Saya Mg Thaw Ka

စာေရးဆရာ ကဗဵာဆရာ ေမာင္ေသာ္က (ေခၞ) ဗိုလ္မႀႃး ဘေသာ္ (၁၉၂၈ - ၁၉၉၁) ၁၉၂၈ ခုႎႀစ္၊ ေ႟ၿဘုိ႓မိႂႚတၾင္ အဖ ဦးမႀန္႒ကီး၊ အမိ ေဒၞ႓မိႂင္တိုႛမႀ ဖၾားဴမင္သည္။ သားသမီး ၄ ေယာက္ အနက္ အ႒ကီးဆံုးသား ဴဖစ္သည္။ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္တၾင္ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း ေအာင္ခဲ့သည္။ ယင္းႎႀစ္တၾင္ပင္ ဗမာ့ ေရတပ္မေတာ္သိုႛ တပ္သား အဴဖစ္ ဝင္ေရာက္ အမႁထမ္းခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ (ေရတပ္) တၾင္ ဗိုလ္မႀႃး ရာထူး အထိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၆ ခုႎႀစ္၊ ႎုိဝင္ဘာလတၾင္ မိမိ စစ္ေရယာဥ္မႀႃး အဴဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနေသာ တုိက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ သည္ မဟာမိတ္ က႗န္းစုမဵား တဝုိက္ ငၝးဖမ္း သေဘႆာမဵားကုိ လုိက္လံ ႎုိမ္နင္းေရး တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ မုန္တုိင္းမိကာ ပင္လယ္ဴပင္တၾင္ ေမဵာေနခဲ့သည္။ ဗုိလ္႒ကီး ဘေသာ္ (ေမာင္ေသာ္က) ႎႀင့္ ရဲေဘာ္ ၁၀ ဦးတုသ ိႛ ည္ အသက္ကယ္ေဖာင္ဴဖင့္ ၁၃ ရက္ဳကာမ႖ ပင္လယ္ဴပင္တင ၾ ္ ေမဵာေနရာမႀ ဂဵပန္ ကုန္တင္ သေဘႆာတစီးက ေတၾႚရႀိ ဆယ္ယူခဲ့၍ အသက္မေသ ကဵန္ရစ္သူ ၁၀ ဦးတၾင္ ပၝဝင္သည္။ စာေပ ေရးသားဴခင္းကုိ ေကဵာင္းသားဘဝမႀ စတင္၍ စစ္ဴပန္၊ ပေဒသာ မဂၢဇင္း၊ စစ္ႎႀလုံး ဂဵာနယ္၊ ဴမဝတီ၊ ေငၾတာရီတု၌ ိႛ ေဆာင္းပၝးမဵား၊ ဝတၪႂမဵား မဵားစၾာ ေရးသား ေဖာ္ဴပခဲ့သည္။ ေရေဳကာင္း စၾန္ႛစားခန္း ဝတၪႂမဵား မဵားစၾာ ေရးသားရာတၾင္ ဗုိလ္ဘေသာ္ (ေရတပ္) ဟု ကေလာင္ အမည္သုံးသည္။ တပ္မေတာ္ (ေရ) တၾင္ ဗုိလ္မႀႃး အဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ကာ ၁၉၆၉ ခုႎႀစ္တၾင္ တပ္မႀ အ႓ငိမ္းစားယူကာ ေရႀႚသု၊ိႛ ေဖာ္ဝပ္၊ အဂႆလိပ္ ဴမန္မာ ႎႀစ္ေစာင္စလုံးတၾင္ စာတည္းခဵႂပ္ အဴဖစ္ တုိင္းဴပည္ တာဝန္မဵားကုိ ဆက္လက္ ေဆာင္႟ၾက္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေသာ္ကသည္ အဂႆလိပ္ ဴမန္မာ ႎႀစ္ဘာသာလုံးဴဖင့္ ဝတၪႂ၊ ေဆာင္းပၝးမဵားကုိ ပုိင္ႎုိင္စၾာ ေရးသားႎုိင္သူ ဴဖစ္ကာ ေနႛစဥ္ သတင္းစာမဵား၌ အခဵိန္အားေလဵာ္စၾာ ေရးသားခဲ့ေသာ ေမာင္ေသာ္က၏ ေဆာင္းပၝးမဵားမႀာ သတင္းစာဖတ္ ပရိသတ္ကုိ အထူးႎႀစ္ခဵိႂက္စာၾ ဴဖင့္ ေစာင့္ေမ႖ာ္ ဖတ္ဳကရသည့္ ေဆာင္းပၝးမဵား ဴဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတၾင္ အဂႆလိပ္စာ၊ စကား သင္ဳကားပိုႛခဵဴခင္း၊ ေရေဳကာင္း သိပၯံ အတတ္ပညာမဵားကို ႎိုင္ငံဴခားသၾား သေဘႆာသားမဵားအား သင္ဳကား ပိုႛခဵေပးဴခင္း၊ စာေပ ကဗဵာ ေရးသားဴခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ ႎိုင္ငံေရး ေနာက္ခံ။

ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္ (ေရ) တၾင္ ဗိုလ္မႀႃး အဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထိုႛေဳကာင့္ ဗိုလ္မႀႃး ဘေသာ္ဟု လူသိမဵားသည္။ ေမယုတိုက္ သေဘႆာကို အဂႆလိပ္ အစိုးရထံမႀ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္ လၿဲယူခဲ့စဥ္က ဦးဘေသာ္သည္ သေဘႆာေပၞတၾင္ အလံတင္သည့္ ဂုဏ္ဴပႂ တပ္ဖဲၾႚကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ဴဖစ္သည္။ ေမာင္ေသာ္က အမည္ဴဖင့္ စာေပနယ္သိုႛ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ အထူးသဴဖင့္ သေရာ္စာ ေရးရာတၾင္ နာမည္႒ကီးသူ တဦး ဴဖစ္သည္။ မဆလေခတ္ တေလ႖ာက္ ေခတ္စနစ္ႎႀင့္ လူထု ဘဝကို ထင္ဟပ္၍ ထိထိမိမိ ဖၾင့္ခဵ ေရးသားခဲ့သူ ဴဖစ္သည္။ ႎိုင္ငံတကာ စာေပ တခဵႂိႚကို ဘာသာ ဴပန္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္ မတိုင္မီက ေရးသားခဲ့သည့္ "တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃" အမည္ရိႀ ဝတၪႂဟန္ ကိုယ္ေတၾ ့ မႀတ္တမ္းမႀာ လူ႒ကိႂက္မဵား ထင္ရႀားသည္။ ၈၈၈၈ ရႀစ္ေလးလံုး ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံတၾင္ ေရႀႚတန္းမႀ ပၝဝင္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေနႛတင ၾ ္ စာေပ အႎုပညာရႀင္မဵားက ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္ကို လူထုအား ရက္ရက္္စက္စက္ ပစ္ခတ္ ေနမႁမဵားအား ရပ္ဆိုင္းရန္ ကန္ႛကက ၾ ္ ေတာင္းဆိုသည့္ အခၝက ပၝဝင္ လက္မႀတ္ ေရးထိုးခဲ့သည္။ ထိုႛေနာက္ စာနယ္ဇင္း သမဂၢတၾင္ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ ခံရသည္။ စစ္တပ္ အာဏာ သိမ္း႓ပီး ႎိုင္ငံေရး ပၝတီမဵား ဖၾဲႚစည္းခဵိန္တၾင္ အမဵိႂးသား ဒီမိုကေရစီ အဖဲၾႚခဵႂပ္၌ ဆက္လက္ ပၝဝင္သည္။ ဗဟို ဦးစီး အဖဲၾႚဝင္ႎႀင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္း စည္း႟ုံးေရး တာဝန္ခံ အဴဖစ္ ေဆာင္႟ၾက္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံ ကာလတၾင္ တပ္မေတာ္ (ေရ) ကို ဴပည္သူႛဘက္က ရပ္တည္ရန္ ေရတပ္ အရာရိႀမဵားထံ အရာရိႀေဟာင္း တဦး အေနဴဖင့္ စာမဵား ေရးသား ပိုႛေပးခဲ့သည္။ ထိုႛအတၾက္ ၁၉၈၉ ခုႎႀစ္တၾင္ ဖမ္းဆီး ခံရေသာ အခၝ တပ္မေတာ္ ႓ဖိႂခၾဲမႁဴဖင့္ စၾဲခဵက္ တင္ခံရသည္။ ၁၉၈၉ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၅ ရက္ေနႛတၾင္ ၁၉၅၀ ဴပည့္ႎႀစ္၊ အေရးေပၞ စီမံမႁ အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅ (က)၊ ၅ (ခ) တိုႛဴဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ အႎႀစ္ ၂၀ ခဵမႀတ္ခံရသည္။ ဦးဘေသာ္၏ ေလႀာင္ေဴပာင္ သေရာ္ေသာ မိန္ႚခၾန္းမဵား၊ ကဗဵာမဵားႎႀင့္ ေဆာင္းပၝးမဵားမႀာ ဴမန္မာႎုိင္ငံတၾင္ နာမည္႒ကီး လူ႒ကိႂက္ မဵားလႀသည္။ "သူႚ စာေပက ဴပည္သေတၾကုိ ရယ္ေစတယ္။ တခဵိန္တည္းမႀာ ေဒၝသနဲႛ နာဳကည္းမႁေတၾကုိလည္း လႁႚံေဆာ္ေပးတယ္" ဟု သူႛ မိတ္ေဆၾ တဦးက ေဴပာဴပသည္။ သူသည္ ကမာၲႚ စာေပထဲမႀ အေဴမာက္အမဵားကုိ ဴမန္မာ ဘာသာသုိႛ ဴပန္ဆုိ ေပးခဲ့သည္။ နဝတက သူႚအား ဖမ္းဆီး ေထာင္ခဵထားစဥ္ ကာလမႀာပင္လ႖င္ သူသည္ ကဗဵာမဵားကုိ လ႖ႂိႚဝႀက္ ေရးခဲ့ေသးသည္။ ေသဆုံးပုံ။ အဖမ္း မခံရခင္ ကတည္းက ဆရာ ေမာင္ေသာ္ကတၾင္ ကုသ၍ မရေသာ အေဳကာေသ ေရာဂၝ ရိႀသည္။ ၁၉၉၀ ဴပည့္ႎႀစ္၊ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေနႛ အင္းစိန္ ေထာင္တၾင္း အစာငတ္ခံ ဆႎၬဴပစဥ္ ႟ိုက္ႎႀက္ ခံရ႓ပီးေနာက္ သမံတလင္းေပၞတၾင္ မည္သည့္ အခင္းမႀ မပၝဘဲ အိပ္ခဲ့ရသဴဖင့္ ေလဴဖတ္ သၾားသည္။ ေထာင္ဆရာဝန္၏ သာမန္ ကုသမႁကို အနည္းငယ္ ရရိႀခဲ့သည္။ အထူးကု ဆရာဝန္မဵားဴဖင့္ ကုသရန္ တင္ဴပေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မဵားက ခၾင့္မဴပႂခဲ့ပၝ။ ၁၉၉၁ ခုႎႀစ္၊ ဇၾန္လ ၈ ရက္ေနႛတၾင္ ႎႀလုံး ေရာဂၝ ေဖာက္လာသဴဖင့္ အာဏာပိုင္မဵားက ဦးဘေသာ္အား ရန္ကုန္ ေဆး႟ုံ႒ကီးသိုႛ ပိုႛခဲ့သည္။ ထုိႛေနာက္ သုံးရက္ အဳကာ၊ ဇၾန္လ ၁၁ ရက္ေနႛတၾင္ ရန္ကုန္ ေဆး႟ုံ႒ကီး အခဵႂပ္ခန္း အတၾင္း၌ ကၾယ္လၾန္ခဲ့သည္။ ကၾယ္လန ၾ ္ခဵိန္တၾင္ အသက္ ၆၅ ႎႀစ္ရိႀ႓ပီ ဴဖစ္သည္။ ဆရာ ေမာင္ေသာ္က ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ ထင္ရႀားေသာ စာအုပ္မဵားမႀာ -

ပုိႚသခဲ့ေသာ ေမတၨာမဵား … ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္၊ ဇူလိုင္လ။ ႎႀစ္သစ္ဦး ခဵစ္ဦးလက္ေဆာင္ … ၁၉၈၂ ခုႎႀစ္၊ ဇန္နဝၝရီလ။ ရႀိတ္စပီးယား၏ လက္ေ႟ၾးစင္ ဆၾန္းနက္ကဗဵာမဵား … ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ။ ႎႀစ္သုံးရာမႀ ပဲ့တင္သံ အသံလႀႃိင္း ကဗဵာမဵား … ၁၉၈၀ ခုႎႀစ္၊ ႎုိဝင္ဘာလ။

- တုိက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ (အခန္းဆက္ အဴဖစ္ စာအုပ္အဴဖစ္ ၁၉၈၅ ခန္တ ႛ ၾင္ ထုတ္ခဲ့သည္ဟု ခန္ႛမႀန္းမိပၝသည္)။

မဂၢဇင္းတၾင္

ေရးသားေဖာ္ဴပခဲ့႓ပီး

၁၉၈၉ ခုႎႀစ္ အတၾင္း အဖမ္း ခံခဲ့ ရ႓ပီး၊ ၁၉၉၁ ခုႎႀစ္ ဇၾန္လထဲမႀာ အင္းစိန္ေထာင္ အတၾင္း ေသဆံုး ခဲ့တဲ့ ေရတပ္ ဗိုလ္မႀႃးေဟာင္း တဦး လည္းဴဖစ္၊ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္ ဗဟုိ ေကာ္မတီဝင္ တဦး လည္းဴဖစ္၊ သေရာ္စာ အေရး ေကာင္းသူ စာေရး ဆရာ တဦး လည္းဴဖစ္တဲ့ ေမာင္ေသာ္က (အမည္ရင္း ဦးဘေသာ္) အကဵဥ္းေထာင္ အတၾင္းမႀာ ေရးဖၾဲႚ ခဲ့တဲ့ ကဗဵာ ေတၾထဲက တပုဒ္ ဴဖစ္တဲ့ "မီးဴခစ္တဆံ" ကို ဴပန္လည္ ကူးယူ ေဖာ္ဴပတာ ဴဖစ္ပၝတယ္။

မီးဴခစ္တဆံ (၁) အႎႀစ္ ၂၀ ဆုိပၝလားေဟ့ ...။ အဴမင္ကပ္ေလာက္ေအာင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ တပ္မက္စိတ္ရႀိသူမဵားက ေဳကာင္သူေတာ္ ေသာကနဲႚေလ ...။ အႎႀစ္ ၂၀ ဆုိပၝလားေဟ့ ...။ ေကာက္ကဵစ္ေသာ အဴမင္တုိေသာ ကုိယ္ကဵႂိးငဲ့ ရန္လုိစိတ္နဲႚ လူလားေဴမာက္လာတဲ့ အာဏာပၝးကၾက္သားတုိႚက ကုိယ့္ကုိကုိယ္ ေလးစားဴခင္းငႀာ မတတ္စၾမ္းႎုိင္တဲ့ ေကာက္႟ုိးမ႖င္ ဥပေဒနဲႚေလ ...။ အႎႀစ္ ၂၀ ဆုိပၝလားေဟ့ ...။ အေကာင္းအဆုိးအေပၞမႀာ ရႀက္ဖၾယ္လိလိ ဥေပကၡာဴပႂႎုိင္သူမဵားက ယုတ္ညံ့သိမ္ဖဵင္းမႁနဲႚ မသန္ႚစင္ေသာအရာ မႀန္သမ႖ရဲႚ မုသားပုဒ္မနဲႚေလ ...။ အႎႀစ္ ၂၀ ဆုိပၝလားေဟ့ ...။ ႟ုပ္မႀာအာဏာနဲႚ ကဵည္ဆန္

နာမ္မႀာ ဖက္ဆစ္ မေအာင္ဴမင္တဲ့ သူရဲေကာင္းမဵားရဲႚ အာဃာတထက္ အဆိပ္အေတာက္ဴပင္းတဲ့ ခုံ႟ုံးအမိန္ႚနဲႚေလ ...။ (၂)

"မီးပၾားကေလးကေန႓ပီး မီးေတာက္႒ကီး ဴဖစ္လာတဲ့အခၝမႀာ ကမာၲေဴမေပၞမႀာရႀိတဲ့ အညစ္အေဳကးဟူသမ႖နဲႚ လူေလလူလၾင့္ ဂဵပုိးေတေလေတၾကုိ ေလာင္စာသၾားလိမ့္မည္" (ေဂၞကီ) ေမာင္ေသာ္ကရဲႚ မီးဴခစ္တဆံဟာ ေနာင္ ... အႎႀစ္ ၂၀ ဳကာေသာအခၝမႀာ ေလာင္စာမဵားရဲႚ ဴပာနဲႚထုဆစ္ သမုိင္းဝင္ေကဵာက္တုိင္ ဴဖစ္လာမယ္။ ။ ေမာင္ေသာ္က ၁၉၈၉ ခုႎႀစ္ အတၾင္း အဖမ္း ခံခဲ့ ရ႓ပီး၊ ၁၉၉၁ ခုႎႀစ္ ဇၾန္လထဲမႀာ အင္းစိန္ေထာင္ အတၾင္း ေသဆံုး ခဲ့တဲ့ ေရတပ္ ဗိုလ္မႀႃးေဟာင္း တဦး လည္းဴဖစ္၊ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္ ဗဟုိ ေကာ္မတီဝင္ တဦး လည္းဴဖစ္၊ သေရာ္စာ အေရး ေကာင္းသူ စာေရး ဆရာ တဦး လည္းဴဖစ္တဲ့ ေမာင္ေသာ္က (အမည္ရင္း ဦးဘေသာ္) အကဵဥ္းေထာင္ အတၾင္းမႀာ ေရးဖၾဲႚ ခဲ့တဲ့ ကဗဵာ ေတၾထဲက တပုဒ္ ဴဖစ္တဲ့ "ဇာတ္ဆရာ" ကို ဴပန္လည္ ကူးယူ ေဖာ္ဴပတာ ဴဖစ္ပၝတယ္။

ဇာတ္ဆရာ ငၝ့ဇာတ္စင္ ငၝထုိး ဇာတ္ပုိးေတာ့ ထ႓ပီေလ။ မကတတ္ ကတတ္ ငၝ့ဇာတ္ ငၝခင္း ငၝမင္း ငၝဘုရင္ေပၝ့ ထင္ခဵင္ရာ ထင္ပၝဘိ မင္း မဳကည့္ခဵင္ေန။

စင္ေပၞမႀာ က႗မ္းထုိးလုိႚ စင္ကဵႂိး႓ပီး ေသေပေစ ေနသာသပ ေလညာက။ စည္းမမႀန္ ဝၝးမမႀန္ က႒ကိႂးေတၾ မဟန္လုိႚ တပ္လန္ကာ ဳကည့္သူေဴပာဴပန္ေတာ့ ႟ုံေဳကးေတၾ အကုန္ရ ဒၝမႀ ငၝပ။ ။ ေမာင္ေသာ္က

ဇြန္လ (၁၁) ရက္ေန႔ဆိုရင္ Uီးဘေသာ္ (စာေရးဆရာေမာင္ေသာ္က) တေယာက္ စစ္Aာဏာရွင္ ေတြရဲ႕ Aက်U္းေထာင္ထဲမွာ ေသဆံုးသြားခဲ့ရတာ (၁၆) ႏွစ္တင္းတင္းရွိသြားခဲ့ပါၿပီ။ ဆရာ ေမာင္ေသာ္ကရဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ခံစားခ်က္နဲ႔ ဘ၀ေကာက္ေၾကာင္း တေစ့တေစာင္းကို လူထု ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေAာင္ဆန္းစုၾကည္က သူမရဲ႕ "Death in Custody" (2) နဲ႔ (3) မွာ တေလး တစား ထည့္သြင္းေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ Aဲဒီစာစုကေလးကို စာဖတ္သူမ်ားAတြက္ “ဆရာ ေမာင္ေသာ္က” Aမွတ္တရAျဖစ္ ျပန္လည္ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

“ေမာင္ေသာ္က သုိ႔မဟုတ္ ...” န၀တ ႏိုင္ငံေရးAက်U္းသားေတြထဲက NLD Aဖြဲ႕၀င္ျဖစ္သူ ေနာက္ထပ္သားေကာင္တေယာက္ ကေတာ့ စာေရးဆရာေမာင္ေသာ္ကလို႕ နာမည္ေက်ာ္ၾကား လူသိမ်ားတဲ့ Uီးဘေသာ္ပါပဲ။ သူ႕ရဲ႕ မိတ္ေဆြေတြ၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ေတြ၊ ေလးစားတဲ့သူေတြက ခ်စ္ခင္စြာေခၚသလို ဆရာ ေမာင္ေသာ္ကဟာ ေမ့လို႕မရႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ျမန္မာ့ေရတပ္မေတာ္Aတြင္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ Aမႈထမ္းခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ Aေရွ႕ေတာင္ဘက္ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းတေလွ်ာက္ ကင္းလွည့္ေနတဲ့ ကင္းေစာင့္ စစ္ေရယာU္တစီးမွာ ကပၸတိန္Aျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနစU္ သေဘၤာေမွာက္မႈနဲ႕ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရ ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕သေဘၤာနစ္တဲ့Aခ်ိန္မွာ ဗုိလ္ဘေသာ္နဲ႕ တျခားေရတပ္သား (၂၆) Uီးတို႕ဟာ Aသက္ကယ္ ရာဘာေလွႏွစ္စင္းနဲ႕ သေဘၤာကို စြန္႕ခြာခဲ့ၾကပါတယ္။ လူ (၉) Uီးပါတဲ့ Aသက္ကယ္ေလွတစင္းဟာ လံုး၀ေပ်ာက္ဆံုးသြားၿပီး ဒုတိယAသက္ကယ္ေလွတစင္းကေတာ့ ပင္လယ္ထဲမွာ (၁၂) ရက္ၾကာ ေမ်ာေနၿပီးမွ ဂ်ပန္သေဘၤာတစင္းက ေတြ႕ရွိကာ ကယ္တင္ခဲ့ပါတယ္။ Aဲ့ဒီAခ်ိန္မွာ Aသက္ကယ္ေလွေပၚမွာပါတဲ့ (၁၈) ေယာက္ထဲက (၇) ေယာက္ဟာ ေသဆံုးခဲ့ပါၿပီ။ ေနာက္တေယာက္ ကယ္တင္တဲ့သေဘၤာေပၚမွာ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ေမာင္ေသာ္ကဟာ လူ (၁၀) ေယာက္Aတြက္ (၃) ရက္စာ Aစာနဲ႕ေရ လံုေလာက္႐ံုပပ ဲ ါတဲ့ Aသက္ကယ္ေလွကေလးေပၚက သူ႕နဲ႕ သူ႕ရဲေဘာ္ေတြ ေလာင္ကၽြမ္းလုမတတ္ပူျပင္းလွတဲ့ ေနေရာင္ေAာက္မွာ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ား ကာ စိတ္ဓာတ္AႀကီးAက်ယ္က်ဆင္းခဲ့ရပံုAေၾကာင္းေတြကို Aလြန္စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာ စာAုပ္ ငယ္ေလးတAုပ္ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေမာင္ေသာ္ကရဲ႕ တားလို႕ဆီးလို႕မရႏိုင္တဲ့ ဟာသUာဏ္ဟာ သူေရးသားတဲ့စာေတြမွာ ေပၚလြင္ ေနပါတယ္။ သူတပါးကို ထိခိုက္နစ္နာေစလိုတဲ့ဆႏၵမပါတဲ့ သေရာ္စာလို႕ ေခၚႏိုင္တာမ်ဳိးပါ။ သူ႕ရဲ႕ ဟာသတခုဟာ ျမန္မာျပည္ကို ဆိုရွယ္လစ္ေတြAုပ္ခ်ဳပ္စU္တုန္းက လူတိုင္းႀကိဳက္ႏွစ္သက္ ေရပန္း စားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕စာေရးေဖာ္ေရးဘက္တUီးဟာ တေစၦသူရဲကို ယံုၾကည္သူတUီးျဖစ္တဲ့Aေၾကာင္း ၾကားရတဲ့Aခါမွာ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ “သူကေတာ့ ဘာမဆိုယံုတာပဲ၊ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစU္ပါတီကိုေတာင္ ယံုတာပဲ” လို႕ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ ကဗ်ာဆရာတေယာက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္ကဗ်ာေတြလည္း ေရးသလို Aဂၤလိပ္ကဗ်ာမ်ားစြာကိုလည္း ျမန္မာဘာသာသို႕ ျပန္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကဗ်ာေတြဟာ Aံ့ၾသစရာေကာင္းတဲ့ Aခ်စ္ကဗ်ာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ Shakespeare, Robert Herrick, John Donne နဲ႕ Shelley တို႕ရဲ႕ Aခ်စ္ကဗ်ာေတြကို ဘာသာျပန္ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့Aျပင္ William Cowper ရဲ႕ “The Solitude of Alexander Selkirk” ကိုလည္း ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေမာင္ေသာ္ကက ဒါဟာ သူ႕ကိုယ္သူရည္ရြယ္တာလို႕ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ သူ႕ရဲ႕ေနာက္ဆံုးစိတ္၀င္စားခဲ့တ့ဲ ကဗ်ာျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

သို႔ေပလည္း ပင္လယ္ငွက္က A ိပ္တန္းဘက္ဆီျပန္သြားၿပီ သားရဲက သူ႕သားရဲတြင္းထဲခ်င္းနင္းလွဲA ိပ္ ေခၽြးသိပ္ရမဲ့ရာသီ ပီပီပင္ေရာက္ေသာ္လည္း ငါ့တဲA ိမ္ ငါျပင္ဖို႕သြားရUီး။ ေနရာA ႏွံ႕ ဂ႐ုဏာတရားပံ်႕ေ၀ ဂ႐ုဏာတရားA ားတက္ဖြယ္A ေတြးပ ေႏြးေထြးမႈေလး ေပးသပ၊ ခံစားရဒဏ္ရာေတြကို ရင္ၾကားလည္းေစ့ေပးခဲ့ လူသားနဲ႕ သူ႕ၾကမၼာကို။ ဒါေပမဲ့လည္း ဆရာေမာင္ေသာ္ကA တြက္ A င္းစိန္ေထာင္မွာ A ၾကင္နာတရားဆိုတာ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ A ဖမ္းခံရၿပီး A ဒ ဲ ီႏွစ္ ေA ာက္တိုဘာမွာ စစ္ခံု႐ံုးက ေထာင္ဒဏ္A ႏွစ္ (၂၀) ခ်မွတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ န၀တက သူ႕ကို တပ္မေတာ္A တြင္း ပုန္ကန္မႈျဖစ္ ေA ာင္လုပတ ္ ယ္ဆိုၿပီး စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။

A င္းစိန္ေထာင္ထဲ၀င္သြားခ်ိန္မွာ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ ႂကြက္သားေတြ ယိုယြင္းပ်က္စီးတဲ့ နာတာရွည္ေရာဂါ ခံစားေနရပါတယ္။ သူ႕မွာ ကိုယ္လက္A ဂၤါလႈပ္ရွားရတာ တင္းတင္းေတာင့္ ေတာင့္နဲ႕ ဆတ္ေတာက္ဆတ္ေတာက္ ျဖစ္ေနၿပီး ေရခ်ဳိးတာ၊ A ၀တ္A စားလဲတာ၊ စားေသာက္တာ စတဲ့ ေန႕တဓူ၀ကိစၥေတြမွာ A ကူA ညီေပးမဲ့သူမပါဘဲ ၿပီးေျမာက္ေA ာင္ေဆာင္ရြက္ဖို႕ဆိုတာ A ခက္ A ခဲေတြ A မ်ားႀကီးေတြ႕ရပါတယ္။ က်န္းမာေရးA ခက္A ခဲေတြနဲ႕ ေတြ႕ႀကံဳေနရတဲ့ သူ႕လိုလူတေယာက္A ဖို႕ A က်U္းခန္းမွာ တUီးတည္း ေနရတဲ့ ဘ၀ဟာ A စU္သျဖင့္ ၀ဋ္ဒုကၡႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ ၀ဋ္ဒုကၡကို ႀကံ့ႀကံ့ခံ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း A င္မတန္မွ ယိုယြင္းခ်ိနဲ႕ေနၿပီျဖစ္တဲ့ သူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ဟာ ၾကမ္းတမ္းဆိုးရြား လွတဲ့ A င္းစိန္ေထာင္ရဲ႕ဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေရတပ္A ရာရွိေဟာင္းလည္းျဖစ္၊ သေရာ္စာေရးတဲ့ဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာလည္းျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွား သူလည္းျဖစ္တဲ့ A သက္ (၆၅) ႏွစ္A ရြယ္ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ A က်U္း ေထာင္A တြင္းမွာပဲ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ သူ႕ဘ၀A ေမွာင္က်ခဲ့ရတဲ့ A က်U္းေထာင္တြင္းက ကာလေတြမွာေတာင္ ဆရာေမာင္ေသာ္ကရဲ႕ ကဗ်ာUာဏ္ဟာ ေပ်ာက္ကြယ္မသြားခဲ့ပါဘူး။ သူဟာ စစ္A ာဏာရွင္စနစ္ေA ာက္မွာ က်ဴးလြန္ ေနတဲ့ ႀကီးမားတဲ့ မတရားမႈႀကီးေတြA ေၾကာင္းကို လွ်ဳိ႕၀ွက္စြာ ကဗ်ာေရးဖြဲ႕ခဲ့ပါတယ္။ ေရွးေခတ္ A ဂၤလိပ္ကဗ်ာေတြကို သူဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ပံု A ႏုA ရြ လက္ရာမ်ဳိးနဲ႕ လံုး၀ျခားနားတဲ့၊ ေဒါသA ေငြ႕ တေထာင္းေထာင္းထြက္ေနတဲ့ ကဗ်ာမ်ဳိးပါ။ “A ႏွစ္ (၂၀) ဆိုပါလားေဟ့၊ A ေကာင္းA ဆိုးA ေပၚမွာ ရွက္ဖြယ္လိလိ Uေပကၡာျပဳႏိုင္သူမ်ားက ယုတ္ညံ့သိမ္ဖ်င္းမႈနဲ႕ မသန္႕စင္ေသာA ရာမွန္သမွ်ရဲ႕ မုသားပုဒ္မနဲ႕ေလ” ဆိုၿပီး သူ႕A ဖို႕ ေသဒဏ္ျဖစ္သာြ းတဲ့ စီရင္ခ်က္ကို စက္ဆုပ္စြာေရးဖြဲ႕ခဲ့ပါတယ္။

။

("Death in Custody" (2) ႏွင့္ (3) ကို ေဒၚေA ာင္ဆန္းစုၾကည္ေရးသားခဲ့ၿပီး ေက်ာ္ေက်ာ္စိုး ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့သည့္ “ျမန္မာျပည္ကလာတဲ့စာ” စာA ုပ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။)