. Kiedy występuje nie częściej niż raz na trzy dni lub raz w tygodniu, pojawia się uczucie niewygody i stan zwany chroniczną obstrukcją. Często prowadzą do niej zaburzenia autonomicznego układu nerwowego spowodowane nawykiem nieregularnego spożywania posiłków lub stresem psychicznym. Kiedy funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego ulegnie zaburzeniu, osłabiona zostaje czynność nerwów współczulnych jelit, co jest bezpośrednią przyczyną obstrukcji. Spożywanie łatwostrawnych pokramów, takich jak chleb, ser biały, masło i jogurt, nie jest korzystne, ponieważ nie pobudzają one pracy okrężnicy i nie aktywizują perystaltyki jelit. Wskazane jest natomiast spożywanie warzyw i owoców zawierających celulozę, która pobudza ruch robaczkowy. Ale trzeba pamiętać, że zbyt duże ilości tych pokarmów mogą wywołać również niepożądane skutki. Pokarmy solone, suszone japońskie śliwki umeboshi, a także owoce takie, jak pomarańcze, brzoskwinie i awokado, które zawierają oprócz celulozy duże ilości kwasów organicznych, pobudzają pracę okrężnicy i mają regulujący wpływ. Należy unikać długotrwałego zażywania środków

a zamiast tego wykonywać cierpliwie opisane zabiegi shiatsu i uregulować dzi autonomicznego układu nerwowego, a p pobudzać zdolności trawienne.

Terapia shiatsu 1. Terapeuta wykonuje zabieg najpi przednim obszarze szyjnym, obszarze przedłużonego i obszarze krzyżowym pobudzić działanie nerwów przywspi nych. 2. Uciska punkty na obszarze lędźwi grzebienia biodrowego, obszarze krzyż pośladkowym i punkt Namikoshiego ( Uciskanie punktu Namikoshiego po pracę jelit. 3. Następnie wykonuje zabieg na obszarze brzusznym, ze szczegi uwzględnieniem dziewięciu pu położonych na tym obszarze w nast kolejności: żołądek, jelito cienkie, jelito okrężnica wstępująca, okrężnica pop okrężnica zstępująca i prostnica. Pl ucisk kłębom kciuka musi być szc: ostro/nic wykonany na okrężnicy csowa1 8184).

4. Na wikońcycme nalc/.y wykonać nkreina uckki dłonią nn hr/nrh

Ryć. 82

200

Ryć. 88

3. Gastroptozą

W wyniku pewnych chorób lub / powodu Terapia shiatsu ogólnego osłabienia organizmu tkanka mięśniowa żołądka może stać się atoniczna. Jeżeli stan taki utrzymuje się przez dłuższy czas, żołądek opada poniżej swego zwykłego położenia ponad pępkiem. Opada on wolno poniżej linii łączącej lewą i prawą część kości biodrowej, aż do miednicy. Są to symptomy choroby zwanej gastroptozą, w której pacjent cierpi na zaburzenia żołądkowe, niestrawność, czkawkę i tym podobne dolegliwości. Na gastroptozę zapadają zwykle szczupłe kobiety, u których mięśnie brzucha nie są zbyt silne. Osoba taka powinna poddawać się regularnym zabiegom shiatsu i ćwiczyć mięśnie brzucha, aby jej organizm mógł utrzymać żołądek we właściwym położeniu na ścianach jamy brzusznej i pobudzić czynności trawenne. Ryć. 85. Okrężne, zmienne uciski dłonią

1. Osoby podatne na gastropto/ę są nerwowe i cierpią na sztywność w ri szyjnych, łopatkowym i grzbietowym, powinien koncentrować się na wzmoci rejonu szyjnego oraz prawego i lewego oł nadłopatkowego, szczególnie lewej strony. 2. Terapeuta wykonuje zabieg na obs okolic międzyłopatkowych do części lędi po lewej stronie kręgosłupa, a następi obszarach położonych między i podłopatkowym a lędźwiowym po prav nie kręgosłupa. 3. Z kolei wykonuje dokładny żabi kończynach dolnych, aż do zakończeń stóp, aby pobudzić krążenie. Ważne jest ganię ziębnięciu dolnego obszaru brzuszr 4. Pacjent spoczywa w pozycji na rapeuta wykonuje najpierw prosty zabieg Ryć. 87

Ryć. 89. Udik ttący

Ryć. 90. Ugniatanie w kierunku górnego obszaru brzucn

n* Im, a później uciska go okrężnymi rucha-/ dcktem ssania w kierunku przepony (ryć. H K ) . Ważne jest podczas tego zabiegu 4l.ulne dociskanie dłoni do skóry pacjenta K1)). Zabieg powinien trwać pięć sekund i Ile/y go powtórzyć pięć do dziesięciu razy. i»tvpnie terapeuta podkłada dłonie pod ilu pacjenta poniżej zwykłego położenia littlka, po bokach pępka, i opuszkami Icrirh palców każdej ręki położonymi po

obu stronach krygoMluptt pni-jciitu d/.icsieć ugniałajiicych ucuków, akto lekko w góry (ryć. W). 5. Na /.akoik/.cniti pr/ytuymi skokowe pacjenta, który w lym CJMto skłony (ryć. 91). (\vic/cnio jtil skutec/ne, gdy pacjent tr/.ynui r*a n i je/cli jest to dla niego /byt trudno, n mać ręce wyprostowane pr/cd *obn (r

91. Ćwiczenie A. Podniesiony tułów

Ryć. 86. Ucisk ssący

Ryć. 92. Ćwiczenie B. Podniesiony tułów ri»WH'«wV kostek

202

4. Dolegliwości wątroby Wątroba jest odpowiedzialna za podstawowe czyności życiowe, jak przemiana materii, wypróżnienia, odtruwanie, produkcja krwi, krążenie krwi i wydzielanie żółci. Należy do największych organów ciała; porównywalna jest pod względem wielkości do mózgu i osiąga wagę od 1200 do 1500 gramów. Tętnice wątrobowe i żyły wrotne posiadają odpowiednią do jej wielkości budowę. Tętnice przenoszą tlen i substancje odżywcze dla wątroby; żyły wrotne przenoszą produkty przemiany materii z żołądka, jelit, trzustki i śledziony. Innymi słowy, wątroba jest magazynem i źródłem surowców energetycznych obficie zawartych w krwi. Główne dolegliwości wątrobowe to zapalenie, marskość i otłuszczenie. Stany te powodowane są niepohamowanym jedzeniem i piciem oraz akumulacją zmęczenia. Leczenie ich wymaga spożywania odpowiednich ilości zdrowego pożywienia, unikania zmęczenia i dbania o wypoczynek. Angielska nazwa człowieka skorego do gniewu - hot liver (gorąca wątroba) - sugeruje, że choroby tego organu mogą mieć podłoże psychiczne. Osoby podatne na tego typu dolegliwości muszą unikać zdenerwowania i stanów pobudzenia.

wi|tioha

środkowym i serdec/nym jedni1) nil.M I I , tr/ymając je /.ląc/one. Następnie terapeuta bada stan wątroby l wykonuje y.abieg na prawym obs/.anadłopatkowym, międzyłopatkowym (łopatkowym (ryć. 97 i 98). Z wyjątkiem u na prawym obszarze międzyłopatkowym, stale można wykonywać samodzielnie, delikatnie, codziennie podczas lub przed udaniem się na. spoczynek utrzymuje wątrobę w dobrym stanie.

śnnlok

Ryć. 96

woreczek żółciowy

dwunas

tnica

Ryć. 94. Kierunek uciskania dla prawego wewnętrznego obszaru że (wątroby) - strzałka

Terapia shiatsu l. Osłonięta żebrami wątroba położona jest bezpośrednio nad przeponą z prawej strony górnego obszaru brzusznego (prawy podżebrowy) (ryć. 93). Dolegliwości wątroby dają uczucie ucisku i tępego bólu w jej okolicy. Badanie dotykowe pozwala określić stan wątroby. Ponieważ łatwo jest ją zlokalizować i samemu wykonywać zabieg, warto nauczyć się poznawać stan własnej wątroby i regulować jej funkcjonowanie za pomocą terapii shiatsu. W tym celu należy obłe dłonie - prawa pod lewą - położyć na prawym obszarze żebrowym i wykonywać powolne, skierowane do góry ugniatające uciski (ryć. 94). Jeżeli ucisk nic wywoła bólu ani uc/ucia ściskania, watro-

Ryć. 95

Ponieważ wątroba jest duża, koni przeprowadzenie podobnego dotykowego na obszarze przepony i obszarze brzusznym (ryć. 95), aby bardziej dokładnie jej stan. 2. Jeśli badanie dotykowe prawego żebrowego wyka/c twardość, przede należy zastosować lekki, drgający u (ryć. 96). Kiedy stwardnienie ustąpi, zaitoiowić powolny ucisk ki

Ryć. 97 prawy obs/ar mied/yłopatkowy

r

piawy ohs/m nadlopalkow)

3. Kamica zoiciowa

ful /itpobii'piinic twor/eniu się kai Pccher/yk żółciowy, m;ij;|cy ks/.lalt /ólnowYih, n.iliYY kontrolować dietę i gruszkowatego worka, długości okolił nic/.ać spo/yvir pokarmów bogatych w cl dziesięciu centymetrów i s/.erokości około terol, by uniknąć pr/ccią/enia wątro| czterech centymetrów, znajduje się pod zapewnić wyd/.iclanic odpowiednich ilości wątrobą. Żółć produkowana w wątrobie przePonadto dla polepszenia stanu wątr< chodzi przez przewód żółciowy oraz przewód woreczka żółciowego, które są ściśle z soi pęcherzykowaty i wchodzi do woreczka wiązane, warto wykonywać poniżej 01 żółciowego, w którym następuje jej zagęszczenie zabiegi. w wyniku wchłonięcia nadmiaru wody przez ściany pęcherzyka. Żółć jest magazynowana w Terapia shiatsu pęcherzyku, dopóki nie będzie potrzebna w 1. Kiedy pojawi się kolka żółciowa, te procesie trawienia tłuszczów i białek, kiedy ta prosi pacjenta o położeniu się na pr zostaje wydzielona. Pęcherzyk żółciowy boku, z kolanami zgniętymi i przywiedzie kurczy się, gdy rozwiera się otwór dwunastnicy do tułowia. Za pomocą ucisku kciuka na w wyniku działania zwieracza Oddiego. terapeuta wykonuje zabieg na prawym ol Wydzielona żółć wpływa do dwunastnicy przez nadłopatkowym i pięciu punktach pri wspólny przewód żółciowy. Tak zwane kamienie obszaru międzyłopatkowgo. Biorąc punktj żółciowe, które tworzą się w pęcherzyku w tej serii za punkt pierwszy wykonuje żółciowym lub w przewodzie trzech punktach na ol pęcherzykowym, składają się z cholesterolu międzyłopatkowym (ryć. 101-103). (tłuszcz) i bilirubiny (wapń). Innymi słowy powinien być położony na trzeci, C2 cholesterol i wapń odkładają się w żółci, piąty punkt obszaru międzyłopatkowego tworzą osad, a następnie kamień. Kamień typu wszy i drugi punkt obszaru podłopatko\ cholesterolowego tworzy się w pęcherzyku 2. Terapeuta zajmuje pozycję naprą ciała żółciowym. Kamień z bilirubiny tworzy się w pacjenta i kłąbem prawego kciuki chodząc pęcherzyku żółciowym, a także w przewodzie po granicy żeber, wykonuje prawy pęcherzykowym. Przechodzenie kamienia z wewnętrzny obszar żebrowy (r Kierując pęcherzyka żółciowego lub przewodu nacisk na wątrobę stopnic wzmacnia. pęcherzykowego do wspólnego przewodu Następnie wykonuje drgaj? dłonią. żółciowego powoduje stan zwany kolką 3. Po ustąpieniu bólu pacjent kładą żółciową (ryć. 99), objawiający się gorączką, pozycji na wznak, a terapeuta bólem w okolicy podżebrowej i pojawieniem odpowiedni ucisk dłonią i kciukiem na się obszarów nadwrażliwych na ucisk, zwykle rozciągający się od przepony do pl bardzo bolesnych (ryć. 100). Kamienie wewnętrznego rejonu żeber (ryć. 104). żółciowe występują u ludzi, którzy często spożywają duże ilości tłuszczu oraz u Ryć. 100. Obszary kobiet w średnim wieku mających hyperalgii i czułych punktów pęcherzyk żółciowy kamienie żółciowe dwunastnica nadwagę. Ponieważ Ryć. 99

wspólny przewód obszar głowy wątrobowy

przewód pęcherzykowy wspólny przewód przewód trzustkowy zicgo obnar

Iłowy

brodawka

obs/.ar międ/yłopatkowy

podstawowe punkty obs/.ar podłopatkowy

prawy obszar nad łopatkowy bruzda nadbrzuszna

Kurcz żołądka łapiecie w żołądku sprawia, że mięśnie okrężne i| i| spazmatycznym skurczom, powodują-iii bóle w górnej okolicy brzucha. Stan ten •A- być spowodowany sokami trawiennymi, julcniem żołądka lub mieć podłoże nerwowe. • podobnego stanu prowadzi kolka Hiobowa wywołana kamieniami żółciowymi, IHą dolegliwości wątroby, zapalenie trzustki, i e wyrostka robaczkowego i stwardnie-K'tnic aorty brzusznej.

ipia shiatsu l. Kiedy przyczyną bólów brzucha jest złe ikqonowanie żołądka, pacjent kładzie się na i boku, a terapeuta wykonuje powtarza-się zabiegi na prawym obszarze iłllopatkowym i pięciu punktach prawego obobszar nadłopatkowy cztery, punkty położone wzdłuż linii biegnącej w dół od czwartego punktu międzyłopatkowego

hm/da nudbr/usznn

prawy dolny obszar żebrowy

Ryć. 104 szaru międzyłopatkowego (ryć. 105 musi być wykonany szczególnie stai miejscach występowania sztywności. Jeśli przyczyną bólów Sil kamienic lub dolegliwości wątroby, pacjent mu* się na lewym boku, a terapeuta l zabieg na prawym obs/ur/e nndlopal pięciu punktach lewego międzyłopatkowego. 2. Pacjent przyjmuje pozycje, na ' terapeuta wykonuje /abieg na lewi części obszaru brzus/ncgo i bruAd brzusznej, jeżeli przyczyną bólu jest i na wewnętrznej prawej części żebrowego i bruździe nadbrzusznej, f czyną bólu jest wątroba lub kamienic (ryć. 106). 3. Bez względu na przyczynę l zakończenie zabiegu pacjent kładź brzuchu, a terapeuta wykonuje ucisk n punktach obszaru międzyłopatkowego ( jąć od czwartego punktu międzyłop po prawej i lewej stronie jednocześl ucisk na każdy punkt powinien lr sekundy (ryć. 107).

Zaburzenia układu motorycznego 1. Urazowe zwichnięcie kręgów szyjnych Pasażerowie zderzających się samochodów, a zwłaszcza ci, którzy znajdują się w pojeździe, który zostaje uderzony, zwykle doznają gwałtownego szarpnięcia głową, które powoduje uraz kręgów szyjnych. Za przykładem amerykańskiego ortopedy, który po raz pierwszy opisał to zjawisko, dolegliwość będącą skutkiem takiego wypadku zaczęto nazywać zwichnięciem wstrząsowym, chociaż bardziej dokładnym określeniem jest urazowe zwichnięcie kręgów szyjnych. W pierszej fazie po wypadku na pierwszy plan wysuwają się objawy bezpośrednio związane z kontuzją, z czasem pojawiają się takie dolegliwości, jak bezsenność, bóle głowy, szum w uszach, utrata apetytu, ból mięśni szyjnych, sztywność ramion, łopotanie serca. Dolegliwości wywołane zwichnięciem wstrząsowym utrzymują się jeszcze długo po wypadku, który je spowodował. Podczas kolizji głowa zostaje odrzucona najpierw do tyłu (nadwyrężenie szyi), a następnie do przodu (ryć. 108 i 109). Taki gwałtowny wstrząs powoduje nadwyrężenie mięśni, więzadeł, naczyń kwionośnych, nerwów i kręgów szyjnych. Gwałtowny ruch zmusza mięśnie szyi do nadmiernego skurczenia się i nadmiernego rozciągnięcia, co zrywa naczynia włosowate, powodując stan zapalny i kurcz mięśni. Następuje zwichnięcie kręgów szyjnych i przepuklina dysków międzykręgowych. Zostaje wywarty ucisk na sąsiadujące z nimi nerwy i naczynia krwionośne. W ten sposób powstaje syndrom

zwichnięcia wstrząsowego. Ryć. 108

zginanie

prostowanie 50"

Ryć. 110. Przedni obszar szyjny

Ryć. lll.Boonyobi

Terapia shiatsu

Po wypadku samochodowym ni niezwłocznie zgłosić się do lekarza, lt| dokładnie zbada pacjenta i stwierdzi, doszło do urazu szyi. Czasami, w zależne objawów, stosuje się unieruchomienie, kiedy już zajmiemy się zapaleniem, aby biec trwałym, widocznym skutkom wyj zaleca się zabieg shiatsu, ponieważ może zacząć cierpieć na bóle głowy, ność, rozdrażnienie, nerwicę, które z bywają przyczyną innych dolegliwości, shiatsu powinno się zacząć Ryć. 113. Obszar lędźwiowy stosować - j< to możliwe tylny obszar zaraz po wypadku. szyjny 1. Pacjent musi obszar nadłopatkowy przyjąć pozycję Terapeuta obszar wykonuje badanie diagnost międzyłopatkowy przez naciskanie wszystkich punkt
.Itu/ony • •

Ryć. 112

' •

Ryć. 115 ''. w przypadkach zwichnięcia wstrzą-uwaga terapeuty skupia się zwykle na szyjnym, jeżeli opis wypadku wskazuje to, że dotknięty został także obszar i |f< l /wio wy, należy wykonać dokładny zabieg na i»hs/ar/e lędźwiowym. Po zakończeniu zabiegu shiatsu dla całego Ulała, na okolicach szyi, ramionach i plecach, te-N|u-uta prosi pacjenta o ponowne przyjęcie |*»/vcji sciza i kładzie prawy kciuk na pierwszym twym bocznym punkcie szyjnym, a cztery po/ostale palce tej dłoni na pierwszym prawym l*HYMym punkcie szyjnym. Kładąc lewą dłoń na t/«>lc pacjenta, dla podtr/ymania, odchyla lekko głowę w tył, a m»stv%pmc wyciąga szyję do m.\,*,ir\„

\A'\ l

RiY/1'iiioimu' l:ilM«« nnwimm

2. Przepuklina dysków międzykręgowych Gwałtowny skręt lutowia powoduje bolesną przepuklinę dysków międzykręgowych. Najbardziej podatne na ten rodzaj dolegliwości są kręgi szyjne; najczęściej występuje ona między czwartym a piątym kręgiem szyjnym. Kiedy człowiek siedzi lub stoi, główny ciężar ciała spoczywa na kręgach lędźwiowych. Dlatego mięśnie i ścięgna przytwierdzone do tych kręgów znajdują się wtedy w stanie napięcia. Kiedy tracą elastyczność i stają się sztywne, zaczynają wywierać ucisk na krążki między kręgowe, które spełniają rolę poduszek międzykręgowych. Krążki tracą sprężystość. Jądro miażdżyste, znajdujące się zaraz za środkiem dysku międzykręgowego, zaczyna stopniowo przesuwać się od krążków w kierunku lewego lub prawego otworu międzykręgowego. W ten sposób zostaje lekko wypchnięty na zewnątrz. Kiedy krążki międzykręgowe znajdują się w takim stanie, nagłe pochylenie tułowia do przodu sprawia, że jądro miażdżyste wypada z otworu międzykręgowego i dotyka nerwu rdzeniowego, co wywołuje ból (ryć. 116). Określenia „przepuklina dysków międzykręgowych" używa się w odniesieniu do każdej dolegliwości związanej z krążkami międzykręgowymi, ale stan ten może objawiać się różnie. Czasami ból nie jest dotkliwy; czasem zaś tak silny, że pacjent nie może się poruszać. wyrostek kolczysty ,

ucisk

/dar/a się, że ból występuje pr/.y ponm ciałem w określonym kierunku lub po chodzenia.

r\

1. Terapeuta przeprowadza naj| badanie lekko naciskając kłębem palca kowego okolice poprzecznych wyrc kręgów lędźwiowych. Uciskanie w których jest przepuklina - zwykle czwarty i piąty kręg lędźwiowy (ryć. powoduje ból. Następnie terapeuta musi /.badi przepuklina występuje w prawym poprzecznym wyrostku kręgowym, badanie poprzez lekkie naciskanie kciul czubek drugiego kciuka. Bolące stanowi obszar dotknięty przepuklil 118). 2. Przyjmijmy, że przepuklina wyli lewej strome między czwartym R kręgiem lędźwiowym. Terapeuta kciukiem na kciuk na obszar bezpośrednio pod czwartym poświęcając trzy sekundy na k f Ucisk powinien być ugniatający, ski góry i należy go powtórzyć trzy (ryć. 118). Następnie terapeuta wył kciukiem na kciuk skierowany do i położony bezpośrednio pod piątj lędźwiowym. Ucisk na każdy pul

i od trzech do pięciu sekund i należy go od trzech do pięciu razy (ryć. 119). i«. im/.yć i-)1 wykonuje się, kiedy pacjent spoczywa na v lut, lecz jeśli nie jest to dla niego wygodne, 11.1 przykład w przypadkach przepukliny -i i onnej, pacjent może położyć się na lewym i: na prawym w przypadku przepukliny "stronnej. Pacjent spoczywa na plecach, terapeuta k i M u i j e zabieg na obszarze brzusznym, ze /ogólnym uwzględnieniem podbrzusza. K-pnie kładąc kłąb lewego kciuka na przed-»'»i irym kolcu biodrowym (na stronie prawej j M/ ypadku prawostronnej przepukliny) k alt HC wykonuje pionowy ucisk, stopniowo nasila, a potem gwałtownie zwalnia (ryć. ) Powtarza zabieg od trzech do pięciu razy. Ryć. 120

przepuklina jądra miazdżystego

biodrowy

skurcz korzenia nerwu przez jądro miażdżyste

trzon kręgu cienkim rdzeń kręgowy

c/wntt

piliły k i wl/wit

ucisk w dół

obszar nad jelitem

wyrostek poprzeczny

wyrostek popr/cc/ny

ugniatimie w górę

Terapia shiatsu

Ryć. 116 korzeń nerwu rdzeniowego

Ryć. 118, Badanie wyroitków popr/ec/nych

Hyc. 117, Badanie wyroitków kolczystych ręką

Ryć. 119

Ryć. 121

3. Mogigrafia (kurcz pisarski) 1

Km i / p i s a r s k i lo miejsco wa dolegliwość •A \ -^'puiiica u l u d / i , klór/.y pi>/;| i lu /o lec/nie. l' ul upływem małych ruchów, koniec/.nych ilo • M i /ymania pióra, gi upy mięśni pr/.edramicnia M/

k l aby palci'nv mec/ą sit; i podc/as pod-

' > / e n i a pióra mo/e n a s t ą p i ć skurc/. Próby

, ; /i-/.\\'ycie/,enia kurc/u powodują trzęsienie się Ryć. 125 obszar palców obszar stawu łokciowego

Ryć. 122

Ryć. 123 boczny obszar przedramienia

Ryć. 124

tyć. 127.

3. Po usunięciu bólu, jeśli pacjent mógł się poruszać, terapeuta powinien d wyżej opisanego zabiegu ucisk na lędźwiowy, grzebień biodrowy, obszar kr punkt Namikoshiego (ryć. 121), jelito podbrzusze i dolny obszar brzuszny (rydj Zabieg należy kontynuować nawet po witym ustaniu bólu. Po sesji terapeutycznej terapeuta pomóc pacjentowi wstać podtrzymuj tułów (ryć. 122 124). Na początku żabi rapeuta musi lak/c pomóc pacjentowi na ile jenl lo polr/ebnc uniknąć gwałt ruchów. Pr/ydnlny byłby tu stół y.abicgi

1 <

Iibieg na mięśniu •łplzykostnym l ^loniowym i przy» » palców •wodzenie

\1 (

« • t

\

j

M U.

/

Ryć. 128. Zabieg na obszarze grzbietowym dłoni, mięśniu miedzykostnym i rozchylanie palców

dlom.

ktoir

ullllilni.l

pisami'

/ a m a i t w i a m e sit; / powodu U-| dolrj? pt/yc/Yiia.

pioblemów

psyelm/MN

|

es/c/e |;| n;isil;i|i|.

Dlatego wa/nc |csl iispoko|eim zapewnienie go, /c mo/liwe |csl |x-|i nic, gdy za pomoc;) /abicgu shiiil usunąć zmęczenie i przywrócić M O I M ność micśni.

Terapia shiatsu 1. Poświęcając szczególną mv;i dotkniętej dolegliwością, letapc ostro/nic wykonać /abky na i a l v i s/yjnym, kt(')ry |csl /wykIr ba ni u osób c ie rp ią c ych na k n r c v p i s a i s k i , 2. Na sl vp n i c t e r a p e u t a w y k ł >n u |i rd / e n i u p r / . e d l u / t »n y m i na nadlopatkowym. 3. / kolei pr/epiowatl/a /abicg iu górnej nalc/a.ie| do Mlu»ny dolegliwości,), /c H/c/cgólnym mie|S(.a wyslvp«>\viiiiiii «/lyWHixM, lainuniu, Htawiuh inivd/ypiilK«||ii gr/bieh>we| i dlonn»«v)t/v4l ff^ll, Ni nie /abiegu pionluic p»»lcv l C«lą ff| i I2r>).

4. l)u/i| uwagv nalc/y |X>Awtfvtć IH stawach niivd/ykoHlnyvh dłoni ( ff stawach dłoni (ryć. 127 i 128), 5. W pr/.ypadku wykupieniu */l obs/ar/e stawu łokciowego nalc/y go i /miekc/yć. 6. lerapeuta powinien te/ wykom głowie pacjenta, aby go uspokoić. Ryć. 126

212

4. Kurcz mięśnia brzuchatego łydki Po wielogodzinnym staniu, wspinaniu się po górach, pływaniu lub bieganiu często pojawiają się kurcze mięśnia brzuchatego łydki. Czasami przesuwanie się w łóżku po zaśnięciu może spowodować podobne bóle, które stają się bardzo uciążliwe. Ich przyczyną może być także zmęczenie, biegunka, brak odpowiedniej ilości wody we krwi, skrzep żylny lub żylaki, powodujące zastój krwi na obszarze łydkowym.

Terapia shiatsu 1. Terapeuta wykonuje kciukiem na kciuku płynny ucisk w górę i w dół po obu stronach dołu podkolanowego (ryć. 129). 2. Następnie wykonuje przerywany ucisk jedną dłonią na mięsień brzuchaty łydki. Podniesienie nogi pacjenta wzmaga skuteczność zabiegu (ryć. 130). Kiedy kurcz złagodnieje, terapeuta zmienia kciuk uciskający sztywne obszary mięśnia brzuchatego łydki. Skurcze zwykle występują dość regularnie. Należy temu zapobiegać nie dopuszczając do nagromadzenia zmęczenia oraz wykonując podczas kąpieli samodzielnie zabiegi shiatsu na tylnym obszarze udowym, dole podkolanowym, obszarze łydkowym, ścięgnie Achillesa i na podeszwie stopy (ryć. 129).

5. Sztywnienie ramion

Ryć. 129. Prawa noga dół podkolaiumy plynny ncl*k \ w górę l w i przyśrodkowa głowa m. trójgłowego podudzia

boczna gło£ mięśnia lr podudzia

kurcze mięśni brzuchatego łydki

ścięgno Achill

Ptawie każdy człowiek doświadc/.ył sztywności IM upy mięśni położonych na obszarze ro/ciąga-|.| cym się od s/y i do ramion. Chociaż zwykle |i-st to skutkiem przemęczenia pracą taką, jak podnoszenie i przenoszenie ciężkich przedmiotów, w niektórych przypadkach może być wynikiem patologicznych odruchów organów wewnętrznych. Przy zaburzeniach pracy serca lub żołądka występuje sztywność po lewej stroni c obszaru nadłopatkowego. Stan taki jest następstwem tak zwanego odruchu skórno-t rzewnego. Pobudzanie powierzchni ciała i i ukl/iaływanie wten sposób na mięśnie umożliwia powstanie odwrotnego odruchu skórno-trzewnego.

Ryć. 131

d/wigac/ łopatki obszar nadłopatkowy mięsień nadłopatkowy mięsień naramienny

Dzieje się to w ten sam sposób |ak uczucia głodu u osób, które u t r n przez ucisk na lewy obs/ar wullopii

Ryć. 132

Ryć.

Terapia shiatsu Ił-sli przyczyną sztywności ramion jest zmęczęim-, terapeuta wykonuje dokładny zabieg na l M, i wy m i lewym obszarze nadłopatkowy m oraz

Ryć. 133. Zabieg na obszarze nadlopatkowym. Pacjent spoczywa w pozycji na brzuchu

na mięśniu c/.woroboc/.nym, d>.wig< ki, mięśniu nadłopatkowy m i miv mieńnym (ryć. 131 i 132). Gdy ma ono powią/anic /. ni organów wewnętrznych, terapeuta l sować skoncentrowany ucisk l nadłopatkowy strony dotkniętej dol Ucisk należy skierować na środek wysokości siódmego kręgu picr uciskać każdy punkt prze/ pięć scku będzie bardziej skutec/ny, jcil pr/yjmie najpierw po/ycję xelzat po

6. Paraliż nerwu łokciowego (ręka krogulcza) W wyniku urazu lub zaniku mięśnia na obszarze kontrolowanym przez nerw łokciowy czasowy paraliż mięśnia zginającego strony łokciowej przedramienia, dłoni i grzbietu ręki powoduje utratę zdolności ruchowej tych mięśni i ich wiotkość. Kiedy tak się dzieje, z powodu paraliżu lub atrofii zginacza palców, prostownika, przywodziciela kciuka i odwodziciela palca małego, międzykostne mięśnie grzbietowe, dłoniowe i mięśnie glistowate, stają

Ryć. 135

Ryć. 134. Ręka krogulcza

się bardzo cienkie, zaś bruzda śródi wyraźnie widoczna. Stan taki uniemo/IJ złączenie razem pięciu palców ręki, jak ró\ zgięcie palców lub dłoni. Kiedy pacjent pi je wykonać takie ruchy, następuje wyj w stawach śródręczno-paliczkowych zgięciach w stawach międzypaliczkowych. j nadaje dłoni kształt szpona (ryć. 134).

Terapia shiatsu przyśrodkowy obszar ramienia przyśrodkowy obszar przedramienia kłębik palca piątego

Ryć. 136

1.Terapeuta wykonuje najpierw zabu sześciu punktach położonych na linii bic| od pachy do środkowego obszaru raml oraz na ośmiu punktach położonych przyśrodkowym obszarze przedrai strony dotkniętej dolegliwością (ryć. 135 i 2. Następnie wykonuje zabieg na mi( dłoniowych i mięśniach położonych na przeciwległej do kciuka (ryć. 135 i 137). 3. Na koniec terapeuta wykonuje żal całej ręce i stawach międzykostnych (ryć, Koncentruje się na mięśniach dłoni< wzmacnia zdolność zginania śróddłoniowych, kurczenie mięśni towych i międzykostnych oraz w natl sposób przywraca zdolność otwł i zamykania dłoni. Ryć. 137. Mięśnie glistowate i mieśnie międzykostne dłoniowe /-\

Ryć. 138. i! międzykoitl

r \

n

r

I\

i i > <

«• *

k

>

—

^i^iCUiOUI^W

/ ^ »

7. Paraliż nerwu poirodkowego (ręka małpia) l s/kod /cmc spowo dowa ne uni/r m lub /.mik ieni mięś nia pośro dkow cgo tanm -ma jest jM/u v,yną paral iżu i utrat y dasi\ v/noś d mięśni p.'łoż onyc h na obsza rze kontr olow anym prze/ i. n nerw. Paral iż nerwu pośró d k oweg

o powodu-!i<- / a n i k odwodziciela kciuka krótkiego, prze-, iwsiawiacza, zginacza krótkiego i przywodzi-..« la kciuka, które składają się na kłąb kciuka, i p' '/bawią kciuk zdolności przeciwstawiania się H / u - r e m Ryć. 139 Ręka małpia pozostałym palcom, która odróżnia nn 11/.k ą rękę od ręki małpy. Występuje też inir/dolność / a n i k i n i yś n i zgięcia palca wskazującego i klcbu kduka dosięgnięcia kciukiem palca środkowego. l łl.iiego taką rękę nazywamy małpią. Ryć. 141

Terapia shiatsu 1. Terapeuta wykonuje /.abicg nn oi tach położonych wzdłuż osi symetrii n przedramienia, od bruzdy łokciowej dt ka(ryc. 140 i 141).

2. Z kolei wykonuje dokładny ząb naczu promieniowym i długim miel które przebiegają przez środek dłoni ex ka do podstawy palców, w celu przyw zdolności kurczenia się.

3 . Nas tęp nie ter ape uta prz cno *i śro dka dło ni na kią b kci uka i roz da teg o obs zar u ora / dok ład nie zmi ękc

216

ręka /wis;i swobodnie w/.dlu/, ciała. Lec/ pacjent wyciągnie ramię w bok, gr/.bietemi do góry, wyprostowanie jej staje się niemo i zwisa ona pod kątem prostym do ramienia (ryć. 142). Ponadto pacjent nit zdolny do złożenia obu dłoni jak do modli ponieważ dotknięta dolegliwością dłoń oj

8. Paraliż nerwu promieniowego (opadanie nadgarstka) Nerw promieniowy przebiega blisko powierzchni skóry po bocznej stronie kości łokciowej i może łatwo ulec paraliżowi lub utracić elastyczność w wyniku urazu, pęknięcia kości, kontuzji, zaniku kości, zastrzyków lub ucisku, a wówczas wyprostowanie nadgarstka staje się niemożliwe. Stan ten nie jest widoczny, kiedy Ryć. 142. Opadanie nadgarstka

m. prostownik palców wspólny m. prostownik nadgarstka promieniowy

Ryć. 143

Ryć. 144

kilka sekund. Zabieg należy powtórzyć l

X Ryć. 145. krążenie

zginanie gr/ebłi

Zabiegi shiatsu 1. Terapeuta stosując ucisk wstrzyr wykonuje zabieg na bocznym ohi ramienia kończyny, której ręka dotkl została dolegliwością, na obszarze, przez przechodzi nerw promieniowy, i na ot położonym nieco niżej. 2. Po dokładnym rozluźnieniu pier\ punktu na bocznym obszarze przedrar wykonuje zabieg na ośmiu punl położonych na linii biegnącej od tego szego punktu do nadgarstka, w celu wrócenia normalnego funkcjonowania nego zginacza dłoni (ryć. 143 i 144). 3. Następnie terapeuta wykonuje dc zabieg na prostowniku nadgarstka pr wym. 4. Pacjent prostuje ramię w stawie nym i zgina rękę w kierunku grzbietov 145). Zabieg należy powtórzyć wolno, razy.

Ryć. 147

9. Paraliż twarzy Ku -d y ura/, /imno, skr/.ep lub reumaty/m p. ^wodują parali/ nerwów motorycznych konn»luj ąc ych wyraz twarzy, działanie mięśni Miimic/nych staje się nierówne i wówczas twarz /.-Maje zniekształcona. Stan ten nazywany jest i<M/.opoplegią lub paraliżem twarzy; dotyka MI nerwów motorycznych, a nie czuciowych, »tuc towarzyszy mu ból. ()bjawy zależą od miejsca występowania j>.ii;iliżu. Jeżeli na przykład zostanie nim d.'tknięty mięsień okrężny ust, jedna strona iu. i r /.y będzie ściągnięta, a usta pozostaną na wpoi otwarte. Pacjent z taką dolegliwością nie MU '/c gwizdać, ponieważ nie może ściągnąć ust .!» takiego samego stopnia po obu stronach. l'"ilc/as snu pacjent ślini się. W przypadku ku-dy paraliż dotknie mięśnia okrężnego oka, l>.u |cnt nie będzie mógł zamknąć oka.

Terapia shiatsu l. Terapeuta musi wykonać pełny zabieg na ohs/arze twarzy.

5. Na zakończenie, trzymając palce ta w obu dłoniach, terapeuta rozciąga

2. Następnie /a pomocą kciuk*' ców wskazujących, środkowych i w terapeuta wykonuje zwykły lub wstr ucisk na sparaliżowany obs/ar. Pr, zdolności do kurczenia się mu,"! przykład podczas zabiegu na ushul od terapeuty przesunięcia punktów stosowania ucisku ssącego w kicri nięcia od zdrowej strony do spin (ryć. 146 i 147). Ryć. 146. Uciik iiący trzema palcami

/J IOW II

stronił słona dot stanem p

10. Zmrożone ramiona

Ryć. 144. Rzut górnej coeici lewego itawu ramiennego

Choroba lokalizująca się w stawie ramicnnym, obojc/yk uniwersalnym połąc/eniu, o najwięks/.ej /dol- m. dwugłowy głow;i iHu^u ramienia ności obrotu pośród wszystkich stawów ciala; występuje głównie u osób w wieku około pięćdziesięciu lat. Staw ramienny otoczony jest torebką stawową i otulony mięśniami i ścięgnami (ryć. 148 i 149). Osoby cierpiące na tę dolegliwość doznają ostrego bólu podczas odwodzenia, obracania na zewnątrz lub wygim. nadgrzebienic głowa kości nania ramienia do tyłu przy zakładaniu maryramiennej łopatka narki albo chwytaniu rączek w tramwajach czy pociągach. Ból powoduje nienaturalność Ryć. 149. Tylny obszar lewego stawu wszystkich ruchów ciała. Jeżeli chory dopuści ramiennego do tego, aby stan taki utrzymywał się przez m. nadgrzebieniowy dłuższy czas, dochodzi do zaniku mięśnia kość ramienna naramiennego, ramiona tracą swoją naturalną krągłość, co jest przyczyną niezdolności ruchowej. Dolegliwość ta objawia się na wiele sposobów. Deformacja stawu, zanik mięśni, otyłość, zrosty, zapalenie torebki stawowej i wapnienie to tylko niektóre z nich.

m. obły większy

Terapia shiatsu 1. Zaczynając od zabiegu na obszarze nadłopatkowym, terapeuta przesuwa się do mięśnia nadgrzebieniowego w kierunku zewnętrznej strony mięśnia naramiennego (ryć. 150 i 151). 2. Uciska mięsień podgrzebieniowy od obszaru międzyłopatkowego w kierunku zewnętrznym. W taki sam sposób, poprzez uciskanie, rozluźnia mięsień obły mniejszy, mięsień obły większy i pachę. 3. Uciska zewnętrzną część okrągłego obszaru mięśnia naramiennego (włókna środkowe). Następnie koncentruje się na miejscach, w których występuje ból, i wykonuje zabieg na przednim (przed n K* włókna) i tylnym (tylne włókna) obszarze tego mięśnia (ryć. 152 i 153). 4. Ponieważ zewnętrzne odchylenie stawu ramiennego jest jednym z ruchów najbardziej ograniczonych przez dolegliwość nazywaną zmrożonymi ramionami, terapeuta prosi pacjenta o podniesienie końc/yny, /giną ją w łokciu i kład/.ie dłoń na obs/ar/c nntvlic/nvm i

m. obły większy

m. podgrzebieniowy

Nawet jeżeli nie nastąpi widoczna po| wa stanu, wiotkość w okolicach mięśnia ni miennego i strzykanie podczas podnoszenia l świadczą o tym, że rozpoczął się skurcz ścięgien. Zapobieganie pogorszeniu wyr również samodzielnego stosowania zabi< shiatsu i wykonywania ćwiczeń takich, jak ot canie, krążenia i podnos/enie ramion rytmu do tylu. Shiatsu na lewym i prawym obs nadlopatkowym ora/, na obs/ar/c m\( naramienncgo wipobicga nic tylko wystęj niu

środkowa część m. naramiennego

dołek naramiemio-piersiowy

Zaburzenia układu metabolicznego, wydzieh wewnętrznego oraz układu moczowego i rozrodczej 1. Cukrzyca

Dzięki insulinie wydzielanej przez komórki Ryć. 154 wysp Langerhansa trzustki organizm może rd/cn pr/cdtu/i przyswajać zawarty we krwi cukier jako źródło obszar nadłopatkowy energii. Cukier pozostały po tym procesie zostaje przetransportowyny do wątroby i magazynowany jest tu w postaci glikogenu. W przypadku upośledzenia wydzielania insuliny obszar ulegnie zaburzeniu przemiana węglowodanowa podłopatkowy i przyswajanie przez ogranizm cukru, który nagromadzi się we krwi, a następnie zostanie wydalony wraz z moczem. Powyżej opisany stan zwany jest cukrzycą i jest to choroba wieku dojrzałego. Uważa się ją za chorobę dziedziczną. Często występuje u osób, które mają cukru w moczu, który ma wtedy woń, skłonności do nadmiernego spożywania zbyt utrata energii, gwałtowny spadek; ciała, dużych ilości wysokoodżywczych pokarmów, nieustanne pragnienie, niezwykle otyłych, którym zaczyna brakować insuliny oddawanie moczu, osłabienie wzroku, potrzebnej do strawienia nadmiaru cukru. substacji natłuszczających skórę, świąd Niektóre objawy tej choroby to obecność Ryć. 155

Ryć. 156

t. Artretyzm ei y/m /ac/a.1 b\v /n.my w l.ipomi dopiero iii... || wojnie światowe), kiedy dieta |. ij<.>ńe/yków /ostała uro/maieona. Choroba [l > / e l a się pojawiać u mę/c/y/n w średnim U sęk u /.e skłonnościami do nadwagi, którzy ./ywali duże ilości mięsa i znaczne ilości »Mpo|ów alkoholowych. lest to choroba będąca następstwem ł*K'kszonej zawartości kwasu moczowego * płynach ustrojowych. Kwas moczowy •-..nowi końcowy produkt metabolizmu zasad l-,ivnowych i wydalany jest przez nerki. \s organizmie występuje głównie w postaci i h K ) rozpuszczalnej w wodzie soli. Czasem n ."lomadzenie tej soli wokół stawu jest t a k ,!. i/e, że niszczy kość, co staje się pr/yc/yną i- 'l 11. Stan ten występuje najczęściej na 1'Miwszym stawie śródstopowo-palic/kowym wielkiego palca stopy (ryć. 158 i 159). Choroba ir uoduje gorączkę i silny ból, które dokuc/aja. />A v kle w nocy.

Ryć 158

hallnk

Ryć. 160

IH-lkl

nu n k Nmnl

Terapia thlalM t. 1'acjcnl ftp*««ywi w IcrapctiiM wykonuj* J«Mff

*/c/c$olną uwa§|

Terapia shiatsu

c/wariy, pit|ly i «x^tly i)lMMni

1. Pacjent przyjmuje pozycję na bi Terapeuta wykonuje dokładny zabieg ni niu przedłużonym, obszarze nadłopatkc szczególnie na pięciu punktach po i lewej stronie obszaru nadłopatl i podłopatkowego (ryć. 154-156). 2. Pacjent przyjmuje pozycję na Terapeuta wykonuje zabieg na podbl Ponieważ trzustka położona jest bezpc za żołądkiem, bardzo ważne jest dol rozluźnienie żołądka i unikanie w której uciskałby on trzustkę.

(ryć. 160). pomów*! nuijdiMą alf l

Wykonuje ucisk dłonią, a pottm kolU 162). 2. Icrapcuta uciska jcdnocMAnt lewy punkt Namikoshicgo. 3. Uważając na spuchnicli|. ho stopy, terapeuta wykonuje /.abicg nit stopy, głównie na pięciu punktach /.ni się na podbiciu (ryć. 162 i 163). 4. Następnie ostro/nic wykonuje bocznym obszarze podud/.ia i na culyr

Ryo.lti2.Obow Ryć. 157

3. Zaburzenia pracy nerek Nerki poło/one są po obu stronach kręgosłupa między jedenastym kręgiem piersiowym a trzecim kręgiem lędźwiowym. Prawa nerka znajduje się nieco niżej niż lewa. Nerki mają kształt fasoli, długość dziesięciu centymetrów i szerokość pięciu. Nad nerkami znajdują się gruczoły nadnerczy. Nerki spełniają czynność wydalniczą, regulacyjną i wewnątrzwydzielniczą. Stwardnienie tętnic, złe funkcjonowanie wątroby lub wysokie ciśnienie krwi mogą stać się przyczyną dodatkowego obciążenia nerek, zaburzenia przemiany materii i wywołać takie choroby, jak zapalenie nerek, marskość nerek, osadzanie się kamienia nerkowego. Spowodowany niewydolnością nerek nadmiar wody i soli w organizmie przejawia się głównie przez białkomocz i endemię. Wcześniej pojawia się opuchlizna, głównie górnych powiek. Opuchlizna spowodowana jest nagromadzeniem płynów w organizmie. Przy postępującej chorobie nerek na przednim obszarze podudzia powstają wgłębienia w miejscach uciskanych ręką, które wypełniają się powoli po zwolnieniu ucisku. Zostało to wykorzystane do diagnozowania zaburzeń funkcjonowania nerek. Ryć. 164. Obszar podlopatkowo-lędźwiowy

Terapia shiatsu 1. Pacjent przyjmuje pozycję na lewym następnie na prawym i na zakończeuK brzuchu. Terapeuta zmienia nasilenie podczas naciskania dziesięciu punl położonych na obszarze rozciągającym «i okolicy podłopatkowej do lędźwiowej. Poni na punktach położonych obok nerek, to trzecim, czwartym i piątym (ryć. 164), tl jest wykonać zabieg, należy uciskać je delii (ryć. 165). 2. Następnie składając palce rąk ter naciska jednocześnie oba obszary nerkc pomocą podstaw i kłębów obu dłoni, powinny być wykonywane przez pięć (ryć. 166). Powtarzając zabieg tera| wykonuje ucisk drgający. 3. Pacjent pozostaje w pozycji na brj Terapeuta lekko uciska nogi. Zginając pacjenta wykonuje zabieg jednocześr prawym i lewym łuku (ryć. 167). wykonywania tych czynności zgina głębiej, aż pięta dotknie obszaru posiadł Zabieg należy powtórzyć kilka razy. 4. Pacjent przyjmuje pozycję na Terapeuta wykonuje dokładny zabieg na j niej powierzchni nóg. Na zakończenie całościowy zabieg na obszarze brzuszny!

Ryć. 166

4. Przerost gruczoiu krokowego ł . i u c z o ł krokowy (prostata) wchodzący w » k l a d męskich narządów płciowych, twór « irl kości i kształtu kasztana, leży u podstawy l»\vherza moczowego (ryć. 168). Wydzielina jMiic/ołu krokowego stanowi część męskiego n. i sienią. Z przyczyn związanych z układem wsil/ielania wewnętrznego jednym z objawów •i.u/enia się mężczyzny, w wieku powyżej i/rsćdziesięciu lat jest patologiczny przerost jMnstaty, który utrudnia oddawanie moczu. M i >/.na zapobiec tej dolegliwości poprzez regularne stosowanie zabiegów shiatsu i utrzymanie w dobrej kondycji.

Terapia shiatsu

2. Pacjent przyjmuje pozycje mi Terapeuta przeprowadza zabieg jot na prawym i lewym obs/.ar/.e le,tl/ punktach Namikoshiego (ryć. U»ł> silny ucisk na punkty Namikoshicgo. wykonuje pięć do s/.eściu ucisków tui ty krzyżowe. 3. Pacjent pr/yjnuijc po/ycjtf i! Terapeuta wykonuje /iihieg im pt naciskając illnniii pr/c/ plfć punkt. Następnie wykonuj ikł«k palcem wsku/u|t|cym, serdecznym na ko
I. Terapeuta uciska najpierw punkt na i i»l>s/arze rdzenia przedłużonego (ryć. 169), pięć luli sześć razy, po sześć, siedem sekund. Inulza to rdzeń przedłużony i utrzymuje j fł''\vnowagę układu wydzielania wewnętrznego. pęcherz moczowy E. 168. Męskie przewód moczowy nasieniowód kość łonowa

organy rozrodcze moc/.owa

rdzeń pr/edłu/.ony

pęcherzyk nasienny przewód wytryskowy gruczoł krokowy gruczoł opus/kowo- obszar -cewkowy lędźwiowy obs/ar kr/y/owy j{\dro punkt Namikoshiego

Ryć. 169 penis

224

5. Impotencja Mężczyzna cierpiący na impotencje, niezdolny jest do odbycia stosunku płciowego. Chociaż istnieje wiele przyczyn tej dolegliwości, takich jak napięcie nerwowe, stres, brak doświadczenia we współżyciu, pamiętanie niepowodzeń związanych z próbą odbycia pierwszego stosunku, najważniejszymi czynnikami są z reguły przedwczesna ejakulacja i kompleksy z powodu wyglądu własnego ciała. Ze względu na wyżej opisane przyczyny przywrócenie pacjentowi równowagi emocjonalnej i uwolnienia go od stresu stanowią pierwsze kroki w leczeniu. Ponadto ważną rolę odgrywa tu właściwa dieta oraz odpowiednia ilość snu.

6. Bezpłodność

Terapia shiatsu 1. Terapeuta wykonuje /.abieg na ca obszarze szyjnym, /ac/ynając od pr/.edn obszaru szyjnego. 2. Pacjent spoczywa na brzuchu. Tera wykonuje dokładny zabieg na obszarze rd; przedłużonego, obszarze nadłopatko1 grzbietowym, lędźwiowym i krzyżowym (f 170 i 171). Następnie wykonuje zabieg na p tach Namikoshiego. 3. Pacjent kładzie się na plecach. Tera rozluźnia cały jego obszar brzuszny, szczególną dokładnością wykonuje powtar; cy się wstrzymywany ucisk kciukami i dl na okolice kości łonowej (ryć. 172 i l Towarzyszący ucisk dłonią na obszar p< kowy potęguje efekty zabiegu.

Ryć. 170

Nu-możność spłodzenia potomstwa w połowie pi/.ypadków dotyc/y mv/c/y/n, w drugiej połowie kobiet. Może być wrod/ona i nabyta. Męską niepłodność często wywołuje zapalenie uiler będące powikłaniem zapalenia pi/.yusznicy, które miało miejsce po okresie >l»irzewania. U kobiet przyczyną bezpłodności może być brak funkcjonowania Miników, niedorozwój macicy, zator kanału t. ulnego lub brak owulacji. Zapalenie jajników może wystąpić u kobiet dotkniętych zapaletiK-m przyusznicy po rozpoczęciu okresu l»| r/ewania. Ryć. 174 gr/ebień biodrowy

Ryć. 172 punkt Namikoshieno obszar pośladkowy

obszar lędźwiowy obszar krzyżowy X

obszar pachwinowy

obszar krzyżowy obszar lędźwiowy

obszar łonowy

Ryć. 171 Ryć. 175

Nadal jednak istnieje wicie mal/cń nie są w stanie wydać na świat polonu ciąż oboje partner/ y pozbawieni s»i l ułomności. W takich pr/.ypaiikach pr> przeważnie c/ynniki psychic/ne. ! napięcie upośledzaj;) autonomie/ny » wowy i układ wydzielania wewi Badanie niepłodności melodii shialni sztywność na obs/.arze szyjnym i led tak u mężczyzn jak i u kobiet. Sto wności prawego i lewego obs/aru pośl jest różny, gdy na pr/.yklail nastąpiło / stawu biodrowo-kr/y/owego, które ski nicę. Stan ten obni/.a funkcjonowam tr/ewnych mialnu y w pr/ywspi uklail/ie nerwowym, od mirtlnuy »l« ro/.roilc/ych, okry/nu-y /«lV|»ul'Mł). pychot /a HUK /owego, tkąil niedoskonale luiiki|oiiowrtnifl ukli«l W l ii k ic) fylumji |XHlbf lUilł | s/tywne i

Terapia ihlatM l. s/yncgo. obs/.ar s/yjny, ho«xny d przedłużony i tylny ohtiuir 2. P.iccnt pr/yjmujc p* vyv^ m wwłfc wykonuje zabieg nii ohcntrw

szczególnym uwzględnieniem obs/aiu lędźwiowego kręgosłupa, grzebienia biodrowego, obszaru krzyżowego, pośladkowego i punktu Namikoshiego (ryć. 174 i 175). 3. Pacjent pozostaje w pozycji na wznak. Terapeuta wykonuje zabieg na przemian na prawym i lewym kolcu biodrowym przednim

tu iskapn. pionowo klubem kciul celu pr/.ywiócenia stawu biodrowo-kr/.y/.o do normalnego funkcjonowania (ryć. 176 i 4. Następnie dokładnie rozluźnia podhr za pomocą wstrzymywanego ucisku wył wanego kciukami lub dłonią (ryć. 178).

Ryć. 176

kolec biodrowy przedni górny

7. Dreszcze N.iwet gdy nie |csl bard/o /imno, kobiety /es!o skarżą się na miejscowe dres/e/.e na s/arach s/.yjnym, łopatkowym, grzbietowym, . M/wiowym, w stawach kończyn górnych i dol-. ; \ r h , zakończeniach rąk i nóg oraz na pod-' M / U S / U . Przyczyną tych dolegliwości są /.ilnirzenia w autonomicznym układzie nerwowym, które naruszają funkcjonowanie nerw ó w naczyniowo-ruchowych, a to z kolei ;iowadzi do zatorów w układzie krążenia i • -/regulowania układu wewnętrznego ialania. Utrata apetytu, niestrawność, •-.labienie, odczuwanie zimna w nocy, bóle •Mrnstruacyjne - to objawy, które często 1 '\varzysza występowaniu dreszczy.

wykonywanie /abiegu na ws/yslk e/eściach podatnych na dies/i/e. /i c nym uw/.glydnieniem nue|si \vy>! dreszczy wskazanych pr/e/ parienla ISO), /abiegiem nale/y ol>|;\ć j>i/ci szyjny, obszar rdzenia pi/edłu/on obszar szyjny, obs/ar muli podłopatkowy, lydźwii>wy, k r / y / o u kowy i punkty Namikoshiego, no wszystkim boczny i tyln y obs/at obszar stopy, obs/ar podes/wy kończyny górne (szczególnie boc/n towy obszar przedramienia, obs/ai ców), obszar brzucha (a głownie po ryć. 180).

Terapia shiatsu N\',i/ne jest poprawienie krążenia krwi i przycenie dobrej kondycji całego ciała przez Ryć. 179. Punkty shiatsu na palcach w miejscach podatnych na oziębienie

Ryć. 180. Punkty ihiatfu

na brzuchu

l ^»*».

8. Nudności poranne Nudności poranne są dolegliwością /wią/.aną / ciążą. Występują - jak sama na/wa wskazuje zwykle rano, zanim przyszła matka zdąży cokolwiek zjeść. Towarzyszy im brak apetytu, wzmożone wydzielanie śliny, wymioty i zmiany upodobań dietetycznych. Uważa się, że w tym okresie ciąży kosmówka pozbywa się produktów przemiany materii podczas tworzenia się łożyska. Produkty te przedostają się do krwiobiegu, zmieniają podstwowy skład krwi i są przyczyną stanu nazywanego nudnościami porannymi, który zwykle ustępuje w czwartym miesiącu ciąży, kiedy łożysko zostanie w pełni ukształtowane. Poważne lub długotrwałe przypadki nudności porannych (hyperemesis gravidarium) występują u kobiet o słabych żołądkach oraz u kobiet znerwicowanych.

Terapia shiatsu Wykonywanie zabiegu u kobiety ciężarnej musi być szczególnie delikatne. Oczywiście, pacjentka nie może położyć się na brzuchu.

Ryć. 182. Od czwartego punktu miedzytopatkowego do trzeciego punktu podłopatkowego

Ryć. 183

Spoc/ywii n,t ptawym boku lub na w/mtl terapeuta wykonine /abieg sied/ąc. Nie wykonywać /.abiegu, gdy żołądek pacjentki pusty. Najleps/ą porą będ/ie c/as po poili kiedy żołądek jest spokojny. 1. Pacjentka siedzi w pozycji wyproshn Terepeuta wykonuje lekki zabieg na pr/.ec bocznym i tylnym obszarze szyi i na rda przedłużonym. 2. Pacjentka kładzie się na lewym Terapeuta dokładnie rozluźnia sztywne mi{ nadłopatkowe i podłopatkowe. Następnie i dokładnie rozluźnia szczególnie sztywne pl ty serii od czwartego punktu międl patkowego do trzeciego podłopatkowego 182 i 183). Z kolei naciska lekko wszystkie pl ty do dziesiątego punktu podłopatko\ (obszar lędźwiowy). Pacjentka kładzie sif, prawym boku, a terapeuta wykonuje ten zabieg na lewej stronie ciała. 3. Pacjentka leży na wznak. Terapeuta i powoli naciska dłonią na obszar brzucha, ze szczególnym uwzględni< bruzdy nadbrzusznej. Jeśli w czasie ciąży wzrośnie apetyt, kc powinna spożywać małe ilości lekkostrj pokarmów tyle razy dziennie, ile Wymioty obniżają poziom płynów w nizmie, musi więc wypijać więcej niż chłodnych napojów orzeźwiających, herbt mleka, aby pobudzić oddawanie moczu, usuwa z organizmu toksyczne substancje^ powinna denerwować się nudnościami, kU co prawda uciążliwą dolegliwością, al szczęście przejściową.

9. Dolegliwości k-st to okres pr/cjściowy u kohtfl, ioip*H/vn.i l.icy się mied/.y 45 a 50 rokiem /ytln, /wiv / /unikaniem c/.ynności pilników, /o*ln)r wow * /as zabur/ona równowaga uklmlu wyil/idania wewnętrznego, co narus/.a autonomie/My układ nerwowy, powoduje stres, w/.rost ciśnienia krwi, pr/yśpieszone bicie serca i inne dolegliwości. Występują one z większym nasileniem u kobiet s/c/upłych, nerwowych, cierpiących na ilreszcze. Ponieważ mają na nie duży wpływ ^ /.ynniki psychiczne. Im bardziej kobieta denerwuje się tymi dolegliwościami, tym dłużej one uwają. W związku z tym najważniejsze jest /achowanie spokoju i przekonanie, że dolegli-\\-i >ści te z czasem ustąpią.

Terapia shiatsu 1. Pacjentka spoczywa na lewym boku. Terapeuta wykonuje zabieg po prawej stronic obszaru szyjnego, przednim obszarze szyjnym, l

i tylnym obs/iu/e s/y|iiym. Nasili k.i kład/ic się liii prawym buku, wykonuje t a k i sam /abicg po l ci ała , /.e s/e/.cgólnym uw/glcdnu niego obs/aru s/.yjncgo i oki przedłużonego.

2. Pacjentka kład/.ie siv i Terapeuta wykonuje /.abieg r potylicznym, nadłopatkowym i oraz na punktach Namikoshieg< Następnie lekko uciska nogi. 3. Pacjentka klad/ie się Terapeuta lekko uciska pr/edniii nóg, ramion, głowy, t war/ i t Szczególną uwagę należy poświe< podbrzusza i bru/dy n a d b r / uciskowi dłońmi na gałki oc/ne (i

Ryć. 185

obszar potyliczny Ryć. 184

rdzeń przedłużony tylny obszar szyjny obszar nadłopatkowy

Ryć. IM

loe/nym obszarze szyjnym, rdzeniu przedłużonym

Ryć. 187

obs/ar ki/y/owy punkt Namikoshiego okrężny ucisk dłonią

10. Nieregularne menstruacje i bóle menstruacyjne

Kobieta miesiączkuje zwykle raz na dwadzieścia osiem dni, lecz czasem cykl ten zostaje zaburzony. Niektóre kobiety nie miewają menstruacji przez dłuższy czas; zdarza się też, że nie pojawia się ona we właściwym czasie z powodu opóźnienia w dojrzewaniu. Najczęstszą przyczyną nieregularności w występowaniu menstracji jest brak równowagi hormonalnej spowodowany napięciem emocjonalnym lub szokiem, osłabieniem albo zmęczeniem na skutek nadmiernego wysiłku. U większości kobiet menstruacja wywołuje bóle w podbrzuszu, rejonie lędźwiowym, bóle głowy i nudności. W cięższych przypadkach kobieta musi odpocząć od obowiązków w pracy i w domu. W tych przypadkach macica nie jest dostatecznie wykształcona albo występuje nadmierne jej tyłozgięcie lub wygięcie, co stanowi przyczynę bólu menstruacyjnego.

Terapia shiatsu l. Pacjentka spoczywa na brzuchu. Terapeuta wykonuje powtarzające się, jednoczesne zabiegi na prawej i lewej stronie rdzenia Ryć. 190. Podbrzusze

t ^padanie górnych powiek (tyv. l')2) /musza. 'Kukniętą tą dolegliwości;) osobę do marszczenia lY.ola, unoszenia brwi i podnoszenia podbródka w celu dostrzeżenia przedmiotów znajdujących •iv% w górze. W poważnych przypadkach pacjent musi ręką unosić powiekę, aby coś zobaczyć. Stan ten jest następstwem paraliżu dźwigacza f ornej powieki i dotyczy jednej powieki lub »hu. Występowanie tej dolegliwości jest uwarunkowane genetycznie, ale może także być •-powodowane urazem lub nieprawidłowym tunkcjonowaniem nerwów ocznych albo niedorozwojem dźwigacza górnej powieki.

Zaburzenia organów zmysłów 1. Opadanie górnej powieki

Ryć. 188

Ryć. 189 przedłużonego, na obszarze lędźwio\ krzyżowym i punktch Namikoshiego. U< na każdy punkt powinien trwać pięć sęki (ryć. 187-189). 2. Terapeuta wykonuje kilka okrężl ucisków dłonią (zwróconą na zewnątrz) prawy i lewy pośladek (ryć. 187). 3. Pacjentka spoczywa na wa Terapeuta wykonuje zabieg na przemit prawym i lewym przednim górnym biodrowym. Następnie pionowym uci! kłębem kciuka dokładnie rozluźnia brzusze (ryć. 190 i 191).

Ryć. 191

Ryć. 192

opadanie powiek

U osób stars/ych pr/yc/.ymi lej ii może być chronic/.nc /.mcc/emc edema powieki.

Terapia shiatsu stan normalny Ryć. 193 ucisk z pociągnięciem do góiy

dźwigacz górnej powieki

zamknięte oko

1. Pacjent spoczywa na hr/.uclui staje za jego głową. Wykonuje wxl ucisk palcem wskazującym, śm serdecznym obu dłoni na mięśnie górnej powieki. 2. Następnie trzema palcami krótkimi przerwami, pięć punktów na dźwigac/u górnej powieki, l Icisl z lekkim pociągnięciem w kieiun czołowego (ryć. 19.1 i 194). Na koń ta wykonuje ucisk drgający. Pr/.y gach /.wraca uwagę na l o. by i hę/pośrednio na gaiki oc/ne.

2. Zapalenie zatok

Ryć. 195. Położenie zatok przynoi

/upalenie y.atok to choroba polegająca na nagromadzeniu się ropy w zatokach przynosowych, to znaczy w mających łączność z jamą nosową zatokach szczękowych, sitowych (ocznych) i klinowych (czołowych), które w normalnym stanie wypełnione są powietrzem. Przyczyną tej choroby jest infekcja, do której łatwo może dojść na przykład w przebiegu ostrego nieżytu nosa. Proces zapalny obejmuje jedną lub więcej zatok, a towarzyszą mu bezsenność, zmniejszenie koncentracji, trudności w rozumowaniu i zapamiętywaniu. Czasami stan ten jest przejściowy, ale może też być stałym skutkiem alergii. linia środkowa czoła

/.a t oka e/ołowi

obszar Kiesselbacha

zatoka szczę

naczynie włosowate

jama nosowa

Ryć. 200. Skutki zabiegu na rdzeniu przedłużonym

U d/.ieci lic/nc małe iiac/ynia krv» ślu/ówce jamy nosowej s;\ ta k dclikali lekkie uderzenie w nos mo/.e spowi pęknięcie i krwotok /. nosa. C/aniu czekolady lub napojów o wysokiej kofeiny rozszerza nac/ynia krwioiK pękają i powodują krwawienie. Ob obszarem Kiesselbacha, w pr/cdnicj nosowej (ryć. 199), jest najbard/icj 11 krwotok. U osób dorosłych cicrj nadciśnienie, stwardnienie nac/.yń kr lub inne dolegliwości, które sprawiaj) nią krwionośne stają się kruche, l występować krwotoki / nosa. Ponm wość ta często towar/.ys/.y menstruacji krwi do mó/gu.

Terapia shiatfu

boki nosa

Pacjent pr/yjmujc pn/ycję »lcil/4|tą wykonuje /ubicg na ołMttMNM pr/cdłu/oiiego (ryć. 200 i 201), Nftl mając c/.ysla. tluiKlci/kę lub rpnll pacjenta prawym kciuk Mmi ugtota oto pr/edlu/onego. Ucisk jMl pńpynJM|)| środek zwężenia jacy, skierowany ku go r w w UroOfJl (ryć. 202 i 203). Powinien Irwftlod pi< miu sekund i nalc/y go pobud/.a pracy zabieg shiatsu nerwtSw rdzenia przedłu/t>ncgt>, na rażeniu przedłużonym kurc/.y nuci) sposób wstrzymuje krwotok / nota.

prawo i lewa strona gładziny

obszar wokół oka

Ryć. 196

3. Krwawienie z nosa

199

obszar nieco ponad kością jarzmową

Ryć. 203

Terapia shiatsu 1. Pacjent kładzie się na lewym boku. Terapeuta dokładnie uciska obszar rdzenia przedłużonego i tylny obszar szyjny w celu pobudzenia nerwów współczulnych i wyleczenia stanu zapalnego poprzez zwężenie naczyń krwionośnych błony śluzowej nosa. Podczas tego zabiegu oddychanie przez nos znów staje się możliwe. 2. Pacjent kładzie się na wznak. Terapeuta wykonuje ucisk na linii środkowej czoła, na obszarze wokół oczu, po obu stronach nosa

Ul/c ń przedłużony

4. Choroba lokomocyjną Drgania, ruch w górę i w dół, /miany prędkości samochodu, statku lub samolotu mogą spowodować u niektórych osób dolegliwość zwaną chorobą lokomocyjną, która objawia się zawrotami głowy, nudnościami, wymiotami, zimnym potem i bladością twarzy. Ruch pojazdu jest przyczyną zmian w naczyniach limfatycznych błędnika lub ucha środkowego. To z kolei pobudza nabłonek czuciowy, zaburza równowagę autonomicznego układu nerwowego i wywołuje wyżej opisane objawy. Stan ten występuje głównie u młodych kobiet, u osób o słabych żołądkach, cierpiących na gastroptozę, bezsenność i nadwrażliwość emocjonalną. Choroba lokomocyjną związana jest ze zmysłami słuchu, wzroku i węchu, dlatego osoby na nią podatne powinny podczas jazdy czytać lub słuchać muzyki i trzymać wzrok z dala od zmieniającej się scenerii za oknem. Suche powietrze wewnątrz zamkniętego pojazdu drażni błonę śluzową jamy nosowej. Jest to bardzo niewskazane przy chorobie lokomocyjnej i osoby na nią cierpiące powinny sączyć parujące, gorące napoje lub trzymać przy nosie wilgotne, gorące ręczniki. Ponieważ strach przed staniem się ofiarą tej choroby staje się zwykle jej przyczyną, najważniejsze jest zachowanie spokoju.

Terapia shiatsu 1. Pacjent siedzi prosto. Terapeuta kładzie lewą dłoń na jego czole, dla podtrzymania, a prawą wolno wykonuje zabieg na bocznym obszarze szyjnym, obszarze rdzenia przedłużonego i na tylnym obszarze szyjnym (ryć. 204 i 205). Ryć. 205

2. Pacjent pr/.yjmu|e po/yi.-|c na br/uchu. Terapeuta wykonuje y.abicg po prawej i lewej i stronie obs/.aru nadloptkowego i międ/y.; łoptakowego. Szczególną uwagę nale/yl poświęcić czwartemu i piątemu punktowi] międzyłopatkowemu (ryć. 204). 3. Na zakończenie pacjent kładzie się ni wznak. Terapeuta koordynuje oddychanie wykonywaniem ucisków na bruzdę na< brzuszną. Jeżeli warunki uniemożliwiają pi jentowi położenie się na wznak, powinien usiąść, a terapeuta wykona wtedy prawą dło zabieg na bruździe nadbrzusznej stojąc za jej plecami lub po jego prawej stronie. Ryć. 204

rdzeń przedłużony tylny obszar szyjny obszar nadłopatkowy obszar międzyłopl

5. Dzwonienie (tzum) w uszach

D/wonienie w uchu mo/c l»Vi ininostromie lub Terapia shiatsu 1. Pacjent sied/.i na kr/eślc, obustronne. .lctln<>sii«»miv N / UIU w uchu jest stanem patolo yu/u ym ucha /ewnętr/nego i pomocą kciuka uciska tr/.y punk środkowego. Obustronne d/wonienie w uszach jest nich, górnych i tylnych micśniiul chorobą ucha wewnętrznego i wiąże się z innymi (ryć. 206). 2. Kładąc kciuk na skrawk chorobami. Dzwonienie o niskich tonach jest dolegliwością ucha środkowego i zewnętrznego, zamknąć pr/ewód słuchowy (ol\* podczas gdy dzwonienie o wysokich tonach jest rapeuta naciska pr/.c/ pięć sęk mu przypadłością ucha wewnętrznego. Przyczynami położone wokół wyrostka sulku dzwonienia w uszach, oprócz chorób uszu, mogą 206). Podczas wykonywania /.abu być: nadciśnienie, niskie ciśnienie, stwardnienie na przemian uciska i ro/.lu/nia kc naczyń krwionośnych, dolegliwości okresu kli- wodem słuchowym, otwierając makterycznego, reumatyzm, bezsenność, choroba przewód palcem wska/.uja.cym Meniere'a, syndrom Meniere'a, anemia, ciało obce kciukiem punkt y polo/.onc wól w uchu zewnętrznym, woskowina uszna i inne. W sutkowatego (ryć. 20S). niektórych wyżej wymienionych chorobach 3. Następnie pr/c/. piec H< zwężają się naczynia krwionośne położone w naciska dłonią na cale ucho. |»«» najbliższym sąsiedztwie us/u i słychać w nich dach dłoń nalc/.y s/.yhko ro/lu> krew tętniącą w tych nac/yniach. W wielu p ai l k ach obustronnego */umu < przypadkach wewnętrzne /rodła dźwięku są wykoiui|c HIV )Ctlmx./cAiiU? uchu. niewiadomego pochod/enia. Jest tak często przy obustronnym dzwonieniu utr/y-mującym się przez dłuższy czas. Cząsto jest to prawdą w przypadkach ni lu/ny obustronnego dzwonienia, kiedy szum słychać przez dłuższy czas. Ryć. 207

bruzda nadbrzuszna

wyroaielf ftutkowal Ryc.20t

Dolegliwości układu oddechowego 1. Terapeuta ro/poc/yna /.abieg od uci

1. Astma oskrzelowa Atak astmy objawia się nagłym zesztywnieniem gardła, uczuciem ciężkości w klatce piersiowej, odczuwaniem braku tchu, zadyszką i uciążliwym kaszlem. Dominującym objawem astmy jest duszność napadowa. Wydechy są utrudnione, a wdechy powierzchowne i świszczące. Astmę powoduje zwężenie oskrzelików wskutek skurczu ich mięśni gładkich, obrzęku i nadmiernego wydzielania śluzu. Ataki występują zwykle późno w nocy i wczesnym rankiem, głównie na jesieni. Choroba ta jest ściśle związana z alergenami, dostającymi się do organizmu przez drogi oddechowe przewodu pokarmowego lub skórę. Lista alergenów jest bardzo długa; wymieńmy dla przykładu kurz, pyłki kwiatowe, pleśń, sierść zwierząt, jajka, kraby, makrele, kaszę gryczaną, szpinak. Ludzie cierpiący na astmę mają nadwrażliwy układ oddechowy i przełyk.

Terapia shiatsu

Należy pouczyć pacjenta, że podczas ataku powinien przyjąć przy zabiegu pozycję siedzącą. Uczucie duszności spowodowane atakiem astmy uniemożliwia bowiem oddychanie w innej pozycji. Stan ten zwany jest ortopneą.

Ryć. 209. Cztery punkty na przednim obszarze szyjnym

Ryć. 210

nią kciukiem c/terech punktów pnto/.onychi lewym bocznym obs/.ar/.e szyjnym, a czterech punktów położonych na pra\ bocznym obszarze szyjnym (ryć. 209 i 2K Wykonuje ten zabieg wolno i powtarza kilka razy, aby uspokoić skurcze oskr/clik

Ryć. 212

Ryć. 211 ni/cii pr/edhi/ony

tylny obszar szyjny

Ryć. 213

Ryć. 214

/abieg trzy razy (ryć. 214). Istnieją cztery pionowe rzędy sześciu punktów na piersiowym obszarze międzyżebrowym po obu stronach mostka. 5. Terapeuta kontynuuje zabieg używając palców wskazującego, środkowego i serdelY.nego oraz małego obu dłoni do wykonania /abiegu jednocześnie na ośmiu rzędach punk-i ów, zaczynając od góry. Zabieg należy wykonywać delikatnie i powtórzyć go od trzech do pięciu razy. 6. Następnie trzema palcami obu dłoni terapeuta wykonuje ucisk na trzy punkty każdej bruzdy między mięśniem naramiennym a klatką piersiową. Zabieg należy wykonywać odciągając łopatki w tył i powtórzyć go sześć razy (ryć. 215 i 216). 7. Na zakończenie jeszcze raz, stojąc za pacie n t em, terapeuta przy użyciu dłoni oraz palców wskazującego, środkowego i serdecznego obu i ii k trzymanych w taki sposób, aby się dotykały, s/eściokrotnie rytmicznie uciska bruzdę nadbr/.uszną (ryć. 214), poświęcając na każdy ucisk ir/.y sekundy. Podczas naciskania pacjent powinien wydychać powietrze, podczas rozluźniania ucisku - wciągać powietrze. W ten sposób reguluje oddychanie. Liczba powtórzeń i Hila ucisku muszą być dostosowane do stanu i horobowcuo i indywidualnych cech organizmu

obu

2. Czkawka Dokucza ona od czasu do c/.asu każdemu człowiekowi. W sensie medycznym są to powtarzające się mimowolne skurcze przepony, powodujące gwałtowne wciąganie powietrza z równoczenym zamknięciem głośni i strun głosowych, przerywającymi wdech i powodującymi efekt dźwiękowy. Czkawka jest odruchem spowodowanym podrażnieniem nerwu przeponowego bodźcami z narządów jamy brzusznej lub z ośrodkowego układu nerwowego. Może ją spowodować na przykład nerwowe lub pośpieszne wypicie gorącego płynu albo zjedzenie czegoś pobudzającego. Czkawkę u dzieci daje się łatwo zlikwidować łykiem wody lub lekkim uderzeniem w plecy. U dorosłych może być ona chroniczna. Zapobieganie czkawce wymaga regularnego wykonywania zabiegów shiatsu na przednim obszarze szyjnym, obszarze grzbietowowym i na przeponie

l. Wrodzony krjci nyi

Wyżej opisane zabiegi powinny być d sowane do indywidualnych potrzeb pacj i jego przypadku oraz powtarzane tak jak to konieczne. Można także dodać dłonią na gałki oczne. Zatykanie i wstrzymywanie oddechu, jak ró uciskanie języka przez kilka chwil to naj sze metody pozbywania się czkawki. obszar międzyłopat

Terapia shiatsu

Terapia shiatsu 1. Pacjent spoczywa na plecach. Terapeuta wykonuje zabieg na czterech punktach położonych po lewej stronie przedniego obszaru szyjnego (ryć. 217), ze szczególnym uwzględnieniem punktu trzeciego (ryć. 219), przez który przebiega nerw przeponowy. Zabieg ten skutecznie wstrzymuje skurcze. Taki sam zabieg wykonuje na czterech punktach położonych na prawej stronie przedniego obszaru szyjnego. 2. Pacjent kładzie się na brzuchu. Terapeuta wykonuje zabieg na trzech punktach po prawej i trzech po lewej stronie obszaru międzyłopatkowego (ryć. 218). 3. Naciskając dłońmi na boki obszaru brzusznego na wysokości przepony, wykonuje zdecydowane uciski ssące na prawą i lewą stronę jednocześnie (ryć. 218). 4. Pacjent kładzie się na wznak. Terapeuta wykonuje dokładny zabieg polegający na uciskaniu dłonią brzucha oraz zdecydowanych, skierowanych ku górze ruchach skręcających ~~


«««>sino/->K

Prawidłowa po/.ycjtt pltnlu w mamy charakteryzuje się poUkurc/cmcm n/yi i skierowaniem główki w kierunku ujścia s/y|ki macicy (ryć. 220 A). W przypadku ulo/.enia pośladkowego lub ułożenia główki jak na rysunku 220 B (ułożenie twarzyczkowe) podczas porodu uciśnięty zostaje prawy i lewy mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, wywołując zwężenie naczyń włosowatych we włóknach mięśni. Hematoma mięśnia, w którym nastąpiła taka zmiana, twardnieje i staje się nowotworem. Podczas wzrostu mięsień taki przybiera formę bliznowatego wałka. Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy ulega skróceniu od strony dotkniętej /byt wielkim uciskiem podczas porodu (ryć. 221). Stan ten wymaga szczególnie starannej terapii, ponieważ z reguły towarzyszy mu okołoporodowe zwichnięcie stawów biodrowych.

/*iała

nionta

1. Pacjent spoczywa na brzuchu. Palcem wskazującym i środkowym terapeuta lekko uciska mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, /aczynając od główki mostka i kończąc na wyrostku sutkowym, aby wyczuć, czy istnieje w tym miejscu nowotwór lub sztywność. Ryć. 221 zabieg polegający na uciskaniu w górę i w dół na boczny obszar brzuszny

strona zdrowa

trzeci przedni punkt szyjny

strona dotknięta stanem patologicznym

phyma (kręcz) ściągnięty mięsień

mostkowo-obojczykowo-sutkowy

pociągani* dv '' góry na obszarze

Ryć. 222

A. ułożenie normalne

B ud I

2. Po zlokalizowaniu »twi samymi palcami wykonuje ptyni i w dół, z krótkimi przerwami i którym występuje sztywność zależności od kszattu nowoCu może; się- okazać chwyceni) schorzeniem, obszaru kcioki wskazującymi Nie ucisk a jąć x peuta dokładnie wykonuje n przednim obszarze szyjnym. 3. Po całkowitym usunięciu i ma obszary skroniowe w obu i niowo przekręca głowę; w slron< twarzy (ryć. 223), a następnie do poprzedniego potowenia. Kurcz mięśnia moetkowc -sutkowego najłatwiej jest usur ka, ale wykonywanie zabiegu dzonym dziecku wyrmgi ostrożności, toteż jegcr pi najlepiej będzie powierzyć nąjl mu zaufania specjaliście. Jeśli galny, należy wykonywać nut opisane czynności. Zabiegi nie zbyt długo. Jeżeli zabieg i stosowany regularnie i dokli mięśni do kurczenia się będzie W] rozwoju dziecka. Ryć, 223

zdrowa st;

-*—*

Ryć. 226. Tylna

2. Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego Nieprawidłowe ułożenie nóżek płodu w macicy lub niedostateczne wykształcenie się panewki stawowej w okresie życia płodowego jest przyczyną zwichnięcia stawu biodrowego i przesuwania się kości udowej (ryć. 224). Podczas porodu główka kości udowej znajduje się częściowo albo całkowicie poza panewką stawu biodrowego. Chroba ta częściej występuje u dziewcząt niż u chłopców i w przeważającej mierze dotyczy jednego stawu, ale może się zdarzyć zwichnięcie obustronne. Zwichnięcie biorda zazwyczaj jest trudne do zauważenia, dopóki dziecko nie zacznie chodzić. Może na nie wskazywać niesymetryczne fałdowanie się skóry na wewnętrznej powierzchni ud czy ograniczone odwodzenie przy zmienianiu pieluszek chorej, a przez to krótszej nóżki (ryć. 225). W przypadkach zwichnięcia jednostronnego występuje u chodzącego j;uż dziecka charakterystyczne chromanie - dziecko pochyla miednicę na stronę zdrową za każdym razem, kiedy obciąża chorą kończynę. Celem przeciwdziałania temu pochyla tułów w kierunku przeciwnym (to znaczy na stronę chorą). Ryć. 225. Tylna powierzchnia pośladków główka kości udowej wywichniętej z panewki

Liczne fałdki są wynikiem -skrócenia kończyny.

potladków

Ryć. 224

krolar/. wielki

kolec biodrowy Vjf m. napm;i|.|i.\ przedni górny powie/. s/eiok;ł

główka kości udowej

grzebień biodrowy

m. pośladkowy średni m. pośladkowy wielki

panewka kości udowej

zginanie stawu kolanowego zewnętrzne skręcanie stawu biodrowego wewnętrzne skręcanie biodrowego

Terapia shiatsu Poniższe wskazówki dotyczą zwichnij lewego stawu biodrowego. Zabieg dla prawej stawu jest taki sam. 1. Pacjent spoczywa na brzuchu, a tera ta dokładnie uciska grupę mięśni wokół st biodrowego, zwłaszcza mięsień pośladkc wielki, pośladkowy średni i mięsień napinaji powięź szeroką (ryć. 226), 2. Pacjent przyjmuje pozycję na piec terapeuta dokładnie dotyka krętarza wielkie aby odnaleźć położenie zwichniętej koi Następnie pacjent zgina nogę w kolanie, a peuta kładzie prawą dłoń na krętarzu wielkil Teraz pacjent zgina kolano i podnosi n< umieszczając staw biodrowy pod kątem stopni, a terapeuta kładzie lewą dłoń na doli części tylnego obszaru łydkowego, dla podj da. Wykonując ucisk ssący lewą dłonią, pociąga krętarz wielki w stronę panewki biodrowego. Kiedy główka kości ud< dojdzie do panewki, nadaje jej od| ...i. L

t~^ ~>">A i V

krętarz wielki

3. Pozostawiając prawą dłoń na główce kości udowej terapeuta przenosi lewą dłoń na przedni obszar łydkowy. Trzymając główkę kości udowej prawą dłonią, lewą zgina kolano na zewnątrz, aby kość przesunęła się do wewnątrz (ryć. 228). /abieg ten powinien umieścić kość udową w panewce. Jeżeli naciskanie środkowego, a następnie bocznego obszaru podudzia i obracanie główki kości udowej na bok i na środek nie powoduje nienormalnych odgłosów, staw biodrowy został prawdopodobnie nastawiony. Ponieważ jednak mięśnie tej okolicy są nadal słabe, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nastąpi ponowne wypadniecie kości biodrowej.

l \ \

242

3. Kolana szpotawe Stan ten ujawnia się dopiero wtedy, kiedy pacjent spoczywa w pozycji na plecach, a najbardziej widoczny jest, gdy pacjent stoi. Uda wyginają się na zewnątrz, natomiast podudzia do wewnątrz. Pięty są złączone, a palce rozchylone. Nazywa się to nogami beczkowatymi lub wygięciem w kształcie litery „O". Wygięcie takie jest czymś normalnym do trzeciego roku życia. W późniejszym wieku kolana szpotawe spotyka się u dzieci przedwcześnie zmuszanych do stawania oraz u dzieci o nieprawidłowym rozwoju kości. Przyczyną takiego wygięcia kończyn dolnych może być ponadto krzywica lub kurcz mięśni.

4. Kolana koiUwe

Ryć. 229

Stan będący ociwrolitoAuii nóg bec/.kowatych, w którym występuje wygięcie ud do wewnątr/., a łydek na /cwnątr/. Wyglądem pr/ypomina to literę „X" i tak bywa na/ywane. Przyczyną iksa może być krzywica, niedorozwój kości, kurcz mięśni, wrodzone skrzywienie lub choroba Heinego-Medina. W tym ostatnim przypadku skrzywieniu ulega tylko jedna kończyna.

boczny obszar < udowy

boczny obszar podudzia

Terapia shiatsu

Ryć. 230

Ryć. 231. Prostowanie nóżek

pr/yśrodkowy udowy obs/.ar

Terapia shiatsu 1. Pacjent spoczywa w pozycji na piec Terapeuta naciska dziesięć punktów położonydtl na bocznym obszarze udowym i sześć punki położonych na bocznym obszarze podudzia ol nóg. Zabieg ten wykonuje się, aby przywu nogi do siebie (ryć. 229). 2. Pacjent spoczywa w pozycji boczne Terapeuta dłonią umieszczoną pod łydką nosi jego nogę. Drugą dłonią wykonuje ucilkl skierowany na boczny obszar udowy (ryć. 230). 3. Pacjent ponownie przyjmuje pozycję nt plecach. Terapeuta ujmuje dłońmi jego nogi WJ

1. Pacjent spoczywa w pozycji na plecach. Terapeuta wykonuje zabieg na obszarze stawu kolanowego. 2. Zginając nogę pacjenta w kolanie na zewnątrz wykonuje skierowane w bok uciski na dziesięć punktów położonych na środkowej części obszaru udowego (ryć. 232). 3. Przywracając kolano do pozycji wyjściowej wygina całą kończynę pacjenta do wewnątrz i wykonuje zabieg na sześciu punktach na tylnym obszarze podudzia (ryć. 233). 4. Pacjent spoczywa w pozycji bocznej. Terapeuta kładzie jedną dłoń, dla podtrzymania, na środkowym obszarze udowym, a drugą dłonią wykonuje ucisk na sześć punktów położonych na tylnym obszarze podudzia. 5. Unosząc kończynę pacjenta terapeuta pociąga środkową część uda do góry jedną dłonią, a drugą uciska boczny obszar podudzia (ryć. 234). Zabieg należy wykonać wolno, stopniowo i powtórzyć kilka razy na obu kończynach.

Ryć. 234

Ryć. 233

pr/ywod/cnie

Ryć. 235

6. Samoistna skolioza Patologic/.ne skrzywienie kteyoslupa w prawu, lub w lewą stronę, zwane samoistną skolioza, występuje u dziewcząt w okresie dojrzewania, między dziesiątym a piętnastym rokiem życia, kiedy nstępuje największy wzrost układu kostnego. W zaawansowanym stadium stan ten wygląda tak, jak pokazano na rysunku 240. Nawet jeżeli osoba stara się stać prosto - w pozycji na baczność - między ramieniem a bokiem występuje przerwa, a kręgosłup nie jest położony w równej odegłości od obu łapatek. Skrzywienie icst bardziej widoczne, kiedy pacjent pochyli się do przodu (ryć. 241). Przyczyny takiego skrzywienia nie są dokładnie znane. Rodzice muszą /wracać baczną uwagę na rozwój kręgosłupa swoich nastoletnich dzieci. Skoliozę łatwiej jest bowiem skorygować po wczesnym jej stwierdzeniu. Profilaktyka powinna polegać na /równoważonej, prawidłowej diecie i odpowiedniej liczbie ćwiczeń fizycznych, co ma na celu odżywienie i ujędrnienie mięśni.

paraliż mięśnia strzałkowego

stopa zwrócona do wewnętrz i do góry

Ucisk stosuje się tak, aby odwrócić stopę na zewnątrz.

5. Piętonóg Wrodzony kręcz szyi, zwichnięcie stawu biodrowego i piętonóg to trzy najczęściej występujące dolegliwości okresu niemowlęcego. Podczas porodu stopa zostaje skierowana do wewnątrz i zwichnięta lub następuje zgięcie środkowego obszaru podeszwy stopy. Stan ten jest wynikiem paraliżu grupy mięśni łydkowych (ryć. strona małego palca 235). Przyczyną nabytego piętonogu może być obszaru grzbietowego natomiast choroba Heinego-Medina lub zwichnięcie urazowe.

1. Ponieważ sztywność mieni szyjnym sprawia, że głowa pr; jedną stronę, terapeuta ro/poc/ poproszenia pacjenta o p r / y towanej siedzącej postawy lub uciskania przedniego obs/ii bocznego obszaru szyjnego, ol' przedłużonego i obs/aru wok 240). Powinien w ten spos« rozluźnić mięśnie tych ohs/arów 2. Następnie uciska kciuk icn na prawą i lewą topalkc on międzyłopat kowy. 3. Chwyta nadgarstki pac je n ramiona nad głowę. Pac)c przechylić tułów do tyłu. Picrw pr/eprowad/.ić /abicg bard/ Kiedy nastąpi ro/lu/.nienie w l< powtar/a sic /abieg kilka ra/y, < cii|gaji|c tułów.

Ryć. 240

zewnętrzna strona kostki bocznej

Terapia shiatsu

Terapia shiatsu

stan normalny

tylny obszar szyjny obszar nadłopatkowy

prawostronna

obszar międzyłopatkpwy (siedem punktów położonych blisko siebie)

kręgoftlup łopatka Odstępy tą

1. Należy wykonać dokładny ucisk grupy mięśni łydkowych, szczególnie mięśnia brzuchatego, płaszczkowatego i strzałkowego. Podczas tego zabiegu terapeuta drugą dłonią wykręca na zewnątrz stopę tak daleko, jak to tylko możliwe (ryć. 236 i 237). 2. Następnie uciska boczny obszar kostki, Obszar stopy oparty o boczną część mięśnia piszczelowego i grzbietową podłoże część stopy (ryć. 238). Szczególną uwagę należy punktów na bocznym obszarze pódl poświęcić grzbietowej części małego palca stopy. (ryć. 239). Ponieważ leczenie tej doleglh 3. Zgniając nogę pacjenta w kolanie i kładąc jest bardzo trudne, zabiegi nale/y ci stODC na nodtodze teraneuta nacisku nrm/f ar*o/ t\rf»f rHni***** /*•»»» rdzeń przedłużony

246

Ryć. 242. Zginanie i prortowanie tułowia

Ryć. 243. Boczne zfiejoia (skłony) tułowia

Spis treści Przedmowa Podstawowe punkty shiahu Punkty mięśniowe i nerwowe pod wpływem hotliea 8 Układ Układ kostny 12

44 Środki ostrożności 44

elektrycznego

mięśniowy

10

Rozdział l: Ogólna teoria 13 Rozwój

shiatsu

15 ("ha raktery styczne cechy terapii shiatsu 16 Shiatsu a funkcje fizjologiczne 17 1. Odżywianie skóry 17 2. Wzmocnienie mięśni

zgięcie wyprost

Zabiegi należy powtarzać codziennie przez pięć do dziesięciu minut w celu przeciwdziałania utrwaleniu się skrzywienia kręgosłupa lub pogorszeniu zaistniałych skrzywień. Samodzielnie wykonywane zabiegi shiatsu i codzienna gimnastyka, polegająca na rozciąganiu, zginaniu i przechylaniu tułowia, nie tylko zapobiegają skrzywieniom kręgosłupa, ale także pobudzają rozwój i funkcjonowanie organów wewnętrznych.

Ryć. 244. Obroty tułowia

19 3. Pobudzanie krążenia

22 5. Kontrola układu wydzielania wewnętrznego prawa strona

27 6. Układ kostny 29 7.

Układ

pokarmowy

35 I )ziałanie dłoni i palców 37 Pięć podstawowych zasad zachowania dobrego zdrowia i długiego życia 39 ('horoby, które można leczyć metodą shiatsu 42 ('horoby, których NIE WOLNO LECZYĆ metodą

Sposoby uciskania 1. Ucisk kciukiem 2. Ucisk dwoma palcami 3. Ucisk trzema palcami 4. Ucisk kciukiem i czterema palcami otwartej dłoni 5. Ucisk czterema palcami otwartej dłoni 6. Ucisk dłonią Rodzaje ucisków Ucisk zwykły Ucisk przerywany Ucisk*wstrzymywany Ucisk ssący Ucisk płynny Ucisk skoncentrowany

l Jcisk drgający K. Ucisk stymulujący wykonywany

20 4. Regulacja funkcji nerwów lewa strona

Rozdział 2: Podstawowe zabiegi 45

shiatsu

4 7 4 7 4 9 5 0 5 0 5 0 5 0 5 2

Rozdział 3: Terapia całego Shiatsu na pacjencie na boku Obszar szyjny Zabieg 1: Pr/cdni obs/.iir H/yji Zabieg 2: Boc/ny obs/ar s/.yju Zabieg 3: Rd/eń pr/cillu/ony Zabieg 4: Tylny obs/ar n/yjny

Plecy

Zabieg 5: Obs/ar nadlnpatkov Zabieg 6: Obs/ar mic.iI/.ylopal Zabieg 7: Obs/ar pod!opatkov i lędźwiowy

Shiatsu na pacjencie spoczywają brzuchu Głowa Zabieg 1: Obs/ar potylic/.ny Zabieg 2: Obs/ar rd/cnia pr/cdłu/nncgo Zabieg 3: Tylny obs/ar s/yjny Ramiona i plecy Zabieg 4: Obs/ar iuullopalko\ Zabieg 5: Obs/.ar micil/ylopal Zabieg 6: Obs/ar pndlnpalkoi i lędźwiowy Pośladki i nogi Zabieg 7: Obs/ar biodriłwy Zabieg 8: Obs/ar kr/y /owy Zabieg 9: Obs/ar pośladków Zabieg K): Punkt Namikonhic Zabieg 1 1: Tylny obs/ar udou Zabieg 1 2: Obs/ar bru/dy po< kolanowej Zabieg 13: Tylny obs/ar golci Zabieg 14: Gu/ kości pielowc Zabieg 1 5: Boc/ny i środków) kości piętowej Zabieg 16: Obs/ar podes/wy i Prostowanie pleców Zabieg 1: Łopatki Zabieg 2: Boczny obs/ar br/t Zabieg 3: Obszar pośladkowy Zabieg 4: Kręgosłup Zabieg 5: Kręgosłup Zabieg 6: Stymulowanie nerw rd/cniowych

Shialsu mi pacjencie spoczywają

246

Ryć. 242. Zginanie i prostowanie tułowia

Ryć. 243. Boczne zfifda (skłony) tułowia

LECZYĆ

Spis treści Przedmowa

t

Podstawowe

punkty

shiahu

5 Punkty mięśniowe i nerwowe mlnu-hów pod wpływem hotłźca elektrycznego 8 UIdad Układ kostny 12

mięśniowy

10

Rozdział l: Ogólna teoria Rozwój

shiatsu

15 (liarakterystyczne cechy terapii shiatsu 16 Shiatsu a funkcje fizjologiczne 17 1. Odżywianie skóry wyprost

Zabiegi należy powtarzać codziennie przez pięć do dziesięciu minut w celu przeciwdziałania utrwaleniu się skrzywienia kręgosłupa lub pogorszeniu zaistniałych skrzywień. Samodzielnie wykonywane zabiegi shiatsu i codzienna gimnastyka, polegająca na rozciąganiu, zginaniu i przechylaniu tułowia, nie tylko zapobiegają skrzywieniom kręgosłupa, ale także pobudzają rozwój i funkcjonowanie organów wewnętrznych.

17 2. Wzmocnienie mięśni Ryć. 244. Obroty tułowia

prawa strona

19 3. Pobudzanie krążenia

47 1. Ucisk kciukiem

49 3. Ucisk trzema palcami 50 4. Ucisk kciukiem i czterema palcami otwartej dłoni

50

Ucisk

dłonią

52 2. Ucisk przerywany 52 3. Ucisk'wstrzymywany pokarmowy

35 l )ziałanie dłoni i palców 37 l Nęć podstawowych zasad zachowania dobrego zdrowia i długiego życia 39 ('horoby, które można leczyć metodą shiatsu 42 ('horoby, których NIE WOLNO

Sposoby uciskania

50 Rodzaje ucisków 52 1. Ucisk zwykły

27 6. Układ kostny Układ

Rozdział 2: Podstawowe zabiegi 45

6.

22 5. Kontrola układu wydzielania wewnętrznego

29 7.

44 Środki ostrożności 44

50 5. Ucisk czterema palcami otwartej dłoni

20 4. Regulacja funkcji nerwów

lewa strona

shiatsu

47 2. Ucisk dwoma palcami

13

zgięcie

metodą

52 4.

Ucisk

ssący

53 \ Ucisk płynny 53 (>. Ucisk skoncentrowany 53 7. Ucisk drgajiicy 53 K. Ucisk stymulujący wykonywany

Rozdział 3: Terapia całego Sliiatsu na pacjencie s na boku

Obszar szyjny Zabieg 1: Pr/.cdni obs/.iir n/yju Zabieg 2: Boc/.ny obs/.ar s/.yju Zabieg 3: Rd/cń przedlu/ony Zabieg 4: Tylny obs/.ar s/.yjny Plecy Zabieg 5: Obszar nadtopili kou Zabieg 6: Obs/ar mied/.ylopiil Zabieg 7: Obs/ar podlopalktw i lędźwiowy Shiatsu na pacjencie spoczywają brzuchu Głowa Zabieg 1: Obs/.ar polylic/.ny Zabieg 2: Obs/ar rd/.ema pr/edlu/oncgo Zabieg 3: Tylny obs/.ar s/.yjny Ramiona i plecy Zabieg 4: Obs/.ar nadlopalkov Zabieg 5: Obs/.ar miv'd/.ylopnl Zabieg 6: Obs/ar podlopalko* i lędźwiowy Pośladki i nogi Zabieg 7: Obs/ar biodrowy Zabieg 8: Obs/ar krzyżowy Zabieg 9: Obs/ar pośladków Zabieg K): Punkt Namikonhic Zabieg 1 1: Tylny oba/nr udo* Zabieg 12: Obs/ar bru/.dy poi kolanowej Zabieg 13: Tylny obszar golcu Zabieg 14: Gu/ kości piętowej Zabieg 1 5: Boc/ny i środkowy kości polowej Zabieg 1 6: Obszar podeszwy i Prostowanie pleców Zabieg 1: Łopatki Zabieg 2: Boczny obszar br/.u Zabieg 3: Obszar pośladkowy Zabieg 4: Kręgosłup Zabieg 5: Kręgosłup Zabieg 6: Stymulowanie nerw rdzeniowych

Shiatsu na pacjencie spoczywttfą

/abieg

l:

Pr/.edni

obs/.ar

udowy

71) /abieg 2: Środkowy obs/.ar udowy Xl /abieg 3: Boc/.ny obszar udowy K 3 Zabieg 4: Obszar rzepki 83 Zabieg 5: Boczny obszar łydki 84 Zabieg 6: Obszar stepu 85 Zabieg 7: Obszar grzbietu stopy 86 Zabieg 8: Obszar palców stopy 96 Zabieg 9: Ćwiczenie palców stopy 87 Zabieg 10: Prostowanie stopy 87 Zabieg 11: Prostowanie kończyny dolnej 88 Ramiona 88 Zabieg l: Obszar pachy 88 Zabieg 2: Obszar środkowy ramienia 91 Zabieg 3: Dół łokciowy 91 Zabieg 4: Środkowy obszar przed ramienia 92 Zabieg 5: Bruzda między mięśniem naramiennym a piersiowym 92 Zabieg 6: Boczny obszar ramienia 93 Zabieg 7: Boczny obszar przed ramienia 94 Zabieg 8: Obszar grzbietu dłoni 94 Zabieg 9: Obszar grzbietowy palców 95 Zabieg 10: Dłoń 96 Zabieg 11: Prostowanie ramienia 98 Głowa 100 Zabieg l: Linia środkowa Zabieg 2: Obszar skroniowy Zabieg 3: Linia środkowa i obszar skroniowy Twarz

100 100 101

102 Zabieg 1: Obszar czołowy i nosowy 102 Zabieg 2: Obszary jarzmowy, oczny i skroniowy 104 Zabieg 3: Ucisk dłonią na gałki oczne 106 Klatka piersiowa 106

Zabieg Zabieg

/abieg 7: Kolce biodrowy pr/.edni górny /abicg K: Ugniatanie ohs/aru 151 br/.us/.nego 152 /abieg 9: Boc/.ny obs/.ar br/us/.ny 152 Zabieg 10: Ucisk dłonią i ucisk drgający 152 na obszar brzuszny Terapia całego ciała 153 z wykorzystaniem kozetki terapeutycznej Zalety kozetki 153 154 terapeutycznej Shiatsu na pacjencie spoczywającym 154 na boku Shiatsu na pacjencie 154 spoczywającym 154 na brzuchu Shiatsu na pacjencie spoczywającym

11|

l: Obszar międzyżebrowy 106 2: Okrężny ucisk dłonią Brzuch Zabieg na obszar mostkowy i Zabieg piersiowy 107 109 Zabieg Zabieg l: Seria ucisków dłonią Zabieg /nbicg 110 2: Dwadzieścia punktów na brzuchu 112 3: Obszar jelita cienkiego 116 4: Obszar okrężnicy esowatej 116 5: Falujący ucisk dłonią 6: Okrcy.ny i drgający ucisk

154 155 155 156 156

117

156 158 158 158 158 159 159 160 160 161

l: Obszar pośladkowy 2: Punkt Namikoshiego 3: Przedni obszar udowy 4: Środkowy obszar udowy 5: Boczny obszar udowy 6: Tylny obszar udowy 7: Obszar rzepki 8: Dół podkolanowy 9: 162 Tylny obszar podudzia 162 Zabieg 10: Boczny obszar podudzia 163 Zabieg 11: Obszar stepu 163 Zabieg 12: Obszar grzbietu stopy 164 Zabieg 13: Obszar palców 164 Zabieg 14: Obszar podeszwy 165 Ramiona 165 1: Obszar pachowy 166 2: Środkowy obszar ramienia 166166 3: Dół łokciowy 167 4: Środkowy obszar przed ramienia 168 5: Bruzda międ/y mięśniem naramiennym a piersiowym 168 /abicg 6: Boc/.ny obs/.ur ramienia 169 na wznak

Rozdział 4: Zabiegi na pacjencie klęczącym

Shiatsu na pacjencie klęczącym na obu kolanach (pozycja seizaj Zabieg l: Przedni obszar szyjny Zabieg 2: Boczny obszar szyjny Zabieg 3: Rdzeń przedłużony Zabieg 4: Tylny obszar szyjny Zabieg 5: Obszar skroniowy Zabieg 6: Obszar nadłopatkowy Zabieg 7: Obszar międzyłopatkowy Zabieg 8: Prostowanie tułowia Zabieg 9: Unoszenie i opuszczanie ramion Zabieg 10: Uderzanie ramion i kręgosłupa Shiatsu na pacjencie siedzącego prosto na stołku Zabieg l: Przedni obszar szyjny Zabieg 2: Boczny obszar szyjny Zabieg 3: Rdzeń przedłużony Zabieg 4: Tylny obszar szyjny Zabieg 5: Obszar nadłopatkowy Zabieg 6: Obszar międzyłopatkowy Zabieg 7: Prostowanie tułowia Zabieg 8: Unoszenie i opuszczanie ramion

Rozdział 5: Samodzielne wykonywanie zabiegów itou

2: Hoc/ny (Mir
/abicg Głowa 1: Linia środkowa 2: Obszar Zabieg skroniowy 3: Linia środkowa 4: Zabieg Ucisk dłońmi na obszar skroniowy Zabieg 1: Zabieg Oś symetrii obszaru czołowego Twarz Zabieg 2: Obszar nosowy Zabieg Zabieg 3: Obszar jarzmowy Zabieg 4: Obszar nadoczny, międzyoczny i skroniowy; ucisk dłońmi na gałki oczne Zabieg 5: Dziąsła Zabieg 6: Mięśnie śmiechowe przy

kącikach ust Ramiona i plecy

Zabieg l: Obszar nadłopatkowy Zabieg 2: Obszar podłopatkowy i lędźwiowy 3: Grzebień Zabieg biodrowy 4: Obszar krzyżowy Zabieg Nogi Zabieg Zabieg Zabieg Zabieg Zabieg Zabieg Zabieg Zabieg Zabieg

Zabieg /abieg /abieg /abieg

K: Obs/itr gr/hiclu rv /abicg '): < )bs/ai palców /abicg 10: Obs/ar dłoni /abicg l 1: ko/.ciąganic nmw Klatka piersiowa /abicg 1: Obs/ar mied/y/cli Zabieg 2: Obs/.ar niósł kowy Zabieg 3: Okrężny, /micniw dłonią na obs/ar | Brzuch Zabieg l : Seria ucisków dloi Zabieg 2: Obs/.ar jelita cieni Zabieg 3: Obs/.ar okre/mcy p u j i\ cc j i okrc/.mt)

Rozdział 6: T /premie okrefloi przypadków pat gkznych Układ krążenia 1. Dolegliwości sercowe 2. Nadciśnienie tętnic/e 3. Stwardnienie tętnic Neuropatia 1. Parali/, polowy ciała 2. Bc/senność 3. Nerwice 4. Nerwobóle nerwu lró|d/it 5. Nerwobóle polylic/ne 6. Nerwobóle ramienia 7. Nerwobóle mied/.y/ebnw 8. Rwa kuls/.owa 9. Łysienie plackowale 10. Migrena 11. Choroba SMON Dolegliwości organów układu pokarmowego 1. Biegunka 2. Obstrukcja 3. Gastroptoza 4. Dolegliwości wątroby 5. Kamica żółciowa 6. Kurcz żołądka Zaburzenia układu motoryooM 1. Urazowe zwichnięcie kr\*gt szyjnych 2. Przepuklina dysków międ/ykręgowych 3. Mogigrafia (kurc/ pisarski

o. ra rai i/ nerwu loKciowego (rcica krogulc/.a) 214 7. Parali/ nerwu pośrodkowcgo (ręka małpia) 215 8. Paraliż nerwu promieniowego (opadanie nadgarstka) 216 9. Paraliż twarzy 217 10. Zmrożone ramiona

218 Zaburzenia układu metabolicznego, wydzielania wewnętrznego oraz układu moczowego i rozrodczego 220 1. Cukrzyca

u>. iNiereguinme mciiHiruiu |c i hoic mcnstruacyjiic Zaburzenia organów zmysłów 1. Opadanie górnej powieki 2. Zapalenie /.atok 3. Krwawienie z nosa 4. Choroba lokomocyjna 5. Dzwonienie (szum) w uszach Dolegliwości układu oddechowego 1. Astma oskrzelowa 2. Czkawka Choroby wieku dziecięcego 1. Wrodzony kręcz szyi 2. Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego 3. Kolana szpotawe (beczkowate nogi) 4. Kolana koślawe (ściągnięte) 5. Piętonóg 6. Samoistna skolioza

Nowoici WYDAWNICTWA ETHO:; John Ma i n GŁOS CISZY Amerykański benedyktyn John Main uważany jest za jednego z n aj w i ek s/ ych ni duchowych we współczesnym Kościele katolickim. To. co proponuje \v tej ksii|/co, | modlitwą serca, a za pomocne w jej praktykowaniu uważa wypracowane 1111 l Wschodzie techniki medytacyjne i ćwiczenia koncentrujące, co nie znac/y. /e nio/iiii miąć wzywanie przez chrześcijanina Imienia Boskiego z wypowiadaniem pi/tv I mantry. Modlitwa, której naucza ojcec Main, obejmuje całego c/lowieka \ve ws/ysiki wymiarach i wymaga od podejmującego ją głębokiej pokory. Książka la /apoc/;|tkt>s\i „Medytacje chrześcijańskie".

C ary I Matrisciana BOGOWIE „ N E W AGH" Bogami New Agę nazywa Autorka przywódców sekt .(,'///•//. lud/i chciwych. myśli|cv< o pomnażaniu swoich majątków i o władzy politycznej, nawet światowo); manipnl ludźmi, często ściganych przez prawo, ale też mających na swych usługach powite »/ organizache międzynarodowe. Książka demaskuje oszustwa sekt, tiLi/ii|o />vio u*po w niektórych aszmniach. porównywalne zdaniem Autorki / tym. co d/i.ilo HIV \v i kich obozach koncentracyjnych. Wielka znajomość tematu. /apuvontow;m,i tu pi/c/ / wypływa tak z jej osobistych doświadczeń, jak i /. prowadzonej pi/c/ mą w ominlk mentacji i informacji pracy badawczej nad sektami, Caryl Matrisciana samu Kłuła »i New Agę, ale potem Jezus cudownie wkroczył w jej życie i zupełnie ją odmienił

Bogusław Jasiński DROGA MYŚLI Obszerna publikacja, będąca zbiorem rozpraw i artykułów pisanych na pi/ośli/ciii ii stu lal. Prace te obejmują badania z zakresu metodologii, logiki, ontologii. a lak/c < Stały się one swoitą kroniką sporów intelektualnych drugiej połowy XX wieku. Jc»l lo napisana żywym językiem, nie stroniąca od kontrowersyjnych sądów.

Bogusfaw Jasiński DWIE FENOMENOLOGIE: HUSSERL I HEIDEGGER Jedno z pierwszych w polskiej literaturze filozoficznej studium analizujące pojecie nologii w filozofii Edmunda llusser la i M a r t i n a lleideggera. Autor stawia tc/^. /C Ilusserla stała się uwieńczeniem idealizmu transcendentalnego w historii filo/oln, 11 stanowisko lleideggeia określa jako swoiście realistyczne. W istocie są to dwa ro/jic | m a t y myślenia K s i ą ż k a pi/o/nac/ona jest głównie dla czytelnika posiailaji|ccgo p wied/s lilo/olic/ne)